karya ilmiah notasi gending dasar

79
NOTASI GENDING-GENDING DASAR KARAWITAN & VOKAL GAYA SURAKARTA Penyusun: Sabar, S.Sn., M.Sn. Drs. Suwarmin, M.Sn. Suparman JURUSAN SENI KARAWITAN SEKOLAH TINGGI KESENIAN WILWATIKTA (STKW) SURABAYA 2013 ii

Upload: sandy-rosandy

Post on 24-Sep-2015

751 views

Category:

Documents


105 download

DESCRIPTION

PENELITIAN BERSAMA 2013dengan judul : notasi gending-gending dasar karawitan dan vokal gaya surakarta

TRANSCRIPT

  • NOTASI GENDING-GENDING DASAR KARAWITAN & VOKAL

    GAYA SURAKARTA

    Penyusun: Sabar, S.Sn., M.Sn.

    Drs. Suwarmin, M.Sn. Suparman

    JURUSAN SENI KARAWITAN SEKOLAH TINGGI KESENIAN

    WILWATIKTA (STKW) SURABAYA

    2013 ii

  • iii

    NOTASI GENDING-GENDING DASAR KARAWITAN & VOKAL

    GAYA SURAKARTA

    1. Judul Buku : Notasi Gending-Gending Dasar Karawitan Gaya Surakarta 2. Bidang Ilmu : Seni 3. Penulis: 1). Nama : Sabar, M.Sn. a. NIK : 8056009

    b. Jenis Kelamin : Laki-Laki c. Pangkat/Golongan : Penata Muda/ III a d. Jabatan : Asisten Ahli

    2). Nama : Drs. Suwarmin, M.Sn. a. NIP : 195210141973071001

    b. Jenis Kelamin : Laki-laki c. Pangkat/Golongan : Penata III/c d. Jabatan : Lektor

    4. Fakultas/Jurusan : Seni Karawitan 5. Sekolah Tinggi : STK Wilwatikta Surabaya 6. Jumlah Tim : 2 orang 7. Biaya : Mandiri

    Perpustakaan STKWS Surabaya, 19 Juni 2013 No. Regestrasi: Penulis,

    Mengetahui:

    Dra. Tri Rusianingsih Drs. Suwarmin, M.Sn. Sabar, M.Sn.

    Lembaga LP2M STKW Surabaya

    Ketua,

    Trinil Windrowati, M.Sn. NIP. 196704111992032003

  • iv

    PENGANTAR

    Karya tulis sebagai peningkatan karya dosen dalam wujud apapun sangat

    diperlukan dalam menopang keberhasilan proses pembelajaran, sehingga pada saat

    ini penulis merasakan pentingnya pula perbendaharaan buku-buku ajar. Hadirnya

    notasi gending-gending dasar karawitan gaya Surakarta ini berarti pula ingin

    memperbanyak volume buku ajar yang ada di kampus kita ini, dan kenyataannya kita

    sangat memerlukan varian-varian di maksud guna mengisi kekurangan-kekurangan

    pada tulisan-tulisan yang sudah ada.

    Penulis menyadari bahwa tulisan ini masih jauh dari sempurna. Oleh karena

    itu kritik dan saran dari pembaca sangat diharapkan demi perkembangan bagi diri

    komponis di hari mendatang. Pada kesempatan yang berbahagia ini saya sampaikan

    terima kasih kepada sivitas akademika STK Wilwatikta Surabaya, semoga amal baik

    mereka selama ini mendapatkan balasan yang setimpal. Amin.

    Surabaya, Juni 2013

    penulis,

  • v

    DAFTAR ISI

    HALAMAN SAMPUL i

    HALAMAN JUDUL ii

    LEMBAR IDENTITAS PENGESAHAN iii

    KATA PENGANTAR iv

    DAFTAR ISI v

    NOTASI GENDING-GENDING DASAR KARAWITAN & VOKAL GAYA SURAKARTA:

    I. Gending-Gending Lancaran .. 1

    1. Lc. Singa Nebah, Sl. Mny. .. 1

    2. Lc. Singa Nebah, Pl. Br. .. 1

    3. Lc. Manyar Sewu, Sl.Mny. .. 2

    4. Lc. Kebogiro, Pl. Br. .. 2

    5. Lc. Widodaren, Pl. Br. .. 3

    6. Lc. Kotek, Sl. Mny. .. 3

    7. Lc. Tropongbang, Pl. Lima .. 3

    8. Lc. Gugur Gunung, Pl. Br. .. 4

    9. Lc. Aja Lamis, Pl. Nem .. 4

    10. Kendangan Lancaran .. 5

  • vi

    II. Gending-Gending Ketawang:

    1. Ktw. Puspanjala, Pl. Nem .. 7

    2. Ktw. Puspawarna, Sl. Mny. .. 7

    3. Ktw. Kinanthi Sandhung, Sl. Nem.. 7

    4. Ktw. Subakastawa, Sl. Sanga .. 8

    5. Ktw. Larasmaya, Pl. Br. .. 8

    6. Ktw. Ibu Pertiwi, Pl.Lima .. 9

    7. Ktw. Puspagiwang, Pl. Br. .. 9

    8. Kendang Kalih Ketaang .. 9

    III. Gending-Gending Ladrang .. 10

    1. Ldr. Wilujeng, Sl. Mny. .. 10

    2. Ldr. Wilujeng, Pl. Br. .. 11

    3. Ldr. Srikaton, Sl. Mny. .. 11

    4. Ldr. Sriwibawa, Sl. Sanga .. 12

    5. Ldr. Gonjang-Ganjing, Sl. Sanga . 12

    6. Ldr. Tirta Kencana, Pl. Nem. .. 13

    7. Ldr. Gleyong, Pl. Nem .. 13

    8. Ldr. Bayemtur, Pl. Nem. .. 14

    9. Ldr. Mugirahayu, Sl. Mny. .. 14

    10. Ldr, Ayun-Ayun, Pl. Nem. .. 14

    11. Ldr. Sriwidodo, Pl. Br. .. 15

    12. Kendangan Ladrang .. 16

  • vii

    IV. Vokal Karawitan Surakarta .. 25

    A. Tembang Dolanan .. 26

    1. Lagu Jambe Thukul, Pl. Nem .. 26

    2. Lagu Cucur Biru, Pl. Br. .. 27

    3. Lagu Ilir-Ilir, Sl. Mny. .. 27

    4. Lagu Jamuran, Sl. Sanga .. 28

    5. Lagu Gugur Gunung, Pl. Br. .. 28

    B. Tembang Macapat .. 30

    1. SM. Pucung, Sl. .. 32

    2. SM. Pucung, Pl. Br. .. 33

    3. SM. Pucung (Gliyung), Pl. Nem. 33

    4. SM. Kinanthi, Sl. Sanga .. 34

    5. SM. Kinanthi, Pl. Nem .. 34

    6. SM. Kinanthi, Pl. Br .. 35

    7. SM. Mijil, Pl. Br .. 36

    8. SM. Mijil, Pl. Nem .. 36

    9. SM. Durma, Pl. Nem .. 37

    10. SM. Durma, Pl. Br .. 37

    11. SM. Durma, Sl. Sanga .. 38

    12. SM. Asmaradana, Sl. Sanga .. 38

    13. SM. Asmaradana, Pl. Br. .. 39

    14. SM. Pangkur, Pl. Nem .. 40

    15. SM. Pangkur, Pl. Br .. 41

  • viii

    16. SM. Sinom (Malatsih), Sl. Sanga 42

    17. SM. Sinom (Gerandel), Pl. Nem. 43

    18. SM. Sinom, Pl. Br. .. 44

    19. SM. Dandhanggula, Sl. Sanga .. 45

    20. SM. Dandhanggula, Pl. Nem .. 46

    21. SM. Dandhanggula, Pl. Br .. 47

    22. SM. Gambuh, Pl. Nem .. 48

    23. SM. Gambuh, Pl. Br .. 48

    24. SM. Gambuh, Sl. .. 48

    25. SM. Maskumambang, Pl. Br. .. 50

    26. SM. Maskumambang, Pl. Nem .. 50

    27. SM. Maskumambang, Sl. Sanga. 51

    28. SM. Megatruh, Pl. Br .. 52

    C. Tembang Tengahan .. 53

    1. ST. Candra Kumala, Pl. Nem .. 53

    2. ST. Dhuduk Wuluh, Sl. Sanga .. 53

    3. ST. Lonthang-Kasmaran, Sl. Sanga 54

    4. ST. Pamiwalkung, Sl. Sanga .. 55

    5. ST. Juru Demung, Pl. Br .. 55

    6. ST. Maesa Langit, Sl. Sanga .. 56

    7. ST. Lali Jiwa, Pl. Nem .. 56

  • ix

    D. Tembang Gedhe/Sekar Ageng .. 57

    1. SA. Wyandari, Pl. Nem .. 57

    2. SA. Salisir, Sl. Sanga .. 57

    3. SA. Madhaleka, Pl. Br .. 58

    4. SA. Rangu, Sl. Mny. .. 58

    5. SA. Saragati, Pl. Nem .. 58

    6. SA. Dwi Yatmaka, Pl. Br. .. 59

    7. SA. Mintasih, Pl. Br .. 59

    8. SA. Minta Jiwa, Sl. Mny. .. 60

    9. SA. Rara Turida, Pl. Nem .. 60

    E. Tembang/Sekar Gending .. 62

    1. Gerongan Ketawang Kasatriyan, Sl. Sanga . 62

    2. Ketawang Kinanthi Pangukir, Sl. Mny. 64

    3. Ketawang Puspawarna, Sl. Mny. 65

    4. Ldr. Srikaton, Sl. Mny. .. 66

    5. Ketawang Tarupala, Sl. Mny. .. 67

    6. Ketawang Puspanjala, Pl. Nem.. 69

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 1

    NOTASI GENDING-GENDING DASAR KARAWITAN & VOKAL

    GAYA SURAKARTA I. Gending-Gending Lancaran

    1. Lancaran Singa Nebah, Slendro Manyura:

    ^ Buka: - - - - - 5 3 2 - 5 3 2 - 5 - 3 ^ v ^ v ^ v ^

    A. // - 5 - 3 - 5 - 3 - 5 - 3 - 2 - 1 - 2 - 1 - 2 - 1 - 2 - 1 - 3 - 2 - 3 - 2 - 3 - 2 - 3 - 2 - 5 - 3 //

    ^ v ^ v ^ v ^ B // 1 6 5 3 1 6 5 3 1 6 5 3 2 3 2 1

    5 3 2 1 5 3 2 1 5 3 2 1 3 5 3 2 6 5 3 2 6 5 3 2 6 5 3 2 5 6 5 3 //

    2. Lancaran Singa Nebah, Pelog Barang:

    ^ Buka: - - - - - 5 3 2 - 5 3 2 - 5 - 3 ^ v ^ v ^ v ^ A. // - 5 - 3 - 5 - 3 - 5 - 3 - 6 - 7 - 6 - 7 - 6 - 7 - 6 - 7 - 3 - 2 - 3 - 2 - 3 - 2 - 3 - 2 - 5 - 3 // ^ v ^ v ^ v ^ B. // 7 6 5 3 7 6 5 3 7 6 5 3 6 5 6 7 6 5 6 7 6 5 6 7 6 5 6 7 3 5 3 2 6 5 3 2 6 5 3 2 6 5 3 2 5 6 5 3 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 2

    3. Lancaran Manyar Sewu, Slendro Manyura:

    . . ^ Buka: - - - - - 1 - 6 - 1 - 6 - 5 - 3 ^ v ^ v ^ v ^

    A. // - 5 - 3 - 5 - 3 - 5 - 3 - 6 - 5 - 6 - 5 - 6 - 5 - 6 - 5 - 3 - 2 . - 3 - 2 - 3 - 2 - 3 - 2 - 1 - 6 . . . - 1 - 6 - 1 - 6 - 1 - 6 - 5 - 3 // ^ v ^ v ^ v ^

