Pengenalan

Konsep sekolah berkesan dan konsep keberkesanan sekolah menyaksikan trenda

yangberubah-ubah antara tahun 1960 hingga 1970. Benjamin Bloom (1964) dan

sekutunyamelihat faktor latarbelakang ekonomi pelajar lebih berpengaruh daripada faktor

sekolah.Kajian Brookover (1979) dan Edmonds (1979) di Amerika Syarikat pula

menunjukkan faktorpersekitaran dan budaya sekolah lebih dominan berbanding latarbelakang

ekonomi. Kajian Micheal Rutter dan rakan-rakan (1979) pula menunjukkan ’sekolah

berkesan’ mempunyaiciri-ciri yang pelbagai seperti tahap penekanan kepada akademik,

tingkahlaku guru di bilikdarjah, kewujudan insentif dan ganjaran, persekitaran yang kondusif

untuk pelajar-pelajar,dan sejauh mana pelajar-pelajar diberi tanggung jawab.

Levine dan Lezotte (1990) melihat keberkesanan sekolah dari aspek hasilan

(outcome) yang dikehendaki. Mortimore (1991) memberi rumusan bahawa sekolah yang

berkesan ialahsekolah yang pelajarnya meningkat lebih daripada apa yang diharapkan selepas

latarbelakang mereka diambil kira. Scheerens (1992) menjelaskan konsep keberkesanan

dariperpsektif ekonomi dan perspektif pendekatan hubungan kemanusiaan dalam

organisasisekolah. Dari perspektif ekonomi, jika ’outcome ’ atau hasilan yang diingini dapat

dicapaidengan kos yang rendah maka sekolah itu dianggap sebagai berkesan sementara

dariperspektif pendekatan hubungan kemanusiaan dalam organisasi, organisasi sekolah

yangberkesan dilihat dari segi pewujudan perasaan kepuasan di kalangan kakitangan

dalamproses organisasi. Stoll dan Fink (1996) berpendapat keberkesanan sekolah perlu

dilihatdaripada pelbagai perspektif dan nilai yang berbeza-beza. Mereka memberi penjelasan

bahawa ini perlu dilakukan kerana pelbagai pihak mempunyai persepsi dan pendapat

yangberbeza terhadap keberkesanan sekolah.

Dalam sistem pendidikan di negara kita, terdapat pelbagai sekolah-sekolah yang

dikategorikan sebagai sekolah terbaik. Sekolah-sekolah yang terpilih ini disifatkan sebagai

sekolah-sekolah yang berkesan. Definisi-definisi sekolah berkesan termasuklah:

I) Sekolah-sekolah yang mengadakan satu sistem pengajaran yang

berpandu dan berkesan. (Rowan,1983)

ii) Sekolah-sekolah yang efektif dalam pengajaran kanak-kanak miskin atau kanak

dari kaum minoriti. (Bickel 1983)

iii) Sekolah-sekolah yang efektif dari segi mengurangkan kesan SES

pelajar ke atas pencapaian pretasi akademiknya. (Mann 1985)

1

Menurut Peter Mortimore (1996), sekolah Berkesan atau “High Performing School”

ini merupakan sekolah yang memperolehi kejayaan di atas jangkaan nilai pengambilan. Ia

menghasilkan `kejayaan untuk semua’. Adalah dipercayai bahawa di dalam Sekolah

Berkesan `every child can learn and that we have the knowledge we need to create schools in

which child will learn’.

Sekolah Berkesan juga merupakan satu sekolah di mana pencapaiannya merupakan

keupayaan yang maksimum. Di samping itu sekolah berkesan juga merupakan organisasi

yang mempunyai tahap realiabiliti yang tinggi. Mengikut Jemaah Nazir Sekolah Persekutuan,

Kementerian Pendidikan Malaysia sekolah berkesan adalah berdasarkan pendapat Edmonds

(1979) iaitu mempunyai fokus pengajaran yang dinyatakan dengan jelas dan menggunakan

penilaian serta penaksiran yang sistematik.

Sekolah berkesan adalah sekolah yang menitikberatkan kecemerlangan dalam

pencapaian akademik, penguasaan kemahiran asas, keberkesanan pengajaran guru, iklim

sekolah yang dapat membangkitkan suasana belajar, mengurangkan masalah displin pelajar

serta kepimpinan yang mampandandengan lain perkataan keberkesanan sekolah adalah sama

dengan sekolah berkualiti atau sekolah cemerlang.

Di Amerika Syarikat kebanyakan pengkaji mengukur keberkesanan sekolah

berasaskan ‘output’ iaitu pencapaian dalam ujian piawaian mata pelajaran matematik dan

bacaan. Manakala di UK pula, pembolehubah proses seperti kedatangan, kelakuan, kelakuan

pelajar dan peningkatan skor pencapaian digunakan sebagai pengukur keberkesanan.

Edmonds (1979) mendefinisikan keberkesanan bukan sahaja dari segi kualiti hasil tetapi juga

dari segi kesaksamaan. Mengikut beliau, keberkesanan sekolah diukur berdasarkan

kejayaannya meningkatkan penguasaan akademik kanak-kanak kurang beruntung

sehingganya kadar bilangan kanak-kanak kurang beruntung yang menguasai akademik sama

seperti bilangan anak-anak kelas menengah yang menguasainya. Juga, sekolah tidak layak

diiktiraf sebagai berkesan jika tidak memberi kesaksamaam peluang pendidikan.

Rowan (1983) pula menyarankan empat cara mengenal pasti sekolah yang berkesan:

(1) menentukan kriteria ini yang khusus seperti peratus pelajar yang mencapai lebih daripada

median kebangsaan, (2) analisis tren yang menunjukkan skor dalam gred yang tertentu telah

meningkat dari semasa ke semasa, (3) skor yang meningkat bagi sesuatu kohort, dan (4)

pencapaian sekolah berbanding dengan latar belakang pelajarnya.

Mortimore (1991) merumuskan sekolah yang kerkesan ialah sekolah yang pelajarnya

meningkat lebih daripada apa yang diharapkan jika diambil kira latar belakang mereka.

2

Sergiovanni (1987) juga mendefinisikan keberkesanan sekolah berasaskan peningkatan

sekolah. Beliau menyenaraikan lapan kriteria untuk mengukur keberkesanan peningkatan

dalam skor ujian, (2) peningkatan dalam kehadiran, (3) pertambahan dalam bilangan tugasan

penulisan dan kerja rumah, (4) pertambahan peruntukan untuk Matematik, Bahasa Inggeris,

Sains dan Sejarah, (5) penglibatan komuniti dan ibu bapa, (6) penglibatan pelajar dalam

aktiviti kokurikulum, (7) ganjaran dan pengiktirafan bagi pelajar dan guru, dan (8) sokongan

yang berkualiti untuk pelajar istimewa.

