BAB 1 SEMANTIK DALAM BM Semantik dan Makna Palmer (1992), berasal drp kata

adjektif bhs Yunani semantikos, yg b’mksd penting @ bererti. D’p’knlkn oleh M.Breal drp kata Perancis Semantique. Semantik juga bmksd “ilmu ttg makna @ erti”.

Kamus Linguistik (1997), erti yg didukung oleh kata @ kumpulan kata

Pemahaman sst ujaran oleh pendengar, @ pemahaman kata @ frasa bertulis oleh pembaca.

Ogden dan Richard (1956) 16 pengertian semantik : suatu sifat intrinsik, konotasi sesuatu kata, suatu inti, pokok, suatu kemahuan’, dan ‘emosi yang ditimbulkan oleh sesuatu’.

Semantik dan Linguistik Semantik adlh sbhgn drp linguistik Semantik ttbhs@nahu fonetik. Semantik m’jd amat penting dlm

ttbhs & tanpanya, kita mgkn dpt m’bina @ mlafazkn ayat @ ujaran yg tepat dr segi rumusnya ttp xtepat dr segi ilmu semantik. Cthnya, kita xble mnerima ayat “Kerusi itu sdg myampaikan ucapan di Dewan Gemilang”, sbg ayat yg btl, wpun ayat ini mnepati aturan bhs, iaitu mnurut susunan subjek & predikat (S + P) di dlmnya. Hal ini krn maknanya adalah taksa. Tegasnya, mklmt semantik amat pntg dlm linguistik.

Semantik dan Sejarah Sblm thn 1930, semantik utk merujuk

kpd pkm & prubhn mkna dlm bhs. Slps thn 1930, melihat mslh

deskriptif & struktur dlm semantik (Ullman, 1996)

1931, muncul tulisan Gustaf Stren bjudul “Meaning and change of Meaning with Special Referenceto English Language”.

1950, mlihat aspek dlmn ttg pbndhraan kata & prinsip umum kpd kajian bhs yg ttntu.

BAB 2 FITUR MAKNA DALAM BM Sifat Makna Kelas Makna Makna emotif

makna yg timbul akibat adanya reaksi pbicara @ sikap pbicara mengenai @ thdp sst yg difikirkan atau dirasakan. (bersifat negatif)

Cth : kata kerbau dlm ayat Engkau kerbau., kata itu tentunya mnimbulkn prsn xsenang bg pdgr. Dgn kata lain, kata kerbau td m’andungi mkna emosi. (Mansoer Pateda, 2001:101)

Makna konotatif cenderung muncul sbg akibat

asosiasi prsn kita thdp apa yg diucapkan @ d dgr (bsifat positif). (Fathimah Djajasudarma, 1999:9).

Cth : Anita menjadi bunga desa. Kata bunga dalam kalimat tersebut bukan bererti sebagai bunga di taman melainkan menjadi idola di desanya kerana kondisi fizikal atau kerana kecantikannya.

Makna kognitif

mkna yg ditunjukkan oleh acuannya, makna unsur bhs yg sgt dkt hbgnnya dgn dunia luar bhs, objek @ ggsn & dpt dijlskn

bdsrkn analisis komponennya (Mansoer Pateda, 2001:109).

Cth : kata ‘pohon’ bmakna tumbuhan yg memiliki btg & daun dgn btk yg tggi bsr & kukuh. Inilah yg dmksd dgn mkna kognitif krn lbi byk dgn mksd fkrn.

Makna referensial hbgn antara unsur2 linguistik

brupa kata2, kalimat2 & dunia p’alaman nonlinguistik.

M’isyaratkn ttg mkna yg lgsg mnunjuk pd sst, baik benda, gejala, kyataan, peristiwa mahupun proses. (Palmer dlm Mansoer Pateda, 2001: 125)

Makna piktorikal makna yg muncul akibat bygn

p’dgr @pbaca thdp kata yg ddgr @dibaca.

Lewah dalam Makna -Definisi : Berlebih2an sehingga t’+ pkr, hal, &

sbgnya yg xprlu, misalnya pkataan yg dgnakn dlm ayat. Kelewahan, @ hal & keadaan yg blebih2an ini sering ditemukn dlm komunikasi, sma ada komunikasi lisan @pn komunikasi tulisan.

-Punca : blaku disebabkan plbg keadaan spt

p’ulangan pkataan spt smua guru2, segala bhn2, kbykn buku2, & sekawan burung2.

Penggunaan imbuhan yg x diperlukn turut mjadikn pkataan tsbt m’punyai unsur kelewahan. Cthnya: m’p’bsrkn, m’p’olehi, dipersetujui, & diperhalusi. Yg btl ialah m’p’besar, m’p’oleh, disetujui & dihalusi.

Pengulangan kata sendi nama secara berturutan. Cth : “selain drp itu” & “demi untuk”.

BAB 3 MAKNA LEKSIKAL DALAM BM Sinonim kesamaan makna pkataan, iaitu kata2

yg mpnyai makna yg sama @hampir sama. (pkataan seerti)

Cth : o kereta-motokar, Sejuk-dingin,

Suka-gemar, Ganggu-kacau, Lupus-luput, Loncat-lompat

empat jenis sinonim iaitu: Sinonim berdasarkan pinjaman Belalang

Dialek MelayupepatungDialek Perakcakcibau

BatasDialek Kedahjalan rayaMksd Konvensionaltimbunan tnh yg m;jd sempadan petak2 sawah.

Sinonim berdasarkan konteks ‘Jemput’ dan ‘undang’

Biasa digunakn utk protokolSbnrnya dlm konteks lisan, jemput utk konteks tulisan, undang utk konteks tulisan

Sinonim berdasarkan laras sosial Pkataan bdsrkn status :

Penyanyiorg yg bnyanyi Biduanstatus t’tinggi dlm

profesion seni. Sinonim berdasarkan kolokasi

Wujud dlm konteks pgnaan t’sndri

‘Banyak’ & ‘ramai’ “banyak”bley d gnakn utk

manusia, tumbuh2an, haiwan, benda tp pastikan perkataan

tersebut bermakna apabila digunakan tanpa kata sifat.

