PERLEMBAGAAN DAN KONTRAK SOSIAL DALAM KONTEKS PERPADUAN

DAN INTEGRASI NASIONAL

PENGENALAN

Perkara-perkara berkaitan isu bahasa, agama, kedudukan istimewa Bumiputera dan

kewarganegaraan dalam Perlembagaan Malaysia menjadi faktor penting untuk

mewujubkan hubungan etnik yang erat dan utuh dalam kalangan rakyat Malaysia.

Menurut Mohamed Suffian Hashim (1987), perkara yang dianggap menguntungkan

orang Melayu dalam Perlembagaan Malaysia diimbangi dengan peruntukan lain

yang juga memberi hak kepada kaum bukan Bumiputera. Perkara yang menetapkan

Islam sebagai agama Persekutuan diimbangi dengan peruntukkan kebebasan bagi

rakyat bukan Islam untuk menganut dan mengamalkan agama lain dalam suasana

aman dan harmoni. Begitu juga perkara yang menetapkan bahasa Melayu sebagai

bahasa kebangsaan diimbangi dengan peruntukan bahawa tidak ada seorang pun

boleh dilarang daripada menggunakan (melainkan bagi maksud rasmi) atau

mengajar atau mempelajari bahasa-bahasa lain. Di samping itu, kerajaan

mempunyai hak untuk memelihara dan meneruskan penggunaan serta pengajian

bahasa sesuatu kaum di Persekutuan. Hal yang sama juga berlaku atas perkara

yang menetapkan kedudukan istimewa orang Melayu dan Bumiputera Sabah dan

Sarawak diimbangi dengan peruntukan bahawa kerajaan tidak boleh melucut,

menarik balik atau menyebabkan hak kaum lain terhakis.

KONSEP PERLEMBAGAAN

Umumnya, perlembagaan difahamkan sebagai kumpulan peraturan atau undang-

undang sama ada bertulis atau tidak bertulis, yang menentukan organisasi kerajaan,

1

pembahagian kuasa antara pelbagai badan kerajaan dan prinsip-prinsip umum

bagaimana kuasa-kuasa tersebut dilaksanakan. Bagi sesebuah negara moden yang

berdaulat, perlembagaan merupakan sumber undang-undang tertinggi dan setiap

individu perlu mematuhi keluhurannya. Perlembagaan juga berperanan sebagai

panduan bagi membentuk undang-undang sama ada oleh pihak kerajaan atau

rakyat. Umumnya, perlembagaan dibahagikan kepada dua, iaitu perlembagaan

bertulis dan tidak bertulis. Perlembagaan bertulis (seperti Perlembagaan Malaysia)

ialah bentuk perlembagaan yang dikumpul dan disusun dalam satu dokumen.

Manakala perlembagaan tidak bertulis ( seperti di Britian) pula merangkumi semua

prinsip perlembagaan yang tidak terkumpul dalam satu dokumen seperti undang-

undang yang diluluskan oleh parlimen dan keputusan-keputusan mahkamah.

Setiap negara memerlukan perlembagaan bagi menjamin kestabilan politik serta

sistem pemerintahan negara yang cekap lagi adil. Keperluan sesuatu perlembagaan

menjadi lebih ketara dalam sesebuah negara yang berbilang etnik seperti Malaysia.

Perlembagaan diperlukan untuk mewujubkan suatu rangka politik, ekonomi dan

sosial yang dapat memudahkan perpaduan nasional dan pembangunan negara.

Perlembagaan juga diperlukan bagi melindungi kepentingan semua kumpulan etnik.

Perlembagaan Persekutuan merupakan undang-undang tertinggi di negara kita.

