kajian variasi istilah mabbim -...

1

1 LATAR BELAKANG

Usaha penyepakatan istilah pelbagai bidang bagi ketiga-tiga negara anggota Mabbim telah dilaksanakan hampir empat dekad. Lebih kurang 200,000 istilah meliputi 257 bidang/subbidang telah dibincangkan dan disepakati mengikut kategori yang ditetapkan dalam tempoh tersebut. Walau bagaimanapun, sehingga kini belum terdapat satu pun kajian yang melihat kembali kepelbagaian varian yang wujud dalam istilah yang telah disepakati. Bertitik tolak daripada ketelusan ketiga-tiga bahasa serumpun ini, penyelidikan varian dalam mencari persamaan antara ketiga-tiga bahasa negara anggota ini dirasakan perlu dilaksanakan. Penyelidikan varian meliputi kajian perbezaan dalam pelbagai aspek bahasa terhadap istilah yang disepakati untuk disetujui bersama melalui perbandingan istilah ketiga-tiga negara dalam bidang tertentu.

Berdasarkan keputusan umum yang disepakati Mabbim dalam Sidang Ke-25 Mabbim yang berlangsung pada 5–7 Mei 1986 di Kuala Lumpur, Malaysia, dalam Perkara 8.2 Format Daftar Istilah, istilah yang dibincangkan dibahagikan kepada empat kategori, iaitu:

KAJIAN VARIASI ISTILAH MABBIM

2

i Kategori A: istilah yang disetujui sama seluruhnya, tetapi berbeza ejaan atau bersinonim bagi salah satu negara

ii Kategori B: istilah yang disetujui berbeza seluruhnyaiii Kategori C: istilah yang disetujui untuk ditangguhkaniv Kategori D: istilah yang disetujui untuk digugurkan

Kategori A akan dijadikan data kajian bagi negara Malaysia dan Indonesia. Manakala Brunei Darussalam menjadikan Kategori A dan B sebagai data kajian.

Sidang Eksekutif Ke-49 Majlis Bahasa Brunei Darussalam-Indonesia-Malaysia (MABBIM) yang diadakan di Kuala Lumpur, Malaysia pada 11 hingga 12 Mac 2010 dalam perkara 7.2.2 telah menyetujui bahawa masing-masing negara perlu melaksanakan kajian variasi istilah Mabbim.

Pembahagian kajian variasi istilah seperti berikut:

Keputusan umum sidang ini adalah berdasarkan kepada keperluan melihat varian istilah yang digunakan ketiga-tiga negara yang melihat dalam aspek terjemahan, tatabahasa dan sinonim. Penilaian ini haruslah dibuat terhadap istilah Kategori A dan B. Oleh itu, masing-masing negara anggota akan mengungkayahkan kajian variasi istilah Mabbim yang telah ditetapkan oleh masing-masing negara.

Keputusan umum turut menyatakan bahawa Majlis bersetuju Kajian Varian dalam Persamaan Istilah Mabbim Bahasa Melayu/Indonesia ditukarkan Kajian Variasi Istilah Mabbim.

Negara BidangBrunei Darussalam Kesusasteraan

PendidikanIndonesia Biologi

MatematikMalaysia Pertanian

Penternakan

3

Majlis juga memutuskan Kajian Variasi Istilah Mabbim dilakukan dengan menggunakan instrumen yang ditetapkan oleh masing-masing negara.

Analisis data kajian ini adalah hasil kajian ketiga-tiga negara. Kajian Variasi Istilah yang dilakukan menunjukkan faktor varian dalam subbidang dan ketidakselarasan istilah Mabbim yang telah ditetapkan oleh masing-masing negara.

2.0 SEJARAH PENERBITAN DAFTAR ISTILAH MABBIM (MBIM)

Mabbim yang ditubuhkan pada 29 Disember 1972 yang asalnya dinamai Majlis Bahasa Indonesia-Malaysia (MBIM) telah ditukar namanya kepada Majlis Bahasa Brunei Darussalam-Indonesia-Malaysia (MABBIM) setelah penyertaan negara Brunei Darussalam pada 4 November 1985. Salah satu tujuan penubuhan majlis ini adalah untuk menyepakati istilah yang telah dibentuk oleh masing-masing negara dalam sidang yang diadakan setiap tahun sejak penubuhannya.

Hasil dari sidang pakar yang diadakan setiap tahun dikumpulkan dan diterbitkan oleh masing-masing negara berdasarkan versi masing-masing. Sejak tahun 1972—1983 MBIM telah menghasilkan kurang lebih 66.460 istilah, dan dari tahun 1984 hingga tahun 2005 Mabbim telah menghasilkan sebanyak 263.280 istilah. Istilah-istilah itu telah diterbitkan dalam bentuk glosarium, juga dalam bentuk CD, selain itu dapat pula diunduh melalui laman Badan Bahasa di alamat www.pusatbahasa.kemdiknas.go.id. Kajian ini dirasa masih perlu dilakukan kerana kajian yang telah ada belum membahas tuntas kajian variasinya seperti yang sudah disepakati di peringkat Mabbim.

3.0 MATLAMAT DAN PENDEKATAN KAJIAN

Kajian ini bertujuan untuk melihat variasi istilah berdasarkan subbidang yang disepakati Mabbim dalam Sidang Pakar dan Pertemuan Luar Sidang berikut:

4

Bidang Subbidang Sidang Pakar/Mesyuarat Sekretariat

Biologi Biometrik SP Ke-9Entomologi SP Ke-9Fitopatologi SP Ke-9

Kesusasteraan Drama SP Ke-8Filologi SP Ke-7Prosa SP Ke-9Puisi SP Ke-9Teori/Kritik SP Ke-5

Matematik Statistik Stokastik SP Ke-9Topologi Aljabar SP Ke-9

Pendidikan Falsafah SP Ke-17Pengukuran SP Ke-18

Penyelidikan SP Ke-18

Psikologi SP Ke-19

Sosiologi SP Ke-17Teknologi SP Ke-19

Penternakan Genetik dan Pembiakbakaan

SP Ke-13

Pengeluaran Ternakan Sp Ke-14

Teknologi Hasil Ternakan

SP Ke-19

Melalui kajian ini kita dapat melihat peratusan penggunaan istilah yang telah dibentuk, peratusan istilah yang tidak digunakan, dan peratusan perbezaan istilah yang digunakan. Kajian ini dilaksanakan adalah untuk:

i Melihat jumlah istilah dalam Kategori A.ii Meneliti varian yang wujud antara bahasa Melayu

di Malaysia dan Brunei Darussalam dengan bahasa Indonesia di Indonesia, bagi istilah dalam Kategori A;

5

iii Meneliti faktor-faktor yang mempengaruhi kewujudan varian dalam persamaan bahasa Melayu bagi ketiga-tiga negara, dari aspek:

a Ejaan dan tatabahasa b Faktor terjemahan c Sinonim

4.0 PENGUMPULAN DATA

Data yang digunakan dalam kajian ini diambil daripada data Mabbim. Sampel data diambil daripada senarai istilah Mabbim, iaitu bidang kesusasteraan yang telah disepakati dalam Sidang Pakar Ke-7 hingga Sidang Pakar Ke-9 Mabbim. Data bidang kesusasteraan diambil daripada lima subbidang, iaitu teori/kritik, filologi, drama, prosa dan puisi. Bidang pendidikan yang telah disepakati dalam Sidang Pakar Ke-17 hingga Sidang Pakar Ke-19 mabbim dan Pertemuan Luar Sidang Pakar. Data bidang pendidikan diambil daripada tujuh subbidang, iaitu falsafah, sosiologi, pengukuran, penyelidikan, pengukuran, teknologi, psikologi dan kurikulum. Penyelidikan bagi bidang-bidang berkenaan dilaksanakan oleh Jawatankuasa Penyelidikan Brunei Darussalam.

Manakala bidang sains Penternakan dan bidang pertanian yang telah disepakati dalam Sidang Pakar Ke-9 hingga Sidang Ke-14 Mabbim. Data bidang sains penternakan diambil daripada tiga subbidang, iaitu pengeluaran ternakan, teknologi hasil ternakan, dan genetik dan pembiakbakaan. Bidang pertanian pula diambil daripada tiga subbidang, iaitu landskap, perlindungan tanaman dan sains tanah. Kajian bagi bidang pertanian dan penternakan dilakukan oleh Jawatankuasa Penyelidikan Malaysia.

