NOTA 2

KESAHAN, KEBOLEHPERCAYAAN DAN OBJEKTIVITI

OLEH

PROF MADYA DR AHMAD HASHIM

Instrumen atau ujian yang digunakan bertujuan bagi mengukur dan menilai

maklumat mestilah mempunyai ciri kebolehpercayaan, objektiviti dan kesahan.

Hanya ujian yang mempunyai ciri-ciri tersebut sahaja yang berjaya menghasilkan

keputusan yang tepat dalam pengukuran kognitif, kecergasan fizikal, kemahiran

sukan, kecergasan fizikal dan sikap terhadap aktiviti fizikal dalam Pendidikan

Jasmani dan Sains Sukan.

Hubungan antara kesahan dan kebolehpercayaan adalah dalam bentuk

sehala. Sesuatu ujian itu mungkin boleh dipercayai tetapi tidak semestinya sah.

Begitu juga dengan ujian yang boleh menghasilkan keputusan yang tekal tetapi tidak

mengukur apa yang sepatutnya diukur. Walau bagaimanapun sesuatu ujian itu

dikatakan tidak sah jika ia tidak mempunyai kebolehpercayaan ujian. Jika sesuatu

ujian itu tidak dapat memberikan keputusan yang tekal setelah diulang uji, maka ia

tidak mungkin sah untuk digunakan. Kebolehpercayaan sesuatu ujian sepatutnya

diperoleh terlebih dahulu sebelum memeriksa kesahan ujian.

Objektiviti sesuatu ujian juga adalah berkait rapat dengan kebolehpercayaan.

Tanpa objektiviti ujian, nilai kebolehpercayaan sesuatu ujian akan menjadi kurang.

Oleh itu hubungan antara objektiviti dengan kesahan adalah sama dengan

hubungan antara kebolehpercayaan dan kesahan. Objektiviti dan kebolehpercayaan

adalah suatu pra syarat kepada kesahan ujian.

KESAHAN

Instrumen sesuatu pengukuran dikatakan sah apabila ia benar-benar mengukur apa

yang sepatutnya diukur. Contoh, gayut siku bengkok adalah ujian yang sah untuk

mengukur kekuatan dan daya tahan otot bahagian atas badan tetapi ianya tidak sah

digunakan untuk mengukur kepantasan tangan kerana bilangan yang dapat

dilakukan untuk satu percubaan gayut siku bengkok tidak dipengaruhi oleh

kepantasan tangan. Sesuatu ujian yang sah mestilah boleh dipercayai, sebaliknya

ujian yang mempunyai kebolehpercayaan mungkin belum tentu sah digunakan. Jika

data yang diperoleh datangnya daripada sesuatu ujian atau instrumen pengukuran

yang tidak sah, maka data tersebut tidak boleh digunapakai dalam pengukuran dan

penilaian. Sebarang keputusan yang dibuat mengenai subjek berdasarkan data yang

tidak sah berkemungkinan akan berlaku kesalahan atau tidak tepat.

Terdapat empat jenis pengukuran kesahan yang biasanya digunakan dalam

Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan iaitu kesahan logikal, kesahan kandungan,

kesahan kriteria dan kesahan konstruk. Kebanyakan pengukuran fizikal dalam

Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan menerima pakai nilai pekali korelasi kesahan

ujian antara .80 dan ke atas.

Kesahan Logikal

Kesah logikal adakalanya digunakan sebagai kesahan muka dalam pengujian dan

pengukuran Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan. Sesuatu ujian dikatakan

mempunyai kesahan logikal apabila ujian itu jelas mengukur prestasi lakuan yang

terlibat. Contoh, ujian lari pecut 6 saat dan ujian lari pecut 30 meter adalah ujian

yang sah bagi mengukur kepantasan berlari kerana ujian tersebut mengukur

kepantasan seseorang berlari. Kesahan logikal sepatutnya digunakan berserta

dengan salah satu bukti sama ada daripada kesahan kandungan atau kesahan

kriteria ataupun kesahan konstruk. Kesahan logikal kebanyakkannya hanya

digunakan dalam ujian kecergasan fizikal. Contoh, ujian bangkit tubi lutut bengkok

adalah ujian yang mempunyai kesahan logikal untuk mengukur kekuatan dan daya

tahan otot abdominal. Walau bagaimanapun kesahan logikal kurang berjaya jika

digunakan dalam ujian yang melibatkan kemahiran motor dan sukan.

