sosyal politika unite05

8/4/2019 Sosyal Politika unite05

http://slidepdf.com/reader/full/sosyal-politika-unite05 1/22

Bu ünitede önce Uluslararas› Sosyal Politika kavram›na aç›kl›k getirilerek, ulusal sosyal politikalar ile sosyal politikalar›n uluslararas› ilke ve normlar› aras›ndaki iliki sorgulanacakt›r. Daha sonra da sosyal politikalar›n uluslararas› boyutlar

kazanmas›nda rol oynayan nedenler ele al›nacakt›r.Günümüzde Uluslararas› Sosyal Politika çeitli örgütler taraf›ndan ta›nmak-

tad›r. Ancak, Uluslararas› Çal›ma Örgüt’ü; ekonomik sistemi, yönetim biçimi ve gelimilik düzeyi ne olursa olsun, her ülkenin üye olma talebinde bulunabilece- ¤i bir uluslararas› kurulutur. Kurulma amac› ve apolitik niteli¤i gözönünde bu- lundurulacak olursa, Örgüt’ün konumuz yönünden ta›d›¤› önem daha da belir- ginleir. Bu nedenle Uluslararas› Çal›ma Örgütü ile örgütün yasama çal›malar› da bu ünite metninde ilenecektir.

Bu üniteyi çal›t›ktan sonra aa¤›daki sorular› yan›tlayabileceksiniz:Ulusal Sosyal Politikalar ile Uluslararas› Sosyal Politika aras›nda nas›l bir iliki bulunur?

Ulusal Sosyal Politikalar hangi nedenlerle uluslararas› boyutlar kazanm›- t›r? Uluslararas› Sosyal Politika günümüze dek süregelen dönem içinde,hangi koullar alt›nda, nas›l gelimitir? Uluslararas› Sosyal Politika’y› ta›yan kurulular aras›nda Uluslararas› Ça- l›ma Örgütü hangi özellikleri ile öne ç›karak önem kazan›r? Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün organlar› ile bu organlar›n ilevleri nelerdir? Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Sözleme ve Tavsiye niteli¤indeki kararla- r›, örgüte üye devletler yönünden neden önem ve de¤er ta›r? Bu kararlar aras›ndaki farkl›l›klar nelerdir? Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün denetim süreci nas›l iler ve sonuçlan›r? Örgütün bu ba¤lamda bir etkinli¤inden söz edilebilir mi?

81

Sosyal Politikalar›nUluslararas›Kaynaklar› veUluslararas› Çal›maÖrgütü 5



ULUSLARARASI SOSYAL POL‹T‹KASosyal Politika; bu kitab›n 1. ünitesinde “toplumda; ekonomik yönden güçsüz,

ba¤›ml› çal›an ve özel olarak bak›m, gözetim, gereksinimi duyan kesimlerin ko-runmalar›n› öngören kamusal politikalar” ya da “Devletlerin insan gücünün ko-runmas› ve gelitirilmesine yönelik olarak ald›klar› kararlar ve sürdürdükleri uy-gulamalar” olarak tan›mlanm›t›. Özenle okunacak olursa, verilen tan›mlar›n ulu-sal ba¤lamda, ülke s›n›rlar› çerçevesinde bir anlam ta›d›¤› görülür.

Kitab›n›z›n ilk ünitesinde vurguland›¤› gibi, gelimilik düzeyi, yönetim biçi- mi, ekonomik sistemi bir ülkeye özgü sosyal politikalar›n biçimlenmesinde hiçkukusuz büyük rol oynar. Dahas›; sosyal nitelikli ulusal politikalar üzerinde,bir toplumun demografik yap›s›n›n, gelenek ve göreneklerinin, hukuk düzeni- nin izleri de bulunur. Ancak, yaad›¤›m›z dönemde uluslararas› düzeyde benim-senen ilkeler ve uluslararas› pek çok kurulu taraf›ndan yarat›lan normlar›n, ulu-sal sosyal politikalar› büyük ölçüde yönlendirdi¤i de bir gerçektir. Özellikle 20.

yüzy›l›n son çeyre¤inde ivme kazanan globalleme süreci ile bu etkinin daha dagüçlendi¤i yads›namaz. Bu nedenle sosyal politika kavram›, ulusal sosyal politikalar-uluslararas› sosyal politikalar ba¤lam›nda ayr›mlat›r›labilir.

Ulusal ve uluslaras› sosyal politikalar›n konular› aras›nda büyük farkl›l›klar yoktur. Uluslararas› Sosyal Politika , insan gücünü koruyup, gelitirilebilmek yönünde uluslararas› düzeyde benimsenen ilkelerin ve kurallar›n edeyilenormlar›n yarat›lmas›n›, bunlara bölgesel, k›tasal ya da küresel bir co¤rafyadailerlik kazand›r›lmas›n› hedefler. Bir baka deyi ile Uluslararas› Sosyal Politi-ka’n›n amac›; ulusal sosyal politikalar›n son ba¤lamda evrensel bir yörüngedestandartlat›rmakt›r.

Bu yöndeki aç›klamalar, ulusal ve uluslararas› sosyal politikalar›n birbiriyle

çeliip çelimeyece¤i kukusunu beraberinde ta›r. Düünülecek olursa, sosyalnitelikli uluslararas› ilke ve kurallar›n oluturulmas›ndaki amaç, ulusal sosyalpolitikalar›n hedefleri ile özde ayn›d›r. Bu yüzden, uluslararas› sosyal politikala-r›n ilke ve kurallar›, ulusal sosyal politikalar için gözard› edilemeyecek bir kay-nak niteli¤i ta›r. Bir baka yönden, sosyal politikalar›n uluslararas› normlar›,sa¤lan›lan de¤erli bir birikimin ve yaan›lan pek çok deneyimin ürünleridir. Builke ve kurallar, sosyal nitelikli ulusal politikalar› yeterince gelimemi ülkeler

yönünden bazen yol gösterici bazen de uyar›c› bir de¤er de ta›r.Sosyal politikalar›n uluslararas› kaynaklar›, ulusal sosyal politikalar›n önemi-

ni ve geçerlili¤ini ortadan kald›rmaz. Uluslararas› sosyal politikalar, kimliklerinikorunduklar› sürece ulusal sosyal politikalar›n gelimesine katk› sa¤lar. Bu ne-denlerle uluslararas› ve ulusal sosyal politikalar biribiriyle çelimez. Biribirini ta-mamlayarak bütünler.

Sosyal Politikalar›n Uluslararas› Boyutlar Kazanmas›naYol Açan NedenlerSosyal politikalar önce ulusal düzeyde oluturulup, uygulamaya konulmu, da-ha sonra da uluslararas› boyutlar kazanm›t›r. Bu nedenle önce, sosyal politika-lar›n hangi koullar alt›nda, nas›l uluslararas› boyutlar kazand›¤› sorusunun ya-n›tlar›n›n aran›lmas› gerekir. Uluslararas› Sosyal Politika’n›n do¤up, gelimesine

yol açan nedenleri be ayr› bal›k alt›nda toplayabiliriz.

83Ünite 5 - Sosyal Politikalar›n Uluslararas› Kaynaklar› ve Uluslararas› Çal›ma Örgütü

Uluslararas› SosyalPolitika:Sosyal politikalar›nuluslararas› düzeydebenimsenen ilkeleri vekurallar› ifade edilir.

Sosyal politikalar›n dayal›oldu¤u uluslararas› ilkelerve kurallar, ulusal sosyalpolitikalar için birkaynak oluturur.



Ülkeler Aras›nda Rekabet Eitli¤ini Sa¤lamakSanayi Devrimi’nin yaan›ld›¤› dönemlerde fabrika sahipleri, içi statüsü alt›ndaçal›anlar›n i ilikileri ve yaam›nda korunmalar›n› öngören hukuki düzenleme-lere balang›çta büyük tepki göstermilerdir. Çünkü izlenilecek politikalarla, i-gücü maliyetlerinin yükselece¤i ve bu nedenle de piyasalarda rekabet edebilmekoullar›n›n a¤›rlaaca¤› kayg›s›n› duyuyorlard›. Özellikle de, bu düzenlemele-rin d››nda kalan fabrikalar ya da kesimlerde igücü maliyetlerindeki farkl›l›kla-r›n, fabrika sahipleri aras›nda bir rekabet eitsizli¤ine yol açaca¤› kukusuyladevletin izlemeye balad›¤› sosyal politikalara önceleri kar› ç›km›lard›.

Sanayilemenin çeitli ülkelerde yayg›nla›p, gelimesiyle ayn› sorun bu kezde uluslararas› pazarlarda yaanmaya baland›. Çünkü içi statüsü alt›nda çal›-anlar›n i ilikileri ve yaam›nda korunmas›n› öngören hukuki düzenlemelerin

yürürlükte oldu¤u ülkeler ile yürürlükte olmad›¤› ülkeler aras›nda, igücü mali- yetleri aç›s›ndan önemli farkl›l›klar vard›. Bu farkl›l›klar ise, do¤al olarak ürün ve hizmetlerin uluslararas› pazarlardaki fiyatlar›na yans›yordu. Bu koullar; sosyal politikalar izleyen ülkeleri uluslararas› piyasalarda temsil eden iletmeler ilebu politikalar› izlemeyen ya da yeterince önemsemeyen ülkelerin iletmeleriaras›nda haks›z bir rekabet ortam›n›n do¤mas›na yol açm›t›.

Ulusal sosyal politikalar›n›n gelimilik düzeyleri birbirinden farkl›, sanayile-en ve sanayilemekte olan ülkeler aras›nda uluslararas› piyasalarda rekabeteitli¤ini sa¤layabilmek için, ortak çal›ma normlar› yaratmak ve bunlar› ulusla-raras› düzeyde uygulamaya koymak düünceleri ite böyle bir ortam içinde do-¤up, gelimeye balam›t›r. Nitekim; sosyal politikalara uluslararas› boyutlar ka-zand›rma giriimlerinin, önce sanayilemi ve göreli olarak izledikleri sosyal po-litikalar›n gelimilik düzeyi daha ileri olan ülkeler ya da bu ülkelerin fabrika sa-

hipleri taraf›ndan yap›lm› olmas› da bu aray›lar›n temelinde, uluslararas› dü-zeyde rekabet eitli¤ini sa¤layabilmek amac›n›n bulundu¤unu do¤rulamaktad›r.Bu düüncelerin, günümüzde de geçerlili¤ini korudu¤unu söyleyebiliriz. Bilin-

di¤i gibi ekonomik entegrasyon ve serbest rekabete dayal› piyasa ekonomisininkoullar›, ülkeleri uluslararas› piyasalarda pay alma do¤rultusunda k›yas›ya bir re-kabet ortam›na sürüklemektedir. Bu koullar alt›nda; sa¤l›kl› ileyen bir endüstriilikileri sisteminin kurulu olmad›¤›, üretimin igücünün bollu¤u ve ucuzlu¤unadayal› oldu¤u, kay›t d›› istihdama yönelmi, çal›ma sürelerinin uzun tutuldu¤uülkeler ürettikleri mal ve hizmetlerle bu piyasalarda öne ç›karak, ekonomik yön-den göreli bir üstünlük yakalayabilmektedirler. Nitekim; yaad›¤›m›z dönemde,uluslararas› pazarlarda üstünlük sa¤layabilmek için igücü maliyetlerini olabildi-¤ince düük tutulmas›n› ye¤leyen ya da sosyal damping uygulayan ülkelerin ulus-lararas› piyasalardaki yerini s›n›rland›ran kota uygulamalar›, gümrük birlikleri ninkurulmas› gibi yönelilerin temelinde de benzer yakla›mlar bulunmaktad›r.

