102413161-edu-3106-etnik-bajau

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

1/28

1EDU 3106:BUDAYA DAN PEMBELAJARAN

PENGHARGAAN

Pertama sekali, saya ingin melahirkan syukur ke hadrat Allah di atas segala petunjuk

dan hidayah-Nya. Alhamdulillah, Tugasan Seni Dalam Pendidikan ini telah berjaya disiapkan

dengan ilham, kurnia dan petunjuk yang telah dianugerahkan oleh-Nya. Selawat dan salam ke

atas junjungan Nabi besar kita Muhammad s.a.w dan kepada ahli keluarganya.

Seininiti penghargaan dan u!apan terima kasih yang tidak terhingga kepada

"n.#amdan bin Mahoh selaku pensyarah kursus ini yang terlalu banyak membantu,

membimbing dan juga sebagai pemudah!ara sepanjang proses saya menyiapkan tugasan ini.

Tanpa tunjuk ajar yang begitu jitu dan padu daripada beliau, tidak mungkin saya akan dapat

menyiapkan tugasan ini dengan baik.

Tidak lupa juga saya merakamkan u!apan terima kasih kepada rakan-rakan dan ahli

keluarga yang banyak memberi sokongan dan dorongan di samping menyumbangkan idea-idea

yang bernas . Terima kasih sekalung budi.

Dewa sakti melayang ke Daik

Hendak mencari Dewa Jaruga

Kalau ada budi yang baik

Sampai ke mati orang tak lupa

1 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

2/28


$S$ %AND&N'AN Muka surat

(.) Pengenalan * - +

.) Aspek kepelbagaian sosio budaya etnik ajau

.( Asal usul etnik ajau + -

. Nilai dan %eper!ayaan / - 0

.* %ematian 1 2 ()

.+ Perkahwinan () 2 ((

.3 %ebudayaan dan %esenian (

*.) $mplikasi kepelbagaian budaya

*.( $mplikasi terhadap sekolah (+ 2 (3

*. $mplikasi terhadap guru (3 2 (0

*.* $mplikasi terhadap murid (0 2 )

+.) 4adangan kaedah pengajaran dan pembelajaran

untuk mewujudkan persekitaran bilik darjah yang

mesra budaya ) 2 *

3.) %esimpulan *

.) 5eleksi * 2 +

/.) 5ujukan + - 3

2 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

3/28


1.0 PENGENALAN

Malaysia merupakan Negara yang sangat unik kerana terdiri daripada penduduk

berbilang kaum dan etnik daripada pelbagai budaya.Menurut laporan yang telah

dikeluarkan oleh 6abatan Perangkaan Malaysia,ban!i penduduk di Malaysia sehingga

)() ialah seramai 0.* juta yang merangkumi 1(.0 peratus warganegara dan 0.

peratus bukan warganegara.7arganegara Malaysia terdiri darpada kumpulan etnik

umiputera 8/.+9:,4ina 8+.9:,$ndia 8/.*9: dan lain-lain 8)./9:.Dalam kalangan

warganegara Malaysia,Melayu merupakan kumpulan etnik utama di Semenanjung

Malaysia iaitu *.( peratus.$ban men!atatkan *).* peratus daripada jumlah

keseluruhan warganegara di Sarawak,manakala %ada;an

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

4/28


MASYARAKAT BAJAU

Masyarakat ajau merupakan masyarakat pribumi Sabah dan dari segi populasinya

adalah kedua terbesar selepas kaum %ada;an. Terdapat pelbagai suku kaum dalam

kalangan masyarakat ajau seperti $lanun, Sulu dan sebagainya. %ebanyakan

masyarakat ajau mendiami kawasan Samporna dan %ota elud.

ASAL USUL ETNIK BAJAU

Ada pendapat mengatakan bahawa ajau berasal dari 6ohor. Ada juga yang

mengatakan ajau berasal dari %epulauan 5iau->ingga di $ndonesia dan ada pula yang

mengatakan etnik ini berasal dari kepulauan Maluku.

#akikatnya, baik di Selatan ?ilipina, orneo &tara, 6ohor, 5iau->ingga atau

Maluku, kawasan-kawasan tersebut adalah dalam lingkungan Nusantara. %ajian awal

oleh adan 'alak Pusaka 8))): mengenai asal-usul bangsa ajau mendapati bahawa

bangsa ajau adalah generasi asli Melayu Deutro yang mula bergerak dari =unan

menuju arah selatan 8Asia Tenggara: pada kira-kira (3)) tahun Sebelum Masehi iaitu

*3)) tahun yang lalu, yang kemudian tersebar luas di seluruh kepulauan Melayu dan

>autan Pasiik(. @leh sebab bangsa ajau adalah generasi asli Melayu Deutro, maka

mereka adalah Melayu tulen.

angsa ajau atau Samah dapat dibahagikan kepada dua kelompok utama iaitu

Palau 8ajau >aut: dan Samah 8ajau Darat:. Sehingga tahun (13)-an, Palau tinggal

di dalam lepa yang bergerak bebas di sekitar laut SulawesiB mereka hanya mendarat di

tepian pantai atau pesisiran sama ada di jajaran pulau atau tanah besar, untuk

mendapatkan keperluan seperti ubi kayu, air atau untuk membaiki lepa mereka. Mereka

juga bukan penganut agama $slam. 6usteru itu, terdapat dalam kalangan orang-orang

Samah yang tidak mengakui Palau sebagai ajau oleh sebab kesuluruhan Samah

adalah beragama $slam.

4 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

5/28


Daripada segi bahasa dan pertuturan, bahasa ajau mempunyai lebih daripada

) subdialek. %ajian awal oleh adan 'alak Pusaka menunjukkan terdapat sekurang-

kurangnya subdialek bahasa ajau.

