BML 3053 1

MORFOLOGI BAHASA MELAYU (BML 3053)

SESI PENGAJIAN : SEMESTER 4 (AMBILAN SEPT 2013) KOHORT 5

PROGRAM : PROGRAM PENSISWAZAHAN GURU KOD: BML 3053

KURSUS : IJAZAH SARJANA MUDA PENGAJIAN BAHASA MELAYU

NAMA PELAJAR : NO KAD

PENGENALAN : NO MATRIK :

DINAMANI A/P NAGALINGAM 810708-02-6228 PPG/23711/13

TUGASAN : TUGASAN INDIVIDU

TAJUK 1. MORFOLOGI

NAMA

PENSYARAH : DR. SYED ZAINAL ARIFF SYED JAMALUDDIN

TARIKH HANTAR : 28 MAC 2015 MARKAH :

BML 3053 2

1. Apakah yang dimaksudkan dengan morfologi ?

Mengikut kamus dewan edisi ketiga morfologi bermaksud kajian tentang pembentukan

kata dalam sesuatu bahasa, termasuklah infleksi,terbitan, dan pemajmukan; cabang

biologi yang berkaitan dengan bentuk dan struktur organism; kajian tentang struktur dan

bentuk sesuatu.

Morfologi ialah satu bidang yang mengkaji satu strukutur gramatikal perkataan, iaitu

kemungkinan adanya perubahan kata, golongan kata dan makna kata akibat perubahan

bentuk kata. Menurut Siti Hajar Abdul Aziz di dalam bukunya Siri Pendidikan Guru,

Bahasa Melayu 1, pada halaman 132, morfologi boleh diertikan sebagai bidang

tatabahasa yang mengkaji perkataan dan cara-cara pembentukannya.

Struktur kata bermaksud susunan bentuk bunyi ujaran atau lambang (tulisan) yang

menjadi unit bahasa yang bermakna. Bentuk kata pula ialah rupa unit tatabahasa, sama

ada berbentuk tunggal atau hasil daripada proses pengimbuhan. Pemajmukan dan

penggandaan. Penggolongan kata ialah proses menjeniskan perkataan berdasarkan

keserupaan bentuk atau fungsi, atau bentuk dan fungsinya.

Morfologi ialah satu bidang ilmu yang mengkaji bentuk perkataan. Istilah ini dipinjam

daripada bidang biologi yang bermaksud kajian mengenai bentuk tubuh haiwan dan

tumbuhan. Konsep bentuk itu diterapkan kepada bentuk perkataan bahasa manusia.

Apabila kita menggunakan istilah perkataan, yang kita maksudkan ialah bentuk

perkataan yang diujarkan dalam sesuatu bahasa. Bentuk ujaran itu kemudiannya ditulis

dengan menggunakan lambing-lambang yang lazim dalam bahasa tersebut. Sebagai

contoh, dalam bahasa Melayu, inilah kebiasaannya kita menuliskan perkataan dalam

ejaan Rumi,iaitu berjalan,menangis, rumah, pelatih, langit-langit, kereta api, antarabangsa

dan lain-lain. Bentuk-bentuk tulisan perkataan seperti inilah yang kita kaji dalam morfologi.

Yang kita maksudkan dengan bentuk perkataan itu pula ialah struktur perkataan

tersebut dalam bentuk ejaan yang biasa digunakan sehari-harian. Khususnya kita

mengkaji bagaimana unsur-unsur bahasa membina sturktur perkataan bahasa Melayu.

BML 3053 3

2. Nyatakan empat proses pembentukan kata dalam bahasa Melayu?

Dalam bahasa Melayu terdapat empat bentuk kata, iaitu kata tunggal, kata terbitan,

kata majmuk, dan kata ganda. Kata tunggal tidak melibatkan apa-apa proses

pembentukan, tetapi tiga bentuk kata lain melibatkan proses-proses tertentu. Proses-

proses ini ialah pengimbuhan. pemajmukan, penggandaan dan akronim.

1) Pembentukan kata tunggal

Perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu tanpa imbuhan atau tidak mengalami

proses penggandaan dan perangkaian tergolong dalam jenis kata tunggal iaitu kata

tunggal yang mengandungi hanya satu suku kata dan kata tunggal yang mengandungi

dua suku kata atau lebih.

Terdapat juga kata tunggal seperti ini,itu,sini,sana yang tidak mengalami apa-apa

imbuhan, namun kata tunggal dalam bahasa Melayu berpotensi untuk diperluas menjadi

bentuk terbitan.