Seterusnya bidang biologi dan matematik yang telah disepakati dalam Sidang Pakar Ke-9 hingga Sidang Pakar Ke-14 Mabbim. Subbidang biometrik, entomologi, dan fitapologi diambil untuk dijadikan bahan kajian. Bidang matematik yang meliputi dua subbidang topologi aljabar dan statistik diambil untuk pelaksanaan kajian yang dilakukan oleh Komisi Penelitian Indonesia.

6

5.0 ANALISIS DATA

5.1 Kajian ini dilaksanakan dengan menggunakan kaedah perbandingan, iaitu membandingkan padanan istilah yang disepakati dalam kategori A bagi ketiga-tiga negara, manakala pihak Brunei Darussalam juga menjadikan kategori B sebagai bahan perbandingan. Perbandingan padanan istilah dibuat mengikut kelompok yang berikut:

i Kelompok 1 – istilah sama bagi ketiga-tiga negara

ii Kelompok 2 – istilah sama bagi dua negara iii Kelompok 3 – istilah berbeza bagi ketiga-

tiga negara

5.2 Kajian variasi ini menjurus kepada istilah dalam Kelompok 2 dan 3 sahaja. Kewujudan varian akan dianalisis berasaskan faktor yang mempengaruhinya, iaitu faktor tatabahasa (tb), terjemahan (terj) dan sinonim (sin).

5.3 Jumlah data istilah kesusasteraan subbidang drama, filologi, prosa puisi dan teori/kritik adalah sebanyak 5,538 istilah. Istilah kategori A sebanyak 5,148 istilah dan istilah Kategori B sebanyak 390 istilah. Manakala jumlah data istilah pendidikan subbidang falsafah, kurikulum pengukuran, penyelidikan, psikologi sosiologi dan teknologi yang dianalisis adalah sebanyak 5476 istilah. Istilah kategori A, sebanyak 4796 istilah dan kategori B sebanyak 680.

5.4 Jumlah data sains penternakan subbidang pengeluaran ternakan, teknologi hasil ternakan, dan genetik dan pembiakbakaan yang dianalisis adalah sebanyak 346 istilah. Istilah Kategori A, sebanyak 327 dan istilah Kategori B, sebanyak 19 istilah. Manakala data pertanian subbidang landskap, perlindungan tanaman dan sains tanah yang dianalisis adalah sebanyak 341 istilah. Istilah

7

Kategori A, sebanyak 290 dan istilah Kategori B, sebanyak 51 istilah.

5.5 Data yang digunakan dalam penelitian bidang biologi berjumlah 4087 istilah yang terdiri daripada subbidang biometrik sebanyak 2004 istilah, subbidang entomologi sebanyak 1241 istilah, dan subbidang fitopatologi sebanyak 842 istilah. Jumlah data subbidang biometrik yang termasuk dalam Kategori A sebanyak 375 istilah, Kategori B sebanyak 192 istilah, dan kategori C sebanyak 1437 istilah. Manakala jumlah data subbidang entomologi yang termasuk dalam Kategori A sebanyak 1141 istilah dan Kategori B sebanyak 100 istilah. 3. Seterusnya data subbidang fitopatologi dibagi menjadi dua kategori iaitu Kategori A sebanyak 511 istilah dan Kategori B sebanyak 331 istilah.

6.0 DAPATAN KAJIAN

6.1 Laporan ini akan memaparkan sejauh mana dapatan awal kajian variasi istilah yang disepakati oleh Mabbim. Perincian adalah seperti yang berikut:

1 Data Bidang Kesusasteraan

Jumlah data – 5,538 Kategori A – 5,148 Kategori B – 390

8

!

Carta 1

a Data subbidang Drama – 435Kategori A – 382

Kategori B – 53

b Data subbidang Filologi – 494 Kategori A – 494 Kategori B – 0

c Data subbidang Teori/Kritik – 2523 Kategori A – 2328 Kategori B – 195

d Data subbidang Prosa – 1096Kategori A – 988

Kategori B – 108

e Data subbidang Puisi – 990Kategori A – 956

Kategori B – 34

Data Kesusasteraan

9

Carta 2

2 Data Bidang Pendidikan Jumlah data – 5476Kategori A – 4796

Kategori B – 680

a Data subbidang Falsafah, Psikologi dan Sosiologi – 859

Kategori A – 637 Kategori B – 222

b Data subbidang Pengukuran – 1470 Kategori A – 1416 Kategori B – 54

c Data subbidang Penyelidikan – 1980 Kategori A – 1632 Kategori B – 348

d Data subbidang Psikologi – 313 Kategori A – 310 Kategori B – 3

e Data subbidang Teknologi - 854 Kategori A – 801 Kategori B – 53

Data Pendidikan

10

Carta 3

3 Data Bidang Sains Penternakan Jumlah data – 346 Kategori A – 327 Kategori B – 19

a Data subbidang Genetik dan Pembiakbakaan – 106Kategori A – 104Kategori B – 2

b Data subbidang Pengeluaran Ternakan – 122Kategori A – 119Kategori B – 3

c Data subbidang Teknologi Hasil Ternakan – 118Kategori A – 104Kategori B – 14

Data Penternakan

11

Carta 4

4 Data Bidang PertanianJumlah data – 341Kategori A – 290

Kategori B – 51

a Data subbidang Landskap – 125Kategori A – 123Kategori B – 2

b Data subbidang Perlindungan Tanaman – 56Kategori A – 55Kategori B – 1

c Data subbidang Sains Tanah – 160Kategori A – 112Kategori B – 48

Data Pertanian

12

Carta 5

5 Data Bidang Biologi Jumlah Data – 4086 Kategori A – 2027 Kategori B – 622

a Data subbidang Biometrik – 2004Kategori A – 375Kategori B – 192

b Data subbidang Entomologi – 1241Kategori A – 1141Kategori B – 100

c Data subbidang Fitopatologi – 841Kategori A – 511Kategori B – 330

Data Biologi

13

Carta 6

6 Data Matematik Jumlah Data – 1107 Kategori A – 1022

a Data subbidang Topologi – 477Kategori A – 398

b Data subbidang Statistik Stokastik – 630Kategori A – 624

Data Matematik

14

Carta 7

6.2 Pembahagian mengikut kelompok Kategori A bagi bidang Kesusasteraan

a Sama padanan bagi ketiga-tiga negara – 4369 = 4369/6092 x 100 = 72% (71.7%) i. Drama – 337ii. Filologi – 440iii. Prosa – 868iv. Puisi – 775v. Teori – 1949

b Sama padanan bagi 2 negara – 1575 = 1575/6092 x 100 = 26% (25.9%)i. Drama – 136ii. Filologi – 97iii. Prosa – 299iv. Puisi – 308v. Teori – 735

c Ketiga-tiga negara berbeza padanan – 148/6092 x 100 = 3% (2.43%)i. Drama – 15ii. Filologi – 7iii. Prosa – 19iv. Puisi – 41v. Teori – 66

15

Analisis data yang telah dilaksanakan, didapati daripada 6092 istilah bidang kesusasteraan yang dianalisis, 72% mempunyai sama padanan bagi ketiga-tiga negara, 26% sama padanan bagi dua negara, manakala 3% mempunyai padanan berbeza.

6.2.1 Analisis faktor yang mewujudkan varian: Analisis faktor yang mewujudkan varian

dilihat melalui dua faktor iaitu subbidang dan ketidakselarasan istilah kesusasteraan.

6.2.1.1 Faktor varian Brunei dan Indonesia bidang kesusasteraan

Analisis data yang telah dilaksanakan, didapati daripada 1477 istilah bidang kesusasteraan Brunei dan Indonesia yang dianalisis, 693 istilah dalam subbidang teori, 87 istilah dalam subbidang filologi, 123 istilah dalam subbidang drama, 279 istilah dalam subbidang puisi, dan 295 istilah dalam subbidang prosa. Di bawah ini adalah Jadual 1 bagi keterangan subbidang varian istilah kesusasteraan Brunei dan Indonesia.

