kaum etnik di sarawak

7/29/2019 Kaum Etnik Di Sarawak

1/65

Kaum Etnik Di Sarawak


2/65

Masyarakat Iban


3/65

Pengenalan

Golongan majoriti di Sarawak (30 %) populasinegeri Sarawak.

Suku kaum masyarakat Iban: Balau, Sebuyau,

Lemanak .


4/65

Dari segi geografi, kebanyakan masyarakat Ibanmendiami beberapa kawasan pedalaman yangtertumpu di tengah-tengah negeri Sarawak dansebilangan kecilnya menetap di kawasan bandar.


5/65

Secara tradisi, mereka menyembah tiga Tuhan

di bawah kekuasaan Singalang Burung, Tuhan

burung peperangan.

kebanyakan mereka kini beragama Kristian,

tetapi masih mengamalkan amalan tradisi.


6/65

Hari Gawai Dayak

Hari Gawai Dayak merupakan perayaan yang

disambut di Sarawak oleh kaum Iban dan Dayak.

Gawai Dayak merupakan hari menuai dan mula

disambut secara besar-besaran semenjak 25

September 1964, apabila Gawai Dayak

diisytiharkan sebagai hari perayaan rasmi.

Sambutan Gawai Dayak pada peringkat negeriadalah pada 1 Jun 1965.


7/65

Hari Gawai Dayak

Upacara :

Persembahan pelbagai makanan dan tuan di

persembahkan kepada dewa padi untuk hasil

yang baik.

Penyair akan membaca mentera yang khusus

untuk upacara ini dan melumur darah ayam

jantan pada bahan persembahan.


8/65

Hari Gawai Dayak

Selepas upacara ini, perayaan Gawai Dayak akan

bermula secara rasmi.

Sebatang pokok yang dikenali sebagai 'ranyai'

akan didirikan di tengah ruang dan dihiasi denganmakanan dan minuman.

Mereka juga akan melawat kaum keluarga dan

sahabat handai yang dikenali sebagai 'ngabang'. Pesta Gawai Dayak ditutup berakhir dengan

penurunan pokok ranyai.


9/65

Rumah Panjang

bangunan kediaman yang dibuat dari kayu

serta terdiri daripada banyak bilik.

Beberapa keluarga akan tinggal bersama.

mempunyai "ruai" iaitu ruang bilik bersama

yang terletak di bahagian hadapan rumah di

mana kebanyakkkan aktiviti diadakan di ruang

itu.

"tuai rumah" adalah ketua rumah panjang.


10/65

RUMAH

PANJANG

RUAI


11/65

Tarian Ngajat

tarian pahlawan tradisional suku kaum Iban lazimnya dipersembahkan ketika Hari Gawai.


12/65

Alat Muzik

Engkerurai merupakan sejenis

alat muzik bagi masyarakat

Iban.

Bunyinya unik serta lazimnya

dimainkan secara perseorangan

dalam majlis-majlis keramaian.


13/65

Pakaian Kaum Iban

Pakaian Istiadat suku kaum Iban

Lelaki memakai Baju Burung dansirat serta tali pinggang lampit

dan manik-manik. Kepalamemakai setapok tunjang danbulu kenyalang.

Wanita memakai bidang berhiassyiling dan loceng serta selampaidan marek empang. Perhiasan diridari perak seperti ringgit gobeng,gelang kelunchong dan sugutinggi.


14/65

Kepercayaan Kaum Iban

Masyarakat Iban berpegang kepada adat yangdiwarisi turun temurun dan ditulis didalam'Papan Turai' oleh 'Tuai raban bansa.

Contohnya apabila hendak membuka

penempatan dan mendirikan rumah, kawasantanah yang hendak didirikan rumah tersebuthendaklah disemak terlebih dahulu.

percaya pada bunyi burung ketupung danburung beragai adalah petunjuk untukmenentukan kesesuaian tapak.


15/65

Kepercayaan Kaum Iban

Mempercayai bahawa mimpi merupakan

sumber tentang sesuatu yang bakal terjadi

pada masa akan datang.

Bagi menghalang malapetaka, biasanya

upacara 'Ngintu Burung' dan 'belian' akan

dijalankan.