Parlimen (badan perundangan), badan eksekutif (termasuk Kabinet dan semua

jentera Kerajaan yang lain) dan badan kehakiman memperoleh kuasa daripada

perlembagaan. Perlembagaan Malaysia mengandungi 15 Bahagian, 183 Perkara

dan 13 Jadual. Secara ringkas, Perlembagaan Malaysia menyentuh bidang kuasa

eksekutif, legislatif, kehakiman, kedudukan agama Islam, kewarganegaraan, bahasa

kebangsaan, kedudukan istimewa orang Melayu, Bumiputera Sabah dan Sarawak

2

dan lain-lain. Oleh itu, perlembagaan mengandungi satu set peraturan tentang hak,

kuasa dan prosedur serta tanggungjawab pihak yang mengawal dan memandu

hubungan antara satu autoriti dengan autoriti lain serta antara autoriti dengan rakyat

awam. ( Nazarruddin Mohd.Jali et al. 2001)

Di Malaysia, tidak terdapat institusi yang mengatasi Keluhuran Perlembagaan

Persekutuan. Malahan ketiga-tiga badan kerajaan (perundangan, kehakiman dan

eksekutif) mahupun Yang di-Pertuan Agong (Ketua Negara) tertakluk kepada

Perlembagaan Malaysia. Sebagai contoh, Parlimen tidak boleh membuat undang-

undang bagi perkara-perkara yang berada di luar bidang kuasanya. Kuasa

kehakiman mahkamah tertakluk kepada kehendak perlembagaan. Begitu juga kuasa

Yang di-Pertuan Agong sebagai ketua bagi ketiga-tiga cabang kerajaan hendaklah

dijalankan tertakluk kepada sekatan yang dikenakan oleh perlembagaan. Malahan

undang-undang persekutuan atau negeru mengenai sesuatu perkara boleh

diisytiharkan sebagai tidak sah oleh mahkamah jika undang-undang itu bercanggah

dengan Perlembagaan Malaysia setakat mana undang-undang tersebut

bercanggah. Hal ini kerana perlembagaan memperuntukan dengan nyata Perkara

4(1) bahawa Perlembagaan Persekutuan ialah undang-undang utama Persekutuan

dan apa-apa undang-undang yang diluluskan yang berlawanan dengan

perlembagaan ini terbatal setakat mana yang berlawanan itu. Hal ini yang dikatakan

“keluhuran perlembagaan”.

DEFINISI KONTRAK SOSIAL

Teori kontrak sosial menurut pandangan ahli teori demokratik Eropah seperti

Thomas Hobbes (1651) dan John Locke (1689) ialah bahawa manusia mewujudkan

negara sebagai satu perjanjian bersama di mana setiap individu itu bersetuju

3

kepadanya. Kontrak ini bererti individu-individu yang bebas bersetuju untuk

menyerahkan haknya untuk memerintah diri sendiri itu kepada satu institusi bersama

yang berkuasa dan berdaulat.

Menurut bahasa, kontrak boleh didefinisikan sebagai perjanjian formal dengan

syarat-syarat tertentu antara dua pihak atau lebih. Ia juga boleh bermaksud

dokumen yang mengandungi syarat-syarat perjanjian atau cabang undang-undang

yang berkaitan dengan kontrak. Sosial pula boleh ditakrifkan sebagai segala yang

berkaitan dengan masyarakat, perihal masyarakat dan kemasyarakatan. Oleh itu,

kontrak sosial apabila diasimilasikan boleh ditakrifkan sebagai satu bentuk perjanjian

atau permuafakatan yang ditulis dan ditetapkan oleh undang-undang

(perlembagaan) yang melibatkan semua masyarakat di sesebuah negara. Oleh itu,

perbincangan kontrak sosial bagi penulisan ini akan ditumpukan kepada skop

perlaksanaannya di Malaysia.

Secara mudah, kontrak sosial merupakan satu istilah permuafakatan antara kaum

yang dicapai sebelum merdeka melalui satu persetujuan di kalangan rakyat dan

pemimpin yang terdiri daripada kaum Melayu, Cina dan India. Pemeteraian kontrak

sosial ini juga turut disertai dan dipersetujui oleh parti-parti yang mereka wakili iaitu

UMNO, MCA dan MIC. Istilah ini sebenarnya tidak wujud dalam Perlembagaan

Persekutuan 1957 tetapi dari perspektif lain, kontrak sosial sememangnya wujud

dalam sejarah negara dan permuafakatan yang dicapai itulah yang mentakrifkan

negara kita dan seterusnya menentukan sifat negara.

Kontrak sosial sebenarnya merupakan watikah asas keadilan sosial untuk negara.