    B. // 5 6 5 3 5 6 5 3 5 6 5 3 6 3 6 5 6 3 6 5 6 3 6 5 6 3 6 5 3 1 3 2 . . 3 1 3 2 3 1 3 2 3 1 3 2 1 5 1 6 . . . . . . 1 5 1 6 1 5 1 6 1 5 1 6 5 6 5 3 //

    4. Lancaran Kebogiro, Pelog Barang:

    ^ Buka:- - - - 5 6 7 2 7 3 7 2 7 6 7 5 ^ v ^ v ^ v ^ // - 6 - 5 - 3 - 2 - 3 - 2 - 6 - 5 - 6 - 5 - 3 - 2 - 3 - 2 - 6 - 5 - 6 - 5 - 6 - 7 - 6 - 7 - 6 - 5 - 6 - 5 - 6 - 7 - 6 - 7 - 6 - 5 - 7 - 6 - 3 - 2 - 3 - 2 - 6 - 5 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 3

    5. Lancaran Widowaten, Pelog Barang:

    ^ Buka: - - - - 3 2 3 5 - 7 - 6 - 3 - 2 ^ v ^ v ^ v ^ // - 3 - 2 - 3 - 5 - 7 - 6 - 3 - 2 - 3 - 2 - 3 - 5 - 7 - 6 - 3 - 2 - 6 - 6 - 6 - 6 - 6 - 6 3 5 6 7 - 2 - 7 - 2 - 6 - 2 - 6 - 2 - 7 - 2 - 7 - 2 - 6 - 3 - 5 - 3 - 2 //

    6. Lancaran Kotek, Slendro Manyuro:

    Buka: - - - - - 3 - 6 - 3 - 6 - 3 - 2 ^ v ^ v ^ v ^ // - 3 - 6 - 3 - 6 - 3 - 6 - 3 - 2 - 3 - 6 - 3 - 6 - 3 - 6 - 3 - 2 - 5 - 3 - 2 - 1 - 3 - 2 - 1 - 6 - 5 - 3 - 2 - 1 - 3 - 2 - 1 - 6 //

    7. Lancaran Tropongbang, Pelog Lima:

    Buka: - - - - 3 1 3 2 5 6 1 2 1 6 4 5 ^ v ^ v ^ v ^

    A. // 3 1 3 2 3 1 3 2 5 6 1 2 1 6 4 5 3 1 3 2 3 1 3 2 5 6 1 2 1 6 4 5 1 2 1 6 1 2 1 6 5 6 1 2 1 6 4 5 1 2 1 6 1 2 1 6 5 6 1 2 1 6 4 5 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 4

    ^ v ^ v ^ v ^ B. // - 3 - 2 - 3 - 2 - 1 - 6 - 4 - 5 - 3 - 2 - 3 - 2 - 1 - 6 - 4 - 5 - 1 - 6 - 1 - 6 - 4 - 2 - 4 - 5 - 1 - 6 - 1 - 6 - 4 - 2 - 4 - 5 //

    8. Lancaran Gugur Gunung, Pelog Barang:

    ^ Buka: - 3 2 3 - 6 - 5 - 7 - 6 - 3 - 2 ^ v ^ v ^ v ^ // - 6 - 7 - 6 - 7 - 3 - 5 - 7 - 6 - 2 - 7 - 2 - 7 - 6 - 5 - 2 - 3 - 5 - 6 - 5 - 6 - 2 - 3 - 6 - 5 - 2 - 3 - 2 - 3 - 6 - 5 - 3 - 2 //

    9. Aja Lamis, Pelog Nem: ^ Buka: - - - - - 2 3 5 - 6 - 2 - 1 - 6 ^ v ^ v ^ v ^

    A. // - 3 - 1 - 3 - 2 - 3 - 6 - 3 - 5 - 3 - 1 - 3 - 2 3 5 6 1 3 2 1 6

    ^ v ^ v ^ v ^

    B. // - 2 - 3 - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 3 - 1 - 2 - 3 - 5 - 2 - 3 - 2 - 1 - 2 - 3 - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 3 - 1 - 2 - 3 - 5 - 2 - 1 - 2 - 6 - 2 - 3 - 2 - 3 - 5 - 6 - 5 - 3 - 5 - 3 - 2 - 11 - 22 - 66 - 4 - 5

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 5

    - 2 - 3 - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 3 - 1 - 2 - 3 - 5 - 2 - 1 - 2 - 6 //

    Kendangan Lancaran:

    a. Kendangan Lancaran Irama Lancar: Buka: - - - - - - - - t t p b - p - p

    1) - p - p - p - p - p - p - p - p

    2) p p p p p b p p p b p p p b p p

    3) b p p b p p b p p b p p p b p p

    4) p - p - p b p - b - p b - p - -

    5) p p p p p b p p b b p b p - p b - p - b

    Keterangan:

    Bagian 1) digunakan sekali setelah buka Bagian 2) digunakan berulang-ulang atau bagian pokok Bagian 3) kendangan salahan digunakan pada gong terakhir Bagian 4) kendangan suwuk untuk penutup Bagian 5) untuk peralihan ke irama tanggung

    b. Kendangan Lancaran irama tanggung: Buka: - t - t - p - b - - - p - - - p Setelah buka: - - - p - - - p - - - p - - - p p b p - b - p b p - p b - p - b

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 6

    Berulang-ulang: ^ ^ p - b p - b p - b - p b - p - p p b p - b - p b p - p b - p - b Suwuk: ^ ^ - p - - - p - - - p - b - p - - - b - p - - - b - - - p - - - - Ke Irama Lancar: ^ ^ p - b p - b p - b - p b p p b b p b - p - - ke Irama Dadi: ^ ^ p - b p - b p - b - p b - p - p p b p - b - p b p b p b p b p b

    c. Kendangan Lancaran Irama Dadi ^ // p - b p - b p - b - p b - p - - p - b p - b p - b - p b - p - - p - b p - b p - b - p b - p - p p b p - b - p b p - p b - p - b // Ke irama tanggung: ^ ^ // p - b p - b p - b - p b p p b b p b p b p b //

    Pada dasarnya kendangan Lancaran irama dadi menggunakan kendangan irama tanggung bagian kenong satu dan dua di ulang tiga kali diteruskan bagian kenong tiga dan empat. Untuk kendangan lancaran sebagai iringan tari atau gending-gending dolanan yang mempunyai rasa pernes atau sigrak biasanya menggunakan kendang batangan matut, seperti lancaran Gugur Gunung, Aja Lamis dan sebagainya.

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 7

    II. Gending-Gending Ketawang:

    1. Ketawang Puspanjala, Pelog Nem

    ^ Buka: - 1 1 1 3 3 1 2 3 3 2 1 3 2 1 6 Umpak: ^ v ^ // 3 2 1 6 3 5 3 2 5 3 2 1 3 2 1 6 // Ngelik: ^ v ^ - - 6 - 2 3 2 1 3 2 6 5 1 6 5 3 - 5 6 1 6 5 2 3 - 5 6 1 6 5 2 3 2 2 - - 3 1 2 3 - 6 - 5 2 1 2 6

    2. Ketawang Puspawarna, Slendro Manyuro

    ^ Buka: 6 1 2 3 - 2 - 1 3 3 1 2 - 1 2 6

    Umpak: ^ v ^ // - 2 - 3 - 2 - 1 - 3 - 2 - 1 - 6 //

    Ngelik: ^ v ^ - - 6 - 2 3 2 1 3 2 6 5 1 6 5 3 - - 3 2 5 3 2 1 - 3 - 2 - 1 - 6 - 2 - 3 - 2 - 1 - 3 - 2 - 1 - 6

    3. Ketawang Kinanthi Sandhung, Slendro Nem

    ^ Buka: - - 2 6 1 2 3 2 6 1 2 3 6 5 3 2 Umpak: ^ v ^ // - - 2 6 1 2 3 2 6 1 2 3 6 5 3 2 - - 2 1 6 5 3 5 1 1 - - 3 2 1 6

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 8

    Ngelik: ^ v ^ - - 6 - 1 2 1 6 1 2 6 5 1 6 5 3 - - 3 5 6 5 3 5 2 3 5 3 2 1 6 5 2 2 - - 3 5 3 2 6 1 2 3 6 5 3 2

    4. Ketawang Subakastawa, Slendro Sanga

    ^ Buka: - 2 - 1 - 2 - 1 2 2 1 1 - 6 - 5

    Umpak: ^ v ^ // - 1 - 6 - 1 - 5 - 1 - 6 - 1 - 5 //

    Ngelik: ^ v ^ - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 1 - 2 - 6 - 2 - 1 - 6 - 5

    5. Ketawang Larasmaya, Pelog Barang

    ^ Buka: - 7 2 3 - 2 - 7 5 5 6 3 2 7 5 6

    Umpak: ^ v ^

    // - 2 - 3 - 2 - 7 5 5 6 3 2 7 5 6 // Ngelik: ^ v ^ - - - - 6 7 6 5 3 3 - 5 6 3 5 6 5 5 - - 7 6 5 3 - 2 - 7 - 5 - 6 - 2 - 3 - 2 - 7 - 5 - 3 - 7 - 6

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 9

    6. Ketawang Ibu Pertiwi, Pelog Lima

    ^ Buka: - 2 2 2 5 5 6 1 3 3 1 2 - 1 6 5

    Umpak: ^ v ^

    // 2 2 - - 5 5 6 1 3 3 1 2 - 1 6 5 2 2 - - 5 5 6 1 - 1 6 5 2 3 2 1 //

    Ngelik: ^ v ^

    - - 3 22 35 62 16 5 -1 65 42 12 45 6 4 5 6 -4 56 1 6 -2 46 5 2 2 - - 5 5 6 1 2 -2 16 52 45 65 42 1 5 6 1 2 - 1 6 5

    7. Ketawang Puspagiwang, Pelog Barang

    ^ Buka: 7 5 6 7 3 5 3 2 5 3 2 7 3 2 7 6 ^ v ^ // 7 5 6 7 3 5 3 2 5 3 2 7 3 2 7 6 7 5 6 7 3 5 3 2 5 3 2 7 3 2 7 6 3 3 - - 3 3 5 6 7 2 7 6 3 5 3 2 6 7 3 2 6 7 3 2 5 6 5 3 2 7 5 6 // Kendang Kalih Ketawang: Buka: - t - t - p - b - - - p - b p b - - - p - b - - - p - - - p - b ^ - - - p - - - p - - - b - - - p - p - b - p - b - - - p - b - p ^ - - p b - - - p - b - 1 t p - b

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 10

    // - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 t p - b - 1 - p - 1 - p - 1 p b - 1 - p - p - b - p - b - 1 - p - b - p - 1 p b - 1 - p - b - 1 t p - b // Suwuk: - t - p - b - - - p - - - p - b - - - p - - - t - - - p - - - - - - - b - - - p - - - - - - - b - 1 - 1 - 1 - p - 1 - 1 - 1 - 1 III. Gending-Gending Ladrang:

    1. Ladrang Wilujeng, Slendro Manyura

    ^ Buka: - 1 3 2 6 1 2 3 1 1 3 2 - 1 2 6 Umpak: ^ v ^ // 2 1 2 3 2 1 2 6 3 3 - - 6 5 3 2 v ^ v ^ 5 6 5 3 2 1 2 6 2 1 2 3 2 1 2 6 // Ngelik: ^ v ^ - - 6 - 1 5 1 6 3 5 6 1 6 5 3 2 v ^ v ^ 6 6 - - 1 5 1 6 1 1 3 2 - 1 2 6