16/65

Orang Asli


17/65

Adat resam kelahiran orang asli

Bidan akan melakukan upacara melenggangperut bagi wanita yang mengandung itu

bertujuan untuk mengusir sebarang semangat

jahat dan gangguan lain bagi menjaminkeselamatan ibu serta bayi.


18/65

Pantang larang yang perlu dihindari oleh wanita

mengandung dalam masyarakat orang asli

Tidak boleh mentertawakan binatang seperti

monyet kerana dikhuatiri muka dan perlakuan

bayi akan menyamai haiwan berkenaan.

Dilarang memakan ikan yang bewarna merah

kerana dikhuatiri berlakunya tumpah darah

ketika melahirkan bayi.


19/65

Dilarang bekerja pada waktu subuh dan

maghrib kerana dikhuatiri bayi yang lahir akan

kelihatan tidak bermaya kerana semangatnya

telah terganggu.

Dilarang mengetuk paku pada kayu di sebelah

petang kerana dikhuatiri bayi atau ibu akan

sakit atau mati.


20/65

Adat resam bersalin orang asli

Tali pusatnya akan dipotong dengan menggunakan serpihbuluh yang tajam dan bayi dimandikan dengan air suam.

Seterusnya uri bayi ditanam berdekatan rumahnya. Uri

tersebut akan dicuci, digaul dengan serbuk kunyit, garam, lada

putih, lengkuas, kemenyan dan arang sebelumditanam ke dalam lubang setinggi

satu kaki.


21/65

Selama tujuh hari lampu akan dipasang di

tempat uri tersebut ditanam.

Bagi masyarakat Orang Asli, merekamenganggap uri tersebut sebagai abang atau

kakak kepada bayi itu dan justeru ia hendaklah

ditanam dengan sempurna.


22/65

Adat resam bersalin orang asli Selepas lahir

Tanggal Tali Pusat

Membungkuskan tali pusat dengan kain putih bersama-sama

sebiji atau tiga biji lada hitam.

Digantung di atas api bertujuan untuk memelihara kesihatan

bayi.

Jika bayi itu sakit, tali pusat tadi akan direndam di dalam air

dan diberi minum kepada bayi supaya sembuh.


23/65

Adat resam bersalin orang asli Selepas lahir

Apabila bayi sudah pandai merangkak, tali

pusat tadi akan diberikan kepadanya untuk

dijadikan permainan.

Sekiranya tali pusat tadi hilang, ini bermakna

bayi akan bekerja di tempat yang jauh apabila

dewasa nanti kerana kononnya tali pusat

tersebut merupakan sebahagian daripada'adik beradiknya'.


24/65

Orang Penan


25/65

Penan

Penan banyak tinggal di hutan berhampirandengan Limbang , Bintulu dalam kawasan Ulu

Baram.
http://ms.wikipedia.org/wiki/Limbanghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Bintuluhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulu_Baram&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulu_Baram&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulu_Baram&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulu_Baram&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Bintuluhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Limbang


26/65

Cara hidup Orang Penan

Hidup dalam keadaan berpindah randah atausebahagian menetap di rumah-rumah panjang.
http://ms.wikipedia.org/wiki/Rumah_panjanghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Rumah_panjanghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Rumah_panjanghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Rumah_panjang


27/65

Mereka amat bergantung hidup dengan

mencari makanan, minuman, ubat-ubatan

dan pakaian dari dalam hutan.Haiwan fauna dan flora menjadi sumber rezeki

mereka setiap hari.
http://ms.wikipedia.org/wiki/Faunahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Florahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Florahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Fauna


28/65

Cara hidup Orang Penan

Rumah mereka hanya pondok yang tidakmempunyai lantai simen atau papan merekahanya berlantaikan kayu bulat, buluh, malahtanah sahaja dan banyak yang tidak

mempunyai tandas dan sebagainya.


29/65

Kepercayaan Orang Penan

Dikenali sebagai Penan nomad kerana sering

berpindah-ranah terutama apabila berlaku

kematian.

Mereka dilarang menetap secara kekal,

dilarang menebang pokok besar dan

melapangkan kawasan hutan.


