KERTAS CADANGAN PENGAJIAN

TAJUK: PERANAN IBU BAPA TERHADAP PENERAPAN NILAI-NILAI ISLAM KEPADA ANAK-ANAK BERKEPERLUAN KHAS : KAJIAN KES DI SK. BUKIT

RAYA.

OLEH: AZURA BINTI AWANG

(GP 01905)

FAKULTI PENGAJIAN ISLAM

DAKWAH DAN KEPIMPINAN

UKM, BANGI.

1

1.1. PERNYATAAN MASALAH

Di saat kelahiran seseorang kanak-kanak, harapan kedua ibu bapa adalah

semoga bayi yang dilahirkan itu selamat, sempurna dan tidak cacat. Anak yang

mengalami kecacatan fizikal atau bukan fizikal adalah satu igauan buruk bagi sesebuah

keluarga. Namun, ujian ini mesti dihadapi dengan hati yang redha. Anak yang

berkeperluan khas ini mesti diberi kasih sayang dan diberi didikan yang sama seperti

anak-anak normal dan sempurna yang lain.

Proses pendidikan yang diberikan oleh ibu bapa merupakan acuan bagi

mencorakkan kehidupan anak istimewa. Penerapan nilai-nilai Islam banyak ditekankan

oleh ibu bapa bagi anak-anak normal. Persoalannya, adakah sama penerapan dan

nilai-nilai Islam diberikan kepada anak-anak berkeperluan khas dan anak normal oleh

ibu bapa masing-masing?

Cabaran utama yang menjadi persoalan kajian ini ialah penerimaan ibu bapa

kepada kanak-kanak istimewa itu sendiri. Kajian barat mendapati tidak semua ibu bapa

dapat menerima kehadiran anak istimewa (Belgrave, 1991 ; Heinmann & Shontz, 1992 ;

Linkowski & Dunn, 1994). Stigma sosial yang negatif dan diskriminasi masyarakat yang

menyebabkan ibu bapa takut menerima kenyataan mereka adalah ibu atau bapa

kepada kanak-kanak istimewa tersebut (Nancy 1999).

Banyak kajian juga menunjukkan ibu bapa mengalami tekanan yang hebat dalam

membesarkan dan mendidik anak-anak berkeperluan khas. Tekanan tersebut tentu

akan menjadi berbeza dan lebih mencabar bagi ibu bapa yang memiliki anak-anak

berkeperluan khas dan mempunyai masalah perkembangan pembesaran.

Terdapat enam jenis emosi yang diekspresikan oleh penjaga keluarga ini seperti

kerisauan, tekanan, hilang harapan, rasa kehilangan, malu dan rasa bersalah. Penjaga

keluarga turut mengalami kesan-kesan psikososial seperti masalah kewangan, kesan

ke atas keluarga, gangguan aktiviti sosial, masalah kesihatan fizikal dan keperluan

2

sokongan. Penjagaan anak-anak berkeperluan khas di rumah turut menyebabkan

penjaga berhadapan dengan stigma sosial yang wujud dalam komuniti yang berkait

rapat dengan penyakit mental.1

Persepsi masyarakat terhadap anak istimewa juga berbeza. Mereka dilihat

sebagai liabiliti (beban) dan bukan sebagai aset. Ada sebilangan kecil masyarakat yang

berpandangan golongan ini tidak perlu diberikan pendidikan Islam yang sewajarnya

atau berbuat apa-apa kerana mereka ‘cacat’.

Namun, sebagai seorang muslim, cara terbaik untuk membina semangat dan

motivasi diri ibu bapa dan anak itu sendiri ialah dengan menanamkan nilai keimanan

dan unsur-unsur Islam agar tidak terjerumus ke dalam jurang kekecewaan ke atas

ketentuan Ilahi ini.2

Sehubungan dengan itu, penyelidik memilih tajuk “ Peranan ibu bapa terhadap

penerapan nilai-nilai Islam kepada anak-anak berkeperluan khas : Kajian kes di

SK. Bukit Raya ” untuk mengkaji lebih mendalam apakah unsur-unsur Islam

diterapkan oleh ibu bapa yang memiliki anak berkeperluan khas ini?

1.2. PERSOALAN KAJIAN

1 Mohd Suhaimi Mohamad, Sheau Tsuey Chong, Norulhuda Sarnon, Fauziah Ibrahim, Khadijah Alavi dan Noremy Md Akil, Manifestasi Penjagaan Keluarga : Tekanan psikologi dalam menjaga pesakit mental, Jurnal Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan, vol.7, no.1, April 2012, pp: 59-75.

