12

Laporan Keberkesanan Rancangan Mengajar Harian

Laporan Pengajaran Matematik Menggunakan Rancangan Mengajar Harian Yang

Baharu Berdasarkan Komen-Komen Guru Sumber.

Pengenalan

Pada 29 Ogos 2013 yang lepas, saya telah menjalankan pengajaran dan

pembelajaran dengan menggunakan rancangan mengajar harian yang telah dibuat

penambahbaikan setelah berkolaborasi dengan guru sumber mengenai Bidang Darab

dengan hasil darab sehingga 100 000, iaitu mendarab nombor tiga digit dengan 100

dan nombor dua digit terhadap 12 orang murid Tahun 4 di Sekolah Kebangsaan

Kampung Klid/Plajau, Dalat pada pukul 2:30 petang hingga 3:30 petang (Kelas

Bimbingan).

Pengajaran ini dijalankan bertujuan untuk memenuhi kehendak tugasan kursus

Perancangan dan Pengajaran Matematik (MTE 3107) di samping memberikan peluang

kepada saya untuk berkolaborasi dengan guru sumber. Banyak ilmu pedagogi yang

saya perolehi daripada beliau. Walaupun sudah lapan tahun pengalaman dalam

pengajaran matematik di sekolah rendah, tiada penambahbaikan pada diri saya dari

segi pemantapkan pengetahuan, kemahiran, strategi dan kaedah pengajaran

sehinggalah bertemu dan berkolaborasi dengan guru sumber tersebut.

Terdapat banyak perkara yang telah saya pelajari sepanjang merancang dan

melaksanakan pengajaran ini. Oleh itu, laporan ini akan membincangkan pengalaman

perancangan dan pembelajaran, komen-komen dan penambahbaikan oleh guru

sumber, serta keberkesanan rancangan mengajar harian yang telah dimurnikan

(kelebihan yang dikenal pasti).

Pengalaman Perancangan dan Pembelajaran

Selepas menerima kertas tugasan ini, saya telah berbincang bersama guru besar

sekolah saya untuk membantu saya mencari guru sumber. Pada perjumpaan pertama

saya dengan guru sumber, saya telah menerangkan kehendak tugasan. Pada awalnya

saya bercadang untuk mengajar topik masa bagi Tahun 4. Saya berpendapat bahawa

topik ini lebih menarik dan senang diajar berbanding dengan topik-topik yang lain.

13

Malah, saya yakin saya mampu menyediakan bahan bantuan mengajar (BBM) dan

lembaran kerja yang menarik bagi topik ini. Namun beliau mencadangkan agar saya

menyediakan rancangan untuk mengajar topik nombor bulat, iaitu darab. Mengapa

darab? Respon beliau adalah aplikasi fakta asas kira darab juga amat penting dalam

menyelesaikan masalah lain di dalam matematik seperti tajuk pecahan, perpuluhan,

ukuran jarak, matematik harian, wang, timbangan, masa dan waktu. Lantaran itu, beliau

ingin melihat keberkesanan kaedah pengajaran fakta asas darab yang dihasilkan oleh

saya untuk dibuat penambaikan ke atas rancangan mengajar tersebut pada

perjumpaan kedua.

Hasil dari perjumpaan pertama, saya mula mengenal pasti hasil pembelajaran

yang hendak dicapai pada akhir unit pembelajaran. Saya sedar bahawa adalah

mustahil bagi seseorang guru untuk mengajar terlalu banyak kandungan pembelajaran

pada masa satu jam ini. Oleh itu, saya hanya menetapkan dua hasil pembelajaran bagi

Rancangan Pengajaran Harian (RPH), iaitu mendarab nombor tiga digit dengan a)100

dan b) nombor dua digit.

Sepanjang merancang RPH ini, saya juga menghadapi kesukaran untuk

menentukan kaedah dan teknik pengajaran yang mahu saya gunakan semasa

mengajar kelak. Namun, dengan mengambil kira kelebihan dan kelemahan yang dapat

saya kenal pasti terhadap semua teknik dan kaedah yang sedia ada, serta

kesesuaiannya terhadap topik ini, akhirnya saya bertekad untuk menggunakan

gabungan beberapa jenis kaedah agar pengajaran saya lebih berfleksibel dan menarik.

