kesan pendidikan awal kanak-kanak

8/12/2019 kesan pendidikan awal kanak-kanak

1/9

1

KESAN PENDIDIKAN AWAL TERHADAP PERKEMBANGAN KOGNITIF

DAN SOSIO EMOSI KANAK-KANAK.

Pengenalan

Mengikut Dasar Asuhan dan Didikan Awal Kanak-kanak Kebangsaan

pendidikan awal kanak-kanak adalah dari lahir hingga 4 tahun manakala Bustamkamri

(2011) pula menyatakan bahawa pendidikan awal kanak-kanak adalah dari lahir hingga

8 tahun.

Pendidikan awal amat penting untuk perkembangan kognitif dan sosioemosi

kanak-kanak. Sejak dilahirkan, kanak-kanak mengalami perkembangan kognitif yang

pesat dan mencapai 90 peratus perkembangan otak optimum ketika berusia 5 tahun.

Pada tahap ini kanak-kanak mampu untuk mengadptasi kemahiran asas untuk

perkembangan hidup (Azizah Lebai Nordin,2004).

Kesan Pendidikan Awal Terhadap Kognitif dan Sosioemosi

Perkembangan aspek kognitif serta sosioemosi bayi telah bermula seawal bayi

dilahirkan. Sewaktu berumur 0 hingga 2 tahun kanak-kanak dapat mengaitkan objek

yang mereka lihat dengan isyarat tertentu. Kanak-kanak sudah mula menggunakan

bahasa dan membentuk konsep mudah seawal 2 hingga 6 tahun. Mereka boleh

menunjukkan emosi kerana tidak selesa dengan sesuatu keadaan ataupun berperasaan

cemburu pada tahap umur 0 hingga 2 tahun. Seterusnya ketika berumur 2 hingga 6

tahun kanak-kanak mula berhubung dengan jiran ataupun keluarga (Barbara, 2002).


2/9

2

Spodek (1987) menyatakan bahawa kognitif merujuk kepada intelek.

Perkembangan kognitif dalam kalangan kanak-kanak pula adalah cara kanak-kanak

memproses maklumat. Menurut Mahani (2004) istilah kognitif diperkenalkan ketika

teori-teori Jean Piaget dikemukakan pada tahun 1960-an.

Pendidikan awal kanak-kanak adalah penting dalam perkembangan kognitif

kerana pada awal usia kanak-kanak dapat menyerap kemahiran dengan mudah dan

perkembangan kognitif kanak-kanak banyak dipengaruhi oleh persekitaran sosial

kanak-kanak itu dibesarkan. Menurut Nani Menon (2008), konsep matematik sudah ada

pada bayi di mana mereka boleh membezakan antara ibu dan bapa sejak bayi lagi.

Mengikut Teori Ekologi Bronfenbrenner oleh Bronfenbrenner (1917) terdapat lima

sistem yang mempengaruhi perkembangan kognitif kanak-kanak. Antaranya adalah:

a) Mikrosistempersekitaran paling hampir dengan kanak-kanak iaitu rumah atautadika.

b) Mesosistemhubungan kanak-kanak dengan orang-orang disekitarnya.c) Ekosistem- pengalaman kanak-kanak yang mempengaruhi perkembangannya.d) Makrosistem- kepercayaan dan budaya di mana kanak-kanak itu dibesarkan.e) Kronosistem- peristiwa dan transisi yang berlaku dalam persekitaran kanak-

kanak sepanjang hayatnya.

Teori Ekologi Bronfenbrenner menekankankan bahawa perkembangan kognitif

kanak-kanak dipengaruhi oleh persekitaran yang paling hampir kepada kanak-kanak. Ini

bererti bahawa perkembangan kognitif bermula sejak bayi lagi. Pendidikan awal oleh

orang yang paling hampir kepada bayi mempengaruhi tahap kognitif bayi tersebut.