Jika anda menyebut “Banyak pelajar yg gembira stlh m’p’oleh pcapaian baik dlm ppriksaan tsbt” akn mnunjukkn mkna yg slh. Alasannnya, ramai (utk manusia shj) hnya bmkna jika ada kata sifat (gembira) dlm ayat tsbt.

Antonim Pertentangan mkna pkataan @ kata2

yg mpnyai mkna yg xsma. (pkataan blwnn)

Cth : o Sejukpanaso Baikjahato Cantikhodoho Tinggirendaho Miskinkaya

Terdapat tiga jenis antonim. Antonim komplementar -psgn

pkataan blwnn yg saling mlgkpi. Cth: tidur-jaga, duduk-bgn, tajam-tumpul, kembang-kuncup, sihat-sakit, gembira sedih, miskin-kaya.

Antonim perbandingan - psgn kata yg menunjukkan ada kelebihan pada satu suku kata dan yang satu lagi pula ada kekurangannya. Cth: bsr-kcl, tggi-rndh, luas-sempit.

Antonim relasional -hbgn yg erat antara psgn kata yg bkaitan. Cth : pjual-pbeli, mrd-guru, majikn-pkrja

Antonim resiprokal – psgn kata yg bttgn dr sgi mkna tp bkaitan dr sgi fungsinya. Cth : m’bli-m’jual, m’bri-mnrima.

Hiponim kata yang maknanya terangkum

dalam makna kata yang lbi luas. Cth : bunga – mawar, melur,cempaka, orkid, kemboja.

Homonim (Homograf, Homofon) dua kata atau lebih yang

mempunyai, sama ada bunyi atau ejaan yang sama, tetapi berlainan makna.

Homograf sama bentuk ejaannya. Cth :

o Semak 1 : mengkaji o Semak 2: kawasan yang

ditumbuhi rumput yang panjang dan sukar dilalui oleh manusia.

Homofon mempunyai sama sebutannya. Cth :

o Bang : azano Bank : tmpt simpnn duito

Polisem Perkataan yang mengandungi

banyak makna. Hubungan kata atau frasa yang

mempunyai dua makna atau lebih dan mempunyai etimologi yang sama.

Wujudnya banyak makna untuk sesebuah perkataan boleh disebabkan oleh keadaan semula jadi dan juga konteks. Ini menimbulkan polisem tulen dan polisem konteks.

Cth : (bdn-tubuh/lembaga,yysn)(luka-cedera/tersinggung)

Daki I – kotoran Daki II – panjat Tentang I – bkaitan sst pkra

Tentang II - lwn

BAB 4 MAKNA AYAT DALAM BM Makna Ayat Makna merupakan satu unsur

penting dalam mana-mana ujaran atau tulisan. Tanpa unsur ini, maka apa sahaja yang diujarkan atau yang dituliskan tidak akan memberi sebarang kefahaman kepada orang yang dilawan bercakap atau orang yang m’baca sst yg ditulis.Dlm bhs Melayu makna ayat ble d bhgikn kpd mkna konotatif & makna denotatif.

Kerangka Generatif Chomsky Bagi Chomsky “language is not a

habit Structure”. Hipotesisnya, semua bahasa dilihat dari struktur dalaman adalah sama iaitu menunjukkan tingkat fikiran seseorang.

Merupakan teori tatabahasa menyatakan bahawa seseorang penutur asli sesuatu bahasa mempunyai kecekapan berbahasa yang dikenali sebagai competence. Penutur asli boleh membezakan berbagai jenis struktur ayat, boleh mengenali ayat yang gramatis atau tidak dan boleh membentuk, mengenali dan memahami ayat yang tidak terkira jumlahnya.

4 konsep utama dsr analisis KGC :o Kemampuan bbhs

segala pengetahuan yang terdapat dalam otak manusia secara sedar dan tidak sedar. Proses ini juga mengkaji tentang bagaimana proses mengujarkan bahasa yang terdapat dalam bentuk rumus-rumus.

o Plakuan bbhs mengkaji bagaimana cara seseorang itu mengujarkan bahasa dan bahasa apa yang diujarkan serta mampu didengar oleh orang lain.

o Struktur dlmn wujud daripada kemampuan seseorang untuk berbahasa serta bagaimana cara menyusun ayat-ayat untuk diujarkan.

o Struktur luaran struktur luaran ini wujud daripada ujaran bahasa yang dikeluarkan oleh seseorang iaitu apa yang diujarkan. Menurutnya lagi, ayat-ayat yang diungkapkan oleh penutur lahir di bawah pengetahuan dan kesedaran penuturnya. Ia diketahui, disedari dan dinyatakan menerusi bunyi-bunyi dan ejaan.

2 teori : P.penguguran (-) Satu proses transformasi yang

berlaku ke atas struktur ayat mengakibatkan pengguguran unsur- unsur tertentu daripada binaan ayat itu, dan dengan itu pada peringkat permukaan unsur yang digugurkan itu tidak wujud lagi.

Cth : (1) Anda boleh masuk sekarang = boleh masuk sekarang. (2) Dia sangat pandai + dia selalu belajar = dia sangat pandai kerana selalu belajar.

P.peluasan (+) Proses yang menambahkan

unsur- unsur dalam ayat yang baru. Proses ini biasanya disebut perluasan ayat.

Cth : Budak itu adik saya. + budak itu membaca buku. = Budak yang membaca buku itu adik saya.

BAB 5 PERUBAHAN SEMANTIK Pengembangan Makna Def : p’embangan makna drp sempit

(khusus) kpd luas (umum). Cth : (1) Belayar.

Mkna lama : bgrk d laut dgn mmakai layar

Mkna baharu : smua tindakan mengharungi lautan @ p’airan dgn mgnakan alat pa sja d sebut ‘b’layar’.

Cth : (2) nenek. Mkna lama : sebutan utk org tua

drp ayah @ ibu. Mkna baharu : smua wanita yg

sda lanjut usia.

Penyempitan Makna Def : p’embangan mkna drp luas

(umum) kpd t’batas (khusus@spesifik).

