1062 pelaksanaan konsep hamlah al-quran...

INTERNATIONAL CONFERENCE ON AQIDAH, DAKWAH AND SYARIAH 2016 (IRSYAD 2016) SEMINAR ANTARABANGSA AKIDAH, DAKWAH DAN SYARIAH 2016 (IRSYAD 2016)

805

PELAKSANAAN KONSEP HAMLAH AL-QURAN DARI PERSPEKTIF IBADAH:

KAJIAN DI MA’AHAD TAHFIZ SWASTA

DI NEGERI SEMBILAN

DR. ZAINORA DAUD

zainora@kuis,edu,my

SHAHARUDDIN SAAD

MUHAMMAD FAIRUZ A.ADI

NURFATIHAH MOHD DZAHIR

MOHD MAHFUZ JAAFAR

Akademi Islam

Kolej Universiti Islam Antarabangsa Selangor (KUIS)

ABSTRAK

Pelaksanaan konsep Hamlah al-Quran dari perspektif ibadah merupakan satu tuntutan yang perlu

dititikberatkan oleh setiap Huffaz. Status Huffaz yang diiktiraf sebagai Hamlah al-Quran wajib memelihara

semua kewajipan yang telah diperintahkan dalam al-Quran dengann menjauhi segala laranganNya. Ciri-ciri

Hamlah al-Quran ini telah diaplikasi bermula al-Quran diturunkan kepada Rasulullah s.a.w sebagai Sayyidul

Huffaz dan diterapkan amalannya sehingga zaman sahabat, tabi’in dan masa kini. Kajian ini dilakukan di

Ma’ahad Tahfiz swasta terpilih di Negeri Sembilan yang melibatkan 80 orang pelajar sebagai responden

kajian. Objekjtif kajian ini untuk mengenalpasti konsep Hamlah al-Quran serta mengkaji pelaksanaan konsep

Hamlah al-Quran dari perspektif ibadah. Kajian ini menggunakan kaedah tinjauan yang melibatkan

pengedaran borang soal selidik sebagai metod pengumpulan data. Instrumen pengutipan data telah diubahsuai

oleh pengkaji dan disahkan kandungannya oleh panel rujukan pakar. Data kajian telah dianalisis secara

deskriptif menggunakan skor peratus. Dapatan kajian menunjukkan seramai 12.5% terpaksa solat fardhu,

3.75% tidak solat awal waktu, 7.5% tidak segera ke masjid untuk solat berjemaah, 19.5% tidak suka bangun

tahajud, 6.25% tidak suka berpuasa sunat, 21.25% tidak muraja’ah ayat-ayat hafazan selepas waktu solat,

11.25% tidak percaya amalan zikir boleh menenangkan jiwa, 3.75% tidak suka amalan sedekah, 3.75% tidak

berpegang kepada kewajipan aurat, 12.5% ikhtilat antara ajnabi, 12.5% tiada kaitan antara maksiat dengan

hafazan al-Quran, 1.25% tiada kaitan pembentukan peribadi dengan pemakanan halal dan 1.25% percaya

tiada kaitan pemeliharaan ayat hafazan dengan hubungan dengan Allah. Kajian ini amat signifkan dilakukan di

dalam memelihara imej para Hamlah al-Quran di dalam bidang tahfiz al-Quran, secara tidak langsung untuk

melahirkan remaja Hafiz yang benar-benar menjadi generasi al-Qur’an sebagai pewaris ummah.

Kata kunci: Hamlah al-Quran, Huffaz, Ibadah, Ma’ahad Tahfiz, Ikhtilat.

1. Pengenalan

Al-Quran merupakan kalam Allah yang diturunkan kepada Saidina Muhammad s.a.w. dengan

perantaraan malaikat Jibril dalam bentuk tujuh huruf secara lafaz dan makna yang dihafaz

dan ditulis dalam mashaf Uthmani dan dinaqalkan secara mutawatir dan membacanya dikira

ibadat seta dimulai dengan surah al-Fatihah dan diakhiri dengan surah al-Nas (Qabah 1999).

Rasulullah diiktiraf sebagai Sayyidul Huffaz yang merintis bidang tahfiz al-Quran kerana

terlibat dengan proses talaqqi daripada malaikat Jibril. Al-Shabuni, 1980 menyatakan bahawa

Rasulullah sangat komited menghafaz al-Quran sehingga kedua-dua kakinya bengkak

disebabkan banyak melakukan qiamullail dengan membaca al-Quran di dalam solat

1062


806

sepanjang malam sebagaimana firman Allah dalam ayat 1-4, surah al-Muzzammil. Para

sahabat juga berlumba-lumba untuk menghafaz, mempelajari serta mengajarkan al-Quran

kepada keluarga mereka.Pengajian tahfiz al-Quran berkembang sejak penurunan wahyu

kepada Rasulullah s.a.w, zaman sahabat, tabi’in dan berkembang sehingga ke hari ini.

Aktiviti-aktiviti pengajaran yang dilaksanakan rumah al-Arqam, rumah baginda s.aw

sehingga di masjid. (al-Abrashi, 1976). Bermula daripada masjid, rumah individu, istana-

istana khalifah dan rumah-rumah pembesar yang menjadi tempat perkembangan al-Quran

selepas kedatangan Islam. Di Tanah Melayu kelas al-Quran telah wujud bermula di rumah-

rumah guru, sekolah-sekolah pondok sehingga dalam sistem pendidikan sekolah Islam

(Mohd Yusuf Ahmad, 2005) dan semakin berkembang sehingga lahir institusi tahfiz kerajaan

dan swasta.

2. Latar belakang

Pusat Pendidikan As-Sai’diyyah adalah lanjutan daripada sebuah sekolah agama rakyat

yang ditubuhkan pada tahun 1985. Ia pada mulanya dinamakan Darul Falah sebelum dikenali

sebagai Sekolah Rendah Islam As-Sai’diyyah (SRIAS). Penubuhan SRIAS adalah bagi

merealisasikan hasrat sekumpulan ibu bapa yang mahukan anak-anak mereka dididik dengan

konsep pendidikan Islam yang bersepadu. Ia bermula hanya dengan sebuah kelas yang

mengandungi tidak sampai 10 orang murid dan seorang guru di rumah salah seorang

pengasas SRIAS di Golf Height, Seremban. Pada tahun 1992, selepas beberapa kali

berpindah, SRIAS telah membina bangunan sementara di atas sebidang tapak yang disewa

dari Sekolah Agama Rakyat Ampangan, Gedung Lalang. Akhirnya pada tahun 1999, selepas

