7.0 Analisis Ketaksaan / Ambiguiti

Ketaksaan boleh diertikan sebagai kesamaran makna dalam sesuatu ayat atau perkataan.

Menurut Abdullah Hassan ( 2007 ), menyatakan bahawa kadang-kadang kita menemui ayat

yang lebih daripada satu makna. Ayat yang taksa ini memerlukan lebih masa untuk difahami

oleh masyarakat atau penutur. Menurut Abdullah Yusof , Alias Mohd Yatim dan Mohd Ra’in

Shaari ( 2009 ) , ketaksaan boleh dibahagikan kepada empat jenis iaitu kekaburan makna,

ketidakpastian makna, kurang ketentuan dalam makna item dan pertentangan pada penentuan

makna item. Melalui pembacaan, saya dapat menjelaskan ketaksaan ialah perkataan atau ayat

yang mengandungi lebih daripada satu makna. Perkataan yang mengalami ketaksaan akan

menyebabkan seluruh ayat mengalami ketaksaan juga. Kamus Dewan Bahasa mendefinisikan

'Ketaksaan' bermaksud kekaburan-makna dalam ayat dapat diatasi jika tanda baca digunakan

dengan betul.

Ketaksaan yang mungkin berkaitan dengan maksud yang berganda atau mendua

makna berpunca pada sebutan ketatabahasaan yang lebih besar, iaitu frasa, klausa atau

kalimat, dan terjadi akibat pentafsiran struktur ketatabahasaan yang berbeza akan dianalisis

pada ayat dibawah.

“Kereta di tempat letak kereta itu terlupa saya kunci”.

Ketaksaan yang wujud pada ayat tersebut amat jelas dan mempunyai lebih daripada

satu maksud jika disebut. Antara punca kesamaran dalam ayat tersebut adalah kerana

kurangnya maklumat kontekstual. Ketaksaan ayat tersebut terjadi apabila kurang maklumat

kontekstual kerana tidak diketahui konteks penggunaannya. Ini kerana terdapat kemungkinan-

kemungkinan yang terdapat pada maksud ayat tersebut sama ada mahu menyatakan si pelaku

iaitu “saya” telah terlupa membawa kunci keretanya atau terlupa untuk mengunci keretanya

ataupun seseorang yang berada di depan pintu rumah tetapi tidak dapat masuk ke dalam

rumahnya yang terkunci kerana kunci rumah tertinggal di dalam kereta yang terletak di tempat

letak kereta. Wittgenstein (1953) menyatakan bahawa makna kata tidak dapat diketahui kecuali

dilihat dalam penggunaannya atau dalam konteks penggunaannya. Jelas sekali beliau

menyatakan konteks membawa maksud untuk pemahaman sesuatu ujaran.

Ayat tersebut juga menimbulkan lewah dalam makna apabila frasa/ perkataan kereta

disebut dua kali dalam ayat yang sama sekaligus menimbulkan kekeliruan kepada pembaca

walaupun membawa makna yang berbeza iaitu kereta bermaksud kenderaan, manakala tempat

letak kereta bermaksud kawasan khas meletakkan kereta. Ketaksaan tersebut boleh diperbaiki

dengan mengubah frasa “tempat letak kereta” kepada “parkir” yang juga mendukung maksud

yang sama. Secara tidak langsung memberi pemahaman yang jelas dan lebih gramatis.

Ketaksaan yang berlaku pada perkataan akan menyebabkan seluruh ayat mengalami

ketaksaan. Ketaksaan ayat tersebut tidak menyampaikan maksud yang lengkap kepada

pendengar ataupun pembaca. Nahu yang tidak tepat menjadikan ayat tersebut lebih keliru. Ayat

tersebut boleh dimaksudkan seperti berikut:

Ayat asal:

“Kereta di tempat letak kereta itu terlupa saya kunci”.

Andaian maksud:

i. Terlupa untuk mengunci kereta.Kereta berada di tempat letak kereta.

ii. Terlupa membawa kunci kereta. Kereta berada di tempat letak kereta.