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 11

    2. Ladrang Wilujeng, Pelog Barang

    ^

    Buka: - 7 3 2 6 7 2 3 7 7 3 2 - 7 5 6 Umpak: ^ v ^ // 2 7 2 3 2 7 5 6 3 3 - - 6 5 3 2 v ^ v ^ 5 6 5 3 2 7 5 6 2 7 2 3 2 7 5 6 // Ngelik: ^ v ^ - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 3 2 v ^ v ^ 6 6 - - 7 5 7 6 7 7 3 2 - 7 5 6

    3. Ladrang Srikaton, Slendro Manyura

    ^ Buka: - 3 - 2 - 3 - 2 3 3 2 2 - 1 2 6 Umpak: ^ v ^ // - 2 - 1 - 2 - 6 - 2 - 1 - 2 - 6 v ^ v ^ - 2 - 1 - 2 - 6 - 3 - 6 - 3 - 2 // Ngelik: ^ v ^ - 5 - 6 - 5 - 3 - 1 - 6 - 5 - 3 v ^ v ^ - 2 - 1 - 2 - 6 - 2 - 1 - 2 - 6 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 12

    4. Ladrang Sriwibawa, Slendro Sanga

    ^ Buka: - - - 2 2 1 6 5 1 6 1 2 1 6 3 5 Umpak: ^ v ^ // 1 6 1 2 1 6 3 5 1 6 1 2 1 6 3 5 v ^ v ^ 2 2 - - 5 3 2 1 6 6 2 1 6 5 3 5 // Ngelik: ^ v ^ 1 6 1 2 1 6 3 5 1 6 1 2 1 6 3 5 v ^ v ^ 1 6 5 6 5 3 2 1 6 6 2 1 6 5 3 5 ^ v ^ - - 5 3 2 3 5 6 2 3 2 1 6 5 3 5 v ^ v ^ 1 6 5 6 5 3 2 1 6 6 2 1 6 5 3 5

    5. Ladrang Gonjang-Ganjing, Slendro Sanga

    ^ Buka: - 2 - 1 - 2 - 1 2 2 1 1 - 6 - 5 Umpak: ^ v ^ // - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 5 - 2 - 1 v ^ v ^ - 2 - 1 - 2 - 1 - 2 - 1 - 6 - 5 ^ v ^ - 2 - 1 - 6 - 5 - 2 - 5 - 2 - 1 v ^ v ^ - 2 - 1 - 2 - 1 - 2 - 1 - 2 - 1 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 13

    Ngelik: ^ v ^ - 3 - 2 - 6 - 5 - 1 - 6 - 5 - 6 v ^ v ^ - 5 - 6 - 3 - 5 - 2 - 1 - 6 - 5

    6. Ladrang Tirta Kencana, Pelog Nem

    ^ Buka: 1 5 6 1 3 2 1 6 5 4 2 4 5 6 4 5

    Umpak: ^ v ^ // 2 1 2 6 2 1 6 5 2 1 2 6 2 1 6 5 v ^ v ^ 1 5 6 1 3 2 1 6 5 4 2 4 5 6 4 5 // Ngelik: ^ v ^ 56 12 56 12 56 12 16 5 56 12 56 12 56 12 16 5 v ^ v ^ 1 5 6 1 3 2 1 6 5 4 2 4 5 6 4 5

    7. Ladrang Gleyong, Pelog Nem

    ^ Buka: - - - 2 2 3 5 6 7 6 5 4 2 1 2 6 Umpak: ^ v ^ // 2 3 2 1 6 5 3 5 2 3 2 1 6 5 3 5 v ^ v ^ 2 2 - - 2 3 5 6 7 6 5 4 2 1 2 6 ^ v ^ - 6 6 6 5 3 2 3 - 3 5 6 7 6 5 3 v ^ v ^ 6 5 3 2 - 3 5 6 7 6 5 4 2 1 2 6 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 14

    8. Ladrang Bayemtur, Pelog Nem

    ^ Buka: - 3 3 - 3 6 3 5 3 6 3 5 3 1 3 2 ^ v ^ // - 3 5 6 3 5 3 2 - 3 5 6 3 5 3 2 v ^ v ^ - 3 3 - 3 6 3 5 3 6 3 5 3 1 3 2 // ^ v ^ - 4 4 4 2 1 2 6 - 4 4 4 2 1 2 6 v ^ v ^ - 3 3 - 3 6 3 5 3 6 3 5 3 1 3 2

    9. Ladrang Mugirahayu, Slendro Manyura

    ^ Buka: - - - 6 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2

    ^ v ^ // 3 6 1 - 3 6 1 2 3 6 1 - 3 6 1 2 v ^ v ^ 3 5 2 3 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2 //

    10. Ladrang Ayun-Ayun, Pelog Nem

    ^ Buka: - - - 6 6 5 3 2 5 3 1 6 2 1 2 6 ^ v ^ // 2 3 2 1 3 5 3 2 5 3 2 1 3 5 3 2 v ^ v ^ 6 3 5 6 2 1 6 5 3 5 3 2 3 1 2 6 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 15

    Irama wiled: ^ // 5 6 - - 2 3 2 1 2 1 - - 3 5 3 2 v 1 2 - - 2 3 2 1 2 1 - - 3 5 3 2 1 2 - - 2 3 5 6 2 3 2 1 6 5 4 5 6 3 5 6 3 5 3 2 5 3 1 6 2 1 2 6 //

    11. Ladrang Sri Widodo, Pelog Barang

    ^ Buka: 2 3 5 - 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 ^ v ^ // 2 7 5 6 2 7 5 6 3 5 6 7 6 5 2 3 v ^ v ^ 2 3 5 - 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // Irama wiled: ^ // 2 3 2 7 3 2 7 6 2 3 2 7 3 2 7 6 v - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3 2 3 5 - 7 6 5 3 2 3 5 - 7 6 5 3 7 7 5 6 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 16

    Kendangan Ladrang. Kendang Kalih Ladrang: Buka: - t - t - p - b - - b p - - b p Irama tanggung: // - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p P b p - b - p b - - b p - - b p // Peralihan ke irama dadi: // - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - - b p - p - b - 1 - p - b - 1 t p - b melambat - p - b - 1 - p - 1 p b - 1 - t - p - p - p - b - p - 1 p b - p - 1 p b - p b 1 p b p - b - p b - 1 - 1 - 1 - p p - p b - p - b // Irama Dadi: // - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - p - p - 1 t p - b - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - p - 1 - p - 1 p b - 1 b P - 1 - 1 - 1 - p - b - 1 t p - b - p - b - 1 - p - 1 p b - 1 - t - p - p - p - b - p - 1 p b - p - 1 p b - p b 1 p b p - b - p b - 1 - 1 - 1 - p p - p b - p - b //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 17

    Kendangan Ngelik: - p b p - b - p - - p b - p b - p b p - b - p b - 1 - 1 - b - p - 1 p b - p b 1 p p - p - b - p - 1 - 1 - 1 - p - b - 1 t p - b - p - b - 1 - p - 1 p b - 1 - t - p - p - p - b - p - 1 p b - p - 1 p b - p b 1 p b p - b - p b - 1 - 1 - 1 - p p - p b - p - b Suwuk dari kempul I: - p b p - b - p - - p b - p b - p b p - b - p b - 1 - 1 - b - p - 1 p b - p b 1 p p - p - b - p - p - b - 1 - p - b - 1 t p - b - p - b - 1 - p - 1 p b - 1 - t - p - p - p - b - p - t t b - p - t t b - p - t t b - p - - - b - 1 - 1 - 1 - p - 1 - 1 - 1 - 1 Kendang Setunggal Ladrang: Buka: - - - - - - - - - - - b - - - - // - - - b - - - b - - - b - - - p - - - p - - - p - p - - - p - - - b - - - b - p - - - b - p - - - p - b - p - - - b - p - - - - //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 18

    Suwuk dari kempul I: ^ ------------------------- - b - p - - - b - p - - - b - p - - - b - p t b 1 - - - - p - - - b - - - - - - - - Kendang setunggal pelog: Buka: - - - - - - - - - - - b - p - - // - - - b - - - b - - - b - - - p - - - p - - - p - - - p - - - b - - - b - - - p - - - - - b - - - p - - - p - - - b - - - p - - // Suwuk dari kempul I: --------------------------------- - b - p - - - b - p - - - b - p - - - b - p t b 1 - - - - p - - - b - - - - - - - -

    Kendangan Ciblon Kebar Irama Tanggung: Angkatan dari kenong III: - - - t

    p p p p d t d b pl d b t d t db d - t p t - d - t pl d b t d b pl d I - t p t - d - t pl d b t d b pl d II

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 19

    - t p t - d - t t pl d t pl d b dl III p p p p d tb b d -b b db -b 1p b 1p t IV - d t - tp - bb d - b d - tb 1p 1p t I - d t - tp - bb d - b d - tb 1p 1p t II pl b d b pl 1p t p pl b d b pl 1p t p III bd b d b t b tp 1 d b tp 1 t b tp 1 IV t b tp 1 d b tp 1 d t b d pl d pl d I Udar: t b tp 1 d b tp 1 d t d t 1p d p t II

    Kendang Kalih Mataraman: Buka: - - - - - - - t d 1t p d 1t p 1t p

    // 1t p tp 1t p b 1t p d tp p p d 1t p d 1t p d tp p p d p tp 1t p d 1t p 1t p // Suwuk: ------------------------ b tp p p b 1t p b p tt b tt p tt p tt b p tt b tt p pp -

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 20

    Sekaran Kendang Ciblon: Angkat Ciblon 1 (AC 1): p p - p - p - p - b - t 1p t p b Angkat Ciblon 2 (AC 2): - t t b t b t t p p p p p t p b Angkat Ciblon 3 (AC 3): - t t b t b t t p t p t 1p bl p t Sekaran 1 a: p bl p t 1b - t 1p p p p pl 1p t p b Sekaran 1 b: d tb bb b d d t 1p p p p pl 1p tb d t Kebar: d t bb b d pl bd b bd b tt tp 1p tb d t Ng: - - - - 1p tb b d bd 1p pp pl 1t 1t t b d pl bd b bd b tt d 1d 1p pp pl 1d 1d bd b Gb: - 1t 1p tp 1d pl bd b bb b b bl 1p pl bd b Sekaran 2: pl -p 1t p pl -p 1t p pl -p 1t b pl bd bd b K : - - - - - - - - 1p tp 1d pl bd bd bd b tt d bd -b 1p t p p 1t b bl 1t 1p t pp p Ks: - - - - - - - - 1p tp ld pl bd bd bd b dd d d t d t d b p p p p b t - p

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 21

    Ngs: - - - - lp tb b d bd 1p pp pl 1t 1p tb d 1t 1p tb d 1t 1p tb d dd d d t d t d b Gs: - d - b - d - 1p p p p p b t - p Kw-1: - 1 b 1 - p - p - 1 b 1 - p - p Kw-2: - 1 b 1 - p - p b d p b - p - p Sa-1: p p - b - - - p - - - p - - - b Sa-2: - - - p - - - - - - - p - - - b Sa-3: - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 - 1 Skr 3a: - tp 1b -b b d tb d - tp 1b -p 1p tp lp t Skr 3b: pl d tb - b d tb - pl d tb - b d tb - Skr 4: bl 1b 1p pl 1p pl 1p p pt 1p 1d 1t 1d 1t 1d 1 Mg: - - - - 1p tb b d 1d 1p pp p 1d 1d bd b - 1t 1p - 1t pl - 1 bl 1 - p - p - b Mgs: - - - - 1p tb bd d dd d d t d t d b - d - b - d - bp p p p p b t - p