Cth : (1) Madrasah. Mkna lama : sebuah sklh Mkna baharu : sbuah sklh agama

Islam. Cth : (2) Ahli. Mkna luas : kluarga, saudara/org2

dlm 1 organisasi @ psatuan. Mkna sempit : org yg > mahir @

pandai dlm sst ilmu @ pkr dlm sst bidg.

Anjakan Makna Blaku dlm bhs kiasan. Bhs kiasan :

PeribahasaSimpulan bhs, p’umpamaan, bidalan, pepatah/p’bilangan

Bkn peribahasaKiasan, kata hikmat

Faktor : (persekitaran, hbgn sosial msykt, masa, teknologi)o Masa Cth : Rawat. Mkna umum : m’ubati org sakit Mkna baharu : meliputi mrwt air,

sisa kumbahan, dll. o Teknologi Cth : Taman Mkna umum : kebun bunga Mkna baharu : kwsn prumahan,

p’industrian, kwsn Tmn Negara.

BAB 6 SEMANTIK TEORI PEMBUKTIAN Keharmonian dan Pembuktian Juga disebut sebagai harmoni

logikal (logical harmony) yang bermaksud keharmonian yang logik pada makna.

Gerhard Gentzen (ahli logik) menyebut bahawa penghubung logik digunakan untuk membuatkan sesuatu wacana (discourse) lebih bermakna dan mengharmonikan pernyataan-pernyataan yang berbeza maksudnya.

Cth : Sekiranya orang percaya yang langit itu biru dan dia juga percaya bahawa rumput itu hijau, penghubung “dan” patut dibubuh lalu menjadi ayat berikut :

Langit itu biru DAN rumput itu hijau.

Idea Gentzen ialah aturan penambahan sebegini memberi makna pada kata-kata atau sekurang-kurangnya pada kata-kata tertentu.

Koheren dalam Pembuktian Def 1 : Koheran : b’hbgn, bsangkut

paut @ mpunyai kesinambungan (keterikatan) antara satu ayat dgn

ayat yg lain (wacana) supaya mudah difahami.

Def 2 : teori koherensi : suatu pnyataan dianggap bnr apabila pernyataan itu bersifat koheren @ konsisten dgn pernyataan2 sblmnya yg dianggap bnr.

Teori koherensi mjadi dsr dlm pengembangan ilmu deduktif yg bmksd penyelesaian sst mslh @ PEMBUKTIAN suatu kebenaran tidak didasarkan pada pengalaman atau hal-hal yang bersifat faktual melainkan pula didasarkan pd deduksi2 yg mjadi bukti.

Ciri2 deduksi hrs bnr spy kesimpulan yg koheren & bnr dpt ditarik darinya krn dlm hal ini org m’anggap bhw x mungkin titik2 tolak yg bnr menghasilkan kesimpulan2 yg x bnr (Beerling at al, 1996 : 23).

Cth : (1) Logam mengembang apabila

dipanaskan. Pernyataan ini adalah fakta

@kbnrn yg xdpt disangkal. (2) Besi mengembang apabila

dipanaskan. Pernyataan ini adalah fakta

@kbnrn yg xdpt disangkal. (3) Besi ialah logam.

P’nyataan (3) koheren dgn p’nyataan (1) dan (2) dlm erti kata bhw (1) dan (2) m’buktikn kesahihan p’nyataan (3).

BAB 7 TAKSA DAN KETAKSAAN MAKNA DALAM TATABAHASA Permasalahan dalam Pengajaran

Makna Iaitu setiap kata @ ayat x mpunyai

makna yg tunggal. Kata & makna mrupakn 2 hal yg sgt

bbeza. Kata sbg p’hsl makna & x mpunyai p’aruh thdp makna yg dihasilkan.

Makna mampu menentukan jlnnya sndri & mampu mlpskn diri dr kongkongan kata.

Sbg cnthnya pkataan ‘you’ apabila diterjemahkan ke dlm BM pasti sesiapa sahaja boleh memberikan maksudnya.

Namun bg sorg ptjemah profesional tgs mtjemahkn pkataan ‘you’ bkn pkara yg mudah. Ini krn mereka plu mcari & memilih makna yg tepat utk pkataan ‘you’ dlm BM.

Pkataan ‘you’ dpt mbwa mksd : Saudara Saudari Anda Awak Engkau

Kepersisan Makna, Ketaksaan

Leksikal dan Struktur Def : Ketaksaan yg tdpt dlm sst

ayat juga tgolong sbg struktur mkna bdsrkn teori semantik.

3 jenis ketaksaan :o K.leksikal :

Ketaksaan leksikel blaku disebabkan homonim iaitu mkna sst pkataan b’ubah m’ikut konteks pgnaan dlm ayat. Cth : Di rumah Pak Abu ada jambangan bunga yg sdg mekar.Makna 1 : bunga (bhgn utk pbiakn tumbuhan yg biasanya bwrna-wrni)Makna 2 : bunga (mksd kiasan utk anak2 Pak Abu)

o K. struktural : Mlibatkn lbi drp 1 ptfsiran bg suatu konstituen, spt frasa, klausa & ayat. Blaku d sbbkn pgnaan imbuhan awalan, p’gbgn pkataan dgn kata hbg ‘yg’, p’jajaran pkataan, pgnaan kata nafi.Cth : Encik Jalal guru besar di SK Santubong.Maksud 1 : Encik Jalal merupakan guru besar (pangkat) di SK Santubong.Maksud 2 : Encik Jalal guru yang besar (dr segi fizikal [saiz tubuh]) di SK Santubong.

o K. metafora : Melibatkan lebih daripada satu pentafsiran bagi unsur-unsur kiasan. Cth : api (nyalaan pns yg m’bkr)mata (alat utk melihat)metafora di matanya ada api.

Kekaburan Makna Rosli masih membujang kerana

sudah berkahwin. Seperti yg tpapar dlm ayat2 ini,

klihtn ayat2 ini, wpun dibina scr gramatis, namun x ble dianggap ayat yg btl krn ketaksaan mkna yg wujud d dlm bbrp pkataan dlm ayat2 itu.

Misalnya, dlm ayat (1) tdpt 2 ayat penyata, iaitu ‘Rosli masih bujang’ & ‘Rosli sudah berkahwin’.