Jadual 1: Subbidang Varian Istilah Kesusasteraan Brunei dan Indonesia

Subbidang Frekuensi PeratusTeoriFilologiDramaPuisiProsaJumlah

693871232792951477

46.95.98.318.920.0100.0

16

Carta 8 menunjukkan jumlah peratus subbidang varian istilah kesusasteraan Brunei dan Indonesia. Peratus bagi subbidang teori ialah 46.9%, filologi 5.9%, drama 8.3%, puisi 18.9%, dan prosa 20.0%.

Carta 8

Jadual 2 ialah ketidakselarasan istilah kesusasteraan Brunei dan Indonesia. Daripada 1477 istilah kesusasteraan Brunei dan Indonesia, jumlah frekuensi ketidakselarasan pada sinonim ialah 539 istilah, pada tatabahasa ialah 315 istilah, dan pada terjemahan ialah 623 istilah. Di bawah ialah jadual 2 bagi keterangan ketidakselarasan istilah berkenaan.

Jadual 2: Ketidakselarasan Istilah Kesusasteraan Brunei dan Indonesia

Ketidakselarasan Frekuensi Peratus

SinonimTatabahasaTerjemahanJumlah

5393156231477

36.521.342.2100.0

17

Carta 9 menunjukkan jumlah peratus ketidakselarasan istilah kesusasteraan Brunei dan Indonesia. Peratus ketidakselarasan pada sinonim ialah 36.5%, pada tatabahasa ialah 21.3%, dan pada terjemahan ialah 42.2%. Ini menunjukkan ketidakselarasan istilah Brunei dan Indonesia pada terjemahan adalah paling tinggi iaitu 42.2%.

Carta 9

6.2.1.2 Faktor varian Brunei dan Malaysia bidang kesusasteraan

Analisis data yang telah dilaksanakan, didapati daripada 1477 istilah bidang kesusasteraan Brunei dan Indonesia yang dianalisis, 693 istilah dalam subbidang teori, 87 istilah dalam subbidang filologi, 123 istilah dalam subbidang drama, 279 istilah dalam subbidang puisi, dan 295 istilah dalam subbidang prosa. Jadual 3 adalah bagi keterangan subbidang varian istilah kesusasteraan Brunei dan Indonesia.

18


13224248820288

45.88.38.330.66.9100.0

Jadual 3: Subbidang varian Istilah Kesusasteraan Brunei dan Malaysia

Carta 10 menunjukkan peratus subbidang istilah kesusasteraan Brunei dan Malaysia. Jumlah peratus dalam subbidang teori ialah 45.8%, filologi ialah 8.3%, drama ialah 8.3%, puisi ialah 30.6%, dan prosa ialah 6.9%.

Carta 10

19

Jadual 4 ialah ketidakselarasan istilah kesusasteraan Brunei dan Malaysia. Daripada 288 istilah kesusasteraan Brunei dan Malaysia, didapati 190 istilah ketidakselarasan pada sinonim, 30 istilah pada tatabahasa dan 68 istilah pada terjemahan. Berikut adalah Jadual 4 bagi keterangan ketidakselarasan tersebut:

Jadual 4: Ketidakselarasan Istilah Kesusasteraan Brunei dan Malaysia

Carta 11 menunjukkan jumlah peratus ketidakselarasan istilah Kesusasteraan Brunei dan Malaysia. Peratus ketidakselarasan pada sinonim ialah 66%, pada tatabahasa ialah 10.4%, dan pada terjemahan ialah 23.6%.

Carta 11



1903068288

66.010.423.6100.0

20

6.2.1.3 Faktor varian Malaysia dan Indonesia bidang kesusasteraan

Analisis data yang telah dilaksanakan, didapati daripada 1498 istilah bidang kesusasteraan Malaysia dan Indonesia yang dianalisis, 700 istilah ialah dalam subbidang teori, 86 istilah dalam filologi, 135 istilah dalam drama, 291 istilah dalam puisi, dan 286 istilah dalam prosa. Lihat Jadual 5:

Jadual 5: Subbidang Varian Malaysia dan Indonesia


700861352912861498

46.75.79.019.419.1100.0

Carta 12 menunjukkan peratus subbidang istilah kesusasteraan Malaysia dan Indonesia. Peratus bagi subbidang teori ialah 46.7%, filologi ialah 5.7%, drama ialah 9%, puisi ialah 19.4%, dan prosa ialah 19.1%.

21

Jadual 6 ialah ketidakselarasan istilah kesusasteraan Malaysia dan Indonesia. Daripada 1498 istilah kesusasteraan Malaysia dan Indonesia, didapati 818 istilah ketidakselarasan pada sinonim, 412 istilah pada tatabahasa dan 268 istilah pada terjemahan.

Jadual 6: Ketidakselarasan Istilah Kesusasteraan Malaysia dan Indonesia



8184122681498

54.627.517.9100.0

Carta 12

22

Carta 13 menunjukkan peratus bagi ketidakselarasan istilah kesusasteraan Malaysia dan Indonesia. Didapati ketidakselarasan pada sinonim adalah paling tinggi iaitu 54.6%, manakala ketidakselarasan pada tatabahasa adalah pada tahap sederhana iaitu 27.5%, dan ketidakselarasan pada terjemahan ialah 17.9%. Ini menunjukkan bahawa ketidakselarasan istilah kesusasteraan Malaysia dan Indonesia adalah lebih tinggi pada sinonim. Manakala ketidakselarasan istilah kesusasteraan pada terjemahan adalah paling rendah.

Carta 13

23

6.3 Pembahagian mengikut kelompok Kategori A dan B bagi bidang pendidikan:

Carta 14

a Sama padanan bagi ketiga-tiga negara – 1580 = 1580/5833 x 100 = 27%i Falsafah dan Sosiologi – 389ii Penyelidikan – 478iii Pengukuran – 347iv Teknologi – 250v Psikologi – 116

b. Sama padanan bagi 2 negara – 3680 = 3680/5833 x 100 = 63%i Falsafah dan Sosiologi – 502ii Penyelidikan – 1385iii Pengukuran – 983iv Teknologi – 611v Psikologi – 199

24

c Ketiga-tiga negara berbeza padanan – 573 = 573/5833 x 100 = 9.8%i Falsafah dan Sosiologi – 33ii Penyelidikan – 178iii Pengukuran – 299iv Teknologi – 43v Psikologi – 20

6.3.1 Analisis faktor yang mewujudkan varian:

Carta 15

a Malaysia dan Indonesia - 3576i Tatabahasa – 476 = 476/3576 x100 = 13.3%ii Terjemahan – 2206 = 2206/3576 x 100 = 61.6%iii Sinonim – 885 = 885/3576 x 100 = 24.7%

25

Carta 16

b Brunei dan Malaysia - 411i Tatabahasa – 63 = 63/411 x 100 = 15.3%ii Terjemahan – 148 = 148/411 x 100 = 36%iii Sinonim – 200 = 200/411 x 100 = 48.6%

Carta 17

26

c Brunei dan Indonesia - 3571i Tatabahasa – 690 = 690/3571 = 19.3%ii Terjemahan – 586 = 586/3571 = 16.4%iii Sinonim – 2295 = 2295/3571 = 64.2%

Analisis data yang telah dilaksanakan, didapati daripada 5476 istilah bidang pendidikan yang dianalisis, 27% mempunyai sama padanan bagi ketiga-tiga negara, 63% sama padanan bagi dua negara, manakala 9.8% mempunyai padanan berbeza. Peratus varian bagi Malaysia dan Indonesia adalah sebanyak 13.3% (Tatabahasa), 61.6% (Terjemahan) dan 24.7% (Sinonim). Bagi Malaysia dan Brunei pula, peratus variannya adalah sebanyak 15.3% (Tatabahasa), 36% (Terjemahan) dan 48.6% (Sinonim). Peratus varian bagi Indonesia dan Brunei pula adalah 19.3% (Tatabahasa), 16.4% (Terjemahan) dan 64.2% (Sinonim). Terdapat 573 istilah yang berbeza bagi ketiga-tiga negara.