Perkataan boleh terdiri daripada satu suku kata atau beberapa suku kata. Sesuatu

suku kata boleh terdiri daripada satu vokal (V), satu vokal disertai satu konsonan(K) atau

satu vokal dengan beberapa konsonan. Konsonan itu hadir di hadapan, atau di

belakang vokal atau serentak di hadapan atau di belakang. Ada juga konsonan yang

hadir secara bergugus (KK)

Contohnya :

KV - yu VK - am KVK - cat

KVKK - draf KVKK - bank KKKV - skru

2) Pembentukan kata terbitan

Kata terbitan ialah bentuk kata yang mengandungi kata dasar yang mendapat atau

menerima imbuhan sama ada awalan, akhiran, apitan atau sisipan.

BML 3053 4

Nik Safiah et.al (1996): Kata terbitan ialah bentuk perkataan yang dihasilkan melalui

proses pengimbuhan, iaitu proses yang menggandingkan imbuhan pada kata

dasar. Pengimbuhan ini melahirkan bentuk perkataan yang disebut kata terbitan.

Imbuhan terdiri daripada morfem terikat sementara kata dasar ialah bentuk morfem

bebas yang dapat menerima imbuhan. Hanya segelintir kata dasar merupakan morfem

terikat yang disebut akar.

Imbuhan ialah bentuk morfem yang tidak boleh hadir bersendirian dalam ayat. Ia

harus diimbuhkan pada bentuk lain yang merupakan kata dasar. Berdasarkan

kedudukannya pada kata dasar, imbuhan dapat dibahagikan kepada empat jenis iaitu

awalan,akhiran,apitan dan sisipan.

Contoh: Awalan Kata Kerja

me- ( melawan, menyikat,merasa)

mem-membawa, memfitah,memveto)

men-( mentadbir,mencari,mencadang

meng-(mengajar,mengguris,mengikut)

menge- (mengekod,mengetut,mengecat)

3) Pembentukan kata majmuk

Bentuk kata majmuk lahir melalui proses pemajmukan, iaitu proses yang

merangkaikan dua kata dasar atau lebih dan bentuk yang terhasil membawa makna

tertentu.

Kata majmuk dieja terpisah dan bertindak sebagai satu unit. Kata majmuk tidak

boleh menerima sebarang penyisipan unsur lain. Misalnya kerusi malas ialah kata majmuk

kerana tidak dapat disisipkan unsure lain seperti yang. Kata pinggan mangkuk pula

bukan kata majmuk kerana dapat diselitkan dengan kata hubung dan.

Contoh: Kata Majmuk

(i) Kata majmuk yang berbentuk istilah khusus contohnya

BML 3053 5

model linear, hak milik, garis pusat , mata pelajaran , darah panas lut sinar ,urus setia,

batu kapur , kertas kerja , pita suara , kemas kini

(ii) Kata majmuk yang mendukung maksud kiasan iaitu simpulan bahasa, contohnya:

kaki ayam anak emas manis mulut tumbuk rusuk pilih kasih

4) Pembentukan kata ganda

Proses penggandaan dalam bahasa Melayu ialah proses yang menggandakan kata

dasar. Kata dasar boleh mengalami penggandaan penuh atau penggandaan separa. Kata

dasar juga boleh digandakan secara berentak iaitu berdasarkan rentak bunyi tertentu.

Dalam bahasa Melayu terdapat tiga jenis penggandaan iaitu penggandaan penuh,

penggandaan separa dan penggandaan berentak.

a. Contoh:

Penggandaan

Penuh

Kata tunggal

Penggandaan Penuh

kata berimbuhan

dengan awalan

Penggandaan Penuh

kata berimbuhan

dengan akhiran

Penggandaan Penuh

kata berimbuhan

dengan apitan

buku-buku pekedai-pekedai amalan-amalan persatuan-persatuan

murid-murid ketua-ketua dapatan-dapatan permainan-

permainan

BML 3053 6

3. Apakah yang dimaksudkan dengan kata nama dan kata kerja?

Kata nama ialah kata yang menamakan atau menyatakan makna orang, tempat,

benda, binatang dan seumpamanya. Kata nama ini boleh disertai kata bilangan di

depannya, dan kata ganti tunjuk ini atau itu di belakangnya. Kata nama dalam bahasa

Melayu terbahagi kepada tiga jenis iaitu kata nama am, kata nama khas dan kata ganti

nama.

Kata Nama Am

Kata nama am ialah kata yang merujuk kepada manusia, binatang, benda atau perkara-

perkara yang umum seperti anak, bapa, ibu, petani, kucing, harimau dan kecantikan. Kata

nama am ini pula terbahagi kepada dua iaitu kata nama am konkrit dan kata nama am

abstrak.

Contoh kata nama am konkrit (jenis kata nama bagi benda-benda yang boleh dipegang

secara konkrit) ;- Buku, Basikal, Kapal terbang

Contoh kata nama am abstrak (jenis kata nama bagi perkara-perkara yang mujarad atau

yang bukan benda konkrit) :

Kata nama khas

Merupakan kata nama yang merujuk nama orang, nama tempat dan nama benda khas.