%aum ajau merupakan kaum bumiputra kedua terbesar di negeri Sabah. %aum

ajau kebanyakannya beragama $slam dan berasal dari dua kumpulan etnik yang tidak

jauh be;anya iaitu ajau di pantai Timur dan juga ajau di pantai arat. Mereka ini

merupakan antara pelaut terkenal pada ;aman dahulu sebelum kedatangan penjajah di

Sabah. %aum ajau didapati mempunyai kemahiran membina sampan atau kapal yang

sederhana sai;nya dalam beberapa !atatan sejarah.

%aum ajau dahulunya juga adalah pelaut yang mahir iaitu kegiatan utamanya ialah

pelanunan serta penangkapan ikan. @rang-orang ajau juga mempunyai kemahiran

menunggang kuda dan ini menjadikan mereka antara kaum yang paling berjaya di

Sabah. %emahiran mereka ini menjadikan mereka terkenal di negeri Sabah dan diberi

gelaran C%oboi TimurC atau C%oboi SabahC. Semasa dalam majlis tertentu seperti pesta

dan hari perayaan, penunggang kuda kaum ajau ini sering kelihatan dalam pakaian

berwarna-warni malah kuda mereka juga dipakaikan kain seperti penunggang juga

@rang ajau yang berada di sebelah pantai arat Sabah kebanyakkannya

menetap dari bahagian %ota %inabalu sehingga ke %ota elud. agi kaum ajau yang

berada di bahagian pantai Timur Sabah , mereka masih mengamalkan kehidupan

tradisional seperti kegiatan menangkap ikan dan kaum ajau di sini digelar ajau >aut.

7alaubagaimanapun orang-orang ajau di bahagian Timur Sabah ini kebanyakkannya

5 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

6/28


telah menetap di darat atau di perkampungan tepian pantai. Segelintir daripada mereka

masih lagi tinggal dalam perahu yang merantau ke sana-sini iaitu Lepa. %aum wanita

ajau juga terkenal dengan tenunan kain mereka iaitu Dastar yang disulam dengan

kain berwarna merah, kuning, hijau, oren, emas dan putih.

Di Sabah, bahasa ajau digunakan dan semuanya berasal daripada keluarga

Sama-ajau. Pengguna bahasa ini termasuklah pendatang-pendatang daripada negara

jiran. agi kaum ajau daripada bahagian pantai Timur Sabah, bahasa mereka

dipinjam daripada Suluk iaitu bahasa perdagangan di >aut Sulu. %aum ajau pantai

arat Sabah pula mengadaptasikan bahasa mereka daripada bahasa Melayu. %aum

ajau bahagian ini telah bekerjasama dengan kaum %ada;an dusun dari segi akititiekonomi, perdagangan, perhubungan sosial serta kebudayaan.

@rang ajau dikatakan telah menggunakan sistem arter dalam aktiiti ekonomi

mereka iaitu menukar ganti hasil tangkapan ikan mereka dengan beras orang %ada;an.

ukan itu sahaja, pengaruh kebudayaan daripada kedua-dua kaum ini juga dapat dilhat

dari segi kesenian material, mu;ik dan juga rekabentuk bangunan.

6 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

7/28


NILAI DAN KEPERCAYAAN

( %elahiran

Sewaktu mengandung

Terdapat beberapa adat yang dijalankan oleh masyarakat ajau ketika seseorang

wanita itu mengandung, antaranya ialah berpantang, menempah bidan, menyediakan

kelapa tua sebagai tanda kelahiran dan melenggang perut.

erpantang

&ntuk mengelakkan bahaya sewaktu mengandung, wanita tersebut perlu menjalani

beberapa pantang larang tertentu. $a bertujuan untuk menjaga keselamatan dirinya

serta kandungan, di samping memudahkan proses kelahiran kelak. Antara pantang

larang tersebut termasuklah iaitu wanita hamil tidak boleh berjalan malam kerana

dikhuatiri akan diganggu oleh makhluk halus.

Menempah bidan

Dalam masyarakat ajau, bidan dikenali sebagai pengulin atau pandai. Setelah tujuh

bulan hamil, wanita berkenaan akan menempah bidan dan satu majlis doa selamat

akan diuruskan oleh bidan tersebut dan mulai hari itu hingga hari ke-++ selepas

kelahiran bayi, se!ara rasminya bidan bertanggungjawab menjaga wanita hamil

tersebut.

Tanda %elahiran

Apabila sudah genap tujuh bulan mengandung, suatu tanda kelahiran akan disediakan

iaitu sebiji kelapa tua yang baru tumbuh tunasnya dibalut dengan kain putih dan

diletakkan ke dalam sebuah pasu tembaga. %emudian pasu tembaga beserta

kandungannya sekali diletakkan di atas talam yang telah diisikan segantang

padi.Sebaik sahaja bayi dilahirkan, kelapa tua itu akan ditanam bersama-sama tembunisi ibu sebagai tanda kelahiran bayi yang berkenaan.

Melenggang perut

Selain daripada pantang larang dan adat-adat seperti di atas, wanita ajau juga perlu

melalui upa!ara melenggang perut atau dikenali sebagai maglenggang dalam kalangan

7 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

8/28


masyarakat ajau. &pa!ara ini diadakan hanya jika seseorang wanita itu mengandung

anak pertama dan upa!ara dijalankan ketika kandungan berusia tujuh bulan.

Semasa ersalin

Apabila sudah tiba masanya, bidan akan segera dipanggil dan beberapa peralatan

tertentu disediakan. Adakalanya di bawah rumah tersebut, duri dan benda-benda tajam

seperti besi atau parang diletakkan untuk mengelakkan atau menjauhkan gangguan

makhluk halus terhadap si ibu dan bayi. Di samping itu, terdapat beberapa adat lain

yang dilakukan semasa menyambut kelahiran bayi tersebut iaitu adat potong tali pusat,

a;an, dan menanam tembuni.

Menanam Tembuni

Pada hari kelahiran itu juga, tembuni ibu di!u!i, dibungkus dengan kain putih dan

diletakkan ke dalam tempurung. Tempurung itu pula akan ditanam bersama-sama

kelapa tua yang telah disediakan di suatu tempat berdekatan dengan rumah si ibu

untuk menandakan kelahiran anaknya

erpantang

Terdapat beberapa pantang larang yang perlu diamalkan oleh seseorang wanita yangbaru lepas bersalin. Antaranya ialah si ibu tidak boleh makan sembarangan makanan.