Stoll dan Fink (1996) mendefinisikan keberkesanan sekolah seperti berikut: (1)

sentiasa meningkat dari tahun ke tahun, (2) menggalakan peningkatan untuk semua pelajar

lebih daripada apa yang dijangkakan jika diambil latarbelakang dan kebolehan asal mereka,

(3) memastikan setiap pelajar mencapai setinggi yang mungkin potensinya, (4)

menggalakkan semua aspek perkembangan dan pencapaian pelajar. Secara umum terdapat

dua jenis tumpuan kajian, iaitu penkaji hanya mengkaji ciri-ciri sekolah berkesan

keseluruhannya dan yang memberi focus kepada kepimpinan sekolah berkesan. Kebanyakan

kajian dijalankan terhadap sekolah cemerlang yang mengukur faktor kecemerlangan

berasaskan pencapaian akademik pelajar.

Di Malaysia, kajian yang dijalankan oleh Bahagian Perancangan dan

Penyelidikan,Kementerian Pendidikan Malaysia yang dipanggil Kajian Keberkesanan

Sekolah dalam tahun 1989. Fokus kajian ini ialah memerihalkan iklim di sekolah yang

berkesan dan yang tidak berkesan. Dapatan kajian menunjukkan bahawa sekolah-sekolah

berkesan mempunyai beberapa ciri yang lebih baik daripada sekolah tidak berkesan. Antara

ciriciri sekolah yang berkesan yang dapat dikaji ialah kepimpinan yang tegas dan

cekap,penekanan kepada pencapaian akademik dan kelakuan pelajar yang baik, harapan yang

tinggi, penyeliaan yang rapi. perhubungan pengetua-guru yang baik, pencapaian dan usaha

guru dihargai, guru merasa bangga mengajar, pelajar merasa bangga menjadi sebahagian

sekolah dan kemudahan-kemudahan fizikal yang baik.

Kajian yang dibuat oleh Abdul Karim,1988 juga telah dapat mengenalpasti 12 ciri

yang membezakan sekolah berkesan dan yang tidak berkesan iaitu (1) kemahiran kepimpinan

pengetua; (2) persepsi pengetua terhadap peranan mereka; (3) pengalaman pengetua; (4)

bilangan strategi yang digunakan untuk menjayakan sekolah; (5) pengelibatan ibu bapa; (6)

jangkaan guru; (7) sikap guru terhadap pelajar;(8) perasaan guru terhadap sekolah; (9) displin

kendiri pelajar; (10) pengunaan sumber dengan cekap dan berkesan; (11) persepsi guru

terhadap laporan dan arahan kerajaan dan (12) rasa kepuasan guru terhadap pelajar.

3

Cheng (1996a, 1996b) dalam Zulkifli Abdul Manaf (1999), menyatakan terdapat

lapan model sekolah berkesan yang sering digunakan. Model-model yang disenaraikan

tersebut adalah:

1. MODEL BERMATLAMAT

Model ini sering digunakan untuk menilai pencapaian sekolah atau mengkaji sekolah

berkesan. Model ini mengandaikan matlamat yang hendak dicapai perlu jelas dan dipersetujui

oleh warga sekolah. Sekolah dikatakan sebagai berkesan apabila matlamat sekolah tercapai.

Indikator dalam mengukur sekolah berkesanselalunya terdapat dalam objektif program atau

perancangan sekolah. Walaupun terdapat pelbagai matlamat yang hendak dicapai tetapi

menurut Cheng (1996), pencapaian pelajar dalam peperiksaan awam sering digunakan

sebagai kayu pengukur kepada sekolah berkesan.

Matlamat sesebuah institusi, seperti sekolah perlu dirangka berasakan matlamat dan

fokus pendidikan negara. Matlamat pendidikan yang utama adalah untuk membangunkan

manusia berdasarkan fitrah dan melahirkan keharmonian diri. Keharmonian fitrah ini akan

membangunkan kehidupan dan mendokong serta menjunjung prinsip keadilan dan kebenaran

(Sidek Baba, 2010). Selain itu, matlamat pendidikan juga harus mendidik manusia berfikir

secara rasional, bebas dan baik dan juga dapat menyelesaikan masalah dengan berkesan

( Abdul Fatah Hassan, 2003). Selain itu pendidikan juga mesti bertujuan mensosialisasikan

individu dalam masyarakat. Merujuk kepada Falsafah Pendidikan Kebangsaan, pendidikan

juga akan melengkapkan individu supaya boleh memahami konsep kemerdekaan dalam

kehidupan. Hal ini akan menjadikan seseorang individu itu menghormati perlembagaan, taat

kepada raja dan tahu tanggungjawab sebagai seorang warganegara.

Peter Mortimore seorang Profesor terkemuka dari Institute of Education, University

of London telah mengenalpasti sebelas ciri sekolah berkesan. Antaranya ialah, pengkongsian

wawasan dan matlamat. Sekolah seumpama ini mempunyai tuju hala yang dikongsi bersama

oleh semua anggota dan mempunyai semangat kekitaan serta kerjasama yang tinggi. Ciri

yang kedua daripada sebelas ini juga boleh dikaitkan dengan “The Goal-Attaiment Approach

“ atau Pendekatan Pencapaian Matlamat. ”Melalui pendekatan ini, seluruh sumber dan tenaga

ditumpukan ke arah mencapai matlamat sekolah dan sekolah itu dianggap berkesan dan

berjaya jika matlamat yang telah dipernyatakan tercapai.

Dalam konteks yang sama, merangka matlamat sekolah dirujuk kepada peranan

pengetua dalam menentukan penumpuan pencapaian matlamat-matlamat tahunan akademik

4

yang dirangka melalui sumber-sumber yang ada di sekolahnya. Sekolah-sekolah yang

berkesan biasanya mempunyai matlamat dan misi yang jelas dan memberi tumpuan te rhadap

pencapaian akademik pelajar. Tenaga staf dan sumber-sumber lain di sekolah

digembelingkan dan dijana bagi mencapai sasaran matlamat yang ditetapkan. Beberapa

objektif diselaraskan dengan setiap daripada skopnya mudah dikelolakan dan ini merupakan

cara yang terbaik bagi menuju arah hala matlamat.

