MAKNA LEKSIKAL DALAM BAHASA MELAYU

SINONIM

DEFINISI

• Sinonim berasal daripada bahasa Yunani kuno.

• Sinonim bermaksud ungkapan, iaitu perkataan , frasa atau ayat, yang maknanya lebih kurang sama dengan makna ungkapan lain.• Contoh : onoma

nama

syn

dengan

• Hubungan makna antara dua patah kata yang bersinonim itu bersifat dua hala, iaitu

• Cerdik dapat dikatakan bersinonim dengan pandai dan pandai juga dapat dikatakan bersinonim dengan cerdik.

cerdik pandai

ASPEK MAKNA SINONIM

• Perkataan yang bersinonim tidak mempunyai kesamaan makna seratus peratus.

• Ia adalah berdasarkan prinsip umum semantik yang menyatakan bahawa apabila bentuk atau situasi berbeza, maka makna pun akan berbeza.

• Perkara ini dapat dilihat daripada beberapa konteks.

1. Konteks yang tidak boleh ditukar ganti.

Perkataan wanita dan perempuan walaupun bersinonim tetapi ungkapan persatuan wanita tidak dapat ditukar menjadi

persatuan perempuan.

perempuan wanita

2. Konteks yang formal dan tidak formal

aku sayaPerkataan aku digunakan dalam situasi tidak formal.

Perkataan saya digunakan dalam situasi formal.

3. Konteks susun lapis masyarakatbeta patik

Kata ganti nama diri orang pertama beta digunakan oleh raja untuk menyebut diri baginda

Kata ganti nama diri orang pertama patik digunakan oleh orang biasa untuk menyebut diri mereka apabila berhubungan dengan golongan diraja.

4. Konteks perbezaan penggunaan

mati meninggalKata mati digunakan dalam konteks biasa

Kata meninggal dunia digunakan dalam konteks yang lebih sopan

BEBERAPA ASPEK SINONIM

1. Tidak semua kata dalam bahasa Melayu mempunyai sinonim.

hujan

padi

batu

2. Ada perkataan yang bersinonim pada bentuk kata dasar, tetapi tidak bersinonim pada bentuk kata terbitan.

sungguh benar Kata Dasar

kesungguhan kebenaranKata Terbitan

3. Ada perkataan yang tidak bersinonim pada bentuk kata dasar, tetapi memiliki sifat sinonim pada bentuk kata terbitan.

tinggi tingkat Kata Dasar

meningkatkan meninggikanKata

Terbitan

4. Terdapat perkataan yang mengikut erti sebenarnya tidak mempunyai sinonim, tetapi dalam erti kiasan mempunyai sinonim.

hitam

jahat

ANTONIM

DEFINISI

• Antonim berasal daripada bahasa Yunani kuno.

• Antonim bermaksud ungkapan, iaitu perkataan yang maknanya dianggap berlawanan dengan perkataan lain.• Contoh :onoma

nama

anti

melawan

Sambungan…

Hubungan makna antara dua patah kata yang berantonim itu bersifat dua hala, iaitu

• Jika perkataan tua berantonim dengan perkataan muda, maka perkataan muda juga harus berantonim dengan perkataan tua.

muda

tua

ANTONIM KOMPLEMENTAR

• Pasangan perkataan yang saling melengkapi:

• Contoh : hidup mati

miskin kaya

ANTONIM PERBANDINGAN

• Pasangan perkataan yang menunjukkan ada kelebihan pada satu kata dan yang satu lagi ada kekurangannya :• Contoh :

besar

kecil

tinggi

rendah

ANTONIM RELASIONAL

• Pasangan perkataan yang menunjukkan hubungan yang erat antara pasangan kata yang berkaitan : • Contoh :

guru – murid pemimpin – rakyat majikan – pekerja

Guru Murid

ANTONIM RESIPROKAL

• Pasangan perkataan yang bertentangan dari segi makna tetapi berkait rapat daripada segi fungsinya.

•Contoh : membeli – menjual memberi – menerima

HIPONIM, HOMONIM (HOMOGRAF, HOMOFON)

HIPONIM

• Hiponim ialah kata yang maknanya terangkum dalam makna kata yang lain.

• Abdullah Hassan (2006), perkataan yang berfungsi sebagai nama kelas bagi segolongan perkataan.

• Sebagai contoh, bas, lori, basikal, dan kereta ialah hiponim kepada kenderaan.

• Secara keseluruhannya, hiponim merupakan kata umum yang mempunyai hubungan kekeluargaan dengan kata-kata yang lebih khusus atau kata umum yang mempunyai lingkungan atau anggotanya terdiri daripada kata yang khusus.

• Contohnya:

Kenderaan(hiponim)

Bas(makna khusus)

Lori(makna khusus)

Basikal(makna khusus)

Kereta(makna khusus)

Jenis hiponim

Hiponim tulen

• Contohnya: padi - merupakan perkataan yg mencakupi dua perkataan lain yg

segolongan dengannya iaitu beras dan nasi.

Hiponim umum

• perkataan yang menjadi kata nama umum (kata nama am).• Contoh : rumah teres, rumah banglo

• Jenis rumah (teres, banglo dll.) mesti digabungkan dengan perkataan rumah bagi membentuk kata nama am.