2 A.Fatih Syuhud, 2012, Pendidikan Islam Anak Cacat, ://www.fatihsyuhud.net/2012/09/pendidikan-islam-anak-cacat-1 (26/12/12)

3

Berdasarkan pernyataan masalah yang dikemukakan di atas, terdapat 3

persoalan dalam kajian ini iaitu:

1.2.1 Apakah perbezaan antara persepsi ibu bapa berkenaan tahap penerapan unsur-

unsur Islam kepada anak-anak berkeperluan khas dengan anak-anak normal?

1.2.2 Apakah nilai-nilai Islam yang diterapkan oleh ibu bapa semasa membesarkan

dan mendidik anak-anak berkeperluan khas ini?

1.2.3 Apakah cabaran yang dihadapi oleh para ibu bapa dalam menerapkan nilai-nilai

Islam kepada anak-anak berkeperluan khas ini?

1.3. OBJEKTIF KAJIAN

4

1. Mengkaji perbezaan peranan ibu bapa berkenaan tahap penerapan unsur-

unsur Islam kepada anak-anak berkeperluan khas dengan anak-anak normal.

2. Menganalisis nilai-nilai Islam yang diterapkan oleh ibu bapa semasa

membesarkan dan mendidik anak-anak berkeperluan khas.

3. Mengkaji cabaran-cabaran yang dihadapi oleh para ibu bapa dalam

menerapkan nilai-nilai Islam kepada anak-anak berkeperluan khas.

1.4. METODOLOGI KAJIAN

Reka bentuk Kajian

Reka bentuk penyelidikan ini ialah:

1) Penyelidikan Kepustakaan

Kajian kepustakaan sangat penting digunakan dalam penyelidikan ini bagi

membolehkan penyelidik mempunyai pengetahuan dan kefahaman yang mendalam

mengenai fokus kajian.

Kajian ini melibatkan pencarian bahan sekunder seperti buku, kertas

kerja,jurnal,laporan tesis dan artikal-artikal berkaitan. Data sekunder ini digunakan

untuk menyokong, menambah dan memperinci serta memperdalamkan pengetahuan

penyelidik dari aspek teoritikal.

5

2) Kajian Lapangan

Sebahagian data yang digunakan dalam kajian ini adalah data yang diperolehi

daripada lapangan. Data ini adalah data primer kajian. Bagi mendapatkan maklumat

berdasarkan kajian lapangan, kajian ini melibatkan beberapa proses iaitu dari aspek:

a. Pemilihan Lokasi

Pemilihan lokasi yang tepat kerana sekolah ini mempunyai murid pendidikan khas

yang paling ramai di daerah Hulu Langat.

b. Pemilihan Sample

Sampel dan populasi yang dipilih adalah ibu bapa yang memiliki anak istimewa yang

ditempatkan dalam Program Intergrasi Pendidikan Khas, SK. Bukit Raya, Jalan Hulu

Langat, Cheras, Selangor.

Kajian meliputi keseluruhan 180 orang ibu bapa bagi murid-murid pendidikan khas di

Sekolah Kebangsaan Bukit Raya yang berumur antara 7 hingga 12 tahun.

3) Kajian Tinjauan (survey research)

6

Kajian tinjauan digunakan dalam kajian ini dengan berdasarkan kepada

kenyataan Fink dan Kasecoff (1985) yang berpendapat bahawa kaedah tinjauan sesuai

digunakan kerana kedudukan sample yang bertaburan. Tambah mereka lagi, kaedah

tinjauan sesuai digunakan apabila kajian terebut bertujuan untuk menerangkan sesuatu

perkara, mempamerkan perubahan dan juga membuat perbandingan. Malah, Wiersma

(1995) pula menyatakan kaedah tinjauan merupakan kaedah yang baik jika kajian

tersebut yang ingin mengukur atau menilai sikap, persepsi dan pencapaian.

Kajian ini juga merupakan satu reka bentuk penyelidikan kualitatif (qualitative

research design) merangkap satu bentuk kajian tinjauan kerana melibatkan sejumlah

sample di lokasi yang tertentu dan menggunakan ujian yang signifikan.

Kajian Tinjauan (survey research) ini lakukan melalui penggunaan soal selidik

atau temu bual ke atas sampel yang mewakili sesuatu populasi. Tujuannya adalah

untuk mengenal pasti unsur-unsur Islam yang diterapkan oleh ibu bapa yang memiliki

anak-anak berpendidikan khas di sekolah ini dalam aspek yang dikaji.

Kaedah Pengumpulan Data

Kaedah pengumpulan data bagi kajian yang dinamakan juga kajian rentas ini adalah

mudah kerana data dikumpul sekali sahaja daripada responden sepanjang kajian.

