MurutDaripada Wikipedia, ensiklopedia bebas.Lompat ke: pandu arah, cari

Kaum Murut menetap di pedalaman dan kawasan tenggara Sabah serta wilayah perbatasan antara Kalimantan dan Sarawak. Suku kaum Murut adalah suku kaum ketiga terbesar di Sabah.

Tempat tinggal mereka termasuk Tenom, Kemabong, Pensiangan dan Keningau. Dahulu mereka tinggal di dalam rumah panjang dan hidup harmoni dalam keluarga besar. Kebanyakan mereka adalah petani berpindah, pemburu dan penangkap ikan sungai. Mereka juga mejalankan pemungutan hasil hutan(damar, rotan dan madu lebah).Pada masa kini kaum murut sudah ada yang berkhidmat dalam sektor awam dalam bidang pendidikan, kesihatan dan pertahanan.

Perkataan ‘Murut’ merujuk kepada kumpulan penduduk yang tinggal di lereng bukit atau tanah tinggi di Pedalaman Sabah. Murut terdapat di beberapa kawasan seperti Keningau, Tenom, Pensiangan, Sipitang, Kalabakan dan Kinabatangan. Kaum Murut terbahagi kepada Murut Tahol atau Tagal, Tidung, Timugon, Sembakung, Paluan, Bookan, Kalabakan,dan Murut Serundung. Dimana kaum Murut mewakili sebanyak 2.9% daripada penduduk di Sabah iaitu lebih kurang 50,000 orang. Suku kaum Murut juga terdapat di Brunei, Sarawak dan sempadan Kalimantan. Kaum Murut mempunyai bahasa tersendiri yang berbeza dengan suku kaum Murut yang lain. Ini disebabkan faktor geografi sebagai penghalang dalam komunikasi bahasa mereka.

Secara uniknya, kaum Murut tinggal di rumah panjang yang berhampiran dengan kawasan sungai atau membuat penempatan sepanjang sungai. Mereka tinggal di dalam rumah panjang yang menempatkan 10 hingga 20 keluarga. Tetapi terdapat juga kaum Murut yang tinggal dan membina penempatan secara individu di sepanjang sungai. Suku kaum Murut pakar dalam membuat perahu dan menurunkan kepakaran mereka kepada generasi seterusnya. Selain itu kaum Murut pakar dalam berburu dan masih mengamalkan tradisi bertatu seperti kaum Iban di Sarawak tetapi tradisi ini semakin kurang di lakukan oleh generasi muda suku kaum ini.

Kaum Murut juga menyambut perayaan seperti Hari Raya, Hari Krismas, Tahun Baru, Majlis harijadi, pengembumian dan Pesta Kalimaran dan lain-lain. Pesta Kalimaran ialah pesta sama seperti kaum kadazan-Dusun yang menyambut pesta Kaamatan. Ia di sambut selepas mereka menuai padi. Kaum Murut masa kini, telah mengalami proses kemodenan dan ramai yang berkerja sebagai kakitangan kerajaan dan bukan kerajaan. Mereka juga tinggal di bandar-bandar besar dan mempunyai pekerjaan profsional. Namun demikian, Kaum Murut ini masih lagi mengamalkan adat istiadat yang diamalkan oleh nenek moyang mereka sebagai adat turun temurun yang mempunyai nilai estetika tinggi dalam kehidupan.[1]

Isi kandungan

1 Adat istiadat 2 Kepercayaan 3 Tarian tradisional

4 Pakaian tradisional o 4.1 Pakaian wanita o 4.2 Pakaian lelaki o 4.3 Motif

5 Rujukan

Adat istiadat

Terdapat adat istiadat kaum Murut yang masih kekal sehingga kini iaitu adat istiadat semasa upacara perkahwinan. Upacara perkahwinan orang Murut terutamanya Murut Tahol atau Tagal adalah sangat unik kerana upacara perkahwinan yang diamalkan penuh dengan adat dan berlangsung di rumah panjang dalam masa yang lama. Adat seperti tina’uh atau Bului dan ‘barian sampai mati’ masih diamalkan hingga kini. Adat ‘tina’uh’ adalah adat yang paling tertinggi dalam adat istiadat perkahwinan kaum Murut Tahol atau Tagal. Adat tina’uh adalah adat hantaran mas kahwin atau barangan perkahwinan yang terakhir oleh pengantin lelaki kepada pengantin perempuan. Adat Tina’uh ini boleh dilakukan selepas 20 atau 30 tahun selepas perkahwinan mereka. Adat ini boleh juga dilakukan semasa perkahwinan berlangsung dan mengikut kemahuan serta kemampuan pihak pengantin lelaki. Semasa membuat adat tina’uh terdapat beberapa upacara yang perlu dilakukan. Adat ‘barian sampai mati’ juga adalah adat kaum Murut yang sangat unik dan menjadi adat turun-temurun dalam perkahwinan.Hanya murut dari etnik Tahol saja pernah mengamalkan barian sampai mati, tetapi pada masa ini adat tersebut sudah tidak diamalkan oleh kerana arus pemodenan yang berlaku kepada kaum Murut.[1]

Kepercayaan

Dahulu mereka mempercayai amalan animisme iaitu setiap batu, pokok, sungai, dan bukit mempunyai roh tersendiri. Menurut kepercayaan mereka, Aki Kopuno adalah kuasa ghaib yang mencipta segala-galanya yang berada di bumi, termasuk orang.Kini,kebanyakan suku kaum Murut majoritinya beragama kristian.

Mato nu orou

Corak berbentuk matahari.

Rujukan

1. ↑ 1.0 1.1 Kaum Murut di Sapulut, Sabah Julai 20092. ↑ 2.0 2.1 An Introduction To The Traditional Costumes of Sabah, disunting oleh Rita

Lasimbang & Stella Moo-Tan, terbitan Natural History Publications (Borneo) Sdn. Bhd dengan kerjasama Jabatan Muzium Sabah, 1997

Tarian tradisional

Tarian Magunatip

Ini merupakan tarian tradisi suku kaum Murut Timugon dari daerah Tenom. Magunatip berasal dari perkataan ‘apit’ yang bermakna jepit (ketika menari kaki penari terjepit atau terapit oleh 2 buluh jikalau tidak cekap mengelakkannya).

Magunatip ditarikan dalam majlis Hari Magginakan yang memuja semangat padi. Biasanya tarian ini tidak memerlukan iringan muzik kerana bunyi buluh yang dilagakan akan berbunyi kuat serta rentak dan irama menarik. Ini ditarikan oleh sepasang penari yang berpakaian tradisi. Dua orang akan melagakan alu dan dua orang lagi memegang pangkal alu supaya tidak berganjak dari kedudukannya. Tarian Magunatip bertujuan untuk memeriahkan sesuatu upacara yang diadakan.

Pakaian tradisional[2]

Pakaian wanita

Pinongkolo

Pakaian tradisi bagi wanita yang terdiri daripada baju dan gaun yang panjang berwarna hitam, dan dihiasi dengan manik-manik. Baju yang dihiasi itu dipanggil babaru linantian dan gaun tersebut pula tapi’ linantian.

Pipirot

Tali pinggang yang berbentuk syiling perak iaitu pipirot linggit dihiasi dengan pelbagai manik-manik yang terkenal seperti aki-aki, nampalur, kotos, bungkas, aki’ dan olod.

Salupai

Hiasan kepala yang dihiasi dengan manik-manik.

Sinikot

Tiga set pin rambut yang dihiasi dengan sinikot tataun di bahagian tengah dan dua sinikot surai di kedua-dua bahagian sanggul. Sinikot tataun mempunyai tali yang panjang dan dihiasi dengan manik-manik.

Rarangkol

Rantai yang terdiri daripada beberapa jenis manik seperti bungkas, kotos, aki’ pangungupu’, bulul, olod dan sebagainya.

Holong

Beberapa pasang gelang yang diperbuat daripada kulit kerang yang besar dipanggil holong sulou.

Pakaian lelaki

Babaru puputul

Kulit kayu. Kulit kayu tersebut didapati daripada pokok puputul (Artocarpus Kunstleri). Ia dipotong mengikut kepanjangan yang sesuai dengan fesyen jaket tanpa lengan dan cawat. Sabut daripada daun nenas juga digunakan dan dihiasi dengan motif manik-manik buatan tangan yang sederhana.

Aba puputul

Cawat sekurang-kurangnya sepanjang dua meter yang dibuat daripada isi kulit kayu dari pokok puputul. Kain yang melepasi antara kedua-dua kaki dan dililit di sekeliling pinggang.

Tupi'sinulatan

Perhiasan kepala yang diperbuat daripada kulit pokok kayu yang dihiasi dengan bulu-bulu sebaik-baiknya daripada tuwou (Argus Pheasant) atau sepasang sinikot.

Motif

Sebahagian daripada bentuk motif yang terdapat pada pakaian tradisional Murut:[2]

Sinusu'

Bulu burung merak.

Inimburu

Corak berbentuk lintah.

Inakaang

Daun daripada pokok puputul yang disusun bersilang-silang dalam satu barisan.

Sinuli

Beberapa bilah buluh yang disusun secara bertingkat.

Kalayam manuk

Corak berbentuk kaki ayam.

Sinusulou

Corak berbentuk sulou (sulou= kerang yang besar).

Lun Bawang

by Nur Khadijah » Tue Dec 26, 2006 12:09 pm

Kaum Lun Bawang yang dahulunya lebih dikenali sebagai Kaum Murut (bererti orang buruk atau "dregs" – gelaran yang diberi oleh Raja Brooke, yang mana pemerintahannya ingin supaya kaum ini pupus daripada permukaan bumi Borneo : "Biarlah mereka mati ….. Lagipun mereka ibarat kasut lama yang tidak ada gunanya lagi….Negeri ini akan lebih aman jika kaum Murut dibiar pupus". (Jungle Fire, Drunk Before Dawn, A New Dawn Over Sarawak)) merupakan etnik pribumi yang menduduki kepulauan Borneo sejak berkurun-kurun lamanya. Menurut Tom Harrison (1959) dan S. Runciman (1960), kaum ini adalah yang terawal menetap di kawasan pergunungan di pertengahan Pulau Borneo.

Masa kini sebahagian besar kaum ini masih tinggal di Kalimantan Indonesia; 25,000 di Kalimantan, 2,000 di Sabah (dikenali sebagai Lundayeh), lebih 300 di Brunei (Crain 1978) dan lebih kurang 15,000 di Negeri Sarawak (Sarawak Statistic Dept. 1980). Di Negeri Sarawak, mereka tinggal di Bahagian Limbang, terutama sekali di Daerah Lawas.

Pemerintahan Brooke menganggap masyarakat Lun Bawang sebagai etnik yang paling teruk dan sangat berbahaya; orang pemabuk yang terhebat; rumah panjang yang paling kotor (Sarawak Gazette 1936), walaupun adat dan amalan tradisinya tidak jauh berbeza daripada etnik-etnik lain yang terdapat di Sarawak, dan telah diperakui bahawa Sultan Brunei yang pertama ialah seorang Lun Bawang dari keturunan Upai Semaring. Oleh sebab ketidakperhatinan pemerintahan Brooke (Berbagai penyakit merebak) dan hidup yang terpengaruh oleh pelbagai kepercayaan animisme dan pantang larang, bilangan penduduk kaum ini menurun daripada antara 20,000 kepada 5,000 orang dalam tahun 1907 dan kepada 3,000 orang pada tahun 1937 (Laporan Pegawai-Pegawai Daerah pada masa itu – Sarawak Gazette; Drunk Before Dawn). Keadaan orang Lun Bawang terus menyedihkan sehingga seorang Pegawai Daerah melaporkan, kaum Lun Bawang sudah "facing extinction".

Dalam keadaan yang begitu teruk ini, apabila mubaligh-mubaligh Kristian dibenarkan (pada awal tahun 1920-an tidak dibenarkan) ke kawasan Trusan dalam dekad 1930-an dan menyebarkan ajaran-ajaran Kristian, orang Lun Bawang secara keseluruhannya meninggalkan kepercayaan nenek moyang mereka dan menganut agama Kristian. Mubaligh Kristian dari pertubuhan Borneo Evangelical Mission dari Australia yang bertanggungjawab membawa perubahan kepada masyarakat Lun Bawang sehingga tertubuhnya Sidang Injil Borneo (Evangelical Church of Borneo) selepas Perang Dunia Kedua.

Perubahan yang didatangkan oleh ajaran agama Kristian amat memeranjatkan Raja Charles Vyner Brooke sehingga beliau berkata kepada dua orang mubaligh yang berjumpa dengan beliau ketika lawatannya ke Lawas dalam tahun 1940 :

"Kamu telah membawa perubahan kepada kaum Murut (Lun Bawang) dalam masa tiga tahun saja dibandingkan dengan apa yang pihak kerajaan lakukan dalam masa 40 tahun"

Akibat perubahan ini, keadaan kehidupan kaum Lun Bawang bertambah baik dan teratur. Segala kepercayaan, pegangan animisme dan pantang larang turun temurun ditinggalkan serta-merta sehingga menyebabkan pelupusan beberapa adat resam yang masih boleh digunakan. Perubahan ini juga melibatkan aspek kesihatan, akademik dan sosio-ekonomi. Ini

secara tidak langsung telah meningkatkan populasi kaum Lun Bawang.

Dalam pada itu, Persatuan Lun Bawang Sarawak ditubuhkan untuk menghidupkan kebudayaan dan adat resam yang boleh digunakan selaras dengan kepercayaan agama Kristian yang dianuti.

Kaum Lun Bawang juga telah berusaha supaya kaum Lun Bawang tidak lagi digelar sebagai "Murut" sepertimana yang telah dibuat oleh regime Raja Brooke dalam konsep pemerintahan "divide and rule".

Penggunaannya amat sensitif seolah seseorang yang menyebut perkataan ini masih menganggap kaum Lun Bawang sebagai bangsa / kaum yang terhina, sangat berbahaya dan terburuk di Borneo. Oleh itu, biarlah perkara ini menjadi sejarah dan tidak wajar dibangkit-bangkitkan, apatah lagi kita kini dalam Kerajaan Malaysia telah hidup berharmoni dan menghormati satu dengan yang lain tanpa mengira bangsa atau kaum.

Perkara lampau ini kini telah menjadi sejarah selepas pengiktirafan oleh Kerajaan Negeri Sarawak (Dewan Undangan Negeri pada 6.5.2002) – dengan lulusnya Interpretation (Amendment) Bill 2002, iaitu pindaan kepada Interpretation Ordinance 1958) supaya kaum Lun Bawang pada hakikatnya dipanggil sebagai Lun Bawang, salah satu kaum bumiputra di Sarawak.

Nur Khadijah.... n_nthinks out from the BOX!!

Rumah tradisi suku kaum murut

MEMAHAMAI NILAI-NILAI PELBAGAI AGAMA ASAS KEJAYAAN GAGASAN 1MALAYSIA

Pada umumnya, faktur yang sering menimbulkan konflik dan perpecahan di kalangan rakyat berbilang kaum (plural society) adalah hal-hal yang berkaitan dengan agama. Namun, pada millenium ini, elemen yang sering menimbulkan konflik di kalangan masyarakat majmuk adalah bukan agama itu sendiri, tetapi faktor kegagalan rakyat memahami nilai-nilai yang terkandung dalam agama lain.

Dalam konteks ini, Malaysia selaku sebuah negara yang rakyatnya berbilang kaum, seperti kaum Melayu, Cina, India, Kadazan Dusun, Iban, Murut, Bajau, Bidayuh, Penan, Kelabit, Kayan, Kenyah, Orang Asli dan kaum bumiputera yang lain, perlu memahami nilai-nilai yang terkandung dalam pelbagai agama yang menjadi anutan rakyat Malaysia agar dapat menerapkan nilai-nilai menghormati agama lain dalam menjayakan Gagasan 1Malaysia

Memandangkan komposisi rakyat beragama Islam adalah seramai 60.4%, penganut agama Buddha seramai 19.2 %, penganut agama Kristian seramai 9.1 %, penganut agama Hindu 6.3 % dan penganut fahaman Confusius/Taoism dan lain-lain fahaman tradisi Cina dan lain-lain adalah seramai 2.6 %, nilai-nilai yang bersifat universal antara kaum perlu ditonjolkan supaya rakyat dapat menghormati agama-agama yang diamalkan di Malaysia.