14 tahun ditubuhkan, SRIAS berjaya membina bangunannya sendiri di atas sebidang tanah

wakaf di Taman Rashidah Utama, Jalan Senawang – Paroi, Seremban Negeri Sembilan. (Al-

Quran Tahfiz As-Sai’diyyah. 2012)

Pada tahun 2000, Ma’ahad Tahfiz Al-Quran As-Sai’diyyah (MTAS) ditubuhkan

dengan pendaftaran pelajar seramai 10 orang dan tahun berikutnya lebih 15 orang dan

sehingga kini jumlah pelajar meningkat sehingga 300 orang. Ramai daripada alumnai MTAS

menyambung pengajian di Darul Quran dan juga luar Negara seperti Mesir, Jordan, Syria,

UK dan Morocco serta tidak lupa juga di institusi pengajian di Malaysia seperti KUIS,

UITM, UPM, USIM, KUIN dan banyak lagi. Seiring dengan objektifnya untuk melahirkan

pelajar professional yang menghafaz dan menghayati al-Quran, MTAS menjunjung misi


807

untuk mendidik dan membentuk generasi al-Quran bertakwa yang ikhlas, berilmu, beramal,

berakhlak mulia dan berketrampilan, melalui system pendidikan integrasi dan holistic

berasaskan pengurusan berkualiti serta berperanan sebagai khalifah di muka bumi. MTAS

membuka pengambilan seramai 50 orang setahun dari tingkatan 1 sehingga 5, dengan

melaksanakan Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah (Aliran Sains Tulen dan Sastera)

dan kelas tahfiz al-Quran. Unik daripada Al-Quran Tahfiz lain, MTAS mempunyai

kemudahan pembelajaran yang lengkap dan sentiasa ditambahbaik. Dua blok Pentadbiran

lengkap, satu blok bangunan kelas, satu blok khas untuk kelas tasmik al-Quran, dua blok dua

tingkat bangunan asrama bagi pelajar lelaki, tiga buah asrama rumah bangle bagi pelajar

perempuan, Makmal ICT, Dewan Makan dan Kantin memberi keselesaan kepada guru-guru

dan murid-murid. Sehingga 2016, sudah 300 lebih orang pelajar yang belajar di sini. Asas

yang mesti ada pada diri setiap pelajar dan pengajar di sini ialah ikhlas. Pendekatan yang

digunakan pula ialah secara berhikmah, pelaksanaan ukhuwah, tarbiyah serta berlandaskan

al-Quran dan as-Sunnah. (Ibid, 2012)

Pengertian Hamlah diambil dariada perkataan Himla ialah mengangkat al-Quran dan

selain daripadanya seperti ilmu atau boleh juga diterjemahkan sebagai penghafaz al-Quran

(T.p, 1995). Hamalal al-Quran didefinisikan sebagai penghafaz al-Quran (Husin Al-Habsyi.

1990 dan Zakiah Abdul Hamid, 2004)

Menurut Imam Nawawi pula ia menyatakan hamlah al-Quran ialah pembawa al-

Quran. Beliau juga menjelaskan hamlah al-Quran ialah adab-adab seorang penghafaz al-

Quran terhadap al-Quran yang mana bagaimana seorang hafiz al-Quran menjaga etika dan

akhlak ketika bersama-sama al-Quran.Adab seorang pelajar sebagai seorang penuntut ilmu

termasuklah adab menjalani hal-hal yang menyibukkan sehingga tidak boleh fokus perhatian

untuk belajar, kecuali hal yang mesti dilakukan kerana keperluan. Hendaklah dia

membersihkan hati dari kotoran-kotoran dosa supaya boleh menerima al-Quran, menghafaz

dan memanfaatkannya. Tujuannya ialah menjaga dan melindungi al-Quran dari kebatilan,

kepalsuan dan pengubahan tidak lain supaya hujah Allah s.w.t akan tetap (Mahyudin Abi

Zakaria Yahya Syarofin Nawawi, 1999).

Konsep Hamlah al-Quran dari perspektif ibadah boleh dilihat daripada cara

Rasulullah s.a.w. beribadah menunaikan solat di malam hari sehingga bengkak kaki.

Rasulullah s.a.w. telah berjaya mentarbiyyah dan membina para sahabat sebagai generasi al-


808

Quran, yang benar-benar faham tentang al-Quran sehingga sanggup berkorban kerana Allah.

Ada di antara mereka sanggup mengorbankan jiwa dan raga lantas gugur syahid sebagai

syuhada’. Sebahagiannya pula, setiap inci tubuh badan mereka dipenuhi dengan luka-luka

kesan libasan pedang, sebahagiannya sanggup menyerahkan harta benda mereka untuk Allah.

Ada yang kehilangan ahli keluarga tersayang. Namun mereka tidak pernah merasa rugi

dengan kehilangan semua itu, malah mereka sanggup berjuang dan berjihad semata-mata

mempertahankan aqidah dan membela agama Allah s.w.t. (Abd al-Fattah al-Qadi, 2001).

3. Permasalahan Kajian

Seorang penghafaz al-Quran hendaklah menyediakan diri supaya dapat membersihkan jiwa

kerana ia amat penting bagi seorang pelajar. Ilmu pengetahuan di dalam Islam merupakan

suatu cahaya dari Allah s.w.t. dan keberkatan dariNya untuk kebaikan diri sendiri dan orang

lain. Hati seorang penghafaz al-Quran hendaklah bersih dari sifat-sifat mazmumah iaitu sifat-

sifat yang tercela seperti pemarah, dengki, menurut hawa nafsu, khianat, takbur, bongkak dan

lain-lain. Hati yang bersih adalah rumah bagi ilmu, bukan minda atau otak kerana segala

proses kefahaman dan ilmiah akan berpatah balik dan tersimpan di hati. Dari sinilah akan

wujud perwatakan berdasarkan kefahaman ilmu yang ada (Abd Salam Yusof, 2013).

Tuntutan fardhu ain dan fardhu kifayah boleh dilihat dalam kehidupan pelajar tahfiz

kerana pelajar tahfiz termasuk golongan mukallifin yang tidak boleh lari dari bebanan Allah

s.w.t.. Oleh itu ia bertanggungjawab bagi melaksanakan tuntutan tersebut. Fardhu ain

baginya terbahagi kepada tiga:

i. Hubungan dengan Allah s.w.t. iaitu melaksanakan tuntutan Allah s.w.t. seperti solat,

puasa dan lain-lain. Meninggalkan larangan Allah s.w.t. seperti maksiat dan

seumpamanya.

ii. Hubungan dengan diri sendiri iaitu menjaga kesihatan, menunaikan amanah sebagai

pelajar iaitu menuntut ilmu, menjaga nyawa dan lain-lain.

iii. Hubungan sesama manusia iaitu menghormati guru-guru, ibu bapa, kawan-kawan,

jiran dan seumpamanya. Hendaklah patuhi peraturan sekolah (Abdul Salam Yusof.