Uluslararas› Kamuoyunun Bask›s›Sanayi Devrimi’nin yaan›ld›¤› dönemde içilerin, özellikle de kad›n ve çocuk i-çilerin içinde bulundu¤u a¤›r çal›ma koullar› ve bu durumun çok yönlü olum-suz yans›malar› kamuoyunu tedirgin etmi ve duygusal yönden incitmitir. Önce‹ngiltere’de sonra da Fransa’da; din adamlar›, sanatç›lar, düünürler, bilim adam-lar›, çeitli mesleki örgütler, sendikalar, ekonomik yönden ba¤›ml› ve güçsüz ke-simlerin korunmas› yönünde bir kamuoyu yaratm›lard›r. Ço¤ulcu demokratik yö-netimlerin yayg›nlamas› ile oluan kamuoyu, giderek bu yönde politikalar› yön-

lendiren bir güç haline gelmitir. Sanayileen ülkelerde benzer koullar alt›nda

84 Sosyal Politika



oluan kamuoyunun, kitle iletiim araçlar›n›n da geliip yayg›nlamas›yla birlikte,baka ülkelerin kamuoylar› üzerinde de etkili oldu¤u görülür. Bu nedenle çeitliülkelerde benzer politikalar›n yap›lan›p, ilerlik kazanmas›nda uluslararas› kamu-oyu bask›s›n›n bir rolü olmutur.

Siyasal Yakla›mlarUlusal sosyal politikalar›n uluslararas› bir yörüngeye yerlemesi, toplumlar› bir-birlerine yak›nlat›r›r. Ekonomik, sosyal, hukuki, siyasal, kültürel alanlarda böl-gesel, k›tasal ya da evrensel düzeyde bütünlemenin alt yap› ve koullar›n› ha-z›rlar. Çeitli nedenlerle yaan›lan siyasal parçalanmalar, farkl› etnik kökenleriolan gruplar› bir araya getiren devletlerin kurulmas›, üniter siyasal yap›lanmalargibi olgular uluslararas› düzeyde payla›lan ilke ve kurallara duyulan gereksini-mi ço¤altmaktad›r.

Günümüzde devletlerin uluslararas› düzeyde prestijli bir konum kazanabil-

meleri, salt sosyal de¤il, her alanda sürdürdükleri politikalar›n uluslararas› dü-zeyde payla›lan de¤erlere yak›n olmas› ve son ba¤lamda bütünlemesi ile bü- yük ölçüde ba¤lant›l›d›r. Bu nedenle de devletleri, ekonomik ya da siyasalamaçl› uluslararas› örgütlerde, ancak uluslararas› düzeyde payla›lan ilke venormlar› benimseyerek yer alabilmektedirler. Bu ba¤lamda devletlerin uluslara-ras› standartlar› onaylay›p, yürürlü¤e koymalar›, baz› uluslararas› kurulularaüye olabilmelerinin aç›k ya da örtülü bir ön koulu bile olabilmektedir. Devlet-ler, siyasal nedenlerle bu örgütler içinde yer almak da isteyebilmektedir. Örne-¤in; önceden Uluslararas› Çal›ma Örgütü, Birlemi Milletler’in bir alt kuruluuniteli¤ini ta›maktayd›. Bir devletin Birlemi Milletler’e üye olabilmesi için de,bu örgütün bir alt kuruluu olan Uluslararas› Çal›ma Örgütü’ne üye olmas› ge-rekiyordu. Nitekim 1945 y›l›nda, Türkiye’nin Uluslararas› Çal›ma Örgütü ileolan ilikilerinde gözlenen h›zl› gelimeyi böyle bir gerekçeyle aç›klayan görü-ler de vard›r.

Mesleki Örgütlenmenin Uluslararas› Düzeyde Kurumsallamas›Ba¤›ml› statüler alt›nda çal›anlar›n olumsuz çal›ma ve yaam koullar› kar›s›n-da hak ve yararlar›n› daha iyi savunabilmeleri, ancak bir araya gelip, kendi mes-lek örgütlerini kurabilmeleri ile olanakl› hale gelmitir. Mesleki örgütlenmeninkademelenerek daha da etkinlemesiyle, hak ve yararlar›n savunulabilmesindeçal›anlar›n pazarl›k güçlerinin daha da ço¤ald›¤› yaanan onca örnek üzerindeaç›k biçimde ortaya ç›km›t›r. Mesleki örgütlenmenin yan› s›ra kendi kendine

yard›m hareketleri çerçevesinde biçimlenen feminist örgütler, tüketici örgütleri,

kooperatifler de kendi üyelerinin hak ve yararlar›n›n korunup, gelitirilmesindeözellikle demokratik yönetimlerde önemli bir rol oynam›lard›r. Sendikal hare-ket uluslararas› düzeyde örgütlenmeye, 1864 y›l›nda, yine ‹ngiltere’de kurulanUluslararas› ‹çi Birli¤i (The International Workingmen’s Association) ile bala-m›t›r (Alper ve Kaya, 1995, s: 8). Bu örgütlerin çal›malar›, daha sonra ulusla-raras› düzeyde dayan›ma ve yard›mlamay› da kapsayan bir içerik kazanm›t›r.Ulusal sosyal politikalar›n zaman içinde birbiri ile yak›nlaarak, uluslararas›normlar›n temellerinin at›lmas›nda bu örgütlerin de önemli bir rol oynad›¤› göz-lenir. Nitekim, bir sonraki ana bal›k alt›nda belirtilece¤i üzere, uluslararas› sos-

yal politikalar›n uluslaras› standartlara oturtulmas› yönündeki yönelik ilk kurum-sal giriimlerin, bu nitelikteki bir meslek kuruluu taraf›ndan yap›lm› olmas› vebaar›l› olmas› da bu düünceleri do¤rulamaktad›r.




Sosyal Politikalar›n Uluslararas› Kaynaklar›na Duyulan GereksinimUluslararas› sosyal politikalar› ta›yan kurulularda devletler, çeitli nedenlerle

yer almak istemiler ve do¤al olarak da sürdürülen çal›malara do¤rudan kat›la-rak, zamanla bu örgütlerin bir parças› haline gelmilerdir. Devletlerin bu yöndebir irade ortaya koymalar›n›n temelinde ülkeden, ülkeye de¤iebilen daha fark-l› nedenler de bulunur.

Uluslararas› sosyal politikalar›n sosyal ya da teknik nitelikteki normlar›, uzun ve yo¤un çal›malar›n ürünleridir. Zaman içinde çeitli ülke uygulamalar›ndagörülebilen eksiklikler ve aksakl›klar› giderecek yönde sürekli sorgulan›r ve ge-litirilirler. Bu örgütler bir çok ülkenin arat›rmac›lar›, sendikalar›, akademisyen-leri, politikac›lar› için hem kuram ve hem de uygulamalar yönünden önemli birkaynak niteli¤i ta›r. Bu bilgi birikiminden, çeitli ülkelerdeki deneyimlerden ya-rarlanmalar› devletlere de bir üstünlük sa¤lar.

Ayr›ca, bir devletin kendi olanaklar› ile üstesinden gelemeyece¤i, pahal› veileri teknoloji gerektiren deneyler, ölçümler, arat›rmalar uluslararas› kurululartaraf›ndan tüm ülkelerin katk› ve kat›l›mlar› ile daha kolay gerçekletirilebilir.Uluslararas› sosyal politikalar› ta›yan kurululara çeitli ülkelerde yönetimlerinüye olmak istemelerinde bu nedenlerin de pay› olmaktad›r. Örne¤in; nükleersantrallerde sürdürülen hangi ilerde, hangi igücü sa¤l›¤› ve güvenli¤i önlemle-rinin al›naca¤›, i sürelerinin hangi ilerde en çok hangi uzunlukta tutulmas›n›ngerekece¤i gibi sorular›n yan›tlar›n›n verilebilmesinde uluslaras› kurulular tara-f›ndan sürdürülen çal›malar›n ulusal sosyal politikalar yönünden ne denli önem-li olaca¤› aç›kt›r.

Uluslararas› sosyal politikalar, günümüzde bir devletin uluslararas› kamuoyukat›ndaki sayg›nl›¤› yönünden de önem ta›r. Ulusal sosyal politikalar›n›n, ev-

rensel düzeyde payla›lan de¤erlere dayal› olmas›, o ülkenin uygarl›k düzeyikonusunda uluslararas› kamuoyu kat›nda bir imaj oluturur. Uluslararas› geli-milik çizisini bu ba¤lamda yakalayabilmek, ulusal sosyal politikalar için bu ne-denle bir hedef de olabilmektedir.