Toleransi dan memperakui perbezaan agama antara rakyat adalah asas perpaduan dan kekuatan rakyat Malaysia. Malah, kekurangan menyedari dan memahami nilai-nilai pelbagai agama di kalangan rakyat Malaysia akan menghalang dan menjejas usaha-usaha kerajaan dalam memupuk dan memantapkan perpaduan sejati di kalangan rakyat Malaysia.

Semua agama dan ajaran utama yang diamalkan di Malaysia seperti agama Islam, Buddha, Kristian, Hindu, ajaran Konfusius dan Taoisma memiliki nilai-nilai murni yang mengorak langkah kearah perpaduan dan kesejahteraan malah menjadi platform untuk kejayaan dan kekuatan rakyat Malaysia.

Walaupun konsep, falsafah, teologi dan doktrin agama rakyat Malaysia berbeza-beza dalam konteks akidah (not the same ) kerana berbezaan asal-usul, sejarah dan perkembanganya, adalah penting bagi rakyat Malaysia secara amnya dan generasi muda secara khususnya memahami nilai-nilai kemanusiaan yang terkandung dalam pelbagai agama supaya rakyat Malaysia dapat menjalinkan hubungan baik antara mereka tanpa perasaan prejudis agama.

Generasi muda perlu dididik memahami persamaan dan perbezaan-perbezaan di antara agama-agama di Malaysia kerana merekalah bakal pemimpin, tiang dan warisan negara ini. Mereka perlu dilengkapkan dengan pengetahuan sosio-budaya rakyat berbilang kaum supaya mereka mampu

terus mempertahankan warisan negara agar menjamin kemakmuran bumi ini secara berterusan. Ini adalah selaras dengan kata-kata Saidina Umar Ibn Khattab, yang bermaksud:

“ Didiklah anak-anak kamu untuk zaman yang bukan zaman kamu”.

Kefahaman nilai-nilai yang terkandung dalam pelbagai agama akan membantu rakyat Malaysia secara amnya dan golongan generasi muda secara khususnya supaya mengkikiskan persepsi negatif terhadap penganut agama lain. Pengakuan perbezaan agama adalah asas dan teras kepada kejayaan Gagasan 1 Malaysia, malah membantu memupuk dan memantapkan perpaduan rakyat dalam abad 21.

KEBEBASAN AGAMA TERMAKTUB DALAM PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

Perlembagaan Persekutuan adalah satu dokumen yang mendukung tatacara pemerintahan kerajaan Malaysia. Dokumen ini disediakan oleh beberapa orang pakar perundangan daripada negara Komanwel termasuklah negara Islam. Di antara pakar-pakar perundangan beragama Islam yang menggubal Perlembagaan tersebut adalah Hakim Sheikh Abdul Hamid dari Pakistan dan Hakim B.Malik dari India.1

Dengan itu, sebarang perbincangan mengenai bentuk dan sistem pemerintahan kerajaan Malaysia hendaklah merujuk kepada Perlembagaan Persekutuan. Perlembagaan Persekutuan meletakkan agama Islam di tempat tertinggi (Perkara 3). Sementara itu, melalui Perkara 11(1) dan 11(5) Perlembagaan tersebut juga membenarkan setiap warga negara mengamal agama masing-masing. Perkara ini tidak membenarkan sebarang aktiviti yang bertentangan dengan keamanan awam, kesihatan awam dan tingkahlaku moral awam.

Walaupun Perlembagaan Persekutuan disediakan berdasarkan ‘Common Law’, ia juga membayangkan nilai-nilai seperti keadilan, toleransi, kerjasama dan kesederhanaan yang terkandung bukan sahaja dalam agama Islam dan agama-agama lain bahkan juga membayangkan semangat perpaduan dan bijaksana pentadbiran negara masyarakat majmuk seperti terkandung dalam ‘Piagam Madinah’, dokumen Perlembagaan Islam bertulis mengenai tatacara pemerintahan sebuah negara Islam yang pertama di dunia.

Disamping itu, Perlembagaan Malaysia juga merupakan undang-undang utama (Supreme law) bagi negara ini (Perkara 4(1). Perlembagaan Persekutuan sebagai undang-undang tertinggi menyedia peruntukan-peruntukan berhubung dengan agama Islam, kebebasan beragama, hukum syarak dan Mahkhamah Syariah. Perlembagaan Persekutuan juga didapati amat relevan dalam konteks sosiopolitik semasa masyarakat majmuk Malaysia.

Justeru itu, tidaklah keterlaluan sekiranya disimpulkan bahawa Perlembagaan Persekutuan adalah satu dokumen perundangan negara yang berteraskan realiti masyarakat majmuk Malaysia serta mempastikan keadilan kepada warga bukan Islam seperti yang terbayang dan dimeterikan dalam Piagam Madinah, perlembagaan Negara Islam yang pertama di dunia.

Dengan itu jelas bahawa Perlembagaan Persekutuan serta kerajaan mengambilkira aspirasi politik pelbagai kaum, warga Islam dan bukan Islam dalam pentadbiran negara..“And in Malaysia, the Muslims Malays who make up the majority have deliberately opted to form multi-racial and multi -religious Governments which work assiduously for interreligious tolerance and understanding”.2

Dalam hubungan ini, kerajaan Malaysia melaksanakan apa yang telah dijanjikan dalam Perlembagaan Persekutuan. Prinsip mematuhi perjanjian adalah bersesuaian dengan ajaran Islam yang menganjurkan prinsip kepatuhan kepada perjanjian. 3

“ Wahai orang-orang yang beriman, penuhi serta sempurnakanlah perjanjian-perjanjian“

(SURAH AL-MAA’IDAH : 5:1)

KEDUDUKAN ISLAM DAN AGAMA-AGAMA LAIN

Perlembagaan Persekutuan mendukung beberapa perkara penting berkaitan dengan kedudukan, amalan, perlaksaanan dan kemajuan Islam yang telah dipersetujui bersama oleh rakyat Malaysia. Antaranya adalah seperti berikut:

• Agama Islam adalah agama Persekutuan ( Kedudukan paling istimewa - Perlembagaan Persekutuan, Perkara 3-Bahagian 1).• Peruntukan kewangan kerajaan untuk kegiatan-kegiatan mengembangkan syiar Islam (Perkara 12- Bahagian 2)• Kebebasan beragama (Perkara 11-Ceraian 4).Dengan ini jelas bahawa agama Islam telah dimartabatkan sebagai teras dan asas pemerintahan negara ini melalui Perlembagaan Persekutuan.

“The early Muslims adhered closely to the teachings of Islam which recognize the rights of the Dhimmi, the non-Muslims who had no quarrel with the Muslims. Right through the period of Islamic glory, the non-muslims were not only tolerated but played important roles in the Muslims countries. This tolerance and cooperation with non-Muslims began with the Madinah Charter enacted by the Prophet (s.a.w.) which encouraged solidarity among Muslims, Jews, Christians of the city of Madinah. After the surrender of Jerusalem, the Caliph Omar in the treaty of surrender assured Sophronius, the Patrich of the City that “the Caliph Omar Guarantees (the Christians) the safety of their persons, their goods, their churches and crosses, whether in good state or otherwise and in general their religion. Even on his death-bed Omar reminded the Muslims to show kindness to their non-Muslim neighbours.”4

“Many Muslims refuse to acknowledge that there can be bad Muslims, and that Islamic teachings have been corrupted by some groups to serve their militant cause.Like any other religion , Islam forbids the killings of innocent civilians”

Dato’ Seri Abdullah Haji Ahmad Badawi @Asia Pacific Roundtable 2004, KL, 1.6.2004.

Berhubung dengan perkara kebebasan agama dalam Perlembagaan Persekutuan, Islam sebenarnya membenarkan kebebasan beragama dan ini dapat di lihat dalam ayat Surah-surah berikut:

“Dan bahawa siapa yang menganut Islam dari kalangan Yahudi dan Nasrani, maka bahawasahnya beliau adalah dari kalangan orang-orang mukmin, baginya hak yang sama seperti hak mereka dan ke atasnya tanggungjawab yang sama dengan tanggungjawab mereka. Dan barang siapa yang kekal dalam (agama) Yahudi dan Nasrani beliau tidak dihalang daripadanya” 5

“Dan kami turunkan kepada mu (wahai Muhamad) Kitab (Al-Quran) dengan membawa kebenaran, untuk mengesahkan benarnya Kitab-kitab Suci yang telah diturunkan sebelumnya dan untuk memelihara serta mengawasinya. Maka jalankanlah hukum di antara mereka (Ahli Kitab) itu dengan apa yang telah diturunkan oleh Allah (kepadamu), dan janganlah engkau mengikut kehendak hawa nafsu mereka (dengan menyeleweng) dari apa yang telah datang kepada mu dari kebenaran. Bagi tiap-tiap umat yang ada di antara kamu, Kami jadikan (tetapkan) suatu Syari’at dan jalan agama (yang wajib diikuti oleh masing-masing) “(SURAH AL-MAA’IDAH :5:48)

“In another words Muslims must accept that there will be people of many races and creeds who profess different religions and that they are some created that they may know each other i.e. that there should be understanding between people of different religion ” 6

NILAI-NILAI DALAM AGAMA ISLAM

Perkataan Islam berasal daripada bahasa Arab iaitu “salm” yang bererti ‘manusia menyerah diri secara total kepada Tuhan (Allah) dan apabila manusia menyerahkan diri kepada Tuhan, maka mereka akan dibalas dengan keamanan (peace) dan kesejahteraan. Dengan itu, orang Islam mengucapkan Assalamu’alaikum yang bererti sejahtera ke atas kamu (peace be upon you), apabila bertemu sesama mereka.

“Islam is an Arabic word. It means the act of resignation to God. The root word is SLM, pronounced “salm” which means peace from which comes the word ‘aslama’ which means he submitted, he resigned himself. Islam is the religion which brings peace to mankind when man commits himself to God and submits himself to his will.” 7

Mengikut Abdul Qadir Djaelani, seorang pemikir Islam , dalam bukunya ‘Negara Berdaulat Dalam Perspektif Islam’, Islam adalah agama yang sempurna, yang mengatur setiap aspek kehidupan manusia. Kerana itu, Islam merupakan satu sistem kehidupan yang lengkap dan sempurna. ( SURAH AL-MAIDAH :5:3)

(Terjemahan)

“Pada hari ini, Aku telah sempurnakan bagi kamu agama kamu, dan Aku telah cukupkan ni’matKu kepada kamu, dan Aku telah redhakan Islam itu menjadi ugama untuk kamu. (SURAH AL-MAIDAH :5:4)

Menurutnya, Islam merangkumi lima bahagian seperti spiritual, moral, politik, ekonomi dan sosial. Dengan itu, jelaslah bahawa Islam adalah satu cara hidup atau ‘ad-Deen’ (complete way of life) berdasarkan beberapa prinsip dan nilai-nilai mulia. Dewasa ini, hampir 1.2 billion penduduk dunia menganut agama Islam.

Dalam konteks amalan hidup pula, Islam menganjurkan nilai-nilai murni seperti keselamatan (safety), keadilan sosial (social justice), keamanan (peace), kesederhanaan (moderation), permuafakatan (cooperation) dan ketaqwaan kepada Tuhan (submission to God) sebagai satu cara hidup.

“The basic Islamic concept is that the entire universe was created by God, whom Islam calls Allah and who is the Lord and the sovereign of the universe. He is the Lord of the universe which He alone sustains. He created Man and appointed for each human being a fixed period of life which he is to spend upon the Earth. Allah has prescribed a certain code of life as the correct one for him, but has at the same time, conferred on Man freedom of choice as to whether or not he adopts this code as the actual basis of his life. One who chooses to follow the code revealed by God becomes a Muslim (believer) and one who refuses to follow it becomes a kafir (non-believer).” 8

Agama Islam melarang penghinaan terhadap agama lain tanpa mengira sebarang pendekatan termasuklah secara lisan ataupun tindakan. “Islam literally means commitment and obedience. As a religion, it stands for belief in one God and in all the prophets of God, the last of whom was Muhammad (peace be upon him), and for complete submission to the Divine will as revealed through His prophets.

“A Muslim believes in the prophethood of Abraham, Moses and Jesus, holding that all of them conveyed to mankind the same message from God. The final revelation came through prophet Muhammad (p.b.u.h) be upon him) and is known as Islam. This revelation is preserved in the Quran, in the form in which it was revealed to the Prophet Muhammad (p.b.u.h.).” 9Al-Quran ialah kitab Allah yang diturunkan kepada Nabi Muhammad s.a.w. melalui Jibrail A.S. Ia

mula diturunkan ketika Baginda sedang berkhalwat di Gua Hira, pada bulan Ramadan. Ayat yang mula-mula diturunkan ialah lima ayat pertama daripada Surah al-’Alaq yang bermaksud “Bacalah (Muhammad), dengan nama Tuhan Mu yang menciptakan. Dia mencipta manusia dengan segumpul darah. Bacalah dengan nama Tuhan mu Yang Pemurah, yang mengajar dengan pena. Dia mengajar manusia apa yang tidak diketahui.” Al-Quran diturunkan secara beransur-ansur selama 23 tahun.10

“Quran (qara’a-to read) literally means reading or recitation. It may be defined as the book containing the speech of God revealed to the Prophet Muhammad in Arabic and transmitted to by continuous testimony or tawatur. 11

Kesimpulannya, Khurshid Ahmad, seorang sarjana Islam, dalam bukunya “Islam: Its meaning and Message” menyatakan bahawa kepercayaan agama Islam adalah berteraskan tiga perkara asas yang berikut:1. Belief in Oneness of God.2. Belief in the Prophethood of Muhammad (peace be upon him) and in the guidance which he be queathed; an3. Belief in the life-after-death and in Man’s accountability before God on the day of judgement.

Menurut pandangan Islam, manusia adalah khalifah Allah (vicegerant) di muka bumi berteraskan falsafah Khilafah. Konsep ini menjelaskan bahawa Allah mempertanggungjawabkan manusia sebagai makhluk yang paling tepat dipilih untuk memakmurkan muka bumi ini menurut kuasa, kelebihan, akal yang bijaksana, tenaga, yang dimiliki oleh manusia, yang dianugerahkan Allah kepadanya, berbanding dengan makhluk-makhluk lain yang serba kekuarangan dan tidak mampu untuk menjalankan fungsi sepertimana manusa.12

“Dan (ingatlah) ketika Tuhan mu berfirman kepada malaikat: “ Sesungguhnya Aku hendak menjadikan seorang khalifah di bumi”(SURAH AL- BAQARAH : 2 :30)

Dalam mentadbirkan negara, manusia hendaklah merujuk kepada perintah Allah, Rasul dan golongan pemimpin yang di pilih.

“Wahai orang-orang yang beriman, ta’atlah kamu kepada Rasulullah dan kepada “Ulil’l-Amri” (orang-orang yang berkuasa) dari kalangan kamu”(SURAH AN-NISAA : 4: 59)

Secara ringkasnya tanggungjawap manusia sebagai khalifah di bumi ini adalah memakmurkan dunia berasaskan tuntutan agama.

Konsep pembangunan dalam Islam pula adalah sangat menyeluruh dan merangkumi pelbagai aspek kehidupan manusia secara bersepadu, sama ada dari segi moral, spiritual dan material (ekonomi). Islam menganjurkan konsep umat pertengahan. ( SURAH AL-BAQARAH:2:143)

“Dan (ingatlah) ketika Tuhan mu berfirman kepada malaikat: “ Sesungguhnya Aku hendak menjadikan seorang khalifah di bumi”

(SURAH AL- BAQARAH : 2 :30)

Dalam mentadbirkan negara, manusia hendaklah merujuk kepada perintah Allah, Rasul dan golongan pemimpin yang di pilih.