Keadilan sosial yang terkandung dalam perjanjian ini merangkumi bukan sahaja soal

keadilan ekonomi tetapi juga keadilan politik dan keadilan kebudayaan. Oleh itu,

4

kontrak sosial yang dipersetujui perlu dijadikan rujukan asas segala usaha untuk

menegakkan keadilan sosial di negara ini. Pengajaran utama yang harus dipelajari

oleh kaum bukan Melayu ialah peristiwa rusuhan 13 Mei 1969 kerana mencabar

kedudukan orang Melayu seperti yang termaktub dalam Perlembagaan Malaysia.

KONTRAK SOSIAL DI MALAYSIA

Kontrak sosial ialah persefahaman semua kaum Melayu dan bukan Melayu

bersetuju atas beberapa perkara yang sangat penting kepada kestabilan negara.

Melalui Kontrak Sosial ini, orang bukan Melayu telah diberikan hak

kewarganegaraan yang longgar berasaskan prinsip Jus Soli (pengecualian tentang

perlunya mengetahui bahasa Melayu bagi bukan Melayu). Orang Melayu pula

diperuntukkan dalam perlembagaan mengenai agama Islam, Bahasa Melayu dan

kedudukan istimewa orang Melayu serta kedudukan Raja-raja Melayu.

Perlembagaan Malaya ini diisytihatkan pada 31 Ogos 1957, diperbaharui apabila

Singapura, Sabah dan Sarawak bergabung membentuk Malaysia pada 16

September 1963.

UNSUR-UNSUR TRADISI PERLEMBAGAAN DAN KONTRAK SOSIAL

Unsur-unsur tradisi adalah faktor penting untuk mewujudkan identiti Malaysia dan

memupuk persefahaman ke arah perpaduan. Ia juga kontrak sosial yang telah

disepakati. Unsur-unsur tradisi ini meliputi bahasa, agama, kedudukan istimewa

orang Melayu dan bumiputera Sabah Sarawak dan pemerintahan beraja. Ia

berperanan menstabilkan sistem politik negara. Unsur-unsur dilindungi di bawah

Akta Hasutan. Ia dianggap sebagai isu sensitif yang dilarang dijadikan isu

perbincangan awam.

5

ELEMEN-ELEMEN KONTRAK SOSIAL MENURUT PERLEMBAGAAN

PERSEKUTUAN

Perlembagaan Persekutuan adalah hasil daripada persetujuan yang tercapai antara

penduduk di Malaysia daripada kalangan kaum Melayu, Cina dan India.

Perlembagaan Malaysia bukan sahaja dokumen perundangan akan tetapi ia adalah

kontrak sosial dan perjanjian perdamaian. Perlembagaan Malaysia merupakan suatu

bentuk tolak ansur yang ulung dengan setiap kumpulan memberi sesuatu dan

kembali mendapat sesuatu (yang lain).

Manurut Shariff Ahmad (1991) yang pernah ditegaskan oleh Tunku Abdul Rahman:

“Orang Melayu sedia memberikan hak-hak munasabah dan patut kepada orang-

orang bukan Melayu. Orang Melayu telah memberikan pengorbanan yang begitu

banyak kepada bangsa-bangsa bukan Melayu. Belum ada satu bangsa anak negeri

yang berbudi sebegitu tinggi seperti yang diperbuat oleh orang Melayu.

Sesungguhnya ada jaminan hak-hak istimewa Melayu dalam perjanjian persekutuan

tetapi ia tidak sekali-kali mencegah dan menyekat bangsa-bangsa yang bukan

Melayu daripada mencapai kesenangan dan kejayaan, dan lagi sehingga sekarang

hak-hak istimewa Melayu itu masih belum lagi menghasilkan keadaan yang setaraf

di antara orang Melayu dengan bukan Melayu.”

Beberapa peruntukan yang digubal dalam perlembagaan mengekalkan beberapa

elemen penting yang menjadi tradisi sejak zaman sebelum penjajahan British lagi.