Uluslararas› Sosyal Politika’n›n Tarihsel GeliimiUlusal sosyal politikalar›n, uluslararas› ilkelere ve kurallara dayand›r›lmas› yö-nündeki ilk giriimler bireysel niteliktedir. ‹ngiltere’nin önde gelen fabrika sa-hiplerinden Robert OWEN, 1818 y›l›nda Aix La Chapell’de ‹ngiltere, Fransa veAlmanya aras›nda yap›lan Kutsal ‹ttifak Kongresi ’ne bavurarak, benimsedi¤i il-kelerin ve kendi fabrikalar›nda uygulad›¤› kurallar›n, üç ülke taraf›ndan kabuledilerek yürürlü¤e konulmas›n›n› önermitir. Önerisi, üç ülke tarf›ndan da uy-gun bulunmayarak art arda reddedilmi ve giriimden olumlu bir sonuç al›na-mam›t›r. Bir baka bireysel giriim ise, 1838 y›l›nda Fransa’da yine bir fabrikasahibi olan Daniel LE GRAND taraf›ndan yap›lm›t›r. Daniel LE GRAND;Alman-

ya, Rusya, ‹ngiltere ve Fransa hükümetlerine bavurarak, yürürlü¤e konulacakortak çal›ma normalar›n› belirlemek üzere bir kurumun oluturulmas› önerisinigetirmitir. Öneri ayr›ca, çocuk igücü kullan›m›n›n s›n›rland›r›lmas›, çal›anlarahaftada 1 gün tatil hakk› tan›nmas› gibi baz› düzenlemelere gidilmesini de içe-riyordu. Ne var ki, bu öneriler de dört ülke taraf›ndan kabul edilmemitir. Bun-lar›n yan›s›ra; 18. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda, ‹ngiltere’de Charles HINDLEY, Fran-sa’da J. A. BLANQU‹, Louis Rene VILLERME ve Belçika’da Daniel Mareska, Edo-uard DUCPET‹AUX gibi kiilerce benzer biçimde balat›lan giriim ve çal›ma-

86 Sosyal Politika

Sosyal politikalar›nuluslararas› normlar›n›oluturabilmekdo¤rultusundakiilk giriimler,bireysel nitelikteolmu ve olumlu bir sonuçvermemitir.



lardan da somut bir sonuç al›namam›t›r (Gülmez, 2000, s: 12-19; Alper ve Ka- ya, 1995, s: 10).

Bu bireysel giriimleri, devletler taraf›ndan balat›lan resmi çal›malar izler.Çünkü 19. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda, içi kesiminin korumas› gere¤i sanayileenbaka ülkelerde de art›k duyulmaya balam›t›. Böylece, baz› çal›ma normlar›n›nuluslararas› düzeyde oluturulup, uygulamaya konulmas› do¤rultusunda bir dü-ünce birli¤ine yakla›l›yordu. Bu amaçla 1888 y›l›nda Bern’de, ‹sviçre’nin ça¤r›s›ile çeitli devletlerin temsil edildi¤i bir “Uluslararas› Sosyal Politika Kongresi” dü-zenlenmitir. Bu baar›s›z kongrenin ard›ndan, 1890 y›l›nda Almanya’n›n ça¤r›s›ile benzer bir kongre bu kez Berlin’de yap›lm›t›r. Kongrelere 14 ülkenin kat›lma-s› sadece Avrupa ülkelerinin sanayileme yolunda katetti¤i uzakl›¤›n de¤il, ulusla-raras› normlar›n oluturulmas› yönündeki düünce birli¤inin de bir göstergesidir.Kongrelerde; madenlerde kad›nlar›n, 14 ya›ndan küçük çocuklar›n ve sanayide12 ya›ndan küçük çocuklar›n çal›t›r›lmalar›n›n yasaklanmas›, içi statüsü alt›nda

çal›anlara haftada 1 gün tatil hakk›n›n verilmesi, 12-14 ya grubunda bulunan ço-cuk içilere 6 saatlik bir i gününün öngörülmesi gibi baz› kararlar al›nm›t›r (Gül-mez, 2000, s: 29-32). Ancak ne var ki, bu kararlar konferanslara kat›lan ülkeler ta-raf›ndan etkin biçimde uygulamaya konulamam›t›r.

Çok da baar›l› sonuçlar vermeyen bu resmi giriimlerin ard›ndan 1900 y›l›n-da Fransa’da, “Uluslararas› Çal›ma Mevzuat› Birli¤i”(International Association For Labour Legislation) adl› çeitli ulusal örgütleri temsil eden bir kuruluun ça-balar› balar. Birlik; sanayileen ülkelerde uygulanan çal›ma normlar›n› birbiri-ne yaklat›rabilmek amac›yla, çeitli devletler kat›nda sürdürdü¤ü çal›malar›nard›ndan, uygulamaya konulan baz› kararlar alm›t›r. Örne¤in; kad›n igücününgece dönemlerinde sanayide çal›t›r›lmamalar› karar›na 13, kibrit yap›m›nda (i- gücü sa¤l›¤› ve güvenli¤i yönünden ta›d›¤› sak›ncalar nedeniyle) beyaz fosforkullan›lmamas› karar›na 7, çocuk igücünün gece dönemlerinde çal›t›r›lmama-s› karar›na 13 ülke kat›lm› ve bu kararlar› yürürlü¤e koymutur. Uluslararas›sosyal politikalar aç›s›ndan ilk somut sonuçlar›n al›nd›¤› bu çal›malar, 1. Dün-

ya Sava› nedeni ile kesintiye u¤ram›t›r (Gülmez, 2000, s: 33-41; Alper ve Kaya1995, s: 12; vd.).

1. Dünya Sava›’n›n ard›ndan, Fransa’da toplanan Versay (Versailles) Bar› Konferans› ’na, yine ayn› örgütün bir bavuruda bulundu¤u görülür. Birlik; Konfe-rans’a kat›lan ülkelerin arad›klar› kal›c› ve gerçek bir bar››n, ancak tüm dünyadainsan gücünün korunup gelitirilebilmesiyle sa¤lan›labilece¤ini savunarak, bu he-defe ulat›racak ilke ve kurallar›n tüm uluslarca ortaklaa belirlenip uygulanmas›-n›n gereklili¤ini dile getirmi ve bu amaçla andlamay› imzalayan ülkeler taraf›n-dan uluslararas› bir örgütün kurulmas›n› önermiti. Konferans, bu bavuruyu ka-bul etmi ve 11 Nisan 1919 günü imzalanan Bar› Anlamas›’n›n 13. bölümü(m.387-427) “Uluslararas› Çal›ma Örgütü” adl› bir kurumun statüsüne ayr›lm›t›r(Centel, 1999, s: 1).

Uluslararas› Sosyal Politika’y› Ta›yan Bal›ca KurulularÜlkelerin her alanda kendi kendilerine yetememeleri, giderek birbirlerine olanba¤›ml›l›klar›n› ço¤altmaktad›r. Bu ba¤lamda ülkeler aras›nda ekonomik, siyasal,askeri, bilimsel, hukuki vb. alanlarda bölgesel ya da k›tasal düzeyde yaan›lan

yak›nlama, günümüzde giderek evrensel bir bütünlemeye dönümektedir. Kü- reselleme, globalleme, entegrasyon gibi sözcüklerle ifade edilen bu süreç, ulu-

sal sosyal politikalara egemen olan ilkeleri, uygulanan yöntemleri, benimsenen


Bu alanda yap›lan bireyselgiriimleri, baz› devletlertaraf›ndan balat›lanresmi çal›malar izlemi, ancakbu çabalardan da olumlusonuçlar al›namam›t›r.

Uluslararas› bir meslekkuruluunun, çeitlidevletler kat›ndasürdürdü¤ü çabalar, sosyalpolitikalar›n ilk uluslararas›normlar›n›n do¤mas›ndaetkili olmakla birlikte, buyöndesomut ad›mlar ancak

1. Dünya Sava›’n›nard›ndan at›labilmitir.



kurallar› da zaman içinde birbirlerine yaklat›rmaktad›r. Ulusal sosyal politikala-r›n birbirine yak›nlamas› ise, uluslararas› sosyal politikalar›n etkinli¤ini giderekço¤almaktad›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgüt’ü; uluslararas› sosyal politikalar›n temel ilkeleri ileuygulamaya konulacak kurallar› belirlemek için yap›land›r›lm› bir kurulutur. Da-ha önce de vurguland›¤› üzere, ekonomik gelimilik düzeyleri, kurulu ekonomikdüzenleri ve yönetim biçimleri birbirinden farkl› devletleri çat›s› alt›nda toplar.1960 Y›l›nda Nobel Bar› ödülü sahibi olan Örgüt uluslararas› kamuoyu kat›nda

yüksek bir prestije sahiptir. Ayr›ca Örgüt, içi ve iveren kesimleri ile hükümetleri e koullarda, ayn› or-

tamlarda bir araya getiren üçlü bir temsil sistemi ni benimser. Bu özellikleri ne-deniyle de Uluslararas› Çal›ma Örgütü, uluslararas› sosyal politikalar› günümüz-de ta›yan baka uluslararas› kurulular›n önünde yer al›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü; yaz›l› anlat›mda, ad›n›n ba harfleri yanyana getirilerek UÇÖ ya da MÇT (Milletleraras› Çal›ma Tekilat›)olarak k›salt›larak belirtilebilmektedir. Örgüt yabanc› literatürde ise; ‹ngilizce ad›n›n ba harfleri yanyana getirilerek ILO (Internati-onal Labour Organization), Frans›zca ad›n›n ba harfleri yanyana getirilerek B‹T ( Bure-au International du Travail ) ve yine Almanca ad›n›n ba harfleri yanyana getirilerek IA (Internationale Arbeitsorganisation) olarak da ifade edilmektedir.

Ancak; Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün, uluslararas› sosyal politikalar›n hiçkukusuz tek ta›y›c›s› de¤ildir. ‹nsan gücünün korunup gelitirilmesini do¤rudan

ya da dolayl› olarak hedefleyen tüm uluslararas› kurulular›n ilke ve normlar› dauluslararas› sosyal politikalara kaynak oluturur.

Örne¤in; evrensel ba¤lamda Uluslararas› Gelime Örgütü (AID), Birlemi Mil-letler (UN), Uluslararas› Mülteci Örgütü (IRO), ‹ktisadi ‹birli¤i ve Kalk›nma Örgü-tü (OECD), Dünya Sa¤l›k Birli¤i (WHO), Birlemi Milletler Çocuklara Yard›m Ör-gütü (UAC), Birlemi Milletler E¤itim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Birle-mi Milletler G›da ve Tar›m Örgütü (FAO) gibi örgütler de uluslararas› sosyal po-

litikalar› ta›rlar.

88 Sosyal Politika

Uluslararas› sosyalpolitikalar›n ilkelerini vekurallar›n› yarat›p,gelitirmek, bu normlaraevrensel düzeyde ilerlikkazand›rmak, Uluslararas›Çal›ma Örgütü’nündo¤rudan görev alan›nagirer. Bu özelli¤i nedeniyleÖrgüt, baka uluslararas›kurululardan ayr›l›r.

D ‹ K K AT

Üçlü temsil ‹lkesi(tripartizm):Çat›an sosyalç›karlara, taraflar›n›n ekoullar alt›nda birliktetemsil edildi¤i ortamlardaçözümler getirilmesiniöngören anlay›. Üçlü temsililkesinin geçerli olabilmesi,sosyal taraflar›nözgürce örgütlenebilmelerine ve faaliyet gösterebilmelerine ba¤l›d›r.