“Wahai orang-orang yang beriman, ta’atlah kamu kepada Rasulullah dan kepada “Ulil’l-Amri” (orang-orang yang berkuasa) dari kalangan kamu”(SURAH AN-NISAA : 4: 59)

Secara ringkasnya tanggungjawap manusia sebagai khalifah di bumi ini adalah memakmurkan dunia berasaskan tuntutan agama.

Konsep pembangunan dalam Islam pula adalah sangat menyeluruh dan merangkumi pelbagai aspek kehidupan manusia secara bersepadu, sama ada dari segi moral, spiritual dan material (ekonomi). Islam menganjurkan konsep umat pertengahan. ( SURAH AL-BAQARAH:2:143)Islam menganjurkan sistem ekonomi yang bersifat ‘al-Adl wal Ihsan’ iaitu keadilan dan kerjasama. Kedua-dua sifat ekonomi tersebut menjadi asas pencapaian perjalanan sistem ekonomi yang teratur, cekap dan progresif. 13

Dalam hubungan ini, apakah corak pembangunan masyarakat secara umumnya dan ekonomi Islam secara khususnya? Ahmad Ibrahim Abu Sin,seorang penulis semasa Islam, dalam bukunya ‘Pengurusan dalam Islam’ menyatakan bahawa “Allah telah mengasaskan undang-undang dan peraturan hidup bermasyarakat. Ini bertujuan untuk menyusun cara hidup manusia dalam aspek-aspek pengurusan, politik, sosial dan ekonomi sebagai suatu penyusunan yang bersesuaian dengan rahsia kewujudannya sebagai hamba Allah.” 14

Islam mengakui kenyataan hidup bahawa dunia ini akan diduduki oleh masyarakat yang menganuti pelbagai agama dan budaya atau masyarakat majmuk.Islam juga menganjurkan konsep mengenali dan hidup bersama dengan perbezaan –perbezaan hakiki yang terdapat di kalanagn masyarakat.

“Actually Islam does not teach this or advocate isolation or insulation of the religion, From the very beginning the Prophet and the Muslims were to understand that Allah s.w.t. created the people of this world of different races and kinds so that they may know each other. These people and even the Arabs may not all accept Islam. The Quran clearly states that there will be those who will worship in their own way and their religion would be theirs. Their refusal to accept Islam must be accepted. The Prophet (s.a.w.) must accept because his duty was to spread the message. If Allah so wishes then everyone would embrace Islam. If they don’t it is Allah’s wish and the Prophet need not despair.”15

Berhubung dengan kebebasan beragama, pendapat dan tindakan-tindakan khalifah Islam dengan jelasnya menunjukkan pengiktirafan dan tolak ansur terhadap agama-agama sebelum kedatangan Islam.

Contoh: Abu Bakar (r.a.), khalifah yang pertama, pernah berpesan kepada Usamah, seorang ketua tentera, supaya tidak mengganggu paderi-paderi dan yang beribadat di dalam tempat-tempat ibadat

mereka. Di samping itu, Khalifah Omar bin al-Khattab semasa berada di dalam gereja di Baitul maqaddis setiap waktu sembayang, beliau keluar sembayang di luar gereja dan berkata: “Jika saya bersembayang di dalamnya nescaya nanti orang-orang Islam akan merampasnya. Mereka akan mengatakan di sini Omar sembayang.”16

“Dan janganlah kamu cerca benda-benda yang mereka sembah yang lain dari Allah, kerana mereka kelak, akan mencerca Allah secara melampaui batas dengan ketiadaan pengetahuan.

Demikianlah Kami memperelokkan pada pandangan tiap-tiap umat akan amal perbuatan mereka, kemudian kepada Tuhan merekalah tempat kembali mereka, lalu Ia menerangkan kepada mereka apa yang mereka telah melakukan” (SURAH AL-AN’AAM : 6:108)

ISLAM MENENTANG KEGANASAN DAN MENOLAK KEZALIMAN

Islam menolak keganasan dan sifat pelampau sebagai satu cara hidup atau budaya masyarakat Islam. Huraian dan beberapa petikan ayat dari Al-Quran yang dibincangkan itu dengan jelasnya menunjukkan bahawa Islam sememangnya menganjurkan keamanan (peace), kesederhanaan (moderation) dan berserah kepada Tuhan (submission to God) sebagai satu cara hidup (ad-din). Namun, Islam dan masyarakat Islam dikaitakan dengan kegiatan –kegiatan keganasan. Tun Dr. Mahathir pernah mengeluh bahawa “Today.... Islam and the Muslim have been made almost synonymous with terrorism. The whole world has this perception of Islam and Muslims. It is as if Islam itself advocates irresponsible terrorists acts.” 17

Islam menentang kekerasan dan tindakan-tindakan keganasan. Sebaliknya, Islam menganjurkan persaudaraan dan hubungan mesra bukan sahaja di kalangan penganut Islam bahkan juga di kalangan bukan Islam. (SURAH AL-HUJURAT: 49:13).(Terjemahan)

“Wahai umat manusia! Sesungguhnya Kami telah menciptakan kamu dari lelaki dan perempuan, dan Kami telah menjadikan kamu berbagai bangsa dan bersuku puak, supaya kamu berkenal-kenalan (dan beramah mesra antara satu dengan yang lain). Sesungguhnya semulia –mulia kamu di sisi Allah ialah orang yang lebih taqwanya di antara kamu, (bukan yang lebih keterunan atau bangsanya). Sesungguhnya Allah Maha Mengetahui, lagi Maha Mendalam PengetahuanNya (akan keadaan dan amalan kamu)”. (SURAH Al-HUJURAAT : 49:13)

Islam tidak menganjurkan sifat kepimpinan yang ganas iaitu menekan dan menghalang kemajuan wanita, menghalang wanita bersekolah dan wanita bekerja, menyekat permainan muzik dan hiburan-hiburan baik, menyebarkan agama dengan paksaan dan menganggap mereka yang tidak sependapat dengan fahaman mereka sebagai kafir.

Dalam hubungan ini, mengikut Hammudah Abdalati, seorang pemikir Islam, umat Islam

diperintahkan oleh Allah s.w.t. supaya tidak mencari permusuhan, memulakan sebarang tindakan keganasan atau melanggar hak-hak orang lain.18

(Terjemahan)

“ Allah tidak melarang kamu daripada berbuat baik dan berlaku adil kepada orang-orang yang tidak memerangi kamu kerana agama (kamu) dan tidak mengeluarkan kamu dari kampung halaman kamu; sesungguhnya Allah mengasihi orang-orang yang berlaku adil.” (SURAH AL-MUMTAHANAH :60:8)

Sehubunganh ini, Mohd Shauki Abd.Majid, seorang penulis Islam semasa, dalam bukunya ‘ Wacana Hadhari dalam Islam’, mencatatkan bahawa dalam Sejarah Islam terdapat bukti bahawa Nabi Muhammad s.a.w. mengizinkan rombongan Kristian Najran yang berkunjung ke Madinah untuk berdoa di kediaman Baginda.19

Sekiranya meneliti ayat Surah-Surah berikut dapat membuat satu analisa bahawa Islam tetap menganjurkan kemesraan atau silaturrahim di kalangan pelbagai masyarakat dan melarang keganasan dan aktiviti pelampau .

(Terjemahan)

· SURAH A-LI’IMRAAN : 3: 110)

“Sebaik-baik umat yang di keluarkan di kalangan manusia di mana mereka mengajak manusia berbuat baik dan mencegah perbuatan mungkar serta beribadat kepada Allah.”

· ( SURAH AL-A’RAAF 7:96)

Dan (Tuhan berfirman lagi): Sekiranya penduduk negeri itu,beriman serta bertaqwa, tentulah Kami akan membuka kepada mereka (pintu pengurniaan ) yang melimpah-limpah berkatnya,dari langit dan bumi.Tetapi mereka mendustakan (Rasul kami),lalu Kami timpakan mereka dengan azab seksa disebabkan apa yang mereka telah usahakan.”

· SURAH AN-NAHL 16 : 90

“Sesungguhnya Allah menyuruh berlaku adil,Dan berbuat kebaikan serta memberi bantuan kepada kaum kerabat;Dan melarang daripada melakukan perbuatan-perbuatan yang keji Dan mungkar serta kekezaliman I a mengajar kamu(dengan suruhan Dan laranganNya ini( supaya kamu mengambil peringatan mematuhiNya”

· SURAH AL-ISRAA’ 17: 70

“Dan sesungguhnya Kami telah memuliakan anak-anak Adam; dan Kami telah beri mereka mengunakan berbagai-bagai kenderaan di darat dan di laut ; dan Kami telah memberikan rezeki kepada mereka dari benda-benda yang baik–baik serta Kami telah lebihkan mereka dengan selebih-lebihnya atas banyak makluk-makluk yang telah kami ciptakan”

· SURAH AL-MAA’IDAH 5: 8

“Wahai orang-orang yang beriman,hendaklah kamu semua sentiasa menjadi orang-orang yang menegakkan keadilan kerana Allah ,lagi menerangkan kebenaran;Dan jangan sekali- kali kebencian kamu terhadap sesuatu kaum itu mendorong kamu kepada tidak melakukan keadilan.Hendaklah kamu berlaku adil (kepada sesiapa jua) kerana sikap adil itu lebih hampir kepada taqwa. Dan bertaqwalah kepada Allah, sesungguhnya Allah Maha Mengetahui dengan mendalam akan apa yang kamu lakukan”

· SURAH AL-JUMU’AH 62: 10

“Kemudian setelah selesai embayang ,maka bertebaranlah kamu di muka bumi (untuk menjalan urusan masing-masing), Dan carilah apa yang kamu hajati dari limpah kurnia Allah, serta ingatlah akan Allah banyak-banyak (dalam segala keadaan),supaya kamu berjaya (di dunia Dan di akhirat)”

· SURAH AL-QASAS 28: 77

“ Dan tuntutlah dengan harta kekayaan yang telah dikurniakan Allah kepada mu akan pahala Dan kebahagiaan hari akhirat Dan janganlah engkau melupakan bahagi(keperluan Dan bekalanmua) dari dunia.; Dan berbuat baik lah (kepada hamba-hamba Allah) sebagaimana Allah berbuat baik kepada mu(dengan pemberian ni’matNya yang melimpah-limpah); Dan janganlah engkau melakukan kerosakan di muka bumi;sesungguhnya Allah tidak suka kepada orang-orang yang berbuat kerosakan”

· SURAH AL-HUJURAAT 49: 13

“Wahai umat manusia! Sesungguhnya Kami telah menciptakan kamu dari lelaki dan perempuan, dan Kami telah menjadikan kamu berbagai bangsa dan bersuku puak ,supaya kamu berkenal –kenalan ( dan beramah mesra antara satu dengan yang lain).Sesungguhnya semulia-mulia kamu di sisi Allah ialah orang yang lebih taqwanya di antara kamu, (bukan yang lebih keturunan atau bagsanya). Sesungguhnya Allah Maha mengetahui, lagi Maha Mendalam PengetahuanNya (akan keadaan dan amalan kamu).

· SURAH AL-MU’MINUN 23: 1

“Sesungguhnya berjayalah orang-orang yang beriman”

Petikan, huraian dan catatan sejarah Islam juga dengan jelasnya menggambarkan bahawa agama Islam sama sekali tidak menganjurkan keganasan malah menganjurkan toleransi dan perhubungan kemesraan antara umat Islam dengan warga bukan Islam.

NILAI-NILAI UNIVERSAL DALAM ISLAM

Berdasarkan tafsiran dan penjelasan mengenai konsep, tamadun dan nilai-nilai Islam yang telah dibincangkan itu, tidak dapat dinafikan bahawa nilai-nilai yang dianjurkan oleh agama Islam adalah nilai-nilai murni dan bersifat sejagat atau universal.

Dalam hubungan ini, Dr.Mohamed Asin Dollah, seorang penyelidik Islam tempatan, menyenaraikan beberapa nilai-nilai murni yang bersifat universal dalam Islam seperti berikut.20

1. Kepercayaan kepada Tuhan.

2. Toleransi beragama.

3. Hidup bersama dan bekerjasama di antara masyarakat sesama agama dan bukan seagama dalam membina sebuah negara yang bahagia, sejahtera dan selamat (Pemuafakatan).

4. Menjamin dan menegakkan keadilan bagi semua golongan masyarakat tanpa mengira bangsa, agama dan keturunan (Keadilan).

5. Berbuat baik kepada setiap orang dan mengelak kejahatan (Bermuamalah).

6. Mencari kekayaan /harta dengan cara yang dibenarkan (halal) oleh agama untuk memastikan kebahagiaan di dunia dan akhirat.

7. Mentadbir dan menjaga keindahan alam semulajadi dengan hemat demi kepentingan dan kebajikan manusia

8. Persamaan

9. Pengiktirafan kedudukan wanita dalam masyarakat.

10. Perseimbangan antara dua kehidupan, dunia dan akhirat (Tawazun)..11. Kesederhanaan dalam kehidupan ( al-Wasatiyyah)

Secara amnya, dapat membuat kesimpulan bahawa Islam mencegah tabiat yang membawa mudarat kepada manusia seperti ketidak adilan (injustice), ketamakan (greed), kepentingan diri (selfishness) dan kejahilan (ignorance).

Sumbangan Tamadun Islam kepada Peradaban Dunia

Tamadun Islam memberi sumbangan yang bermakna kepada peradaban dunia secara amnya dan kepada falsafah, sains dan teknologi dunia.Kejayaan umat Islam masa silam adalah kerana mereka

bersikap terbuka serta bersedia belajar daripada tamadun orang lain. Sehubungan ini, sejarah Islam mempaparkan bahawa di zaman keagungan pemerintahan khalifah–khalifah Islam, khulafa–i-Rashidin, Bandar Cordoba di Eropah, di bawah pemerintahan Khalifah Abderrahman III, telah melahirkan tamadun Islam yang cemerlang, gemilang dan terbilang melalui proses ‘cultural synthesis’. Tamadun Islam memperkayakan dengan menyesuai dan menyerapkan ilmu pelbagai bidang seperti seni, sastera, falsafah dan sains daripada budaya Yunani-‘Hellenistic’ ataupun daripada tamadun Yunani, Parsi, Byzantin, India , Cina, Roman dan sebagainya tanpa memperhitungkan perbezaan agama bahasa dan budaya.21

Dengan usaha dan proses tersebut (Andalusian synthesis), peradaban Islam telah menghasilkan saintis-saintis teragung yang menyelamat manusia daripada pelbagai jenis penyakit dan menjadi pedoman kepada penemuan yang berterusan oleh saintis-saintis lain di dunia Barat dan Timur.