Kajian ini juga melibatkan empat elemen berikut iaitu:-

7

1. Analisis Dokumen

Kandungan dokumen yang dianalis boleh membantu pengkaji memperolehi

informasi mengenai sumber ibu bapa dan informasi mengenai unsur-unsur Islam yang

diterapkan oleh ibu bapa dalam pendidikan anak-anak berkeperluan khas. Dokumen

yang boleh dikaji ialah seperti Rancangan Pendidikan Individu (RPI) dan sukatan

pelajaran pendidikan Agama Islam Pendidikan Khas,

2. Soal selidik

Soal selidik digunakan untuk mendapatkan maklumat mengenai penyelidikan ini.

Penyelidik membahagikan soal selidik ini kepada empat bahagian iaitu bahagian A, B,

C dan D.

Bahagian A adalah untuk mengetahui jantina, umur, pekerjaan pendapatan, taraf

perkahwinan dan tahap pendidikan responden.

Bahagian B pula adalah untuk mengetahui persepsi ibu bapa berkenaan tahap

penerapan unsur-unsur Islam kepada anak-anak berkeperluan khas dengan anak-anak

normal.

Bahagian C adalah soalan-soalan yang berkaitan apakah nilai-nilai Islam yang

diterapkan oleh ibu bapa semasa membesarkan dan mendidik anak-anak berkeperluan

khas.

Dan terakhir, bahagian D pula adalah soalan-soalan berkaitan cabaran-cabaran yang

dihadapi oleh para ibu bapa dalam menerapkan nilai-nilai Islam kepada anak-anak

berkeperluan khas.

8

3. Temubual

Penerangan yang lebih mendalam dapat diperolehi melalui temu bual. Dalam

penyelidikan ini, temu bual tidak berstruktur dengan penyelaras, guru mata pelajaran

Agama Islam dan pegawai Pendidikan Khas dari bahagian Jabatan Agama Islam dan

Moral digunakan untuk mendapatkan maklumat tentang unsur-unsur Islam dalam

Pendidikan Khas. Rakaman audio turut dibuat semasa sesi temu bual.

4. Pemerhatian

Pengkaji akan menggunakan protokol pemerhatian sebagai garis panduan dalam

bentuk soalan yang perlu dijawab oleh pengkaji semasa melaksanakan sesi

pemerhatian. Soalan yang menjadi garis panduan untuk sesi pemerhatian adalah

dalam bentuk senarai semak seperti yang dicadangkan oleh Spradley (1980). Pengkaji

menggunakan senarai semak tersebut kerana ianya boleh membantu pengkaji mencari

jawapan kepada persoalan kajian yang kedua yang telah ditetapkan. Senarai semak

tersebut disediakan terlebih dahulu oleh pengkaji sebelum sesi pemerhatian

dilaksanakan. Ia bertujuan memudahkan pengkaji membuat pemerhatian pada skop

yang harus diberi keutamaan.

1.4.5 Prosedur Penganalisisan Data

Penganalisan Data Kuantitatif

Data kuantitatif dianalisa menggunakan statistik deskriptif iaitu untuk

mendapatkan skor kekerapan dan min. Objektif utama kajian deskriptif menekankan

kepada aspek siapa, apa, bila, dimana, dan bagaimana dalam sesuatu perkara. Data

kuantitatif diperolehi melalui senarai semak pemerhatian, soalan tertutup soal selidik

serta laporan pencapaian akademik menerusi analisis dokumen. Data tersebut

9

dilaporkan dalam bentuk matriks ( jadual ) dan carta supaya ringkas dan mudah untuk

kefahaman.

Dapatan ciri-ciri setiap subjek kajian yang dikumpul menerusi soalan tertutup

soal selidik berdasarkan kekerapan pemaparan tingkah laku dengan menggunakan

skala kekerapan iaitu 1:. Tidak (T) 2: Kadang–kadang (K) 3: Ya (Y).

Penyelidikan kuantitatif merupakan manipulasi dan wakil data

bernombor daripada pemerhatian yang dijalankan bagi tujuan untuk mengulas dan

menerangkan tentang sesuatu fenomena daripada pemerhatian yang dijalankan. Ianya

bermula dengan pengumpulan data statistik yang berdasarkan kepada data sebenar.

Penyelidikan kuantitatif digunakan untuk melihat hubungan antara dua pembolehubah

dalam sesebuah populasi (Hopkins, 2001). 

1.4.6 Kajian Rintis

Kajian rintis merupakan kajian pra lapangan sebelum kajian sebenar dilakukan.

Kebaikan menjalankan kajian rintis adalah pengkaji dapat mengenalpasti kelemahan

soalan temu bual intrumen kajian, kesesuaian masa mengumpul data dan kesesuaian

pemilihan peserta kajian. Di samping itu, kajian rintis dapat memberi latihan kepada

pengkaji untuk berinteraksi dengan peserta kajian, mengumpul data dan menganalisis

data mengikut prosedur yang betul. Segala kelemahan dikenalpasti hasil daripada

kajian rintis seperti kefahaman soalan, penggunaan ayat, bahasa dan sasaran soalan

kepada jawapan yang menepati persoalan kajian dapat dinilai bagi menghasilkan

protokol temubual yang lebih baik untuk kajian sebenar.