Kesahan Kandungan

Istilah kesahan muka dan kesahan logikal selalu digunakan dalam kesahan

kandungan. Ujian bertulis biasanya mempunyai kesahan kandungan apabila soalan-

soalan yang dibina mempunyai kebolehpercayaan berdasarkan bahan pengajaran

pembelajaran dan unit-unit dalam objektif pengajaran. Contoh, ujian kemahiran bola

jaring mempunyai kesahan kandungan jika ujian tersebut mengambil kira item-item

kemahiran yang diperlukan dalam permainan bola jaring seperti kemahiran

menjaring, membaling dan menyambut, melompat dan lain-lain.

Kesahan Kriteria

Kesahan kriteria ditentukan berdasarkan hubungan yang sistematik di antara

pengukuran kriteria dengan pengukuran lain yang digunakan untuk menganggarkan

sesuatu kriteria. Kesahan kriteria adalah berdasarkan pekali korelasi di antara ujian

tertentu dengan sesuatu kriteria. Kesahan kriteria digunakan dalam bentuk kesahan

sejajar dan kesahan jangkaan.

Kesahan Sejajar

Pengukuran kesahan sejajar diperoleh dengan menentukan kriteria terlebih dahulu

dan digunakan ke atas ujian yang sama sebagai pengganti apabila ujian yang

dicadangkan sebagai kriteria telah diperakui kesahannya oleh pakar bidang

Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan. Biasanya ujian yang dipilih sebagai kriteria

telah di terima pakai secara meluas. Biasanya instrumen pengukuran kriteria sukar

diperoleh dan digunakan serta memerlukan perbelanjaan yang banyak. Bagi

memudahkan pentadbiran ujian kepada jumlah pelajar yang sangat besar dan

menjimatkan masa dan perbelanjaan, maka instrumen pengukuran yang baru

haruslah diperkenalkan sebagai pengganti kepada instrumen kriteria.

Kesahan sejajar melibatkan pengiraan pekali korelasi di antara pencapaian

skor ujian berdasarkan instrumen baru dengan pencapaian berdasarkan instrumen

ukuran kriteria. Keputusan pekali korelasi menggambarkan anggaran pekali kesahan

sesuatu ujian. Apabila pekali kesahan menghampiri 1, ini menunjukkan ujian yang

digunakan untuk mengukur sesuatu pembolehubah adalah menyamai ukuran kriteria

dan mempunyai kesahan. Contohnya, pengambilan oksigen maksimum adalah

pengukuran yang terbaik dan sah untuk mengukur kecergasan kardiovaskular.

Walau bagaimanapun peralatan ini sangat mahal, memerlukan makmal, mengambil

masa yang lama untuk sesuatu ujian dan hanya seorang sahaja boleh diuji dalam

suatu masa. Oleh itu, sebagai alternatif ujian lari/berjalan 1.0 batu, 1.5 batu, 9 minit

dan 12 minit boleh digunakan sebagai anggaran penggunaan oksigen maksimum.

Bagi menentukan kesahan pengukuran pengambilan oksijen maksimum, kedua-dua

ujian tersebut hendaklah ditadbirkan ke atas sekumpulan subjek yang sama pada

masa yang hampir sama.

Kesahan Jangkaan

Kesahan jangkaan samalah seperti kesahan sejajar, ia ditentukan oleh ukuran

kriteria. Contoh, menjangkakan kejayaan akademik pelajar di dalam sesebuah bilik

darjah. Purata mata gred pelajar lepasan Ujian Penilaian Sekolah Rendah (UPSR)

yang dipilih masuk ke Sekolah Sukan Bukit Jalil, Selangor dan Sekolah Sukan

Bandar Penawar, Kota Tinggi sebagai pembolehubah jangkaan dengan purata mata

gred yang diperoleh semasa di sekolah sukan sebagai ukuran kriteria kejayaan.