2003.)


809

Dalam menyatakan adab tentang hamlah al-Quran ini, pelajar perlu bergaul atau

bercampur dengan golongan penghafaz al-Quran yang lain supaya dapat berada di dalam

suasana huffaz serta tiada suasana negatif yang mengganggu serta dapat memperbaiki mutu

hafazan pelajar itu sendiri (Al-Sharbayni 2004), dan ia telah dikuatkan dengan hujah oleh

Imam al-Ghazali jiwa yang suci ibarat permata yang belum dibentuk. Jika dibesarkan dengan

akhlak yang baik atau buruk, maka begitulah pembentukannya. Oleh itu beliau menegaskan

bahawa anak-anak yang yang sedang membesar perlu diberi kesempatan untuk bergaul

dengan orang yang berakhlak mulia (Abdul Salam Haji Yusof, 2003).

Di samping itu juga, secara umumnya pelajar tahfiz seharusnya mempunyai adab

yang tinggi dan akhlak yang terpuji khususnya di hadapan guru. Ini adalah kerana, adab yang

tinggi dan akhlak yang terpuji merupakan asas taufiq dan kejayaan pelajar di dalam menuntut

ilmu terutamanya bagi penghafaz al-Quran. (Mohd Farouq 2008)

Selain itu, meninggalkan perkara-perkara maksiat, makruhah dan syubhah menjadi

adab umum dan perkara asas dalam menghafaz al-Quran kerana al-Quran merupakan kitab

Allah yang suci yang tidak boleh dicemari dengan jiwa yang melakukan maksiat (Abu

Najihat 2002, Al-Syarbayni 2004 dan Abu al-Fida’ 2006).

Azmil Hashim, 2014 menyatakan bahawa aspek adab perlu dimurnikan dan

diperkukuhkan serta dijadikan amalan seharian oleh pelajar. Adab-adab ini perlu dijadikan

budaya dalam gaya pembelajaran tahfiz al-Quran di institusi pendidikan tahfiz. Adab-adab

dalam pembelajaran tahfiz sentiasa ikhlas, sentiasa memelihara wudhu‟ , membaca doa

hafazan, menghadap qiblat, menjauhi maksiat, makruhat dan syubhat, menjaga pemakanan

halal, menjaga pemakanan berkhasiat, bersabar, bergaul dengan golongan huffaz, menjaga

solat berjemaah, menghormati guru dan memperbanyakkan amalan sunat perlu dijadikan

amalan seharian dalam gaya pembelajaran tahfiz al-Quran. Terdapat hubungan yang sangat

signifikan antara adab-adab pembelajaran tahfiz dan pencapaian hafazan pelajar.

Penekanan aspek akhlak sangat dititikberatkan di mana-mana pusat tahfiz al-Quran di

mana pentarbiyahan sering dilakukan oleh tenaga pengajar dari masa ke semasa untuk

mendidik para pelajar supaya memiliki akhlak yang baik. Para pelajar sentiasa dinasihati

supaya memiliki akhlak yang baik meskipun sesetengah daripada mereka adalah pelajar-

pelajar yang cerdik serta cepat menghafaz al-Quran tetapi jika tidak memiliki akhlak yang

baik, mereka tidak akan suka pergi ke masjid, tidak suka membaca al-Quran, sebaliknya


810

mereka lebih suka menghabiskan masa dengan hal yang sia-sia maka lama-kelamaan hafazan

mereka akan luput dan hilang. Begitu juga dengan pelajar yang sudah tamat pengajian

dinasihatkan supaya hidup dalam suasana amalan keagamaan untuk menjamin al-Quran yang

dihafaz sentiasa kekal dalam ingatan (Erzani b. Hussin, 2005). Tempat kebiasaan dibesarkan

mesti sesuai dengan akhlak yang ingin kepadanya. Apa yang perlu ada ialah kaedah tertentu

dalam proses pendidikan seperti nasihat, latihan (riadah) dan kebiasaan atau kaedah

kelaziman. Kaedah nasihat penting dalam proses pembentukan akhlak. Al-Quran diturunkan

sebagai rujukan umat Islam dan untuk menasihati manusia agar mencapai ketenangan dan

kebahagiaan dalam kehidupan (Ibid, 2005).

Kajian ini bertujuan untuk untuk mengenalpasti konsep Hamlah al-Quran serta

mengkaji pelaksanaan konsep Hamlah al-Quran dari perspektif ibadah di Ma’ahad Tahfiz as-

Sa’idiyyah di Negeri Sembilan.

4. Metodologi Kajian

Kajian ini menggunakan reka bentuk kaedah tinjauan yang menggunakan satu set soal selidik

iaitu Skala Konsep Hamlah al-Quran dari perspektif Ibadah. Tujuannya untuk mendapatkan

maklumat daripada sumber yang berbeza-beza menggunakan alat ukur yang berlainan

(Wiersma 2000; Gay dan Airasian 2000). Menurut Kerlinger (1973) soal selidik adalah

merupakan salah satu cara untuk mendapatkan jawapan kepada soalan penyelidikan. Babbie

(2001) pula berpendapat soal selidik boleh merangkumi bidang yang luas dan boleh dirangka

dengan mudah tanpa kehadiran penyelidik. Situasi ini memberi ruang yang agak selesa,

tenang dan telus kepada responden untuk menjawab soalan.

Pengkaji telah memilih Ma’ahad Tahfiz Swasta di Negeri Sembilan iaitu Ma’ahad

Tahfiz As-Sa’idiyyah (MTAS) sebagai tempat kajian kerana mempunyai subjek dan data

yang mampu menjawab persoalan kajian serta tujuan kajian. Neuman (2006), Marohaini

Yusof (2004) dan Sidek Mohd. Noah (2002) mencadangkan empat faktor untuk

ditimbangkan dalam pemilihan tapak atau lokasi kajian; kaya dengan data, unfamiliarity,

sesuai dan mempunyai rangkaian sosial yang baik. Populasi kajian ini adalah terdiri daripada

pelajar Tingkatan Empat dan Tingkatan Lima yang mengikuti pengajian Tahfiz al-Quran

secara sepenuh masa.


811

Kaedah persampelan yang digunakan bagi memilih sampel dalam kajian ini adalah

kaedah persampelan secara rawak. Kaedah ini digunakan bagi memastikan setiap ahli

mempunyai peluang yang sama bagi mewakili populasi dalam kajian ini (Ary et al. 1996).