HOMONIM(HOMOGRAF &

HOMOFON)

HOMONIM

Homonim ialah perkataan-perkataan yang sama bentuk ejaannya tetapi berlainan sebutan dan maknanya.

Homonim juga dapat diertikan sebagai dua kata atau lebih yang mempunyai, sama ada bunyi atau ejaan yang sama, tetapi berlainan makna.

Sebagai contoh, perkataan ‘kepala’ yang membawa maksud ‘ketua’ tidak sama maknanya dengan ‘kepala kereta api’, ‘kepala manusia’ dan ‘kepala surat’.

Penggunaan homonim dalam pertuturan atau ayat boleh menimbulkan kekeliruan jika tidak berlatar belakangkan konteks tertentu.

HOMONIM

homograf

homofon

HOMOGRAF

Homograf ialah kata-kata atau perkataan yang sama ejaannya, tetapi sebutannya berbeza.

Contoh:

• semak (belukar) dengan semak (meneliti atau memeriksa semula).

• Bela (memelihara) dengan bela (menuntut bela/balas)

situasi ini timbul kerna huruf e mewakili dua bunyi, iaitu e-taling atau e-pepet.

HOMOFON

Homofon ialah kata-kata yang sama sebutannya tetapi berbeza dari segi ejaan dan makna.

contoh: massa dengan masa

POLISEM

Polisem ialah perkataan yang mempunyai

beberapa makna yang berkaitan sama ada

secara konseptual atau sedarjah.

Dengan kata lain, polisem ialah hubungan

kata atau frasa yang mempunyai dua makna

atau lebih dan mempunyai etimologi yang

sama.

JENIS-JENIS POLISEM

Polisem terbahagi kepada 2 jenis iaitu :

Polisem Tulen

Polisem Konteks

POLISEM TULEN

kata polisem yang mengandungi satu senarai makna

yangberlainan semuanya dan dihuraikan bawah satu

kata masukkan sahaja.

Misalnyaperkataan badan yang membawa erti :

- tubuh

- lembaga

- yayasan

POLISEM KONTEKS

Perkataan yang mempunyai makna yang berlainan

yang bergantung pada konteks.

Contohnya,kata bantu ‘tentang’ pada dasarnya bermaksud berkaitan sesuatu perkara.

Tetapi, perkataan ‘tentang’ juga boleh membawa maksud ‘lawan’,seperti dalam ayat :

“Kita tentang habis-habisan”.

CONTOH-CONTOH LAIN

mentah Belum masak atau masih muda/putik ( buah-

buahan)

Tidak masak betul (barang yang dimasak)

Tidak atau belum dimasak (barang makanan)

Belum diproses (bahan galian dan sebagainya)

Belum matang pemikiran.

Perkataan yang polisem adalah serupa dari segi bentuk dan ejaan tetapi berbeza makna berdasarkan konteks

yang berlainan.

Konteks boleh menentukan makna sesuatu perkataan atau sesuatu ujaran.

Konteks dibahagikan kepada dua, iaitu :

konteks ayat konteks situasi

atau latar ujaran

KONTEKS AYAT

Ayat ialah unsur bahasa yang penting dalam

penentuan makna sesuatu perkataan.

Sesuatu perkataan mungkin berubah terus

maknanya sekiranya digunakan dalam konteks

ayat yang berlainan atau mungkin juga hanya

mengalami perbezaan makna yang kecil sahaja.

KONTEKS SITUASI

Ada tiga perkara yang terlibat dalam konteks situasi:

•Orang yang mengambil bahagian dalam

pertuturan.

• Tajuk atau perkara yang diperkatakan.

• Kesan daripada pertuturan tersebut.

ORANG YANG MENGAMBIL BAHAGIAN DALAM PERTUTURAN

Dalam masyarakat Melayu, seorang anak tidak

boleh menggunakan perkataan "aku" atau

"engkau" apabila bertutur dengan ibu bapa

kerana perbuatan ini dianggap membawa

konotasi yang tidak sopan.

Tetapi perkataan "aku" dan "engkau"

membawa konotasi kemesraan apabila

digunakan semasa bertutur dengan kawan rapat.

.

TAJUK ATAU PERKARA YANG DIPERKATAKAN

Tajuk perbincangan atau perkara yang

diperkatakan juga dianggap sebagai satu

daripada aspek penting dalam konteks situasi.

Sebagai contoh, perkataan "pasang".

Kalau dikait dengan tajuk "keadaan sungai",

perkataan itu membawa pengertian "air naik

atau pasang", tetapi kalau dibincangkan

dalam konteks tatabahasa, perkataan ini

berfungsi sebagai "penjodoh bilangan".

PERLU DIINGAT

Mempunyai makna yang lebih luas daripada homonim.

Tidak terbatas pada perkataan sahaja tetapi juga kelompok kata dan ayat.

Contoh:

• Pemenggalan bunyi am/bil/kan/

• Imbuhan = pe+latih

( orang yang melatih atau orang yang dilatih )

• Kelompok kata makan nasi, makan angin, makan gaji, makan

garam

SEKIAN, TERIMA KASIH…