Selain itu, dalam merangka matlamat-matlamat sekolah, data pencapaian prestasi

pelajar yang lepas dan tanggungjawab para guru perl u diambil kira serta digabungkan untuk

menuju ke arah pencapaian matlamat. Pencapaian matlamat yang ditetapkan seharusnya

boleh dijelaskan dengan ukuran tertentu, contohnya peningkatan peratusan kelulusan mata

pelajaran dalam peperiksaan awam (Brookover, et al. 1978; Clark, 1980; Bossert et al. 1982).

Matlamat sekolah juga perlu jelas dan usaha atau fungsi ini berkaitan dengan cara

bagaimana pengetua memperjelaskan matlamat sekolah yang penting kepada para guru, ibu

bapa dan para pelajar. Pengetua dapat meyakinkan pentingnya matlamat sekolah difahami

oleh guru-guru melalui perbincangan dalam mesyuarat yang diadakan sepanjang tahun,

khususnya dalam konteks pengajaran dan kurikulum. Wahana komunikasi secara formal atau

tidak formal boleh dieksploitasikan oleh pengetua bagi memperjelaskan kepentingan dan

tujuan matlamat-matlamat sekolah (Brookover et al., 1978, 1982; Brookover dan Lezotte,

1979; Hallinger dan Murphy, 1987).

2. MODEL SUMBER INPUT

Model yang ke-2 ialah Model Sumber Input. Model ini menekankan kepada

kecukupan sumber input untuk menghasilkan sekolah yang berkesan. Sumber input yang baik

akan menghasilkan output yang baik. Indikator yang digunakan untuk dalam model ini ialah

murid yang berkualiti, kemudahan yang disediakan, resos (sumber) yang mencukupi,bantuan

kewangan daripada pihak berkuasa pendidikan, pembentukan alumni serta sumbangan ibu

bapa dan badan-badan penaja ( Cheng, 1996). Hal ini bertepatan dengan peranan sekolah jika

dilihat dari perspektif fungsi pengeluaran, iaitu sumber input adalah merangkumi ciri-ciri

murid dan guru, ciri-ciri sekolah dan juga kemudahan serta sumber pengajaran dan

pembelajaran (PdP) yang terdapat di sekolah.

Model Sumber Input sesuai untuk melihat keberkesanan sekolah di sekolah-sekolah

yang mempunyai murid yang cemerlang dari aspek akademik seperti Sekolah Berasrama

Penuh (SBP) dan Maktab Rendah Sains Mara (MRSM). Model ini juga sesuai diguna pakai

5

bagi mengukur keberkesanan sekolah yang mendapat bantuan modal dan juga sekolah swasta

Seperti yang diketahui umum, hanya murid yang cemerlang dalam Ujian Penilaian Sekolah

Rendah (UPSR) dan Penilaian Menengah Rendah (PMR) / Pentaksiran Tingkatan Tiga (PT3)

yang layak untuk menjadi murid di SBP dan MRSM. Murid-murid yang cemerlang ini terus

digilap kecemerlangan mereka semasa beralajar di SBP dan MRSM bagi memastikan input

yang berkualiti membuahkan output yang berkualiti. Ia selaras dengan moto SBP iaitu

“Kecemerlangan Untuk Semua” merupakan moto SBP (Portal Rasmi Kementerian Pendidikan

Malaysia).

Seterusnya, SBP dan MRSM juga mempunyai prasarana yang sempurna dan

prasarana ini sangat membantu dalam mewujudkan suasana PdP yang kondusif. Hal ini sangat

membantu dalam meningkatkan kecekapan guru-guru dan murid dalam proses PdP.

Berdasarkan portal rasmi MRSM pelbagai kemudahan disediakan di maktab tersebut untuk

kegunaan murid, antaranya pusat sumber dan pusat media. Begitu juga halnya dengan

prasarana yang disediakan di SBP. Antara objektif Bahagian Pengurusan SBP dan Sekolah

Kecemerlangan ialah meningkatkan kemudahan prasarana di sekolah-sekolah di bawah

kendalian mereka. Kesannya murid yang cemerlang ini akan dapat mengekalkan

kecemerlangan dalam akademik seterusnya berjaya meraih keputusan yang membanggakan

dalam peperiksaan awam seperti PMR dan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM). Dalam hal

kemudahan prasarana ini juga dapat dilihat bahawa sekolah-sekolah yang cemerlang ini

mendapat sumber kewangan yang banyak daripada pihak berwajib dalam pendidikan.

Selain itu, sekolah-sekolah SBP yang ternama seperti Malay College Kuala Kangsar

(MCKK) mempunyai alumni yang sangat membantu dari segi kewangan dan kepakaran

untuk berbakti kepada sekolah ( Alumini MCKK, 2010). Kebanyakkan murid lepasan

MCKK dan sekolah-sekolah cemerlang yang lain akan melanjutkan pelajaran mereka ke

peringkat yang lebih tinggi kerana kelebihan mereka dalam akademik. Akhirnya mereka

mampu menjawat jawatan yang hebat. Mereka akan menggunakan kelebihan ini untuk

menyumbangkan kepakaran serta modal dari segi kewangan kepada sekolah asal mereka.

Melalui cara ini kedudukan mereka dalam masyarakat di pandang tinggi kerana berbakti pada

sekolah dan masyarakat. Oleh itu konsep keberkesanan sekolah melalui model ini telah dapat

dicapai.

Model Sumber Input juga dapat digunakan untuk melihat keberkesanan sekolah

bantuan modal seperti Sekolah Jenis Kebangsaan Cina. Sekolah dalam kategori ini

memperolehi dana yang banyak daripada Persatuan Ibu Bapa dan Guru (PIBG) serta pihak-

pihak lain yang berminat untuk menyumbang bantuan kewangan bagi menambah prasarana

6

sekolah yang bermatlamat menyediakan suasana PdP yang lebih kondusif kepada murid dan

guru. Namun begitu, keberkesanan sekolah berdasarkan sumber input di sekolah-sekolah

bantuan modal ini lebih merujuk kepada keberkesanan sekolah dari segi peranan dan

penglibatan PIBG, dari segi keberkesanan input murid cemerlang tidak lah terlalu ketara

berbanding SBP dan MRSM.

3. MODEL PROSES

Model yang ke-3 ialah Model Proses. Model ini menekankan “input” sekolah diubah

kepada “output” selepas melalui proses transformasi. Kualiti sesuatu proses banyak

mempengaruhi dan menentukan output yang dihasilkan. Berdasarkan model ini, jika fungsi

dalaman sekolah adalah lancar dan kondusif, maka sekolah dikatakan berkesan. Secara

umumnya terdapat dua indikator yang digunakan untuk menilai keberkesanan sekolah

melalui model ini, iaitu yang melibatkan proses pengurusan dan juga yang melibatkan proses

PdP. Pengurusan yang berkesan, lazimnya akan menghasilkan PdP yang berkesan. Kedua-

dua indikator ini dapat dikenal pasti dengan lebih mendalam lagi melalui aspek kepimpinan,

komunikasi, penglibatan, koordinasi, penyesuaian, perancangan, membuat keputusan,

interaksi sosial, iklim sekolah, kaedah mengajar, pengurusan kelas dan strategi pembelajaran

(Cheng, 1996).