Melalui kaedah ini juga pengkaji berupaya melakukan inferens secara statistik daripada

sampel kepada populasi kajian (Berenson & Levine 1992). Dalam kajian ini, pemilihan

jumlah sampel ini mengambil kira pandangan yang dikemukakan oleh Krejcie & Morgan

(1970), Cochran’s Formula (1977) dan Uma Sekaran (2003) berkenaan bilangan dan formula

pemilihan sampel serta mendapati jumlah sampel yang telah dipilih adalah yang terbesar.

Secara umumnya, kajian ini akan dikumpulkan dengan menggunakan kaedah

pengumpulan data secara kuantitatif. Instrumen yang dibentuk bagi mengumpulkan data

yang diperlukan ialah melalui pengedaran soal selidik yang telah dibina oleh sekumpulan

penyelidik. Set soal selidik ini dibahagikan kepada dua bahagian; Bahagian A: Latar

belakang responden. Bahagian B: Maklumat tentang Konsep Hamlah al-Quran dari perspektif

Ibadah. Konstruk ini digunakan untuk mengukur elemen konsep Hamlah al-Quran dari

perspektif Ibadah.

Instrumen kajian telah dibina oleh sekumpulan pakar dalam bidang masing-masing

yang kemudiannya diuji melalui ujian rintis kepada sekumpulan belia Islam seramai 10

orang. Instrumen kajian ini juga mendapat kesahan daripada panel rujukan pakar. Sebanyak

80 soal selidik telah diedarkan kepada responden kajian rintis. Data yang dikumpulkan

daripada 10 orang sampel rintis diproses dua kali untuk menentukan kebolehpercayaan dan

kesahan instrumen yang digunakan.

5. Dapatan Kajian

Kajian ini melaporkan dapatan kajian yang bertujuan untuk mengenalpasti konsep Hamlah al-

Qur’an serta mengkaji pelaksanaan konsep Hamlah al-Qur’an dari perspektif ibadah di

Ma’ahad Tahfiz as-Saidiyyah di Negeri Sembilan. Peserta kajian rintis yang dipilih secara

rawak adalah seramai 80 orang. Analisis deskriptif peratusan digunakan untuk menerangkan

profil responden kajian. Mana kala analisis deskriptif peratus digunakan bagi mengenal pasti

tahap kefahaman dan penghayatan Huffaz terhadap Konsep Hamlah al-Quran dari perspektif

Ibadah peserta kajian.

5.1 Latar Belakang Demografi Kajian


812

Kajian profil dilakukan kepada 80 orang huffaz yang belajar di Ma’ahad Tahfiz as-Sai’diyyah

di Negeri Sembilan (sila rujuk jadual 1 hingga jadual 5) bagi mengenalpasti profil responden

kajian.

Jadual 1 Profil sampel mengikut jantina dan tingkatan

Tingkatan Empat Tingkatan Lima

Jantina Bilangan Peratusan Bilangan Peratusan

Lelaki 28 70 18 45

Perempuan 12 30 22 55

Sumber: Soal Selidik

Dari segi jantina jadual di atas menunjukkan seramai 28 orang responden (70.0%) dalam

kajian ini adalah pelajar lelaki, manakala seramai 12 orang (30.0%) pula adalah terdiri

daripada pelajar perempuan dalam tingkatan 4. Manakala bagi tingkatan 5 pula menunjukkan

seramai 18 orang (45.0%) adalah pelajar lelaki berbanding 22 orang (55.0%) adalah pelajar

perempuan. Ini menunjukkan jumlah responden lelaki melebihi jumlah responden perempuan

dalam kajian ini. Dari segi umur menunjukkan keseimbangan antara umur 16 tahun dan 17

tahun kerana soal selidik hanya diedarkan kalangan pelajar tingkatan 4 dan tingkatan 5

disebabkan mereka merupakan pelajar senior yang telah lama terlibat dengan proses p&p

hafazan al-Quran.

Jadual 2 Profil sampel mengikut Pendorong Responden Untuk Mengambil Bidang Tahfiz

Al-Quran

TINGKATAN

4

Pendorong Lelaki % Perempuan %

Ibu bapa 14 35 7 17.5

Diri Sendiri 11 27.5 5 12.5

Kawan 3 7.5 - -

Lain-lain - 0 - -

TINGKATAN

5

Ibu bapa 4 10 12 30

Diri Sendiri 12 30 10 25

Kawan 1 2.5 - -

Lain-lain 1 2.5 - -

Sumber: Soal selidik

Manakala jadual 2 menunjukkan bahawa pelajar tingkatan 4 dan tingkatan 5, pendorong

utama untuk mengambil bidang tahfiz kebanyakannya daripada diri sendiri responden iaitu

seramai 23 orang (57.5%) bagi lelaki. Manakala bagi pelajar peremuan seramai 19 orang

(47.5%) bersetuju ibu bapa menjadi pendorong utama untuk memilih bidang tahfiz al-Quran.

dorongan diri sendiri. Faktor kawan-kawan dan di sendiri, hanya pelajar lelaki tingkatan 4


813

iaitu 3 orang (7.5%) bersetuju kawan-kawan berbanding tingkatan 5 serama seorang (2.5%)

Faktor lain-lain, hanya pelajar lelaki tingkatan % bersetuju seramai seorang (2.5%).

Jadual 3 Profil sampel mengikut Jumlah juz yang telah dihafaz

Juz Bilangan pelajar Peratus %

1-5 28 35

6-10 15 18.75

11-15 8 10

16-20 9 11.25

21-25 6 7.5

26-30 14 17.5

Jumlah 80 100


Jadual 3 menunjukkan bahawa jumlah responden yang telah menghafaz 1-5 juz ialah seramai

28 orang mewakili 35 peratus. Pelajar yang telah menghafaz 10 juz ialah seramai 15 orang

iaitu 18.75 peratus. Seramai 8 orang pelajar yang telah menghafaz 15 juz iaitu bersamaan 10

peratus. 9 orang pelajar telah menghafaz 20 juz iaitu 11.25 peratus. Seramai 6 orang pelajar

yang telah menghafaz 25 juz iaitu 7.5 peratus manakala pelajar yang telah tamat menghafaz

keseluruhan al-Quran ialah seramai 14 orang yang mewakili 17.5 peratus.