Para penggubal menganggap elemen-elemen tersebut penting memandangkan

peranan yang dimainkan dalam menjaga kestabilan negara terutamanya dalam

konteks negara Malaysia yang berbilang kaum. Peruntukan itu adalah hasil proses

6

tawar menawar pada asasnya merupakan semangat perjanjian di sebalik

pembentukan perlembagaan tahun 1957. Seperti yang diterangkan oleh Mohamed

Suffian Hashim (1987):

“Sebagai balasan kerana mengendurkan syarat kerana memberi kewarganegaraan

kepada orang-orang Melayu, hak-hak dan keistimewaan orang Melayu sebagai

peribumi negara ini hendaklah ditulis di dalam perlembagaan dan terdapat juga

peruntukan lain yang juga dipersetujui oleh pemimpin-pemimpin bukan Melayu”

Inilah asas yang menjadi perjanjian sosial di antara masyarakat majmuk di Malaysia

dengan memberi pengorbanan dalam sebahagian hak mereka dan menghormati hak

sebahagian komuniti yang lain demi untuk keseimbangan dalam masyarakat

bernegara. Sebahagian besar ciri-ciri utama yang wujud dalam Perlembagaan

Persekutuan adalah unsur kontrak sosial yang dipersetujui oleh semua pihak.

Di mana-mana negara sekalipun, perlembagaan lahir hasil daripada perkembangan

sejarah. Perlembagaan juga merakamkan sifat-sifat asal negara itu merangkumi nilai

tradisi, politik dan kebudayaan. Elemen-elemen ini yang menjadikan bangsa Melayu

selaku bangsa asal yang mendiami Tanah Melayu memasukkannya ke dalam

Perlembagaan bagi mengekalkan keistimewaan mereka. Di antaranya ialah:

1 KEDUDUKAN RAJA MELAYU DALAM PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

Pemerintahan beraja memang telah sedia wujud dalam sistem sosial di negeri-

negeri Melayu sejak berabad-abad lamanya. Menurut sistem beraja ini, raja

mempunyai kuasa mutlak dalam setiap pemerintah dan pentadbiran negeri dengan

dibantu oleh pembesar-pembesar yang dilantik, khususnya sebelum penjajahan

British.

7

Namun semasa penjajahan British, kuasa mutlak raja mula terhad iaitu raja mesti

menerima nasihat Residen British dalam semua perkara kecuali dalam adat istiadat

Melayu dan agama Islam. Hal yang sama juga berlaku apabila British

memperkenalkan Malayan Union yang turut menghapuskan kuasa Raja-raja Melayu.

Tetapi selepas Malayan Union mendapat tentangan hebat daripada orang Melayu,

kuasa Raja-raja Melayu dikembalikan semula apabila Persekutuan Tanah Melayu

diperkenalkan

Setiap negara mencapai kemerdekaan, institusi beraja terus dikekalkan di bawah

konsep raja berpelembagaan selaras dengan sistem demokrasi yang diamalkan di

Malaysia. Menurut konsep Raja Berperlembagaan ini, raja-raja bertindak mengikut

lunas-lunas perlembagaan yang telah ditetapkan.

2. HAK KEISTIMEWAAN ORANG MELAYU DAN BUMIPUTERA SABAH DAN

SARAWAK

Kedudukan istimewa orang Melayu dan Bumiputera Sabah dan Sarawak pula

disentuh dalam Perkara 153. Hak istimewa ini meliputi jawatan dalam perkhidmatan

awam, biasiswa, pendidikan, perniagaan dan kemudahan khas lain yang diberikan.

Walau bagaimanapun, perkara ini juga melindungi kaum-kaum lain, iaitu menjadi

tanggungjawab Yang di-Pertuan Agong untuk melindungi hak-hak mereka yang sah

menurut peruntukan lain. Begitu juga perkara ini tidak boleh dilaksanakan jika

mengakibatkan kehilangan sebarang jawatan awam yang dipegang oleh sesiapa

atau penarikan sebarang biasiswa atau keistimewaan yang dinikmati oleh kaum lain

atau perlucutan atau penamatan permit lesen yang dipegang olehnya.

8

Kedudukan-kedudukan istimewa lain orang Melayu termasuklah peruntukan Perkara

86 dan 90 berhubung dengan tanah rizab orang Melayu yang memberi kuat kuasa

undang-undang Perlembagaan kepada undang-undang sedia ada berkenaan

perkara melindungi tanah rizab orang Melayu daripada diselenggarakan oleh orang

bukan Melayu. Kemasukan perkhidmatan oleh orang Melayu ke dalam Rejimen

Askar Melayu, dengan pengecualian orang bukan Melayu, dikuatkuasakan oleh

Perkara 8 (5) dan dengan demikian boleh juga dianggap sebagai sebahagian

daripada kedudukan istimewa orang Melayu ( Mohd Salleh Abas, 1985).