Lazimnya, org bujang ialah org yg belum bkahwin & dgn demikian xla logik kalau org itu masih ble m’ekalkan trf bujangnya, wpun sda bkahwin.

Apabila ssorg itu sda bkahwin, tentunya dia akan hilang status bujangnya. Dgn demikian xdpt diterima ayat ini sbg ayat gramatis krn ketaksaan mkna dlm ayat ini.

4 jenis : K.referensial -mkna leksikal suatu

pkataan sukar dterapkn dlm objek ttntu. Cth : kota (negeri/kota)

K.makna -ptafsiran yg xpasti thdp mkna @ frasa ttntu. Cth : Lukisan Anita.

K.spesifikasi -sifat mkna ssbuah kata yg tlalu umum. Cth : Dia pergi ke sekolah.

K.disjungsi -ada pilihan yg mnimbulkn ptafsiran yg bbeza, namun pilihan tsbt ble sja d luar pilihan yg d sdiakn. Cth : Encik hndk minum kopi atau teh?

BAB 8 PERIBAHASA BM Makna dalam Peribahasa Makna sst peribahasa amat bbeza

skali dgn makna pkataan yg mbtknya, iaitu x ada pkaitan lgsg dgn rangkai kata yg mbtknya.

Peribahasa ditimbulkan utk mympaikn mksd scr xlgsg. (Raminah Hj. Sabran, 1985 )

Peribahsa dibentuk bdsrkn konsep sdia ada dlm minda msykt Melayu lama.

Peribahasa disampaikan dgn plbgi cara & m’andungi mksd yg tsndiri.

Tdpt 4 jenis makna dlm peribahasa :o Makna literal Mkna yg b’asaskn mkna sbnr @ makna biasa bg kata2 yg d gnakn. Cth : Bom tangan o Makna kiasan Makna yg m’huraikan sst pkr dgn mengiaskannya dgn pkra lain srta m’andungi isi tersirat. Cth : bagai kaca terhempas ke batu.

o Makna eufemisme Makna yg disampaikan scr hls @ sopan agar xmnimbulkn sbrg prsaan kurg sopan. Cth : buang air.o Makna metonimi M’andungi 2 makna iaitu makna pertama mrupakn mkna literal & mkna kdua mrupakan mkna kiasan. Cth : bulan sabit.

Asal Makna dalam Peribahasa Peribahasa ble diklasifikasikn kpd: Peribahasa selapis yang terdiri

daripada pepatah, bidalan dan perbilangan.

Peribahasa berlapis, iaitu perumpamaan.

Lidah pendeta Unsur atau sifat alam flora & fauna

digunakan utk mlmbgkn sst yg ingin disampaikan.

BAB 9 PERISTILAHAN BM Beberapa Konsep Dasar

Peristilahan Demi m’yatukn aspek kbhsaan,

t’utama dr segi p’istilahan Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia (MBIM) Majlis Bahasa Brunei-Indonesia-Malaysia (MBBIM) tlh mwujudkn 1 btk ejaan & istilah baku & seragam sjk thn 1972.

Def istilah : kata @ gbgn kata yg dgn jls mnerangkn mkna, konsep, proses, keadaan @ ciri yg khusus dlm bidg ttntu. Cth: hablur, medan magnet, metamorfosis.

Definisi Tataistilah kumpulan peraturan untuk

membentuk istilah. (termasuklah kumpulan istilah yang dihasilkannya).

Definisi Tatanama kumpulan peraturan untuk

menentukan nama dalam bidang ilmu. (termasuklah kumpulan nama yang dihasilkannya).

Istilah Khusus & Umum Khusus : kata yg pgnaannya &

mknanya khusus pd bidang tertentu. Umum : kata2 biasa dlm bhs. Boleh

menjadi istilah. Contoh: tenaga - tenaga atom (atomic power).

Morfem Peristilahan Morfem ialah unit @ unsur tkcl dlm

bhs yg m’andungi makna @ fungsi nahu. Morfem peristilahan ialah kata akar & imbuhan yg digunakan dlm pbtkn istilah. Proses pbtkn istilah BM ialah p’imbuhan, p’gandaan dan p’gabungan.

Kata Dasar Kata Akar kata yang belum mendapat imbuhan.

Misalnya: rumah, asid, algebra.

Imbuhan dan p’imbuhan Def imbuhan : morfem yg digunakan

utk m’cipta istilah mlalui proses p’imbuhan. Misalnya: ber- (berinteraksi), -an (hasilan), peN...-an (pemprosesan).

Def kata b’imbuhan : btk istilah yg m’andungi imbuhan. Misalnya: bersistem, angkasawan, keberkesanan, pendakwaan.

Gabungan Kata Cantuman 2 kata @ lbi utk mbntk

istilah mlalui proses p’gbgn. Misalnya: Garis lintang, kadar inflasi, persegi panjang.

16 kata majmuk yg tlh mantap : setiausaha, warganegara, bumiputera, dll.

Prnn DBP : o M’umpul, m’btk & m’p’byk istilah

BM d dlm plbgi bidg ilmu.o Mnrbitkn istilah BM.o Mwujudkn Pangkalan Data

P’istilahan yg b’sistem, sesuai dgn mtlmt p’ybrn & pmsyktn istilah.

o M’yelaraskn istilah & pgnaan istilah BM & m’adakn krjasma dgn Indonesia & Brunei Darussalam mlalui MABBIM & negara2 lain.

Pedoman pembentukan istilah baharu yg lbi terperinci

Dsr2 pgubalan istilah dr semasa ke semasa

8 kaedah/cara mgubal istilah (pinjam-terjemah, 3 pedoman pinjaman)

*Baca maklumat lbi lanjut bkenaan DBP di nota bsr BMM3111.

Peranan MABBIM o sbuah bdn kebahasaan serantau

yg dianggotai oleh 3 negarao Mbina & m’embangkan bhs

rasmi @ bhs kbgsaan di 3 buah negara anggota tetap berkenaan.

o Mdaulat, myebar & m’angkat martabat BM sbg bhs peradapan yg tinggi bkn shj d rantau malah di dunia. Ini meliputi smua bidg keilmuan spt sains, teknologi, komunikasi mklmt, p’ubatan, p’undangan, p’ekonomian, ksusasteraan d sbgnya.