Jadual 4 Profil sample mengikut Jumlah juz yang telah dihafaz

Juz Bilangan pelajar Peratus %

1-5 28 35

6-10 15 18.75

11-15 8 10

16-20 9 11.25

21-25 6 7.5

26-30 14 17.5

Jumlah 80 100


Jadual 4 menunjukkan bahawa jumlah responden yang telah menghafaz 1-5 juz ialah seramai

28 orang mewakili 35 peratus. Pelajar yang telah menghafaz 10 juz ialah seramai 15 orang

iaitu 18.75 peratus. Seramai 8 orang pelajar yang telah menghafaz 15 juz iaitu bersamaan 10

peratus. 9 orang pelajar telah menghafaz 20 juz iaitu 11.25 peratus. Seramai 6 orang pelajar

yang telah menghafaz 25 juz iaitu 7.5 peratus manakala pelajar yang telah tamat menghafaz

keseluruhan al-Quran ialah seramai 14 orang yang mewakili 17.5 peratus.

Jadual 5 Profil sample mengikut Mula menghafaz

Pernah % Tidak Pernah %


814

48 60 32 40


Jadual 4.4 menunjukkan bahawa seramai 48 orang pelajar tingkatan 4 dan 5 yang pernah

menghafaz sebelum memasuki MTAS. Manakala seramai 32 orang pelajar MTAS yang tidak

pernah menghafaz sebelum memasuki MTAS.

Hasil dapatan profil responden menunjukkan bahawa pelajar lelaki lebih dominan

berbanding dengan pelajar perempuan tetapi terdapat sedikit perbezaan jantina antara pelajar

lelaki tingkatan 4 yang lebih ramai berbanding dengan pelajar perempuan tingkatan 5 lebih

dominan. Manakala dari aspek faktor-faktor pendorong utama minat memilih bidang hafazan

al-Quran ialah diri sendiri dan ibu bapa juga mendapat peratus kedua tertinggi. Ini

berdasarkan faktor umur responden yang masih lagi berada di bawah tanggungjawab ibu

bapa. Aspek jumlah ayat-ayat yang telah dihafaz menunjukkan majoriti responden kalangan

pelajar tingkatan 4 dan 5 masih menghafaz 5 juz. Ini menunjukkan pelajar masih mencari dan

mungkin faktor baru mula menghafaz sehingga mereka sukar untuk menghafaz al-Quran

dengan lebih cepat. Ini disokong dengan hasil dapatan menunjukkan bahawa punca utama

jumlah hafazan yang sedikit disebabkan mereka tidak pernah menghafaz al-Quran sebelum

memasuki MTAS menyebabkan mereka kurang mahir dan tidak berpengalaman dalam

kaedah hafazan al-Quran.

5.2 Konsep Hamlah al-Quran Dari Perspektif Ibadah

Konsep Hamlah al-Quran dari perspektif ibadah menunjukkan sebanyak 16 item yang

merangkumi aspek-aspek ibadat iaitu solat, puasa, aurat, muraja’ah al-Quran, amalan zikir,

amalan sedekah, penjagaan aurat, pemakaian Sunnah, amalan ikhtilat, kaitan maksiat dengan

hafazan al-Quran, kaitan makanan syubhah dengan pembentukan peribadi serta Kaitan

Hafazan al-Quran dengan penjagaan hubungan dengan Allah s.w.t.

Jadual 6 Kekerapan Responden Berkaitan Terpaksa Melaksanakan Solat Fardhu

Skala likert Jumlah Pelajar Peratus %

Sangat Tidak Setuju 43 53.75

Tidak Setuju 20 25

Agak Setuju 7 8.75

Setuju 5 6.25


815

Sangat Setuju 5 6.25

Jumlah 80 100


Jadual 6 menunjukkan responden kajian tersebut terhadap tahap kekerapan pelaksanaan solat

fardhu berada pada tahap tinggi iaitu 53.75 peratus. Soalan penulis tentang soal selidik ini

ialah ‘ Saya terpaksa menunaikan solat fardhu ’. Jadi dapat dilihat bahawa ramai di kalangan

responden yang sangat tidak bersetuju dan tidak bersetuju dengan keterpaksaan solat fardhu,

ini bermakna tahap kekerapan solat fardhu di kalangan adalah responden sangat tinggi iaitu

53.75 peratus dan tambahan 25 peratus.

Jadual 7 Kekerapan Responden Berkaitan Terpaksa Menunaikan Solat Fardhu Awal Waktu


Sangat Tidak Setuju - 0

Tidak Setuju 3 3.75

Agak Setuju 24 30

Setuju 22 27.5


Jumlah 80 100


Jadual 7 menunjukkan responden kajian. Soal selidik ini menunjukkan tahap kekerapan

pelajar menunaikan solat fardhu di awal waktu adalah sangat tinggi iaitu 38.75 peratus.

Soalan penulis dalam borang kaji selidik ialah ‘ Saya suka mengerjakan solat di awal waktu ’.

Jadi, dapat dilihat ramai dikalangan responden yang sangat setuju dan setuju dalam

mengerjakan solat di awal waktu. Manakala peratusan pelajar yang tidak suka solat di awal

waktu adalah sangat rendah iaitu 3.75 peratus mewakili sangat rendah peratusan pelajar yang

suka melewatkan menunaikan solat fardhu.

Jadual 8 Kekerapan Responden Terhadap Pelaksanaan Solat Berjemaah di Masjid



Tidak Setuju 6 7.5

Agak Setuju 40 50

Setuju 24 30


Jumlah 80 100



816

Jadual 8 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan kekerapan pelajar tahfiz solat di

masjid berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Apabila azan berkumandang, saya akan segera ke

masjid untuk menunaikan solat secara berjemaah ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa

seramai 40 orang pelajar tingkatan 4 dan 5 yang agak setuju mewakili 50 peratus. Ini

membuktikan bahawa ramai pelajar MTAS yang memenuhi tanggungjawab solat berjemaah

di masjid. 24 orang pelajar yang bersetuju, 10 orang pelajar yang sangat setuju untuk terus

menunaikan solat berjemaah di masjid apabila azan berkumandang. Manakala pelajar yang

tidak solat berjemaah sangat rendah iaitu seramai 6 orang iaitu 7.5 peratus.

Jadual 9 Kekerapan Responden Terhadap Perlaksanaan Solat Sunat



Tidak Setuju 14 17.5

Agak Setuju 33 41.25

Setuju 23 28.75

Sangat Setuju 8 10

Jumlah 80 100


Jadual 9 menunjukkan jumlah kekerapan responden melakukan solat sunat berdasarkan

soalan kaji selidik iaitu ‘ saya suka bangun tahajud ’. Seramai 10 orang yang sangat setuju

mewakili 12.5 peratus yang solat sunat, 24 orang pelajar yang setuju menunjukkan 30

peratus dan 40 orang yang agak setuju mewakili 50 peratus. Ini menunjukkan peratus pelajar

yang solat sunat amat tinggi.