Perlu juga diperjelaskan siapakah yang dikatakan orang Melayu dan Bumiputera

Sabah dan Sarawak itu. Dalam Perlembagaan Malaysia (Perkara 160), “Melayu” itu

ditakrifkan sebagai:

I. Lazimnya bertutur dalam Bahasa Melayu;

II. Menganuti agama Islam; dan

III. Mengamalkan adat istiadat Melayu.

Manakala Bumiputera di Sabah dan Sarawak ialah:

I. Di Sarawak terdiri daripada mana-mana satu kaum asli iaitu Bukitan, Bidayuh,

Dusun, Dayak Laut, Dayak Darat, Kadayan, Kalabit, Kayan, Kenyah, Kajang,

Lugat, Lisum, Melayu, Melanau, Murut, Penan, Sian, Tagal, Tabun dan Ukit

atau dia berketurunan campuran daripada kaum tersebut; dan

II. Di Sabah pula, anak atau cucu kepada seseorang daripada suatu kaum asli

Sabah dan dia telah dilahirkan di Sabah.

9

3. KEDUDUKAN ISLAM SEBAGAI AGAMA RASMI

Kedudukan Islam dalam Perlembagaan Persekutuan adalah satu isu yang penting

kerana ianya berkait rapat dengan kepercayaan dan iktikad majoroti penduduk

(orang Melayu) di Malaysia.

Dalam Perlembagaan Persekutuan dinyatakan:

“Agama Islam ialah bagi seluruh persekutuan, tetapi agama-agama lain boleh

diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian Persekutuan”

Menurut Tun Salleh Abbas, Melayu dan Islam adalah dua unsur yang bercantum

dan tidak boleh dipisahkan untuk tujuan undang-undang dan perlembagaan. Maka

adalah menjadi tanggungjawab Yang Dipertuan Agong untuk melindungi orang

Melayu seperti yang termaktub dalam Perkara 153 Perlembagaan Persekutuan.

Oleh kerana Islam dan Melayu merupakan dua entiti yang tidak boleh dipisahkan,

maka tugas menjaga orang Melayu termasuk juga melindungi dan menjaga agama

Islam.

Orang Melayu sebagaimana yang telah dijelaskan oleh penulis sebelum ini

ditakrifkan dalam Perkara 160 Perlembagaan Persekutuan iaitu sebagai seorang

yang menganut agama Islam, yang lazim bertutur bahasa Melayu dan mengamalkan

adat istiadat Melayu.

Maka dengan ini, peruntukan Perkara 3 Perlembagaan Persekutuan yang

mengisytiharkan bahawa “Islam adalah agama bagi persekutuan” membayangkan

apa yang telah dipertahankan oleh orang Melayu sepanjang masa, malah sebelum

kuasa British masuk ke Malaysia lagi. Semasa penjajahan British, mereka membawa

masuk agama Kristian sementara kaum pendatang membawa masuk agama lain

10

seperti Hindu dan Buddha. Oleh yang demikian, menjadikan agama Islam sebagai

agama bagi Persekutuan mestilah juga memberikan pertimbangan kepada

kepercayaan kaum lain.

Oleh itu, Perkara 3 memperuntukan satu fasal imbangan yang menyebut “tetapi

agama lain boleh diamalkan dengan aman dan damai di mana-mana bahagian

Persekutuan“. Malah setiap kumpulan agama juga mempunyai hak untuk:

a) Menguruskan hal ehwal agamanya sendiri

b) Menubuh dan menyelenggara institusi-institusi bagi maksud-maksud agama atau

khairat, dan

c) Memperoleh dan memiliki harta benda serta memegang dan mentadbirkannya

mengikut undang-undang

Berikutan dengan Islam diterima sebagai agama bagi persekutuan, maka kerajaan

Persekutuan dan negeri mempunyai kebebasan, kuasa dan keistimewaan untuk

menubuhkan atau menyelenggara atau membantu penubuhan atau

penyelenggaraan institusi Islam atau mengadakan atau membantu dalam

mengadakan ajaran dalam agama Islam dan untuk mengeluarkan perbelanjaan

yang diperlukan untuk tujuan itu. Oleh itu, kerajaan persekutuan dan negeri melalui

akta dan enakmen perbekalan tahunan, diberi kuasa untuk membelanjakan wang

untuk pentadbiran agama Islam dan undang-undangnya. Peruntukan seumpama itu

jelas disahkan oleh Perkara 12(2).