Akhir sekali, saya juga meluangkan masa untuk memikirkan bahan bantuan

mengajar dan lembaran kerja. Selepas menyediakan lembaran kerja, maka saya

bersedia untuk membuat perjumpaan kedua untuk berkolaborasi dengan guru sumber

untuk membuat penambahbaikan ke atas rancangan mengajar yang telah saya

sediakan.

Komen-komen dan penambahbaikan oleh guru sumber

Pada perjumpaan kedua, banyak pengetahuan yang saya peroleh dari guru

sumber tersebut berdasarkan komen-komen yang membina dan penambahbaikan yang

dibuat ke ke atas rancangan mengajar yang telah saya sediakan. Dalam rancangan

mengajar saya yang pertama terdapat beberapa jenis kaedah dan teknik pengajaran

14

yang telah saya guna pakai antaranya ialah pembelajaran koperatif. Pembelajaran

sebegini dikatakan mampu menggalakkan murid mengambil bahagian dalam P&P

secara aktif di samping dapat meningkatkan keberkesanan pembelajaran sesuatu

pelajaran. Saya juga telah mengamalkan kaedah demonstrasi untuk melatih murid

memerhati dan melakukan sesuatu aktiviti mengikut prosedur. Malah, saya turut

menggunakan pendekatan deduktif, iaitu pengajaran dari umum ke spesifik

terutamanya dalam fasa perkembangan dalam rancangan mengajar saya.

Dalam fasa persediaan, iaitu set induksi, saya membuat kaitan dengan

pengetahuan sedia ada murid dengan menggunakan teknik soal jawab, mencungkil

idea murid berdasarkan konsep operasi darab. Cth: 6 x 4 =_____. Beliau

mencadangkan agar set induksi saya lebih kreatif kerana set induksi yang saya buat

sudah biasa digunakan. Beliau mencadangkan saya mencari bahan-bahan berkaitan

dengan rekreasi matematik, seperti lagu, teka-teki dan sebagainya untuk dijadikan

sebagai fasa persediaan saya.

Untuk fasa imaginasi, pada mulanya murid-murid diminta untuk melengkapkan

petak sifir seperti di bawah. Murid diberikan kertas berpetak 9 9 untuk menjalankan

aktiviti ini.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

2

3

4

5

6

7

8

9

15

Bagaimanapun beliau telah memperkenalkan cara untuk membina hasil darab

sifir menggunakan kertas berpetak 3 x 3.

Bagi sifir nombor ganjil, isikan petak dengan urutan bilangan 1 hingga 9.

Bagi sifir nombor genap, isikan petak dengan urutan bilangan dua-dua dari 2

hingga 18.

1 2 3

4 5 6

7 8 9

Sifir 1

21 12 03

24 15 06

27 18 09

Sifir 3

81 72 63

54 45 36

27 18 09

Sifir 9

21 42 63

14 35 56

07 28 49

Sifir 7

Sifir 2 Sifir 6

Sifir 8 Sifir 4

02 04 06

08 10 12

14 16 18

42 24 06

48 30 12

54 36 18

12 24 36

08 20 32

04 16 28

72 64 56

48 40 32

24 16 08

16

Seterusnya ialah fasa perkembangan, iaitu guru menunjuk cara untuk

menyelesaikan soalan mendarab nombor tiga digit dengan 100. Dalam rancangan

mengajar harian, saya memperkenalkan dua kaedah untuk mendarab nombor tiga digit

dengan 100 iaitu dalam bentuk lazim dan ayat matematik (Kira cepat). Pada mulanya,

beliau menulis tiga soalan dalam bentuk ayat matematik dan kemudian meminta saya

untuk menyelesaikannya. Contoh soalan adalah seperti berikut:

a) 23 x 600 = b) 94 x 50 = c) 455 x 100 =

Jawapan saya:

(soalan a dan b dalam bentuk lazim)

a) 6 0 0 b) 9 4 c) 45 500

x 2 3 x 5 0

1 8 0 0 0 0

+ 1 2 0 0__ + 4 7 0__

_1 3 8 0 0_ 4 7 0 0_00

Beliau bertanya kepada saya rasional saya menyelesaikan soalan 455 x 100 =

dalam bentuk ayat matematik. Jawapan saya adalah menjawab terus dalam bentuk

ayat matematik lebih senang dan cepat jika dibandingkan dibuat dalam bentuk lazim.