Bentuk Prototaip kata yang masih berbentuk seperti

dalam bahasa sumber dan belum mengalami proses penyesuaian ke dalam bahasa Melayu. Cth : protein, radiator, magnet.

Paradigma Kata kumpulan kata yang dibentuk

daripada satu akar yang sama melalui pola tertentu, baik yang berupa kata berimbuhan, mahupun yang berupa kata gabungan. absorb serap absorbate zat terserap, absorbat absorbent zat penyerap,

absorben absorber penyerap absorptivity kedayaserapan,

keabsorptifan absorptive absorptif,

berdayaserap absorbance/absorbancy

dayaserap, absorbans absorbable terserapkan absorbability keterserapan,

absorbabiliti absorption penyerapan, serapan,

absorpsi

BAB 10 SUMBER ISTILAH BM Perbendaharaan Kata Umum BM mna2 kata umum BM tmasuk dialek

kwsn @ bhs lama ble jdkn istilah.

Syrt2 utk jd istilah: Kata berkenaan tepat memberi

makna, konsep, proses, keadaan atau ciri yang dimaksudkan.

Kata yang dipilih adalah yang paling singkat (sekiranya ada sekelompok sinonim). Cth : Hospital & rmh sakit.

Kata berkenaan tidak mempunyai konotasi buruk atau sebutan sumbang.

Perbendaharaan Kata Bahasa Serumpun

Istilah juga boleh dibentuk daripada perbendaharaan kata bahasa serumpun dengan BM sekiranya tidak terdapat istilah yang diperlukan drp BM. o gambut (drp bhs Banjar) peato nyeri (drp bhs Sunda) paino engkabang (drp bhs Iban)

ellipenut o dermaga (drp bhs klasik) wharfo dening (drp dialek Kelantan)

yoke

Perbendaharaan Kata Bahasa Asing

Syrt pembentukn istilah drp bhs asing :o Sesuai maknanyao Istilah asing yg diserap itu

mpmudahkn pylrsn, sekiranya istilah BMnya mpnyai byk sinonim.

o Lbi singkat drp tjemahan Bmnya.o Diambil & digunakan sekiranya

istilah yg diperlukan xtdpt dlm BM & Bhs Serumpun.

o Pbntkn istilah ini hdk la m’utamakn btk ejaannya d dlm bhs sumber (perlu disesuaikan)

o Penyebutannya hndk la m’ikut sistem bunyi BM.

o Utk tujuan keseragaman, BI yg dianggap plg antarabangsa d jdkn bhs sumber mlainkan konsep yg bknaan x ada istilahnya dlm BI.

PENYERAPAN ISTILAH ASING Istilah asing boleh dipinjam atas

dasar; Sesuai maknanya; Lebih singkat drp terjemahan

BM; Istilah asing yg diserap itu

mpermudahkan pylarasan, sekiranya istilah BMnya mpunyai byk sinonim.

BENTUK2 SERAPAN diambil daripada bahasa asing terdiri

daripada bentuk akar atau terbitannya. Hal ini bergantung pada: Konteks situasi dan

pemakaiannya di dalam ayat; Kemudahan belajar bahasa; dan Kepraktisan.

ISTILAH ASING YG SDA LAZIM Istilah asing yg sda lama dgnakn ble

trus dipakai wpun ada kalanya istilah bknaan x sesuai dgn p’aturan. Hal ini dilakukn utk mjauhkn kkacauan & kekeliruan.

Istilah Asing Istilah BMCampaignCustomDengueGrantPension

KempenKastamDenggiGeranPencen

EJAAN ISTILAH (UNGKAPAN) ASING YG TETAP

Istilah asing @ ungkapan ttntu yg sebutan & ejaannya kekal dlm smua bhs, digunakan juga dlm BM dgn syrt diberi garis bawah @ dicetak miring.a. bona fideb. esprit de corpsc. fait accomplid. weltanschauunge. cal de sac

PBTKN ISTILAH PLBGI BIDG. Istilah TMK : o autosaveautosimpan, digital

camerakamera digital, client-serverpelanggan-pelayan.

Istilah Undang2 : o Civil rights hak sivil, extradiction

ekstradisi, civil disorder gangguan awam

Istilah komputer :o Bench marktanda aras, data

basepangkalan data,

cursorkursor Istilah ekonomio Buy outbeli habis, cash flowaliran

tunai, capital gainlaba modal. Istilah perhotelano Buffetbufet, cocktailkoktel,

ballroomdewan bsr Istilah fotografio Abstract photographyfotografi

abstrak, camera anglesudut kamera, invisible lightcahaya halimunan

Istilah M3 & StatistikAggregateagregat, affine varietyaneka afin,

CBRN PEMBENTUKAN ISTILAH Kepesatan ilmu : i. Perkembangan ilmu dalam bidang-

bidang tertentu.ii. Penyerapan istilah-istilah baru

mengikut perkembangan semasa. Kepakaran : i. Kekurangan pakar di dalam bidang

tertentu.ii. Penentuan sumber istilah (bahasa

asal, bahasa serumpun, bahasa pinjaman)

BAB 11 SKEMA TATACARA PEMBENTUKAN ISTILAH BM Konsep dan Langkah KONSEP Skema : “Garis2 yg t’atur (rncgn yg

prlu diikuti)”. Mnurut Kamus Dewan dan Pustaka edisi ketiga.

Tatacara : “Praturan & prosedur. BM mpunyai pbndhraan kata yg ble d manfaatkn”.

Istilah : “Gbgn kata @ frasa yg m’ungkapkn konsep yg khusus yg tdpt d dlm sst bidg ilmu”.

PRINSIP PEMBENTUKAN ISTILAH Proses/Kata Tunggal

Istilah yang berupa bentuk dasar dipilih antara golongan kata utama, saperti kata nama, kata kerja, dan kata adjektif. Cth:

(KN) cahayalight, (KK) imbasscan, (KA) kenyalelasticAkronim juga tmasuk kata tunggal. Cth : kugiran, BERNAMA, pawagam, cerpen.