Kaedah yang digunakan untuk mengumpul data kajian rintis adalah soal selidik,

temu bual dan pemerhatian. Alat yang membantu pengkaji untuk memperoleh data

adalah soalan soal selidik separa, protokol temu bual dan protokol pemerhatian.

10

1.5 LIMITASI KAJIAN

Batasan kajian ini adalah kajian ini tertumpu kepada 180 orang ibu bapa beragama

Islam sahaja bagi murid-murid berpendidikan khas bermasalah pembelajaran berumur

antara 7 hingga 12 tahun yang bersekolah di Sekolah Kebangsaan Bukit Raya, Jalan

Hulu Langat, Cheras, Selangor. Oleh itu, kajian ini tidak mewakili keseluruhan ibu bapa

di Malaysia kerana sampelnya yang terhad.

Kajian ini juga hanya menumpukan tiga aspek penting unsur-unsur Islam iaitu

meliputi aspek akidah, ibadah dan akhlak yang diterapkan dalam diri kanak-kanak

berkeperluan khas oleh ibu bapa masing-masing.

Maklumat yang diperolehi secara lisan adalah berdasarkan temubual dengan

Penolong Kanan Pendidikan Khas, guru matapelajaran Agama Islam dan pegawai

Pendidikan Khas dari bahagian Jabatan Agama Islam dan Moral yang terlibat

Soal selidik juga hanyalah dari sudut pandangan ibu bapa sahaja dan ketepatan

maklumat bergantung kepada kejujuran ibu bapa menjawab item-item soal selidik yang

dikemukakan. Dari sudut masa, penyelidikan ini hanya meliputi jangka masa dua tahun

iaitu tahun 2013 sehingga 2014 iaitu jangka masa penyelidik membuat program Sarjana

Pengajian Islam.

1.6TINJAUAN LITERATUR

11

Apabila mendirikan rumah tangga, suami isteri sudah tentu menginginkan cahaya

mata untuk menambah kebahagiaan hidup berkeluarga. Memiliki anak-anak yang sihat,

cergas dan pintar adalah impian setiap pasangan ibu bapa. Menjadi ibu bapa adalah

perkara yang paling mengembirakan dengan pengalaman-pengalaman baru dan

menarik. Walau bagaimanapun pelbagai cabaran harus ditempuhi oleh ibu bapa dalam

membesarkan dan mendidik anak-anak. Hal ini boleh menimbulkan tekanan bagi ibu

bapa dalam menghadapi kehidupan seharian.

Usaha murni kerajaan melalui pembentukan Falsafah Pendidikan Negara (FPN) dan

Falsafah Pendidikan Khas (FPK) yang berfokus kepada pembentukan insan sepadu

iaitu memiliki pengetahuan, kemahiran di samping mempunyai akhlak yang mulia.3

Anak-anak berpendidikan khas atau dinamakan anak-anak istimewa juga sangat

memerlukan perhatian dan bantuan masyarakat supaya mereka dapat berdikari dan

meneruskan kehidupan walaupun dibelengu dengan pelbagai masalah kerana

ketidakupayaan mereka.

Kajian mengenai penglibatan ibu bapa kepada kanak-kanak berkeperluan khas telah

didokumentasi dalam banyak jillid. Namun begitu, kajian berbentuk penerokaan unsur-

unsur Islam yang diamalkan oleh ibu bapa dalam mendidik anak-anak khas di Malaysia

masih belum luas diterokai. Sehubungan dengan itu, kajian unsur-unsur Islam yang

diamalkan oleh ibu bapa dalam mendidik anak-anak normal juga digunakan sebagai

rujukan. Pengkaji percaya, terdapat perbezaan ketara dalam proses penerapan unsur-

unsur Islam semasa mendidik dan membesarkan anak-anak berkeperluan khas ini

kerana penerimaan dan kesediaan ibu bapa juga berbeza antara memiliki anak

istimewa dengan memiliki anak yang normal.

3 Laman Rasmi, Bahagian Pendidikan Khas, Kementerian Pelajaran Malaysia. 2013.kssr.bpk.my/pengenalan/pendidikan_khas, ( 4/1/2013 ).

12

Tidak ada satu kajian pun yang mengkhusus kepada dimensi unsur-unsur Islam

dalam pendidikan anak istimewa bermasalah pembelajaran. Bagi mendapatkan

informasi berkaitan unsur-unsur Islam semasa mendidik anak-anak berkeperluan khas

dan dua lagi aspek yang dikaji ini, pengkaji merujuk kepada kajian pengalaman ibu

bapa dalam kehidupan kanak-kanak berkeperluan khas.