Kemudian, beliau menunjukkan cara lain untuk menjawab ketiga-tiga soalan tersebut

dalam bentuk lazim dengan cara beliau sendiri.

Jawapan beliau:

a) 23 x 600 = b) 94 x 50 = c) 455 x 100 =

2 3 9 4 4 5 5

x 6 0 0 x 5 0 x 1 0 0

1 3 8 0 0 4 7 0 0 __4 5 5 0 0

Bagi kemahiran mendarab nombor tiga digit dengan dua digit, sekali lagi saya

menggunakan kaedah bentuk lazim dalam rancangan mengajar saya. Pada pendapat

saya, itu satu-satu kaedah atau cara yang pernah di ajar oleh bekas guru saya 2.5

17

dekad yang lalu dan ianya masih lagi dipraktikan oleh saya sehinggalah diperkenalkan

oleh guru sumber dengan dua kaedah yang baru bagi saya, iaitu kaedah lattice dan

kaedah cerakin.

Pendaraban menggunakan kaedah bentuk lazim sebenarnya masih lagi praktikal

dan masih diterima semasa menjawab soalan, namun guru sumber mencadangkan

agar murid-murid didedahkan dengan pelbagai cara atau kaedah untuk menyelesaikan

masalah operasi darab.

Oleh itu, guru sumber mencadangkan agar saya memperkenalkan kaedah

lattice dan kaedah cerakin dalam pendaraban dan juga kaedah tradiosional, iaitu

bentuk lazim dalam fasa perkembangan saya. Ini bermakna, satu soalan, mempunyai

tiga cara atau kaedah untuk menyelesaikannya.

Contoh Soalan: 456 x 37 =

a) Bentuk lazim b) cara lattice

4 5 6

X 3 7

3 1 9 2

+ 1 3 6 8__

_ 1 6 8 7 2

c) Kaedah cerakin

x 400 50 6

30 12 000 1 500 180

7 2 800 350 42

14 800 + 1 850 + 222

= 16 872

18

Keberkesanan rancangan mengajar harian yang telah dimurnikan

(Kelebihan yang Dikenalpasti)

Setelah menjalankan pengajaran menggunakan rancangan harian yang telah

dimurnikan, rancangan mengajar harian ini telah menunjukkan keupayaan dan

keberkesanan yang amat baik, dari fasa persediaan hinggalah ke peringkat tindakan.

Dalam fasa persediaan, saya telah berjaya mencipta teka-teki yang sangat menarik

untuk peringkat set induksi pengajaran saya. Hal ini demikian kerana apabila saya

memaparkan slaid haiwan, seterusnya mengemukakan teka-teki, maklum balas murid-

murid adalah begitu luar biasa. Semua murid juga mengambil bahagian apabila saya

mengemukakan soalan-soalan untuk dijawab oleh mereka. Keadaan ini memberikan

ikthibar kepada saya bahawa kita harus mempunyai satu set induksi yang menarik

supaya dapat terus menarik perhatian murid dan membolehkan proses P&P ini berjalan

dengan lancar dan berjaya. Kelebihan set induksi ini ialah, murid-murid sendiri dapat

menyatakan tajuk yang dipelajari pada hari tersebut setelah murid-murid menjawab

dengan betul tiga teka-teki yang saya sediakan dan mengaitkannya dengan operasi

darab. Saya sedar bahawa menyelitkan unsur rekreasi matematik dapat menarik minat

murid di samping menggalakkan penglibatan mereka semasa proses P&P kerana di

dalam set induksi tidak semestinya kita hanya menyoal murid-murid mengingat kembali

pelajaran yang lepas.