Proses/Kata terbitan Istilah yang berupa kata terbitan dibina daripada kata dasar dengan imbuhan awalan, akhiran, sisipan atau apitan. Istilah kata terbitan ini juga termasuk kata dasar yang menerima imbuhan bahasa Sanskrit, Arab dan Jawa.

a) Paradigma imbuhan ber- belajar,pelajar,pelajaran

b) Paradigma pnmbhn meN- menulis, penulis, penulisan, tulisan

c) Paradigma imbuhan meN-, ber- memberhentikan, pemberhentian, perhentian

d) Paradigma meN-, per- memperoleh, pemeroleh, pemerolehan, perolehan

e) Paradigma kata dgn ke-..-an terbuka, keterbukaan

Proses/Kata ganda (jarijejari)Istilah yang terdiri daripada kata ganda boleh merupakan gandaan kata dasar sepenuhnya atau sebahagiannya dengan atau tanpa imbuhan atau perubahan bunyi.a) Ganda penuh : buku-buku, guru-

gurub) Ganda suku kata awal : tetikus,

cecairc) Ganda suku kata awal dgn

imbuhan : dedaunand) Ganda brentak : warna-warni,

bengkang-bengkok Proses/Kata gbgn

a) Tanpa imbuhan : segi empat tepat, daftar masuk

b) Dgn imbhn pd slh 1 unsurnya : penerima gaji, atas talian

c) Dgn imbhn pd kdua2 unsur : jagaan perlindungan

Proses analogi btk (prasangka prasyarat, prakata, prasejarah)

Syarat-syarat Kata @ frasa yg dipilih sbg istilah

adlh yg plg tpt utk m’ungkap konsep yg dimksdkn & yg stabil dr sgi mknanya dlm bidg ilmu

Kata @ frasa yg dipilih hndklh yg plg rgks antara pilihan yg ada & mpnyai rujukn yg sma

Kata @ frasa hrs la mpnyai konotasi yg baik, iaitu x bbaur lucah @ ble membawa implikasi buruk dr sgi agama, norma suku kaum, dan hubungan antara bangsa.

Dsr Pembentukan Istilah Baru Akhir thn 1960-awl thn 1970 susun smula pedoman pbtkn istilah bhru yg lbi t’perinci :

Hndklah bdsrkn sikap & pndgn yg progresif & fleksibel bg BM moden.

Hndklah yg praktis sma ada dlm bidg ilmu @ msykt pmakai bhs.

D slrskn dgn yg d bt d Indonesia. M’p’lihat kekayaan pbndhraan kata

BM & yg mpnyai sistem struktur mnurut kudrat BM Indonesia.

M’p’lihat btk yg jls dgn istilah asal @ istilah antarabngsa.

Istilah Bhs Asing

Istilah BM

• Atom• Electron• Proffessional • Psychology• Structure• Radio• Television• Radiography

• Atom• Elektron • Profesiona

l • Psikologi • Struktur • Radio• Televisye

n • Radiografi

BAB 12 MENGAPLIKASI PEMBENTUKAN ISTILAH MENGGUNAKAN SKEMA TATACARA PEMBENTUKAN ISTILAH BM Kata BM yang Lazim & Tidak

Lazim

Lazim Tidak Lazim Hospital Rumah sakit Fisiologi Kaji tugas organ Geografi Kaji Alam

Kata Bahasa Serumpun yang Lazim & Tidak Lazim

Bahasa Serumpun

Lazim

Iban engkabang Negeri Sembilan labur Banjar gambut Jawa awet, dermaga Bahasa Serumpun

Tidak Lazim

Johor riam Kelantan dening Sunda nyeri

Kata BI dan Bahasa Asing Lain Kata BI dan

Bahasa Asing Lain

Bahasa Melayu

Atom AtomElectron Elektron

Profesional ProfesionalPsychology PsikologiStructure Struktur

BAB 13 ASPEK TATABAHASA DAN SEMANTIK PERISTILAHAN BM Reduplikasi, Menurut Kamus Dewan Edisi

Keempat, duplikasi bmksd salinan @ lmbrn kdua, blaku ptindihan tugas.

Cth : a) Ganda penuh (p’ulangan kata

tunggal) = cawan-cawan, barang-barang, pin-pin

b) Ganda suku kata awal (p’ulangan suku kata pertama) = tikus-titikus-tetikus

c) Ganda suku kata awal dgn imbuhan (akhiran –an) = dedaunan, pepohonan

d) Kata ganda berentak (konsonan @ vokal @ kedua2nya mewujudkan keindahan bunyi dlm btk rima, biasanya unsur ulangan d awal kata, tp ada juga d blkg kata)=simpang-siur (simpang), sayur-mayur (sayur), gunung-ganang (gunung)

Penggabungan, Merupakan istilah yang berupa

gabungan kata sedpt2nya berbentuk singkat.

Cth : Kump yg t’pisah = jln rya, alat tls, tgh hr Kump yg mgnakn tanda hbg

jika d fkr plu mnegaskn p’ertian d antra unsurnya

= dua-sendi, mesin-hitung, roda-gigi Kump yg d rngkaikn m’jd 1

krn sda mantap = antrabngsa, tndtgn, sukarela

Peleburan Fonem & Suku Kata Percantuman unsur linguistik atau

penggabungan bunyi bahasa atau kata yg m’jd satu dengan meleburkan fonem atau suku kata yang sama.

Cth : meN+salinmenyalin, meN+kagummengagum, beR+rantaiberantai

Proses Analogi Bentuk tatabahasa dan leksikal yang

berubah disebabkan oleh pengaruh pola seragam lain dalam bahasa, iaitu bentuk yang sudah lazim digunakan.