6.4 Pembahagian mengikut kelompok kategori A bagi bidang penternakan:

Carta 18

27

a Sama padanan bagi ketiga-tiga negara – 144 = 144/327 x 100 = 44%i. Pengeluaran Ternakan – 39ii. Teknologi Hasil Ternakan – 57iii. Genetik dan Pembiakbakaan – 48

b Sama padanan bagi 2 negara – 177 = 177/327 x 100 = 54%i. Pengeluaran Ternakan – 78ii. Teknologi Hasil Ternakan – 47iii. Genetik dan Pembiakbakaan – 52

c Ketiga-tiga negara berbeza padanan – 6 = 6/327 x 100 = 2%i. Pengeluaran Ternakan – 2ii. Teknologi Hasil Ternakan – 0iii. Genetik dan Pembiakbakaan – 4


Carta 19

a Malaysia dan Indonesia - 172i Tatabahasa – 28 = 28/172 x100 = 16.3%ii Terjemahan – 95 = 95/172 x 100 = 55.2%iii Sinonim – 49 = 49/172 x 100 = 28.5%

28

Carta 20

b Malaysia dan Brunei – 6i Tatabahasa – 0ii Terjemahan – 3 = 3/6 x 100 = 50%iii Sinonim – 3 = 3/6 x 100 = 50%

Carta 21

29

c Indonesia dan Brunei – 176i Tatabahasa – 28 = 28/176 x 100 = 16%ii Terjemahan – 96 = 96/176 x 100 = 54.5%iii Sinonim – 52 = 52/176 x 100 = 29.5%

d. Ketiga-tiga negara berbeza padanan – 6i Tatabahasaii Terjemahaniii Sinonim

Daripada analisis data yang telah dilaksanakan, didapati daripada 346 istilah bidang sains penternakan yang dianalisis, 44% mempunyai sama padanan bagi ketiga-tiga negara, 54% sama padanan bagi dua negara, manakala 2% mempunyai padanan berbeza. Peratus varian bagi Malaysia dan Indonesia adalah sebanyak 16% (Tatabahasa), 55% (Terjemahan) dan 28.5% (Sinonim). Bagi Malaysia dan Brunei pula, peratus variannya adalah sebanyak 10% (Tatabahasa), 50% (Terjemahan) dan 50% (Sinonim). Peratus Varian bagi Indonesia dan Brunei pula adalah 16% (Tatabahasa), 54.5% (Terjemahan) dan 29.5% (Sinonim). Terdapat 6 istilah yang berbeza bagi ketiga-tiga negara.

6.5 Pembahagian mengikut kelompok kategori A bagi bidang pertanian:

Carta 22

30

a Sama padanan bagi ketiga-tiga negara – 163 (163/290 x 100% = 56%)i Landskap – 68ii Perlindungan Tanaman – 22iii Sains Tanah – 73

b. Sama padanan bagi dua negara – 118 (118/290 x 100% = 41%)i Landskap – 52ii Perlindungan Tanaman – 30iii Sains Tanah – 36

c. Ketiga-tiga negara berbeza padanan – 9 (9/290 x 100% = 3%)i Landskap – 3ii Perlindungan Tanaman – 3iii Sains Tanah – 3


Carta 23

a Malaysia dan Indonesia – 115i Tatabahasa – 31/115 x 100% = 27%ii Terjemahan – 58/115 x 1005 = 50%iii Sinonim – 26/115 x 1005 = 23%

31

Carta 24

b Malaysia dan Brunei – 8i Tatabahasa - 2/8 x 100% = 25%ii Terjemahan - 2/8 x 100% = 25%iii Sinonim - 4/8 x 100% = 50%

Carta 25

32

c Indonesia dan Brunei – 113i Tatabahasa – 29/113 x 100% = 26%ii Terjemahan – 58/113 x 100% = 51%iii Sinonim – 26/113 x 100% = 23%

d Ketiga-tiga berbeza – 9i Tatabahasaii Terjemahaniii Sinonim

Bagi bidang pertanian pula, daripada 341 istilah pertanian sains penternakan yang dianalisis, 56% mempunyai sama padanan bagi ketiga-tiga negara, 41% sama padanan bagi dua negara, manakala 3% mempunyai padanan berbeza. Peratus varian bagi Malaysia dan Indonesia adalah sebanyak 27% (Tatabahasa), 50% (Terjemahan) dan 23% (Sinonim). Bagi Malaysia dan Brunei pula, peratus variannya adalah sebanyak 25% (Tatabahasa), 25% (Terjemahan) dan 50% (Sinonim). Peratus varian bagi Indonesia dan Brunei pula adalah 26% (Tatabahasa), 51% (Terjemahan) dan 23% (Sinonim). Terdapat 9 istilah yang berbeza bagi ketiga-tiga negara.

33

6.6 Pembahagian mengikut kelompok Kategori A bagi bidang biologi:

a Sama padanan bagi ketiga-tiga negara – 1765 (1765/2027 x 100 = 87,07%)i Biometrik – 338ii Entomologi – 968iii Fitopatologi – 459

b Sama padanan bagi dua negara – 204 (204/2027 x 100= 10,06%) i Biometrik – 33ii Entomologi – 108iii Fitopatologi – 63

c Ketiga-tiga negara berbeza padanan – 58 (2027 x 100= 2,86%) i Biometrik – 40ii Entomologi – 40iii Fitopatologi – 38

Kategori A

34

6.6.1 Analisis faktor yang mewujudkan varian

Carta 27

a Malaysia dan Indonesia – 174i Tata bahasa – 69/174 x 100 = 39,6%ii Terjemahan – 29/174 x 100 = 16,7%iii Sinonim – 76/174 x 100 = 43,7%

Carta 28

35

b Indonesia dan Brunei – 180

i Tata bahasa – 64/180 x 100 = 35,5%ii Terjemahan – 42/180 x 100 = 23,3%iii Sinonim – 74/180 x 100 = 41,2%

Carta 29

Bagi bidang biologi pula, daripada 2027 istilah biologi yang dianalisis, 87.07% mempunyai sama padanan bagi ketiga-tiga negara, 10.6% sama padanan bagi dua negara, manakala 2.86% mempunyai padanan berbeza. Peratus varian bagi Malaysia dan Indonesia adalah sebanyak 39.6% (Tatabahasa), 16.7% (Terjemahan) dan 43.7% (Sinonim). Peratus varian bagi Indonesia dan Brunei pula adalah 35.5% (Tatabahasa), 23.3% (Terjemahan) dan 41.2% (Sinonim). Terdapat 58 istilah yang berbeza bagi ketiga-tiga negara.

36

7.0 Berikut merupakan contoh ketidakselarasan berdasarkan tatabahasa, terjemahan dan sinonim yang dikenal pasti:

A. BIDANG KESUSASTERAAN

i Brunei dan Indonesia (Kategori A dan B)

Bahasa Sumber Brunei Indonesia Subbidang Ketidak-selarasan

comic effect kesan lucu efek lucu Prosa sinapologia karya bela/

apologiaapologia Filologi sin

discursive dialogue

dialog merewang

dialog melantur/cakap melantur

Drama terj

monody monodi sajak ratap kematian, monody

Puisi sin

plagiarism ciplakan penjiplakan Teori tbthematic character

watak tematik tokoh tematik Teori terj

weak ending hujung menurun

akhiran lemah Teori terj

Bahasa Sumber

Brunei Malaysia Subbidang Ketidak-selarasan

counter action aksi tantangan aksi tentangan Filologi terj

high comedy komidi tinggi komedi tinggi Drama tb

impression impresi/kesanan kesanan Prosa sin

ambiguity makna ganda/ambiguity

taksa Puisi terj

art epic epik tulis/adiseni epik tulis Puisi sin

narration pengisahan/narasi pengisahan Teori sin

foil character watak pembaning watak pembanding

Teori tb

ii. Brunei dan Malaysia (Kategori A dan B)

37

ii Malaysia dan Indonesia

Bahasa Sumber Malaysia Indonesia Subbidang Ketidakselarasanincantation pemanteraan pemantraan Filologi tbstereotype tipa tetap/

steretaipstereotipe Filologi terj

construct binaan bangun; binaan

Drama terj

covert narrator narator tersurat

narator tersurat: pengisah tersurat

Prosa sin

villain watak jahat tokoh jahat Prosa terjanacrusis anakrusis anakrusis Puisi sinagrarian verse puisi tani;

puisi agrarianpuisi tani Puisi sin

Daripada analisis yang dilakukan, didapati ketidakselarasan berlaku bagi istilah yang biasa di negara anggota. Contoh istilah yang biasa digunakan di negara anggota adalah seperti yang berikut:

Bahasa Sumber Brunei Indonesia Malaysiadrama of idea drama idea drama tendens drama idea

plagiarism ciplakan penjiplakan ciplakanjester jester jester pelawak

Jenis istilah ini masih belum dipersetujui untuk diselaraskan sehingga kini. Terdapat juga kecenderungan menggunakan istilah yang diberikan penyesuaian ejaan. Contohnya, vignette (vignet), synopsis (sinopsis) dan suspense (suspen).