Dalam fasa imaginasi, saya telah memperkenalkan kaedah membina sifir

menggunakan petak 3 x 3 setelah diajar oleh guru sumber. Berbanding dengan kaedah

tradisional yang biasa digunakan untuk menguasai sifir 1 hingga 9 seperti kaedah

hafalan, kaedah penyoalan, kaedah menggunakan jari, dan kaedah yang hendak saya

gunakan pada mulanya iaitu melengkapkan petak sifir 9 x 9, didapati kaedah sifir

berpetak 3 x 3 ini lebih berkesan kerana terdapat petunjuk yang jelas bahawa

penguasaan fakta asas darab dapat dikuasai oleh murid-murid tahun empat jika suatu

kaedah terbaik diperkenalkan berbanding dengan kaedah tradisional yang hanya

menekankan kepada kaedah hafalan. Keberkesanan kaedah sifir berpetak 3 x 3 ialah

untuk mempelajari kaedah tersebut, murid itu haruslah mempunyai kebolehan membina

idea-idea yang abstrak. Jadi kaedah ini adalah mengubah cara iaitu dari bentuk hafalan

kepada bentuk pembinaan sifir. Saya dapati juga kaedah sifir berpetak 3 x 3 ini lebih

19

senang, cepat dan praktikal bagi murid-murid lemah dan sederhana untuk mereka

kuasai berbanding dengan melengkapkan petak sifir 9 x 9.

Seterusnya ialah fasa perkembangan iaitu tunjuk cara mendarab nombor tiga

digit dengan 100 dengan menggunakan kaedah bentuk lazim yang diajar oleh guru

sumber. Kaedah ini lebih baik kerana murid-murid tidak perlu mendarab digit demi digit.

Contohnya soalan seperti ini;

a) 6 0 0 b) 9 4

x 2 3 x 5 0

1 8 0 0 0 0

+ 1 2 0 0__ + 4 7 0__

__1 3 8 0 0_ 4 7 0 0_

Dalam kaedah ini, murid-murid perlu mendarab digit demi digit dan ada juga

melibatkan operasi tambah. Kesilapan sering berlaku apabila murid salah meletakkan

jawapan hasil darab digit puluh atau ratus, sekaligus hasil darabnya akan salah

contohnya seperti berikut;

a) 6 0 0 b) 9 4

x 2 3 x 5 0

1 8 0 0 0 0

+ 1 2 0 0 + 4 7 0

__3 0 0 0 4 7 0

Menggunakan kaedah yang diperkenal oleh guru sumber saya, semua murid

dapat menjawab soalan dengan betul dan yakin. Contohnya seperti berikut;

a) 455 x 100 =

4 5 5

x 1 0 0

__4 5 5 0 0

Kelebihan kaedah ini adalah, murid-murid tidak fobia apabila mendarab sesuatu

nombor dengan 50, 100 atau 450 kerana kaedah ini meletakkan angka sifar di luar, dan

yang istimewanya tiada proses penambahan hasil darab untuk setiap digit seperti

kaedah bentuk lazim yang tradisional. Proses kerjanya pun tidak panjang menjela.

Berdasarkan contoh yang saya berikan, semua murid dapat mendarab sebarang

20

nombor dengan 50 dan 600 dengan mudah, alasan mereka, 50 itu hanyalah sifir lima,

dan 600 itu adalah sifir enam seperti contoh berikut;

b) 23 x 600 = c) 94 x 50 =

2 3 9 4

x 6 0 0 x 5 0

1 3 8 0 0 _4 7 0 0

Topik Pendaraban merupakan topik yang agak mencabar bagi murid-murid.

Kebiasaannya murid-murid akan mengalami masalah dalam menyelesaikan soalan

pendaraban yang berdigit besar. Oleh itu, di sini saya menunjukkan tiga kaedah yang

termasuk kaedah tradisional iaitu bentuk lazim dalam menyelesaikan soalan mendarab

nombor tiga digit dengan dua digit nombor. Hanya mengemukakan satu contoh soalan

iaitu 456 x 37 =, saya telah menunjukkan ketiga-tiga kaedah iaitu cara lattice, kaedah

cerakin, dan bentuk lazim. Pada fasa perkembangan ini, murid-murid akan menilai

alternatif yang dipilih untuk dan seterusnya membuat keputusan apakah kaedah yang

paling cepat, atau kaedah yang digemari untuk mendarab sebarang dua nombor

dengan hasil darab sehingga 100 000.

Cara lattice

Kelebihan yang ketara menggunakan kaedah lattice adalah ia mampu

meningkatkan keyakinan murid-murid dalam menyelesaikan soalan pendaraban dalam

Matematik. Pendaraban dapat dilakukan dengan lebih kemas dan sistematik walaupun

secara asasnya terdapat persamaan dengan pendaraban menggunakan bentuk lazim

biasa. Kaedah pendaraban lattice ini lebih sistematik dan mudah difahami, tidak

21

mengelirukan bagi proses pengumpulan semula, dan kesalahan pengiraan dapat

dikurangkan kerana penggunaan kotak memisahkan operasi darab dan tambah.