30/65

Bidayuh


31/65

BIDAYUH


32/65

Etnik

Mereka terdiri daripada empat pecahan etnik

iaitu:

Selakau/Lara (Daerah Lundu)

Jagoi/Singai ( Daerah Bau)

Biatah (Daerah Kecil Padawan)

Bukar/Sadong (Daerah Serian)


33/65

Agama

Kristian

(kebanyakan)

Islam

Animisme

(sebahagian)


34/65

Penempatan Pada zaman dahulukala suku kaum bidayuh tinggal

di rumah panjang. terletak jauh di kawasan pendalaman dan tanah

tinggi - sukar untuk dikesan oleh musuh.


35/65

Struktur perumahan

1. Bilik utama

meletakkan barang-barang peribadimilik keluarga dan keturunan merekaseperti Gong, tempayan, tembikardan sebagainya.

Ruang ini juga berfungsi sebagaitempat tidur.


36/65

2. Awah

bahagian pelantar di luar rumahpanjang

bertutup dan beratap.

Digunakan untuk menjalankan aktiviti-aktiviti harian, upacara keagamaandan pesta-pesta tertentu.


37/65

3."tanju"

bahagian terluar terdedah dan lazimnya ia tidak

bertutup mahupun beratap. digunakan untuk Menjemurhasil tuaian seperti padi, lada,

jagung dan sebaginya.


38/65

Bahasa

agak unik dengan berdasarkansebutan,pertuturan, gerak gaya dan alunan

yang dipertuturkan.

berubah intonasi dan bahasa mengikutkampung dan daerah tertentu.


39/65

Pakaian tradisional

baju berlengan pendekatau separuh lengan

dihiasi dengan manik-manik halus dengan

kombinasi warna putih,kuning dan merah.

Tudung kecil separuhtinggi dengan corak

anyaman yang indahdengan sulaman manikhalus


40/65

Pakaian tradisional

Kain lilit kepala

Memakai pakaian

dalam yang berlengan

panjang. Warna utama kuning

merah dan hitam.


41/65

MUZIK TRADISIONALPeranan :

menaikan semangat, mengusir roh jahat

sebagai pententeram kepada semangat roh.

pemberitahuan motif sesuatu upacara yang

dijalankan.

Canang

Gong besar

Serunai

Gendang


42/65

SENJATA TRADISIONAL

- berperangLembing

Tombak

Parang Ilang

Sumpit


43/65

SENJATA TRADISIONAL

- pertanian

cangkul

Sabit

Parang


44/65

Kelahiran1. Semasa mengandung

Upacara Menawar Perut

menggalakkan anak dalam dalam kandungannyamembesar dengan sempurna.

2. Persediaan Menyambut Kelahiran

kayu api

Halia 10 kati

dua botol arak beras buka semula semua ikatan balutan dan penutup


45/65

3. Selepas lahir

Kenduri Selepas Bersalin

Perlindungan Daripada KomeMengantung bilah-bilah buluh yang tajam yangdiikat bersama di atas tempat bersalin.

Menamakan Anaka) Suwe adalah kata-kata umum untuk anak lelaki

dan sipira untuk anak perempuan

b) Tujuan adalah digunakan untuk mengelirukan

semangat-semangat jahat.c) Nama tetap hanya diberi apabila anak itu sudah

berusia dua tahun.


46/65

Perkahwinan

Terdapat perhubungan antara menuai padi

dan peristiwa perkahwinan.

Lebih baik hasil yang diperolehi, lebih banyak

perkahwinan dapat dilangsungkan.

Sekiranya mereka gagal mengadakan kenduri

pertunangan dan perkahwinan, orang ramai

akan mencemuh pengantin lelaki.


47/65

Kematian mpesanakan dinyayikan oleh Kaum wanita iaitu

kata-kata terakhir kepada si mati. Mayat dimandikan dan disapukan minyak serta

dipakaikan pakaian yang indah dan dibalut dengankain putih yang baru.

Mayat seterusnya diletakkan di atas tikar pandan. seorang lelaki diarahkan menggali kubur dan

ditugaskan mengusung mayat ke kubur.

Selepas pengebumian, ahli keluarga tidak

dibenarkan meninggalkan rumah selama empat hari. Sementara penduduk kampungnya pula tidak

dibenarkan turun ke sawah selama dua hari.


48/65

Melanau


49/65

Penempatan Melanau

Suku etnik Melanau berkumpul di persisiran

pantai seperti kawasan lembah utara Sungai

Rajang, Igan, Mukah, Oya, dan Bintulu.