Berdasarkan Model Proses, jika terjadinya hubungan yang baik antara proses dan

outcomes dalam pendidikan maka sekolah adalah berkesan. Menurut Cheng (1996), jika kita

percaya bahawa proses pengurusan dan pengajaran yang demoktarik diperlukan untuk

implementasi pandidikan yang demokratik maka indikator seperti penyertaan dalam membuat

keputusan untuk mewujudkan pengajaran yang demoktarik perlu digunakan untuk

menunjukkan keberkesanan sekolah. Dalam hal ini, Malaysia menggunakan model ini dalam

sistem pendidikan untuk menunjukkan kepimpinan pengetua dalam sesebuah sekolah.

Peranan pengetua sebagai pemimpin sekolah adalah sangat penting. Menurut Quinn (2002),

antara penyumbang utama kepada kejayaan pelaksanaan dasar pendidikan sekolah adalah

pemimpin sekolah. Oleh itu pengetua perlu mempunyai peranan yang jelas sebagai

pemimpin pengajaran dan pembelajaran kerana ia berkaitan dengan jawatankuasa kurikulum

sekolah. Maka pengetua menjadi individu yang sangat penting dalam Model Proses.

Berdasarkan model ini, jika terdapat pimpinan yang baik dalam sekolah maka segala

dasar dan program yang dirancang dapat dilaksanakan dengan baik. Ini menjadikan sekolah

tersebut dikategorikan sebagai sekolah berkesan. Hubungan yang baik antara pengetua dan

7

guru-guru menjadi faktor yang penting dalam memastikan sekolah mencapai tahap sekolah

berkesan. Kepimpinan pengetua boleh dilihat dalam empat dimensi yang dikenali sebagai

kepimpinan instruksional yang terdiri daripada mentakrif dan membentuk matlamat,

mengurus program instruksional, menggalakkan iklim pembelajaran dan juga membentuk

suasana sekolah yang mesra dan saling membantu. Menurut Abdul Ghani dan Tang (2006),

pemimpin yang mengutamakan hubungan kolaboratif bersama staf dapat membangun dan

mencapai misi sekolah secara bersama.

Berdasarkan kajian Jamelaa Bibi dan Jainabee (2011) di SBP, Sekolah Model Khas,

Sekolah Menengah Harian, Sekolah Menengah Kebangsaan Agama (SMKA), Sekolah

Agama Bantuan Kerajaan (SABK) dan Sekolah Menengah Teknik/Vokasional, mereka

mendapati bahawa pemimpin yang instruksional menjadi agen perubahan dan mewujudkan

persekitaran di sekolah yang kondusif dapat memberi impak yang signifikan dalam

kecemerlangan pelajar. Justeru itu, model proses sesuai digunakan dalam sistem pendidikan

di Malaysia kerana apabila proses pengurusan sekolah yang berkesan maka secara

signifikannya akan memberi kesan yang positif dalam proses pengajaran di bilik darjah. Hal

ini kerana, pemimpin yang bijak mampu mengatur strategi untuk mendapatkan kerjasama

yang baik daripada guru. Guru yang berada dalam iklim sekolah yang baik akan mampu

melakukan penambahbaikan dalam PdPnya dalam bilik darjah iaitu dengan menambahbaik

strategi pembelajaran dan kaedah mengajar. Hasilnya murid akan lebih berjaya kerana proses

pengajaran yang berlaku dapat meningkatkan pengetahuan murid dan seterusnya menguasai

dan mengaplikasi ilmu dalam peperiksaan dan kehidupan mereka.

4. MODEL KEPUASAN

Model yang seterusnya yang dapat digunakan dalam sistem pendidikan di Malaysia

ialah Model Kepuasan. Menurut Cheng (1996), sekolah hanya didapati berkesan jika pihak-

pihak yang terlibat berpuas hati dengan pencapaian oleh sekolah. Model ini meletakkan

beberapa indikator untuk mengukur keberkesanan sekolah iaitu tahap kepuasan murid, tahap

kepuasan guru-guru, tahap kepuasan ibu bapa, tahap kepuasan pihak berkuasa pendidikan,

tahap kepuasan ahli pengurusan sekolah, tahap kepuasan alumni sekolah dan lain-lain.

Sistem pendidikan yang berorientasikan peperiksaan merupakan faktor utama yang

menyebabkan sekolah terpaksa memberi tumpuan yang lebih ke arah menghasilkan murid

cemerlang dalam peperiksaan.

8

Kecemerlangan dalam akademik merupakan harapan murid, guru, ibu bapa dan pihak

berkuasa pendidikan seperti Pejabat Pendidikan Daerah (PPD). Ini bermakna apabila sekolah

berjaya menghasilkan murid cemerlang dalam peperiksaan awam khususnya seperti SPM,

maka semua pihak berasa puas hati dengan pencapaian tersebut. Oleh itu matlamat sekolah

berkesan telah tercapai. Pelbagai usaha dilaksanakan oleh pihak sekolah dan ibu bapa dalam

usaha merealisasikan matlamat mencapai kecemerlangan murid dan anak-anak mereka. Ibu

bapa misalnya prihatin dan turut serta dalam program peningkatan akademik yang melibatkan

anak mereka. Sebagai contohnya dalam program SARANA ibu bapa, mereka memberikan

sokongan dalam pelaksanaan kelas tambahan waktu malam dengan bersama-sama guru-guru

mengajar anak-anak mereka. Bagi ibu bapa yang tiada kepakaran mengajar, mereka

menyumbang dari segi kehadiran menemani anak-anak untuk memberi semangat belajar di

waktu malam di sekolah. Semua ini dilakukan bagi mencapai matlamat untuk mendapat

kepuasan semua pihak iaitu melihat anak-anak tersebut cemerlang.