Ünite 5 - Sosyal Politikalar›n Uluslararas› Kaynaklar› ve Uluslararas› Çal›ma Örgütü

Yukar›da adlar› belirtilen uluslarararas› kurulular›n sosyal politikalarla da ilgili baz›belgeleri ile ayr›nt›l› bilgiler edinebilmek için Takent’in (1995) ‹nsan Haklar›n›n Ulus-lararas› Dayanaklar› adl› kitab›ndan yararlanabilirsiniz.

K›tasal ba¤lamda Avrupa Birli¤i (AB), Avrupa Konseyi (EC), Avrupa Ekonomik‹birli¤i Örgütü (OEED) gibi örgütler ile Avrupa Güvenlik ve ‹birli¤i Konferans›,Helsinki Belgesi, Paris art› gibi belgeler de yine uluslararas› sosyal politikalarakaynak tekil ederler.

Dünya Sendikalar Federasyonu (WFTU), Uluslararas› Hür ‹çi Sendikalar› Kon-federasyonu (ICFTU), Dünya ‹ Konfederasyonu (WCL), Asya Amerika ‹çi Sendi-kalar› Birli¤i (AAFLI), Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUI) gibi içi ya daUluslararas› ‹verenler Örgütü (IOE), Avrupa ‹verenler Konfederasyonu (UNICE)gibi iveren örgütlerinin de, uluslararas› sosyal politikalara do¤rudan ya da dolay-

l› katk›lar›n›n bulundu¤u gözden ›rak tutulmamal›d›r (Tokol, 1995, s: 127 vd.).Sosyal politikalar›n uluslararas› ilke ve normlar›, 4. S›n›f ders program›nda yeralan ayn› adl› bir ders kapsam›nda daha ayr›nt›l› olarak ele al›narak ilenilecektir.

1. Ulusal ve uluslararas› sosyal politikalar›n araçlar› aras›nda bir farkl›l›k bulunur mu?2. Ulusal sosyal politikalar›n gelimesiyle, sosyal politikalar›n ulusal kimlikleri, giderek

azalarak ve son ba¤lamda sizce ortadan kald›rabilir mi?3. Sosyal politika uygulamalar›, igücü maliyetlerini ço¤altarak toplam maliyet ve ürün fiyat-

lar› üzerinde bir ço¤almaya neden olabilir mi? Bu yakla›m› örneklendirebilir misiniz?4. Uluslararas› sosyal politikalarca benimsenen normlar›n gerisinde kalmas›, bir ülkeye

uluslararas› piyasalarda üstünlük kazand›rabilir mi?

ULUSLARARASI ÇALIMA ÖRGÜTÜUluslararas› Çal›ma Örgütü, 1934 y›l›ndaVersay Bar› Andlamas› çerçevesindenç›kart›larak,Milletler Cemiyeti ’ne (Leaque of Nations) ba¤lanm›t›r. Örgüt, 2. Dün-

ya Sava› süresince çal›malar›n› Kanada’da sürdürmütür. 2. Dünya Sava› sonun-da Milletler Cemiyeti da¤›lm› ve yerineBirlemi Milletler (United Nations) örgü-tü kurulmutur. Böylece, 26 Haziran 1946’da imzalanan özel bir anlama çerçeve-sinde Uluslararas› Çal›ma Örgütü, hukuken ve ekonomik yönden özerk bir sta-tüye kavumutur (Centel, 1999, s: 1).

K ‹ T A P

89

SIRA S‹ZDE



Uluslararas› Çal›ma Örgütü, insan gücünün ekonomik ve sosyal yönden ev-rensel düzeyde korunmas›n› ve gelitirilmesini hedefler. Bu hedefe ulaabilmekdo¤rultusunda benimsenecek ilkeleri ve uygulanacak kurallar› belirleyerek, norm-lat›r›r. Bunlar›n evrensel düzeyde uygulanmas› ve gelitirilmesi için çal››l›r. Ör-güt bu çerçevede uygulamalar› koordine eder ve denetler.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün hedeflerinde, kuruluundan günümüze deksüregelen dönem içinde bir de¤iiklik olmam›t›r. Ancak önceleri daha çok i ili-kileri ve yaam›na yönelik çal›ma normlar› üzerinde yo¤unlaan konular›, gide-rek çeitlenmitir. Örgüt; günümüzde art›k salt uluslararas› çal›ma politikalar›- n›n de¤il, uluslararas› sosyal politikalar›n dayal› oldu¤u ilke ve kurallar› da yara-tan bir kurulu haline gelmitir. Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün çal›ma alan›n-daki genileme, 1919 y›l›nda kabul edilen program› ile 1944 y›l›nda PhiladelphiaBildirgesi’de yer alan konular kar›lat›r›ld›¤›nda da görülür.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Yap›s›Uluslararas› Çal›ma Örgütü’ne devletler üye olabilir. Her devlet; hükümet, içi veiveren kesiminin tesilcileri arac›l›¤› ile Örgüt’de temsil edilir. Uluslararas› Çal›maÖrgütü’ne üye olan devletlerin say›lar› yakla›k 170’tir.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nünüç ana organ› vard›r. Bunlar›n yap›lar›n› veilevlerini s›ras› ile ele alal›m.

90 Sosyal Politika

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün 1919 y›l›nda kabul edilen ilk program›nda yer alan konular

i. Günlük ve haftal›k en uzun çal›ma süresinin belirlenmesi.ii. ‹sizlik sorunu ile sava›lmas›.iii. ‹nsan onuruna yara›r yaam koullar›n› sa¤layabilecek düzeyde bir ücretin güvence alt›na al›n-

mas›. vi. ‹gücünün fiziksel ve mesleki risklerine kar› korunmas›. v. Çocuk ve kad›n igücünün çal›ma yaam›nda özel olarak korunmas›. vi. Eit de¤erde ise, eit ücret ödenmesi. vii. Mesleki örgütlenme hakk›n›n tan›nmas›. viii.Mesleki ve teknik ö¤retimin gelitirilmesi.ix. Kendi ülkesi d››nda, baka ülkelerde çal›an göçmen içilerin hak ve yararlar›n›n korunmas›.x. Yal›l›k ve igörmezlik gelirlerinin güvence alt›na al›nmas›.

Philadelphia Bildirgesi’nde yer alan temel ilkeler

i. ‹gücü (emek); al›n›p sat›labilen ya da kiralanabilen ticari bir mal (meta) de¤ildir.ii. Düünce ve örgütlenme özgürlü¤ü, sürekli gelimenin temel kouludur.iii. Her nerede olursa olsun yoksulluk, tüm insanl›k için önlenmesi zorunlu bir sorundur.iv. ‹çi ve iveren kesimi temsilcileriyle, hükümet temsilcilerinin e koullar alt›nda yer alacaklar› or-

tamlarda, özgürce yap›lacak tart›malar ve demokratik biçimde al›nacak kararlarla biçimlenecekuluslararas› normlar, kat›l›mc› yakla›mlar, kararl› ve sürekli uluslararas› çabalarla gelitirilmelidir.



Uluslararas› Çal›ma Konferans› Uluslararas› Çal›ma Konferans› , Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün en üst karar organ› d›r. Örgüt’ün kararlar› burada görüülüp, al›n›r. Bu nedenle Konferans, Ör-güt’ün yasama organ› niteli¤ini ta›r. Uluslararas› Çal›ma Konferans›n›, bir tüzelkiili¤in genel kuruluna ya da bir devletin parlamentosuna benzetilebilir.

Üye devletler Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nde 4 kiilik bir delegasyon ile tem-sil edilir. Bu delegasyonun 2 üyesi üye devletin hükümetini temsil eder. Delegas-

yonun 1 üyesi içileri, 1 üyesi ise iverenleri temsil eder. Bu say›sal da¤›l›m ile,çal›ma yaam›n›n temel unsurlar› aras›nda adil bir dengenin kurulmas› hedeflen-mitir. ‹çi ve iverenleri temsil eden delegeler; ülke genelinde en çok üyeye sahip bulunan en üst mesleki örgütleri (sendikalar›) taraf›ndan seçilir (‹nternational La-bour Standards, 1990, s: 10).


ekil 5.1

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Yap›s›

Uluslararas› Çal›maKonferans›:Uluslararas›Çal›ma Örgütü’nün yasamaorgan›d›r. Örgüt’ünSözleme veTavsiye niteli¤indeki kararlar›Konferans taraf›ndan al›n›r.

ekil 5.2

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nde üye devletleri temsil eden delegeler

Uluslararas› Çal›ma Örgütü

Uluslararas› Çal›maKonferans›

Uluslararas› Çal›maBürosu

Uluslararas› Çal›maÖrgütü Yönetim

Kurulu

Uluslararas› Çal›maArat›rmalar

Enstitüsü

Uluslararas› Çal›maArat›rmalar

Enstitüsü



Konferans’da her delege birbirinden ayr›, ba¤›ms›z söz ve oy hakk›na sahiptir.Bir üye devletin delegasyonunda yer alan 4 delegeden 1’inin seçilememesi ya daüye devlet taraf›ndan gönderilmemesi durumunda, delegasyonda yer alan ötekiüyelerin, söz hakk› sakl› olmakla birlikte, oy hakk› bulunmaz. Uluslararas› Çal›-ma Örgütü’ne üye olan devletler, her y›l ço¤u kez Haziran ay›nda ‹sviçre’nin Ce-nevre kentinde, düzenlenen Uluslararas› Çal›ma Konferans›’nda bir araya gelirler.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü Yönetim KuruluUluslararas› Çal›ma Örgütü’nün yürütme organ› Yönetim Kurulu dur. Guvernör- ler Kurulu olarak da adland›r›laran bu organ, bir tüzel kiili¤in yönetim kuruluna

ya da bir devletin bakanlar kuruluna benzetilebilir. Örgüt’ün yap›s›na ve normla-r›na egemen olan üçlü kat›l›m ilkesi , Yönetim Kurulu’nun oluumunda da aynenkorunmutur. öyle ki, Yönetim Kurulu’nun 56 üyesi bulunur. Bunlar›n 14’ü içi,14’ü iveren kesimlerini temsil eden delegeler aras›ndan seçilir. Kurulun 28 üyesiise hükümet kesimini temsil eden delegelerden oluur. Uluslararas› Çal›ma Örgü-tü Yönetim Kurulu, üç y›lda bir kez Uluslararas› Çal›ma Konferans› tarf›ndan ye-niden seçilerek belirlenir. Yönetim Kurulu y›lda üç kez ola¤an olarak toplan›r (‹n-ternational Labour Standards, 1990, s: 10).