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 22

    Ml 1: - - - - - - - - p p - p - 1p lp t Ml 2: - b -b d - 1p 1p t - b -b d - 1p 1p t Skema Kendangan Ciblon Irama Dadi (Ldr. Mugi Rahayu): Ladrang Mugi Rahayu, Slendro Manyura Buka: - - - 6 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2 // 3 6 1 - 3 6 3 2 3 6 1 - 3 6 3 2 3 5 2 3 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2 - - - t Ac 1 Ac 3 3 6 1 - 3 6 3 2 3 6 1 - 3 6 1 2 Skr 1a Skr 1b Skr 1a Kb 3 5 2 3 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2 Skr 1a Skr 1b Ng Gb 3 6 1 - 3 6 1 2 3 6 1 - 3 6 1 2 Skr 2 Skr 2 Skr 2 K 3 5 2 3 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2 Skr 2 Skr 2 Ngs Gs 3 6 1 - 3 6 1 2 3 6 1 - 3 6 1 2 Kw 1 Kw 2 Kw 1 Ks 3 5 2 3 6 1 6 5 1 6 5 3 6 1 3 2 Kw 1 Sa 1 Sa 2 Sa 3

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 23

    Skema Ciblon Ladrang Irama Wiled: Ladrang Sri Widodo, Pelog Barang Buka: 2 3 5 - 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // 2 7 5 6 2 7 5 6 3 5 6 7 6 5 2 3 2 3 5 - 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // - - - t Ac 1 Ac 2 Ac 3 Irama Wiled: // 2 3 2 7 3 2 7 6 2 3 2 7 3 2 7 6 Skr 1a Skr 1b Skr 1a Kb - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3 Skr 1a Skr 1b Skr 1a Ml 1 Kb 2 3 5 - 7 6 5 3 2 3 5 - 7 6 5 3 Ml 2 Ml 2 Ml Mg 7 7 5 6 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // Kw 1 1/4Kw Ng Gb // 2 3 2 7 3 2 7 6 2 3 2 7 3 2 7 6 Skr 2 Skr 2 Skr 2 K - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3 Skr 2 Skr 2 Skr 2 K 2 3 5 - 7 6 5 3 2 3 5 - 7 6 5 3 Skr 2 Skr 2 Skr 2 Mg 7 7 5 6 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // Kw 1 Kw Ng Skr 3a

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 24

    // 2 3 2 7 3 2 7 6 2 3 2 7 3 2 7 6 Skr 3a Skr 3a Skr 3a K - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3 Skr 3a Skr 3a Skr 3a Skr 3b Skr 3b 2 3 5 - 7 6 5 3 2 3 5 - 7 6 5 3 Skr 3b Skr 3b sakr 3b Mg 7 7 5 6 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // Kw 1 Kw Ng Skr 4 // 2 3 2 7 3 2 7 6 2 3 2 7 3 2 7 6 Skr 4 Skr 4 Skr 4 K - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3 Skr 4 Skr 4 Skr 4 K 2 3 5 - 7 6 5 3 2 3 5 - 7 6 5 3 Skr 4 Skr 4 skr 4 Mg 7 7 5 6 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // Kw 1 Kw Ngs Gs // 2 3 2 7 3 2 7 6 2 3 2 7 3 2 7 6 Kw 1 Kw 2 Kw 1 K - - 6 - 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3 Kw 1 Kw 2 Kw 1 K 2 3 5 - 7 6 5 3 2 3 5 - 7 6 5 3 Kw 1 Kw 2 Kw 1 Mgs 7 7 5 6 7 6 5 3 2 7 2 3 2 7 5 6 // Kw 1 Sa 1 Sa 2 Sa 3

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 25

    IV. VOKAL KARAWITAN SURAKARTA

    Istilah vokal digunakan dalam pengertian suara manusia, dan karawitan vokal

    berarti karawitan yang menggunakan medium suara manusia. Istilah karawitan

    vokal tidak biasa digunakan dan tidak dikenal dalam lingkungan masyarakat tradisi.

    Istilah yang lazim digunakan adalah: tembang, sekar, Kawih, Pupuh, Tabuh, dan

    Gitik, namun yang sering digunakan secara umum sekarang adalah istilah tembang

    dan sekar. Kata sekar artinya bunga dan terkesan lebih halus dari kata tembang, dan

    kata tembang mengandung makna laguning tembung (kata yang dilagukan).

    Dalam disiplin bahasa dan kesuastraan tembang dipahami sebagai bentuk

    bahasa karena di dalam tembang terdapat pola struktur bentuk tertentu

    berdasarkan jumlah kalimat dalam seyiap bait (pupuh) yang disebut gatra, jumlah

    suku kata tiap kalimat yang disebut guru wilangan, hurup hidup atau konsonan pada

    tiap akhir kalimat yang disebut guru lagu atau ding-dong. Dalam bentuk tulisan

    merupakan sastra dan kalau dibaca dengan dilagukan menjadi tembang. Banyak

    karya sastra dari jaman kuno hingga jaman sekarang ditulis denga bentuk tembang.

    Karya sastra berbahasa Jawa kuno yang menggunakan sekar yaitu serat Ramaya

    karangan empu Pujwa jaman prabu Gendrayana nagari Mamenang pada tahun 825

    caka atau 923 masehi (lihat Poerbatjaraka, 1957).

    Istilah lain dari tembang yang berarti laguning tembung atau musik vokal

    adalah langen suara yang berarti seni suara (manusia), sedangkan tembang yang

    disajikan dengan gending disebut sekar gending dan atau gending sekar. Pada

    dasarnya vokal karawitan adalah segala bentuk musik vokal yang hidup dan

    berkembang dalam masyarakat meliputi: tembang dolanan, tembang macapat,

    tembang tengahan, tembang gedhe, gerongan, senggakan, alok, rengeng-rengeng,

    juga sajian sulukan pedalangan, gandangan waktu membajak sawah, bahkan lagu-

    lagu pendek suara orang yang sedang berjualanpun termasuk vokal karawitan.

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 26

    A. Tembang dolanan.

    Disebut tembang dolanan karena dinyanyikan oleh anak-anak pada

    saat atau sambil bermain bersama. Tembang yang dinyanyikan menentukan

    pola permaianan sehingga untuk pengganti pola bermain berarti tembang

    yang dinyanyikan juga berganti. Sebelum tahun 1960-an anak-anak pasti

    hafal beberapa tembang dolanan, karena tembnang emrupakan media

    mereka untuk bermain bersama di halam yang luas saat bulan purnama.

    Yang termasuk tembang dolanan antara lain: Jamuran, Cublak-Cublak

    Suweng, Sluku-Sluku Bathok, Sar-Sur Kulonan dan masih banyak lagi. Pada

    saat sekarang anak-anak jarang yang kenal dengan te,bang dolanan, dan

    tembang dolanan tidak lagi sebagai sarana bermin. Tembang dolanan

    sekarang menjadi repertoar sajian gending-gending klenengan.

    Tembang dolanan tidak memiliki pola bentuk tertentu seperti tembang

    macapat, tembang tengahan, tembang gedhe. Anak-anak menyanyikan

    tembag bermain, namun tidak pernah mengerti makna, mereka hanya

    menikmati musikalitasnya saja. Orang dewasapun jarang yang mengerti

    makna syair-syair tembang dolanan, karena kata-kata serta kalimatnya

    merupakan symbol-simbol yang mempunyai nilai mistis religious.

    1. Lagu: Jambe Thukul, pelog nem.

    . . . . . . . . // - - 3 5 - 3 5 6 2 1 - - 1 2 - 3 1 2 1 6 Jam-be jam-be thu-kul ka - li pu - cang . . . . . . . - - 3 5 - 3 5 6 1 - - 1 2 - 3 1 2 1 6 Ba- ya ba- ya ma-ngap ke-kam - ba - ngan . . . . . . . - - 3 5 - 3 5 6 1 - - 1 2 - 3 1 6 3 3 A- lun a- lun ta- rub ban-theng ma - ti

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 27

    . . . . . . . . . - 3 3 3 3 1 3 2 6 1 2 6 3 3 6 5 3 2 Ra-me ra - me go- do- nge a - nem-pyak ing ci- la - ca pe 6 1 2 3 6 1 3 2 6 1 2 3 6 1 3 2 A-mung tru-thuk a-mung ca ke a -mung tru-thuk a-mung ca - ke - - - - 6 6 6 5 4 5 6 5 6 23 1 - 1 2 1 6 A-mung tru-thuk a -mung - ca - ke //

    2. Lagu: Cucur Biru, Pelog Barang.

    . // - - 5 6 - - 5 5 - - 7 2 - - 7 7 Ja-ngan lo-doh am-pas wa-loh - - - - 6 5 3 2 - - 3 5 - 6 7 5 Pring ga-ding ke - pon-tang pan - ting . - - 5 6 - - 5 5 - - 7 2 - - 7 7 Ja-ngan lo-doh am-pas wa-loh - - - - 6 5 3 2 - - 3 5 - 6 7 5 Pring ga- ding ke - pon-tang pan - ting . . . - - - - - - - - - - 2 3 2 7 6 7 Cu-cur bi- ru de- nok - 6 - 5 - 3 - 2 - 3 - 5 - 6 7 5 Pring ga - ding bi - nang- ga wa - ru //

    3. Lagu: Ilir-Ilir, Slendro Manyura

    . . . . // - 6 6 1 2 6 6 1 2 6 6 3 5 6 6 5 Lir i - lir lir i - lir tan- du- re wus su- mi- lir - 3 3 3 3 6 6 5 5 2 5 3 2 1 2 6 Tak i- jo ro- yo ro - yo tak sengguh pe - ngan-ten a-nyar . . . . - 6 6 1 2 6 6 1 2 6 6 3 5 6 6 5 Cak a - ngon cah a- ngon pe - nek-na Blimbing ku-wi

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 28

    - 3 3 3 3 6 6 5 5 2 5 3 2 1 2 6 Lu-nyu lu - nyu pe-nek-na kang-go mba-suh do - dot i - ra . . . . - 6 6 6 1 2 6 6 6 1 2 6 6 6 3 5 6 6 5 Do-dot i - ra do-dot i - ra ku-mi- tir be - dah-ing ping-gir - 3 3 3 3 3 6 6 5 5 2 5 3 2 1 2 6 Dondomana jlu- ma- ta - na kang-go se - ba mengko so - re 2 1 2 3 2 1 2 6 2 1 2 3 2 1 2 6 Mumpung padang rem-bu-la - ne mumpung jembar ka- la - nga-ne - 6 - 6 - 5 3 5 - 2 5 3 - 1 2 6 Ya su - rak- a su - rak ho - re //

    4. Lagu: Jamuran, Slendro Sanga

    . // - - - - - - - - - - 6 6 - 6 1 6 5 5 Ja- mur - an . . . . - - 2 3 2 3 2 2 - 6 1 2 1 6 1 6 5 Ya ge - ge - thok ja - mur a - pa - - 2 3 2 3 2 2 - - 2 6 - 2 3 1 Ya ge - ge - thok ja- mur ga - jih - - 2 6 - 2 3 1 - - 2 6 - 2 3 1 Mbe-gi - geh sa - a - ra a - ra - - 5 5 - 2 - 3 - - 1 2 - 3 5 5 // Si - ra mba- de ja- mur a - pa

    5. Lagu: Gugur Gunung, Pelog Barang

    . . . . . . // 2 7 2 7 2 7 2 7 3 5 6 7 3 2 7 6 A - yo kan-ca a - yo kan-ca nga-ya- hi kar- ya- ne pra- ja . . . . . . . . 2 3 2 3 2 3 2 3 6 7 6 5 6 2 5 3 Ke -ne ke- ne ke - ne ke - ne gu-gur gu-nung tandang ga- we - - 5 6 6 6 6 6 2 3 5 6 5 5 7 6 5 Sa- yuk sa - yuk ru- kun be- ba -re-ngan karo kan-ca- ne

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 29

    - - 2 3 3 3 3 3 5 6 7 5 6 5 3 2 Li - la lan le- ga- wa kanggo mul-ya- ne Ne- ga- ra . . . . 2 7 2 7 2 7 2 7 - - 3 5 6 6 6 6 Si - ji lo - ro te - lu pa - pat ma- ju pa - pat pa - pat - 3 6 7 6 3 2 3 - 7 6 5 3 3 3 3 Di - u - lang u - lung a - ke mes-thi eng -gal ram-pu - nge - 6 6 6 6 6 6 6 - 5 5 5 5 5 5 5 Ho lo bis kon-tul ba- ris ho - lo - bis kon-tul ba - ris - 3 3 3 3 3 3 3 - 6 7 5 2 3 2 2 Ho- lo - bis kon-tul ba- ris ho - lo - bis kon-tul ba- ris //

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 30

    B. Tembang Macapat.

    Terdapat dua pendapat tentang arti kata macapat, pertama seperti

    yang tertulis pada buku Mbombong Manah jilid I, istilah macapat berarti

    membaca empat-empat, yaitu pada saat membaca atau melagukan setiap

    empat suku kata berhenti sementara untuk mengambil pernapasan yang

    disebut pedhitan. Kedua istilah macapat dari kelahirannya yaitu pada tahap

    ke-4. Tembang yang lahir lebih dahulu disebut tembang Maca Sa-lagu,

    berikutnya tembang Maca Ro-lagu, keduanya masih menggunakan bahasa

    Jawa Kuno atau kawi dan disenut sekar Ageng atau tembang Gede. Tembag

    yang lahir pada tahap ke-3 adalah Maca Tri-lagu yang disebut sekar Madya

    atau tembang tengahan.