Kelahiran ilmuan dan ahli sains di Eropah juga dikaitkan dengan ilmuan dan ahli sains Islam kerana ahli sains Islam seperti Abu Bakar Muhammad ibn Zakaria al-Razi atau dikenali di Barat sebagai Rhazez (866 H-909 H) ,tokoh dalam bidang kedoktororan dan ahli kimia, Al-Khawarizmi (232 H-846M), pengasas ilmu Algebra yang juga seorang ulama fikah, Ibn Rusydal- Hafidz,pengarang buku Al-Kulliyaat, buku ilmu kedoktoran, juga merupakan seorang kadi (hakim), pakar fikah mazhab Maliki, sasterawan dan ahli falsafah, dan Ibn Khaldun , pengasas ilmu masyarakat, telah menghasilkan karya-karya mereka sebelum zaman kegemilangan sains di Eropah . 22

Kegemilangan tamadun Islam dikatakan dapat dicapai kerana “pada awal sejarah Islam, usaha mencari ilmu tidak disekat oleh tafsiran-tafsiran sempit tentang agama.Orang-orang Islam pada mula-mula dahulu, patuh mengakui contoh-contoh yang ditunjukan oleh kepimpinan Rasulullah s.a.w. dalam memperolehi harta kekayaan dan ilmu di samping tidak mengabaikan tanggungjawab menunaikan ibadah. Faktor ini telah menyebabkan Tamadun Islam mencapai kegemilangan yang menakjubkan.23

Ramai tokoh ilmuan, falsafah dan sains Islam memperkayakan khazanah ilmu sains dalam peradaban Islam .Mereka lebih mementingkan budaya mencari ilmu dan penemuan sains untuk kepentingan umat manusia daripada lain-lain tanggungjawab. Budaya tersebut melahirkan banyak ilmuan dan saintis di kalangan umat Islam dalam era kegemilangan Islam. Ramai saintis Islam menyerlah dalam bidang sains,falsafah dan perubatan,termasuk matematik, Geoerafi, Abatomi, Fizik, Ilmu Pelayaran , Botani, Ilmu Haiwan dan sebagainya

Sejarah Islam juga menunjukkan bahawa Khalifah Ali ibn Abu Talib mengambil berat tentang pembangunan pertanian -Filahah atau Zira’ah (Agriculture) dalam pemerintahannya.24

“ An hour pursuit of science is more valuable than attendance at the funeral of a thousand martyrs or offering prayers on a thousand successive nights”-Hadith

Justeru itu, warga bukan Islam hendaklah melihat, menganalisis, memahami dan menghayati Islam dalam konteks sumbangan-sumbangannya kepada kesejahteraan keseluruhan umat manusia dan ‘geo-religion-politic’ Malaysia.

Sekiranya warga bukan Islam di Malaysia dapat mengalih pandangan mereka (paradigm shift) daripada menyamakan Islam dengan tindak tanduk kumpulan agama yang fanatik, maka bukan sahaja mereka dapat menangani masalah persepsi negatif terhadap agama Islam, bahkan dapat memupuk perasaan hormat-menghormati terhadap agama lain yang akan melahirkan perpaduan dan keakrafan di kalangan rakyat Malaysia.

MEMAHAMI NILAI-NILAI YANG TERKANDUNG DALAM PELBAGAI AGAMA DAN AJARAN DI MALAYSIA

“Dan kalaulah Tuhanmu (wahai Muhammad) menghendaki ,tentulah Ia menjadikan umat manusia semuanya menurut agama yang satu .( Tetapi Ia tidak berbuat demikian) dan kerana itulah mereka terus-menerus berselisihan.” (SURAH HUD :11:118)

“Dan Janganlah kamu cerca benda-benda yang mereka sembah yang lain dari Allah,kerana mereka kelak, akan mencerca Allah secara melampaui batas dengan ketiadaan pengetahuan. Demikianlah Kami memperelokkan pada pandangan tiap-tiap umat akan amal perbuatan mereka, kemudian kepada Tuhan merekalah tempat kembali mereka, lalu Ia menerangkan kepada mereka apa yang mereka telah lakukan.” (SURAH AL- AN’AAM :6:108)

Menurut seorang pemikir dan tokoh agama Buddha di Asia, Dr. K. Sri Dhammananda, tujuan agama adalah untuk melahirkan manusia yang bertamadun. Beliau menjelaskan “ A religion is needed not so much for prayers and worship, but for its principles that can teach mankind to act with humane qualities and behave as cultured human beings.”26

NILAI-NILAI AJARAN CONFUSIUS

Ajaran Confusius diasaskan oleh Kung Fu Tze. Pada umumnya ajaran ini banyak menyentuh tentang hal-hal kehidupan duniawi manusia .27

Dr.Loh Yuet Keung daripada Jabatan Pengajian Cina di National University of Singapore, berpendapat bahawa “Confucius is an unusual perceptive and reflective person with diligence, honesty and integrity. His teachings are incredibly profound and useful in modern life. He teaches us to become human beings with mutual respect and filial piety.”28

Tujuan ajaran Confusius ( Kung Fu Tse) menuju kepada kemajuan dan kesejahteraan negara, dunia dan kehidupan sekarang (Focus on the here-and now factor of the human life). Mengikut kepercayaan fahaman Confusius, manusia lahir dengan nilai-nilai yang baik dan terpuji dan hanya dirosakkan oleh persekitarannya. Ajaran ini juga menganjurakan perikemanusiaan( ren) yang berteraskan menjaga kemesraan antara manusia, buat baik pada setiap orang dan murah hati setiap masa. Menghormati sesama(shu) manusia menjadi asas pada ajaran ini. Ajaran confusius termaktub dalam kitabnya-analects. 29

Pada amnya, ajaran Confusius menitikberatkan tingkahlaku dan tabiat yang baik dalam lima bentuk

perhubungan manusia seperti berikut:30

· Perhubungan baik di antara rakyat dengan pemimpin negara· Perhubungan mesra di antara suami dengan isteri· Perhubungan baik di antara bapa dengan anak lelaki· Perhubungan baik di antara abang dengan adik· Perhubungan baik di antara rakan-rakan

Ajaran Confusius ini mengenengahkan beberapa konsep panduan hidup termasuk lima sifat baik yang harus ada pada manusia yang sempurna (junzi) seperti yang berikut:

Integriti( integrity) (zhi)Keadilan(Righteousness) (yi)Kesetiaan (Loyalty) (zhong)Bertolak ansur (Reciprocity (shu)Penyayang (Graded love) (ren)

Konsep 'ren' atau perikemanusiaan yang menitikberatkan kebajikan terhadap sesama manusia, tanpa mengira batas-batas bangsa, negara, warna kulit kerana manusia bersaudara.

Konsep "Chun Tze" menjelaskan bahawa sifat-sifat keperibadian yang mulia adalah seperti hati yang terbuka, tidak sombong, menjaga maruah, menguasai gerak-geri, menghayati keadilan, berilmu(knowledge), kebijaksanaan(wisdom), menjaga kebajikan terhadap anak-anak(filial piety), hormat-menghormati( reverence),berbudi bahasa ( courtesy),kesetiaan(loyalty) ,kemesraan (love) penyayang(kindness), ikhlas(sincerety), boleh dipercayai(trustworthiness),kebenaran(truthfulness) dan kesederhanaan(moderation).Sifat-sifat keperibadian mulia tersebut akan melahirkan seorang manusia yang baik atau sempurna.

"Li" atau keserasian adalah berkaitan ucapan dan perbuatan cendekiawan dan tokoh yang berpengalaman dan mahir dalam sesuatu bidang yang dijadikan sebagai teladan dan iktibar. Nilai kesederhanaan dalam hubungan masyarakat diberi keutamaan.

Konsep "Ti" atau wibawa, menyentuh mengenai Kerajaan. Kerajaan yang berwibawa adalah kerajaan yang menjaga kebajikan rakyat.

Dalam hubungan fahaman confusius, Profesor Dr.Tu Weiming, seorang pakar sejarah masyarakat Cina di Universiti Harvard, menjelaskan bahawa fahaman Confusius mempunyai empat dimensi humanisma seperti berikut:31

i. Integrasi di antara diri, jasad dengan pemikiran ( integration of the self , the body and mind)ii. Interaksi di antara diri dengan masyarakat serta masyarakat dirujuk pada keluarga hingga ummah sejagat ( interaction between humans as self and community, family to global community)iii. Perhubungan yang harmonis di antara manusia dengan alam sekitar (human species and nature in a sustainable harmonious relationship)iv. Perhubungan di antara manusia dengan Shurga atau Tuhan (relationship between humans and

heaven)

Mengikut ajaran Confucius, manusia berhak hidup dengan kebebasan, keamanan dan harmoni . “right of every human being to live in freedom,peace and harmony( Analects.X:12).

Kesimpulannya, ajaran Confucius mengenengahkan sikap tidak menyakiti hati orang lain seperti kita tidak hendak orang lain menyakiti kita. " Do not give to others what you yourself do not desire.". Ajaran konfusius lebih mementingkan sifat-sifat kemanusiaan dan kedamaian dunia hari ini daripada kehidupan dunia akhirat.

“If a man is not humane, what can he do with the rituals?If a man is not humane , what can he do with music?”(Confucius, Analects 3.3)

“Till you have learnt to serve men, how can you serve ghosts?”“Till you know about the living,how are you to know about the dead?”

(Analects.XI:11)

Berhubung dengan nilai-nilai yang di anjurkan oleh fahaman confusius, Datuk Seri Ong Ka Ting, pemimpin sebuah parti politik yang memperjuangkan kepentingan masyarakat Cina, berpendapat bahawa “ young people should pick up the good values as there is a lot of moral guidance that teaches people to have good ethics, especially in a society where such values are now lacking.”32

Kesimpulannya, ajaran Confucius mengenengahkan nilai moral dan etika seperti kesetiaan kepada negara,ibu bapa, adik beradik, orang berpengetahuan dan pengalaman,kemesraan antara manusia, ketelusan,pendidikan moral dan pembangunan budaya. Ajaran Confucius juga mengajar penganutnya supaya jangan bebankan orang lain dengan perkara-perkara yang tidak disukai oleh diri sendiri. " Do not give to others what you yourself do not desire.". Apa yang diutamakan dalam fahaman ini ialah kemanusiaan.“If a man is not humane, what can he do with the rituals? If a man is not humane , what can he do with music?”(Confucius, Analects 3.3).

NILAI-NILAI AGAMA BUDDHA

Agama Buddha diasaskan oleh seorang putera raja yang bernama Siddartha yang lahir pada tahun 563 S.M. Agama ini memberi tumpuan kepada aspek-aspek etika dan moral yang dipercayai akan membantu rohani manusia menjauhi diri daripada kesengsaraan (samsara). Fahaman ajaran agama ini disifatkan sebagai Dhamma (wisdom/knowledge) Agama Buddha dibahagikan kepada dua aliran iaitu Aliran Mahayana (kajian kehidupan Buddha) dan Hinayana (asal). Sementara itu, Dhamma atau dokrin Agama Buddha adalah berasaskan kepada Lapan Jalan Kebenaran dan Empat Kebenaran Agung seperti yang berikut :331. Kepercayaan yang benar

(Right Understanding)2. Berniat benar(Right Intention)3. Pengucapan yang benar(Right Speech)4. Kelakuan yang benar(Right Action)5. Usaha yang benar(Right Effort)6. Berfikiran yang benar(Right Thought)7. Meditasi/Pemusatan fikiran yang benar(Right Mindfulness)8. Hati dan niat yang benar(Right Concentration)Di samping itu, empat kebenaran agung yang disebut itu adalah seperti yang berikut:-

1. Hidup manusia terikat kepada penderitaan - kelahiran manusia disifatkan sebagai satu penderitaan.2. Penderitaan manusia disebabkan keinginan manusia yang tidak dapat dipenuhi (hawa nafsu, kemewahan hidup dan harta benda).

3. Kaedah penghapusan penderitaan adalah dengan cara menghapuskan keinginan-keinginan hawa nafsu.

4. Cara melenyapkan penderitaan yang dihadapi oleh seseorang adalah melalui Lapan Jalan atau Dharma. Apabila memenuhi Lapan Jalan Kebenaran tersebut, maka tercapailah Nirwana (Perfection).

Agama Buddha juga menegaskan larangan-larangan yang berikut kepada pengamalnya:341. Tidak boleh membunuh.(Abstain from killing living beings)2. Tidak boleh mencuri.(Abstain from taking what is not given)3. Tidak boleh melakukan perkara-perkara yang tidaksenonoh.(Abstain from sexual misconduct)4. Tidak boleh minum minuman keras.(Abstain from taking intoxicants)5. Tidak melakukan perbuatan membohong.(Abstain from lying & harsh frivolous speech)

Kesimpulannya, agama Buddha juga, seperti agama Islam, menentang amalan keganasan sebagai cara hidup. Buddha pernah mengatakan bahawa “ All beings tremble at weapons, all beings fear death, comparing others with oneself, one should not strike or cause to kill .One who loves himself, should not injure another.” Ini bermakna , agama Buddha mengajar manusia menggelak keinginan

mementingkan kebendaan atau terlalu materialistik tetapi menganjurkan memiliki nilai-nilai kemanusiaan untuk mencapai kesempurnaan hidup. 35

“The avoidance of what is evil;the undertaking of good;the cleansing of one’s mind;this is a teaching of the awakened ones”

(Dhammapada 183)

Secara umumnya, agama Buddha mengajar penganut elakkan kejahatan termasuk pembunuhan, membersihkan minda dari pemikiran yang membinasakan orang lain, sentiasa membuat baik kepada setiap orang dan mencintai dan menghargai orang lain seperti mencintai dan menghargai diri.

NILAI-NILAI AJARAN TAOISME

Ajaran Taoisme diasaskan oleh Lao Tze (604-524 S.M.) dan Zhuang Tze (369-286 S.M). Lao Tze mengasaskan mazhab pemikiran Falsafah Taoisme (Dao Jia). Mazhab ini menegaskan kepada perkara-perkara yang berkaitan dengan dimensi sosial seperti kebijaksanaan (wisdom) dan usia yang lebih tua (seniority). Lao Tze merupakan seorang ahli falsafah kuno pada abad ke 5 S.M. dan sezaman dengan Pengasas Ajaran Confucius.

Manakala, Zhuang Tze mengasaskan mazhab kepercayaan kerohaniaan Taoisme (Dao Jiao). Fokus aliran mazhab ini adalah berkaitan dengan dimensi hidup yang berkaitan dengan hal-hal kebatinan. Mazhab ini menekankan kepercayaan mengenai keabadian roh melalui menjalankan upacara amal (ritual).

Kedua –dua mazhab tersebut mencantum dan menjadi ajaran Taoisme.36

Secara amnya, Taoisme berteraskan pencapaian kehidupan abadi di dunia dan memuja beratus ‘makhluk abadi’ yang hidup secara ajaib di bahagian-bahagian terpencil di dunia ini. Ajaran agama ini berpusat kepada nilai-nilai atau ajaran-ajaran seperti yang berikut:37

1. Aspek Kerohanian-minta bantuan dewa-dewi.2. Sifat hormat-menghormati (menyentuh kehidupan di akhirat).3. Berhemah tinggi, hidup manusia bersifat sementara, sederhana, tidak sombong dan berbudi bahasa.

NILAI-NILAI AGAMA KRISTIAN

Agama Kristian diasaskan oleh Jesus, keturunan Nabi Daud. Ajaran ini ada disebut dalam al-Quran. Agama ini menitikberatkan moral dan nilai-nilai kemanusiaan seperti yang berikut:38

1. Percaya kepada Kitab Injil (Bible) -(New Testament).2. Menitikberatkan kesusilaan moral dan akhlak yang mulia dan murni.3. Kasih sayang merupakan tonggak utama ajaran Jesus.

Intisari kepercayaan Agama Kristian adalah seperti berikut:

1. Jesus sebagai juruselamat. 2. Mempercayai keEsaan Tuhan.3. Salib.4. Kerajaan Syurga- Menitikbertakan konsep bahawaagama kristian membuka jalan ke Shurga.5. Amalkan Peribadatan.

Nilai-nilai Moral yang digariskan oleh Agama Kristian adalah seperti yang berikut:

1. Beribadat kepada Tuhan yang satu atau Esa.2. Umat yang rendah hati, lembut hati, prihatin dan belas kasihan akan menerima balasan yang baik sepertisyurga.3. Tidak boleh membunuh atau memarahi orang lain.4. Tidak boleh berzina.5. Memberi hukuman yang setimpal dengan apa yangdialami. Tidak suka kepada orang munafik.6. Mementingkan perasaan kasih sayang sesama manusia.7. Tidak menganiaya orang lain.