Cth : o jurumudijurubayar,

jurukamera, juruselam, jurumasak

o tatabahasatataniaga, tatabusana, tatawarna, tatabahana

o lelakicecair, sesendi, pepejal, gegelang

o prasangkapralahir, prakala, prakonsep, prakata

Penterjemahan, Istilah baharu disusun dgn

mtrjemahkn istilah asingCth : balanced budgetanggaran berimbang, aerial picturegmbr udara, trianglesegi tiga

Apa yg pntg ialah ktetapan mkna & bknya mkna harfiahnya.Cth : Circularsurat pekeliling (bkn pekeliling), networkrangkaian (bkn krja jaring)

Istilah dlm btk positif sebaik2nya xditrjemahkn dlm btk negatif @ sebaliknya.Cth : bound morphene morfem terikat (bukannya morfem tak bebas)

Paradigma Istilah Menurut Kamus Dewan Edisi

Keempat: Paradigma ialah daftar atau kumpulan lengkap bentuk terbitan sesuatu perkataan.Istilah ialah perkataan atau rangkai kata yang menyatakan sesuatu dengan betul, tepat dan sesuai.

Cth : FonemmorfemsememtaksemtagmemHak pilihhak milikhak monopolihak mogokElectrical power-kuasa elektrikpower-kuasa horse power-kuasa kuda

Sinonimi. Istilah yang diutamakan (Istilah yang paling sesuai dengan prinsip pembentukan istilah dan pemakaiannya dianjurkan sebagai istilah baku)

Istilah asing

Istilah yang

dihindarkan

Istilah yang

diutamakan

micro renik mikroparticle zarah partikel

mathematic ilmu hisab matematik

ii. Istilah yang dibenarkan (Istilah yang timbul kerana adanya istilah asing dan istilah bahasa Melayu secara bersama)

Istilah asing Istilah yang dibenarkan

diameter garis lintang, diameterfrequency frekuensi, kekerapanmicroscop

e mikroskop, teropong halus

iii. Istilah yang ditolak Istilah yang sinonim tetapi yang

menyalahi asas peristilahan perlu digugurkan. Cth : zat lemas harus diganti dengan nitrogen.

Kepoliseman Istilah yg mpnyai mkna yg bbza2, tp

masih bkaitan mnurut konteks p’gnaannya.Cth : kepalaMakna 1 : jawatanMakna 2 : orgMakna 3 : kain sarung

Oleh krn medan mkna yg bbza, 1 kata asing x slalu b’pdnn dgn kata BM yg sma. Cth : head=kepala1. cushion head : topi tiang pancang2. head gate : pintu air atas3. velocity head : tinggi tenaga halaju

BAB 14 ISTILAH SINGKATAN DAN LAMBANG BM Singkatan Menurut Kamus Dewan (2007: 1501)

menyatakan singkatan ialah kependekan, ringkasan, merupakan gejala umum dlm pemakaian bahasa.

Nik Safiah Karim (2008: 66) Akronim adalah kata singkatan yg tbtk dgn m’gbgkn hrf awal suku kata @ dgn m’gbgkn hrf awal & suku kata drp rangkai kata, & ditulis serta dilafazkan sbg perkataan utuh.

Tbtk mlalui 4 cara : Cara Cth Kata asal

1. M’gugurkan 1 bhgn/ lbi drp kata dsr

LabTaxi

Utusan

LaboratoryTaxi meter

Srt Khbr Utusan

2. M’yingkatkan huruf ejaan, ttp sebutannya spt btk lgkp/disebut hrf dlm singkatan.

SinCmCosHab

Sinussentimeter

Kosinushabitat

3. M’gabungkn suku kata @ bhgn kata

MARABernam

acerpen

Majlis Amanah RakyatBerita

Nasional Malaysia

cerita pendek

4. AKRONIM @ M’gbgkn hrf pangkal stiap kata

ADUNAhli Dewan Undangan

Negeri

PLKN

Program Latihan Khidmat Negara

DPB Dewan Bahasa dan Pustaka

Jenis2 singkatan :a) Singkatan nama orang, gelaran,

sapaan, jabatan, @ pangkat.

Kata Singkatan

Maksud

Dr. Doktor En. Encik Pn. Puan

Prof. Profesor Sdr. Saudara/saudari S.E. Sarjana Ekonomi S.S. Sarjana Sastera Tn. Tuan Hj. Haji YB. Yang Berhormat YAB. Yang Amat

Berhormat Y.M. Yang Mulia Yth. Yang Terhormat Kol Kolonel

b) Singkatan nama rasmi lembaga pemerintahan dan ketatanegaraan, badan berorganisasi, serta nama dokumen rasmi.

Kata Singkat

anMaksud

JKR Jabatan Kerja Raya ASB Amanah Saham Berhad sk sekolah kg kampung

PLKN Program Latihan Khidmat Negara

c) Singkatan umum (Terdiri daripada 3 huruf atau lebih diikuti satu tanda titik)

Kata singkatan

Maksud

dst. dan seterusnya

dll. dan lain-lain hlm. halaman tsb. tersebut spt. seperti cth. contoh bil. bilangan b.p. bagi pihaks.k. salinan

kepadad.a. dgn/di alamatu.p. utk perhatian

d) Singkatan kimia, singkatan satuan ukur, takaran, timbangan dan mata wang asing (x diikuti tanda titik)

KataSingkata

n

Maksud/sebutan Jenis

sin sinus ukuran cm sentimeter ukuran cos cosinus ukuran kg kilogram timbanga

n g gram timbanga

n Na natrium kimia H2O hidrogen kimia RM Ringgit Malaysia mata

wang

Akronim Akronim ialah kata singkatan yang

terbentuk dengan menggabungkan huruf awal suku kata atau dengan menggabungkan huruf awal dan suku kata daripada rangkai kata, dan

ditulis dan dilafazkan sebagai satu perkataan yang utuh.

Jenis akronim :o Gbgn bbrp huruf awal rangkai kata

Biasanya t’diri drp KN khas & ditulis hrf bsr ksluruhannya. Cth : Angkatan Belia Islam Malaysia (ABIM), Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN).

o Gbgn suku kata dengan huruf awal Hrf ptama dieja dgn hrf bsr krn pkataan yg t’btk adalah KN khas. Cth : Majlis Amanah Rakyat (MARA), Pertubuhan Keselamatan Sosial (Perkeso), Berita Nasional Malaysia (Bernama).

o Gbgn suku kata dgn suku kata Ditulis dgn hrf kcl keseluruhannya krn pkataan yg tbtk bkn KN khas. panggung wayang gambar (pawagam), cerita pendek (cerpen), kumpulan gitar rancak (kugiran), berdiri atas kaki sendiri (berdikari)

Lambang & Huruf Bilangan Def lambang : (Menurut Kamus

Dewan Edisi keempat) tanda yg mwakili entiti linguistik spt bunyi, fonem, suku kata, morfem & kata yg diterima dlm transkripsi fonetik @ sistem tulisan.