Berdasarkan kajian Abdul Razak dan Norani (2011), keluarga yang kondusif dan

harmoni mampu merangsang anak-anak berjaya dalam pelajaran. Peranan ibu bapa sangat

penting untuk meningkatkan pencapaian akademik anak-anak mereka. Oleh itu, lebih

bermakna jika usaha ke arah kejayaan anak-anak di sekolah mengambil strategi yang lebih

holistik dengan memperkukuhkan institusi keluarga dan mewujudkan hubungan kekeluargaan

yang sihat. Peranan ibu bapa tanpa mengira status sosial ekonomi sangat penting dalam

memacu kecemerlangan anak-nak mereka. Hal ini bertepatan dengan dapatan kajian

Zulkifli, Jamilah, Aminah & Ismi Arif (2011) tentang hubungan antara penglibatan ibu bapa

terhadap pencapaian akademik pelajar miskin di negeri Selangor menunjukkan bahawa

perbincangan ibu bapa terhadap akademik anak-anak mereka menunjukkan penambahbaikan

terhadap pencapaian akademik murid tersebut. Dengan cara tersebut keberkesanan sekolah

yang menggunakan model kepuasan akan lebih mudah tercapai.

5. MODEL KESAHAN

Model keesahan ini juga dikenali sebagai model legitimasi ini releven kepada

keberkesanan sekolah untuk mendapat sokongan sosial dari masyarakat dalam usaha untuk

mendapatkan kesahan dan peranan untuk terus maju. Model ini juga membina imej dan

reputasi yang baik dimata masyarakat dan menunjukkan bukti kebertanggungjawaban bagi

mendapatkan sokongan untuk terus berkembang dalam bidang pendidikan.

9

Merujuk kepada model ini keberkesanan sekolah diukur dari aktiviti dan pencapaian

sekolah dalam perhubungan awam dan pemasaran akauntabiliti, imej sekolah, reputasi dan

status sekolah dalam komuniti serta mampu bersaing dalam perubahan persekitaran yang

pesat. Seperti Sekolah Penang Free yang sedia maklum oleh komuniti bahawa sekolah itu

keesahan dalam imej sekolahnya diketahui tanpa sangsi.

Model ini juga memberi tumpuan terutamanya kepada jaminan keberkesanan antara

input dan sumber antara hubungan, kepuasan pihak berkepentingan strategik, kesahihan dan

kebertanggungjawaban dalam masyarakat tempatan, mengadaptasi kepada hubungan yang

berkaitan dengan persekitaran yang berubah-ubah melalui pembelajaran berterusan, dan

jumlah pengurusan dalaman dan proses untuk memenuhi keinginan yang diperlukan oleh

stakeholder.

Oleh kerana persekitaran pendidikan yang sangat mencabar dan berdaya saing,

sekolah perlu menghadapi cabaran luaran dan permintaan untuk akauntabiliti dan "nilai untuk

wang" (Education and Manpower Branch and Education Department,1991; Education

Commission, 1994) Menurut model legitimasi, sekolah perlu memenangi sokongan

masyarakat, membina imej yang baik kepada orang awam dan menunjukkan bukti

akauntabiliti untuk mendapatkan kesahihan untuk terus maju dan berkembang serta

membangun. Oleh itu, peranan kepengetuaan perlu memberi fokus kepada kedudukan

pencapaian sekolah yang sah atau mempunyai reputasi yang baik dalam masyarakat dan

sering bergantung kepada aktiviti perkhidmatan dan pencapaian seperti membina

perhubungan awam, memasarkan kekuatan institusi sekolah, memastikan akauntabiliti

institusi kepada orang ramai, dan menggalakkan imej institusi, reputasi dan status dalam

masyarakat.

Malah, pengetua perlu memastikan pengendalian program-program pendidikan yang selaras

dengan norma-norma etika dan moral masyarakat. Kesimpulannya, pengetua memainkan

peranan sebagai pengurus perhubungan awam, pemimpin alam sekitar, dan pembina

akauntabiliti sekolah

Bagi mengukur keberkesanan model kesahan adalah aktiviti dan pencapaian dalam

perhubungan awam dan pemasaran akauntabiliti, imej sekolah, reputasi sekolah dan status

sekolah dalam komuniti. Adalah mustahil pihak sekolah boleh terus berkembang tanpa

keesahan dari pihak masyarakat.

Oleh itu, model ini sangat sesuai apabila kehidupan dan kelangsungan sekolah boleh

dinilai dalam persekitaran yang berubah-ubah Merujuk kepada kenyataan Cheng (2002),

model kesahan ini sesuai diaplikasikan apabila sekolah boleh mewujudkan hubungan awam

10

yang baik dengan masyarakat serta mewujudkan imej sekolah yang baik dimata masyarakat

dan berjaya membina akauntabiliti tersendiri.

6. MODEL ORGANISASI PEMBELAJARAN

Perubahan pesat dalam pendidikan memberi impak yang besar dalam organisasi

sekolah. Model Organisasi Sekolah didefinisikan sebagai organisasi yang menekankan

kepentingan berterusan organisasi pembelajaran, peningkatan dan penyesuaian untuk

memastikan keberkesanan pendidikan dalam persekitaran yang berubah-ubah. Model ini

penting untuk menggalakkan pembelajaran organisasi dan penambahbaikan yang berterusan

dan pembangunan di kalangan ahli-ahli sekolah (Cheng, 2000). Model ini juga berpendapat,

kesan perubahan persekitaran dan kemunculan halangan dalaman kepada fungsi sekolah

merupakan perkara tidak dapat dielakkan. Oleh itu, indicator sekolah akan efektif apabila

mampu membuat penambahbaikan dan mengadaptasi kepada persekitaran sama ada sekolah

atau ahlinya terutamanya pihak pentadbir dan guru belajar untuk menerima perubahan dan

mengurangkan konflik dalaman adalah amat penting (Argyris, 1982; Argyris and

Schon ,1978; Levitt and March, 1988; Louis, 1994 ; Lundberg, 1989).

Indikator Model Organisasi Pembelajaran adalah kesedaran kepada keperluan dan

perubahan komuniti , proses pemantauan dalaman, program penilaian, analisis persekitaran

dan perancangan pembangunan sebagai contohnya memaksimakan keberkesanan bagi

matlamat sekolah yang pelbagai. Model ini juga dikatakan sama dengan Model

Proses.Namun perbezaannya adalah model ini menekankan kepentingan tingkahlaku

pembelajaran untuk melahirkan keberkesanan sekolah, Oleh yang demikian salah satu contoh

yang mengimplemenkan model ini adalah pelaksanaan program I- Think disekolah-sekolah

bagi menghasilkan keberkesanan sekolah dengan memaksimakan keberhasilan murid

mengikut peruntukan yang sedia ada. Menurut (Cheng &Townsend, 2000) model organisasi

pembelajaran sesuai diaplikasikan apabila pentadbir mempunyai kesedaran penuh dan

sentiasa menganalisis perubahan persekitaran dan halangan dalaman organisasi. Disamping

itu juga galakan pembelajaran dalam organisasi dan seterusnya pentadbir berjaya

mewujudkan satu pelan strategik untuk pembangunan sekolah..

