jurnal bm

Jurnal Kajian Tindakan Negeri Johor 2006

Sekolah Rendah

1

MENINGKATKAN PENGUASAAN PENGGUNAAN IMBUHAN AWALAN,

AKHIRAN DAN APITAN DALAM MATA PELAJARAN BAHASA MELAYU

MENGGUNAKAN KAEDAH IMLAK

Oleh :

Hameelah Adnan

SK Taman Permas Jaya 2,

Johor Bahru, Johor.

ABSTRAK

Kajian ini dijalankan untuk mengatasi masalah penggunaan imbuhan dalam ayat yang

dihadapi oleh murid-murid tahun 3 Cerdik 2. Kemahiran pengimbuhan merupakan

komponen kemahiran yang tidak boleh diabaikan. Pengimbuhan perkataan merupakan

proses yang kompleks kerana apabila seseorang itu mendengar, otaknya juga

berfungsi untuk mentafsir makna perkataan berimbuhan tersebut. Seramai 30 orang

murid dan 2 orang guru terlibat dalam kajian ini. Tinjauan awal telah dilaksanakan

melalui ujian bulanan dan ujian pra. Hasil tinjauan menunjukkan murid kurang faham

dengan perkataan dasar yang jika digunakan imbuhan yang berlainan akan membawa

maksud yang berlainan. Perancangan tindakan difokuskan kepada mengenal pasti murid

kepada perkataan-perkataan berimbuhan yang terdapat dalam petikan atau ayat. Murid

telah didedahkan dengan kaedah imlak selama satu jam tiga puluh minit dan kajian ini

telah selesai dalam tempoh dua bulan. Maksud imlak ialah mendengar dan menulis

semula petikan yang diperdengarkan. Keputusan ujian pos telah menunjukkan

peningkatan prestasi murid. Dapatan pemerhatian pula menunjukkan murid lebih seronok

belajar mata pelajaran Bahasa Melayu jika dirangsang dengan bahan dan aktiviti yang

pelbagai.


Sekolah Rendah

2

1.0 REFLEKSI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN YANG LALU

Sebagai pengerusi panitia, saya ingin meninjau pencapaian dan penguasaan Bahasa

Melayu murid-murid tahap 1 sebelum melangkah ke tahap 2. Berdasarkan pengalaman

saya jika murid-murid tahap 1 dapat menguasai kemahiran-kemahiran bahasa maka ini

akan membantu kecemerlangan pencapaian Bahasa Melayu mereka pada tahap 2 dan

seterusnya menyumbang kepada kecemerlangan UPSR. Terdapat dua kertas Bahasa

Melayu iaitu Bahasa Melayu Pemahaman dan Bahasa Melayu Penulisan. Hasil daripada

penandaan latihan karangan, tidak dinafikan ada ketika murid-murid tiada idea untuk

disampaikan dan dikembangkan dalam karangan. Kesalahan yang dapat saya kenal pasti

ialah masalah struktrur ayat akibat kesalahan penggunaan imbuhan. Hal ini akan

memberi kesan kepada markah penulisan dan mempengaruhi maksud ayat. Bagi saya

membina ayat yang mudah dan lengkap bergantung kepada pengimbuhan perkataan dan

struktur ayatnya. Ini bermakna pengimbuhan perkataan yang salah akan

menyebabkan fungsi ayat berubah daripada maksud sebenar yang hendak disampaikan.

Ini tentu menyulitkan pemahaman pembaca malah menimbulkan makna yang berbagai-

bagai.

Melalui pengalaman saya, lemahnya penggunaan imbuhan dalam kalangan murid

disebabkan kurangnya penjelasan serta tumpuan murid terhadap pentingnya aspek

penggunaan imbuhan yang saya berikan sama ada dalam proses pengajaran dan

pembelajaran atau aktiviti sampingan di luar bilik darjah. Kelemahan ini juga

berpunca daripada kurangnya penumpuan saya terhadap kepentingan penguasaan

imbuhan. Sekiranya tidak membetulkan keadaan ini, saya pasti murid tidak dapat

menjawab dengan baik soalan karangan dan soalan membina ayat bagi Bahasa

Melayu kertas 2 yang akhirnya akan menyebabkan kemerosotan markah murid. Di

sekolah rendah Ujian Pencapaian Sekolah Rendah (UPSR) adalah salah satu pengukur

kepada kecemerlangan sesebuah sekolah.