Korelasi di antara kedua-dua purata mata gred menunjukkan kesahan jangkaan.

Green, East, dan Hensley (1987) telah memberi contoh yang terbaik mengenai

prosedur yang digunakan untuk menentukan kesahan ujian kemahiran sukan golf.

Ukuran kriteria mesti ditentukan terlebih dahulu sebelum menguji beberapa ujian

kemahiran sukan ke atas subjek.

Kaedah korelasi pelbagai digunakan ke atas ukuran kriteria dengan beberapa

jenis ujian yang digunakan bagi menentukan kesahan jangkaan. Skor purata

daripada beberapa pusingan permainan golf dijadikan sebagai ukuran kriteria. Ujian

dalam beberapa kemahiran permainan golf digunakan sebagai ujian kemahiran golf.

Kedua-dua skor ujian tersebut dikorelasikan bagi menentukan adakah gabungan

ujian tersebut merupakan penganggar terbaik bagi ukuran kriteria.

Kesahan Konstruk

Kesahan konstruk biasanya dikaitkan dengan keputusan ujian ke atas beberapa ciri

tingkahlaku. Contohnya, sikap terhadap aktiviti kecergasan fizikal adalah ciri

kemanusiaan yang abstrak dan sukar difahami oleh mereka yang tidak mahir dalam

bidang tersebut. Ini berbanding dengan ujian bangkit tubi lutut bengkok, di mana

keputusan adalah berdasarkan jumlah bilangan percubaan yang dapat dilakukan

dalam masa 30 saat. Kesahan konstruk diperoleh berdasarkan kaedah yang saintifik

dengan penggunaan pelbagai prosedur statistik. Contoh, ujian kepantasan berlari

ditadbirkan ke atas pelari yang mewakili pasukan sekolah dengan yang tidak

mewakili pasukan sekolah. Oleh kerana pelari yang mewakili pasukan sekolah lebih

pantas, maka kesahan konstruk dapat ditunjukkan bilamana min skor kepantasan

pelari pasukan sekolah lebih tinggi dan berbeza secara signifikan berbanding

dengan pelari yang tidak mewakili pasukan sekolah. Biasanya perbezaan signifikan

antara dua min ditentukan pada aras alpha .01 bagi mempastikan kedua-dua

kumpulan tersebut benar-benar berbeza.

Contoh kedua, perbandingan prestasi antara dua kumpulan pelajar sebelum

dan selepas menjalani latihan. Ujian awal dilakukan ke atas kumpulan pelajar

tersebut sebelum diberi latihan. Pelajar dalam kumpulan tersebut di beri beberapa

teknik latihan untuk beberapa minggu, biasanya antara 4 hingga 6 minggu sebelum

diulang uji. Kesahan konstruk dapat ditentukan jika min skor ujian akhir lebih baik

dan signifikan berbanding ujian awal.

Contoh ketiga, kesahan konstruk ujian kuasa anaerobik boleh diperoleh

dengan membandingkan skor ujian pelari pecut dan lompatan dengan skor ujian

larian jarak jauh. Larian pecut dan acara lompatan memerlukan kuasa anaerobik

yang tinggi berbanding larian jarak jauh. Guru Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan

boleh menentukan sama ada terdapat perbezaan di antara skor ujian lari pecut dan

lompatan dengan larian jarak jauh. Jika min skor ujian lari pecut dan lompatan lebih

baik dan berbeza secara signifikan berbanding min skor ujian larian jarak jauh, maka

ujian lari pecut dan lompatan adalah bukti ujian yang menunjukkan bahawa kedua-

dua ujian tersebut boleh digunakan untuk mengukur kuasa anaerobik.