Biasanya kata nama khas dieja menggunakan huruf besar pada pangkalnya. Kata nama

khas ini terbahagi kepada dua kumpulan iaitu nama khas hidup dan kata nama khas tak

hidup. Kata nama khas hidup ini pula dibahagikan kepada dua kategori lagi iaitu kata

nama khas hidup manusia dan kata nama khas hidup bukan manusia.

Contoh kata nama khas hidup( manusia) : Halim, Salina, Raja Noreen Contoh kata nama

khas hidup( bukan manusia) : Comel, Si Putih, Ananas Comosus(nanas) Contoh kata

nama khas tak hidup : Kuala Lumpur, Kamus Pelajar, Ahli Mangku Negara, Tanjong

Malim

Kata Ganti Nama

BML 3053 7

Digunakan untuk mengganti nama diri, nama tempat, nama tunjuk, nama tak tentu dan

nama tanya. Biasanya kata ganti nama diri ialah kata yang digunakan untuk menggantikan

kata nama orang dan kata ganti nama diri terdiri daripada tiga jenis iaitu kata ganti nama

diri pertama, kata ganti nama diri kedua dan kata nama ganti diri ketiga.

Kata kerja merupakan makna perbuatan atau perlakuan. Dalam sesuatu ayat, kata

kerja berfungsi sebagai predikat. Kata kerja ini ditandai oleh imbuhan seperti me-, me-..-

kan, me-..-i, memper-..., memper-..-kan, memper-..-i,ber-,ber-..-an, dan ber-..-kan.

Contoh : Melukis, Memperbesar, Berbantalkan, Memperingati

Kata kerja dalam bahasa Melayu ialah perkataan yang menunjukkan perbuatan,

seperti menulis, berlari,berfikir dan tidur. Kata kerja terbahagi kepada dua jenis yang

besar,iaitu kata kerja transitif dan kata kerja tak transitif

.

Menurut Kamus Tatabahasa Dewan Edisi Ketiga ( 2008:88 ) golongan kata kerja

merangkumi sejumlah perkataan yang dapat menjadi unsur inti dalam binaan frasa kerja.

Golongan kata kerja dapat dibahagikan kepada dua kumpulan,iaitu kata kerja tak transitif

dan kata kerja transitif.

4. Nyatakan lima jenis kata tugas beserta huraiannya?

a) Kata Hubung ialah kata penyambung ayat, iaitu sejumlah perkataan yang bertugas

menghubungkan dua binaan ayat atau lebih sehingga menjadi satu bentuk ayat yang

berlapis.

Contoh : Zaki, Adli dan Irfan pergi ke sekolah.

b) Kata Seru ialah kata yang digunakan untuk menggambarkan perasaan seseorang

seperti marah, sedih, gembira, sakit, hairan, kagum, terkejut, dan sebagainya. Cara

penggunaannya disesuaikan dengan intonasi pengucapan iaitu dengan nada meninggi

atau menurun.

BML 3053 8

Contoh : Amboi, kedekutnya orang itu!

c) Kata Bantu ialah perkataan yang bertugas membantu frasa kerja, frasa adjektif, dan

frasa sendi nama iaitu dengan menimbulkan makna-makna tambahan dari aspek waktu

atau ragam.

Contoh : Kami pernah ke utara Malaysia.

d) Kata Penguat ialah perkataan yang mendahului atau mengikuti kata adjektif dan

berfungsi menguatkan maksud yang terkandung dalam kata adjektif.

Contoh : Pokok itu terlalu tinggi.

e) Kata Bilangan ialah perkataan yang menerangkan bilangan atau jumlah orang, benda,

atau perkara.

Contoh : Saya menanam dua batang pokok kelapa di kebun.

f) Kata Adverba ialah perkara yang menerangkan kata kerja, kata adjektif, kata nama,

dan frasa sendi nama dari segi cara, masa, dan tempat.

Contoh : Bas itu bergerak laju.

g) Kata Penekan merupakan salah satu daripada kata pascakata iaitu kata yang hadir

dan melekat selepas perkataan. Bentuk kata tersebut ialah - nya, yang dapat berfungsi

sebagai penekan atau pembenda.

Contoh : Sesungguhnya, pengorbanan perlu jika ingin berjaya.

BML 3053 9

BIBLIOGRAFI

1. Kamus Dewan Edisi Ketiga, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, 1998.

2. Morfologi, Siri Pengajaran dan Pembelajaran, Bahasa Melayu, Abdullah Hassan,

B.A, M.A (Malaya) Ph.D, PTS Professional publishing sdn. Bhd, 2006

3. http://tatabahasabm.tripod.com/lamanbm/notatata/knama.htm