2.0 FOKUS KAJIAN

Walaupun saya mengesan banyak masalah yang dihadapi oleh murid saya dalam

penulisan karangan saya hanya akan fokuskan kajian ini terhadap masalah penguasaan


Sekolah Rendah

3

imbuhan awalan, akhiran dan apitan. Aspek imbuhan amat penting dikuasai pada

peringkat awal, terutama setelah murid memasuki tahap 2 (Tahun 4-6) kerana terdapat

penulisan karangan dalam mata pelajaran Bahasa Melayu.

Hasil refleksi didapati murid-murid banyak melakukan kesilapan apabila membina ayat.

Kesilapan-kesilapan yang yang sering dilakukan oleh murid ialah:

- murid-murid tidak dapat memberikan imbuhan yang tepat dan betul

kepada sesuatu perkataan.

- Kesilapan penggunaan perkataan berimbuhan dalam ayat.

- murid-murid tidak dapat membezakan perkataan berimbuhan yang terdapat

dalam petikan atau ayat.

Saya akan cuba membantu murid memahami dan menguasai penggunaan imbuhan, saya

yakin murid boleh membina ayat dengan betul, tepat dan jelas maksudnya serta

membolehkan mereka menulis karangan dengan lebih baik. Hal ini seterusnya

diharapkan akan dapat membantu mereka lulus dengan cemerlang dalam kertas Bahasa

Melayu Penulisan. Keadaan ini juga akan membantu murid-murid lebih mudah menulis

karangan apabila mereka berada di tahap 2 kelak.

3.0 OBJEKTIF KAJIAN.

3.1 Objektif am

Kajian ini bertujuan untuk meningkatkan penguasaan penggunaan imbuhan awalan,

akhiran dan apitan dalam mata pelajaran Bahasa Melayu.

3.2 Objektif khusus

Kajian ini adalah bertujuan untuk:

3.2.1 Murid dapat mengenal pasti perkataan berimbuhan yang terdapat dalam

petikan yang diberi.

3.2.2 Murid dapat mengklasifikasikan perkataan-perkataan berimbuhan

awalan, akhiran dan apitan.


Sekolah Rendah

4

3.2.3 Murid dapat menggunakan pengimbuhan yang betul dalam struktur ayat

3.2.4 Pelajar berminat dan seronok untuk belajar mata pelajaran Bahasa Melayu.

3.2.5 Guru dapat mewujudkan suasana pengajaran dan pembelajaran yang lebih

menyeronokkan murid.

4.0 KUMPULAN SASARAN

Murid-murid yang terlibat dalam kajian ini terdiri daripada 15 orang murid lelaki (13

Melayu dan 2 India) dan 15 orang murid perempuan (11 Melayu dan 4 India)

dalam Tahun 3 Cerdik 2.

5.0 PELAKSANAAN KAJIAN

5.1 Tinjauan masalah

Saya telah menggunakan beberapa kaedah untuk mengumpul maklumat awal bagi

kajian ini.

5.1.1 Ujian Pra

Ujian Pra diberikan kepada kumpulan sasaran untuk mengesan sejauh mana

kefahaman mereka tentang penggunaan imbuhan awalan, akhiran dan apitan.

Murid juga diuji tentang kefahaman mereka mengenai makna perkataan yang

telah menggunakan imbuhan yang berlainan dengan membina ayat daripada

perkataan yang diberi. Selepas saya menyemak kertas ujian pra, saya dapati murid-

murid lemah dengan penggunaan perkataan berimbuhan yang diberi.

5.1.2 Pemerhatian

Saya telah membuat pemerhatian ke atas tingkahlaku murid semasa proses

pengajaran dan pembelajaran berlangsung sebelum dan selepas kajian. Sebelum kajian

dijalankan murid kurang memberi respons kepada pengajaran dan pembelajaran.

Sebagaimana biasanya, murid perempuan yang lebih bersedia untuk belajar dan


Sekolah Rendah

5

Pencapaian (Gred) Bilangan sampel Peratus (%)

A (80 – 100) 3 10

B (60 - 79) 12 40

C (40 – 59) 8 26.6

D (20 – 39) 5 16.7

E (0 – 19) 2 6.7

JUMLAH 30 100

Tingkah laku Peratus ( % )

Kesungguhan 50

Kurang mengambil bahagian 30

Kurang tumpuan ( bermain, berbual, mengganggu kawan )

20

menunjukkan kesungguhan sebaliknya pelajar lelaki kurang bersungguh-sungguh dan

kurang mengambil bahagian dalam pengajaran dan pembelajaran yang dijalankan.