Kajian Dewi Imroatul (2010) dalam tesis Sarjana Pendidikan Islamnya yang

bertajuk “Pelaksanaan Pendidiikan Agama Islam Bagi Anak Berkebutuhan Khusus

Autistik di Sekolah Inklusif SDN Sumbersari 1 Malang, Indonesia” menyatakan

pelaksanaan pendidikan Islam bagi kanak-kanak berkeperluan khas Autistik di

Indonesia khususnya di negara Malang adalah sesuai dan boleh dibuat

pengubahsuaian berdasarkan kemampuan murid. Peranan pendidik dan ibu bapa

penting dalam memaksimumkan dan memperkembangkan potensi rohani yang terdapat

dalam diri kanak-kanak istimewa itu.

Hakikatnya, penghayatan agama Islam di kalangan golongan kurang upaya kurang

diberi perhatian oleh pihak bertanggungjawab. Kajian Zainab, Badlihisham dan Zulklple

(2010) yang bertajuk “ Penghayatan Agama dalam kalangan Orang Kurang Upaya di

Terengganu : Satu kajian dari perspektif dakwah ”, mendapati faktor pengetahuan

akhlak, sikap keluarga dan kualiti hubungan kekeluargaan menyumbang secara

signifikan kepada penghayatan agama orang kurang upaya. Oleh itu, kajian ini cuba

mengkaji apakah sikap ibu bapa tersebut dalam menerapkan unsur-unsur Islam kepada

anak-anak berkeperluan khas ini sejak kecil lagi.

Begitu juga Jamila, M.Hanafi dan Rosadah (2009) menyatakan dalam pascasidang

wacana pendidikan Islam siri ke 7 (peringkat Nusantara) bahawa pengajaran dan

pembelajaran amali solat di Program Pendidikan Khas Intergrasi Bermasalah

Pembelajaran kurang berkesan kerana faktor komunikasi secara normal. Namun begitu,

13

kenyataan M. Mokhtar dan Atiza (2003) dalam isu Pengajaran dan Pembelajaran

Pendidikan Islam Pelajar Berkeperluan Khas bertajuk “ Perkaedahan dan Pengajaran

Pendidikan Islam : Antara Tradisi dan Inovasi ” , Pascasidang Wacana Pendidikan

Islam (siri 3), Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan Malaysia, mengatakan

keberkesanan kaedah pengajaran Pendidikan Islam kepada pelajar khas bergantung

penuh kepada pengetahuan dan kebijaksanaan guru dalam menggunakan pendekatan

sesuai dengan keperluan khas pelajar.

Kajian Jawiah Dakir (2012) yang mengkaji tahap penghayatan akhlak pelajar

sekolah menengah di Malaysia yang dibentangkan dalam Seminar Kebangsaan

Pendidikan Islam di Malaysia, menyatakan bahawa sistem Pendidikan Islam di

Malaysia bertujuan untuk membangun pelajar daripada setiap sudut atau dengan lain

perkataan pembangunan holistik. Pembangunan akhlak adalah salah satu daripada

aspek yang ditekankan dalam sistem pendidikan Islam di Malaysia tidak kira di aliran

perdana mahupun di aliran Pendidikan Khas.

Analisis kajian terdahulu oleh Masitah (2010) yang bertajuk “Penglibatan Ibu bapa

dalam Pendidikan Kanak-kanak Bermasalah Pembelajaran”, mendapati dimensi

penglibatan ibu bapa anak-anak berkeperluan khas berfokus kepada pengalaman ibu

bapa semenjak dari kelahiran sehingga penglibatannya dalam intervensi awalan di

rumah dan di sekolah mengikut kontek kehidupannya. Kesan penglibatan ibu bapa ke

atas anak dan juga guru juga sangat positif. Oleh itu, pengkaji cuba mengenalpasti

adakah unsur-unsur Islam diterapkan oleh ibu bapa dalam mendidik anak-anak

berkeperluan khas itu.

Anak-anak berpendidikan khas atau dinamakan anak-anak istimewa sangat

memerlukan perhatian dan bantuan masyarakat supaya mereka dapat berdikari dan

meneruskan kehidupan walaupun dibelengu dengan pelbagai masalah kerana

14

keupayaan mereka. Ini bersesuaian dengan dengan kajian Wan Nazilah (2009) dalam

latihan ilmiahnya yang bertajuk “Potensi Pelajar Autistik Berdasarkan Kecerdasan

Pelbagai Gardner” menunjukkan bahawa pelajar autistik sangat berpotensi setelah

diberi pendidikan semaksimum mungkin berdasarkan Teori Kecerdasan Pelbagai

Gardner.