11

4.  BAHASA MELAYU

Bahasa kebangsaan disentuh dalam Perlembagaan melalui Perkara 152 yang

memperuntukkan bahasa kebangsaan ialah bahasa Melayu (yang mengikut

implikasi mestilah digunakan untuk maksud-maksud lain). Namun begitu, perkara ini

juga melindungi bahasa-bahasa lain dan seterusnya memperuntukkan bahawa tiada

sesiapa pun boleh dilarang atau ditahan daripada menggunakan (selain maksud

rasmi) atau mengajar atau belajar bahasa lain.

CABARAN-CABARAN INTEGRASI NASIONAL

Malaysia baru sahaja menyambut ulang tahun kemerdekaan yang ke-53. Pendek

kata, hari kemerdekaan kali ini disambut dengan begitu meriah sekali di seluruh

negara. Di mana-mana sahaja kibaran jalur gemilang jelas kelihatan. Suasana

sebegini mengingatkan kita ketika negara baru sahaja membebaskan diri daripada

cengkaman penjajah. Sesungguhnya, hari kebangsaan kali ini harus menjadi

kebanggaan semua, kerana Malaysia kini sebuah negara makmur dari aspek

ekonomi, aman damai dari aspek sosial dan mempunyai situasi politik yang stabil.

Malaysia juga semakin terkenal di peringkat antarabangsa dan menjadi teladan

kepada negara dunia ketiga yang lain. Bagaimanapun, di saat kita gembira berpesta

meraikan pencapaian cemerlang negara, kita harus berwaspada dengan ancaman

keretakan integrasi nasional di Malaysia. .

Integrasi nasional bagi sebuah negara berbilang kaum dengan komposisi minoriti

yang agak besar seperti Malaysia adalah pembolehubah penting dalam menentukan

kestabilan politik, sosial, malah ekonomi. Mana-mana kerajaan jua pastinya

berusaha untuk menentukan elemen-elemen penting ini digarap supaya

12

pembangunan sosial, ekonomi dan infrastruktur dapat dicapai.

Konsep integasi nasional berbeza dengan konsep perpaduan kaum, tetapi kedua-

duanya berteraskan kepada semangat nasionalisme yang tinggi dan saling

menyokong satu sama lain. Meninjau kanvas politik dan sosial di Malaysia, terdapat

segelintir pendekatan yang diambil oleh Malaysia dalam hal memulihara integrasi

nasional menongkah arus pendekatan yang diambil oleh Barat. Walau

bagaimanapun, Malaysia dalam banyak hal telah membuktikan bahawa

pendekatannya dalam usaha membentuk integrasi nasional telah berjaya dalam

gayanya yang tersendiri tanpa merujuk pada mazhab pendekatan Barat.

Pendekatan yang digunakan oleh kepimpinan Malaysia dalam beberapa aspek

berada dalam ekstrim yang bersongsangan berbanding dengan teori integrasi

nasional yang disarankan oleh pemikir-pemikir Barat dan yang diamalkan di sebelah

sana. Amerika dan beberapa negara Eropah seperti Britain dan Perancis misalnya

menggunakan konsep ‘mangkuk pelebur’ dalam pendekatan mereka untuk membina

integrasi nasional antara pelbagai kaum minoriti dan kaum superior dalam negara.