3/9

3

Interaksi antara bayi dengan orang yang hampir dengan bayi amat penting dalam

perkembangan bayi kerana menurut Jean Piaget (1930) perkembangan bayi berlaku

melalui skema dari saat kelahiran. Proses asimilasi berlaku apabila menerima

rangsangan mengikut pengalaman yang sedia ada. Akomodasi berlaku apabila skema

yang sedia ada tidak dapat menjelaskan persekitaran. Tanpa input daripada orang yang

hampir kepada bayi, skema akan tidak berkembang dan perkembangan kognitif tidak

akan terangsang. Rangsangan- rangsangan input daripada orang yang paling rapat

dengan bayi amat berguna dalam perkembangan kanak-kanak. Teori Vygotsky juga

membincangkan tentang kepentingan interaksi dalam perkembangan kognitif walaupun

menolak pendapat Piaget tentang pengetahuan kanak-kanak diperolehi melalui

pengalaman sedia ada. Zon Perkembangan Proksimal adalah zon di mana kanak-kanak

mencapai kematangan dengan bantuan orang lain (Goos,2004). Ini bermakna bantuan

diberikan kepada kanak-kanak yang menghadapi masalah dalam penyelesaian masalah.

Teori Maturationis oleh Jean Jacques Rousseau (1712-1778 ) mengibaratkan

kanak-kanak seperti bunga yang berkembang mengikut baka. Menurut teori ini

pembesaran kanak-kanak berkembang mengikut jadual semulajadi yang ditentukan

tetapi berubah mengikut khasiat yang didapati daripada persekitarannya. Ini bermakna

penyemaian ilmu akan menentukan perkembangan kognitif. Tanpa didikan dari awal

tahap kognitif tidak menunjukkan rangsangan yang positif. Kajian Asiah (2001)

membuktikan bahawa terdapat hubungan yang positif antara kanak-kanak yang

menghadiri tadika dengan kejayaan pada peringkat sekolah rendah. Kajian ini juga

menunjukkan bahawa 90% daripada kanak-kanak yang dapat memasuki kelas ekspress


4/9

4

adalah murid-murid yang didedahkan dengan ilmu pada peringkat awal. Terbukti

bahawa kesan pendidikan awal penting dalam perkembangan kognitif kanak-kanak.

PENDIDIKAN AWAL SOSIOEMOSI

Emosi adalah hasil interaksi di antara proses kognitif dengan perubahan fisiologi

dalaman. Pengalaman emosi dipengaruhi oleh faktor proses kognitif. (Mok Soon Sang,

2010). Kesan pendidikan awal terhadap aspek kognitif dan sosioemosi kanak-kanak

saling kait antara satu sama lain.

Perkembangan sosioemosi merupakan kemampuan kanak-kanak untuk

berinteraksi dan memberi tindak balas emosi terhadap sesuatu keadaan. Ia melibatkan

tingkah laku yang positif ataupun negatif. Tingkah laku positif merupakan kemahiran

boleh berkongsi, berdirikari malah boleh mengikut peraturan. Tingkah laku negatif pula

adalah bergaduh, tidak mahu berkawan dan suka menggigit (Shahabuddin & Noor

Mirza, 2013).

Menurut Ahliahli psikologi seperti Freud (1856-1939), Erickson (1902-1994),

tempoh umur kanak-kanak satu tahun hingga enam tahun adalah penting dalam

perkembangan sosial dan emosi. Sahsiah kanak-kanak terbentuk hasil daripada

interaksi dan hubungan kanak-kanak dengan orang yang dekat dengannya seperti ibu

bapa pengasuh dan sahabat (Mahani,2004). Mengikut teori Erik Erikson kanak-kanak

mula menunjukkan emosi sejak dilahirkan di mana keperluan kanak-kanak tersebut jika

tidak tunaikan maka perasaan takut menyelubungi kanak-kanak tersebut. Perhubungan

sosial antara pengasuh dengan kanak-kanak tersebut akan merangsangkan emosi kanak-

kanak tersebut. Sewaktu kanak-kanak tersebut berumur antara 1-3 tahun mereka akan