Selain bubur atau nasi tanpa lauk, si ibu perlu mengambil ubat yang dibuat daripada

tumbuh-tumbuhan.

Naik uai

@leh sebab kelahiran anak pertama dianggap sebagai peristiwa istimewa, maka ibu

bapa akan mengadakan kenduri tambahan. Selain kenduri, ada kalanya pada hari yang

sama diadakan juga upa!ara naik buai atau dipanggil pesakat nirundangan dalam

kalangan masyarakat ajau.ayi berkenaan akan dinaikkan ke dalam buaiannya buat

pertama kali.

8 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

9/28


erkhatan

Sebagai orang $slam, anak-anak lelaki dan perempuan akan dikhatankan apabila sudah

!ukup umur. >a;imnya anak perempuan akan dikhatankan ketika berumur lima tahun

sementara anak lelaki pula dikhatankan ketika berumur ( dan (3 tahun.

KEMATIAN

Antara masyarakat ajau dengan masyarakat $slam yang lain memang tidak

banyak perbe;aan dari segi menguruskan pengebumian kerana mereka sama-sama

mengikuti peraturan agama $slam walaupun terdapat sedikit sebanyak pengaruh adat

tempatan.. &pa!ara kematian mereka dilakukan se!ara teliti bersandarkan keperluan

agama dan adat kerana melalui upa!ara inilah si mati diper!ayai dapat menyesuaikan

diri dengan keadaan hidup baru di akhirat.

Selepas %ematian

Apabila seseorang itu meninggal dunia, doa akan diba!a dan mayatnya akan ditutup

dengan kain. Pada masa itu, tawak-tawak patai atau pukulan gong akan dibunyikan

sebagai tanda seseorang itu telah meninggal dunia. Mengikut adat bajau, mereka mesti

menangisi kematian tersebut kerana ia melambangkan kesedihan mereka. Seterusnya

mayat tersebut akan diuruskan sepenuhnya mengikut peraturan agama $slam, seperti

dimandi, dikaan dan disembahyangkan.

Adat mengawal kubur

Masyarakat ajau yang asalnya berahaman animisme, kini telah banyak memeluk

agama $slam. Namun demikian, beberapa adat, budaya dan keper!ayaan masih

dipegang kuat kerana telah diamalkan turun temurun. Adat paling menarik dalam

budaya masyarakat ajau ialah adat mengawal kubur. %awalan kubur selama tujuh

hari dimestikan kerana masyarakat ajau per!aya mayat akan didatangi balan-balan

dalam tempoh tersebut.Masyarakat ajau per!aya Ealan-balanF merupakan sejenis

lembaga yang berasal daripada manusia.

9 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

10/28


PERKAHWINAN

Merisik

Adatnya tidak banyak be;anya daripada adat masyarakat Melayu. Sebelumperkahwinan berlangsung, upa!ara merisik terlebih dahulu dilakukan terhadap gadis

yang menjadi !alon

Meminang

&pa!ara meminang dilakukan dalam satu majlis yang dinamakan seruan. Dalam majlis

itu, pihak lelaki membawa sebentuk !in!in, sepersalinan pakaian dan wang tunai

sebanyak 5M()).)) sebagai pengikat tali pertunangan. Masa pertunangan biasanya

berlangsung selama setahun untuk membolehkan pihak lelaki membuat persediaan..Pihak keluarga perempuan menentukan jumlah kerbau yang akan dihadiahkan untuk

majlis perkahwinan. Tujuh ekor bagi keluarga yang berada, tiga ekor bagi keluarga yang

sederhana dan seekor bagi keluarga biasa

10 | P a g e
http://1.bp.blogspot.com/-lvzCoLl-wrI/T1s1bfjVSGI/AAAAAAAAAD0/fPFfXnr2UvU/s1600/gambar+2.jpg

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

11/28


MAJLIS PERKAHWINAN

Pengantin ajau

Majlis perkahwinan dibuat sebelum hari perkahwinan. %eluarga yang berada

mengadakan majlis tujuh hari sebelumnya, tiga hari bagi keluarga sederhana dan

sehari bagi keluarga miskin.. Majlis ini mungkin berlangsung hingga larut malam,

kemudian diikuti dengan tarian tradisional yang dikenal sebagai limbai.

KEBUDAYAAN DAN KESENIAN

a.TARIAN

Tahukah anda, tarian >imbai adalah sejenis tarian asli masyarakat suku ajau.

Tarian >imbai digerakkan ketika menyambut ketibaan pengantin lelaki yang diarak

ke rumah pengantin perempuan. Sebaik saja rombongan pengantin sampai,

11 | P a g e
http://2.bp.blogspot.com/-IgmG9qqw848/T1s1qlZGfAI/AAAAAAAAAEE/dMbiDrH2ifw/s1600/gambar+5.jpghttp://3.bp.blogspot.com/-mNj0KYuytaE/T1s1iel7UoI/AAAAAAAAAD8/HsW0L2QYJCk/s1600/images.jpg

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

12/28


perarakan dihentikan sementara, lalu tarian >imbai dipersembahkan di depan

pengantin.

$a adalah upa!ara khas sebagai isyarat menjemput pengantin naik ke rumah

untuk melakukan istiadat ijab kabul yakni pernikahan. $rama dan bahasa tarianmengiringi anggota rombongan pengantin naik ke rumah. Penari melambaikan

selendang mereka sebagai simbol mengundang dan mengu!apkan selamat

datang.

>imbai ialah tarian suku kaum ajau yang menetap di daerah %ota elud di

bahagian pantai arat Sabah. $a juga sering dipersembahkan pada majlis

keramaian tertentu dalam masyarakat berkenaan. Tarian ini dipersembahkan tiga

hingga empat pasangan penari dan ber!irikan gerakan lenggokan tangan penariyang lemah-lembut.