Dalam proses peleburan itu budaya kaum minoriti terlebur, tercerna dan teradun

dalam budaya majoriti yang lebih besar. Pendekatan ini, terutamanya di Amerika

Syarikat, tidak mengambilkira taraf pribumi sesuatu kaum. Contohnya, meskipun

kaum ‘red Indian’ adalah kaum pribumi Amerika Syarikat, namun budaya mereka

tidak mendapat tempat istimewa dalam proses integrasi nasional. Prinsip ini

menyokong pendekatan integrasi nasional yang mereka amalkan apabila kaum

pribumi itu hanyalah merupakan kaum minoriti berbanding dengan komposisi

nasional yang majoritinya adalah pendatang Barat. Namun dalam konteks Britain

ada juga nilai-nilai budaya minoriti yang positif daripada kacamata kepimpinan politik

13

serta budayawan yang diambil, dikekalkan dan terus diamalkan sebagai budaya

nasional meskipun berlaku improvisasi. Sama ada mereka setuju atau tidak, telah

berlaku proses asimilasi budaya yang kadangkala terpaksa mengorbankan malah

melenyapkan bahasa dan budaya nenek moyang golongan minoriti tertentu. Namun

di Malaysia kita lihat konsep mangkuk pelebur itu tidak wujud, sebaliknya yang

wujud ialah ‘mangkuk sayur-mayur’ yang tidak meleburkan mana-mana unsur etnik

tetapi mempersatukan kepelbagaian warna kulit dan budaya dalam satu

persekitaran yang sihat dan saling bertoleransi.

Dasar integrasi nasional Kerajaan Malaysia amat mesra dengan bahasa etnik

minoriti. Penggunaan bahasa etnik minoriti tidak pernah dikenakan hukuman malah

tidak pernah dilarang digunakan di mana-mana sekolah di Malaysia, meskipun di

sekolah-sekolah kebangsaan. Malah diwujudkan pula sekolah-sekolah jenis

kebangsaan dengan memberikan hak mutlak kepada etnik minoriti untuk

menggunakan bahasa ibunda mereka sebagai bahasa pengajaran. Dalam konteks

media massa pula khalayak etnik minoriti juga diberikan hak untuk menerbitkan

akhbar mereka sendiri serta saluran radio yang seratus peratus menggunakan

bahasa ibunda mereka.

Mohd Noor Yazid (2000), calon kedoktoran dalam bidang politik antarabangsa di

The University of Burmingham, England, berpendapat bahawa integrasi nasional di

England tidak mendapat perhatian yang serius daripada pemerintah kerana

golongan etnik minoriti amat kecil berbanding dengan Malaysia. Malah kedudukan

komposisi kaum di Malaysia dilihat sebagai kritikal berbanding dengan negara-

negara jiran seperti Thailand, Singapura, Filipina dan Indonesia. Di Thailand 86%

14

komposisi rakyatnya terdiri daripada kaum majoriti Thai, komposisi kaum di

Singapura pula terdiri daripada 95% Cina, 98% jumlah penduduk Indonesia pula

adalah terdiri daripada kaum pribumi Indonesia manakala majoriti besar rakyat

Filipina adalah terdiri daripada kaum Filipino sendiri. Majoriti besar etnik pribumi di

negara-negara jiran (Singapura sahaja terdiri daripada majoriti kaum pendatang

Cina), mewujudkan iklim dan persekitaran sosial dan politik yang selesa bagi mereka

berbanding dengan Malaysia dengan komposisi Melayu (tidak termasuk kaum

bumiputera Sabah dan Sarawak) yang hampir sama banyak dengan jumlah

komposisi kaum Cina dan India. Dengan komposisi penduduk yang sedemikian

Malaysia harus berhati-hati dan sensitif dengan polisi integrasi nasional yang

diamalkannya..

Abdul Rashid Abdul Rahman (2007) , calon kedoktoran dalam bidang komunikasi

massa di University of Loughborough pula melihat bahawa hubungan kaum di

Malaysia amat sensitif dan masing-masing sentiasa menjaga tingkah laku agar tidak

melanggar batas-batas sensitiviti berkenaan. Kerajaan pula telah mengambil

langkah-langkah yang bijak untuk mengelakkan ketegangan kaum, khususnya

melalui Dasar Ekonomi Baru agar kekayaan negara dibahagikan sama rata antara

pelbagai kaum. Banyak peristiwa hitam dalam konteks perpaduan nasional telah

berlaku dalam sejarah Malaysia akibat daripada perlanggaran batas-batas sensitiviti

tersebut. Dengan itu, baik individu, kelompok masyarakat, ahli politik mahupun

media massa hendaklah berwaspada.

15