Jesus pernah mengatakan bahawa “ What profit does a man show who gains the whole world and destroys himself in the process”(Mark 8:36)

Pada keseluruhannya, Jesus Crist menjadi asas dan panduan hidup kepada pengamal agama kristian.39

Berikut adalah intipati ajaran Agama Kristian yang petik dari ucapan Jesus Christ –Sermon on the Mount:

“Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of heaven.Blessed are those who mourn , for they will be comforted.Blessed are the meek , for they will inherit the earth.Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, for they will be filled.Blessed are the merciful , for they will receive mercy.Blessed are the pure in heart, for they will see God.Blessed are the peace makers, for they will be called children of God.Blessed are those who are persecuted, for righteousness’, for theirs is the kingdom of heaven.”

(Jesus ‘ Sermon on the Mount’)Secara umumnya, agama kristian menganjurkan nilai-nilai seperti kesabaran, ketabahan, kemesraan, toleransi, kerjasama, bantu-membantu, penyayang sebagai cara hidup manusia .

NILAI-NILAI AGAMA HINDU

Agama Hindu adalah antara agama tertua di dunia juga dikenali sebagai “Santhana Dharma” (kekal abadi). Agama Hindu tidak diasaskan oleh seorang individu ataupun berasaskan wahyu. Agama ini berpusat di kawasan Sungai Indus, satu kawasan luas di India Utara.40

Agama Hindu menganjurkan kepercayaan pada hukum karma iaitu perbuatan baik dibalas baik; perbuatan jahat dibalas jahat. Dokrin dan falsafah agama Hindu dijelaskan dalam kitab suci agama Hindu seperti Veda -veda dan Bhagavath Gita dan sajak-sajak yang disampaikan oleh ulama -ulama teragung (Great Saints) sejak 1500 tahun sebelum masehi.41

Agama Hindu mempratikkan kepercayan dan nilai-nilai seperti kepercayaan kepada Tuhan, tolak ansur, ketabahan, mengawal diri, tidak dendam dan dengki, ampun dan maaf, menimba ilmu, kemanusiaan, tidak fanatik terhadap agama, memerangi hawa nafsu, mengawal kemarahan, mencegah penyeksaan dan patuh kepada ajaran Veda.

Selain itu, agama Hindu juga menganjurkan nilai-nilai seperti kasih sayang, larangan minum arak, mentaati ibu bapa, mengawal nafsu dan keadilan dalam sistem pemerintahan.

“ But the man who, controlling his senses with his mind, undertakes through his action organs the discipline of action without attachment, distinguishes himself.”(Bagavath Gita.3.7)

Sementara itu, salah satu petikan daripada Rig-Veda (1.89.1.) pula menganjurkan toleransi keagamaan dengan ayat bermaksud “Let noble thoughts come to us from everyside, pure, unobstructed, overflowing.

Sehubungan ini, Yajur Veda 36.18 pula menganjurkan kemesraan di kalangan sesama manusia dengan ayat bermaksud “May all beings look on me with friendly eyes; may I look on all beings with friendly eyes; may we look on each other with friendly eyes”.

Bagi agama Hindu, tindakan atau amalan (deeds) adalah amat penting kerana Tuhan hanya melihat amalan manusia dan bukan keturunan seseorang itu. Dalam hubungan ini, seorang Mahaguru Hindu (saint) bernama Thirumoolar mengatakan bahawa seorang insan “can reach God in services to

humanity, charity, love shown to them”. Mahaguru agama Hindu ini juga pernah menyebut bahawa sekiranya manusia memahami dan menerima hakikat bahawa manusia sebagai satu ummah dan Tuhan itu Esa (Unity of God), maka manusia tidak akan menemui penderitaan (Oruvane Thevanum nantre ninaimin namanillai-Bahasa Tamil).

Agama Hindu percaya pada konsep “avatar” iaitu kepercayaan bahawa Tuhan boleh menjelma dalam pelbagai bentuk dan rupa untuk menyelamat dan membantu manusia daripada kejahatan. Konsep ini menyebakan penganut Hindu menyembah kepada pelbagai dewa-dewi yang dianggap sebagai penjelmaan Tuhan yang satu atau Esa. 42

Pada masa yang sama, adalah menjadi amalan bagi penganut Hindu untuk mendirikan rumah berhampiran dengan kuil ( sama adalah kuil yang didirikan dalam bentuk bangunan ataupun tempat keramat atau shrine. Penganut Hindu tidak digalakkan tinggal dalam kawasan perumahan yang tidak ada kuil. Amalan ini menyebabkan penjajah British mendirikan kuil Hindu di ladang-ladang getah yang dimiliki oleh mereka sabelum merdeka.

Pada umumnya, agama Hindu menganjurkan konsep berdoa untuk keamanan, kebahagiaan dan kesejahteraan seluruh alam dan manusia (umat manusia) semasa menunaikan ibadat sembayang dan bukan kepada sesuatu kaum, ummah atau sesuatu penganut agama tertentu. Antara doa-doa agama Hindu adalah seperti berikut:

· Berdoa agar seluruh umat manusia sentiasa sejahtera dan bahagia.

(‘ Om, sarve bhavantu sukhinah, sarve santu niramaya-ah, sarve bhadrani pashyantuma-kaschit duhkhabhag bhavet, Om shanti, shanti,”)

(Terjemahan)

“ Oh, Almighty, may all (entire mankind) be happy, may all be healthy, may all experience prosperity, may none (in the world) suffer. May peace, peace, peace be unto us and all the beings of the world

· Berusaha untuk kebajikan seluruh umat manusia

(“Sarva bhuta hite ratah”)

(Terjemahan)

“Work continuously for the welfare of every living being”

· Berdoa agar seluruh umat manusia gembira selalu

“Loka samsthah sukhino bhavanto”)

(Terjemahan)

“Let all be happy”

Petikan doa–doa tersebut jelasnya menunjukkan bahawa agama Hindu tidak menganjurkan konsep permusuhan dengan penganut agama lain tetapi meletakkan sebagai kewajipan bagi setiap penganut Hindu untuk berdoa agar kebaikan dan kesejahteraan keseluruhan alam dan umat manusia terjamin , tanpa mengira bangsa, keturunan dan agama.

NILAI-NILAI AGAMA SIKH

Agama Sikh diasaskan oleh Guru Nanak Dev ji yang lahir di Wilayah Lahore, Talwandi, India pada tahun 1469. Guru Nanak pada asalnya seorang Hindu dan berpendidikan bahasa Parsi dan Arab. Ketika umurnya 30 tahun, Guru Nanak mula menyebarkan agama Sikh. Ajaran beliau dikumpulkan sebagai kitab suci dalam bahasa Punjabi yang bernama Adi Grant (Kitab Utama). Agama Sikh berteraskan pada kepercayaan dan nilai-nilai seperti yang berikut:43

1. Mempercayai Tuhan itu satu dan keesaannya.2. Patuh dan menghormati Guru-Guru agama.3. Mempunyai pandangan yang terbuka sertabertolak ansur terhadap agama-agama lain.4. Menentang pengamalan kasta dan penyembahan berhala.5. Kebenaran merupakan teman manusia yang paling besar.6. Kehidupan yang sederhana adalah jalan menuju‘Mukti’.7. Keadilan dalam semua bidang kemanusiaan.

Di samping itu Agama Sikh juga menganjurkan Tiga Tunggak danTiga Tatacara Hidup seperti berikut:44

TIGA TUNGGAK HIDUP

1. Mencari rezeki yang halal (Honest labor) ( kirtha karani).2. Berkongsi (Sharing) (Wanda Chaakna).3. Bersyukur /Puji-pujian kepada Tuhan (Glory of God )(Naam Jaapna).

TIGA TATACARA HIDUP

1. Tidak merokok (No smoking).2. Mencegah Zina (Adultry).3. Mengelak penyembelihan ternakan dengan kejam (Forbidden painful slaughtering of animal) .

Selain itu, agama Sikh juga menetapkan lima peraturan seperti berikut sebagai amalan hidup atau

tanggungjawap setiap penganut agama Sikh:

1. Kesh - rambut panjang.2. Kanga - memakai sisir kayu dalam rambut.3. Kara - memakai gelang besi di lengan.4. Kachna - memakai seluar putih.5. Kirpan - memakai pedang pendek.

Secara umumnya, agama Sikh juga menganjurkan nilai-nilai seperti memperacaya kepada Tuhan yang Esa, bantu-membantu antara manusia, toleransi antara agama, kehidupan yang sederhana dan keadilan dalam semua bidang kemanusiaan.

Dalam hubungan ini, sekiranya kita meneliti nilai-nilai yang dianjurkan oleh pelbagai agama rakyat Malaysia, sama ada agama Samawi atau bukan Samawi, maka kita dapat membuat kesimpulan bahawa garis perbezaan yang terdapat antara nilai-nilai kemanusiaan dalam pelbagai agama tersebut itu adalah sangat nipis. Malah, nilai-nilai yang terserlah dalam agama-agama -agama amalan rakyat Malaysia adalah nilai-nilai sejagat (universal).

Nilai-nilai sejagat itu telahpun menjadi teras dalam gagasan RUKUNEGARA untuk melahirkan perpaduan rakyat Malaysia. Teras Rukunegara ialah :

1.Kepercayaan Kepada Tuhan2.Kesetiaan Kepada Raja dan Negara3.Keluhurun Perlembagaan4.Kedaulatan Undang-Undang5.Kesopanan dan Kesusilaan

Sekiranya rakyat Malaysia dapat mengenali, memahami dan menghayati nilai-nilai kemanusiaan pelbagai agama yang bersifat sejagat (common values) berteraskan RUKUNEGARA, maka ia akan dapat menguatkan dan meningkatkan perpaduan, persaudaraan, kemesraan dan toleransi agama di kalangan rakyat berbilang keturunan yang bermastautin di Malaysia.

“Interfaith and inter culture dialogues should be encouraged so that the people are familiar with and appreciate universal values.”45

“It is my duty to ensure that their (Non-Muslims) rights are protected, that they are free to practise their faiths, and that they are not persecuted because they are not of the dominant majority. It is my duty to spread the message of tolerance among all, especially to the Muslim majority”.

Dato’ Seri Abdullah Haji Ahmad Badawi @At World Council Of Churches’ Faith and Order Commission,Kuala Lumpur, 3 August, 2004

Rakyat Malaysia yang menganuti pelbagai agama hendaklah mencari titik pertemuan persamaan

nilai-nilai sejagat dalam agama masing-masing dan menyuburkan persamaan-persamaan tersebut sebagai tanggungjawap bersama. Kesedaran dan amalan tanggungjawap sedemikian akan membantu menjana bukan sahaja harmoni keagamaan di Malaysia bahkan memartabatkan Malaysia sebagai model negara Islam yang memajukan keharmonian keagamaan di dunia.

Justeru itu, usaha-usaha untuk memamahi nilai-nilai agama Islam dan lain-lain agama dalam melahirkan harmoni keagamaan di kalangan rakyat Malaysia tanpa mengira perbezaan agama ,keturunan, bahasa dan budaya harus terus dipelihara dan dipertingkatkan ke tahap yang lebih cemerlang, gemilang dan terbilang.

HARAPAN PEMIMPIN NEGARA

Rakyat Malaysia perlu menyedari bahawa para pemimpin negara, sejak merdeka lagi, adalah terdiri daripada pemimpin-pemimpin berbilang kaum dan agama yang amat prihatin terhadap kebebasan amalan agama masing-masing dalam menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara yang aman, maju, stabil dan makmur.

Dalam hubungan ini, YAB Dato Seri Mod.Najib Tun Razak , Perdana Menteri Malaysia Yang Keenam, seorang pemimpin berjiwa rakyat, mendukung Perlembagaan Persekutuan dan Rukunegara sebagai asas pentadbiran negara, bersungguh-sungguh berusaha mengamalkan dasar kebebasan agama, memperakui perbezaan agama dan merayakan nilia-nilai universal yang terdapat dalam pelbagai agama melalui Gagasan 1 Malaysia.

Melalui Gagasan 1 Malaysia , kerajaan kepimpinan YAB Dato’ Seri Mohd. Najib Tun Razak juga berhasrat membina sebuah negara bangsa yang bersatupadu, liberal, toleransi, dihormati, mengamalkan kebebasan agama, saintifik, bermaruah, jati diri dan berdaya saing dalam era abad 21.

Dato Seri Mod.Najib Tun Razak berpuashati bahawa Malaysia berjaya mengurus hal-hal berkaitan dengan masalah kepelbagaian (diversity) dalam agama dan budaya antara pelbagai kaum sejak mencapai kemerdekaan. Tetapi, sekiranya gagal dalam usaha memupuk perpaduan yang erat dikalangan rakyat pelbagai kaum secara berterusan, maka negara akan terjerumus dalam era kegelapan dalam sejarah Malaysia.

"If we failed to manage this, instability would descend upon the country and the dark moment in our history might repeat itself.”

YAB Dato Seri Mod.Najib Tun Razak

Justeru itu, usaha menyedari, memahami dan menerima perbezaan yang wujud antara berbagai kaum dalam konteks agama akan membantu rakyat Malaysia mengukuhkan perpaduan antara kaum malah menjamin keamanan, keselamatan, keharmonian dan stabiliti politik negara.

BIBLIOGRAPI

1. Shad Saleem Faruqi, “Document of Destiny- The Constitution of the Federation of Malaysia, Star Publications, 2008

2. The seminar on “The Role of Islamic Civilisation in Fostering Inter-Religious Understanding”, Collection of Datuk Seri Dr. Mahathir’s Speech, Kuala Lumpur, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia, Kuala Lumpur, 1999, ms. 70

3. Said Ramadan,“ Islamic Law, Its Scope and Equity” Muslim Youth Movement of Malaysia, Kuala Lumpur, 1992.m.s.27

4. The seminar on “The Role of Islamic Civilisation in Fostering Inter Religious Understanding”, Collection of Datuk Seri Dr. Mahathir’s Speech, Kuala Lumpur, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia, Kuala Lumpur, 1999, ms.68

5. Alias Othman, “Asas-Asas Pemikiran Politik Islam”, Pustaka Salam, 1991, m.s.148

6. The seminar on “The Role of Islamic Civilisation in Fostering Inter-Religious Understanding, ” Collection of Datuk Seri Dr. Mahathir’s Speech, Kuala Lumpur, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia, Kuala Lumpur, 1999, ms.67

7. Khurshid Ahmad, “Islam Its Meaning & Message”, Islamic Book Trust, Kuala Lumpur, 2002, ms. 21

8. Khurshid Ahmad, “ Islam Its Meaning & Message” , Islamic Book Trust, Kuala Lumpur, 2002, ms. 29

9. Salam Azzam dalam Khurshid Ahmad ( editor), “ Islam Its Meaning & Message”, Islamic Book Trust, Kuala Lumpur , 2002, ms. 5

10. Abdul Halim El-Muhammady, “Sumber Undang-Undang Islam dan Pandangan Orientalis”, Budaya Ilmu Sdn.Bhd. Petaling Jaya, 1994.