MAKANAN TRADISI

Masyarakat ajau juga terdapat kebudayaan mereka yang tersendiri,seperti makanan

tradisional,tarian dan sebagainya.Dari segi makanan,terdapat pelbagai jenis

makanan.Antaranya ialah kima,putu,dan Tompe atau tinompeh.Makanan tradisional

kima adalah nama sejenis kerang laut dan terdapat dalam beberapa spesies,antaranya

lapiran,kima bohe dan sollot-sollot iaitu bersai; ke!il dan menyelit di !elah-!elah

permukaan batu.%ima di jadikan lauk dalam makanan tradisi @rang ajau.%ima ini

boleh dimakan mentah-mentah setelah dihiris atau di potong ke!il-ke!il dan di!ampur

12 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

13/28


dengan air limau dan lada serta rempah ratus yang lain mengikut selera seseorang.$a

juga boleh dimakan bersama sayur.Selain itu,makanan tradisional putu pula adalah

makanan yang berupa ubi kayu yang diparut dan telah diperah airnya lalu dimasak

se!ara stim.Manakala makanan tradisional Tompe atau Tinompeh juga ialah makanan

yang berupa ubi kayu yang diparut dan telah diperah airnya.Pati ubi itu kemudiannya

digoreng tanpa minyak di dalam kuali,sehingga warna kekuning-kuningan.

PAKAIAN TRADISIONAL

agi pakaian tradisional suku %aum ajau.erdasarkan gambar, wanita menggayakan

blaus badu sampit dan kain sarung olos berangkit, perhiasan leher mandapun dan

perhiasan kepala sarempak. >elaki ajau menggayakan baju potongan 4ekak Musang,

seluar, samping dan destar.Manakala,Pasangan suku kaum ajau menggayakan

pakaian adat perkahwinan dan kebesaran. Pakaian lelaki dari kain satin berhias renda

dan pakaian wanita juga dari satin yang dilengkapi dengan mandapun dan tali

pinggang.

13 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

14/28


IMPLIKASI DALAM PENDIDIKAN PELBAGAI BUDAYA DI MALAYSIA

IMPLIKASI TERHADAP SEKOLAH

Sekolah adalah tempat terbaik untuk menyemai semangat toleransi, perpaduan

nasional dan perseahaman murid pelbagai agama dan bangsa di negara kita. Menurut

Najeemah 8)):, sekolah perlu perihatin dengan keperluan masyarakat pelbagai

budaya dan menggambarkan kepelbagaiannya melalui struktur organisasi. @leh itu,

pendidikan pelbagai budaya mesti menjadi sebahagian daripada program pendidikan

dan sebahagian daripada alsaah pendidikan, meliputi daya usaha pendidikan.

Menurut Abdullah 8))3:, pihak sekolah perlulah meran!ang dan melaksanakan

pelbagai program dan aktiiti ke arah memupuk perpaduan kaum dengan melibatkan

murid daripada pelbagai kaum bagi member peluang kepada mereka untuk mengenali

dan memahami budaya antara satu sama lain. eliau menambah, melalui pemahaman

tentang budaya etnik lain adalah diharapkan satu situasi asimilasi dan toleransi boleh

diwujudkan supaya ruang untuk perpaduan lebih terbuka luas.

Antara program yang boleh dijalankan ialah a!ara mengibarkan 6alur 'emilang,

mengadakan pertandingan otograi dan melukis sempena bulan kemerdekaan. Selain

itu, pihak sekolah boleh mengadakan aktiiti yang memokuskan kepada pengenalan

tokoh-tokoh dan pemimpin negara daripada pelbagai kaum serta mengetahui tempat-

tempat bersejarah Negara.

Seterusnya, pihak sekolah boleh mengadakan pelbagai program yang menjurus

kepada penghayatan prinsip-prinsip 5ukun Negara. %elab 5ukun Negara perlu ditubuh

dan diaktikan bagi mengendalikan pelbagai program berkaitan aktiiti patriotik seperti

ulan %emerdekaan.

Selain itu, sekolah perlu menganjurkan pertandingan reka !ipta yang

berunsurkan budaya pelbagai kaum seperti reka !ipta tanglung, wau, kaligrai, khat dan

sebagainya bagi memupuk integrasi antara kaum.

IMPLIKASI TERHADAP GURU

14 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

15/28


Pertama, guru perlulah memberi layanan yang sama rata kepada semua murid.

Seperti yang kita sedia maklum, setiap murid adalah berbe;a antara satu sama lain.

Menurut Papalia 8))(:, manusia berbe;a dari segi jantina, ketinggian, berat, dan

bentuk tubuh badanB dalam hal-hal lain seperti kesihatan dan tahap tenagaB dan !iri-!iri

personaliti serta reaksi emosi. Menurut Mahani 5a;ali, 5amlah 6antan G Shahabuddin

#ashim 8)):, perbe;aan indiidu merujuk kepada ariasi atau ketidaksamaan indiidu

daripada norma kumpulan, sama ada siat-siat kogniti, emosi, i;ikal, moral, tingkah

laku, sosial, bakat dan lain-lain aspek yang mungkin terdapat dalam kalangan indiidu

dalam sesuatu kumpulan.

Menurut Mahani 8)):, dalam konteks Negara Malaysia, perbe;aan indiidu

memang menjadi suatu perkara yang jelas. 5akyat Malaysia terdiri daripada beberapa

kaum yang utama seperti Melayu, 4ina dan $ndia serta kaum-kaum yang lain seperti

$ban, %ada;an, idayuh dan lain-lain. Setiap kaum pula terdiri daripada kumpulan etnik

yang tersendiri. Perkembangan ini menunjukkan guru-guru perlu memahami perbe;aan

indiidu dalam pendidikan.