Jadual 10 Kekerapan Responden Terhadap Pelaksanaan Puasa Fardhu Ramadhan



Tidak Setuju - 0

Agak Setuju 5 6.25

Setuju 12 15


Jumlah 80 100


Jadual 10 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan kekerapan pelajar tahfiz

berpuasa fardhu di bulan Ramadhan berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya suka berpuasa di

bulan Ramadhan ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 63 orang pelajar

tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju mewakili 78.75 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai

pelajar MTAS yang memenuhi tanggungjawab berpuasa fardhu di bulan Ramadhan. 12 orang


817

pelajar yang bersetuju, 5 orang pelajar yang agak setuju untuk berpuasa di bulan Ramadhan.

Manakala pelajar yang tidak berpuasa di bulan Ramadhan adalah 0 peratus iaitu tiada.

Jadual 11 Kekerapan Responden Terhadap Pelaksanaan Puasa Sunat





Setuju 4 5


Jumlah 80 100


Jadual 11 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan kekerapan pelajar tahfiz

berpuasa sunat berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya tidak suka berpuasa sunat ’. Jadi, jadual

di atas menunjukkan bahawa seramai 23 orang pelajar tingkatan 4 dan 5 yang sangat tidak

setuju mewakili 28.75 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai pelajar MTAS yang suka

melakukan amalan sunat berpuasa. 33 orang pelajar yang tidak bersetuju, 19 orang pelajar

yang agak setuju untuk tidak berpuasa sunat. Manakala pelajar yang tidak berpuasa sunat

adalah seramai 5 orang iaitu 1.3 peratus.

Jadual 12 Kekerapan Responden Terhadap Muraja’ah Hafazan al-Quran



Tidak Setuju 16 20

Agak Setuju 36 45

Setuju 19 23.75

Sangat Setuju 8 10

Jumlah 80 100


Jadual 12 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan kekerapan pelajar tahfiz MTAS

menjadikan hafazan al-Quran sebagai keutamaan berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya akan

mengulang al-Quran setiap kali selepas solat ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa

seramai 8 orang pelajar tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju mewakili 10 peratus. Ini


818

membuktikan bahawa ramai pelajar MTAS yang menjaga hafazan al-Quran dengan kaedah

muraja’ah. 19 orang pelajar yang bersetuju dengan peratus 23.75 , 36 orang pelajar yang agak

setuju mengulang al-Quran setiap kali selepas solat. Manakala pelajar yang tidak mengulang

al-Quran selepas solat adalah seramai 17 orang iaitu 21.25 peratus.

Jadual 13 Kekerapan Responden Terhadap Amalan Zikir



Tidak Setuju 7 8.75

Agak Setuju 30 37.5

Setuju 27 33.75


Jumlah 80 100



menjadikan zikir sebagai amalan berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya faham amalan zikir

boleh menenangkan jiwa saya ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 14 orang

pelajar tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju mewakili 17.5 peratus. Ini membuktikan bahawa

ramai pelajar MTAS yang menjadikan zikir sebagai amalan harian. 27 orang pelajar yang

bersetuju dengan peratus 33.75, 30 orang pelajar yang agak setuju bahawa amalan zikir boleh

menenangkan jiwa. Manakala pelajar yang tidak menjadikan zikir sebagai amalan harian

adalah seramai 9 orang iaitu 11.25 peratus.

Jadual 14 Kekerapan Responden Terhadap Amalan Sedekah



Tidak Setuju 3 3.75

Agak Setuju 26 32.5

Setuju 38 47.5


Jumlah 80 100



menjadikan sedekah sebagai amalan berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya sangat suka

bersedekah ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 13 orang pelajar tingkatan 4

dan 5 yang sangat setuju mewakili 16.25 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai pelajar

MTAS yang menjadikan sedekah sebagai amalan. 38 orang pelajar yang bersetuju dengan

peratus 47.5, 26 orang pelajar yang agak setuju menjadikan sedekah sebagai amalan.


819

Manakala pelajar yang tidak menjadikan sedekah sebagai amalan adalah seramai 3 orang

iaitu 3.75 peratus.

Jadual 15 Kekerapan Responden Terhadap Penjagaan Aurat



Tidak Setuju 1 1.25

Agak Setuju - 0

Setuju 2 2.5


Jumlah 80 100


Jadual 15 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan kewajipan pelajar tahfiz MTAS

menutup aurat berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Tuntutan aurat merupakan kewajipan

muslim/muslimah ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 77 orang pelajar

tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju mewakili 96.25 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai

pelajar MTAS yang mewajibkan diri supaya menutup aurat. 2 orang pelajar yang bersetuju

dengan peratus 2.5. Manakala pelajar yang tidak mewajibkan diri menutup aurat adalah

seorang iaitu 1.25 peratus.

Jadual 16 Kekerapan Responden Terhadap Pemakaian Sunnah



Tidak Setuju - 0


Setuju 33 41.25


Jumlah 80 100


Jadual 16 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan pakaian pelajar tahfiz MTAS

berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya cinta dengan pemakaian sunnah ’. Jadi, jadual di atas

menunjukkan bahawa seramai 26 orang pelajar tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju

mewakili 32.5 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai pelajar MTAS yang menjaga

pemakaian sunnah. 33 orang pelajar yang bersetuju dengan peratus 41.25. Pelajar yang agak

setuju dengan menjaga pemakaian sunnah seramai 21 orang. Manakala tiada pelajar yang

tidak setuju dan sangat tidak setuju dengan pemakaian sunnah.


820

Jadual 17 Kekerapan Responden Terhadap Amalan Ikhtilat (pergaulan antara lelaki dan

perempuan)





Setuju 11 13.75


Jumlah 80 100


Jadual 17 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan pergaulan antara lelaki dan

perempuan di kalangan pelajar tahfiz MTAS berdasarkan soalan kaji selidik ‘ Saya tidak

kisah untuk bersembang dengan lelaki ajnabi ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa

seramai 13 orang pelajar tingkatan 4 dan 5 yang sangat tidak setuju mewakili 16.25 peratus.

Ini membuktikan bahawa ramai pelajar MTAS yang menjaga ikhtilat antara lelaki dan

perempuan. 30 orang pelajar yang tidak bersetuju dengan peratus 37.5. Pelajar yang agak

setuju dan tidak kisah dalam menjaga hubungan antara lelaki dan perempuan adalah seramai

19 orang. Pelajar yang setuju dan tidak kisah tentang hal ikhtilat seramai 11 orang bersamaan

13.75 peratus. Manakala tiada pelajar yang sangat setuju dan tidak kisah langsung tentang

ikhtilat seramai 7 orang iaitu 8.75 peratus.