11. Mohamad Hashim Kamali,”Principles of Islamic Jurisprudence”, Ilmiah Publishers Sdn.Bhd., KualaLumpur, 1998, ms .4.

12. Dr.Mohamed Asin Dollah, “Nilai-Nilai Islam Yang Sejagat Yang Diaplikasikan Dalam Pentadbiran Pemerintahan Di Malaysia”, Seminar HarmoniKeagamaan di Malaysia, 21-22 Disember 2004,KotaKinabalu , Sabah, Anjuran Bersama IKIMDan Kerajaan Negeri Sabah., m.s.4-9

13. Nik Mustapha Hj.Nik Hassan, ‘Semangat Islam Dalam Penyusunan Ekonomi Bernegara’ dalam “Kriteria Negara Berteraskan Prinsip Islam”, Abdul Monir Yaacob Dan Wan Roslili Abd.Majid (Penyunting), Institut Kefahaman Islam , Malaysia, KualaLumpur, 2002, ms. 64

14. Ahmad Ibrahim Abu Sin, “Pengurusan Dalam Islam”, Dewan Bahasa Dan Pustaka,KualaLumpur, 2002, ms. 312

15. The Seminar on “ The Role of Islamic Civilisation in Fostering Inter-Religious Understanding”, Collection of Datuk Seri Dr. Mahathir’s Speech. , IKIM, Mei 25,1999, Kuala Lumpur , Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia , Kuala Lumpur ,1999, ms . 67

16. Majid Ali Khan, (ed) Syed Athar Husain, ”The Pious Caliphs”, Islamic Book Trust, KualaLumpur, 2001, ms. 32

17. The Seminar on “ The Role of Islamic Civilisation in Fostering Inter- Religious Understanding.” Collection of Datuk Seri Dr. Mahathir’s Speech, Kuala Lumpur, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia, Kuala Lumpur, 1999, ms .67

18. Hammudah Abdalati, “ Fokus Islam”, Perniagaan Jahabersa, Johor Bahru,1996, ms.289.

19. Mohd Shauki Abd.Majid, “ Wacana Hadhari dalam Islam”, Yayasan Pembangunan Buku Negara, KualaLumpur, m.s.94,

20. Dr.Mohamed Asin Dollah, “Nilai-Nilai Islam Yang SejagatYang Diaplikasikan Dalam Pentadbiran DanPemerintahan Di Malaysia”, Seminar HarmoniKeagamaan di Malaysia,21-22 Disember 2004 , KotaKinabalu, Sabah, AnjuranBersama IKIM Dan Kerajaan Negeri Sabah.,m.s. 4-9

21. Tariq Ali, “The Clash Of Fundamentalism, Crusades,Jihads and Modernity, Verso, London, 2002, m.s. 31-59

22. Mohd Shauki Abd majid, “Wacana Hadhari Dalam Islam ‘, Yayasan Pembangunan Buku Negara,KualaLumpur, 2004, m.s.2-3

23. Ucapan Y.A.B.Dato’ Seri Dr.Mahathir Mohamad Di Upacara Pembukaan Festival Tamadun Islam Sedunia, pada 17 Jun 1994, ‘ Ke Era Kegemilangan Ummah’, Siri Ucapan Penting, Jabatan Penerangan Malaysia, 1994, m.s.5 dan 11

24. Majid Ali Khan, (Ed) Syed Athar Husain, The Pious Caliphs,Islamic Book Trust, Kuala Lumpur, 2001, m.s. 74

25. Dr.Chandra Muzaffar dalam “Towards A Civil Society”, Malaysian Institute Of Management, KualaLumpur, 2003, m.s.80

26. Dr.K.Sri Dhammananda, “Whither Mankind”,The Buddhist Missionary Society,KualaLumpur,m.s.38

27. Ghazali Darusalam, “Tamadun Islam dan Tamadun Asia”, Utusan Publications & DistributorsSdn. Bhd., Kuala Lumpur, 2001, ms.155-222

28. Sunday Star, 10 Oktober, 2004, ms.10

29. Low Sui Pheng ,” Asian Wisdom for Effective Management From Lao Tzu to Miyamoto Musashi”, Pelanduk Publications, Subang Jaya, 2001, ms.10

30. Sunday Star, 10 Oktober, 2004, ms. 10

31. The Star,17 November,2004,ms 28

32. The Sunday Star, 10 Oktober , ms.10

33. Navada Maha Thera Vajirama, “ The Buddha And His Teachings”, (3rd Edition ) B.M.S Publication , Colombo, 1977, ms. 89.

34. Dr. K. Sri Dhammananda, “Why Buddhism”, Buddhist Missionary, Buddhist Maha Vihara, KualaLumpur, 1997, ms.19

35. K.Sri Dhammananda, “ Whither Mankind”, The Buddhist Missionary Society, KualaLumpur, page 33

36. Daniel Tong, ‘Chinese Traditions And Beliefs’, Genesis Books, Singapore, 2004, pg.11-24

37. Ghazali Darusalam, “ Tamadun Islam dan Tamadun Asia” ,Kuala Lumpur: UtusanPublications & Distributors Sdn. Bhd., 2001, m.s. 222.

38. Ghazali Darusalam, “ Tamadun Islam dan Tamadun Asia” ,Kuala Lumpur: UtusanPublications & Distributors Sdn. Bhd., 2001, m.s.182-183

39. Dr.Maurice Bucaille,” The Bible,The Quran & Science”, Thinkers Library Sdn.Bhd.Selangor Darul Ihsan,Malaysia, page 25-34.

40. Dr.Bhupendra Kumar Modi, “ India and Hinduism”, Bharatiya Jnanpith, New Delhi,2001, page 72

41. Thiruvin Naayagam(SRM) ,” ITO INDHU SAMYAM”, Malaysia Hindhu Sangam, KualaLumpur, 2003, page 17-18

42. Johnson, Linda., “The complete Idiots Guide to Hinduism”, A Pearson Education Company, Apha Books, 2002, ms .183.

43. V.Harcharan Singh, “ An Introduction To Sikh Religion”, Gurdwara Sahib Sentul, Kuala Lumpur, Kuala Lumpur, ms.11

44. V.Harcharan Singh, “ An Introduction To Sikh Religion”, Gurdwara Sahib Sentul, Kuala Lumpur, Kuala Lumpur, ms.11

45. NST, 27 December 2004, ms.10

BAHAN RUJUKAN:

1. Tafsir PIMPINAN AR-RAHMAN Kepada Pengertian Al-Qur’an (30 JUZ), Dengan izin dan di bawah kawalan JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA( JAKIM),Pusat Islam Malaysia,Kuala Lumpur

2. Bahan Syarahan 7/2002: Malaysia Negara Islam, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia,3 Julai 2002 PEN.PL.51.Pt.IV(5)

3. Taqiyuddin an Nabhani., ‘Negara Islam: Tinjauan Faktual Upaya Rasulullah S.A.W. Membangun Daulah Islamiyah Hingga Masa Keruntuhannya’, Bogor, Indonesia: Pustaka Thariqul ‘Izzah. 2000.

4. Ismail Ibrahim, “Pemikiran Dr.Mahathir Tentang ISLAM”, Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd., Kuala lumpur,2002

5. Dr. Mahathir Mohamad, “ Islam and the Muslim ummah”, Selected Speeches by Dr.Mahathir Mohamad,Prime Minister Of Malaysia, Volume 2, Pelanduk Publications (M) Sdn.Bhd., Subang Jaya, 2000,ms.15.

6. M.A.Mun’im Ridwan: “Negara Islam ( Khilafah Islamiyyah)”,Pustaka Syuhada, KualaLumpur,2000

7. Safi, L.M, “ Political importance during the 11th & 12th century, The Islamic State: A conceptual Framework.”, The American Journal Of Islamic Social Science,Vol.8 (2) : m.s. 221-34.

8. Golam W.Choudhury,” Islam and the Modern Muslim World”, WHS Publications Sdn.Bhd.,Kuala Lumpur,1993

9. A.Hasjmy, “Di mana letaknya Negara Islam”, Penerbitan Pustaka National, Singapura, 1970

10. Tun Dr. Mahathir Mohamad, “The International Conference Of Religous Studies:Meeting The Millennium”, Collection of Mahathir”s speeches1999, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia, Kuala Lumpur, 2000, Page 294-300

11. Datuk Seri Dr. Mahathir Mohamad. The Seminar On “The Role Of Islamic Civilisation In Fostering Inter-Religious Understanding”, Ikim, Kuala Lumpur, May, 25,1999 Collection of Mahathir”s

Speeches 1999, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia,Kuala Lumpur, 2000, Page 58-70

12. Swami Sivanda, “ Hindu Dharma” ,The Divine Life Trust Society, Sivanda Banagar, Himalaya (U.P), India, 1983, m.s. 2 - 15

13. Dr. Abu al-Maati, Abu al-Futuh Kahirah, “ Sistem Pemerintahan Dalam Islam”, UKM ,Bangi, Selangor, 1985.

14. Abdul Halim El-Muhammady, “Sumber Undang-Undang Islam dan Pandangan Orientalis”, Budaya Ilmu Sdn.Bhd., Petaling Jaya, 1994, m.s.4-24.

15. “Toleration and Moderation in Islam”, Siri Ucapan Penting, Tun Dr. Mahathir Mohamad at Al-Azhar University, Cairo, Egypt,10 may 1998, m.s.4

16. Shaikh Mohd Saifuddeen Shaik Mohd Salleh ,( Fellow IKIM), ‘Jihad does not mean holy war’, 12 Oktober 2001, The Star,m.s.18.

17. Tunku Abdul Rahman Putra, “Political Awakening”, Pelanduk Publications (M) Sdn Bhd., 1986, Selangor, Malaysia, m.s. 55

18. Joseph M. Fernando “ The Making of the Malayan Constitution”, The Malaysian Branch of Royal Asiatic Society, 2002, m.s. 106

19. Dr.Abu Bakar Abdul Majeed, “ Islam and Modernity go hand in hand “, IKIM, 25 Ogos, 2001, KualaLumpur.

20. Wan Ab. Rahman Khudzri Wan Abdullah, Munif Zarirruddin Fikri Nordin dan Solahuddin Ismail, “Tamadun ISLAM”, PTS Publications & distributors Sdn.Bhd., 2002.

21. Shaikh Mohd Saifuddeen Shaikh Mohd Salleh, “ Jihad does not mean holy war “, IKIM, 12 Oktober 2001.

22. Questionnaire On Sikh Religion, Institute Of Sikh Studies, Chandhigarh, 1999 ( Reprinted by Khalsa Diwan Malaysia,1999) m.s.13

23. Khong Kim Hoong, “ Merdeka! British Rule And The Struggle For Independence In Malaysia,1945-1947, Strategic Information Research Development, SIRD, Kuala Lumpur, 2003,m.s. 250-259

24. Dr. K.Sri Dhammananda, ‘Why Buddhism’,Buddhist Missionary Society,Buddhist Maha Vihara, KualaLumpur,1997-moderate way of life, page19

25. Dr. K.Sri Dhammananda, ‘ You & Your Problems’, Buddhist Missionary Society of Malaysia, KualaLumpur, 2004, page 64

26. Dr.Bhupendra Kumar Modi, “ HINDUISM- The Universal Truth” , New Delhi, 2002, page 11

27. Mustaffa Abdullah, “Tafsir Surah Al Fatihah dan Al Baqarah”, Perniagaan Jahabersa,Johor Bahru, Malaysia, 1997

28. Mohd Liki Hamid, “Pengajian TAMADUN Islam, PTS Publications & Distributors, Pahang, Edisi Kedua, 2004, m.s.48-49, 230 & 231

29. Mustafa Haji Daud dalam bukunya ‘Tamadun Islam’, Utusan Publications & Distributors Sdn.Bhd.,Kuala Lumpur,1994 m.s. 11-24

30. Dr.Bhupendra Kumar Modi, “One God, Paths are different: God is One”, Bharatiya Jnanpith, New Delhi, 2000, m.s.67

31. Dr.Bhupendra Kumar Modi, “ HINDUISM- The Universal Truth” , New Delhi, 2002,ms.11

32. W.J. Johnson (Translation), ”The Bhagavad Gita”, oxford university Press,1994

33. Hans Kueng and Mohd Kamal Hassan, “Towards A Common Civilization”(Public Lectures), Institute of Islamic Understanding Malaysia (IKIM) , KualaLumpur, 1997

34. Majid Ali Khan, (Ed) Syed Athar Husain, ‘ The Pious Caliphs’, Islamic Book Trust,Kuala Lumpur,2001, page 74 (Abu Bakar, advice to commander, pg 32 )

35. The seminar on “The Role of Islamic Civilisation in Fostering Inter-Religious Understanding, ” Collection of Datuk Seri Dr. Mahathir’s Speech, Kuala Lumpur, Jabatan Perkhidmatan Penerangan Malaysia, Kuala Lumpur, 1999, ms.67

36. Abdullah Ahmad, “Radical Islam is not a fad”, On the Road Column, New Straits Times, 28 November 2001, ms. 10

37. Mohd Zawawi Abu Bakar dalam ‘Pengajaian Tamadun Islam’, Penyusun Mohd Liki Hamid, PTS Publications & Distributors Sdn.Bhd,Pahang,2004ms.137

38. Penjelasan Mengenai Jihad”, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM), 6 September 2001.

39. Hajj Dawud Bell,” Memahami Ajaran Islam”, (Penterjemahan:ar-Rabiah), Perniagaan Jahabersa, Johor Bahru,1996,ms.179

40. Utusan Malaysia, IKIM,10 Mei, 2001

41. Ucapan Y.A.B.Dato’ Seri Dr.Mahathir Mohamad Di Upacara Pembukaan Festival Tamadun Islam Sedunia, pada 17 Jun 1994, ‘ Ke Era Kegemilangan Ummah’, Siri Ucapan Penting, Jabatan Penerangan Malaysia, 1994, m.s.5 dan 11

Posted by M.Perry at 10:20 PM

MURUTKaum Murut menetap di pedalaman dan kawasan tenggara Sabah serta wilayah perbatasan antara Kalimantan dan Sarawak. Suku kaum Murut adalah suku kaum ketiga terbesar di Sabah.Tempat tinggal mereka termasuk Tenom, Kemabong, Pensiangan dan Keningau. Dahulu mereka tinggal di dalam rumah panjang dan hidup harmoni dalam keluarga besar. Kebanyakan mereka adalah petani berpindah, pemburu dan penangkap ikan sungai. Mereka juga mejalankan pemungutan hasil hutan(damar, rotan dan madu lebah).Pada masa kini kaum murut sudah ada yang berkhidmat dalam sektor awam dalam bidang pendidikan, kesihatan dan pertahanan.Perkataan ‘Murut’ merujuk kepada kumpulan penduduk yang tinggal di lereng bukit atau tanah tinggi di Pedalaman Sabah. Murut terdapat di beberapa kawasan seperti Keningau, Tenom, Pensiangan, Sipitang, Kalabakan dan Kinabatangan. Kaum Murut terbahagi kepada Murut Tahol atau Tagal, Tidung, Timugon, Sembakung, Paluan, Bookan, Kalabakan,dan Murut Serundung. Dimana kaum Murut mewakili sebanyak 2.9% daripada penduduk di Sabah iaitu lebih kurang 50,000 orang. Suku kaum Murut juga terdapat di Brunei, Sarawak dan sempadan Kalimantan. Kaum Murut mempunyai bahasa tersendiri yang berbeza dengan suku kaum Murut yang lain. Ini disebabkan faktor geografi sebagai penghalang dalam komunikasi bahasa mereka.

Secara uniknya, kaum Murut tinggal di rumah panjang yang berhampiran dengan kawasan sungai atau membuat penempatan sepanjang sungai. Mereka tinggal di dalam rumah panjang yang menempatkan 10 hingga 20 keluarga. Tetapi terdapat juga kaum Murut yang tinggal dan membina penempatan secara individu di sepanjang sungai. Suku kaum Murut pakar dalam membuat perahu dan menurunkan kepakaran mereka kepada generasi seterusnya. Selain itu kaum Murut pakar dalam berburu dan masih mengamalkan tradisi bertatu seperti kaum Iban di Sarawak tetapi tradisi ini semakin kurang di lakukan oleh generasi muda suku kaum ini.

Diterbitkan pada: 19 Ogos, 2010

Source: http://ms.shvoong.com/society-and-news/culture/2038922-bangsa-murut-di-sabah/#ixzz1zwSn5h4l

Adat Tetap Diteruskan

Secara tradisinya, perkataan ‘Murut’ merujuk kepada komuniti yang tinggal di lereng-lereng bukit atau tanah tinggi pedalaman Negeri Sabah. Murut merupakan kaum peribumi ketiga terbesar di Sabah yang  tinggal di Selatan negeri itu seperti Tenom, Keningau, Pensiangan, Sipitang, Kalabakan dan Kinabatangan.  Secara tradisinya, masyarakat Murut tinggal di rumah panjang yang berhampiran dengan kawasan sekitar kawasan sungai. Rumah panjang yang didirikan lazimnya boleh menempatkan 10 hingga 20 buah keluarga berlainan.  Sungguh pun demikian, ada juga di kalangan masyarakat Murut membina rumah secara berasingan untuk kediaman keluarga masing-masing. Seperti kaum Iban di Sarawak, sesetengah orang Murut juga menatu anggota badan dan pakar dalam aktiviti berburu. Walaupun kehidupan masyarakat ini kini jauh berubah, masih ada di kalangan orang Murut yang mengekalkan adat istiadat lama terutama dalam upacara perkahwinan. Upacara

perkahwinan orang Murut terutamanya Murut Tahol atau Tagal lazimnya berlangsung di rumah panjang dan ia berlaku dalam tempoh masa yang lama.