Menurut Abdul 'hani Abdullah, Abdul 5ahman Abdul A;i;, Abdul 5ashid

Mohamed 8))/:, guru perlu memberi perhatian kepada perbe;aan murid. 'uru perlu

memahami perbe;aan murid se!ara indiidu dalam kelasnya. $ni dapat dikesan dengan

memahami pola perkembangan dan siat perseorangan murid, kemudian baru guru

dapat menentukan bahan yang akan diajar serta memilih !ara yang sesuai bagi

mempertingkatkan kualiti pembelajaran. Dengan memberi perhatian kepada perbe;aan

indiidu murid, guru akan berjaya membimbing pelajar membina rasa yakin kepada

pelajaran dan rasa selamat di sekolah.

agi memastikan layanan yang diberikan adalah adil, guru juga perlu

menggunakan pelbagai teknik dan kaedah bagi memberi kepuasan kepada muridsupaya tidak ada seorang pun murid dalam kelas dikebelakangkan. Semasa sesi

pengajaran dan pembelajaran, guru tidak boleh mengelompok murid mengikut kaum

mereka tertentu sahaja. Sebagai !ontoh, guru boleh menggunakan kaedah

pembelajaran koperati dalam sesi pengajaran dan pembelajaran. Menurut Noriati,

oon Pong =ing, Shariah dan Huraidah 8)((:, melalui kaedah pembelajaran koperati,

15 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

16/28


murid dibahagikan kepada kumpulan yang daripada pelbagai latar belakang, etnik, tara

sosial dan pen!apaian. 6adi, mereka dapat saling belajar dan mengenali budaya se!ara

tidak langsung serta dapat mewujudkan siat kerjasama dan toleransi yang diperlukan

dalam masyarakat majmuk.

Selain itu, guru juga perlu mengajar tanpa membe;akan kelas sosial murid.

%elas sosial merupakan perbe;aan kedudukan sesuatu kelompok dalam masyarakat

dari segi kuasa, politik, kekayaan, pendapatan, martabat, dan pekerjaan. Menurut

Noriati 8)((:, kelas sosial wujud hasil daripada tara pendidikan dan tara

sosioekonomi keluarga. 6adi, murid perlu dilayan sama rata tanpa mengira sama ada

mereka dari kelas atasan atau bawahan. Perbe;aan kelas sosial yang wujud perlu

ditangani supaya tidak ada murid yang berasa mereka dipinggirkan oleh guru dalam

aktiiti pengajaran dan pembelajaran. %eadaan ini menjamin semua murid akan

berpeluang mengambil bahagian dalam setiap aktiiti yang dijalankan oleh guru dalam

kelas. %ebijaksaan guru mengendalikan perbe;aan kelas sosial murid akan

mewujudkan pergaulan bebas dan tidak berkelompok dalam sesuatu masyarakat.

Dengan !ara ini satu suasana pembelajaran yang interakti akan terbentuk dan

pembelajaran akan menjadi menyeronokkan.

Seterusnya, guru harus berusaha untuk menolong murid memahami dan

membentuk nilai, sikap serta tingkah laku yang sesuai.Dalam membentuk nilai murid,

guru perlu sentiasa menerapkan nilai-nilai dalam semua mata pelajaran yang diajar.

$nilah yang dikatakan Inilai merentas kurikulum. Pada tahun ))3, %ementerian

Pelajaran telah menerbitkan buku panduan pengajaran dan pembelajaran nilai

merentas kurikulum %S5 dan %SM bagi membantu guru-guru melaksanakan

penerapan nlai murni dalam pengajaran dengan lebih eekti 8Mohd Najib, ))/:. #al ini

menunjukkan betapa %ementerian Pelajaran begitu serius membantu guru untuk

menerapkan nilai merentas kurikulum dalam pengajaran.

Penerapan nilai ini juga sangat penting bagi seseorang guru bagi merialisasikan

hasrat yang terkandung dalam ?alsaah Pendidikan %ebangsaan 8?P%:. Sebagai

seorang guru, kita perlulah memahami dan menghayati ?P% sedalam - dalamnya

kerana ?P% merupakan tunjang utama kepada sistem pendidikan di Malaysia.

16 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

17/28


Daripada ?P% tersebut, jelaslah bahawa tugas guru bukan sahaja memberi input

semata - mata malah mendidik murid se!ara seimbang dari segi intelek, rohani, jasmani

dan emosi. Sekiranya nilai - nilai telah tertanam dalam kalangan murid, maka gejala

sosial yang berlaku dalam masyarakat dapat dikurangkan. Selain itu, dengan

penerapan nilai ini, budaya hormat-menghormati, sayang - menyayangi, bertolak ansur

dan sebagainya antara kaum dapat diamalkan.

Di samping itu, guru perlulah bijak memilih bahan sumber untuk digunakan

semasa sesi pengajaran dan pembelajaran. Pemilihan bahan sumber yang sesuai

dapat mengelakkan seseorang guru menyentuh sensitiiti sesuatu kaum. Menurut

Noriati 8)((:, guru hendaklah mengelakkan daripada menggunakan unsur - unsur

negati dan sensiti bagi mana-mana etnik. 6adi, guru perlu sentiasa mendapatkan

maklumat yang tepat tentang budaya sesuatu etnik. Sebagai !ontoh, guru perlulah

menghormati adat resam dan keper!ayaan murid-murid. 6adi, guru tidak boleh

menyentuh atau mempertikaikan keper!ayaan yang diamalkan oleh murid-murid.

Seterusnya, guru mesti menggunakan bahasa yang sesuai yang tidak menyentuh unsur

sensiti dari aspek gender, etnik dan keper!ayaan murid kerana boleh membawa

kepada salah aham antara guru dan murid. 8Noriati, )((:.

Selain itu, guru perlu sentiasa mengingatkan dan menegaskan kepada murid

supaya sentiasa menggunakan bahasa yang standard iaitu bahasa Melayu semasa

berkomunikasi. Penggunaan bahasa yang Standard akan memberi peluang sama rata

kepada murid untuk mengambil bahagian dalam aktiiti pembelajaran. 6adi, interaksi

antara murid pelbagai kaum akan terbuka luas dan se!ara tidak langsung dapat

memupuk nilai perpaduan dalam kalangan murid.