38

B. BIDANG PENDIDIKAN

i Malaysia dan Indonesia (Kategori A dan B)

Bahasa Sumber

Indonesia Malaysia Subbidang Ketidak-selarasan

binomial distribution

distribusi binomial

taburan binomial Pengukuran sin

educational improvement

perbaikan pendidikan

peningkatan pendidikan

Pengukuran sin

authentic learning

belajar autentik pembelajaran autentik

Teknologi tb

functional relationship

hubungan fungsional

hubungan fungsian Teknologi tb

arithmetic correction

koreksi aritmetik pembetulanaritmetik

Pengukuran terj

ex post facto study

studi ex post facto

kajian ex post facto Penyelidikan terj

error score skor kekeliruan skor ralat Penyelidikan sinaccountability akuntabilitas akauntabiliti Pengukuran tb

ii Malaysia dan Brunei (Kategori A dan B)

Bahasa Sumber Brunei Malaysia Subbidang Ketidak-selarasan

ego-involed learners

pelajar libat-ego

pembelajar libat-ego

Psikologi tb

permutation permutasi pilih atur Penyelidikan trjregression coefficient

koefisien regresi

pekali regresi Penyelidikan sin

stanines scale skala stanines

skala sembilan Pengukuran terj

task analysis analisis tugasan

analisis tugas Pengukuran tb

39

iii Brunei dan Indonesia (Kategori A dan B)


acting lakonan acting Psikologi terj

case study kajian kes studi kasus Penyelidikan terj

interview temu bual wawancara Penyelidikan sin

job training latihan kerja pelatihan kerja

Pengukuran tb

development phase

fasaperkembangan

fase Teknologi tb

mixed metaphors

pelbagai metafora

analisis tugas Penyelidikan tb


Bahasa Sumber Brunei Indonesia Malaysiaphase fasa fase fasamode mod modus modeffect kesan efek kesan

Jenis istilah ini masih belum dipersetujui untuk diselaraskan sehingga kini. Terdapat juga kecenderungan menggunakan istilah yang diberikan penyesuaian ejaan. Contohnya activity (aktiviti/aktivitas), effective (efektif).

40

C BIDANG SAINS PENTERNAKAN

i Malaysia dan Indonesia (Kategori A):

Bahasa Sumber

Malaysia Indonesia Subbidang Ketidak-selarasan

abdominalfat

lemakabdomen

lemakabdominal

Ternak: Pengeluaran Ternakan

tb

stuffedanimal

haiwansumbat

hewansumbat

Ternak:Teknologi HasilTernakan

tb

abnormalgrowth

curvelengkungpertumbuhanabnormal

kurvapertumbuhan abnormal

Ternak:PengeluaranTernakan

terj

acidtreatedgrain

bijirinterpelakuasid

bijirinterpelakuasam

Ternak: GenetikdanPembiakbakaan

terj

absolutegrowthrate

kadarpertumbuhanmutlak

lajupetumbuhanmutlak

Ternak:PengeluaranTernakan

sin

energydeficiency

kekurangantenaga

defisiensienergi

Ternak: GenetikdanPembiakbakaan

sin

ii Malaysia dan Brunei (Kategori A):

BahasaSumber

Brunei Malaysia Subbidang Ketidak-selarasan

calf feeder tapakan anak sapi(bovin)

tapakan pedet Ternakan: Genetik &Pembiakbakaan

terj

driedbuttermilk

susumentegakering

susu lemakkering

Ternakan: Genetik &Pembiakbakaan

terj

veal calf anak lembugemuk

pedet digemukkan Ternakan: Genetik &Pembiakbakaan

sin

calf starterration

ransumpemulaanak sapi

(bovin) rangsumpemula pedet

Ternakan: Genetik &Pembiakbakaan

sin

41

iii Brunei dan Indonesia (Kategori A):

BahasaSumber

Brunei Indonesia Subbidang Ketidak-selarasan

sensitivitytest

ujiansensitiviti

ujisensitivitas

Ternak: Pengeluaran Ternakan

tb

chemicalpreservation

pengawetankimia

pengawetankimiawi

Ternak: PengeluaranTernakan

tb

carpet-wooltype

jeniswulcarpet

tipewolkarpet


Terj

tamperedteeth

gigiterganggu

gigi palsu Ternak: PengeluaranTernakan

Terj

culling takai penyingkiran Ternak: PengeluaranTernakan

Sin

sexseparated

pemisahanseks

pemisahankelamin


Sin


Bahasa Sumber Malaysia Indonesia Bruneiacid asid asam asidtype jenis tipe jenis

animal haiwan hewan haiwan

Jenis istilah ini masih belum dipersetujui untuk diselaraskan sehingga kini.Terdapat juga kecenderungan menggunakan istilah yang diberikan penyesuaian ejaan. Contohnya, energy (enerji), wool (wul/wol) dan deficiency (defisiensi).

42

D BIDANG PERTANIAN

i Malaysia dan Indonesia (Kategori A):

BahasaSumber


plasticity ofsoil

keplastikantanah

plastisitastanah

Sains Tanah tb

rock debris puingbatuan

puing batu Sains Tanah tb

normalerosion

hakisannormal

erosi normal Sains Tanah terj

plantnutrition

pemakanantumbuhan

nutrisitanaman

Sains Tanah terj

plantavailablemoisture

air tersediatumbuhan

air tersediatanaman

Sains Tanah sin

soil suction sedutantanah

isapantanah

Sains Tanah sin

ii Malaysia dan Brunei (Kategori A):

BahasaSumber

Malaysia Brunei Subbidang Ketidak-selarasan

variegated foliageplants

tumbuhanberdaunancorak

Tu m b u h a n berdauncorak

Landskap tb

anemone anemone anemon Sains Tanah tb

orangeblotch

tompokjingga

beloborjingga

PerlindunganTanaman

terj

soil survey survei tanah

pengukurantanah

Sains Tanah terj

vineyard kebunanggur

ladanganggur

Landskap sin

leaf-miner ulat pelombongdaun

ulatpengorekdaun

PerlindunganTanaman

sin

43

iii Brunei dan Indonesia (Kategori A):BahasaSumber

Brunei Indonesia Subbidang Ketidak-selarasan

wildlifehabitat

habitat hidupan liar

habitatkehidupan liar

Sains Tanah tb

aggregationpheromone

feromonpengagregatan

feromonagregasi

Sains Tanah tb

cocoa podborer

pengoreklenggai koko

penggerekpolong kakau

Sains Tanah terj

vinery rumah jalaran pengangguran Sains Tanah terj

zonal climate iklim berzon iklim wilayah Sains Tanah sin

aerolate leaf spot bintik daunaerolat

isapantanah

Sains Tanah sin

Daripada analisis yang dilakukan, terdapat kecenderungan menggunakan istilah yang diberikan penyesuaian ejaan. Contohnya, nutrition (nutrisi), erosion (erosi) dan plasticity (plastisitas).