Adat  ‘tina uh’ atau ‘bului’ (adat hantaran mas kahwin atau barangan perkahwinan yang terakhir oleh pengantin lelaki kepada pengantin perempuan) paling diutamakan dalam perkahwinan kaum Murut Tahol atau Tagal.  Ia lazimnya dilakukan selepas 20 atau 30 tahun pasangan suami isteri mendirikan rumah tangga.  Sungguh pun demikian, ada  juga yang melakukannya ketika kedua mempelai disatukan mengikut kemahuan dan kemampuan pihak pengantin lelaki. Adat ‘barian sampai mati’ juga  sangat unik dan menjadi budaya lama kaum Murut Tahol. Mengikut adat ini, menantu perlu ‘membayar’ (memberikan barangan) kepada kedua mertua selagi mereka masih hidup.  Pada masa kini, adat itu tidak dipraktikkan lagi oleh masyarakat Murut moden yang secara logiknya beranggapan, ia boleh membebankan anak dan menantu yang juga ada tanggung jawab kepada keluarga sendiri.

Kaum  Murut juga menyambut hari raya, Krismas, tahun baharu, majlis hari lahir,  pesta Kalimaran dan lain-lain. Sambutan Kalimaran yang diraikan oleh masyarakat ini sama seperti pesta Kaamatan yang disambut oleh kaum Kadazan-dusun. Ia lazimnya diraikan selepas mereka selesai menuai padi.  Masyarakat Murut kini juga mengalami arus pemodenan, justeru ramai yang telah bekerja sebagai kaki tangan kerajaan dan swasta serta berjaya melanjutkan pelajaran di peringkat universiti. Selain di kampung-kampung, mereka juga tinggal di bandar-bandar besar dan mampu menjana pendapatan tetap. Namun demikian, budaya dan adat resam nenek moyang  kaum ini yang menjurus ke arah kebaikan masih lagi dipertahankan sehingga ke hari ini. (Kemas kini: 05 April 2010 – Oleh: Noraini Mahyan)

Suku Kaum Murut

Kampung Bamban terletak di bahagian selatan Kota Kinabalu. Penduduk di kampung ini majoritinya dari suku kaum Murut. Suku kaum Murut merupakan salah satu daripada lebih dari 30 suku kaum yang terdapat di Sabah. Kebanyakan suku kaum Murut tinggal di sekitar Tenom, Rundum, Persiangan dan Keningau.

Di Kampung Bambam terdapat juga suku kaum lain yang menetap di sini. Antaranya ialah suku kaum Dusun, Bajau, Brunei dan Cina. Terdapat kira-kira 100 lebih keluarga yang menetap di sini. Lebih kurang 90 peratus penduduk di sini menganut agama Kristian dan hanya kira-kira tujuh peratus sahaja yang beragama Islam.

Mereka kebanyakannya menyara kehidupan dengan bekerja sebagai petani. Ada juga antaranya yang menjalankan kerja kampung. Mereka ini menjadikan kerja-kerja kampung sebagai sumber pendapatan mereka. Sosioekonomi penduduk kampung menjadikan hubungan sesama penduduk semakin erat di antara satu sama lain. Hal ini kerana mereka hidup dalam suasana saling bantu-membantu di antara satu sama lain.

Tradisi Orang Gunung

T

ergolong sebagai masyarakat Orang Ulu di Sarawak, kaum Lun Bawang dahulunya dikenali sebagai kaum Murut, kebanyakannya tinggal di kawasan Lawas, Trusan dan Limbang. Untuk

makluman, terdapat kaum Murut  di beberapa daerah di Negeri Sabah. Lun Bawang yang bermaksud ‘Orang Gunung’ dalam bahasa tempatan merupakan penduduk majoriti mendiami Daerah Ba’ Kelalan dengan anggaran 2,100 orang. Sebahagian kecilnya pula merupakan kaum Kelabit yang memiliki cara hidup dan bahasa yang hampir sama dengan kaum Lun Bawang. Kehidupan masyarakat ini belum lagi dicemari  dan mereka masih kuat berpegang kepada adat resam dan seni tradisi yang diwarisi sejak turun-temurun. Mereka rata-ratanya tinggal di rumah panjang dan bertutur menggunakan bahasa yang sama serta menganut agama Kristian.

Salah satu makanan tradisi kaum Lun Bawang ialah Nuba’ Laya iaitu nasi yang dibungkus dengan daun pisang atau itip. Manakala Telu  ialah daging atau ikan yang diperam dengan garam dan disimpan di dalam buluh selama lebih sebulan. Rasanya agak masam  dan masin  tetapi  sangat digemari oleh masyarakat di sini. Selain itu, narar (daging salai), biter ( bubur sayur), serta kuih-muih yang berasaskan beras seperti ruti benak, kerupuk bera, tinape, pelupis dan nune merupakan antara makanan tradisi yang sering menjadi sajian di kalangan masyarakat Lun Bawang.

Menyingkap sejarah kaum ini, suatu ketika dahulu pakaian kaum lelaki diperbuat daripada kulit kayu yang disebut kuyu talon. Sementara kain yang dililit di kepala pula disebut sigar dan cawat yang dipakai disebut abpar. Senjata berupa parang panjang yang disisip di pinggang dan dibawa ketika berperang disebut pelepet. Wanita Lun Bawang mengenakan hiasan kepala yang disebut  pata, bane di leher,  gileng atau pakel di tangan serta lengan dan beret di bahagian pinggang.

Alat muzik tradisi bagi kaum ini diperbuat daripada buluh yang dimainkan secara berkumpulan. Alat muzik  itu yang dimainkan secara tiupan, dibahagikan kepada dua jenis iaitu suling dan bass. Suling biasanya ditiup oleh kaum wanita manakala bass pula ditiup oleh kaum lelaki. Tarian tradisional kaum Lun Bawang yang dikenali sebagai Warrior Dance ialah Busak Akui dan Alai Ngerang. Terciptanya lagu patriotik, Ba’ Kelalan My Home Sweet Home membuktikan masyarakat di sini amat berbangga dengan kampung halaman tinggalan nenek moyang mereka.

Pesta Irau Aco Lun Bawang yang dirayakan di Bandar Lawas pada 1 Jun setiap tahun. Pesta itu  memberi peluang kepada orang ramai untuk menyaksikan pelbagai pertunjukan kebudayaan kaum Lun Bawang yang kaya dengan hasil produk tangan seperti manik-manik, baju kulit pokok serta pakaian tradisional mereka. Pertandingan memperagakan pakaian tradisional kaum ini yang terbahagi kepada dua kategori iaitu ruran ulung bagi wanita dan padan liu burung bagi lelaki merupakan acara kemuncak pesta ini.

Tinggal di kawasan yang terpinggir dari dunia luar bukanlah penghalang kepada penduduk Ba’ Kelalan untuk melahirkan generasi yang berjaya dan cemerlang. Ini terbukti dengan lahirnya beberapa tokoh yang banyak menabur jasa kepada masyarakat.  Antara tokoh tersebut,  mendiang Doktor Judson Sakai Tagal yang merupakan Menteri Muda Kesihatan Sarawak sehingga nafas terakhirnya begitu prihatin dan cekal dengan semangat untuk memajukan kaumnya.  

Demikian juga bapa kepada mendiang Doktor Judson, Tagal Paran, 74 tahun yang merupakan orang yang bertanggungjawab menaikkan nama Ba’ Kelalan  menerusi kejayaan beliau mengusahakan kebun epal pertama di Malaysia serta menjadi pemilik tempat penginapan Apple Lodge. Kejayaan mereka menjadi contoh kepada penduduk setempat dan generasi

muda khususnya kaum Lun Bawang untuk melakarkan kejayaan yang lebih besar dalam pelbagai bidang. 

Terakhir Dikemaskini pada Jumaat, 21 Mei 2010 13:35

Lun Bawang 1      2 Votes

Suku Kaum Lun Bawang berasal dan tinggal dikawasan pedalaman tanah tinggi Borneo iaitu Kelimantan Timur, Brunei, Sabah dan Sarawak.Di Sarawak, digolongkan dari masyarakat Orang Ulu.

Suku kaum Lun Bawang di Sabah lebih dikenali sebagai Lun Dayeh yang bermaksud Orang hulu atau pedalaman, (erti asal adalah mereka yang tinggal di hulu sungai.). Sementara di Sarawak dan Brunei mereka pula dikenali sebagai Lun Bawang yang bermaksud Orang tempatan atau orang pribumi.Suku kaum Lun Bawang yang dahulu dikenali sebagai Murut juga terdapat di sepanjang persisiran sungai Lawas, Trusan dan Limbang.

Sejarah asal penempatan awal suku kaum Lun Bawang ialah di tanah tinggi Kerayan Kelabit kawasan tengah utara Borneo. Mereka telah berhijrah ke Sabah, Sarawak dan Brunei sekitar abad ke-17 dan ke-18 akan tetepi kebanyakan mereka masih ada di Kalimantan.

Cara hidup dan bahasa suku kaum Lun Bawang dan Kelabit banyak persamaan.Ini dapat dilihat juga dalam cara mereka semasa menanaman padi bukit (tana luun) dan sawah padi(Lati ba’). Nasi yang menjadi makanan mereka dibungkus dengan daun pisang atau itip dipanggil Nuba’ Laya. Daging atau ikan yang telah diperam dengan garam serta disimpan didalam buluh selama lebih sebulan dipanggil telu’ serta rasanya akan menjadi masam masam masin sangat digemari suku kaum Lun Bawang. Begitu juga dengan salai (narar) mereka juga mendapat sumber garam dari telaga air masin yang lebih dikenali sebagai lubang main.

Dikawasan pedalaman menternak kerbau dan lembu menjadi sumber ekonomi sampingan serta menjadi hantaran mas perkhawinan pihak pengantin lelaki kepada keluarga pihak pengantin perempuan yang dipanggil purut.

Suku kaum Lun Bawang kaya dengan kraftangannya. Dahulu kala, Pakaian kaum lelaki diperbuat dari kulit kayu yang dipanggil kuyu talun. Kain yang dililit dikepala pula dipanggil sigar sementara cawat yang dipakai dipanggil abpar. Parang panjang yang diikat dipinggang dibawa untuk pergi berperang dipanggil pelepet. Bagi kaum wanita pula, mereka mengenakan pata dikepala, beret di pinggang, bane dileher dan gileng atau pakel di tangan serta lengan.

Pada umumnya suku kaum Lun Bawang beragama Kristen yang telah disebarkan oleh mubaligh kristen sekitar tahun 1928-1930an. Di Sarawak, Sabah dan Brunei majoriti mereka dari aliran Gereja Sidang Injil Borneo(SIB). Arwah Datuk Racha Umung adalah Presiden pertama SIB. Presiden SIB Sarawak, Pastor Kalip Basar yang telah terbunuh dalam nahas helikopter pada julai 2003 dan YB Judson Sakai Tagal menteri muda Sarawak juga terbunuh dalam nahas helikopter pada 2004 juga adalah dari suku Kaum Lun Bawang dan membuat nama Lun Bawang lebih dikenali di Malaysia.

Sistem pendidikan agak lewat sampai diantara suku kaum Lun Bawang. Namun begitu atas usaha yang berterusan ramai antara mereka berjaya menjadi golongan ahli profesional. Setakat ini ada lebih dari 10 orang peguam dari suku bangsa Lun Bawang.

Di Sarawak bermula pada 1hb jun setiap tahun diadakan satu pesta yang dinamakan Irau Aco Lun Bawang dirayakan di bandar Lawas sempena perayaan hari Gawai Dayak. Semasa perayaan ini berlangsung pelbagai pertunjukan kebudayaan dari suku kaum Lun Bawang dapat disaksikan. Antara acara yang diadakan ialah “ngiup suling” atau pancaragam buluh, “Malem Padan Liu Burung idih Ruran Ulung” (malam kebudayaan untuk memperagakan pakaian tradisional serta perlawanan antara kampung atau daerah dalam sukan-sukan seperti bola sepak lelaki dan wanita, bola tampar, badminton dan bola baling. selain itu, pameran serta jualan barangan tradisional kaum Lun Bawang juga boleh didapati di luar dewan.

 

Pakaian lelaki murut

Pakaian lelaki murut

Pakaian perempuan murut

Penggunaan pakaian-pakaian tradisional tersebut boleh dilihat dari dua sudut zaman iaitu zaman klasik dan zaman moden. Di zaman klasik, pakaian-pakaian tradisional ini dipakai semasa uparaca-upacara ritual, hari perkahwinan dan sebagai pakaian seharian. Di zaman moden pula pakaian-pakaian tradisional ini hanya dipakai untuk tujuan-tujuan yang tertentu seperti di hari perkahwinan oleh pengantin lelaki dan perempuan (kadangkala juga oleh

pengapit pengantin) serta untuk acara-acara kebudayaan.Kebanyakan suku kaum di Sabah memilih hitam sebagai warna pakaian traditional mereka. Penggunaan warna hitam asalnya daripada kepercayaan bahawa warna hitam adalah lambang kekuasaan atau warna ketuhanan yang mana dapat melindungi si pemakai daripada makhluk-makhluk halus yang jahat. Ada setengah-tengah pihak mengatakan bahawa penggunaan warna hitam adalah disesuaikan dengan cara hidup dan keadaan semulajadi di waktu itu. Manakala bagi kaum lelaki pula, pakaiannya lebih kepada kulit kayu. (fhoto di ambil dr Alex Fotopages).

Hiasan Diri

Pada masa lalu, batu akik merah, manik-manik kaca berwarna, kulit kowri, butang putih atau cakera yang dibuat daripada cengkerang dan tembaga digunakan untuk menghiasi pakaian lelaki dan perempuan. Pada hari ini, kebanyakan hiasan-hiasan ini diganti dengan manik-manik plastik dan bahan moden yang lain seperti benang emas dan perak, labuci dan benang berwarna. Seperti dahulu, hiasan-hiasan ini masih lagi disertai dengan tali pinggang yang dibuat daripada berbagai-bagai bahan seperti manik cengkerang dan kaca duit syiling perak, tembaga dan logam-logam lain, lapik pinggang yang dibuat daripada rotan berwarna untuk mengetatkan gaun, seluar atau anak baju. Kalung dibuat daripada berbagai-bagai bahan dijadikan hiasan leher dan dada. Gelang juga dipakai untuk menghiasi lengan, pergelangan tangan serta kaki.Tutup kepala seperti terendak atau tudung dipakai oleh kaum lelaki dan wanita sebagai pakaian biasa sebagai pelindung dan penahan peluh. Pada majlis-majlis upacara, terendak-terendak yang dipakai adalah lebih indah dan berwarna-warni. Spesialis ritual memakai tutup kepala dan pakaian dengan hiasan yang banyak yang membezakan mereka dari orang biasa apabila mereka menjalankan sesuatu upacara tradisional. Kaum lelaki masih memakai sigah sejak dari dahulu lagi. Sigah atau tanjak ini adalah sekeping kain segiempat yang dipakai dalam berbagai-bagai bentuk mengikut daerah atau asal si pemakai. Kaum wanita pula memakai manik, sisir, tudung dan terendak bergantung pada waktu dan kegiatan yang dilakukan.