Satu lagi kaedah yang digunakan bagi mengukur kesahan konstruk ialah

melalui prosedur statistik analisis faktor. Kaedah ini biasanya digunakan bagi

menentukan atau mengenal pasti komponen-komponen asas kecergasan atau

kemahiran sukan.

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI KESAHAN

Bagi menentukan sesuatu ujian atau instrumen pengukuran mempunyai kesahan

yang tinggi, guru Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan perlu memberi perhatian

kepada beberapa perkara.

i. Pemilihan ujian yang tepat untuk dijadikan sebagai ukuran kriteria.

ii. Ciri-ciri pelajar yang diuji. Contohnya, sesuatu ujian yang sah untuk digunakan

oleh pelajar berumur 13 tahun adalah tidak sah jika diguna ke atas pelajar yang

berumur 17 tahun. Ujian yang sah untuk lelaki mungkin tidak sah untuk

perempuan. Sesuatu ujian itu hanya sah digunakan ke atas pelajar yang sama

umur, jantina dan pengalaman.

iii. Sesuatu ujian yang sah mestilah mempunyai kebolehpercayaan. Oleh itu,

pekali kesahan mempunyai kaitan secara terus dengan kebolehpercayaan

ujian dan ukuran kriteria. Pekali kesahan yang mungkin antara kedua-dua ujian

tersebut boleh dianggarkan sebagai r x,y =(rx,x)(ry,y). Jika kebolehpercayaan

kedua-dua ujian x dan y ialah .80, maka pekali kesahan yang mungkin ialah

.80.

iv. Objektiviti ialah persetujuan dua atau lebih pakar juri atau skor mengenai nilai

sesuatu ukuran. Jika dua atau lebih juri yang tidak bersetuju terhadap skor

ujian bagi pelajar yang sama, maka ujian tersebut dikatakan kurang objektiviti.

Skor yang diberi oleh pakar juri mungkin dapat menjejaskan kesahan ujian.

v. Kesahan ujian umumnya dipengaruhi oleh kebolehpercayaan, lebih banyak

bilangan ukuran yang dilakukan ke atas setiap pelajar lebih tinggi nilai

kebolehpercayaan. Contoh, ujian mengelecek, menanduk, menjaring gol,

mengawal dan menendang bola adalah lebih baik digunakan bagi mengukur

kemahiran dalam permainan bola sepak berbanding hanya satu atau dua ujian

sahaja. Oleh kerana kebolehpercayaan mempunyai perkaitan yang kuat

dengan kesahan maka pertambahan bilangan ujian tidak hanya meningkatkan

kebolehpercayaan tetapi juga kesahan ujian.

vi. Saiz pekali kesahan mestilah bersesuaian. Menurut Safrit (1986), jika ujian

baru hendak digunakan sebagai pengganti kepada ujian ukuran kriteria yang

lebih canggih, maka pekali kesahan .90 dan ke atas adalah sangat

bersesuaian, walau bagaimanapun nilai pekali kesahan .80 dan ke atas juga

diterima. Nilai ini dicadangkan bagi mendapatkan kesahan sejajar dengan

menggunakan pekali korelasi. Manakala bagi kesahan jangkaan, beliau

mencadangkan sekurang kurangnya nilai pekali kesahan antara .50 atau .60

adalah boleh diterima.

vii. Skor kriteria ialah ukuran yang digunakan sebagai penunjuk terbaik keupayaan

sebenar seseorang pelajar. Ujian dilakukan setelah pelajar benar-benar

memahami bagaimana menjalankan ujian. Biasanya dalam ukuran kecergasan

fizikal dan keupayaan lakuan motor seperti ukuran lipatan kulit, kelembutan,

masa reaksi dan melompat memerlukan pelajar melakukan banyak bilangan

percubaan. Oleh kerana skor min dan skor terbaik mempunyai persamaan

kebolehpercayaan maka skor terbaik atau tertinggi dipilih sebagai skor kriteria

kerana lebih pantas dan mudah membuat pengiraan.