Uluslararas› Çal›ma BürosuUluslararas› Çal›ma Bürosu’nun, merkezi Cenevre’de bulunan “Uluslararas› Sosyal

Arat›rmalar Enstitüsü” ile merkezi ‹talya’n›n Torino kentinde olan “Uluslararas›Meslekî ve Teknik E¤itim Merkezi” adl› iki alt uzman kuruluu bulunur. Bu birim-ler, Uluslararas› Çal›ma Bürosu’nun koordinesi alt›nda teknik ve sosyal niteliklinorm taslaklar› üzerinde sürekli çal››r (‹nternational Labour Standards, 1990, s: 10).

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün FaaliyetleriUluslararas› Çal›ma Örgütü’nün faaliyetleri; yasama, yürütme ve denetleme çal›-malar› bal›klar› alt›nda toplanabilir.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Yasama Çal›malar›Uluslararas› Çal›ma Konferans› taraf›ndan benimsenen normlar “Sözleme” (Con-

vention) ya da “Tavsiye” (Recommedation) olarak adland›r›lan karar metinlerinde yer al›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü Bürosu taraf›ndan haz›rlanan norm taslaklar›, üze-rinde yeterince çal››ld›ktan sonra, Uluslararas› Çal›ma Örgütü Yönetim Kuru-

lu’na sunulur. Yönetim Kurulu konuyu ele al›p, inceler ve uygun bulursa Ulusla-raras› Çal›ma Konferans›’na gönderir. S›ras› geldi¤inde bu taslak Konferans gün-demine al›n›r ve metin ile ilgili ayr›nt›l› bilgiler, gerekçeler üye devletlere gönde-rilir. Üye devletlerin hükümetleri ile içi ve iveren kesimleri metin üzerinde ge-rekli çal›malar› yaparlar. Komisyonlar seçilir ve norm tasla¤›na son biçim verilir.Gerekli prosedür tamamland›ktan sonra da Konferans’da görüülmeye balan›r.Taslak metnin bir sözleme karar› m›, yoksa bir tavsiye karar› m› olaca¤›na Konfe- rans karar verir.

Taslak metnin bir Uluslararas› Çal›ma Örgütü Sözlemesi niteli¤i kazanabilme-si için, Konferans delegelerinin 2/3 ço¤unlu¤u taraf›ndan kabul edilmesi gerekir.Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nünTavsiye karar› olarak hüküm ifade edebilmesi

92 Sosyal Politika

Yönetim Kurulu:Uluslararas› Çal›maÖrgütü’nün yürütme organ› d›r.

Uluslararas› Çal›maÖrgütü’nün,teknik ve sosyalalanlarda görev yapan ikialt uzman kuruluu bulunur.Bu enstitü ve merkez,Uluslararas› Çal›ma Bürosu na ba¤l›d›r.



için ise, tasla¤›n salt ço¤unlukla kabul edilmesi yeterlidir. Ancak, Örgüt’ün Sözle-me ve Tavsiye niteli¤indeki kararlar› aras›nda, kabul yeter say›lar› d››nda önemlibaka farkl›l›klar da vard›r.

Sözlemelerin oluma aamas›nda, hükümet ile içi ve iveren kesimlerininkonu üzerinde uzlamalar› sa¤lan›l›r. Üye devletlerin, sözlemeleri onay aama-s›nda, kabul edip etmeme konusunda bir insiyatifleri bulunur. Ancak, sözleme-lerin ba¤lay›c› niteli¤i onay aamas›ndan sonra ortaya ç›kar. Bu nedenle de, birsözleme metni uzun ve ayr›nt›l› çal›malar›n ard›ndan haz›r hale gelir. Getirilennormlar›n tüm ülkelerde uygulanabilir nitelikte olmas›na özen gösterilir (Kaya,1999, s: 17).

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’ne üye olan ülkelerin ekonomik, hukuki, sosyal,siyasal yap› ve koullar› aras›nda do¤al olarak baz› farkl›l›klar bulunur. Örgüt ta-raf›ndan kabul edilecek bir ilke ya da kural›n, üye devletler taraf›ndan uygulama-

ya konulabilmesi bu nedenle güç ya da olanaks›z olabilir. Uluslararas› Çal›ma

Örgütü, üye devletleri zorda b›rakmamak için böyle durumlarda daha çok Tavsi- ye karar› al›r. Yeni, de¤iiklik gereksinimi duyulacak, üzerinde yeterli bir uzlamasa¤lanmam›, henüz yeterince gelimemi konular Tavsiye niteli¤indeki kararlar-da yer al›r. Genel bir normun uygulanmas›na ilikin çok ayr›nt›l› hükümlere de,daha çok Tavsiye karar› metinlerde yer verilir. Ayr›ca, Tavsiye kararlar› ile gele-cekte al›nacak Sözleme kararlar› için uygun bir ortam›n olumas› da hedeflenebi-lir. Bir baka deyile, uygun koullar› sa¤layabilmeleri yönünde üye devletlere birsüre tan›nm› olur. Örgüt’e üye olan devletlerin Tavsiye kararlar›ndan yararlanma-lar› beklenir. Ancak, Tavsiye kararlar›nda yer alan normlar›n üye ülkeler yönün-den ba¤lay›c› bir niteli¤i yoktur (Kaya, 1999, s: 17).

Uluslararas› Çal›ma ÖrgütüSözleme lerinin üye devletler yönünden onaylan-

d›ktan sonra ba¤lay›c› bir niteli¤i bulunur. Uluslararas› Çal›ma Konferans› taraf›n-dan kabul edilen bir Sözlemeyi Örgüt’e üye olan devletler, en geç 1 y›l içinde yasama organlar›na aynen göndermekle yükümlüdürler. Devletlerin bu ba¤lamda,Örgüt’e üye olmaktan kaynaklanan bir yükümlülü¤ü bulunur. Bu süre çok özeldurumlarda, en çok 18 ay olabilir. Bir Sözleme metninin, üye devletlerin yasamaorganlar›nda de¤itirilmeksizin, aynen onaylanmas› gerekir. Sözleme’ yi onayla-

yan devletin, ulusal mevzuatlar›n› Sözleme hükümleri do¤rultusunda, gecikmek-sizin düzenlemesi bu onay süreci kapsam›nda irdelenir. Böylece, Örgüt’ün benim-sedi¤i bir ilke ya da kural, üye devletlerde ulusal hukuk kurallar› ile ilerlik ka-zanm› olur.

Bir Sözlemeyi onaylamakla, üye devletlerin yükümlülü¤ü bitmez. Uygulama- ya konulan norma ilikin bilgi ve verilerin sürekli ve düzenli olarak Örgüt’e iletil-mesi de gerekir. E¤er bir Sözleme , üye devlet taraf›ndan yasama organ›na de¤i-tirilerek gönderilmi ya da ulusal mevzuat onaylanan norm hükümleri do¤rultu-sunda düzenlenmemi ise bu durumun nedenleri Örgüt’e iletilir.

Uluslararas› Çal›ma Örgüt’ü, bu güne dek yakla›k 184 Sözleme ile 194 Tav- siye karar› kabul etmitir. Örgüt’ün 29, 87, 98, 100, 105, 11 ve 138 say›l› Sözleme-leri çekirdek çal›ma standardlar›n› kapsar. Bu 7 Sözleme d››nda, 1998 y›l›ndakikabul edilen Temel Haklar Bildirgesi’nde yer alan çocuk igücü kullan›m›na ili-kin normlar› içeren Sözleme metni ile bu say› 8’e yükseltilmitir. En çok Sözle- me onaylayan üye ülkeler aras›nda, Bat› ve Kuzey Avrupa ülkeleri dikkati çek-mektedir. Buna kar›n; Tayland, Nepal, Sudan, ABD, Yemen, Suudi Arabistan, En-donezya, Malezya, ‹ran ve Güney Afrika Cumhuriyeti gibi ülkeler en az Sözleme

onaylayan ülkeler aras›nda yer almaktad›r.


Uluslararas› Çal›maÖrgütü, oluturdu¤unormlara ilikin kararlaral›rken, üye devletlerinkoullar›n› gözönünde tutar.Örgüt’e üye devletler,Tavsiye niteli¤indeki karar-lardan dilerlerseyararlan›rlar.

Üye devletlerin; Örgüt’ünSözleme niteli¤indekikararlar›n›, Örgüt’ünstatüsünde belirtilenkoullara uygun olarakonaylay›p, uygulamaya

koymak yönünde, Örgüt’eüye olmaktan kaynaklananbir yükümlülükleri bulunur.



Uluslararas› Çal›ma Örgütü konusunda http://www.ilo.org ve Türkiye’nin onaylad›¤› Ulus-lararas› Çal›ma Örgütü Sözlemeleri konusunda http://www.belgenet.com/ariv/sözle- me/ilo.html adreslerinden yararlanabilirsiniz.

Türkiye’nin onaylad›¤› Uluslararas› Çal›ma Örgütü Sözlemelerinin içeri¤i ile ilgili ayr›n- t›l› bilgileri ise, Centel’in (1999)Türkiye’nin Onaylad›¤› ILO Sözlemeleriadl› kitab›n-dan yararlanabilirsiniz.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Yürütme Çal›malar›Konferans gündemini belirlemek, al›nan kararlar›n yerine getirebilmek için gerek-li önlemleri almak, Örgüt’ün bütçesini haz›rlamak, üye ülkelerle ilikileri sürdür-mek, Çal›ma Bürosu ile olan iliki ve çal›malar› koordine etmek gibi çal›malar

Yönetim Kurulu’nun görev alan›na girer.

Uluslararas› Çal›ma Bürosu, Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün tüm sekreterlik ve bürokratik hizmetlerini de sürdürür. Büro, toplant›lar›n gerekli dökümanlar›n›haz›rlar, raporlar düzenler, teknik ibirli¤i uzmanlar›n› toplar, programlar yapar.Uluslararas› Çal›ma Bürosu, arat›rma ve e¤itim çal›malar› da sürdürür. Ayr›cabas›m ve yay›m faaliyetleri ile üye ülkeler ve içi-iveren kesimleri ile ilikiler kur-mak, kendilerine yard›mc› olmak, dökümantasyon hizmeti vermek, her türlü bel-gelemeyi yapmak da yine Büro’nun çal›malar› kapsam›nda yer al›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Denetim Çal›malar›Uluslararas› Çal›ma Örgüt’nün kendine özgü bir denetim yetkisi vard›r. An-cak, hemen eklenilmesi gerekir ki, bu alandaki faaliyetleri Örgüt’e bir yarg› organ› kimli¤i kazand›rmaz. Örgüt’ün denetimleri, genel ve özel olmak üzereikiye ayr›labilir.