1.7 KERANGKA KERJA TEORITIKAL DAN KONSEPTUAL

1.7.1 KERANGKA TEORI KAJIAN

Kajian ini adalah untuk mengenalpasti unsur-unsur Islam yang diterapkan oleh ibu

bapa dalam mendidik anak-anak berkeperluan khas. Model kajian yang digunakan ialah

kajian Torres dan Bandura. Analisis model Torres et al (2006), model Albert Bandura

(1986, 1991) yang disokong oleh asas al-Quran dan hadis serta pandangan sarjana

Islam dan barat, maka model dan teori kajian ini secara umum (Rajah 1.1) dan secara

khususnya ( Rajah 1.2) sebagaimana di bawah:

- - - - Hubungan antara pemboleh ubah

Rajah 1.1 Model Teori Kajian secara umum (Ubah suaian dari Model Torres et.al 2006)

1.7.2 KERANGKA KONSEPTUAL KAJIAN

15

Pemboleh ubah tidak bersandar

Pemboleh ubah Bersandar / Tidak

bersandar

Pemboleh ubah Bersandar

Metod / Kaedah Pendidikan

Konsep Pendidikan /Tarbiah Islam

Tingkahlaku Ibubapa

Kerangka konseptual kajian dibina berasaskan teori Torres et.al (2006) dan Albert

Bandura (1986, 1991) yang selari dengan teori pendidikan Islam anak-anak daripada

para sarjana Islam dan disahkan oleh al-Quran dan hadis. Ia bermula dengan penelitian

konsep pendidikan menurut Islam yang mencakupi akidah, ibadah dan akhlak yang

terangkum di dalamnya dari segi hukum dan matlamat pendidikan Islam berdasarkan

kepada isu-isu dalam dunia pendidikan khas. Ia menjadi tumpuan kerana melibatkan

kerangka syariah Islam iaitu akidah, ibadah dan akhlak dan juga matlamat dalam

Falsafah Pendidikan Negara dan Falsafah Pendidikan Khas.

Walaupun aspek-aspek yang dipilih dalam kajian ini iaitu akidah ibadah dan akhlak

menurut Sukatan Agama Islam Pendidikan Khas KSSR di sekolah, namun, ketiga-tiga

aspek ini sebenarnya merupakan kerangka asas Islam sebagaimana dari Tabbarah

(1992) menyatakan konsep asas Islam merangkumi tiga aspek iaitu akidah, syariah dan

akhlak.

Unsur-unsur penerapan Islam oleh ibubapa kepada anak-anak berkeperluan khas

dalam kajian ini dinilai melalui 7 metod pendidikan Islam yang dirumuskan oleh

Muhammad Qutb dan an-Nahlawi iaitu:

1. Mendidik melalui dialog Qurani dan Nabawi

2. Mendidik melalui kisah Qurani dan Nabawi

3. Mendidik melalui perumpamaan

4. Mendidik melalui teladan

5. Mendidik melalui amal perbuatan

6. Mendidik melalui ‘ibrah dan mau’izah

7. Mendidik melalui targhib dan tarhib

16

_______________

_____________

Hubungan langsung

Hubungan tidak langsung

Rajah 1.2 Kerangka Konseptual ( Ubah suaian dari Yusaidi Yusoff 2012 )

Rajah 1.3 -1.6 merupakan perincian aspek-aspek kajian ini iaitu akidah, ibadah

dan akhlak yang mewakili elemen tasawwur (konsep) dan kefahaman. Menurut Azma

Mahmood (2005), aspek aqidah merangkumi perkara-perkara mengenai Rukun Iman,

aspek Ibadat mengandungi perkara-perkara Rukun Islam. Manakala aspek akhlak pula

beliau telah bahagikan kepada lima bahagian iaitu diri, keluarga, masyarakat, negara

dan alam sekitar. Pembahagian kajian ini mempunyai persamaan dengan Darraz

17

Al-Quran Al-Sunnah

Metod pentarbiahan yang digunakan :

1.Dialog Qurani dan Nabawi

2.Kisah Qurani dan nabawi

3. Perumpamaan

4. Teladan

5.Amal perbuatan

6.’Ibrah dan mau’izhah

7.Targhib dan tarhib

Tingkahlaku ibu bapa

Kefahaman Konsep Pentarbiahan Islam

(1987). Beliau telah mengkategorikan bahagian-bahagian akhlak Islam kepada lima

bahgian iaitu perseorangan, kekeluargaan, kemasyarakatan, kenegaraan dan agama.

Walau bagaimanapun, dalam kajian ini, pengkaji hanya memilih empat bahagian

sahaja iaitu perseorangan (diri), kekeluargaan, kemasyarakatan dan Negara. Bahagian

agama di bawah aspek akhlak ditinggalkan bagi mengelak pertindihan dengan sikap

akidah dan sikap ibadah yang telah menampung bahagian agama yang ditinggalkan.

Begitu juga dengan bahagian alam sekitar dalam kajian Azma (2005), pengkaji

menggugurkan perkara ‘alam sekitar’ di bawah aspek akhlak kerana didapati kurang

relevan dengan kajian.