    Tembang yang lahir pada tahap ke-4 sesuai dengan bentuk serta cara

    membacanya disebut Maca Pat-lagu (sekar Macapat). Sekar macapat disebut

    juga tembang cilik atau sekar Alit (lihat, Wasena, 2006). Sekar macapat

    sebagai bentuk karya sastra termasuk bentuk puisi (Jawa: basa pinathok)

    yaitu bentuk sastra mempunyai ikatan-ikatan atau pola-pola tertentu. Bentuk

    yang lain secara dikotomik adalah bentuk prosa (Jw: gancaran) yaitu bentuk

    sastra tidak memiliki pola tertentu.

    Pola yang terdapat pada sekar Macapat adalah adanya:

    a. Gatra, yaitu baris pada tiap pupuh (bait)

    b. Guru wilangan, yaitu banyak suku kata pada setiap baris atau gatra dan

    c. Guru lagu atau ding-dong yaitu konsonan atau huruf hidup pada tiap akhir

    garta.

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 31

    Secara umum diketahui sekar macapat ada 11 yaitu: Mijil, Sinom,

    Kinanthi, Maskumambang, Durma, Gambuh, Asmarandana, Pucung,

    Danggula, Pangkur dan Megatruh. Sebelas tembang tersebut gatra, guru lagu,

    guru wilangan serta wataknya berbeda-beda.

    Perhatikan tabel sebagai berikut:

    NO TEMBANG MACAPAT GATRA GURU

    WILANGAN- GURU LAGU

    WATAK

    1. Mijil 6 10-i, 6-o, 10-a, 10-i, 6-i, 6-u Sedih, pitutur, welas asih, gandrung

    2. Sinom 9 8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a

    Cantas, sigrak, pitutur, pernes, gandrung

    3. Kinanthi 6 8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i

    Seneng, tresna, grapak

    4. Maskumambang 4 12-i, 6-a, 8-i, 8-a Nalangsa, ngeres-ngeresi, keranta-ranta.

    5. Durma 7 12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-a, 5-a, 7-i Sereng, napsu, nantang-sesumbar

    6. Gambuh 5 7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-0

    Sumanak, nyedulur, pitutur, nggenah-nggenahake

    7. Asmarandana 7 8-i, 8-a, 8-e, 8-a, 8-u, 8-a Sedih, prihatin, asmara, gandrung

    8. Pucung 4 12-u, 6-a, 8-i, 12-a Gregetan, kendo, cangkriman, nggenahake

    9. Dandanggula 10 10-i, 10-a, 8-e, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 10-i, 7-a

    Ngresepake, luwes

    10. Pangkur 7 8-a, 11-i, 8-a, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i Sereng, nepsu, pitutur

    11. Megatruh 5 12-a, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o Trenyuh, welas asih

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 32

    1. Sekar Macapat Pucung, Laras Slendro

    . . . . 6 6 5 3 1 1 1 2 6 6 5 3 Ngel - mu i - ku ka -la - ko - ne kan - thi la - ku (12-u) . . 1 2 6 3 2 1 Le - ka - se la - wan kas (6-a) 2 1 2 3 2 1 6 6 Te - ge - se kas nyan - to - sa - ni (8-i) 6 1 2 3 2 2 1 6 1 1 1-2 2 Se - tya bu - dya pa - nge - ke - se dur ang ka - ra (12-a)

    Nora weruh rosing rasa kang rinuruh Lumeket ing angga Anggere pada marsudi Kana kene kabare nora beda Uger lugu mrih pralebdeng kalbu Yen kabul kabuka Ing drajat kajating urip Kaya kang wus winahyeng Srinata Basa ngelmu mupakate lan panemu Pasahe lan tapa Yen satriya tanah Jawi Kuna-kuna kang ginilut tri prakara Lila lamun kelangan nora gegetun Trima yen kataman Sak serik samen dumadi Tri legawa nalangsa srah ing Bathara (Syair: Wedhatama KGPA Mangkunegoro IV)

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 33

    2. Sekar Macapat Pucung, Laras Pelog Barang.

    . . . 6 6 5 3 6 7 2 2-3 6 6 5 3 Ngel - mu i - ku ka - la - ko - ne kan-thi la - ku (12-u) 6 7 2 2 3 - 2 7 Le - ka - se la - wan kas (6-a) 7 2 2 2 2 2 3-2 7-6 Te - ge - se kas nyan - to sa - ni (8-i) 6 7 2 3 2 2 7 6 7 2 3-2 2 Se - tya bu - dya pa - nge - ke -se dur ang - ka - ra (12-a)

    3. Sekar Macapat Pucung Gliyung, Laras Pelog Nem.

    . . . . . . . . . . . 1 2 2 2 2 2 1 3 2 1-2 5 6 Ngel - mu i- ku ka - la - ko - ne kan - thi la -ku 3 5 5 5 6-5 3 Le - ka - se la - wan kas 3 5 6 5 3 2 1 2 Te - ge - se kas nyan - to - sa - ni . . 2 3 5 6 2 1 6 5 6 7 5 6 Se - tya bu - dya pa - nge -ke - se dur ang - ka ra

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 34

    4. Sekar Macapat Kinanthi, Slendro Sanga

    . . . . . . 5 6 1 2 2 2 2 2 Pa - da - gu - la- ngen ing kal - bu (8-u) . . . . . 2 2 1 1 6 6-1 5 6 Ing sas mi - ta a - mrih lan - tip (8-i) . . . . . . 5 6 1 1 1 1 1 6-1 A - ja pi - jer ma - ngan nen - dra (8-a) 5 5 5 5 2 2 2-3 2-1 Ka - pra - wi - ran den ka - es - thi (8-i) 1 2 3 5 5 3 6 5 Pe - su - nen sa - ri - ra - ni - ra (8-a) 3 2 2 2 2 3-2 3 5 Ce - gah - en dha - har lan gu - ling (8-i)

    5. Sekar Macapat Kinanthi, Pelog Nem

    . . . 5 6 6 6 6 1 2 2 Mang - ka kan - thi - ning tu - mu-wuh . . . . 2 1 1 2 5 4 5 6 Sa - la -mi mung a - was e - ling . . . . . . . 5 6 1 1 1 1 1-2 1 E - ling lu - ki - ta - ning a - lam 5 5 5 5 6 4 2 1 Da - di wir - ya - ning du - ma - di 1 2 3 5 5 3 6 5 Su - pa - di nir ing sang sa - ya 4 4 4 4 4-5 4-2 4 5 Ye - ku pa - ngrek - sa - ning u - rip

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 35

    6. Sekar Macapat Kinanthi, Laras Pelog Barang

    . . . . . . . . 2 3 3 3 3 3 3 3 Mang - ka kan - thi - ning tu - mu - wuh . . . . 3 2 2 2 7 7 7 7 Sa - la - mi mung a - was e - ling . . . . . . . . 7 2 2 2 2 2 2-3 2 E - ling lu - ki - ta - ning a - lam 7 6 6 6 7 5 6-5 3-2 Da - di wir - ya - ning du - ma - di 5 6 6 6 6 6 6 6 Su - pa - di nir ing sang sa - ya 5 5 5 5 5-6 5-3 5 6 Ye - ku pa - ngrek - sa - ning u rip Pantes tinulat tunurut Laladane mrih utami Utama kembanging mulya Kamulyan ing jiwa diri Ora yen ta ngeplekana Lir leluhur nguni-uni Ananging ta kudu kudu Sakadarira pribadi Ajwa tinggal tutuladan Lamun tan mangkono kaki Yekti tuna ing tumitah Poma estokena kaki (Petikan: Wedatama)

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 36

    7. Sekar Macapat Mijil, Laras Pelog Barang

    3 3 5 6 6 6 6 6 6-5 6-7 Po - ma ka - ki pa - da di - pun e - ling (10-i) 5 3 5 5 5-6 6 Mring pi - tu - tur ing - ong (6-o) 5 6 7 5-6 3 2 2 2 3-2 7 Si - ra u - ga sa - tri - ya a - ra - ne (10-e) 6 7 2 6 2 7 7 7 7 7 Ku - du an - teng jat - mi - ka ing bu - di (10-i) 2 3 3 3 3 3 Ru - ruh sar - ta wa - sis (6-i) 6 7 2 2 3-2 7-6 Sa - mu - ba - rang i - pun (8-i)

    8. Sekar Macapat Mijil, Pelog Nem

    . . . . . . . . . . 6 6 1 2 2 2 2 2 2-1 2-3 Po - ma ka - ki pa - da di - pun e - ling . . . . . . 1 6 1 1 1-2 2 Mring pi - tu - tur ing - ong . . . . . 1 2 3 1-2 6 5 5 5 6-5 3 Si - ra u - ga sa - tri - ya a - ra - ne 2 3 5 6 5 3 3 3 3 3 Ku - du an - teng jat - mi - ka ing bu - di 5 6 6 6 6 6 Ru - ruh sar - ta wa - sis 2 3 5 5 6-5 3-2 Sa - mu -ba- rang - i - pun

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 37

    9. Sekar Macapat Durma, Pelog Nem

    6 1 2 3 3 3 3 3 2 2-3 1 6-5 Di - pun sa - mi am - ban - ting sa - ri - ra - ni - ra (12-i) 5 6 1 1 1 1 2-3 2-1 Ce - gah da -har la - wan gu - ling (7-i) 1 2 2 2-3 1 2 Da - ra pon su - da - a (6-a) 1 2 2 2 2-3 1 2 Nap - su kang am -bra am -bra (7-a) 1 6 1 5 6 1 1 1 Re - re - na - ing tyas si - re ki (8-a) 1 2 3 1 6-5 Da - di sa - ba - rang (5-a) 5 6 1 2 3 1 2-1 Kar - sa - ni - ra les - ta - ri (7-i)

    10. Sekar Macapat Durma, Pelog Barang

    3 5 6 7 7 7 7 7 6 6-7 6 3-2 Ing pa - nga - wruh la - hir ba - tin a - ja ma - mang 2 3 5 6 7 5 6-5 Yen si - ra wus u - da - ni 5 6 6 6-7 5 6 Mring sa - ri - ra ni - ra 6 6 6 6 6-7 5 6 La - mun a - na kang mur - ba 5 3 5 2 3 5 5 5 Ma - se - sa ing a - lam ka - bir 5 6 7 5 3 - 2 Da - di sa - ba - rang 2 3 5 6 7 5 6-5 Pa - kar - ya - ni - ra u - gi