Masyarakat yang terawal di Sarawak menetap

di Mukah.
http://wapedia.mobi/ms/Bintuluhttp://wapedia.mobi/ms/Mukahhttp://wapedia.mobi/ms/Mukahhttp://wapedia.mobi/ms/Bintulu


50/65

Agama

Ada di antara orang melanau yang beragama

Islam dan kebanyakan yang beragama Kristian.

Bahasa Pengantar

Bahasa pengantar mereka ialah Bahasa

Melayu.


51/65

Rumah Tinggi Melanau- Ketinggian rumah ini adalah10m dan keatas daripada permukaan tanah. Ini adalah

kerana zaman dahulu, masyarakat hidup berpuak-puakdan peperangan antara kaum berlaku. Rumah tinggimelanau merupakan tempat yang paling selamat darisegi pertahanan.


52/65


53/65

Permainan Orang Melanau


54/65

Kelahiran orang Melanau

Sewaktu Mengandungbanyak bergantung kepada faktor pemakanan:

tidak boleh memakan buah-buahan yangberbau kuat seperti durian atau ulam atau

petai kerana badan akan menjadi busuk.


55/65

Haiwan buruan yang dibunuh di dalam hutan

tidak boleh diberikan kepada wanita.

wanitatidak boleh ditakut-takutkan kerana

menyebabkan anak dalam kandungan cacatataupun gugur.


56/65

Selepas kelahiranMasyarakat Melanau :

dilarang daripada memuji bayi yang baru dilahir.

mereka lebih senang jika bayi itu dikatakan hodoh dansebagainya.

tidak boleh makan sembarangan.

Sesiapa yang ingin bermalam di dalam rumah tersebut

hendaklah bermalam selama tiga hari.


57/65

Dalam tempoh berpantang juga, si ayah tidak

dibenarkan memegang anak itu selepas balik darihutan atau balik dari laut kerana bau laut dan

hutan masih melekat di badannya sehingga boleh

menjejaskan kesihatan anak tersebut.

Bagi bayi perempuan, semasa kecilnya dahinya

dipipihkan dengan sejenis alat iaitujak. Ini

bertujuan untuk mencantikkan dahinya. Prosesini sudah menjadi identiti khas di kalangan

masyarakat Melanau.


58/65

Perkahwinan

Bakal pengantin lelaki dikehendaki

menyerahkan hadiah mas kahwin iaitu

'penyekab' dan 'berian' dan hadiah lain seperti

'adat menuga', 'adat mebin' dan 'pakan'

Penyerahan ini disusul dengan acara

pernikahan.

K k


59/65

Kemuncak acara

majlis ialah

persandingan. Pengantin lelaki dan

perempuan yang

lengkap dengan

pakaian tradisional

bersanding di atas

pelamin.


60/65

Wakil keluarga pengantin lelaki akan

menghadiahkan 'adat pahe' kepada pengantin

perempuan.


61/65


62/65

Peraturan Dalam Perkahwinan

Pakaian yang dipakai semasa upacara

perkahwinan tidak boleh dijahit walaupun

koyak kerana boleh menyebabkan penyakit di

kalangan suami isteri.

Isteri dilarang keras menyeberangi sungai

kerana akan jatuh sakit sehingga boleh

menyebabkan anak di dalam kandungan

keguguran.


63/65

Perayaan Kaul disambut pada bulan April setiap tahun.

Perayaan ini diadakan untuk menjamu ipok

yang mengawal laut untuk memperoleh

tangkapan yang memuaskan dan selamat

semasa berada di laut serta mengelakkan

pelbagai wabak dan penyakit.


64/65

Semasa Kematian

Apabila berlaku kematian, ahli keluarga dan

sahabat si mati akan segera menziarahinya.

Kaum wanita segera menyanyikan lagu sedih

yang disebutpesan iaitu kata-kata terakhirkepada si mati.


65/65

Selepas kematian

Selepas pengebumian, ahli keluarga si mati

tidak dibenarkan meninggalkan rumah si mati

selama empat hari. Sementara penduduk

kampungnya pula tidak dibenarkan turun kesawah selama dua hari.

kaum etnik di sarawak

Documents