Rajah 1.3 Perincian Aspek Akidah

18

Aspek Aqidah

Sikap Ke atas Rukun Iman

Beiman kepada Allah

Beriman kepada

malaikat

Beriman kepada Rasul

Beriman kepada Kitab

Beriman kepada Qada’

dan Qadar

Beriman kepada Hari

Kiamat

Rajah 1.4 Perincian Aspek Ibadah

Rajah 1.5 Perincian Aspek Akhlak

19

Sikap Ke atas Rukun Islam

Syahadah Solat Puasa Zakat Haji

Aspek Ibadah

Aspek Akhlak

Sikap Sosial

Diri Ibu bapa Masyarakat Negara Alam Sekitar Agama

1.8 KEPENTINGAN KAJIAN

Pada masa kini, kajian mengenai unsur-unsur Islam dalam mendidik anak-anak

berkeperluan khas amat kurang. Kajian ini sangat penting dan bermakna kerana

penyelidikan seumpamanya belum begitu meluas dan boleh dikatakan tidak ada.

Pengkaji mengambil inisiatif untuk membuat kajian secara serius dan lebih mendalam.

Antara kepentingan kajian ini dapat dilihat kepada sumbangannya secara teori dan

amalan.

1.8.1 Sumbangan Teoritikal

Kajian ini mempunyai beberapa kepentingan dari sudut disiplin ilmu, teori,

literature, polisi dan keperluan kehidupan kepada umat Islam kerana belum kedapatan

lagi kajian seperti ini dalam kontek pengajian Islam yang menyentuh secara langsung.

1.8.2 Sumbangan Amalan

Membantu dalam bentuk kesedaran diri secara tabii manusia, berkesan dan

sistematik agar ia dapat memberi manfaat kepada keluarga, agama, masyarakat dan

negara.

1.9 DEFINISI ISTILAH OPERASI KAJIAN

20

Beberapa konsep dan teori berkaitan unsur-unsur Islam dalam pendidikan yang

diterapkan kepada anak-anak berkeperluan khas oleh ibu bapa yang perlu diberi

penjelasan untuk kefahaman, keperluan skop kajian dan ruang lingkup kajian ini adalah

seperti berikut:

1.9.1 Persepsi ibu bapa

Iaitu proses yang digunakan oleh individu ibu bapa untuk mengurus dan mentafsirkan

kesan deria mereka yang memberi makna kepada persekitaran yang membolehkan ibu

bapa tersebut mentafsir dan mengatur pola ransangan terhadap persekitaran mereka

dalam mendidik dan mengurus anak-anak berkeperluan khas. Persepsi mereka dalam

proses penerapan nilai-nilai Islam semasa mendidik anak-anak berkeperluan khas ini

adalah berdasarkan pengalaman masa lalu ibu bapa kepada kanak-kanak tersebut.

1.9.2 Penerapan nilai-nilai Islam dalam pendidikan anak-anak

Bermaksud mengkaji proses transformasi dan kelestarian ilmu pengetahuan dan nilai-

nilai Islam yang diterapkan dalam diri anak-anak melalui pertumbuhan dan

perkembangan potensi fitrah semulajadinya untuk mencapai kesempurnaan hidup

dalam segala aspek. Unsur-unsur Islam dalam pendidikan anak-anak ini mestilah

berasaskan kepada aqidah dan syariat Allah SWT. Kesyumulan Islam terjelma dalam

sistem atau manhaj pendidikan. Pendidikan atau tarbiah Islam dilaksanakan untuk

mengembangkan tasawwur (konsep) dan kefahaman terhadap kehidupan berlandaskan

al-Quran di dalam jiwa anak-anak.

1.9.3 Anak-anak berkeperluan khas

Anak-anak berkeperluan khas ialah anak-anak istimewa yang mengalami masalah

perkembangan pembesaran kanak-kanak iaitu antaranya ialah sindrom autistik,

21

gangguan kurang tumpuan (Attention Defisit Disorder/ADD), gangguan kurang tumpuan

dengan hiperaktiviti (Attention Defisit Disorder with Hyperactivity/ADHD), disleksia dan

masalah perkembangan pelajaran yang lain.4 Kebanyakan mereka masalah atau

gangguan dalam bidang komunikasi, interaksi sosial dan perilaku.

1.10 RUJUKAN

Asmawati Suhid. 2009. Pendidikan akhlak dan adab Islam : Konsep dan amalan.Kuala

Lumpur: Utusan Publications.

Azma Mahmood. 2005. Pengukuran tahap penghayatan Islam pelajar-pelajar sekolah

menengah. Tesis Ph.D. Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Belgrave, F.Z . 1991. Psychosocial predictors of adjustment to disability in African

Americans. Journal of rehabilitation. 57, 37- 40.