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 38

    11. Sekar Macapat Durma, Slendro Sanga

    . . . . . . . 5 5 3-2 2 2 2 2 2 3 1 1 6-5 Be - ner lu - put a - la be - cik la - wan be - ja . . . . . 5 6 6 6-1 5 2-3 2 - 1 Ci - la - ka ma - pan sa - king . . . 1 6 5 6 1 1 Ing ba dan pri - yang - ga . . . . 1 1 6 5 6 1 1 Du - du sa - king wong li ya . . . . . . . 5 1 2 2 2 3-2 3 5 Mu - la - ne den nga - ti a - ti . . . . 3 2 3 1 6-5 Sa - keh dir - ga ma . . . . . . 5 6 6-1 5 2 2-3 2-1 Sing - ga - ha - na den e - ling

    12. Sekar Macapat Asmaradana, Slendro Sanga

    . . . . . . 5 6 2 2 2 2 2 2 Kas - ma - ran ma - ring na - lu - ri (8-i) . . . 6 6 6 1 5 2 1-6 6 Na - lu - ri - ne pa - ra ku - na (8-a) . . . . 6 1 1 1 6 6 - 1 5 6 Kang di - eng - go ing wong a - keh (8-e) . 5 6 6 6 6 6 6-1 6 Ja - ti - ne na - lu - ri i - ka (8-a) . . . . 5 2 2 1 6 1-6 5 Mung sa - ka pa - ku - li - nan (7-a) . . . . . . 5 6 1 2 2 2 2-1 6 Kang den a - re - pi sa- da - rum (8-u) . . . . 6 1 1 1 6 6 1-6 5 Kong - si ngra -suk ing pang -ra - sa (8-a)

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 39

    Upamakna wong abukti Wong-wong ing desa dadapan Mangan thiwul kulinane Lelawuhe kekulupan Kulinan wiwit kuna Pangrasane uwus mathuk Tan gampang den owahana

    13. Sekar Macapat Asmaradana, Pelog Barang

    6 7 2 3 3 3 3 3 Kas - ma -ran ma -ring na - lu - ri 3 5 6 6 6 6-5 6 7 Na - lu - ri - ne pa - ra ku - na 3 2 7 6 7 2 3-2 7 Kang di - eng - go ing wong a - keh . . . 7 2 3 2 7 6-7 5 6 Ja- ti - ne na - lu - ri i - ka 6 5 6 3 2 3-2 7 Mung sa - ka pa - ku - li - nan 7 2 3 6 7 2 3-2 7 Kang den a - re - pi sa- da - rum 7 2 2 2 2 2 3-2 7-6 Kong - si ngra -suk ing pang - ra - sa Lamun arsa nyapih bayi Mesthine nganggo sarana Ora mung dietokake Iku jenenge dipeksa Si bayi mesthi beka Salinan roti keju Si bayi mangsa gelema

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 40

    Awit pakulinan iki Bisa manjing ing pangrasa Nganti dadu nalurine Nora ana becik ala Gumantung neng pangrasa Mula aja kanggo udar Mundak dadi lan prayoga

    14. Sekar Macapat Pangkur, Pelog Nem (Kasmaran)

    3 5 5 5 3 3 3 3 Se - kar pang - kur kang wi - nar - na (8-a) 3 5 5 6 1 1 1 1 1 2-3 2-1 Le - la - bu - han kang kang - go wong nga - u - rip (11-i) . . . . . . . 5 6 1 1 1 1 1-2 2 A - la lan be - cik pu - ni - ku (8-u) 6 5 5 5 5 5-6 5 Pra- yo - ga ka - wru -ha - na (7-a) 3 5 5-6 5 3 2 3 1 1 2 3 3 A - dat wa- ton pu -ni - ku di - pun ka - du - lu (12-u) 6 1 1 1 1 1 1 1 Mi - wah ta ing ta - ta kra - ma (8-a) 1 2 3 1 2 3 3 2-1 Den ka - es - thi si - yang ra - tri (8-i) Duduga lawan prayoga Myang watara riringa awya lali Iku prabot satuhu Tangkena tininggala Tangi lungguh angadeg tuwin lumaku Angucap meneng myang nendra Duga-duga awya lali

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 41

    15. Sekar Macapat Pangkur, Pelog Barang

    7 2 2 2 2 7 7 7 Se - kar pang -kur kang wi - nar - na 7 2 2 2 2 2 3 2 2 7 6 Le - la - bu - han kang kang- go wong nga - u - rip 6 7 2 3 3 3 3 3 A - la lan be - cik pu - ni - ku 3 2 2 2 2 3-2 7 Pra- yo - ga ka wru - ha - na 7 2 3 3 3 3 3 3 2 3 7-2 2 A - dat wa - ton pu - ni - ku di - pun ka - du - lu 7 2 3 3 2 7 7 7 Mi - wah ta ing ta - ta kar - ma 7 2 2 2 2 2 3-2 7-6 Den ka - es - thi si - yang ra - tri Miwah ta sabarang karya Ing prakara gede kalawan cilik Papat iku datn kantun Kanggo sadina-dina Rina wengi ing praja miwah ing dusun Kabeh kang pada ambegan Papat iku aja kari Kalamun ana manungsa Tan nganggo duga lan prayogi Iku watake tan patut Awon lawan wong kathah Wong deksura ndaludur tan wruh ing ngedur Aja sira pedak-pedak Ora wurung niniwasi

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 42

    16. Sekar Macapat Sinom Malatsih, Slendro Sanga

    2 5 6 6 6 6 6 6 Nu - la - da la - ku u - ta - ma (8-a) . . . . 6 1 1 1 6 6 1-6 5 Tu - mra- ping wong ta - nah Ja - wi (8-i) . 2 5 6 6-1 5 2 1-6 6 Wong a - gung kang ngek - si gan - da (8-a) 6 1 1 1 6 6 1-6 5 Pa- nem - ba - han se - no - pa - ti (8-i) 5 1 2 2 2 2 2 Ke - pa - ti a - mar - su - di (7-i) 2 2 2 2 2 2 2-3 1 Su - da - nen ha - wa lan nep - su (8-u) 1 2 2 1 1 2-1 6 Pi - nep - su ta - pa bra - ta (7-a) 6 1 1 1 6 6 1-6 5 Ta - na - pi ing si - ang ra - tri (8-i) 5 1 2 2 2 2 2 2 1 2 6-1 1 A - me -ma - ngun kar -yeng nak tyas ing sa-sa - ma (12-a) Samangsane pasrawungan Mamangun marta martani Sinambi ing saben mangsa Kala-kalaning asepi Lelana teka-teki Nggayuh gegeyongane kayun Kayuyun eninging tyas Sanityasa pinrihatin Puguh panggah cegah dahar lawan nendra

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 43

    17. Sekar Macapat Sinom (cengkok Gerandel), Pelog Nem

    . . . . . . . . 1 2 2 2 1 1 1 1 Nu - la - da la - ku u - ta - ma . . . 6 5 5 5 6 1 2-1 6-5 Tu - mra -ping wong ta - nah Ja - wi . . . . . 1 2 2 2 1 6 6 5-6 Wong a - gung ing ngek - si gan - da 6 6 6 5-6 2 2 2-1 6 Pa -nem - ba - han se - no - pa - ti 5 1 2 2 2 2 2 Ke - pa - ti a - mar - su - di 2 2 2 2 2 2 2-3 1 Su - da - nen ha - wa lan nep - su 1 2 2 1 1 2-1 6 Pi - nep - su ta - pa bra - ta 6 1 1 1 6 6 1-6 5 Ta - na- pi ing si - ang ra - tri 5 1 2 2 2 2 2 2 1 2 6-1 1 A - me - ma- ngun kar - yeng nak - tyas - ing sa - sa - ma Laksitaning janma tama Ambeg rereh raras ririh Tan tinggal duga prayoga Riringa tansah liniling Lamun micara manis Netya sumeh semu arum Tanggap nging nora calak Kawignyan dineleh wuri Ngarah-ngarah nut wahyang mangsa kala Kaluwihaning janma Yekti liyan kang mastani Nora ginunggung priyangga Saparan-paran cariwis Lumaku den iringi Turuta kang kinayun Kehning janma cinacat Anggepe wus maha suci Wong mangkono yen kadurus temah rusak

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 44

    18. Sekar Macapat Sinom, Pelog Barang

    . . . . . . 6 7 2 2 2 2 2 2 Nu - la - da la - ku u - ta - ma . . . . . . . . . 2 3 3 1 2 3 3-2 2 Tu - mrap- ing wong ta - nah Ja - wi . . . . . 2 3 3 3 2 7 7 6 - 5 Wong a - gung ing ngek - si gan - da 5 5 5 6 5 3 2 3 Pa - nem - ba- han se - no - pa - ti 5 6 6 6 6 - 5 6 7 Ke - pa - ti a - mar - su di 5 5 5 5 5 - 6 5 - 3 5 6 Su - da -nen ha - wa lan nep - su 3 5 5 5 5 5 5 Pi - nep - su ta - pa bra - ta 5 5 5 6 5 3 2 3 Ta - na - pi ing si - ang ra - tri 3 5 6 7 6 6 6 - 7 6 -5 3 3 5 - 6 6 A - me - ma - ngun kar- yeng nak tyas - ing sa - sa - ma

    Maramane para satriya Kang pada ambeg utama Ing aguna saryuningrat Ngenaki tyase sesame Ujare kuna nguni Yen ana satriya agung Darbe ambeg mangkana Hyang suksmaya nugrahani Kang darajat uripe nyrambahi praja Lah endi para satriya Darajate kaya iki Kawentar kentar pra ningrat Weleh-weleh wong wineling Marang si bapa nguni Saiki kang lagi kumbul Drajating kasatriyan Sapraja mung siji iki

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 45

    Antaranane momot amoting wardaya 19. Sekar Macapat Dandanggula, Slendro Sanga

    . . . . . 2 5 6 6 6 1 2 2 2 2 A - na ki - dung ru - mek - sa ing we - ngi (10-i) . . . 2 2 6 1-6 6 6 6 6 6 5-6 Te - guh ha - yu lu- pu - ta ing la - ra (10-a) . 5 6 6 6 6 6 6-1 6 - 5 Lu - pu - ta bi - la - hi ka - beh (8-e) . . . 6 1 2 1 6 5 6 Jim se - tan da - tan pu - run (7-u) 5 5 2 2 2 2 2 2 1-6 Pa - ne - lu - han tan a - na wa - ni (9-i) 1 2 2 2 2 2 2 Mi - wah pang - ga - lih a - la (7-a) 1 6 1 1 1 6 - 5 Gu - na - ne wong lu - put (6-u) 1 2 2 2 2 2 2 2 Ge - ni a - te- ma - han tir - ta (8-a) 2 2 2 1-6 6 6 6 6 6 1 2 2 Ma- ling a-doh tan a-na nga-rah mring ma - mi (12-i) 5 6 1 6 2 6-1 1 Gu - na du- duk pan sir - na (7-a) Bedug tiga datan bisa guling Padang bulan kekencaran neng latar Thenguk thenguk lungguh dewe Angin ngidit mangidul Saya nggreges rasaning ati Rumangsa yen wis lola Babo raganingsun Dudu sanak dudu kadang Neng pondokan sayekti nandang prihatin Dhuh nyawa gondelana