E. BIDANG BIOLOGI

i Malaysia dan Indonesia (Kategori A)

BahasaSumber


anal comb sikat dubur sisir anus Entomologi sin

basal plate plat basal piringan basal Entomologi sin

minor generesistance

keresistanan genminor; ketahanan gen minor

ketahanan genminor

Fitopatologi sin

Doyere’s cone kon Doyere kerucut Doyere Entomologi terj

fore-wing kepak depan sayap depan Entomologi terj

honey stomach perut lebah lambung madu Entomologi terj

adaptive ocelli oselus menyesuai oselus penyesuai Entomologi tb

dens crenulation pengkrenulatan gigi krenulasi gigi Entomologi tb

phytophagous fitofaj fitofag Entomologi tb

44

II Indonesia dan Brunei (Kategori A)

BahasaSumber

Indonesia Brunei Subbidang Ketidak-selarasan

basal plate plat basal piringan basal Entomologi sin

prognathustype

jenisprognatus

tipeprognatusl

Entomologi sin

Beuamontperiod

kalaBeaumont

periodeBeaumont

Fitopatologi sin

praying mantis sambah sambah belalang sembah Entomologi terj

wet rot busuk basah penyakittikas air

Fitopatologi terj

subantennalsuture

kampuhsubsesungut

kampuhsubantena

Entomologi terj

parapside parapsid parapsida Entomologi tb

pyloricsphincter

sfinkter pilous sfingterpilous

Entomologi tb

solitariaphasis

fasa solitaria fasa soliter Entomologi tb

III Brunei dan Malaysia (Kategori A)

BahasaSumber

Indonesia Brunei Subbidang Ketidak-selarasan

spiracularsound organ

organ bunyispirakel

organ suaraspirakel

Entomologi sin

white rust karat putih tagar putih/karat putih

Fitopatologi sin

intolerant tak toleransi/tak tasamuh

tak toleransi/tak toleran

Fitopatologi sin

anal flap kelepakdubur

medandubur

Entomologi terj

bakanaedisease

penyakitbakanae

penyakit besar rabul/bakane

Fitopatologi terj

antisquama/ antisquame

antiskuama antisekuama Entomologi tb

sericin sericin serisin Entomologi tb

45

F BIDANG MATEMATIK


Bahasa Sumber Malaysia Indonesia Subbidang Ketidak-selarasan

base degree darjah asas derajat dasar Topologi sin

bounding cycle kitar pembatas siklus pembatas Topologi sin

chern’s number nombor chern bilangan chern Topologi sin

circularneighbourhood

jirananmembulat

lingkunganmelingkar

Topologi terj

closed join cantumantertutup

sambungantertutup

Topologi terj

contractible graph graf terkecutkan graf terciutkan Topologi terj

combinatorialclosure

tutupankombinatorik

ketertutupankombinatoris

Topologi tb

complementof a knot

pelengkapsimpulan

pelengkapsimpul

Topologi tb

numerable bundle berkas terangkakan

berkas terangka

Topologi tb

ii Malaysia dan Brunei (Kategori A)Bahasa Sumber Brunei Malaysia Subbidang Ketidak-

selarasanfundamental cycle kitar asas kitar asasi Topologi sin

exact sequence urutan tepat jujukan tepat Topologi sin

monocyclic complex

komplesmonokitar

kompleksekakitar

Topologi sin

projective closure tutupan projektif tutupan unjuran Topologi terj

simplical cell sel bersimpleks rantai simpleks Topologi terj

point-cube kiub titik kubus titik Topologi terj

face operator operator muka pengoperasi muka Topologi tb

braid invariant tak varian taucang tak varian tocang Topologi tb

quasifibration kuasiperabutan kuasi penyerabutan Topologi tb

46

iii Brunei dan Indonesia (Kategori A)


obstruction cosycle kokitar halangan kosiklus halangan Topologi sin

nerve of cover saraf tudung saraf liput Topologi sin

local group kumpulan setempat grup lokal Topologi sin

pseudocycle pseudokitar siklus semu Topologi terj

limit had limit Topologi terj

link pautan kaitan Topologi terj

regular subdivision

subbahagiansekata

subbagianteratur

Topologi tb

bott’s periodicitytheorem

teorem keberkalaanbott

teorema keperiodikanbott

Topologi tb

difference cochain korantai beza korantai beda Topologi tb

47

G BIDANG STATISTIK STOKASTIK


Bahasa Sumber Malaysia Indonesia Subbidang Ketidak-selarasan

circular normal normal bulat normal lingkar StatistikStokastik

sin

conditional variance varians bersyarat ragam bersyarat StatistikStokastik

sin

composite hypothesis hipotesis gubahan hipotesis majemuk StatistikStokastik

sin

beta distribution taburan beta sebaran beta StatistikStokastik

terj

bayes estimation penganggaran bayes pendugaaan bayes StatistikStokastik

terj

censored distribution taburan tertapis sebaran tertapis StatistikStokastik

terj

conditional test ujian bersyarat uji bersyarat StatistikStokastik

tb

dividingvalue

nilai pembahagi nilaipembagi

StatistikStokastik

tb

normalisingtransform

jelmaan normal transformasipenormalan

StatistikStokastik

tb

48

ii Malaysia dan Brunei (Kategori A)

Bahasa Sumber Malaysia Malaysia Subbidang Ketidak-selarasan

gausianmeasure

ukurangauss

sukatan gauss StatistikStokastik

sin

index ofdispersion

indekssebaran

indeksserakan

StatistikStokastik

sin

integratedspectrum

spektrumbersepadu

spektrumterkamir

StatistikStokastik

sin

gram’s criterion kriteria gram kriterium gram

StatistikStokastik

terj

helmerttransformation

transformasihelmert

penjelmaanhelmert

StatistikStokastik

terj

hypotheticalpopulation

pendudukhipotesis

populasihipotesis

StatistikStokastik

terj

internal leastsquare

kuasa duaterkecil dalaman

kuasa duaterkecil dalam

StatistikStokastik

tb

essen-typeapproximation

hampiranjenis essen

penghampiranjenis essen

StatistikStokastik

tb

generatingfunction

fungsipenjana

fungsi jana StatistikStokastik

tb

49


fiducial limit had fidusial limit fidusial StatistikStokastik

sin

efficiencyfactor

faktorkecekapan

faktorkeefesienan

StatistikStokastik

sin

equivalentdeviate

sisihansetara

simpangansetara

StatistikStokastik

sin

error band jalur ralat jalur galat StatistikStokastik

terj

fequencymoment

momenkekerapan

momenfrekuensi

StatistikStokastik

terj

extremalquotient

hasil bahagiekstremum

kuosienekstrem

StatistikStokastik

terj

jirina’ssequentialprocedure

tatacaraberurutanjirina

prosedurberurut jirina

StatistikStokastik

tb

jointvariation

ubahanbercantum

keragamanbersama

StatistikStokastik

tb

k-test ujian k uji-k StatistikStokastik

tb

iii Brunei dan Indonesia (Kategori A)


Bahasa Sumber Brunei Indonesia Malaysia

phase fasa fase fasa

mode mod modus mod

effect kesan efek kesan

50

Jenis istilah ini masih belum dipersetujui untuk diselaraskan sehingga kini. Terdapat juga kecenderungan menggunakan istilah yang diberikan penyesuaian ejaan. Contohnya activity (aktiviti/aktivitas), effective (efektif).

7.1 Perbezaan istilah yang wujud dalam Kategori A telah dibahagikan mengikut kategori, iaitu tatabahasa, terjemahan dan sinonim.

7.1.1 Berikut merupakan contoh perbezaan istilah yang wujud bagi ketiga-tiga negara berdasarkan aspek tatabahasa:

BIL. VARIAN DALAMPEMBENTUKAN ISTILAH

CONTOH

1 Pemilihan kata akar dan kata terbitan yang berbeza dalam pembentukan istilah

abdominal fat1. M – lemak abdomen2. I – lemak abdominal

caponisation1. M/B – pengembirian (unggas)2. I – pengebirian unggas

Menggunakan kebiri sebagai kata akar manakala Malaysia dan Brunei menggunakan kembiri.