Faktor minat dan memberi tumpuan sepenuhnya membantu murid-murid mengikuti

keseluruhan pengajaran dan pembelajaran.

5.2 Analisis tinjauan masalah

5.2.1 Analisis Ujian Pra

Jadual 1 : Pencapaian Ujian Pra

Berdasarkan Jadual 1, 76.7% (23 orang) murid telah lulus dan 23.3% (7

orang) murid telah gagal. Daripada analisis yang dibuat atas kesalahan-

kesalahan murid terdapat empat soalan yang mendapat peratusan kesalahan

paling banyak iaitu soalan 7 (66.7 %), soalan 10 (90%), soalan 13 (80%)

dan soalan 15 (70 %). Soalan–soalan tersebut berkaitan dengan imbuhan

akhiran dan apitan.

5.2.2 Analisis pemerhatian

Pemerhatian dalam kajian adalah untuk mengenal pasti sikap belajar murid-

murid semasa pengajaran dan pembelajaran.

Jadual 2 : Mengenal pasti tingkah laku belajar


Sekolah Rendah

6

5.3 Tindakan yang dijalankan

Dalam melaksanakan tindakan, saya menjalankan 5 aktiviti seperti di bawah:

- Mengenalpasti perkataan berimbuhan

– Mengelaskan jenis perkataan berimbuhan (awalan, akhiran dan apitan)

- Membina ayat

- Bercerita

- Ujian Pos

5.4 Perlaksanaan tindakan dan pemerhatian / penilaian

5.4.1 Aktiviti 1 : Mengenal pasti perkataan berimbuhan

i. Saya menggunakan sebuah petikan cerita yang dirakamkan sebagai bahan

rangsangan yang panjangnya kira-kira 100 patah perkataan.

Hari ini sekolah Mujib mengadakan Sambutan Hari Kanak-kanak.

Antara kanak-kanak yang paling gembira termasuklah Mujib. Cikgu Nurul

telah menghadiahinya sebungkus coklat. Mujib memegang coklat itu erat-

erat.

“Mengapa kamu tidak makan coklat itu, Mujib?” Tanya Cikgu Nurul.

Mujib hanya tersenyum mendengar pertanyaan Cikgu Nurul. Coklat

pemberian Cikgu Nurul itu ingin ditunjukkan kepada ibunya di rumah.

Mujib menerima coklat itu kerana dia murid yang baik.

Sebaik sahaja loceng berbunyi, Mujib terus pulang. Mujib tidak

sabar menunggu ibunya pulang dari kerja. Akhirnya, Mujib terlena di dalam

biliknya.

Dia tersedar apabila ibu mengejutkannya. Mujib terus teringat akan

coklatnya itu. Dia ke dapur untuk memberitahu ibunya.

“Ibu, saya ingin menunjukkan sesuatu kepada ibu,” kata Mujib.

Mujib berlari ke bilik untuk mengambil seluar sekolahnya.

Malangnya seluar sekolah yang dipakainya siang tadi tiada di dalam bilik

itu. Seluar itu telah direndam oleh ibunya di dalam baldi.


Sekolah Rendah

7

Markah Peratus (%)

( A ) 80 - 100 10

( B ) 60 - 79 43.3

ii. Petikan ini diperdengarkan sebanyak dua kali dan murid diminta mengenal

pasti dan mencatat perkataan berimbuhan yang terdapat dalam petikan.

iii. Murid membacakan perkataan berimbuhan yang dicatat.

iv. Saya menerangkan dan memberi contoh mengenai perkataan berimbuhan

Pengimbuhan ialah proses yang memberikan imbuhan atau penambahan

kepada sesuatu perkataan . Hasil daripada proses pengimbuhan ini akan

terbentuklah kata terbitan. (contoh : terbersih, bersihkan, membersihkan)

v Saya memperdengarkan semula petikan cerita

vi Murid mencatatkan semula perkataan berimbuhan.