5/9

5

mula hidup berdikari. Mereka cuba untuk belajar untuk melakukan kegiatan fizikal

dengan secara sendiri. Apabila autonomi diberikan pada mereka maka mereka akan

percaya pada diri sendiri tanpa perasaan ragu-ragu. Jika tidak diberikan autonomi maka

kanak-kanak itu akan sentiasa berasa ragu-ragu dalam kehidupan mereka. Pada usia 3-5

tahun kanak-kanak mula meneroka alam sekitar dan kemahiran baru. Mereka juga

banyak bertanya tentang perkara-perkara yang ingin diketahui. Pada waktu ini jika input

diberikan maka kanak-kanak ini menjadi lebih yakin pada diri sendiri tanpa terasa ragu-

ragu. Pada usia 6 tahun jika kanak-kanak itu tidak menguasai sesuatu kemahiran maka

ia akan berasa rendah diri (Azizi Yahya,2007). Sejak bayi lagi minda kanak-kanak perlu

dipupuk dan dididik agar dapat mengawal kemahiran sosioemosi mereka kelak. Kanak-

kanak yang dididik akan mula melangkah kealam sekolah dengan penuh keyakinan dan

mampu untuk berhadapan dengan masalah tanpa merasa takut.

Keluarga memainkan peranan yang penting dalam membentuk sosioemosi

kanak-kanak Mengikut Model Perkembangan Persahabatan Buhrmester & Furman

(1986), kanak-kanak baru lahir hingga dua tahun berasa selamat dengan ibu bapa. Ibu

bapa adalah orang yang paling dekat untuk mendidik mereka untuk membentuk tingkah

laku yang secara langsung mempengaruhi sosioemosi mereka. Kanak-kanak yang

berumur antara dua hingga enam tahun pula bersahabat dengan ibu bapa. Persahabatan

ini membolehkan kanak-kanak menyesuaikan diri dengan persekitaran dan

mempengaruhi perkembangan sosial mereka. Menurut Ernawulan (2010 ), tahap umur

3-6 tahun adalah fasa di mana rangsangan perlu dipupuk untuk memperkembangkan

sosioemosi kanak-kanak (Standing,1962).


6/9

6

Pendidikan awal di sekolah juga mempengaruhi sosioemosi kanak-kanak.

Dapatan kajian Mashburn (2008) mendapati bahawa hubungan guru dan kanak-kanak

di taman bimbingan kanak-kanak meningkatkan kompetensi sosial kanak-kanak.

Tingkah laku mereka juga boleh dibentuk di sini. Kajian William (2009) mendapati

bahawa pendidikan awal kanak-kanak membolehkan kanak-kanak itu melangkah ke

sekolah dengan penuh keyakinan. Kajiannya juga mendapati bahawa kanak-kanak yang

tidak mendapat pendidikan awal mengalami masalah di alam sekolah kerana tidak dapat

berinteraksi dengan rakan-rakannya. Pergaulannya terbatas dan tahap emosi mereka

terganggu. Pergaulan yang hanya terbatas di rumah tanpa pendedahan dengan rakan

sebaya menjadikan kanakkanak mementingkan diri tanpa boleh bertolak ansur.

Pemupukan kemahiran interpersonal dan intrapersonal akan meningkatkan kecerdasan

emosi kanak-kanak. Kecerdasan untuk memahami diri sendiri dan orang lain serta

dapat mengawal emosi sendiri. Selain daripada itu kemahiran untuk hidup bersosial dan

bermasyarakat.

Menurut Lamy & Jung (2005) pendidikan awal kanak-kanak mempengaruhi tingkah

laku mereka kerana kanak-kanak yang dibajai dengan ilmu dan berhubung dengan

rakan sebaya didapati bertingkah laku baik dan sosioemosi mereka terkawal berbanding

dengan kanak-kanak yang tidak diluangkan masa untuk berinteraksi di rumah ataupun

tidak pernah ke sekolah atau berhubung dengan rakan sebaya. Menurut Kostelnik

(2006), kanak-kanak yang tidak mempunyai rakan akan menyendiri,tidak berpeluang

untuk mempraktikkan kemahiran sosial dan berisiko untuk melakukan tingkah laku

delinkuen.


7/9

7

Program Pendidikan Awal Kanak-Kanak

Di Malaysia Program Permata Negara diperkenalkan khususnya untuk bayi baru

lahir hingga 4 tahun. Mengikut kurikulum Permata, program ini mengintegrasikan

Program Asuhan dan Program Pendidikan awal kanak-kanak. Program Permata tidak

hanya memberi penekanan kepada aspek kognitif tetapi juga pembinaan sahsiah,

sosioemosi dan kerohanian kanak-kanak memandangkan strategi untuk menangani

masalah sosial dan membina modal insan Negara ialah dengan mendedahkan

pendidikan awal yang berkualiti semasa kanak-kanak kecil lagi .