Dewi Imroatul Azizah. 2009. Pelaksanaan pendidikan agama Islam bagi anak

berkebutuhan khusus autistik di Sekolah Inklusif SDN Sumbersari 1 Malang, Tesis

Sarjana Pendidikan Islam, Indonisia: Fakultas Tarbiah Islam, Universitas Islam

Negara, Malang.

H.M Ariffin, M.Ed, Prof.1991. Psikologi dakwah – suatu pengantar studi, BUMI Aksara.

4 Ja'afar, Zuraidah dan Abu Bakar, 2007, Tekanan ibu bapa yang mempunyai anak autistik. Dalam Perbezaan Individu Menurut Teori dan Amali. Penerbit UTM , Johor, pp. 44-70.

22

Ja’afar, Zuraidah dan Abu Bakar. 2007. Tekanan Ibu bapa yang mempunyai anak

autistik, Perbezaan individu menurut teori dan amali, Penerbit UTM, Johor, pp 44-

70.

Jamila K.A Muhamed Kuty, Mohd Hanafi Mohd Yasin dan Rosadah Abd. Majid. 2009.

Pengajaran dan pembelajaran amali solat di program pendidikan khas intergrasi

bermasalah pembelajaran, Pascasidang Wacana Pendidikan Islam Siri ke 7

(Peringkat Nusantara) pp 43-54.

Jawiah Dakir. 2012. Tahap penghayatan akhlak pelajar sekolah menengah di Malaysia.

Seminar Kebangsaan Pendidikan Islam di Malaysia. Pp : 87-98

Kamaruddin Azman.1990. Membina keperibadian anak-anak. Majalah Dakwah Julai :

25-27.

Masitah Taib. 2010. Penglibatan Ibu bapa dalam Pendidikan Kanak-kanak Bermasalah

Pembelajaran, Tesis Ijazah Doktor Falsafah, Fakulti Pendidikan, Universiti

Kebangsaan Malaysia.

Mohd Mokhtar Tahar dan Aliza Alias. 2003. Isu pengajaran dan pembelajaran

Pendidikan Islam pelajar berkeperluan khas. Perkaedahan dan pengajaran

Pendidikan Islam : antara tradisi dan inovasi. Pascasidang Wacana Pendidikan

Islam ( siri 3 ), Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan Malaysia. pp : 32-51.

Mohd Suhaimi Mohamad, Sheau Tsuey Chong, Norulhuda Sarnon, Fauziah Ibrahim,

Khadijah Alavi dan Noremy Md Akil. 2012. Manifestasi penjagaan keluarga :

tekanan psikologi dalam menjaga pesakit mental. Jurnal Fakulti Sains Sosial dan

Kemanusiaan, vol.7 , no. 1, pp: 59-75.

Pusat Pengurusan Siswazah. 2009. Panduan penulisan tesis gaya UKM. Edisi Semak

Kedua. Bangi: Pusat Pengurusan Siswazah, Universiti Kebangsaan Malaysia.

23

Saedah Siraj. 2001. Pendidikan rumahtangga. Alam Pintar Enterprise.

Rahil Mahyuddin. 2001. Psikologi pendidikan untuk perguruan. Edisi Kedua. PTS

Publication Sdn Bhd.

Rohaida Mohamad Dhalan.1998. Pendekatan psikologi dalam pembentukan akhlak

kanak-kanak Islam masa kini. Latihan Ilmiah, Fakulti Usuluddin, Akademi Islam,

Universiti Malaya.

’Ulwan, Abdullah Nasih.1998.Pendidikan anak-anak menurut pandangan Islam. Terj.

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia. Kuala Lumpur : Jabatan Kemajuan Islam.

Wan Nazilah Mohamad Zain. 2009. Potensi pelajar autistik berdasarkan kecergasan

pelbagai Garder, Latihan Ilmiah, Fakulti Pendidikan, Universiti Kebangsaan

Malaysia.

Yusaini Yusoff. 2012. Sukan menurut Islam : kajian tasawwur dan tingkahlaku dalam

kalangan kakitangan Kementerian Belia dan Sukan (KBS). Tesis Ijazah Doktor

Falsafah. Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia.

Zainab Ismail, Badlihisham M. Nasir, Zulkiple Abd. Ghani, Wan Ibrahim Wan Ahmad,

Nor Salimah Abu Mansor . 2010. Penghayatan agama dalam kalangan orang

kurang upaya di Terengganu : Satu kajian dari perspektif dakwah, Seminar

Pemantauan Penyelidikan & Penerbitan Fakulti Pengajian Islam, Universiti

Kebangsaan Malaysia. Pp: 56-69.

Zulkifli Leman, Drs.1992. Psikologi perkembangan, Penerbit Pt.Remaja Rosdakarya.

Bandung.

24

25