IMPLIKASI TERHADAP MURID

Murid harus bersosial dalam melakukan aktiiti pembelajaran dan seharusnya

berinteraksi tanpa mengira kelas sosial dan perlu membuang sikap prejudis terhadap

17 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

18/28


rakan bangsa lain. #ati dan jiwa mereka perlu dibersihkan melalui pendidikan terbaik

supaya tidak terdapat perbe;aan antara indiidu atau kumpulan murid dengan yang

lain.

%eper!ayaan dan amalan agama yang dianuti oleh murid tidak harus

dipertikaikan dan aktiiti yang dijalankan haruslah berupaya menyemai semangat saling

per!aya dan memper!ayai ke dalam jiwa murid. Proses sosiaisasi antara kaum tanpa

mengira anutan agama hendaklah dikembangkan supaya proses pembentukan kendiri

murid dapat dilaksanakan. Se!ara langsung semangat perpaduan dapat dijalinkan

dalam masyarakat majmuk di negara kita.

Penggunaan bahasa yang standard harus diamalkan oleh murid-murid semasa

berada di sekolah terutamanya semasa berlangsungnya pembelajaran. &nsur-unsur

dialek mengikut kaum hendaklah dielakkan, dan murid harus sentiasa berinteraksi

dengan menggunakan bahasa yang betul. >aras bahasa yang tepat akan membantu

murid berkomunikasi dengan lan!ar.

Murid juga digalakkan berinteraksi dan berhubung dengan mereka yang

berlainan jantina mengikut batas-batas yang sepatutnya. Mereka juga perlu diberikan

kesedaran batasan perhubungan dalam interaksi yang berlainan jantina dan saling

menghormati antara satu sama lain.

%emahiran juga berkomunikasi memainkan peranan penting ke arah

pembentukan budaya penyayang. %omunikasi berkesan dapat di!apai melalui !ara

bertutur, pengunaan bahasa badan, penulisan, juga melalui pengunaan alat-alat

tertentu seperti komputer, teleon dan sebagainya.

Murid biasanya akan terpengaruh kepada tindakan guru yang menunjukkan

teladan sebagai seorang proesional. @leh itu guru mesti membentuk program-programyang bertujuan membangunkan murid, dengan peraturan dan arahan yang jelas bagi

mengurangkan segala tingkahlaku negati.

Murid biasanya suka akan budaya belajar yang !eria, menyeronokkan,

menyentuh emosi, disamping meningkat ke!ergasan mental, kreati dan ininoati dan

18 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

19/28


bermatlamat. 'uru diperlukan membentuk budaya bilik darjah yang dinamis,

mementingkan aspek nilai-nilai murni, hubungan yang mesra sesama murid dan murid

dengan guru.

Murid yang sentiasa mendapat dorongan dan bimbingan guru serta rakan

sebaya, tahap disiplin yang terkawal melalui tindakan yang berhemah, yang dibaluti

perasaan kasih saying dapat memberi peluang yang terbaik untuk mengembangkan

potensi diri mereka kea rah pembentukan modal insane yang berkualiti.

Tindakan murid boleh dibuat jangkaan oleh guru. 'uru boleh dapat

mengurangkan kadar ponteng dan masalah disiplin melalui pendekatan pengurusan

bilik darjah yang berkesan. %adar bilangan murid yang terlalu ramai dan tidak seimbang

bukanlah ukuran subjekti bahawa kelas itu tidak dapat dibangunkan. %e!ekapan yang

ditunjukkan oleh bakal guru menghasilkan sebuah bilik darjah yang dapat

ditransormasikan menjadi sebuah rumah yang menepati slogan Ibilik darjahku,

rumahku.

Mungkin terdapat beberapa orang murid yang nakal di dalam setiap kelas,

namun harus diingat bahawa bukan murid menjadi pun!a permasalahan. %emahiran

mengawal kelas sebaik sahaja guru memasuki kelas merupa titik noktah penting dalam

pengajaran dan pembelajaran. Murid 2murid yang menimbulkan pun!a permasalahan

harus dikenalpasti, supaya murid lain tidak menjadi Ipak turut. 'uru mesti men!uba

membantu menyelesaikan pun!a permasalahan dan meneruskan aktiiti pengajaran

dengan banyak berinteraksi dengan murid sehingga ia merasakan dirinya mendapat

perhatian dan dihargai sehingga ia merasakan mendapat perhatian dan dihargai bukan

kerana dirinya tetapi kerana tingkahlakunya yang disenangi guru.

%etegasan terhadap disiplin murid perlu dilakukan dengan !ara dan pendekatan

berhemah yang menampakkan bahawa ketegasan itu bukan bertujuan mendera tetapi

lebih kepada pengajaran. %esabaran, ke!ekalan dan kesungguhan untuk membentuk

perangai murid memang mengambil masa yang lama.

Murid harus diterapkan supaya membiasakan diri datang ke bilik darjah tepat

pada masanya.

19 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

20/28


CADANGAN KE ARAH MEWUJUDKAN PERSEKITARAN BILIK DARJAH YANG

MESRA BUDAYA

(. Menyusun kumpulan murid- murid yang berbilang kaum.

6ika di dalam sesebuah kelas itu terdapat murid yang berbilang kaum, maka

murid- murid tersebut sewajarnya dikumpulkan dalam kumpulan yang pelbagai kaum..

Dengan men!ampuradukkan murid- murid yang berbilang kaum ini, murid- murid ini

akan boleh berkomunikasi dan berinteraksi sesama mereka. #al ini boleh mewujudkan

suasana mesra antara mereka. Apabila pelbagai bangsa ini berinteraksi, pasti mereka

menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa perantaraan. $ni akan dapat

mengelakkan salah aham antara murid- murid dan menambahkan lagi kemahiran

berbahasa Melayu dalam kalangan murid yang tidak berbangsa Melayu.