Örgüt, üye devletlerin sözlemelerle ilgili yükümlülüklerini yerine getirip getir-medikleri düzenli denetimlerle sorgular. Çünkü, Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nünSözleme niteli¤indeki kararlar› çok tarafl› andlamalar gibi hüküm ifade eder. Bunedenle de Sözlemeleri onaylayan devletler, iç hukuklar›n› bu sözleme hüküm-lerine göre uyarlamak zorundad›rlar. Önceden de de¤inildi¤i üzere, bir Sözle-me’yi onaylamak ya da onaylamamak üye devletin insiyatifine b›rak›lm›t›r. “An-cak, sözlemeyi onaylayan ülke, sözleme gereklerini yerine getirme yükümlülü-¤ünü ve sözlemelerin uygulan›p uygulanmad›¤›n›n denetimini kabul etmektedir”(Kaya, 1999, s: 41).

Uluslararas› Çal›ma Örgütügenel denetim yetkisini; sözlemelerin üye devlet-ler taraf›ndan onaylanma ve uygulanma durumlar›n› sorgulayarak kullan›r. Dene-tim çal›malar›, önce “Uzmanlar Komitesi” (The Committee of Experts on the

Application of Conventions and Recommendations) ve “Konferans (Uygulama) Komitesi (Komisyonu) ” (The Conference Committee on Applicat›on of Conventi-on and Reccommendation) olarak adland›r›lan Örgüt’ün özel kurullar› taraf›ndansürdürülür. Uzmanlar Komitesi , Örgüt’ün Yönetim Kurulu taraf›ndan, baar›lar› vetarafs›zl›k nitelikleri göz önünde tutularak seçilen 20 ba¤›ms›z uzman üyeden olu-ur. Komite, Örgüt’e üye devletlerce düzenli olarak gönderilen hükümet raporla-r›n› hukuki ve teknik yönlerden sorgular (Gülmez, 2000, s: 189). Konferans Ko-mitesi ise, y›ll›k toplant›lar›nda Konferans taraf›ndan, üçlü kat›l›m ilkesine uyula-rak seçilen 150 kiiden oluur. Bu Komite, kendisine gönderilen belirli bir konu-

ya ilikin daha spesifik çal›malar yapar. Uzmanlar Komitesi, çal›malar› sonunda

94 Sosyal Politika

‹ NTERNET

K ‹ T A P

Uluslararas› Çal›maÖrgütü, üye devletleri,genel veözel olarak denetler.



üye ülkenin yükümlülüklerini yerine getirmedi¤i yönünde bir karar verirse, üyedevlet uyar›l›r ve yükümlülüklerini yerine getirmeye ça¤›r›l›r. Konferans Komitesiise çal›malar›n›n sonucunu bir raporla Konferans’a sunar (Kaya, 1999, s: 41). Ko-misyon, ivedi ve önemli buldu¤u konular hakk›nda haz›rlad›¤› raporuna, özel liste ya da paragraflar koyar. Örne¤in; Türkiye, 1978, 1979, 1980, 1983 ve 1989 y›l-lar›nda sendikac›l›k diliyle “kara liste” olarak da adland›r›lan özel paragrafa al›n-m›t›r (Gülmez, 2000, s: 189).

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün, yukar›da aç›klanangenel denetim yetkisinind››nda ayr›ca,özel bir denetim yetkisi de bulunur. Örgüt bu yetkisini bir üye dev-letin delegelerinden birisinin, temsil etti¤i kesim ad›na, di¤er kesimi ya da bir üyedevletin bir baka üye devleti ikayet etmesi durumunda kullan›r. Örne¤in; birSözleme’nin geçerli olamayan nedenlerle onaylanmad›¤› ya da onaylanan birSözleme normuna özü ya da sözüne uygun olarak ilerlik kazand›r›lmad›¤› ve

yahut da önceden onaylanan bir sözleme normunun uygulamadan kald›r›ld›¤› gi-

bi suçlamalar böyle bir ikayetin konusu olabilir. Sendika özgürlü¤üne ilikin sen-dikalar›n ikayetleri ise Örgüt’ün “Sendika Özgürlü¤ü Komitesi (Committee onFreedom of Association) kat›nda ele al›n›r. Yönetim Kurulu taraf›ndan yine üçlütemsil ilkesi gözetilerek seçilen 9 kiiden oluan bu komite savlar› sorgular. Ko-mite çal›malar› sonunda sav› hakl› bulmaz ise red ederek, kamuoyuna aç›klar.Hakl› bulursa üye devletin bu konuda dikkatini çeker. Savunma ister. Önlem al-maya davet eder. Konuyu arat›rmak üzere soruturma komisyonlar› kurabilir.E¤er üye devlet bu ça¤r›ya yan›t vermez ya da verdi¤i yan›t inand›r›c› ve hakl› bu-lunmaz ise, konu uluslararas› kamuoyuna duyurulur. Örne¤in Türk-‹, 87 say›l›Sözlemeyi uygulamad›¤› gerekçesiyle Türkiye’ye yönelik olarak 1994 y›l›nda birikayette bulunmutu (Gülmez, 2000, s: 189). Yönetim Kurulu gerekli görürse ko-nuyu son ba¤lamda Uluslararas› Adalet Divan› ’na da ta›yabilir.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün; üye olmaktan kaynaklanan yükümlülükle-rini yerine getirmeyen devletlere kar›, maddi nitelikte bir yapt›r›m uygulayabil-mesi hiç kukusuz düünülemez. Örgüt; üye devleti daha çok özendirici, inan-d›r›c›, uyar›c› çabalar gösterir. Son ba¤lamda uluslararas› kamuoyu kat›nda suç-lar, özel komisyonlar oluturup, oturumlar düzenlenleyebilir. Konu, bas›l› vegörsel yay›n organlar›na ta›nabilir. Örgüt’ün çeitli belgelerinde sürekli olarakdile getirilebilir. Bu yapt›r›m biçimi bir ülkenin uluslararas› ortamlardaki imaj› vesayg›nl›¤› yönünden önem ta›r.

5. Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün program›nda yer alan konular, geçen zaman içindesizce neden, çeitlenerek ço¤alm› olabilir?

6. Türkiye’yi, Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nde temsil edecek delegeleri kimler seçer?7. Baz› kaynaklarda kullan›lan, çal›ma yaam›n›n aktörleri ya da çal›ma yaam›n›n

partnerleri ifadeleri ile ne anlat›lmak istenmektedir.8. Sözleme’nin Örgüt’e üye devletlerin yasama organlar›nda de¤itirilerek onaylanma-

s› nas›l bir hüküm ifade eder.


Uluslararas› Adalet Divan›(International Court of Justice);Lahey AdaletDivan›olarak da an›l›r.Birlemi Milletlertaraf›ndan kurulmu olup,onun faaliyet alanlar›ylailgili olarak görev yapar.

SIRA S‹ZDE



96 Sosyal Politika

Foto¤raf

Uluslararas› Adalet Divan›’n›n Hollanda’da Lahey’deki Binas›




ÖzetUlusal ve uluslararas› sosyal politika kavramlar›

aras›ndaki farkl›l›klar nelerdir? • Uluslararas› kurulular taraf›ndan benimsenen sos-

yal nitelikli ilkeler ve yarat›lan kurallar, yaad›¤›-m›z dönemde ulusal sosyal politikalara büyük öl-çüde yön vermektedir. Her alanda yaan›lan en-tegrasyon süreci, bu yöndeki gelimeleri uyararak,sosyal politikalar›n uluslararas› kaynaklar›na dahada önem kazand›rmaktad›r.

• Uluslararas› sosyal politikalar›n dayal› oldu¤u ilke-ler ve kurallar, ulusal sosyal politikalar için bir kay-nak oluturur.

Uluslararas› sosyal politikalar›n do¤up, gelimesine hangi nedenler yol açm›t›r?

• Ülkeler aras›nda rekabet eitli¤ini sa¤lamak, ulus-lararas› kamuoyunun bask›s›, devletlerin siyasal

yakla›mlar›, kendi kendine yard›m hareketlerininuluslararas› düzeyde kurumlamas›, sosyal politi-kalar›n uluslararas› kaynaklar›na duyulan gereksi-nim sosyal politikalar›n uluslararas› boyutlar kazan-mas›nda etkili olmutur.

Uluslararas› sosyal politikalar günümüze dek süre-

gelen dönem içinde, hangi koullar alt›nda, nas›l gelimitir?

• Sosyal politikalar›n uluslararas› normlar›n› olutu-rabilmek do¤rultusundaki ilk giriimler, bireysel nitelikte olmu ve olumlu bir sonuç vermemitir.

• Bu alanda yap›lan bireysel giriimleri, baz› dev-letler taraf›ndan balat›lan resmi çal›malar izle-mi, ancak bu çabalardan da olumlu sonuçlaral›namam›t›r.

• Uluslararas› bir meslek kuruluunun, çeitli devlet-ler kat›nda sürdürdü¤ü çal›malar, sosyal politika-

lar›n ilk uluslararas› normlar›n›n da¤mas›nda etkiliolmakla birlikte, bu yönde somut ad›mlar ancak 1.Dünya Sava›’n›n ard›ndan at›labilmitir.

Uluslararas› sosyal politikalar› ta›yan kurulular aras›nda Uluslararas› Çal›ma Örgütü, hangi özel- likleri ile öne ç›karak önem kazan›r?

• Uluslararas› sosyal politikalar›n ilkelerini ve kural-lar›n› yarat›p, gelitirmek, bu normlara evrensel dü-zeyde ilerlik kazand›rmak, Uluslararas› Çal›maÖrgütü’nün do¤rudan görev alan›na girer. Bu özel-li¤i nedeniyle Örgüt, baka uluslararas› kurulular-dan ayr›l›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün organlar› ile bu

organlar›n ilevleri nelerdir? • Uluslararas› Çal›ma Konferans›, Uluslararas› Çal›-

ma Örgütü’nün yasama organ›d›r. Örgüt’ün Sözle- me ve Tavsiye niteli¤indeki kararlar› Konferans ta-raf›ndan al›n›r.

• Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Yönetim Kurulu, yürütme organ› ilevi görür.

• Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün, teknik ve sosyalalanlarda görev yapan iki alt uzman kuruluu bu-lunur. Bu enstitü ve merkez, Uluslararas› Çal›maBürosu olarak adland›r›lan, Örgüt’ün bir baka or-gan›na ba¤l›d›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Sözleme ve Tav- siye niteli¤indeki kararlar›, örgüte üye devletler yö- nünden neden önem ve de¤er ta›r? Bu kararlar aras›ndaki farkl›l›klar nelerdir?

• Uluslararas› Çal›ma Örgütü, oluturdu¤u normlarailikin kararlar al›rken, üye devletlerin koullar›n›göz önünde tutar. Örgüt’e üye devletler, Tavsiyeniteli¤indeki kararlardan dilerlerse yararlan›rlar.