Malah, kepekaan perubahan kehendak komuniti, pemantauan proses dalaman, penilaian

program, analisis persekitaran dan perkembangan perancangan juga merupakan indikator

Model Organisasi Pembelajaran.

11

7. MODEL KETIDAKKEBERKESANAN

Model ini didefinisikan sebagai model Sekolah berkesan dari sudut pandangan negatif

dan sekolah pada asasnya hanya berkesan jika terdapat ketidakberkesanan dalam sesebuah

sekolah. Menurut Cameron (1984) untuk mendapatkan indicator sekolah berkesan adalah

sukar. Salah satu kesukaran tersebut adalah kejayaan. Kelihatan lebih mudah untuk mencari

kelemahan dan ketidaksempurnaan. Menurut Cameron ( 1984:246) mendapati perubahan dan

perkembangan organisasi lebih cepat sekiranya terdapat masalah berbanding dari yang telah

mengecapi kejayaan.

Indikator bagi model ketidakberkesanan ini adalah kewujudan konflik, kesulitan

perhubungan, kelemahan pentadbiran dan pencapaian yang lemah. Secara umumnya,

kebanyakan sekolah terutamanya sekolah baru lebih menumpukan kepada mengatasi

halangan keberkesanan sekolah seperti membimbing rakan sekerja agar mengelak dan

menyelesai masalah dengan jaya serta mengenalpasti dan mengelakkan kelemahan dalam

struktur organisasi di sekolah daripada mengikuti prestasi sekolah cemerlang.

Oleh itu adalah sesuai juga model ini digunakan, menurut Cheng (1996a) dan Cheng

(2002c,d), model ini sesuai sekiranya kepimpinan dalaman berjaya mengelakkan dan

menyelesaikan konflik serta mengenal pasti dan mencegah kecacatan struktur dan organisasi

di institusi pendidikan.

8. MODEL PENGURUSAN KUALITI MENYELURUH

Model Kajian Keberkesanan Sekolah yang terakhir ialah Model Pengurusan Kualiti

Menyeluruh atau Total Quality Management ( TQM ). Sejarah ringkas, TQM dipelopori

oleh Dr. William Edward S. Deming, Joseph M. Juran dan Dr. Phillip B. Crosby (PKPA Bil.

1/92 bth 31 Julai 1992 ) Konsep ini mula diguna pada tahun 1920 an di Amerika Syarikat

ekoran penggunaan statistik sebagai langkah mengawal kualiti. Konsep ini berjaya menarik

perhatian syarikat korporat Jepun sekitar 1950 an untuk dipraktikkan seterusnya menjelang

1980 an TQM mula digunakan di seluruh dunia. Perkembangan pesat penerimaan konsep ini

oleh syarikat-syarikat korporat menjadi tanda tanya. Apa yang pasti golongan yang terlibat

dengan pengurusan organisasi mendapati konsep ini sangat berkesan untuk memuaskan

kehendak pelanggan, menjimatkan kos serta meningkatkan kecekapan operasi.

Oleh itu, apakah yang dimaksudkan dengan TQM ? TQM ialah satu proses

pengurusan kualiti yang berorientasikan pelanggan, beroperasi secara berterusan dan

12

melibatkan semua elemen dalam sesuatu organisasi. Secara mudahnya, TQM akan memacu

organisasi mencapai "kualiti menyeluruh" atau "total quality" dalam segala aspek operasinya.

Namun begitu apakah yang dimaksudkan dengan `kualiti’ ? Menurut Deming (1986 ) dalam

Aimee Shahrin (2012) kualiti ialah sasaran yang mahu dicapai berdasarkan apa yang

dikehendaki atau diperlukan oleh pelanggan. Sasaran ini meliputi hasil yang mahu dicapai

oleh organisasi di masa kini dan juga pada masa hadapan. Penjelasan ini dikukuhkan lagi

melalui pendapat Crosby (1984) dalam Aimee Shahrin ( 2012 ) bahawa sesuatu organisasi

perlu akur kepada kehendak pelanggan di mana keperluan pelanggan dapat

didokumentasikan, keakuran kepada kehendak pelanggan, boleh diselidik dan dapat diukur.

Apabila semua aspek ini dilakukan maka organisasi itu mempunyai kualiti.

Jelaslah, kualiti bukan sahaja merupakan sesuatu yang dapat dilihat pada keluaran

atau perkhidmatan, tetapi ia dilihat secara keseluruhan dan meliputi semua operasi dan

urusan yang dikendalikan oleh sesebuah organisasi Pada tahap ini kualiti akan dipamerkan

melalui kecekapan pentadbiran, kebolehan kakitangan, kelicinan sistem-sistem operasi dan

sebagainya. Mengapa kualiti menjadi teras kepada penilaian keberkesanan sesuatu

organisasi? Hal ini kerana pengurusan yang berkualiti akan membawa perubahan yang

menyeluruh ke arah melahirkan organisasi yang cemerlang. Oleh itu, TQM dapat dilihat

sebagai proses transformasi budaya, melalui mana ciri-ciri budaya yang sedia ada akan

diubahsuai, ditukar atau diperkukuh dengan ciri-ciri baru yang lebih baik. Ciri-ciri itu

meliputi sikap dan nilai, sistem dan prosedur, amalan-amalan operasi, struktur organisasi dan

sebagainya.

Matlamat TQM ialah memberi kepuasan hati pelanggan. Ini dilakukan dengan cara

menghasilkan output-output yang dapat memenuhi kehendak pelanggan serta menepati

ekspektasi mereka. Setiap keluaran yang dihasilkan itu mestilah juga dipastikan tidak

mempunyai kecacatan (defect free) atau kesilapan (error free) kerana kecacatan atau

kesilapan boleh menjejaskan kepuasan hati pelanggan. Di atas alasan yang sama juga

sesebuah organisasi itu perlu memastikan sejak dari mula lagi bahawa output yang

dikeluarkan adalah output yang betul seperti mana yang dikehendaki oleh pelanggan.