Kaedah cerakin

Bagi kaedah cerakin pula, ianya dapat membantu murid-murid yang lemah dan

tidak dapat menguasai pendaraban dalan bentuk lazim yang melibatkan pengumpulan

semula. Secara tidak langsung ianya memberi motivasi kepada murid-murid bahawa

ada kaedah lain selain daripada bentuk lazim. Murid-murid pemulihan memilih kaedah

ini dan juga berusaha untuk berlatih menjawab soalan pendaraban dalam kaedah

lattice.

Secara keseluruhannya, keberkesanan rancangan mengajar harian ini telah

memberi manfaat kepada kedua-dua pihak, iaitu guru dan murid-murid itu sendiri. Bagi

murid-murid, kaedah yang diperkenalkan dapat dijadikan panduan dan kaedah baru di

dalam penghafalan sifir. Murid-murid selama ini tidak nampak akan kaedah lain untuk

menguasai fakta asas darab sudah mempunyai alternatif yang baru. Dengan

pengetahuan kira tambah yang sudah sedia ada kepada murid-murid itu boleh

dikembangkan kepada bentuk kira darab. Murid-murid tidak lagi terikat dengan satu

cara sahaja iaitu hafalan semata-mata.

Hasil daripada kolaborasi dengan guru sumber ini juga telah membantu saya

sebagai guru memperbanyakkan kaedah pengajaran. Jika selama ini saya hanya

menggunakan kaedah yang lama, dengan adanya kaedah yang baru ini akan

memberikan pilihan kepada saya. Guru matematik mempunyai pilihan pengajaran yang

sesuai dengan tahap pencapaian murid yang berlainan. Dengan ini masalah fakta asas

darab ini dapat dihapuskan ataupun dapat dikurangkan.

Kelebihan rancangan mengajar harian ini setelah melalui penambahbaikan yang

dicadangan oleh guru sumber ialah dengan memperkenalkan dua kaedah mendarab

tiga digit nombor dengan 100 dan tiga kaedah mendarab nombor tiga digit dengan dua

x 400 50 6

30 12 000 1 500 180

7 2 800 350 42

14 800 + 1 850 + 222

= 16 872

22

digit. Rancangan mengajar harian ini memerlukan murid-murid untuk berfikir secara

kritis dan kreatif untuk membuat pemilihan yang terbaik daripada beberapa pilihan

altenatif setelah dipertimbangkan dengan teliti.

Murid-murid diberi soalan pendaraban untuk diselesaikan. Pembelajaran

berlaku apabila pelajar sedar bahawa terdapat pelbagai cara untuk melakukan sesuatu

tindakan, berfikir sebelum mengambil tindakan untuk mengatasi masalah berkenaan,

membuat pilihan yang paling baik setelah menbanding-bezakan akibat setiap pilihan

berkenaan dan seterusnya mengambil tindakan untuk mengatasi masalah dengan

berkeyakinan. Berdasarkan aktiviti kumpulan yang telah dijalankan oleh setiap

kumpulan, ketiga-tiga kumpulan telah memilih kaedah kira cepat untuk mendarab tiga

digit nombor dengan 100 dan cara lattice untuk mendarab nombor tiga digit dengan

dua digit.

Apabila guru mengedarkan lembaran kerja kepada setiap murid, semua murid

telah memilih kaedah kira cepat untuk menjawab soalan darab tiga digit nombor dengan

100. Namun untuk mendarab nombor tiga digit dengan dua digit, didapati sembilan

daripada dua belas orang murid memilih cara lattice manakala selebihnya memilih

kaedah cerakin. Ketiga-tiga orang murid yang memilih kaedah cerakin tersebut adalah

murid-murid lemah dalam matematik. Di dapati kaedah bentuk lazim kurang mendapat

sambutan daripada murid-murid kerana murid-murid memilih kaedah yang cepat atau

kaedah yang lebih senang untuk dikuasai berbanding dengan kaedah tradisional, iaitu

bentuk lazim.