Def lambang huruf : singkatan khusus berdasarkan kebiasaan yang terdiri daripada satu huruf atau lebih tanpa titik di belakangnya, dan digunakan untuk menandai sesuatu konsep.

Jenis Contoh SimbolUkuran panjang

2 meter 20 kilometer 122 desimeter

2 m20 km122 dm

Ukuran berat

12 kilogram500 gram750 kwintal

12 kg500 g750 kw

Ukuran isi 1.5 liter50 kubik

1.5 l50 kubik

Satuan waktu

2 jam 15 minit Pukul 13.002 September 2013

2 j 15 m2/9/2013

Nilai wang

500 rupiah 5 Ringgit Malaysia

Rp 500RM 5

Lambang Gambar Konsep dapat dinyatakan oleh

lambang gambar. Pembentukkan dan penggunaan

lambang gambar harus mengikut peraturan yang disahkan oleh bidang masing-masing.

Simbol/ Lamban

gmaksud

Ω Omega∞ Infiniti≥ Lebih besar daripada/sama≠ Tidak sama dengan% Peratus

/ (bunyi “K” di hujung perkataan)

BAB 15 EJAAN DAN PERISTILAHAN BM Ejaan Fonemik Istilah ditulis berdasarkan pada

sistem ejaan BM. Cthnya : presiden bukan president,

teks bukan text, objek bukan object

Ejaan Etimologi Ejaan etimologi adalah ejaan dgn

m’p’timbangkn sejarahnya (ejaan yg asal).

Perbezaan yg dibuat thdp istilah yg sma sebutan & ejaan.

Cthnya : bank dengan bang, Massa dengan masa

Transliterasi Menurut Kamus Dewan, transliterasi

ialah tdptnya penukaran huruf @ pkataan drp abjad sst tulisan kpd hrf yg slrs bunyinya.

Tulisan Arab yg tlh diselaraskn bunyinya dgn sistem tulisan lain spt Rumi.

Cth transliterasi Arab :Bismillahirrahmanirrahim, Muslimin, Muslimat, Ustaz, Ustazah, Haji, Hajah, Fikir, Hadith, Ghaib, zakat, Akad, Lafaz, Solat, Iman, Imam, Talak, Sujud, Kiam

Transkripsi Transkripsi ialah penulisan sebutan

yg mnunjukkn sebutan dlm bhs yg b’sangkutan.

Istilah asing yg dserapkn ke dlm BM tnpa diterjemahkn, pd umumnya ditranskripsikan tlebih dahulu.Cth : Bureau-biro, Police-polis, Ambulance-ambulans

Huruf Fonem

b /b/

c /č/ Huruf

Fonem

d /d/ f /f/ g /g/ v /v/ h /h/ th /ɵ/ j /ǰ/ dh /ð/ k /k/ z /z/ l /l/ sy /Š/

m /m/ kh /x/ n /n/ gh /ɣ/ ng /ŋ/

ny /ɲ/

p /p/

q /ʔ/

r /r/

s /s/

t /t/

w /w/

y /j/

Ejaan Nama merujuk kpd KN khas @ ejaan nama

diri. Sekiranya nama khas itu ditulis dgn hrf lain, maka diambil ejaannya yg dlm BI & kmudian disesuaikan dgn BM.

Cth : Mao Tze Tung, Mandelev, Keops, Cannizaro, Baekelund, Anton Chekhov

Penyesuaian Ejaan BM byk m’yerap istilah drp plbgi bhs.

Cthnya : Sanskrit, Arab, Portugis, Belanda, Inggeris.

Istilah dlm BM dpt dibahagi kpd 2 glgn bsr :

a) Kata asing yang sepenuhnya terserap (ejaannya diubah)

Cth : Stationstesyen Classkelas Pensionpencen

b) Kata asing yang belum sepenuhnya terserap (ejaannya dikekalkan)

Cth : Proteinprotein Fasakhfasakh Dieseldiesel

Pengejaan istilah ini dilakukan dgn cara m’ubah unsur yg prlu shj spy btk ejaan asal masih terlihat.

P’yesuaian ejaan istilah baharu itu dilakukan menurut kaedah berikut :

o Maknanya tepat o Ejaan singkat o Tiada konotasi buruko D btk m’ikut kaedah yg d

tetapkn.

Imbuhan Asing Dalam BM imbuhan terbahagi kepada

imbuhan awalan, akhiran, sisipan, apitan, morfem kosong dan bentuk fleksi. Manakala imbuhan asing hanya terbahagi kepada 2 iaitu imbuhan awalan dan akhiran sahaja.

Imbuhan drp Sanskrit Awalan

Maha-, tata-, pra-, swa-, tuna-, eka-, dwi-, tri-, panca-, pasca-

Akhiran-wan, -man, -wati, -nita

Imbuhan drp Arab-Parsi Awalan

Bi- Akhiran

-wi, -i, -iah, -in, -at, -ah Imbuhan drp Yunan, Latin, Inggeris

AwalanPro-, anti-, poli-, auto-, sub-, supra-

Akhiran -isme, -ik, -al, -is

Gugus Konsonan Gejala baharu dlm BM akibat proses

pengambilan pkataan drp bhs2 asing, terutamanya BI.

BM x mpnyai pola2 V, KKVKK & bbrp pola yg wujud dlm bbrp bhs lain di dunia.

• Gugus konsonan yg dimiliki bhs awal.

Gugus konsonan Contoh

Bd- 1. Bdelium 2. bdelotomi

Bl- blaus Br- Briged

bromida

• Tambah huruf vokal a di akhir kata / istilah yang ditutupi gugus konsonan berikut

Gugus –sm dalam –ismGugus

konsonan

Contoh

-sm patriotisme nasinalisme vandelisme

Gugus konsonan Contoh

-mp - klampa -mf kariolimfa -rp skizokarpa