Jadual 18 Kefahaman Responden Terhadap Kaitan Maksiat dan Hafazan al-Quran


Sangat Tidak Setuju 4 5

Tidak Setuju 6 7.5

Agak Setuju 10 12.5

Setuju 10 12.5


Jumlah 80 100


Jadual 18 menunjukkan responden kajian berkenaan dengan pengetahuan tentang kaitan

maksiat boleh menyebabkan hafazan al-Quran hilang pelajar tahfiz MTAS berdasarkan

soalan kaji selidik ‘ Rancangan televisyen yang berunsurkan maksiat boleh menyebabkan

ayat-ayat hafazan saya hilang ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 50 orang

pelajar tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju mewakili 62.5 peratus. Ini membuktikan bahawa

ramai pelajar MTAS yang mengetahui bahawa maksiat boleh menghilangkan ayat hafazan al-

Quran. 10 orang pelajar yang bersetuju dengan peratus 12.5. Pelajar yang agak setuju bahawa

maksiat boleh melupakan pelajar dengan ayat hafazan al-Quran seramai 10 orang. Manakala


821

6 orang pelajar yang tidak setuju dan 4 orang yang sangat tidak setuju dengan kaitan maksiat

boleh melupakan ayat hafazan yang telah dihafaz.

Jadual 19 Kefahaman Responden Terhadap Kaitan Makanan Syubhah dan Pembentukan

Peribadi



Tidak Setuju 1 1.25

Agak Setuju - 0

Setuju 14 17.5


Jumlah 80 100



makanan halal dengan pembentukan peribadi muslim pelajar tahfiz MTAS berdasarkan

soalan kaji selidik ‘ Saya tahu makanan halal akan membentuk jiwa dan peribadi muslim

yang baik ’. Jadi, jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 65 orang pelajar tingkatan 4

dan 5 yang sangat setuju mewakili 81.25 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai pelajar

MTAS yang menjaga pemakanan mereka. 14 orang pelajar yang bersetuju dengan peratus

17.5. Tiada pelajar yang agak setuju bahawa penjagaan makanan yang tidak halal boleh

mempengaruhi pembentukan jiwa dan peribadi muslim. Manakala seorang yang tidak setuju

dengan peratus 1.25.

Jadual 20 Kefahaman Responden Terhadap Kaitan Hafazan al-Quran dengan penjagaan

hubungan dengan Allah s.w.t.



Tidak Setuju 1 1.25

Agak Setuju 2 2.5

Setuju 13 16.25

Sangat Setuju 64 80

Jumlah 80 100



hafazan al-Quran dengan hubungan dengan Allah s.w.t. pelajar tahfiz MTAS berdasarkan

soalan kaji selidik ‘ Saya tahu menghafaz al-Quran perlu menjaga hubungan dengan Allah

s.w.t. ’. Kesimpulannya jadual di atas menunjukkan bahawa seramai 64 orang pelajar

tingkatan 4 dan 5 yang sangat setuju mewakili 80 peratus. Ini membuktikan bahawa ramai


822

pelajar MTAS yang menjaga hubungan dengan Allah s.w.t. 13 orang pelajar yang bersetuju

dengan peratus 16.25. 2 orang pelajar yang agak setuju bahawa menghafaz al-Quran perlu

menjaga hubungan dengan Allah s.w.t.. Manakala seorang yang tidak setuju dengan peratus

1.25.

Walaupun hasil dapatan menunjukkan bahawa empat belas item dalam konstruk

konsep Hamlah al-Quran dari perspektif ibadat menunjukkan tahap yang baik tetapi masih

terdapat segelintir huffaz yang terlibat dengan amalan-amalan yang tidak sewajarnya iaitu

seramai 12.5% terpaksa solat fardhu, 3.75% tidak solat awal waktu, 7.5% tidak segera ke

masjid untuk solat berjemaah, 19.5% tidak suka bangun tahajud, 6.25% tidak suka berpuasa

sunat, 21.25% tidak muraja’ah ayat-ayat hafazan selepas waktu solat, 11.25% tidak percaya

amalan zikir boleh menenangkan jiwa, 3.75% tidak suka amalan sedekah, 3.75% tidak

berpegang kepada kewajipan aurat, 12.5% ikhtilat antara ajnabi, 12.5% tiada kaitan antara

maksiat dengan hafazan al-Quran, 1.25% tiada kaitan pembentukan peribadi dengan

pemakanan halal dan 1.25% percaya tiada kaitan pemeliharaan ayat hafazan dengan

hubungan dengan Allah. Manakala item tidak muraja’ah ayat-ayat hafazan al-Quran selepas

waktu solat merupakan item peratusan tertinggi yang perlu diberi perhatian oleh pihak-pihak

berkaitan.

Konsep Hamlah al-Quran dari perspektif ibadah dapat disimpulkan bahawa sifat-

sifat mukmin sejati ialah orang yang beriman, bertaqwa dan berakhlak mulia. Bagi seorang

mukmin setiap yang dilaksanakan dalam kehidupan adalah mengikut syariat dan peraturan

Allah s.w.t., menjalani kehidupan dalam suasana ibadah dan mendapat keredhaan Allah s.w.t.

(Zainora Daud, 2011).

6. Kesimpulan

Kajian ini menunjukkan aspek konsep Hamlah al-Quran kalangan Huffaz dari

perspektif ibadah berada di tahap yang baik. Hasil dapatan kajian menunjukkan

bahawa majoriti Huffaz sangat mengambil berat tentang tuntutan fardhu ain serta

tuntutan fardhu kifayah ditambah aspek-aspek lain iaitu minat yang mendalam serta

sangat menghormati ibubapa. Hasil temubual juga menunjukkan bahawa majoriti

responden mengetahui bahawa sebagai Hamlah al-Quran wajib mencari keredhaan

Allah s.w.t. yang menjadi faktor utama dalam menghafaz ayat-ayat al-Quran. Ini

menunjukkan konsep hamlah al-Quran dapat diterapkan dalam diri pelajar tahfiz


823

MTAS sehingga mereka rasa bertanggungjawab terhadap solat, puasa dan semua

ibadat adalah amanah dari Allah dan bukan terpaksa melakukannya. Bagaimanapun

terdapat beberapa aspek konsep Hamlah al-Quran perlu diberi perhatian. Ini

mungkin disebabkan umur mereka yang masih berada tahap pentarbiyahan serta

faktor jadual yang padat dan pengaruh daripada media sosial juga turut memberi

kesan kepada sikap para Huffaz.