Pemerhatian

Murid-murid telah menunjukkan respon yang tinggi untuk mendengar. Mereka juga

lebih bersedia untuk mengecam dan menyenaraikan perkataan berimbuhan yang

diperdengarkan.

Jadual 3 : Peratus Mengenal pasti Perkataan Berimbuhan

Jadual 3 menunjukkan hanya 6.6% sahaja murid yang tidak dapat mencatat perkataan.

Refleksi

Murid tidak dapat kenal pasti perkataan berimbuhan yang terdapat dalam petikan cerita.

5.4.2 Aktiviti 2 : Mengkelaskan jenis imbuhan

i. Saya mempamerkan carta imbuhan dan menerangkan jenis imbuhan

Terdapat empat jenis imbuhan dalam Bahasa Melayu, iaitu;

( C ) 40 - 59 40 ( D ) 20 - 39 6.6 ( E ) 0 - 19


Sekolah Rendah

8

1. Awalan – imbuhan yang hadir sebelum kata dasar

2. Akhiran - imbuhan yang hadir selepas kata dasar

3. Apitan - imbuhan yang hadir serentak sebelum dan selepas kata

dasar

4. Sisipan - imbuhan yang hadir di tengah-tengah kata dasar.

(Bagi murid tahun 3 hanya imbuhan awalan, akhiran dan apitan

yang terdapat dalam sukatan)

ii. Saya membacakan petikan cerita

TABUNG BULUH HANIM

Hanim baru saja balik dari sekolah. Dia terus masuk ke dalam

biliknya. Hanim menyeluk kocek baju sekolahnya lalu mencapai tabung di

bawah katil. Hanim memasukkan wang ke dalam tabung buluh itu.

Digoncang-goncangnya tabung buluh itu. Bunyi duit syiling di dalam

tabung itu berdeting-deting. Hanim tersenyum gembira. Dalam masa

yang singkat, wang di dalam tabungnya sudah banyak.

Hanim bercadang untuk membuka akaun simpanan di bank. Dia

memberitahu ayah dan ibunya tentang cadangannya itu.

Ayah dan ibu Hanim sangat bangga akan sikap Hanim itu. Mereka

berharap agar sikap Hanim yang suka menabung itu menjadi contoh kepada

adik-adiknya yang lain.

iii. Murid mengkelaskan perkataan imbuhan yang didengar mengikut

jenisnya dalam lembaran yang diberikan.

Pemerhatian

Aktiviti 2 menghasilkan keputusan seperti berikut:


Sekolah Rendah

9

Markah Peratus (%) ( A ) 80 - 100 25 ( B ) 60 - 79 55 ( C ) 40 - 59 20 ( D ) 20 - 39 0 ( E ) 0 - 19 0

Aktiviti Bilangan murid % pencapaian

Perbincangan 22 43.6

Membaca 26 56.4

Jadual 4 : Peratus Mengkelaskan Perkataan Berimbuhan

Jadual 4 menunjukkan 25% murid mendapat markah 80 – 100 dan tidak ada

seorang pun yang mendapat markah 39 ke bawah.Saya dapati dengan kaedah

imlak ini murid amat teruja untuk mengecam jenis perkataan berimbuhan yang

didengar untuk dicatatkan di ruangan yang betul. Murid juga menumpukan

perhatian terhadap P & P .

Refleksi

Saya berpuas hati dengan peningkatan pemahaman murid apabila berjaya

mengelaskan perkataan berimbuhan mengikut jenis imbuhan.

5.4.3 Aktiviti 3 : Membina ayat

i. Gambar bersiri dipamerkan dan murid fahami gambar yang dilihat

. ii. Murid menyatakan apa yang dilihat.

(Contoh :Monyet nampak buah pisang masak)

iii. Guru mencatatkan ayat-ayat yang murid-murid bina.

iv. Perbincangan – mengenal pasti kesalahan struktur ayat dan

membina ayat dengan menggunakan perkataan berimbuhan yang betul.

(Contoh : Seekor monyet ternampak setandan pisang yang masak di atas

sebatang pokok pisang)

v. Latih tubi membaca ayat yang telah dibetulkan struktur ayatnya.

vi. Guru pembantu membuat pemerhatian terhadap respon murid dalam

aktiviti perbincangan

Jadual 5: Aktiviti-aktiviti yang digemari murid


Sekolah Rendah

10

Pencapaian (Gred)

Bilangan murid

Peratus

A ( 80 – 100) 10 33.3

B ( 60 - 79 ) 15 50

C ( 40 - 59 ) 5 16.7

D ( 20 - 39 )

E ( 0 - 19 )

Pemerhatian

Saya dapati murid lebih seronok belajar Bahasa Melayu jika menggunakan

sesuatu bahan sebagai rangsangan.