KEBOLEHPERCAYAAN

Sesuatu ujian yang dapat memberi keputusan yang konsistan setelah diuji berulang

kali adalah mempunyai kebolehpercayaan. Ujian yang mempunyai

kebolehpercayaan akan menghasilkan data yang stabil dan tepat. Contoh, jika

sekumpulan pelajar mengambil ujian tekan tubi berdasarkan prosedur yang sama

pada dua hari yang berbeza, maka skor yang diperoleh sepatutnya sama. Bagi

menjamin kebolehpercayaan ujian, prosedur ujian, teknik pengukuran dan suasana

pengujian sepatutnya berada dalam keadaan yang sama. Fikirkan apa yang akan

berlaku kepada skor ujian bangkit tubi lutut bengkok jika pertama kali ditadbirkan di

atas tilam gimnastik dan di masa lain ditadbirkan di atas gelanggang bersimen.

Terdapat beberapa faktor yang mungkin memberi kesan terhadap

kebolehpercayaan ujian dan nilai skor yang diperoleh dalam proses pengujian

pengukuran dan penilaian dalam Pendidikan Jasmani dan Sains Sukan. Di

antaranya ialah memberi arahan yang tidak tepat, prosedur pemberian skor ujian

yang tidak konsistan, perbezaan peralatan yang digunakan semasa pengujian dan

suasana persekitaran ujian yang berbeza. Bagi menentukan kebolehpercayaan

ujian, sekurang-kurangnya dua set data perlu diperoleh melalui skor ujian. Di antara

prosedur yang selalu digunakan untuk mendapatkan kebolehpercayaan ujian ialah

kaedah uji dan ulang uji, kaedah bentuk selari, kaedah pembahagi dua, kaedah

Kuder Richardson dan kaedah pekali Cronbach alpha.

PENGIRAAN PEKALI KEBOLEHPERCAYAAN

Pekali kebolehpercayaan diklasifikasikan dalam dua bentuk iaitu pekali

kebolehpercayaan `interclass dan pekali kebolehpercayaan `intraclass. Biasanya

pengiraan pekali kebolehpercayaan `interclass adalah berdasarkan kepada pekali

korelasi Pearson product moment. Manakala analisis varian ANOVA dan Cronbach

alpha selalu digunakan bagi mengira pekali kebolehpercayaan `intraclass. Safrit dan

Wood (1995) dan Miller (1998), mencadangkan nilai pekali korelasi atau pekali

kebolehpercayaan antara .80 hingga 1.00 adalah tinggi, .60 hingga .79 sederhana

tinggi, .40 hingga .59 sederhana, .20 hingga .39 rendah dan .00 hingga .19

menunjukkan tidak ada perkaitan.

KEBOLEHPERCAYAAN `INTERCLASS

Di antara kaedah yang sering digunakan bagi mendapatkan pekali

kebolehpercayaan `interclass ialah kaedah uji dan ulang uji, kaedah bentuk selari

dan kaedah pembahagi dua.

Kaedah Uji dan Ulang Uji

Kaedah uji dan ulang uji memerlukan pentadbiran ujian yang sama ke atas pelajar

yang sama dalam dua masa yang berbeza. Kaedah ini kerapkali digunakan dalam

pengukuran kecergasan fizikal dan kemahiran lakuan motor tetapi kurang digunakan

dalam ujian bertulis. Ujian ditadbirkan ke atas pelajar bagi mendapatkan set data

yang pertama, kemudian diulang uji untuk dapatkan set data yang kedua. Dengan

menggunakan kaedah korelasi, kedua-dua data tersebut dikorelasikan untuk

mendapatkan nilai pekali kebolehpercayaan. Jangka masa antara ujian pertama

dengan ujian kedua perlu dipertimbangkan kerana faktor seperti kematangan,

perubahan pembelajaran dan fizikal mempunyai kaitan dengan pembolehubah yang

sedang diukur. Selang masa dua hingga empat hari adalah bersesuaian bagi ujian

yang melibatkan kelesuan otot.