Kaum Murut di Sapulut, Sabah

Sabah juga dikenali dengan nama Negeri Di Bawah Bayu. Sabah adalah negeri yang kedua terbesar di Malaysia, terletak di utara kepulauan Borneo, pulau ketiga terbesar di dunia. Sabah meliputi kawasan seluas 73,500 kilometer persegi dengan pantai sepanjang 14,400 kilometer dengan Laut China Selatan terletak di pantai barat, Laut Sulu di sebelah timur laut dan Laut Celebes di sebelah selatan. Sabah adalah satu kawasan berbukit bukau dan merupakan sebuah negeri yang unik dan terkenal dengan kepelbagaian kebudayaan suku kaumnya. Menurut Agnes Keith (1981), gelaran Negeri di Bawah Bayu bukan merujuk kepada negeri Sabah sahaja tetapi juga merujuk kepada kawasan di Selatan Sulu. Terdapat kira-kira 2.5 juta penduduk Sabah merangkumi lebih daripada 30 suku kaum dan terdapat sebanyak 80 dialek bahasa yang digunakan. Sabah terdiri daripada 6 daerah pentadbiran yang dipanggil "Residensi" iaitu Kudat, Pantai Barat-Utara dan Selatan, Pedalaman, Sandakan dan Tawau. Bandar-bandar utama di Negeri Sabah adalah Kota Kinabalu (ibu negeri),

Sandakan dan Tawau.

Penduduk Sabah terdiri daripada kaum Kadazan atau Dusun, Bajau, Murut, Kelabit, Rungus, Kedayan, Brunei, Lundayeh, Rungus,Iranun, Ida’an, dan lain-lain. Ciri-ciri kebudayaan negeri Sabah amat unik kerana kepelbagaian suku kaum. Tiga suku kaum utama di Sabah iaitu masyarakat Kadazan-Dusun, Bajau dan Murut. Kumpulan etnik yang utama adalah Kadazandusun, Murut, dan Bajau. Dengan itu, Sabah adalah kaya dengan penduduk berbagai-bagai kaum dengan latarbelakang kebudayaan masing-masing.Gambar pelbagai kaum yang terdapat di Negeri Sabah

Suku kaum Kadazan-Dusun yang merupakan kaum terbesar di Sabah iaitu mewakili satu pertiga dari jumlah penduduk Sabah dan majoritinya tinggal di Pantai Barat. Suku kaum yang tergolong dalam suku Kadazan-Dusun ialah Rungus, Lotud, Tambonuo, Kimaragang, Sanayo, Minakok dan Tenggera. Suku kaum Bajau merupakan suku kaum kedua terbesar di Negeri Sabah. Suku kaum Bajau terbahagi kepada dua iaitu Bajau Pantai Barat dan Bajau Pantai Timur.Seterusnya suku kaum ketiga terbesar ialah suku kaum Murut yang tinggal di Selatan Pantai Barat. Perkataan ‘Murut’ merujuk kepada kumpulan penduduk yang tinggal di lereng bukit atau tanah tinggi di Pedalaman Sabah. Murut terdapat di beberapa kawasan seperti Keningau, Tenom, Pensiangan, Sipitang, Kalabakan dan Kinabatangan. Kaum Murut terbahagi kepada Murut Tahol atau Tagal, Tidung, Timugon, Sembakung, Paluan, Bookan, Kalabakan,dan Murut Serundung. Dimana kaum Murut mewakili sebanyak 2.9% daripada penduduk di Sabah iaitu lebih kurang 50,000 orang. Suku kaum Murut juga terdapat di Brunei, Sarawak dan sempadan Kalimantan. Kaum Murut mempunyai bahasa tersendiri yang berbeza dengan suku kaum Murut yang lain. Ini disebabkan faktor geografi sebagai penghalang dalam komunikasi bahasa mereka.

Secara uniknya, kaum Murut tinggal di rumah panjang yang berhampiran dengan kawasan sungai atau membuat penempatan sepanjang sungai. Mereka tinggal di dalam rumah panjang yang menempatkan 10 hingga 20 keluarga. Tetapi terdapat juga kaum Murut yang tinggal dan membina penempatan secara individu di sepanjang sungai. Suku kaum Murut pakar dalammembuat perahu dan menurunkan kepakaran mereka kepada generasi seterusnya. (Gambar menunjukkan Prof. Marina dan

pelajar UPSI melawat Rumah Panjang Kg. Sandukan (b) Nabawan Sabah sempena perkahwinan sahabat beliau). Selain itu Kaum Murut Pakar dalam berburu dan masih mengamalkan tradisi bertatu seperti kaum Iban di Sarawak tetapi tradisi ini semakin kurang di lakukan oleh generasi muda suku kaum ini. Terdapat adat istiadat kaum Murut yang masih kekal sehingga kini iaitu adat istiadat semasa upacara perkahwinan. Upacara perkahwinan orang Murut terutamanya Murut Tahol atau Tagal adalah sangat unik kerana upacara perkahwinan yang diamalkan penuh dengan adat dan berlangsung di rumah panjang dalam masa yang lama. Adat seperti tina’uh atau Bului dan ‘barian sampai mati’ masih diamalkan hingga kini. Adat ‘tina’uh’ adalah adat yang paling tertinggi dalam adat istiadat perkahwinan kaum Murut Tahol atau Tagal. Adat tina’uh adalah adat hantaran mas kahwin

atau barangan p

erkahwinan yang terakhir oleh pengantin lelaki kepada pengantin perempuan. Adat Tina’uh ini boleh dilakukan selepas 20 atau 30 tahun selepas perkahwinan mereka. Adat ini boleh juga dilakukan semasa perkahwinan berlangsung dan mengikut kemahuan serta kemampuan pihak pengantin lelaki. Semasa membuat adat tina’uh terdapat beberapa upacara yang perlu dilakukan. Adat ‘barian sampai mati’ juga adalah adat kaum Murut yang sangat unik dan menjadi adat turun-temurun dalam perkahwinan. Pengantin perempuan memakai 'Salupai' iaitu hiasan kepala yang di hiasi dengan manik-manik dan 'sinikot' hiasan di bahagian sanggul kepala yang mempunyai tali tali yang panjang yang di hiasi manik-manik dan lonceng-lonceng. Pakaian mereka di hiasi dengan manik-manik yang di jahit mengikut bentuk alam flora di sekeliling mereka.

Kaum Murut juga menyambut perayaan seperti Hari Raya, Hari Krismas, Tahun Baru, Majlis harijadi, pengembumian dan Pesta Kalimaran dan lain-lain. Pesta Kalimaran ialah pesta sama seperti kaum kadazan-Dusun yang menyambut pesta Kaamatan. Ia di sambut selepas mereka menuai padi. Kaum Murut masa kini, telah mengalami proses kemodenan dan ramai yang berkerja sebagai kakitangan kerajaan dan bukan kerajaan. Mereka juga tinggal di bandar-bandar besar dan mempunyai pekerjaan profsional. Namun demikian, Kaum Murut ini masih lagi mengamalkan adat istiadat yang diamalkan oleh nenek moyang mereka sebagai adat turun temurun yang mempunyai nilai estetika tinggi dalam kehidupan.

Kaum Murut menetap di pedalaman dan kawasan tenggara Sabah serta di wilayah perbatasan antara Kalimantan dan Sarawak. Kebanyakan dari mereka adalah petani yang berpindah, pemburu dan sesetengah menangkap ikan sungai.

Pakaian wanita murut

PAKAIAN TRADISIONAL KAUM MURUT

Pakaian lelaki bagi Kaum Murut

LELAKIDikenali dengan pakaian puputul yang diperbuat daripada kulit kayu.Babaru puputul dipotong mengikut kepanjangan fesyen jaket.Aba puputul-cawat sepanjang dua meter diperbuat daripada isi kayu.Tupi sinulatan-perhiasan kepala pula diberbuat  daripada kulit kayu.

WANITAPakaian mereka terkenal dengan pakaian pinongkolo iaitu baju dan gaun yang panjang berwarna hitam yang dihiasi dengan manik-manik.

Antara contoh lain bagi pakaian wanita untuk Kaum Murut ialah pipirot,salupai,sinikot,rarangkol dan holong.

Pakaian wanita bagi Kaum Murut

TARIAN MAGUNATIP

Ini merupakan sejenis tarian tradisi masyarakat suku kaum Murut dari suku Kuhijau (Kwijau). Magunatip berasal dari perkataan ‘apit' yang bermakna jepit. Ia membawa maksud ketika menari kaki penari terjepit atau terapit di antara dua batang kayu (buluh) jikalau tidak cekap mengelakkannya. Biasanya tarian ini tidak memerlukan iringan muzik oleh kerana bunyi buluh itu yang dilagakan akan menimbulkan bunyi yang kuat serta rentak dan irama yang menarik. Tarian Magunatip bertujuan untuk memeriahkan sesuatu upacara yand diadakan.Murut

Murut

Rumah Murut

| Labels: RUMAH MURUT | Posted On

Suku kaum Murut menetap di kawasan pedalaman Sabah seperti di Pensiangan, Sapulut, Tenom, Nabawan dan Sindumin. Secara tradisi, aktiviti harian mereka adalah bertani secara pertanian pindah dan memburu binatang.

Pahum sinompipit atau rumah panjang Murut mengandungi lebih daripada 15 buah sulap atau rumah. Tiang dan gelegar rumah ini diperbuat daripada kayu yang bulat, dinding diperbuat daripada kayu kulit, lantainya diperbuat daripada buluh dan bumbungnya diperbuat daripada daun tolidus yang telah dianyam. Pada keseluruhannya, (babantul nu salo) dan bilik-bilik keluarga, mengandungi tempat tidur ahli keluarga, manakala ruang tamu yang dipanggil salo berfungsi sebagai tempat bersosial, keagamaan, menyambut, tempat perbincangan, membuat kerja-kerja am dan tempat pengadilan. Ruang laluan atau dikenali tetangah memisahkan salo dan sulap. Ruang bilik mempunyai bebantul nu sulap atau pelantaran berfungsi sebagai tempat duduk dan tempat tidur anak dara. Rumah Panjang Murut lazimnya dilengkapi dengan lansaran yang terletak di bahagian tengah laluan yang berbentuk pelantar yang boleh dihenjut beramai-ramai untuk melonjak tinggi semasa mengadakan upacara keramaian. Ropur adalah dapur yang rapuhan yang diperbuat daipada tanah liat merupakan tempat ruang memasak manakala salahan merupakan tempat untuk mengeringkan ikan atau daging.

Sumber: Kg. Budaya, Muzium Sabah

Tyarian tradisi masyarakat kaum murut

Persembahan kebudayaan kaum Murut

IMPLIKASI KEPELBAGAIAN SOSIO-BUDAYA

E-melkan Ini BlogThis! Kongsi ke Twitter Kongsi ke Facebook

Kepelbagaian sosio-budaya dalam sistem masyarakat majmuk di negara kita akan memberi kesan secara langsung kepada perkembangan sistem pendidikan secara umumnya dan kepada suasana pembelajaran secara khasnya. Implikasi kepelbagaian sosio-budaya ini melibatkan murid, guru,sekolah dan kurikulum tersirat .

Murid

Murid harus bersosial dalam melakukan aktiviti pembelajaran dan seharusnya

berinteraksi tanpa mengira kelas sosial dan perlu membuang sikap prejudis

terhadap rakan bangsa lain. Hati dan jiwa mereka perlu dibersihkan melalui

pendidikan terbaik supaya tidak terdapat perbezaan antara individu atau kumpulan

murid dengan yang lain.

Kepercayaan dan amalan agama yang dianuti oleh murid tidak harus

dipertikaikan dan aktiviti yang dijalankan haruslah berupaya menyemai semangat

saling percaya dan mempercayai ke dalam jiwa murid. Proses sosiaisasi antara

kaum tanpa mengira anutan agama hendaklah dikembangkan supaya proses

pembentukan kendiri murid dapat dilaksanakan. Secara langsung semangat

perpaduan dapat dijalinkan dalam masyarakat majmuk di negara kita.

Penggunaan bahasa yang standard harus diamalkan oleh murid-murid

semasa berada di sekolah terutamanya semasa berlangsungnya pembelajaran.

Unsur-unsur dialek mengikut kaum hendaklah dielakkan, dan murid harus sentiasa

berinteraksi dengan menggunakan bahasa yang betul. Laras bahasa yang tepat

akan membantu murid berkomunikasi dengan lancar.

Murid juga digalakkan berinteraksi dan berhubung dengan mereka yang

berlainan jantina mengikut batas-batas yang sepatutnya. Mereka juga perlu

diberikan kesedaran batasan perhubungan dalam interaksi yang berlainan jantina

dan saling menghormati antara satu sama lain.

 Kemahiran juga berkomunikasi memainkan peranan penting ke arah

pembentukan budaya penyayang. Komunikasi berkesan dapat dicapai melalui cara

bertutur, pengunaan bahasa badan, penulisan, juga melalui pengunaan alat-alat

tertentu seperti komputer, telefon dan sebagainya.

 

Murid biasanya akan terpengaruh kepada tindakan guru yang menunjukkan teladan

sebagai seorang profesional. Oleh itu guru mesti membentuk program-program yang

bertujuan membangunkan murid, dengan peraturan dan arahan yang jelas bagi

mengurangkan segala tingkahlaku negatif.

Murid biasanya suka akan budaya belajar yang ceria, menyeronokkan, menyentuh

emosi, disamping meningkat kecergasan mental, kreatif dan ininovatif dan

bermatlamat. Guru diperlukan membentuk budaya bilik darjah yang dinamis,

mementingkan aspek nilai-nilai murni, hubungan yang mesra sesama murid dan

murid dengan guru.

Murid yang sentiasa mendapat dorongan dan bimbingan guru serta rakan sebaya,

tahap disiplin yang terkawal melalui tindakan yang berhemah, yang dibaluti

perasaan kasih saying dapat memberi peluang yang terbaik untuk mengembangkan

potensi diri mereka kea rah pembentukan modal insane yang berkualiti.

Tindakan murid boleh dibuat jangkaan oleh guru. Guru boleh dapat mengurangkan

kadar ponteng dan masalah disiplin melalui pendekatan pengurusan bilik darjah

yang berkesan. Kadar bilangan murid yang terlalu ramai dan tidak seimbang

bukanlah ukuran subjektif bahawa kelas itu tidak dapat dibangunkan. Kecekapan

yang ditunjukkan oleh bakal guru menghasilkan sebuah bilik darjah yang dapat

ditransformasikan menjadi sebuah rumah yang menepati slogan ‘bilik darjahku,

rumahku’.

Mungkin terdapat beberapa orang murid yang nakal didalam setiap kelas, namun

harus diingat bahawa bukan murid menjadi puncah permasalahan. Kemahiran

mengawal kelas sebaik sahaja guru memasuki kelas merupa titik noktah penting

dalam pengajaran dan pembelajaran. Murid –murid yang menimbulkan punca

permasalahan harus dikenalpasti, supaya murid lain tidak menjadi ‘pak turut’. Guru

mesti mencuba membantu menyelesaikan punca permasalahan dan meneruskan

aktiviti pengajaran dengan banyak berinteraksi dengan murid sehingga ia

merasakan dirinya mendapat perhatian dan dihargai sehingga ia merasakan

mendapat perhatian dan dihargai bukan kerana dirinya tetapi kerana tingkahlakunya

yang disenangi guru.

Ketegasan terhadap disiplin murid perlu dilakukan dengan cara dan pendekatan

berhemah yang menampakkan bahawa ketegasan itu bukan bertujuan mendera

tetapi lebih kepada pengajaran. Kesabaran, kecekalan dan kesungguhan untuk

membentuk perangai murid memang mengambil masa yang lama.

Murid harus diterapkan supaya membiasakan diri datang ke bilik darjah tepat pada

masanya.

Kepala manusia yang dipenggal untuk tujuan mendapat penghormatan keluarga.

Pondok kubur yang menempatkan keranda

Rumah panjang kaum murut

Kanak-kanak kaum Murut

Warga tua kaum Murut yang masih kuat sedang bekerja

Tetamu sedang menjamu selera di majlis perkahwinan