Selain itu murid- murid yang berbilang kaum ini boleh bekerjasama antara satu

sama. %erjasama ini boleh membentuk kesepaduan antara mereka dan juga dapat

membentuk budaya satu Malaysia. Melalui kerjasama ini, proses penerimaan akan

berlaku antara pelbagai budaya. #al ini membawa makna walaupun murid- murid ini

berbe;a bangsa dan agama, masing- masing boleh menerima dan menghormati

budaya rakan- rakan lain.

. Mewujudkan ruang i;ikal dan peralatan serta kemudahan yang dapat memberi

keselesaan, kegembiraan, dan memberi kesan positi kepada hasil pembelajaran murid.

&ntuk membina persekitaran PGP yang mesra budaya, keselesaan,

kegembiraan serta hasil pembelajaran murid perlu dititikberatkan. 5uang i;ikal bolehmenjadi salah satu daya penarik dalam sesebuah bilik darjah. 4ontohnya ruang

ba!aan, sudut inormasi, ruang hasil kerja murid dan sebagainya. Dengan wujudnya

ruangan- ruangan seperti ini, guru boleh memupuk budaya positi seperti budaya

!intakan ilmu dan budaya memba!a. Selain itu, dengan mewujudkan ruang hasil kerja

20 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

21/28


murid, guru boleh meningkatkan motiasi murid untuk belajar, men!uba sesuatu yang

baru dan memperkembangkan bakat yang dimiliki.

Selain itu, guru juga boleh mewujudkan peralatan yang dapat menarik minat

murid untuk meneruskan sesi pembelajaran. Peralatan yang dimaksudkan di sini

merujuk kepada alat bantu mengajar. Alat bantu mengajar yang bukan sahaja menarik

tetapi juga sesuai dengan topik pembelajaran pasti akan mendorong murid untuk

memberi tumpuan semasa guru mengajar. 4ontohnya, dengan menggunakan diorama

semasa mengajar topik habitat haiwan dalam subjek sains, murid akan lebih tertarik

dan sekaligus membina keahaman yang lebih tinggi tentang topik berkenaan. Daya

tarikan sesungguhnya sangat berkesan dalam membina memori jangka masa panjang.

@leh yang demikian, murid dapat mengingat isi pembelajaran dengan lebih baik.

*. Mewujudkan peraturan bersama yang dijadikan budaya.

Persekitaran PGP yang mesra budaya juga mengambil kira unsur peraturan

yang perlu diaplikasikan oleh murid. Peraturan yang dibuat oleh guru dan dilaksanakan

oleh murid se!ara berterusan lama- kelamaan akan menjadi budaya. Sebagai !ontoh,

guru mewujudkan peraturan bahawa murid mesti memberi salam kepada guru apabila

guru masuk ke kelas dan bersalaman dengan guru apabila tamat sesi persekolahan.

Peraturan ini kemudiannya akan dijadikan budaya oleh murid- murid apabila mereka

sudah sebati dengan peraturan ini. Mereka akan melakukannya walaupun tanpa

disuruh berbuat demikian. udaya seperti ini merupakan satu budaya yang mulia

kerana ada nilai menghormati guru di situ. Apabila guru dihormati, maka pelajaran akan

lebih berkat lagi.

+. Mengaitkan isi pembelajaran dengan budaya.

Proses PGP bukan sahaja berlaku di dalam bilik darjah tetapi juga boleh berlaku

di luar bilik darjah seperti di padang dan perpustakaan. @leh itu, okus untuk

mewujudkan persekitaran PGP mesra budaya bukan hanya tertumpu di dalam bilik

21 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

22/28


darjah. 'uru boleh mewujudkan suasana mesra budaya itu melalui amalan pedagogi.

&ntuk mewujudkan suasana PGP yang mesra budaya, salah satu !aranya ialah dengan

mengaitkan isi pembelajaran dengan budaya kaum yang berkaitan. Dalam konteks ini,

budaya yang dimaksudkan ialah budaya kaum- kaum yang pelbagai.

3. Menggunakan kaedah belajar sambil bermain.

%aedah main merupakan satu kaedah yang amat sinonim dalam PGP sekolah

rendah. Main merupakan satu aktiiti yang menyeronokkan dan dapat menarik

perhatian murid- murid. $a juga adalah budaya bagi golongan kanak- kanak. @leh itu,

apa kata kalau kita gunakan kaedah ini dalam PGP dan pada masa yang sama

menyelitkan unsur budaya pelbagai kaumJ agaimana pula ia dilakukanJ Dalam

budaya pelbagai kaum seperti kaum Melayu, 4ina, $ndia, ajau, $ban dan sebagainya

pasti ada permainan tradisi. Permainan tradisi juga merupakan satu budaya.

Dengan menggunakan permainan tradisi sesuatu kaum dalam PGP, guru bukan

sahaja boleh mengajar topik yang perlu diajar tetapi pada masa yang sama boleh

menyerapkan ilmu pengetahuan tentang budaya sesuatu kaum itu kepada murid-

muridnya. 4ontoh yang paling mudah ialah dalam subjek Pendidikan 6asmani.

Permainan tradisional boleh digunakan dalam mengajar murid- murid tentang

pergerakan asas yang meliputi pergerakan lokomotor, pergerakan bukan lokomotor dan

manipulasi alatan. Misalnya dalam permainan ketingting yang merupakan salah satu

permainan tradisi Melayu, murid boleh belajar tentang pergerakan lokomotor ketingting8

melompat dengan satu kaki: dan pergerakan bukan lokomotor iaitu imbangan badan.

Permainan masyarakat $ndia seperti %abaddi pula boleh digunakan untuk dijadikan

permainan ke!il.

KESIMPULAN

Sebenarnya kepelbagaian etnik yang terdapat di Malaysia merupakan suatu

rahmat kepada negara ini.%epelbagaian ini mewujudkan Malaysia yang unik pada mata

dunia dan menguji kepintaran para pemimpin negara untuk memupuk kepelbagaian itu

22 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

23/28


menjadi suatu ikon yang berharga di negara ini.Marilah kita sama-sama membajai

kepelbagaian ini dengan kuntum-kuntum perpaduan agar negara kita akan terus maju

dan men!apai matlamat negara.