Di barat Program Head Start dan Montessori diperkenalkan untuk memberi

pendidikan kepada kanak-kanak miskin. Menurut Zabariah (2007), program Head Start

memberi fokus kepada intelektual, sosial dan perkembangan emosi dan tumpuannya

kepada penyelesaian masalah dengan pendidikan manakala Program Montessori adalah

program pendidikan kepada orang miskin. Program Montessori bermula kepada kanak-

kanak terencat akal dan kemudiannya pada kanak-kanak biasa. Matlamat Program

Montessori pula untuk mengatasi kelemahan kognitif. Hasilnya terbukti bahawa anak-

kanak miskin yang terlibat dengan kedua-dua program ini menunjukkan prestasi yang

cemerlang apabila melangkah ke sekolah (Bustam Kamri). Pendidikan awal memberi

kesan terhadap minda dan emosi kanak-kanak walaupun kanak-kanak tersebut adalah

daripada keluarga yang miskin. Keadaan sosioekonomi, budaya dan kepercayaan

keluarga boleh diubah dengan pemupukan ilmu kepada kanak-kanak seawal umur 0

tahun.


8/9

8

Kajian Brody (2003) dan Winslow (2001) mendapati bahawa kanak-kanak yang

tidak dididik pada usia awal akan terasa bimbang dan cuba melakukan tingkah laku

yang tidak baik semasa awal remaja. Emosi kanak-kanak tersebut terganggu kerana

tidak mempunyai keyakinan diri dan tidak bijak berkomunikasi di antara satu sama lain.

Maka kemunculan program-program pendidikan awal di Malaysia dan barat

membuktikan bahawa adalah penting untuk mendidik kanak-kanak dari awal usia iaitu

usia sebaik bayi itu dilahirkan.

Aspek Perkembangan Kognitif dan Sosioemosi

Terdapat pendapat menyatakan bahawa baka memberi kesan kepada kognitif

dan sosioemosi kanak-kanak. Menurut McDevitt dan Ormrod (2002), baka memberi

kesan secara langsung dan tidak langsung kepada perkembangan kognitif dan

sosioemosi. Kenyataannya selari dengan Teori Kematangan di mana keturunan adalah

faktor penting yang memandu kepada proses kematangan. Manusia telah dilahirkan

dengan genetik dan perubahan tingkah laku hasil daripada kematangan. Kanak-kanak

dididik apabila sudah bersedia menerima pelajaran. Namun kajian Balinsky (1983),

terhadap anak kembar seiras membuktikan bahawa persekitaran memainkan peranan

yang penting dalam perkembangan kognitif. Kanak-kanak kembar yang dilatih untuk

memanipulasi kuib didapati menguasai kemahiran lebih daripada kanak-kanak yang

tidak dilatih. Kanak-kanak kembar seiras mengongsi 100% gen yang sama. Maka kajian

ini membuktikan bahawa persekitaran memberi kesan kepada perkembangan kognitif.

Maka ternyata pendidikan memberi kesan kepada kognitif dan sosioemosi kanak-kanak.

Mengikut Teori Interaktionis pula, faktor persekitaran dan baka saling bantu

membantu antara satu sama lain dalam perkembangan kognitif dan sosioemosi kanak-


9/9

9

kanak. Mengikut teori ini pembelajaran berlaku gabungan antara faktor semulajadi dan

persekitaran. Rangsangan daripada persekitaran akan memperkembangkan pengetahuan

yang sedia ada pada kanak-kanak (Nor Hashimah,2008). Kanak-kanak yang lahir

daripada keturunan bijak tidak dapat memperkembangkan minda jika pendidikan tidak

diberikan pada mereka. Maka pendidikan awal memainkan peranan yang penting dalam

membentuk kognitif dan sosioemosi kanak-kanak. Kenyataan ini disokong oleh ahli

falsafah Vgotsky di mana beliau berpendapat bahawa perkembangan kognitif dan

sosioemosi kanak-kanak dipengaruhi oleh faktor semulajadi, persekitaran dan sosial

(Yahya,2008).

kesan pendidikan awal kanak-kanak

Documents