13

Rajah 1: Ciri-ciri Pengurusan Kualiti Menyeluruh ( TQM )

Berdasarkan rajah di atas, TQM memberi fokus kepada pembangunan sistem-sistem

dan proses-proses kerja yang berkualiti. Ini kerana sistem dan proses yang berkualiti sahaja

dapat menjamin penghasilan output yang berkualiti. TQM memberi perhatian kepada

golongan pelanggan dan pembekal. Segala maklumbalas dan pandangan daripada pelanggan

digunakan untuk tujuan membuat rekabentuk sistem dan proses-proses kerja yang akan

dijalankan. Golongan pembekal pula dianggap sebagai rakan kongsi yang sama-sama

bertanggungjawab menghasilkan keluaran-keluaran yang berkualiti. Golongan ini penting

kerana peranannya membekalkan input-input yang berkualiti kepada organisasi. Dari segi

strategi peningkatan kualiti pula, TQM menekankan proses penambahbaikankan berterusan

(continuous improvement). Proses ini mengandungi tindakan-tindakan strategik yang

dirancang dengan teliti dan berorientasikan matlamat jangka panjang. Proses ini melibatkan

seluruh organisasi(total involvement) di mana segala sumber dan kekuatan yang ada dalam

organisasi berkenaan akan digembleng sepenuhnya dalam usaha kualiti. Proses

penambahbaikan yang berterusan di bawah TQM ini pada umumnya melibatkan

tujuh peringkat tindakan yang bersepadu. Ini boleh ditunjukkan melalui model di Rajah

3. Peringkat-peringkat tindakan tersebut ialah:

a. Menentukan matlamat penambahbaikan yang akan dijalankan

14

b. Menentukan kaedah pelaksanaannya.

c. Melatih kakitangan yang akan terlibat.

d. Melaksanakan penambahbaikan yang dirancang.

e. Menilai pencapaian yang diperolehi.

f. Menyeragamkan proses-proses kerja yang telah diperbaiki untuk diperluaskan ke

bahagian-bahagian lain.

g. Meneruskan tindakan-tindakan pembetulan yang masih diperlukan.

TQM telah diperkenalkan bagi meningkatkan kualiti pengurusan yang memberi

implikasi positif terhadap proses pengajaran dan pembelajaran serta pengurusan aktiviti

murid. Oleh itu model ini telah digunakan dalam pendidikan sebagai satu pendekatan

mewujudkan sebuah sekolah efisyen atau efektif bagi mencapai piawaian yang ditetapkan.

Indikator kepada penilaian keberkesanan Model TQM ini dilihat kepada aspek

kepemimpinan, pengurusan sumber manusia, pengurusan proses, maklumat dan analisis,

perancangan strategik kualiti, kepuasan pihak-pihak yang berkepentingan, pencapaian

operasi, pencapaian akademik murid dan kesan kepada masyarakat.

Berdasarkan konsep dan ciri-ciri TQM, kami berpendapat model ini PALING sesuai

digunakan disekolah berbanding model-model lain. Hal ini kerana dapatan kajian yang

dilakukan oleh Ahmad Zabidi Abdul Razak (2006) mendapati sekolah yang berkesan

mengikut perspektif guru-guru sekolah agama di sekitar Selangor ialah sekolah yang

mempunyai iklim persekitaran yang baik, guru yang komited dengan tugas, amalan

kepimpinan yang cemerlang , murid bermotivasi dan semua warga sekolah saling

bekerjasama. Ciri-ciri yang dinyatakan ini menepati elemen-elemen yang terkadung dalam

konsep TQM. Selain itu, Pn Sri Hajah Halimah Abd Majid (2014) telah mempraktikkan

Model Pendidikan Berualiti 6S di SMK Putrajaya Presint 11 dan beliau mendapati model

tersebut berjaya mentransformasi pendidikan sekolah di bawah pimpinannya menjadi lebih

berkualiti. Model yang digunakan ini berdasarkan Model TQM yang telah diubahsuai

dengan tambahan nilai-nilai kemanusiaan yang tinggi.

Tidak dapat disangkal lagi bahawa model ini paling sesuai digunakan di dalam sistem

pendidikan negara kita kerana model ini memfokuskan kepada penglibatan menyeluruh setiap

anggota di dalam sesuatu organisasi. Ini bermakna semua ahli bertanggungjawab dan

berperanan menjadi penyumbang kepada kualiti pendidikan di sesebuah sekolah, dari pekerja

bawahan sehinggalah peringkat pemimpin. Berdasarkan Laporan Jemaah Nazir Sekolah

(2004) petunjuk sekolah berkesan dirujuk kepada hala tuju kepimpinan, pengurusan

15

organisasi, pengurusan program pendidikan dan kemenjadian mujrid. Disebabkan itu,

kementerian mengadakan satu anugerah iaitu pemberian Tawaran Baru Kepada Pengetua

(Baiah) , dan sekolah yang terpilih akan diverifikasi oleh Jemaah Nazir Jaminan Kualiti

dengan menilai semua aspek penglibatan secara menyeluruh warga sekolah. Jika wujud

permuafakatan kerja dari peringkat atasan sehingga bawahan maka sekolah tersebut di

verifikasikan sebagai berkualiti dan berkesan.

Justifikasi yang dapat menjelaskan model ini paling sesuai digunakan dalam sistem

pendidikan kita ialah amalan semangat kerja berpasukan. Budaya kolaboratif ini memberi

impak positif terhadap kualiti kerja. Hal ini diakui oleh Abdul Ghani Abdullah dan Tan

Keow Ngang ( 2006 ) bahawa jika pengetua mampu mengaplikasikan budaya kolaboratif

dengan baik, sudah pasti tahap motivasi guru akan semakin tinggi yang seterusnya dapat

membangun dan mencapai visi sekolah bersama. Yeop Hussin Bidin (2006) juga berpendapat

pemupukan semangat berpasukan dapat memotivasikan rakan sekerja, meningkatkan

komitmen dan keberkesanan kesefahaman. Malahan menurut Ahmad Fadzli Yusof (2007),

dengan kerja berpasukan, organisasi seolah-olah mendapat kekuatan yang baru iaitu

semangat, fokus dan produktiviti ahli meningkat. Dalam kajian Myazaitul Akma Mohamad

( 2010 ) beliau mendapati amalan budaya kolaboratif di IKM Lumut telah meletakkan IKM

Lumut di satu tahap yang boleh dibanggakan. IKM Lumut merupakan sebuah IKM yang

cemerlang di mana ia telah menerima beberapa anugerah seperti Anugerah IKM / KKTM

Cemerlang, Anugerah IKM Terbaik, Anugerah Ketua Pengarah 2007 dan telah mementerai

beberapa MOU dengan syarikat swasta dan universiti tempatan. IKM Lumut telah

dianugerahkan sijil Persekitaran Berkualiti 5S oleh MPC buat kali pertama pada Isnin 30 Mac

2009 dan persijilan semula pada 28 April 2010. Melalui kejayaan ini, IKM Lumut telah

menjadi penanda aras perlaksanaan program 5S oleh beberapa institusi pendidikan MARA

khasnya dan beberapa agensi kerajaan.