Jika maksud ayat tersebut adalah seperti maksud yang pertama. Maka, struktur ayat boleh

dibetulkan seperti:

“Saya terlupa mengunci kereta di tempat letak kereta”

Jelas sekali maksud yang hendak disampaikan dengan mengubah struktur dan menambah

imbuhan meN+ pada frasa kunci untuk mewujudkan kata kerja iaitu perbuatan mengunci kereta.

Seperti yang telah dimaklumkan bahawa ayat yang diberi mempunyai ketaksaan dan

mempunyai banyak maksud. Ketaksaan ayat tersebut akan lebih ketara jika diucapkan atau

dilafazkan dengan intonasi dan jeda yang berbeza mengikut maksud yang hendak

disampaikan.

Ayat 1 : Kereta di tempat letak kereta itu; saya terlupa kunci.

Ayat 2 : Kereta; ditempat letak kereta itu terlupa; saya kunci.

Andaian ayat 1 membawa maksud terlupa untuk mengunci kereta yang berada di tempat letak

kereta. Maksud ayat tersebut dapat ditentukan dengan membubuh tanda koma bertitik (;)

selepas perkataan “itu” , menghasilkan maksud yang jelas lebih-lebih lagi jika diikuti dengan

konteks. Ini kerana tanda koma bertitik (;) selepas frasa “itu”, menjadikan jeda dan intonasi

pada gaya bacaan ayat tersebut. Secara jelas ayat tersebut menyatakan terlupa untuk

mengunci keretanya. Tetapi jika melalui pembacaan masih lagi menimbulkan ketaksaan antara

terlupa untuk mengunci kereta atau terlupa kunci kereta atau terlupa kunci rumah ataupun

terlupa kunci almari. Dalam hal ini saya berpegang pada maksud yang telah dijelaskan pada

ayat 1. Manakala ayat 2 pula membawa maksud yang jelas berbeza daripada ayat ayat 1

secara keseluruhannya jika dilafaz dengan intonasi yang betul. Setelah dibubuh tanda koma

bertitik (;) selepas frasa “kereta” dan “terlupa”, ayat tersebut membawa maksud bahawa terlupa

dimana kereta telah diletak tetapi kereta tersebut sudah dikunci. Pembawakan ujaran lebih

bersifat seperti terkejut kerana terlupa sesuatu. Perhatikan betapa luas jurang perbezaan

makna oleh ketaksaan pada ayat tersebut jika diujar berlainan jeda ,intonasi dan tekanan dalam

bacaan.

Terdapat banyak lagi faktor yang boleh dikaitkan dalam ketaksaan makna seperti

homonim, sinonim, polisem dan pelbagai lagi. Tetapi apa yang dapat saya kaitkan lagi adalah

faktor sosiologis.Faktor sosiologis itu merujuk kepada masyarakat. Masyarakat dikatakan

menjadi peneraju utama dalam mentafsir sendiri makna. Dalam erti kata lain, bukan sahaja

bahasa yang diakibatkan oleh faktor sosiologis (Yayat Sudaryat, 2004) tetapi ambiguiti dalam

gambar atau imej juga diakibatkan oleh faktor sosiologis. Ini bermakna, makna dalam bahasa

bukan sahaja bergantung kepada masyarakat (Semantik leksikal, 2008) tetapi makna juga

bergantung kepada masyarakat. Contohnya masyarakat berbangsa Cina dan India di Malaysia

kurang fasih berbahasa Melayu. Dalam erti kata lain penggunaan bahasa melayu mereka ketika

bertutur dengan penutur jati berbangsa melayu pastinya berlainan seperti “ Itu orang baik

punya orang”. Maksud yang hendak disampaikan adalah hendak mengatakan “Orang itu sangat

baik”. Apa yang dapat dikaitkan disini, penggunaan struktur ayat mereka selalunya akan terbalik

daripada penutur jati kerana mereka menterjemah bahasa melayu mengikut struktur bahasa jati

mereka. Dalam erti kata lain, masyarakat bukan sahaja sewenang-wenangnya dalam

memberikan kata/leksem pada sesuatu rujukan sehingga menjadikannya semakin

kompleks (Palmer, F.R., 1981/6) tetapi masyarakat/pengguna juga mempunyai kelebihan dalam

mentafsir dan menilai sesuatu itu.