Hasil dapatan dalam aspek-aspek ibadah menunjukkan bahawa pelajar MTAS sangat

memahami tanggungjawab dalam menjaga solat fardhu lima waktu tetapi pelaksanaan solat

secara berjemaah, solat di awal waktu dan solat sunat berada di tahap sederhana. Pelajar

MTAS juga sangat suka berpuasa fardhu tetapi pelaksanaan puasa sunat berada di tahap

sederhana. Aspek pengulangan al-Quran pada setiap solat berada di tahap sederhana. Begitu

juga aspek zikir dan sedekah. Walau bagaimanapun terdapat minoriti pelajar yang terlibat

dengan masalah penjagaan aurat, penjagaan makanan syubhah dan kurang sedar hubungan

hafazan dengan Allah s.w.t. Isu ikhtilat juga kurang dititik beratkan oleh sebahagian pelajar

sehingga terdapat segelintir yang bersetuju dengan penyataan ‘saya tidak kisah untuk

bersembang dengan lelaki ajnabi’.

Kesimpulannya menunjukkan bahawa para pelajar MTAS mengetahui dan

mengamalkan ibadah-ibadah fardhu dalam konsep hamlah al-Quran tetapi dalam aspek

ibadah-ibadah sunat seperti solat sunat, puasa sunat, zikir sedekah perlu kepada

pentarbiyahan dan perhatian yang sewajarnya. Dalam bab aurat juga pelajar MTAS sangat

faham bahawa sebagai hamlah al-Quran hendak mengamalkan pakaian sunnah dan yang

paling penting ialah menutup aurat tetapi perlu perhatian serius terhadap aspek ikhtilat di

antara lelaki dan perempuan.

Pelajar tahfiz merupakan aset terpenting kepada agama Islam. Mereka perlu diberikan

kesedaran dan kefahaman tentang peranan mereka kepada negara dan agama. Ini kerana

merekalah yang akan menggantikan kepimpinan yang ada pada masa akan datang. Dengan

adanya penerapan konsep hamlah al-Quran akan dapat melahirkan para huffaz yang

berperibadi mulia dari segi ibadah, adab dan akhlak. Peranan ibubapa serta guru juga

menyumbang ke arah pembentukan peribadi Huffaz sebagai pendokong al-Quran.


824

Rujukan

Abdul Fattah El-Qadhi. (2011). Sejarah Kitab al-Quran. Terengganu: Siri Penerbitan

Yayasan Islam

Abdul Salam Yusof. (2003). Imam Al-Ghazali Pendidikan Berkesan. Selangor: Utusan

Publication & Distributar Sdn Bhd.

Ahmad Bin Abi al-Hawari. (2015). Indeks Kebahagiaan. Majalah Al-Ustaz. Januari.

Al-Shabuni, Muhammad ‘Ali. (1980). Al-Tibyan fi Ulum al-Quran. Makkah al-Mukarramah:

Kulliyah al-Syari’ah wa al-Dirasat al-Islamiyyah.

Ary, D., Jacobs, L. C. & Razavieh, A. (1996). Introduction To Research In Education.

Orlando, Florida: Harcourt Brace College Publishers.

Babbie, E. R. (2001). The Practise Of Social Research. Ed. ke-9. USA: Thompson Learning.

Berenson, M. L. & Levine, D. M. (1992). Basic Business Statistics: Concepts And

Applications. Ed. Ke-5. New Jersey: Prentice Hall.Bhd.

Zainora Binti Daud. Rosfazila Binti Abd Rahman. 2011. Pengajian Tahfiz di Kalangan

Kanak-kanak: Kesan Terhadap Personaliti Ibadah, Satu Tinjauan. Kertas kerja

dibentangkan di Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, 11 dan 12 Oktober,

Kuala Lumpur. Penerbit Universiti Malaya.

Gay, L. R. & Airasian, P. (2003). Educational Research: Competencies For Analysis And

Applications. Ed. ke-7. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.

Hamlatul Quran. Beirut-Lubnan.

Husin Al-Habsyi. (1990). Kamus al-Khauthar Lengkap. Selangor: Thinkers Library Sdn

Kamus Dewan. (2005). Ed. ke-4. cet. per-1, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kerlinger, F. (1973). Foundations of Behavioral Research. Ed. ke-2. New York: Holt,

Rinehart and Winston.

Kerlinger, F. (1986). Foundations of Behavioral Research. Ed. ke-2. New York: Holt,

Rinehart and Winston.

Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size for Research Activities.

Educational and Psychological Measurement 30: 607-610.

Ma’ahad Tahfiz As-Sai’diyyah. (2012). http://www.mtas.edu.my/

Mahyudin Abi Zakaria Yahya Syarafin Nawawi. (1999). Al-Tibyan fi Adab. Beirut-Lubnan.

Marohaini Yusoff. (2001). Penyelidikan Kualitatif: Pengalaman Kerja Lapangan Kajian.

Kuala Lumpur: Penerbit Universiti Malaya.


825

Mohd Yusof Ahmad. (2000). Sejarah Dan Kaedah Pendidikan Al-Quran. Kuala Lumpur:

Neuman, W. Lawrence. (2006). Social Research Methods. Ed. Ke- 5. New York: Pearson

Education Inc.

Qabah, ‘Abd Halim bin Muhammad al-Hadi. (1999). Al-Qira’at al-Quraniyyah Tarikhuha,

thubutuha, Hujjiyyatuha wa Ahkamuha. Beirut: Dar al-Gharb al-Islami.

Sekaran, Uma. (2003). Research Methods for Business. Ed. Ke- 4. New York: John Wiley &

Sons, Inc.

Sidek Mohd. Noah. (2002). Reka Bentuk Penyelidikan: Falsafah, Teori Dan Praktis. Fakulti

Pengajian Pendidikan, Universiti Putra Malaysia, Serdang: Perkhidmatan Percetakan

FPP.

Syahrin Jasah.(2007). Panduan Berkhatam Al-Quran. Kuala Lumpur. Al-Hidayah

T.p. Mu’jam al-Wajiz. (1995). Mesir: T.p.

Wiersma, W. (2000). Research Methods In Education: An Introduction. Needham Heights: A

Division of Simon & Schuster Inc.

Zakiah Abdul Hamid. (2004). Kamus al-Ma’rifah. Kuala Lumpur: al-Risalah Produk Sdn.

1062 pelaksanaan konsep hamlah al-quran...

Documents