2 Sistem ejaan kata asing yang berbeza bagi setiap negara

belly wool1. M/B – wul perut2. I – wol perut

3 Penggunaan imbuhan yang berbeza

dag1. M/B – wul bertempek2. I – wol tempek

51

BIL. VARIAN DALAMPEMBENTUKAN ISTILAH

CONTOH

4 Perbezaan sistem ejaan mengikut negara

tame animal1. M/B – haiwan jinak2. I – hewan jinak

heater steam1. M/B – wap pemanas2. I – uap pemanas

pollard1. M/B – polard2. I – polar

5 Akhiran yang berbeza chemical preservation1. M/B – pengawetan kimia2. I – pengawetan kimiawi

6 Perbezaan konsep debonding1. M/B – menyahtulang2. I – penulangan

reservse osmosis1. M/B – osmosis berbalik2. I – osmosis bolak balik

7 Istilah yang diberikan penyesuaian ejaan

partially dry1. M/B – kering sebahagian2. I – kering sebagian, kering parsial

Penggunaan kata akar berbeza antara ketiga-tiga negara. Contohnya, bagi istilah sumber abdiminal, Malaysia (M) dan Brunei Darussalam (B) menggunakan istilah abdomen, manakala Indonesia (I) menggunakan istilah abdominal. Begitu juga dengan sistem ejaan, iaitu sistem ejaan bagi Malaysia dan Brunei Darussalam. Perkataan haiwan (M dan B) dieja hewan dalam sistem ejaan Indonesia. Dari segi akhiran pula, negara Indonesia banyak menggunakan akhiran yang berbeza dengan Malaysia dan Brunei Darussalam. Contohnya, istilah kimiawi (chemical). Perbezaan konsep juga berkemungkinan berlaku dalam pembentukan istilah

52

di peringkat Mabbim kerana istilah yang disenaraikan tidak mempunyai huraian. Conthonya, istilah debonding yang dipadankan dengan menyahtulang (M/B) dan penulangan (I). Malaysia dan Brunei Darussalam memberikan padanan dengan konsep perbuatan membuang tulang, manakala Indonesia memberikan konsep proses membuang tulang. Hal yang sama juga untuk istilah reverse yang dipadankan dengan berbalik (M/B) dan bolak-balik (I). Indonesia menterjemahkan konsep yang bermaksud depan dan belakang manakala Malaysia dan Brunei Darussalam menterjemahkan maksud ‘semula;’. Dalam pembentukan istilah di peringkat Mabbim, terdapat juga proses penyesuaian ejaan dilakukan seperti parsial (partially).

Namun, dari segi imbuhan, dapat diamati terdapat sedikit perbezaan yang berkemungkinan boleh diselaraskan dalam pertemuan akan datang. Contohnya, bagi istilah sumber dag, padanannya ialah bertempek (M/B) dan tempek (I).

7.1.2 Berikut merupakan contoh perbezaan istilah yang wujud bagi ketiga-tiga negara berdasarkan aspek terjemahan:

BIL. TERJEMAHAN CONTOH

1 1 Kaedah terjemahan berbeza2 Pemilihan kata

hazard analysis critical control point (HACCP)1 M/B – takat kawal

kritis analisis bahaya (HACCP)

2 I – analisis bahaya sidik kendali kritis (HACCD)

2 Pemilihan kata yang berbeza:i Malaysia dan Brunei

menggunakan kaedah terjemah untuk istilah lengkung

ii Indonesia menggunakan kaedah penyesuai ejaan untuk istilah lengkung

abnormal growth curve1 M/B – lengkung

pertumbuhan abnormal

2 I – kurva pertumbuhan abnormal

53


3 Terjemahan berbeza bagi ketiga-tiga negara: i Indonesia memberikan

terjemahan penuhii Malaysia dan Brunei

Darussalam hanya menterjemahkan konsep sahaja

beak trimming side type1 M/B – pemangkasan

paruj sisi2 I – pemangkasaan

paruh tipe sisi

4 Terjemahan yang tidak selari captive ruminant1 M/B – ruminan

kurugan2 I – ruminan sia

kurungan

5 Terjemahan dengan konsep yang berbeza

custom hatching 1 M/B – tetasan

tempahan2 I – penetasan biasa

6 Pemilihan kata yang berbeza food animal practitioner 1 M/B – pengamal

haiwan makanan2 I – praktisi ternak

pakan

forced moulting 1 M/B – salin bulu

paksa2 I – luruh bulu paksa

7 Terjemahan berbeza dari sudut pandangan setiap negara

hopper feeding space 1 M/B – ruang pakan

corong tuang2 I – wadah pakan

corong loncat

8 Pilihan istilah yang berbeza dari sudut pandangan yang berbeza olegh MABBIM bidang pertenakan pengencer (bahasa Melayu Indonesia) merujuk kepada istilah sumber diluent

semen extender 1 M/B – pengekal semen2 I – pengencer semen

54

Kaedah terjemahan berbeza dan jua pemilihaan kata yang berbeza memberikan variasi yang agak ketara dalam pembentukan istilah di peringkat Mabbim. Contohnya, istilah hazard analysis critical control point (HACCP) diberikan padanan takat kawal kritis analisis bahaya (HACCP ) (M/B), dan analisis bahaya sidik kendali kritis (HACCD) (I).

Pemilihan kata yang berbeza turut berlaku, namun masih tidak lari daripada makna asal istilah, seperti istilah abnormal growth curve, padanannya ialah lengkung pertumbuhan abnormal (m/B) dan kurva pertumbuhan abnormal (I). Kurva yang mempunyai makna yang sama dengan lengkung sekaligus memberikan makna yang sama kepada istilah sumber. Malaysia dan Brunei Darussalam menggunakan kaedah terjemah untuk istilah ini, manakala Indonesia menggunakan kaedah penyesuaian ejaan untuk membentuk istilah ini. Istilah yang dibina sesetengahnya diterjemahkan tidak selari dan berbeza konsep. Contohnya, istilah captive ruminan dibentuk sebagai ruminan kurungan (M/B) dan ruminan sia kurungan (I). Istilah custom hatching pula diterjemahkan berbeza makna.

Terjemahan berbeza dari sudut pandangan setiap negara turut menghasilkan bentuk istilah yang berbeza. Hal ini dapat dilihat dalam pembentukan istilah hopper feeding space, iaitu ruang pakan corong tuang (M/B) dan wadah pakan corong loncat (I).

55

7.1.3 Berikut merupakan contoh perbezaan istilah yang wujud bagi ketiga-tiga negara berdasarkan aspek sinonim:


1 Sinonim berbeza bagi ketiga-tiga negara, walaupun makna bagi istilah adalah sama

eggshell color formation1 B – pembentukan

warna kulit telur2 M – pembentukan

warna kulit telur3 I – pembentukan

warna kerabangpoultry house1 B – rumah unggas2 M – rumah unggas3 I – kandang unggas

2 Penggunaan istilah bersinonim yang dipengaruhi budaya

mutton flock1 B – kelompok biri-biri

pedaging2 M – kelompok biri-

biri pedaging3 I – kelompok domba

pedaging

3 Sinonim yang mempunyai darjah perbezaan yang kecil.

Lean1 B – pejal2 M – pejal3 I – kenyal

4 Sinonim yang berbeza mengikut negara masing-masing. Malaysia juga menggunakan istilah domba yang merujuk kepada biri-biri, namun istilah ini kurang popular.

Targhee sheep1 B – biri-biri targhee2 M – biri-biri targhee3 I – domba targhee

5 Istilah yang bersinonim dengan variasi penggunaan yang berbeza

fat crystal 1 B – hablur lemak2 M – hablur lemak3 I – kristal lemakmilk churning 1 M/B – penjaraan susu2 I – pengadukan susu

56

Perkara yang berlaku dalam pembentukan istilah yang bersinonim antaranya adalah perbezaan istilah bagi ketiga-tiga negara, walaupun makna bagi istilah adalah sama. Contohnya, istilah eggshell color formation, iaitu pembentukan warna kulit telur (M/B) dan pembentukan warna kerabang (I).

Penggunaan istilah bersinonim turut dipengaruhi budaya negara masing-masing. Istilah mutton flock dibentuk sebagai kelompok biri-biri pedaging (M/B), dan kelompok doma pedaging (I). Malaysia juga menggunakan istilah domba yang merujuk kepada biri-biri, namun istilah ini kurang popular berbanding biri-biri.

Terdapat juga istilah yang bersinonim dengan variasi penggunaan yang berbeza seperti O, diistilahkan sebgai penjaraan susu (M/B) dan pengadukan susu (I).