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 46

    20. Sekar Macapat Dandanggula (Maskentar), Pelog Nem

    . . . . . 3 5 6 6 6 1 2 2 2 2 A - na ki-dung ru mek- sa-ing we - ngi . . . . . . . . 1 1 2-1 6 5 6 1 1 1 1 Te - guh ha - yu lu - pu - ta ing la - ra . . . . . . . . 1 2 2 2 3 1 2-1 6-5 Lu - pu - ta bi - la - hi ka - beh . . . . . . 1 2 2 3 1-2 5-6 6 Jim se - tan da- tan pu - run 5 5 6-5 3-2 2 3 1 2 1-6 Pa - ne - lu - han tan a - na wa - ni 1 2 2 2 2 2 2 Mi - wah pang - ga- lih a - la 1 2 3 1 2-1 6-5 Gu - na - ne wong lu - put 5 6 1 2 1 1 2-1 6 Ge - ni a - te - ma - han tir - ta 6 1 2-1 6-5 3 5 6 5 3 2-3 1 2 Ma - ling a - doh tan a - na nga - rah mring ma - mi 5 6 5 3 2 3-2 1 Gu - na du - duk pan sir - na Ngendi mbenjang nggoningsun ngemasi Ingsun weruh ombaking samodra Kang tempuk peparange Kalamun ingsun lampus Neng telenging jala nidi Duh raga melas arsa Lir batange tikus Kinepunging baya mangap Ora ana keluwarga kang meruhi Duh nyawa gondelana

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 47

    21. Sekar Macapat Dandanggula, Pelog Barang

    . . . . . . . . 6 7 2 2 2 3 3 3 3 3 A - na ki- dung ru -mek - sa-ing we - ngi . . 2 2 7 6 6 6 6 6 6 6 Te - guh ha - yu lu - pu - ta ing la - ra 6 7 7 7 7 7 7 7-6 Lu - pu - ta bi - la - hi ka - beh . . . . . . 6 7 2 2 2 2-3 2 Jim se - tan da- tan pu - run 6 7 3 2 2 2 2 2 2 Pa- ne - lu - han tan a - na wa - ni 7 2 3 3 3 3 3 Mi - wah pang - ga - lih a - la 2 7 2 2 3-2 7-6 Gu - na - ne wong lu - put 6 7 2 3 3 3 3 3 Ge - ni a - te - ma - han tir - ta 2 2 2-3 2 7 6 6 6 6 7 2 3 Ma - ling a - doh tan a - na nga - rah mring ma - mi 6 7 2 7 3 7-2 2 Gu - na du - duk pan sir - na Benjang lamun yen ingsun ngemasi Pendemen sapinggiring dalan Prenahna kang akeh wite Pamrihe cik ben edem Mbok menawa mirahku tilik Kareben bisa jenak Sesenden kuburku Nanging ingsun nora sranta Mak garegah ingsun nora sida mati Duh mirahe pun kakang

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 48

    22. Sekar Macapat Gambuh, Pelog Nem

    2 3 5 5 5 5-3 5-6 A - ja ngan - ti ka - ban - jur (7-u) 6 5 3 2 2 3 5 5 5-3 5-6 Ba - rang po - lah ing - kang no - ra ju - jur (10-u) 2 1 6 1-2 2 2 2 2 3 1 6 5 Yen ka- ban - jur sa - yek- ti ko-jur tan be-cik (12-i) 1 2 2 2 3 1 2 3 Be - cik ngu- pa - ya - a i - ku (8-u) 3 5 6 5 3 2-3 1 2 Pi - tu- tur ing- kang sa - yek - tos (8-o)

    23. Sekar Macapat Gambuh, Pelog Barang

    . . . 6 7 7 7 2 3 3 A - ja ngan - ti ka - ban- jur . . . . . . . 3 2 7 6 6 7 2 2 2-7 2-3 Ba - rang po- lah ing -kang no - ra ju - jur 6 5 3 6 6 6 6 6 7 5 3 2 Yen ka - ban- jur sa - yek - ti ko-jur tan be-cik 2 3 5 6 7 5 6 7 Be - cik ngu - pa- ya - a i - ku 5 5 5-6 5 3 3 5-6 6 Pi - tu - tur ing- kang sa - yek - tos

    24. Sekar Macapat Gambuh, Slendro

    2 3 5 5 5 5-3 5-6 A - ja ngan- ti ka - ban - jur 6 5 3 2 2 3 5 5 5-3 5-6 Ba - rang po - lah ing - kang no - ra ju - jur

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 49

    2 1 6 1-2 2 2 2 2 3 1 6 5 Yen ka - ban - jur sa - yek - ti ko - jur tan be- cik 1 2 2 2 3 1 2 3 Be - cik ngu - pa - ya - a i - ku 3 5 6 5 3 2-3 1 2 Pi - tu - tur ing - kang sa - yek - tos Samengko ingsun tutur Sembah catur supaya lumuntur Dinging raga cipta jiwa rasa kaki Ing kono lamun ketemu Tanda nugrahaning manon Sembah raga puniku Pakartine wong amagang laku Sesucine akarana saka warih Kang wus lumrah limang wektu Wantu wataking wawaton Samengko sembah kalbu Yen lumintu uga dadi laku Laku agung kang kagungan Narpati Patitis tetep ing kawruh Meruhi lawan kang ngomong Sucine tanpa banyu Among nyunyuda hardening kalbu Pambukane tata titi ngati- ati Atetep talatan atul Tuladan lawan waspaos Samengko kang tinutur Sembah katri kang sayekti katur Mring Hyang Suksma suksmanen sahari-hari Arahan dipun kacakup Sembahing jiwa sutengong Sayekti luwih perlu Ingaran pupuntoning laku Kalakuwan kang tumrap bangsane batin Sucine lan awas emut Mring alame lama amot

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 50

    Samengko ingsun tutur Gantya sembah ingkang kaping catur Sembah rasa karasa rosing dumadi Dadine wus tanpa tuduh Mung kalawan kasing batos

    25. Sekar Macapat Maskumambang, Pelog Barang . . . . . . . . . . 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 7 6-5 Pu - tri ci - na ge - lang- sa- ran me - las a - sih (12-i) . .

    7 2-3 5 5 5 6-7 Wa - ra ke - las wa ra (6-a)

    7 2 2 2 2 3-5 2 3-27 Pe - da - ngen ju- ren wak ma - mi (8-i)

    3 5 6 6 7 5 6-5 3 - 2 A - ja an - de - da - wa wi - rang (8-a)

    26. Sekar Macapat Maskumambang, Pelog Nem

    . . . . . . . . . . 5 6-1 1 1 1 1 1 1 2 3 1 6 -5 Pu - tri ci - na ge - lang - sa - ran me - las a - sih . . . . . . . . 1 2-3 3 3 2 1-2 Wa - ra ke - las wa - ra . . 6 5 5 5 6 1-2 653 2-1 Pe - da - ngen ju- ren wak ma - mi 1 2 3 1 2 3 2 3 - 5 A - ja an - de - da - wa wi - rang

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 51

    27. Sekar Macapat Maskumambang (Buminatun), Slendro Sanga

    . . . 2 5 6 6 6 1 2 1 5 5 3-2 2 Pu - tri ci - na ge - lang - sa - ran me - las a - sih . . . . . 6 1 2 2 1 6-1 Wa - ra ke - las wa - ra 5 2 2 2 3 5 321 6 - 5 Pe - da - ngen ju - ren wak ma - mi 1 2 2 2 2-3 2 1 6 - 1 A - ja an - de - da - wa wi - rang Wong tan manut tuture wong tuwa ugi Pan nemu duraka Ing donya tumekeng akhir Tan wurung kasurang-surang Maratani mring anak putu ing wuri Den pada prayitna Aja na kang kumawani Ing bapa tanapi biyang Ana uga etang-etangane kaki Lilima sinembah Dununge sawiji-wiji Sembah lelima punika Ingkang dingin rama ibu kaping kalih Marang mara tuwa Lanang wadon kaping katri Lan marang sedulur tuwa Kaping pate marang guru kang sayekti Sembah kaping lima Marang gustinira yekti Parencene kawruhana Pramilane bapa ibu den bekteni Kinarya lantaran Anane badanireki Kinawruhken padang hawa

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 52

    28. Sekar Macapat Megatruh, Pelog Barang

    . . . . 7 5 6 7 7 6 7 5 2 2 3-2 7 Si - gra mi- lir sang ge - thek si - nang- ga ba - jul (12-u) 7 7 7 7 6 6 7-6 5 Ka - wan da - sa kang nja - ge - ni (8-i) 2 3 5 5 5 5 5-6 6 Ing ngar- sa mi - wah ing pung - kur (8-u) 3 2 2 2 3 5 2 3-27 Ta - na - pi ing ka - nan ki - ring (8-i) 3 5 6 6 7 5 6-5 3-2 Sang ge - thek lam - pah - nyo a - lon (8-o)

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 53

    C. Tembang Tengahan.

    Tembang Tengahan atau Sekar Tengahan juga disebut Tembang

    Madya, karena jenis ini diciptakan pada jaman tengah antara jaman

    terciptanya Sekar Ageng dan Sekar Macapat. Bentuk Sekar Tengahan juga

    terikat oleh guru lagu dan guru wilangan, masing-masing sekar mempunyai

    watak sendiri-sendiri. Sekarang Sekar Tengahan digunakan sebagai bawa

    buka gending atau sebagai buka celuk.

    1. Sekar Tengahan Candra Kumala, Pelog Nem

    . . . . . . . . . . . . . 6 6 1 212-3 1 1 12-3 1-216 La - ra - ping kon - ta sru - mu - rup . . . . . . . . . 6 612-3 321-321-65 35-653 3 3 35-6 5-6 Lu - me - pas Hyang Nra - dha ra - wuh 3 2 32-1 6-1 1 1 12-3 3 Ywa nde - da - wa tin - dak du - du . . . . . . . . . . 1 216-123 132-165 35-6 2 2 21-23 1-216 La - li - ne sa - king ka - lim - put 2 3 3 3 2 2-1 6-53 23-21 Yen ta ngla - wan yek - ti lu - luh - - 3 5 - 1 6 5 3 2 - 6 1 2 3 1 - 1 2 1 6 5 Tan da - di su - dyam - beg sa - du

    2. Sekar Tengahan Dhuduk Wuluh, Slendro Sanga

    . 5 2 3 5 5 3 5 2 6 6 6-1 6-5 La - ko - na - na kla - wan sa - ba - ra-ning kal - bu

    . 5 6 6 6-1 5 2 2-3 2-1

    La- mun o - bah ne - ni - wa - si

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 54

    1 6 1 2-3 1 1 2-1 6 -5 Ka - su- su - pan se - tan gun - dul 1 6 1 2 1 6 1-6 5 Am - be - bi- dung ga - we ken - di

    3 3 2 1 3 5 3-2 2

    I - si - ne ru - pi - yah ka - ton Lamun nganti kurup ing panggawe dudu Dadi panggonane iblis Mlebu ing alam pakewuh Ewuh pananing ati Temah wuru kabesturon

    3. Sekar Tengahan Lonthang-Kasmaran, Slendro Sanga

    . . . . . . . 23-21 1-2 615-65 3 - 2 Dhuh pu - ku - lun . . . . . . . 6 6 6165 56-12 216-21652 121-6 6-12 1-65 Nde - rek ing pi - te - dah tu - wan 2 123-5 2-32 1 - 6 La - mun ke - nging 5 5 5-6532 3-5 1 1 123-21 6 - 5 Ti - nem - bung sra - na a - ri - san 2 123-5 2-32 1 - 6 Yen ta ke - sah - 6 - 6 1 1 2 2 - 1 6 1 2 6 1 6 5 Pu - tra kar - ya toh nga - yu - da

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 55

    4. Sekar Tengahan Pamiwalkung, Slendro Sanga

    . 5 5 6 6-1 5 2 235-6 6 Ja - nur pi - ta, sun was - ta - ni . . . . . . . 2 2 2-32 1-6 6 6-5 61 6 - 5 Si - nem- ba - dan, ing kar - sa - ne . 5 5 6 6-1 5 2 161-2 2 Ing - sun pu - pus, ra - ga - ning wang 6 6 1 1 2 1 2 3 2 616 5 Sam-pun ka- be - be ting brang- ti