REFLEKSI

Alhamdulillah, saya bersyukur kepada Allah S7T kerana telah memberi peluang

dan kesempatan untuk saya menyiapkan tugasan ini.

23 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

24/28


Penerangan yang diberikan semasa interaksi pertama agak jelas tetapi saya

kurang aham kehendak soalan yang diutarakan untuk menulis esei ini. Saya sangat

keliru dengan kehendak tugasan pada waktu itu.#al ini disebabkan subjek ini

merupakan subjek baru dan saya belum mengetahui tentang skop pembelajaran subjek

ini.Selepas pensyarah subjek ini menerangkan se!ara ringkas kehendak soalan

tugasan tersebut barulah saya memahami tugasan tersebut serba sedikit.Selepas

meneliti semula soalan beberapa kali dan berbin!ang dengan kawan-kawan sekuliah

dan masing-masing memberikan input yang menjurus kepada melaksanakan tugasan

tersebut dengan !emerlang barulah segala kekeliruan dapat saya atasi.

Perkara pertama yang saya lakukan ialah membuat pemba!aan tentang tajuk

esei ini dalam buku, jurnal, artikel dalam internet dan sebagainya.Saya !uba memahami

kepelbagai budaya yang terdapat di dalam negara kita dan implikasinya kepada proses

pendidikan di Malaysia.Sesungguhnya kepelbagaian budaya memberikan impak yang

besar dan sistem pendidikan negara. Proses mengumpul maklumat ini berlaku

sepanjang masa sehingga saya menyiapkan tugasan ini. #al ini demikian kerana saya

menulis esei sambil membuat rujukan pada masa yang sama.Di samping itu,saya juga

menghubungi rakan-rakan sekuliah untuk mendapatkan input tambahan dan saya juga

menyertai orum di a!ebook yang membin!ang topik ini.Aktiiti ini telah memudahkan

saya menyiapakan tugasan ini dengan jayanya..

Dari segi peruntukan masa bagi menyiapkan esei ini, se!ara jujur saya

mengatakan tidak !ukup memandangkan banyak aktiiti yang perlu dilakukan pada

masa yang sama.Sebagai seorang guru yang mempunyai tanggungjawab yang bukan

kepalang penting di sekolah iaitu guru ahasa Melayu Tahun ,saya memang

berasakan seolah-olah saya tidak !ukup masa untuk menyiapkan tugasan ini dengan

baik.#al ini demikian kerana saya terlibat dengan kelas tambahan dan aktiiti-aktiiti

sekolah yang lain.Namun,masalah itu telah berjaya diatasi kerana saya telah

menggunakan pelbagai strategi dalam mengurus masa. Sebagai !ontoh, saya

mengambil lebih masa pada waktu malam untuk menulis esei ini.

Melalui penulisan esei ini, banyak input baru yang telah saya peroleh. Antaranya

ialah tentang etnik-etnik yang terdapat di Malaysia.Mengikut 7ikipedia,di Malaysia

24 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

25/28

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

26/28


Selain itu, saya juga sedar betapa pentingnya peranan guru dalam memupuk

perpaduan kaum di negara ini melalui penerapan nilai-nilai murni, menjadi !ontoh

teladan dan sebagainya.'uru sebagai orang yang paling dekat dengan murid selain ibu

bapa mereka mesti sentiasa mengamalkan nilai-nilai murni dalam amalan sehariannya

agar dapat menjadi !erminan kepada nilai murni kepada murid-murid.Murid akan

sentiasa melihat kepada guru mereka dalam mengamalkan sesuatu nilai murni.Namun

usaha daripada pihak guru sahaja tidak memadai andai ibu bapa dan masyarakat tidak

memberikan kerjasama dalam merealisasikan aspirasi negara.

Saya berpendapat,sebenarnya pihak yang paling penting dalam melakukan

perubahan ini ialah ibu bapa mereka.$bu bapa merupakan orang yang paling

bertanggngjawab dalam melakukan perubahan kerana merekalah yang

bertanggngjawab men!orakkan anak-anak mereka.6ika semua ibu bapa bertekad untuk

menjadikan perpaduan kaum sebagai asas kepda pembinaan negara Malaysia yang

aman maka mereka mesti mengubah !orak pemikiran mereka agar tidak menjurus

kepada surial etniknya sahaja.Mereka mesti melihat perpaduan ini dalam konteks

yang lebih luas yang melibatkan pembinaan negara bangsa yang dikagumi pada mata

dunia.

Saya amat berharap saya dan rakan-rakan guru yang lain akan dapat menjadi

seorang guru yang mampu mendokong aspirasi negara ini untuk mewujudkan

masyarakat yang bersatu padu.Saya sedar,tanggungjawab kami bukan alang-alang

besarnya.Tanpa komitmen yang tinggi tidak mungkin saya akan dapat melahirkan

murid-murid yang men!intai negaranya lebih daripada men!intai etniknya sahaja.Saya

juga berharap agar segala usaha yang telah dilaksanakan oleh pihak kerajaan akan

membuahkan hasil yang diharapkan.Saya juga berharap agar masyarakat Malaysia

akan memberikan kerjasama yang tidak berbelah bagi kepada pihak kerajaan dalam

usaha menjadikan perpaduan sebagai asas kemajuan negara.Tiada kemajuan bakal

di!apai jika perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia masih rapuh.%erapuhan

perpaduan menjurus kepada kehan!uran negara.

Akhirnya,semoga impian kita untuk melihat rakyat Malaysia bernaung di bawah

payung ( Malaysia yang aman,maju dan progresi akan menjadi kenyataan.

26 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

27/28


RUJUKAN

27 | P a g e

7/25/2019 102413161-Edu-3106-Etnik-Bajau

28/28


an!i Penduduk dan Perumahan Malaysia )() 8an!i )(): 8t.t:. >aman 7eb 5asmi

6abatan Perangkaan Malaysia K Sumber Statistik 5asmi Malaysia. Di!apai pada

(3 Ma! )( daripada httpK

102413161-edu-3106-etnik-bajau

Documents