8.0 KESIMPULAN

Secara keseluruhan, kajian variasi istilah MABBIM yang berfokus kepada bidang kesusasteraan, pendidikan, biologi, matematik, pertanian dan penternakan ini, telah memperlihatkan akan kewujudan istilah-istilah yang dipersetujui sama seluruhnya namun berbeza dari aspek sistem ejaan bagi salah satu negara. Hal ini dapat dibuktikan dengan hasil dapatan kajian yang telah menunjukkan bahawa dalam bidang kesusasteraan terdapat sebanyak 72% istilah yang dipersetujui sama seluruhnya bagi ketiga-tiga negara anggota walaupun terdapat sedikit perbezaan dari aspek ejaan bagi salah satu negara anggota. Manakala pemerolehan data bagi bidang pendidikan dan penternakan pula menunjukkan jumlah peratusan yang kurang daripada 50% istilah yang dipersetujui sama seluruhnya, iaitu hanya 27% bagi bidang pendidikan dan 44% bagi bidang penternakan. Berbeza pula dengan bidang pertanian, kadar peratus kesamaan padanan bagi ketiga-tiga negara adalah melebihi 50%, iaitu sebanyak 56%. Berbanding dengan bidang biologi, jumlah sama padanan istilah bagi negara-negara anggota tidak mencecah 50%. Jumlah persamaan istilah hanyalah sebanyak 49.61%.

57

Jumlah ini ternyata berbeza dengan kadar peratus persamaan Istilah anggota Mabbim bagi bidang matematik. Persamaan istilah bagi negara anggota untuk bidang matematik hampir mencecah 100%, iaitu dengan nilai 92.3%.

Dengan nilai peratus sama padanan istilah yang diperoleh bagi bidang-bidang yang menjadi fokus kajian ini, telah memberi gambaran bahawa wujudnya varian dalam bahasa Melayu bagi negara anggota Mabbim. Nilai peratusan tersebut secara tidak langsung telah merepresentasikan sejauh mana ejaan dan tatabahasa, terjemahan dan sinonim menjadi faktor atau penyumbang kepada kewujudan varian bagi istilah yang difokuskan dalam kajian ini. Selain itu, nilai-nilai peratusan tersebut turut melambangkan perlunya penyelarasan dalam pembentukan istilah terutama bagi istilah yang hanya cenderung untuk mengalami penyesuaian ejaan.

Hasil kajian ini juga secara tidak langsung merepresentasikan betapa perlunya untuk Mabbim secara proaktif terus giat mencipta istilah-istilah dalam bidang yang bervariasi untuk dijadikan panduan bagi pengguna bahasa ketiga-tiga negara di samping bagi menyalurkan ilmu atau input yang tepat yang boleh dikongsi di antara masyarakat negara anggota terutama di zaman info komunikasi dan teknologi maklumat ini. Dengan kadar persamaan istilah pada tahap yang minima untuk sebahagian bidang bagi ketiga-tiga negara mampu memberikan gambaran bahawa Pedoman Umum Pembentukan Istilah (PUPI) bukan sahaja merupakan satu keperluan malah seharusnya menjadi satu keutamaan bagi ketiga-tiga negara dalam usaha untuk mempertingkatkan lagi kadar persamaan istilah bagi ketiga-tiga negara dalam apa jua bidang yang telah dilaksanakan mahupun yang belum diterokai.

Oleh itu, perlunya untuk negara anggota Mabbim berfikir secara tuntas dan meningkatkan persefahaman dalam pembentukan istilah bukan sahaja untuk meningkatkan kadar persamaan padanan istilah bagi negara anggota Mabbim malahan ia juga untuk menjadikan Mabbim sebagai sebuah badan yang fungsional dan reliable dalam kalangan pengguna bahasa, amnya dan di kalangan ahli-ahli bahasa khasnya.

58

BIBLIOGRAFI

Animal Science (Animal Agricultural Series – 9th Edition), 1991. Illinois, USA: Interstate Publisher, Inc.

Anon, 1982. Dorland’s Pocket Medical Dictionary – 23rd Edition. New Delhi: Oxford & IBH Publishing Company Pvt. Ltd.

Anon, 2000. Oxford Dictionary of Biology – 4th Edition. New York: Oxford University Press.

Brown R. D. dan Gillespie, T. J., 1995. Microclimatic Landscape Design: Creating

Thermal Comfort and Energy Efficiency. New York: John Wiley and Sons Inc.

CLARENCE L. BARNHARD, Editor in Chief, 1970. The World Book Dictionary. Chicago, Illinous 60654: Field Enterprises Educational Corporation.

Clouston, B, 1990. Landscape Design with Plants (2nd Edition). Butterworth: Heinemann Ltd., Oxford.

Cuddon, J.A., 1977. A Dictionary of Literary Terms. Great Britain: W & J. Mackay Limited.

Cuddon, J.A., 1976. A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory 3rd. Edition – Oxford OX4 1JF Basil Blackwell Inc.

Della Thompson, 1995. The Concise Oxford Dictionary of Current English. Ninth ed. New York: Oxford University Press.

Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Republik Indonesia, 1991. Kamus Besar Bahasa Indonesia. Edisi kedua. Balai Pustaka Indonesia.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Brunei Darussalam, 2003. Kamus Bahasa Melayu Nusantara. Dewan Bahasa dan Pustaka, Bandar Seri Begawan.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Brunei Darussalam, 1997. Istilah Kesusasteraan Puisi. Brunei Darussalam: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Brunei Darussalam, 2001. Istilah Kesusasteraan Prosa. Brunei Darussalam: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Brunei Darussalam, 1997. Istilah Kesusasteraan Drama. Brunei Darussalam: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Brunei Darussalam, 2006. Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu, Edisi Kedua. Brunei Darussalam: Dewan Bahasa dan Pustaka.

59

Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia, 2008. Kamus Penternakan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, 2000. Mimeograf Istilah Pertanian: Sains Tanah. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, 1997. Mimeograf Istilah Pertanian: Perlindungan Tanaman. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, 2005. Siri Kamus Istilah MABBIM: Kamus Landskap. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia, 1975. Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia, 1991. Pedoman Umum Pembentukan Istilah Bahasa Melayu, Edisi Semakan: Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia, 1992. Pedoman Umum Ejaan Bahasa Melayu (Edisi Semakan). Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia, 1989. Daftar Istilah MBIM. Edisi kedua: Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dewan Bahasa dan Pustaka, Malaysia, 1992. Daftar Istilah MABBIM: Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Dines N. T. dan Brown, 2001. Landscape Architect’s Portable Handbook. Mc Graw-Hill Pub. Co.

E. R. Orskov (Ed.), 1988. Feed Science. Elsevier Science Publishers.

Harry Shaw, 1976. Concise Dictionary of Literary Terms. Mc Graw-Hill Inc., New York.

Judy Pearsall, 1999. The New Oxford Dictionary of English. New York: Oxford University Press.

Kementerian Pendidikan Malaysia, 1996. Kamus Dewan. Edisi Ketiga. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kementerian Pendidikan Malaysia, 1999. Kamus Inggeris-Melayu. Edisi kedua. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Marian Makins, et al. (31d. ed.) 1995. Collins Concise Dictionary – The Authority of Current English New Revised Edition. England: Harper Collins Publishers.

Kementerian Pendidikan Malaysia, 1972. Senarai Istilah Kesusasteraan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

60

Kementerian Pendidikan Malaysia, 1972. Istilah Kesusasteraan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kementerian Pendidikan Malaysia, 1988. Glosari Senarai Istilah Kesusasteraan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Marsh, W. M., 1991. Landscape Planning: Environmental Applications. New York: John Wiley and Sons Inc.

Norman, K. Booth, 1983. Basic Elements of Landscape Architectural Design. New York: Elsevier Science Pub. Co.

Panuti Sudjiman. 1984. Kamus Istilah Sastera. Jakarta.S. Hornby, Asmah Omar, 2001. Oxford Fajar Advanced Learner’s

English – Malay Dictionary. 2nd edition Kuala Lumpur. Fajar Bakti Sdn. Bhd. Shah Alam.

kajian variasi istilah mabbim -...

Documents