    5. Sekar Tengahan Juru Demung-Nata Kusuman, Pelog Barang

    6 6 6 6 7 5 6 7-676 Sa - re e - cer, sar- ya leng- gah . . . . . . 2 3 3 2-723 6 6-5 6 7-5653 De - ning pa - ning, se - ting sam - pur . . 6 6 7 2-3 6 3-567 2 72-327 Ma - san - tu - ka, ka - di ing - sun 7 2 3 3 3 3-4 3-2 4-32 2 Wong a - se - det, ka - ya si - ra 6 6 6 6 7 2 2-32 7-6 Se - kar wre - sah, pa - mi - ni - pun . . . . . . 2 3 3-2 7-23 6 7-65 7-653 2 Pu - ter a - lit, kang gi - nan - tang 7 7 2 2 3 3 7 2 3 2 2 3 2 7 6 Go- nes ga - nes, sar - wa pa - tut

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 56

    6. Sekar Tengahan Maesa Langit, Slendro Sanga

    2 3 5 3 5 2 3-23 5 5 Yen sam - pun lang - kung, ka - gu - na - ne . 5 6 6-1 5 2 2-3 2-1 Myang ka - pra, - wi - ran - i - pun 1 2 2 2 3 5 2-32 1-6 Ung - gul - ing, sa - sa - mi, sa - mi 3 3 3 3-23 5 5 2-532 2 Pan - tes ji - nun - jung kang lung - guh 6 6 1 1 2 1 2 3 2 6 1 6 5 Yen ta se - pi ing pi - yang - kuh

    7. Sekar Tengahan Lali Jiwa, Pelog Nem

    5 5-6 2 3-5 56 5653 356 5-6 Pra - bu pun - ta - de - wa Na - ta . . . . . . . . 6 6 6-12 2-321-2165-653 3 2 35-65 3-2 La - wan ri - sang Da - nan - ja - ya . . . . . . 2 3 5 6-1 1 1 1-21 6-5 Ka - tri - nya Nar - pa - ti Kres - na Jineman: . . . . . . . . . - - - - 2 2 2 1 6 1 2 3 1 2 5 6 5 4 6 5 4 2 1 A -ngu-ngun de - rin -ta Se - na . - - 3 5 - 1 6 5 3 2 - - 2 3 1 - 1 2 1 6 5 Dar-be te - kad tan pra - yo - gi 2 2 3 5 - 6 2 1 -2 3 1-21-6 Dri-yan-ta ngyo - gya - ni - - 3 5 - 1 6 5 3 2 - 6 1 2 3 1 - 1 2 1 6 5 Mring re - si u - jar la - mi - san

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 57

    D. Tembang Gede/Sekar Ageng

    Karya sastra lama Jawa Kuno sudah menggunakan bentuk Tembang

    Gede atau Sekar Ageng yaitu mulai karya empu Kanwa serat Mahabarata

    jaman Erlangga tahun 1042 masehi. Sekarang Sekar Ageng digunakan

    sebagai bawa yaitu buka celuk sebagai pembuka gending. Sekar Ageng atau

    Tembang Gede sebagai bentuk sastra mempunyai pola sebagai ciri yang

    disebut lampah yaitu jumlah suku kata (wanda) tiap satu gatra dengan

    pedotan tertentu, misalnya Sekar Ageng Tebukasol lampah 9 pedotan 4-5,

    yang artinya setiap pola atau gatra terdapat 9 suku kata dipenggal 4 dan 5.

    1. Sekar Ageng Wyandari (lmp.7, pdt 3-4), Pelog Nem

    . . . . . . . . . . . 6 1 2-3 1 1 1-23 1-216 Sa - war - ga, lan na - ra - ka

    6 6-5 3-56 2 2 21-23 1-21-6 Beg - ja mi, - wah sang - sa - ra 3 3 2-35-654 4 4 2-456-53 2-32-1 Ka - pur - ba, neng pri - yang - ga - 12 2-3 3 - - 21 2 -3 1 21 6

    Mar-manta kang wyan - da - ri 2. Sekar Ageng Salisir (lmp.8 pdt 4-4), Slendro Sanga

    . 5 56-1 5-65 3-2 6 6 6-12 2 Sang sa - ya da - lu a - ra - ras, . . . .

    6 1-2 6-165 5-61 5 5 5-65 3-2 A - byor kang lin - tang ku - me - dap 5-32 3-21 6-16 5 5 6-1 1-2 2 Ti - ti so - nya, te -ngah we - ngi - - 1 2 -6 1 6 5 - - 2 3 5 2 - 1

    Lumrang gan - da - ning pus - pi - ta

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 58

    3. Sekar Ageng Madhaleka (lmp7 pdt.3-4), Pelog Barang

    . . . . . 6 7 2 2 2 3-2 7-6 Dhuh pa - ra su - teng u - lun

    6 6-5 36-6 2 2 3-2 7-6 Den pa - da, a - mar su - di 3 3 3 5 6-7 3 32-7 Bu - dyar ja, myang su - jar - na 2 2-32 7-6 5 5 567 5-65-3

    Su - pa - di, doh nis- ca - nya 4. Sekar Ageng Rangu (lmp.9,pdt.4-5), Slendro Manyura

    . . . . . 6 1-2 6 5-653 6 1 1-2 6 5-65-3 Ka - di swa - ra, ta - ngis sa - u - ran . . .

    3 2-1 2-161 1 3 3-56 612-16 35 3-2 A - ngre- re - pa, gung ka - wlas - ar - sa 2 3 2-3 2-1 3 3 2-3 1-23 2-321-216 A - se - sam bat, ta - ta - nya ring - rat 2 3 3-53 2-1 1 1-23 2-16 56 5-65-3

    Ing pun - di - ta, njog-ing pi - nang - gya 5. Sekar Ageng Saragati (lmp.10,pdt.5-5), Pelog Nem

    . . 5 5-6 5-32 2 3-5 5 6 1-2 6 5-65-3 Sri ga - jah o - ya, dha - wuh ru - man - ti 3 3 3 2-3 2-1 1 1 2-3 1-21 6 Ing si - ting - gil tu, - me - ka sa - ke - theng . . . . . . . . . 2 2 2 2 3-5 5 6 1-232-321-2165-653 1-23 2-16 Glar ra - na was - tra, sa - sap yo - ka - sa 6 1 2-3 1-2 2 2 3 5 5-61 5-65-3

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 59

    Su - ka ra - wuh ing, ba - tha - ra Kres - na 6. Sekar Ageng Dwi Yatmaka (lmp.10,pdt.4-6) Pelog Barang

    . . 5 5 5-653 3 6 7-23 6 6 5 6-53 Sa - wus - i - ra, ban - da - wa - la pa - ti 3 5 6-7 7 3 2-76 7 2 23 2-32-7 Sa - mya leng gah, neb - da sang A - no - man 7 6 7 2-3 6-7 32-76 7 2 23 2-32-7 Sa - meng - ko wus, a - ngleng- ga - na si - ra 7 2 32 7-6 56 2 3 5 5-67 5-65-3 Ka - di - pa - ran, kar - san - ta kang yo - gya

    7. Sekar Ageng Mintasih (lmp.16,pdt.8-8), Pelog Barang

    3 5-6 6 6 6-7 6-5 6 5 3-2 Ing u - tus mring ra - tu ing wang,

    2 2 2 35-6 2 2 3 2 7-6 Ba - tha -ra Ra - ma Wi - ja - ya 6 6 6 6 7 2 3-2 7-6 Ma - rang na - ga - ri Nga leng - ka . . 7 2-3 6-5 35-6 2 2 3-2 7-6 Me - ma - rik - sa gar -wa - ni - pun 6 7-2 2 2 2-3 2-76 7 2-32-7 De - wi Sin - ta neng Nga - leng - ka 5 6 6-7 5-6 2 2 3-2 7-6 Di - nus - ta mring Da - sa - mu - ka 2-3 6 7 2 7 2 6 7 Lah si - ra i - ku wong a - pa 7 2 3-2 7-6 5 5 5-67 5-65-3

    A - na ke - ne tan -pa ro - wang

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 60

    8. Sekar Ageng Minta Jiwa (lmp.16,pdt.8-8), Slendro Manyura

    . . . 6 6 1 1-2 6 3 3-5 3-2 Sa - yem - pra - ba wu - wus - i - ra 6 6 5-3 5-32 1 1 1-2 1-6 Lah i -ya pa - da me - tu - wa . . . . . . 6 6 6 6 1 2-3 1-2 1-6 Sa - ka ing gu - wa den a - ge 6 6 5-3 5-32 1 1 1-2 1-6 De - ne si - ra eng - gal prap - ta 6 2 3 3 3 3 3 2-1 La - ku - ni - ra mring Nga - leng - ka 3 3 3 2-3 1 1 1-23 1-21-6 Pa - da a - tu - tup - a ma - ta 6 2 3 3 3 3 3 2-12-3 Wre pa - da su - ka sa - da - ya 2 2 2-3 2-16 5 5 5-6 5-3 Pang -ngra - sa - ni - ra sa - tu - hu

    9. Sekar Ageng Rara Turida (lmp.16,pdt.8-8), Pelog Nem

    . . . . . . . . . . . . . 3 3 2-1 6-1 1 1 1-23 1-216 Yen si - ra ga - we pung - ga - wa . . . . . . . . . .

    6 6 1-2 2 3 3 1-23 2-1 Kang pe - kik war - na - ne da - dya . . . 5 6-1 5 6-12 6 5 4 5-65-32 Am - bu - sa - na - ni pra - ja dhi 2 3 5 6-5 3 2 3-21 1 La -wan pung - ga - wa kang di - tya 6 1 2 2-12-3 1 1 1-21 6-5 Pra - ko - seng yu - dha mi -nang - ka

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 61

    1 2 2 2 2 3 5 5-65-32 Pam - beng - kas - ing mung - suh su -ra . . . . . . 1 2 2-3 1-2 6 5 65-3 2-1 Lan pung - ga - wa bi - sa ba - sa 1 1 1-23 1-21-6 3 5 5-6 5-65-3 Ba - su - ki ning kar - ma ni - ti

  • GENDING-GENDING DASAR & VOKAL SURAKARTA 62

    E. Tembang/Sekar Gending.

    Ada dua istilah yang mempunyai arti hampir sama yaitu sekar gending

    dan gending sekar. Gending Sekar yaitu geding yang mengikuti sekar, jadi

    sekarnya sudah ada dan diiringi gending, seperti: Ketawang Pucung, Ladrang

    Asmaradana, Ketawang Kinanthi Sandung, Ketawang Sinom dan sebagainya

    atau gending yang mengutamakan sekarnya dan biasanya memiliki cakepan

    khusus seperti Ketawang Puspanjala, Ketawang Puspawarna dan sebagainya.

    Sedangkan gending Sekar yaitu sekar yang mengikuti gending yang juga

    disebut gerongan yang cakepan atau syairnya juga menggunakan bentuk

    sekar srambahan Kinanthi, Salisir dan atau bentuk wangsalan yang

    disesuaikan dengan bentuk gendingnya seperti Ladrang Wilujeng

    menggunakan cakepan salisir, Ladrang Sri Widodo menggunakan cakepan

    bentuk Kinanthi, gending Gambir Sawit menggunakan cakepan Kinanthi dan

    sebagainya.

    1. Gerongan Ketawang Kasatriyan, Slendro Sanga

    Umpak:

    // - - - - 2 2 2 1 6 - 3 3 5 2 - 1 6 1 2 5 Tir- ta - ma -ya ku - su - ma - ne - - - - 2 2 2 1 6 - - 2 3 1 - 2 6 1 6 5 So - pa -na a - nyar ki - nar- ya - - - - 2 2 2 1 6 - 3 3 5 2 - 1 6 1 2 5 Ning-ngingdri-ya dhuh Gus - ti - ne . .