• Üye devletlerin; Uluslararas› Çal›ma Örgütü Söz-lemelerini, Örgüt’ün statüsünde belirtilen koulla-

ra uygun olarak onaylay›p, uygulamaya koymak yönünde, Örgüt’e üye olmaktan kaynaklanan bir yükümlülükleri bulunur.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün denetim süreci nas›l iler ve sonuçlan›r? Örgütün bu ba¤lamda bir etkinli¤inden söz edilebilir mi?

• Uluslararas› Çal›ma Örgütü, üye devletleri, genel ve özel olarak denetler.

• Örgüt, sürdürdü¤ü denetimlerin sonuçlar›n›, ulus-lararas› kamuoyuna kat›nda dile getirir.

1A M A Ç

2A M A Ç

3A M A Ç

4A M A Ç

5A M A Ç

6A M A Ç

7A M A Ç



98 Sosyal Politika

Kendimizi S›nayal›m1. Uluslararas› Sosyal Politika alan›nda ilk bireysel giri-im kim taraf›ndan balat›lm›t›r?

a. Daniel LEGRANDb. Sir Walter SCOTTc. Adolphe BLANQUId. Robert OWENe. Victor HUGO

2. Uluslararas› Sosyal Politika alan›ndaki ilk resmi giri-im, hangi ülke taraf›ndan yap›lm›t›r?

a. ‹ngiltereb. ‹sviçrec. Almanyad. Rusyae. Fransa

3. Uluslararas› Çal›ma Örgüt’ü hangi y›l kurulmutur?a. 1900b. 1909c. 1919d. 1929e. 1945

4. Aa¤›dakilerden hangisi, Uluslararas› Çal›ma Örgü-

tü’nün organlar›ndan biri de¤ildir?a. Uluslararas› Çal›ma Örgütü Bürosub. Uluslararas› Çal›ma Örgütü Konferans›c. Uluslararas› Çal›ma Örgütü Bakanlar Kurulud. Uluslararas› Çal›ma Örgütü Uluslararas› Sosyal

Arat›rmalar Enstitüsüe. Uluslararas› Çal›ma Örgütü Yönetim Kurulu

5. Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nde yer alan içi ve ive-ren kesimi temsilcilerini kim seçer?

a. Üye devletin parlamentosub. ‹çi ve iveren birli¤ic. Üye devletin hükümetid. Ülke genelinde çok üyeye sahip üst içi ve iveren

sendikalar›e. Ekonomik ve sosyal konsey

6. Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Yönetim Kurulu’ndakaç hükümet temsilcisi delege bulunur?

a. 10b. 12c. 28d. 25e. 30

7. Uluslararas› Çal›ma Örgütü Konferans›’nda bir Söz-leme karar›n›n al›nabilmesi için gerekli kadar yetersay›s›nedir?

a. 1/3b. 1/2c. 3/5

d. 2/3e. 4/5

8. Üye devletler kendilerine iletilen Sözlemeleri, çoközel durumlarda, en geç kaç ay içinde yasama organ›nagöndermekle yükümlüdür?

a. 6b. 12c. 18d. 24e. 36

9. Aa¤›dakilerden hangisi, Uluslararas› Çal›ma Örgü-tü’nün genel denetim yetkisi çerçevesinde oluturdu¤ukurullardan birisidir?

a. Konferans Komitesib. Guvernörler Kuruluc. Uluslararas› Arat›rmalar Enstitüsüd. Uluslararas› Arat›rmalar Merkezie. Adalet Kurulu

10. Uzmanlar Komitesi hangi üyelerden oluur?a. 3 Uluslararas› Adalet Divan› üyesinden

b. Yönetim Kurulunun asli üyelerindenc. 10 Yönetim Kurulu üyesindend. 20 ba¤›ms›z uzmandane. Her üye devlet taraf›ndan seçilerek, gönderilen

üyelerden




Yaam›n ‹çinden

ILO, Türkiye’de Memura Grev Hakk› ‹stiyor

Uluslararas› Çal›ma Örgütü Uzmanlar Komitesi taraf›n-dan haz›rlanan raporda, TSK mensuplar› ve polisler d››n-da tüm memurlara sendikaya üyelik ve grev hakk› veril-mesi istendi. Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün (‹LO), Ce-nevre’de gerçekletirilen 90. Çal›ma Konferans›na sunul-mak üzere ‹LO Uzmanlar Komitesi taraf›ndan haz›rlananraporda, Türk Silahl› Kuvvetleri mensuplar› ile polislerind››nda kalan tüm memurlara sendikaya üye olabilme vegrev hakk› verilmesi istendi. Uzmanlar Komitesi taraf›n-dan üye ülkelerden gelen raporlar incelenerek haz›rlananraporda, içi sendika yöneticilerinin yerel veya genel se-çimlerde aday olduklar› dönem ve seçilmeleri halindesendika yöneticili¤i görevini sürdürmelerine olanak sa¤-lanmas› da gündeme getirildi. Raporda, 4688 say›l› KamuGörevlileri Sendika Yasas›’nda baz› memurlar›n sendikaüyeli¤i kapsam› d››nda tutuldu¤u an›msat›larak, Türk Si-lahl› Kuvvetleri ile polisler d››ndaki tüm memurlara sen-dika kurabilme veya sendikaya üye olabilme hakk› ilegrev hakk›n›n verilmesi gerekti¤i belirtildi. ‹LO raporun-

da, grev yasa¤›n›n yaln›zca devlet ad›na yetki kullanan vetemel hizmet yürüten memurlar için söz konusu olabile-ce¤i kaydedildi.

Kaynak: Anadolu Ajans›, 7 Haziran 2002.

Türkiye ILO Üyeli¤inden Ayr›lmal›d›r!

Türkiye y›llard›r, imzalad›¤› ILO sözlemelerinin gereklerini yerine getirmemi, denetimler kar›s›n- da de¤iiklik sözleri vermi ancak yine de ulusal mevzuat ‹LO normlar›na ayk›r› kalm›t›r. Sorunun kayna¤› devletin ideolojisi ve yap›lanmas›d›r. Dev- lette uluslarüstü hukuka kar› direnen bir çekirdek vard›r.

Yasama, yürütme ve yarg› organlar›, Türkiye’nin taraf› ve

yükümlüsü oldu¤u uluslararas› sözlemelerin gereklerini yerine getirmekten kaç›nmaktad›r. Uluslarüstü hukukakar› Türkiye “milli” bir direnç, çifte standart ve yurttaasayg›s›zl›k vard›r. Uluslararas› sözlemeler yasak savmak

ve makyaj için onaylanmakta ancak bu sözlemelerden yurttalar›n yararlanmas›na ise olanak verilmemektedir.Demokratikleme isteyen AB içilerimize kar›maktad›r!

Avrupa Parlamentosu asl›nda Sevr istemektedir! ‹hbar edi- yorum; asl›nda ‹LO da içilerimize kar››yor, milli ege-menlik alan›m›za giriyor.

Tercihler yal›nd›r. E¤er uluslararas› toplulu¤un bir üye-

si olacaks›n›z o toplulu¤un gelitirdi¤i kurallar› dikkatealacaks›n›z. Uluslarüstü normlar› içinize sindireceksiniz.Ça¤d›› kalm› düzenlemelerinizi bunlar ulusal egemenlikürünü de olsa de¤itireceksiniz.

Aziz Çelik, Cumhuriyet 12 Haziran 1995 Pazartesi, s: 15.

“

” ”

“



100 Sosyal Politika

Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›1.d Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslarara-

s› Sosyal Politikalar›n Tarihsel Geliimi bal›¤› al-t›nda verilen bilgilerden yararlan›n.

2.b Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslarara-s› Sosyal Politikalar›n Tarihsel Geliimi bal›¤› al-t›nda verilen bilgilerden yararlan›n.

3.c Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslarara-s› Sosyal Politikalar›n Tarihsel Geliimi bal›¤› al-t›nda verilen bilgilerden yararlan›n.

4.c Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslarara-s› Çal›ma Örgütü’nün Yap›s› bal›¤› alt›nda veri-len bilgilerden yararlan›n.

5.d Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nde yer alan içi veiveren kesimi temsilcilerini ülke genelinde çoküyeye sahip üst içi ve iveren sendikalar› seçer.Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek Uluslararas› Ça-l›ma Konferans› bal›¤› alt›nda verilen bilgiler-den yararlan›n.

6.c Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslararas›Çal›ma Örgütü Yönetim Kurulu bal›¤› alt›ndasize verilen bilgilerden yararlan›n.

7.d Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslararas›Çal›ma Örgütü’nün Yasama Çal›malar› bal›¤›alt›nda verilen bilgilerden yararlan›n.

8.c Üye devletler kendilerine iletilen Sözlemeleri,çok özel durumlarda, en geç 1 y›l içinde yasamaorganlar›na göndermekle yükümlüdürler. Bu süreözel durumlarda en çok 18 ay’a kadar uzat›labilir.Bu soruyu do¤ru yan›tlayamad›ysan›z Uluslararas›Çal›ma Örgütü’nün Yasama Çal›malarbal›¤› al-t›nda verilen bilgilerden yararlan›n.

9.a Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslararas›Çal›ma Örgütü’nün Denetleme Çal›malar› ba-l›¤› alt›nda size verilen bilgilerden yararlan›n.

10.d Bu soruyu do¤ru yan›tlayabilmek için Uluslararas›Çal›ma Örgütü’nün Denetleme Çal›malar› ba-l›¤› alt›nda verilen bilgilerden yararlan›n.

Bavurabilece¤iniz Kaynaklar Ateo¤ullar›, K. (1997).Uluslararas› Çal›ma Örgütü ve

Türkiye. ‹stanbul: Petrol-‹ Yay›nlar›.Gülmez, M. (2000). Uluslararas› Sosyal Politika. Ankara:

TODA‹E Yay›nlar›.Kaya, P. A. (1999). Uluslararas› Çal›ma Normlar› ve

Türk ‹ Hukuku Üzerine Etkileri. Ankara: Türk A¤›rSanayii ve Hizmet Sektörü Kamu ‹verenleri Sendi-kas›, Yay›nlar›.

Tokol, A. (1995). Uluslararas› Sosyal Politika, Bursa: EzgiKitapevi Yay›nlar›.

S›ra Sizde Yan›t Anahtar›S›ra Sizde 1Ulusal ve uluslararas› sosyal politikalar›n konular› aras›n-da temelde bir farkl›l›k bulunmamas›na kar›n, araçlar›aras›nda bir farkl›l›k vard›r. Ulusal sosyal politikalar›naraçlar› 2. Ünite metninde size aç›klanm›t›. Uluslararas›sosyal politikalar›n araçlar› uluslararas› payla›lan ilke vekurallar›n oluturdu¤u normlard›r.