Seperkara lagi, model ini mempunyai kekuatan yang tersendiri iaitu input yang

terkandung di dalamnya adalah berunsurkan manusia. Menurut Pn Sri Hajah Halimah Abdul

Majid (2014) model yang menekankan unsur kemanusiaan yang positif akan menghasilkan

pendidikan yang berkualiti dan output juga akan berakhir dengan nilai kemanusiaan yang

positif. Menurutnya lagi, sistem pendidikan melibatkan sistem manusia dan ia diibaratkan

sebagai sebuah buku yang terbuka. Oleh itu, pembinaan sekolah berkesan akan terhasil

apabila sistem manusia seperti ibu bapa, agensi kerajaan, swasta, NGO, komuniti setempat

dan sudah tentunya pihak sekolah.

16

Model ini juga berupaya merealisasikan hasrat kerajaan untuk mewujudkan institusi

pendidikan sekolah yang berkualiti seiring dengan slogan `Pendidikan bertaraf dunia’ yang

diperkenalkan pada 1995 oleh Yang Berhormat Menteri Pendidikan Malaysia pada ketika itu

Dato’ Seri Mohd. Najib Tun Abdul Razak. Menurut beliau, pendidikan bertaraf dunia

bermaksud ”usaha-usaha strategik untuk menglobalisasikan pendidikan, mencari ilmu

pengetahuan tidak kira di mana dan membuka minda untuk menghadapi cabaran” Manakala

penegasan terhadap pengantarabangsaan diperkukuhkan lagi pada tahun 1996 apabila

Perdana Menteri Malaysia pada waktu itu, iaitu Yang Amat Berhormat Tun Mahathir bin

Mohamed menyatakan hasrat untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah Pusat

Kecemerlangan Pendidikan Serantau. Justeru itu, untuk bersaing dengan negara termaju

dunia adalah penting untuk Malaysia menyediakan pendidikan berkualiti yang mampu

menghasilkan murid bertaraf dunia. Apatah lagi, Mantan Perdana Menteri, Tun Dr Mahathir

Mohamad telah membentangkan wawasan negara menjelang 2020. Wawasan ini menuntut

sistem pendidikan negara setanding di peringkat global dan berkualiti. Oleh itu, pendekatan

model TQM sesuai digunakan dalam sistem pendidikan negara bagi mewujudkan institusi

pendidikan yang efisyen dan berkualiti, jika tidak hasrat kerajaan yang disemai sejak 1995

sehingga 2020 tidak akan tercapai.

Mengapa kami menjustifikasikan model lain sebagai kurang sesuai bagi melahirkan

sekolah berkesan dalam sistem pendidikan negara kita? Terdapat beberapa kelemahan yang

dikesan dalam beberapa model seperti Model Matlamat, iaitu menurut Cheng (1996)

seringkali pencapaian murid dalam peperiksaan awam digunakan sebagai kayu ukur kepada

sekolah berkesan. Aspek lain seperti prestasi pengajaran dan pembelajaran guru,

kemenjadian murid dalam aktiviti kokurikulum dan sebagainya walaupun dinilai dalam

Standard Kualiti Pendidikan Malaysia tetapi peratusannya masih kecil ( 8 sehingga 12 % )

berbanding penilaian dalam pencapaian sekolah dalam peperiksaan awam (50%) ( Laporan

Jemaah Nazir Jaminan Kualiti : 2010)

Manakala bagi Model Proses, kelemahan yang dikesan ialah keterujaan pihak sekolah

dengan input akan mengakibatkan output sekolah diabaikan. Menurut Aimee Shahrin Jais

(2012) pembaziran input juga boleh berlaku jika pihak sekolah tidak mengurus dan

menggunakannya secara bijak. Begitu juga Model Proses turut mempunyai kelemahan di

mana Cameron (1978) di dalam Aimee Shahrin Jais (2012) berpendapat kerana kesibukan

pihak sekolah melakukan proses pemantauan dan mengumpul data yang diperlukan maka

pemfokusan kepada penghayatan maksud proses itu sering diabaikan. Misalnya, guru yang

terikat dengan kerja-kerja memasukkan data kehadiran, markah peperiksaan, maklumat murid

17

secara online dan sebagainya menyebabkan guru-guru mengabaikan proses penyediaan

pengajaran dan pembelajaran yang berkualiti. Hal ini akan memberi impak negatif terhadap

kemenjadian murid dan kewujudan sekolah berkesan.

Kesimpulannya, untuk memastikan kejayaan organisasi semua pihak perlu

bekerjasama dan melaksanakan setiap tugasan masing-masing dengan penuh komitmen dan

berkualiti ( Ahmad Zabidi Abd Razak:2006) . Pendek kata, penerapan prinsip-prinsip TQM

dalam sistem pendidikan negara boleh dililiat sebagai strategi yang berkesan untuk

membudayakan kualiti di samping dapat menggalakkan peningkatan dan penambahbaikan

secara berterusan.

18

Bibliografi

Myazaitul Akma Mohammad (2012) Satu kajian kes mengenai amalan budaya berkualiti dan

implikasinya, dimuat turun www.mara.gov.my

Abdul Ghani Abdullah & Tang Keow Ngang ( 2006) Motivasi Guru dan Pengurusan Budaya

Kolaboratif Pengurus Pendidikan Wanita dalam Jurnal Pendidikan Jld 31

Ahmad Zabidi Abdul Razak ( 2006 ) Ciri Iklim Sekolah Berkesan: Implikasinya Terhadap

Motivasi Pembelajaran dalam Jurnal Pendidikan Jld 31

Aimee Shahrin Bin Jais (2012) Sekolah berkesan darp perspektif pensyarah IPPM dimuat

turun dari myto.upm.edu.my/my

PKPA Bil. 1/92 bth 31 Julai 1992

Halimah Abd Majid (2014) Model Pendidikan Berkualiti 6S dalam Jurnal Pendidikan 2014

Laporan Jemaah Nazir Sekolah (2004)

Cheng, Y.C. (2002a). Paradigm Shift in School Effectiveness: Internal, Interface, and Future.

In Griffith, A. & Reynolds, C. (eds.). Equity and Globalization in Education.(87-117)

Calgary, Canada: Temeron Press.

School Effectiveness and School -Based Management, A Mechanism For Development, Yin

Cheong Cheng

Cheng, Y.C. (2001c). Towards the Third Wave of Education Reforms . Keynote speech at

the International Forum on Education Reforms in the Asia-Pacific Region, held in 14-16

February 2001, Hong Kong.

19