S›ra Sizde 2Bu yöndeki gelimeler, modern sanayi toplumlar›n›n ba-ka alanlarda da gözlenen kaç›n›lmas› güç koullar›ndan

soyutlanamaz. Bu politikalar›n yayg›nlama ve etkinle-me süreci sonunda, sosyal politikalar üzerindeki ulusalkimliklerin izlerinin giderek silinece¤i, bu politikalar›nson ba¤lamda evrensel düzeyde payla›lan insanc›l de-¤erlere dayal› ilke ve kurallar yörüngesine oturaca¤› dasöylenebilir. Ancak bu söylem, uzun dönemde gerçekle-me olas›l›¤› bulunan bir ideali ifade eder.

S›ra Sizde 3Örne¤in; i sürelerinin uzun, ücret düzeylerinin düük ol-du¤u bir iletmede igücü maliyeti, i süreleri k›sa ve üc-ret düzeyleri yüksek olan bir iletmeye göre daha düükolacakt›r.

S›ra Sizde 4Üretimin büyük ölçüde igücünün bollu¤u ile ucuzlu¤unadayal› oldu¤u, izledikleri sosyal politikalar›n gelimilikdüzeyi, Avrupa ülkelerinin gerisinde bulunan baz› Uzak-do¤u ve Pasifik ülkelerinin uluslararas› pazarlardaki üstün-lü¤ü, sosyal damping uygulamalar› ile de ba¤lant›l›d›r.




S›ra Sizde 5Philadelphia Bildirgesi ile 1919 y›l›nda belirlenen hedef-lere bir çok ülkede ula›lm›t›r. Bu nedenle de 2. DünyaSava› sonras›nda ortaya ç›kan yeni sorunlar›n çözümlen-mesi do¤rultusunda, yeni standartlar›n getirilmesi gerek-mitir. Daha sonra 1998 y›l›nda Örgüt taraf›ndan kabuledilen “Temel Haklar Bildirgesi” ile de do¤an yeni gerek-sinimlerin kar›lanmas› çal››lm›t›r.

S›ra Sizde 6Hükümeti temsil eden delegeleri Bakanlar Kurulu, içikesimini en çok içi üyeyi çat›s› alt›nda bulunduran üstiçi sendikas› olan Türk-‹, iveren kesimini en çok ive-reni çat›s› alt›nda bulunduran üst iveren sendikas› olan

Türkiye ‹veren Sendikalar› Konfederasyonu seçmektedir.

S›ra Sizde 7Bir ülkede çal›ma yaam›n›n içi, iveren ve hükümet ol-mak üzere üç temel unsuru vard›r. Bu unsurlar; sosyal ta-raflar, çal›ma yaam›n›n aktörleri ya da çal›ma yaam›-n›n partnerleri olarak da adland›r›l›rlar

S›ra Sizde 8Sözleme’nin Örgüt’e üye devletlerin yasama organlar›n-da de¤itirilerek onaylanmas›, onaylanmamas› anlam›n›

ve hükmünü ta›r.

Okuma Parças›

Türkiye ile Uluslararas› Çal›ma Örgütü Aras›ndaki ‹likiler

Türkiye, 9 Temmuz 1932 günü, TBMM genel kurulunca verilen bir karar uyar›nca, Milletler Cemiyeti’ne ve Cemi- yet’in o dönemdeki statüsü uyar›nca da Örgüt’e, kendili-¤inden üye olmutur.

Örgüt; önceleri oluturdu¤u normlar›n sanayilemi

Avrupa ülkelerinde ilerlik kazanmas›na önem vermitir.Bu alanda belirli bir baar› yakalad›ktan sonra da, bu norm-lar›n yayg›nlat›r›lmas› yönünde çal›maya balam›, bunedenle de baka ülkelere olan ilgisi ço¤alm›t›r. Türkiyeise 2. Dünya Sava›’n›n ard›ndan, çok partili demokratikbir yönetim biçimi benimsenmitir. ‹çi ve iverenlere ken-di meslek örgütlerini, yani sendikalar›n› kurabilme hakk›tan›nm›t›r. Böylece; içi ve iveren kesimi temsilcilerininde kat›l›m›yla, Örgüt kat›nda art›k gerçek anlamda yer ala-bilme olana¤›na da kavumutur. Yine ayn› dönemde Tür-

kiye, Bat›l› ülkelerle ayn› uluslararas› kurulularda yer ala-rak, kendisine uluslararas› ortamlarda sayg›n bir yer de al-mak da istiyordu. Türkiye ile Uluslararas› Çal›ma Örgütüaras›ndaki ilikiler, bu gelimelerin yaratt›¤› bir ortamda,2. Dünya Sava›’n›n ard›ndan gelimeye balam›t›r.

Uluslararas› Çal›ma Örgütü ile Türkiye aras›ndaki ili-kiler, günümüze dek hiç kesintiye u¤ramam›t›r. Ancak,çeitli dönemlere egemen olan anlay›lar ve koullar ne-deniyle ilikiler bazen ço¤alm›, bazen azalm› ve hatta1950’li ve 1980’li y›llarda oldu¤u gibi bazen de kopmanoktas›na gelmitir.

Türkiye’deki uygulamalar›n, Örgüt normlar›n›n çokgerisinde oldu¤unu söyleyebilmek haks›zl›k olur. Türki-

ye’de özellikle i ilikileri ve yaam› düzenlenirken, Ör-gütü’nün ilke ve kararlar›ndan büyük ölçüde yararlan›l-m›t›r. Dahas›, ülkemiz, çekirdek nitelikte olduklar› kabuledilen 7 temel sözlemeyi onaylayarak, iç hukukuna ak-tarm›t›r. Ancak Türkiye, Sözlemeleri onaylama konu-sunda ölçülü ve çekingen bir tutum sergilemektedir. Tür-kiye, bu güne dek Örgüt’ün 50’ye yak›n sözlemesinionaylam›t›r. Oysa ki bu say›, Türkiye’nin üye olmak iste-di¤i Avrupa Birli¤i ülkeleri ortalamalar›n›n yar›s›ndan bi-le azd›r. Örgüt’ün kabul etti¤i Sözleme say›s›n›n 200’e

yaklat›¤› ve Nikeragua’n›n 59, Kenya’n›n 46, Ekvator’un56, Cibuti’nin 62 Sözlemeyi onaylad›¤› düünülecek olur-sa bu say›n›n ne kadar yetersiz oldu¤u ortaya ç›kar.

Türkiye ile Örgüt aras›ndaki ilikileri acaba hangi ne-denler s›n›rland›rmaktad›r?a.Uluslararas› Çal›ma Örgütü’ne üye olmaktan kaynak-

lanan yükümlülüklerden kaç›nma Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Sözlemelerini onayla-makla, üye devletlerin Örgüt’e kar› olan yükümlülük-leri son bulmaz. Sözleme normlar›n›n uygulanmas›nailikin olarak üye devlet, Örgüt’e sürekli ve düzenli bil-gi iletmekle de sorumludur. Oysa ki içi statüsünde ça-l›anlar›n sendikal da¤›l›mlar›, isizlik türlerine göre i-sizlerin say›lar›, ortalama ücret düzeyleri gibi alanlardaoldu¤u gibi, ülkemizde çal›ma yaam› ile ilgili ayr›nt›-

l› ve özellikle say›sal bilgilere ulaabilmek çok güç vehatta olanaks›zd›r.

b.Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün denetim çal›mala- r›na gösterilen duyarl›l›k Demokratik ve sosyal haklar›n s›n›rland›r›ld›¤› dönem-lerde ülkemiz, Örgüt kat›nda, eletirilmekte ve ikayetbavurular› ile kar›la›lmaktad›r. Örgüt de zaman za-man bu bavurular› hakl› bularak, Türkiye’ye kar› ka-t› bir tutum sergileyebilmektedir. Bu nedenle Türkiye,Örgüt’ün denetim çal›malar›na al›nganl›k ve tepkigöstermektedir.

“



102 Sosyal Politika

c. Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün Sözleme niteli¤indeki kararlar›n›n onaylanmas› yönünde bir devlet politikas›n›n bulunmay›› Uluslararas› Çal›ma Örgütü ile olan ilikilerin önemi,devlet politikalar›na yeteri ve gere¤i kadar yans›ma-maktad›r. Örgüt Sözlemeleri’nin onaylanmas› konu-sunda, bir devlet politikas› yoktur. Uluslararas› Çal›maÖrgütü yapt›r›mlar›n›n ise, çok önemsenmedi¤i aç›kt›r.Bir Sözleme kararlar›n›n onaylanmas›, bazen ulusalmevzuat hükümlerinde yeni düzenlemelerin yap›lma-s›n› da gerektirmektedir. Türkiye hem Sözleme karar-lar›n› onaylanmada ve hem de bir sözleme normunailerlik kazand›rmada geç kalmaktad›r. Örgüt ile olanilikiler, daha çok Uluslararas› Çal›ma Örgütü’nün ha-ziran ay› içinde düzenlenen y›ll›k toplant›lar› öncesin-de ülke gündemine ta›nmakta, olas› ikayetleri önle-

yebilmek için uzlama aray›lar›na yönelinmekte ya dabaz› yasal düzenlemelerin h›zla yürürlü¤e konulmas›-na çal››lmaktad›r.

d.Yasama ve Yürütme Organlar›n›n Çal›malar›ndaki Ye- tersizlikler ve Gecikmeler Bir Uluslararas› Çal›ma Örgütü sözlemesi onaylanma-dan önce, ülke koullar› yönünden ayr›nt›l› ve sa¤l›kl›bir de¤erlendirmenin yap›lmas› gerekir. Bu ba¤lamdaülkemizde yürürlükte bulunan hukuki düzenlemeler vebu alanda görevli kurulular sorgulan›p, gerekli haz›rl›k-

lar›n yap›lmas› gerekir. Oysa ki ilgili bakanl›klar›n vehükümetlerin bu yöndeki çal›malar› h›zl› ve yeterli de-¤ildir. Bu alanda yasama organ›n›n sorumlulu¤u da var-d›r. Siyasal istikrars›zl›klar yüzünden y›llarca komisyon-larda görüülebilmek için s›ra bekleyen pek çok tasar›gibi, Sözleme normlar›n›n meclis gündemine ivedilikleal›n›p, onaylanmas›nda ya da ulusal mevzuat›m›za yan-s›t›labilmesinde geç kal›nmaktad›r.

”

sosyal politika unite05

Documents