Refleksi

Saya mula sedar bahawa selama ini masalah ini timbul adalah disebabkan

murid- murid tidak dibimbing untuk menggunakan perkataan berimbuhan dalam

perbualan harian.

5.4.4 Aktiviti : Ujian Pos

Ujian ini dijalankan bertujuan untuk melihat pencapaian murid. Kertas Ujian

Pos disediakan, murid menjawab soalan-soalan serupa dengan soalan Ujian Pra

tetapi diubahkan kata dasar. Saya mengedarkan kertas soalan terlebih dahulu.

Murid dikehendaki menjawab semua soalan. Kertas ujian ini mengandungi 5

bahagian yang membawa pemberian markah sebanyak 50 markah.

Bahagian A - Imbuhan awalan

Bahagian B - imbuhan akhiran

Bahagian C - imbuhan apitan

Bahagian D - membina ayat

Bahagian E - Tandakan _/ atau X menggunaan imbuhan dalam ayat.

Masa yang diberikan kepada murid untuk menjawab soalan pra ini selama 30

minit.

Jadual 6 : Jadual Perbandingan Pencapaian Ujian Pos Berdasarkan

Bilangan dan Peratus


Sekolah Rendah

11

Pencapaian Ujian Pra Ujian Pos

Lulus 23 ( 76.6 % ) 30 ( 100 % )

Gagal 7 ( 33.4 % )

Jumlah 30 ( 100 % ) 30 ( 100 %)

Refleksi

Dapatan Ujian Pos menunjukkan terdapat peningkatan pencapaian murid. Jika

dalam Ujian Pra ada murid yang gagal tetapi dalam Ujian Pos semua murid

lulus malah peratus pencapaian setiap gred juga meningkat.

5.5 Refleksi keseluruhan

Pencapaian murid dalam Ujian Pra dan Ujian Pos menunjukkan peningkatan

yang agak ketara. Kebolehan murid menguasai penggunaan imbuhan yang betul

merupakan salah satu peningkatan yang menyumbang kepada markah

karangan. Pada keseluruhannya boleh disimpulkan bahawa pencapaian murid

telah meningkat selepas tindakan diambil. Saya dapati murid mempamerkan satu

peningkatan prestasi yang amat baik.

Jadual 7 : Prestasi murid mengikut peratus lulus

Berdasarkan Jadual 7 di atas, 76.6% murid lulus dan 33.4% murid dalam ujian Pra.

Manakala dalam Ujian Pos, hasil dapatan menunjukkan 100% murid lulus ujian

tersebut. Hasil kajian ini menunjukkan bahawa tindakan yang diambil berkesan

meningkatkan pencapaian murid dalam penguasaan penggunaan imbuhan .

Rumusan pemerhatian aktiviti-aktiviti yang dijalankan dalam pengajaran dan

pembelajaran Semasa sesi P & P dijalankan dapat dilihat murid-murid lebih berminat

dan seronok dengan aktiviti yang dijalankan.

Hasil kajian ini menunjukkan bahawa murid boleh dibantu untuk menikmati

pengalaman berjaya dalam penulisan karangan jika menguasai salah satu kemahiran

berbahasa iaitu penggunaan imbuhan. Saya berasa puas hati dengan perkembangan yang

ditunjukkan oleh murid-murid. Bukanlah mudah untuk menggalakkan murid mengikuti

P&P dengan minat serta memberi tumpuan terhadap isi pelajaran yang ingin diajarkan

oleh guru untuk difahami oleh murid.


Sekolah Rendah

12

6.0 Cadangan kajian seterusnya.

Saya telah menggunakan kaedah imlak dalam membantu murid-murid untuk menguasai

penggunaan imbuhan awalan, akhiran dan apitan yang betul dalam struktur ayat. Saya

bercadang meneruskan kaedah imlak dalam pengajaran dan pembelajaran akan datang

kerana murid sudah menguasai penggunan imbuhan namun masih lemah dalam

membina struktur ayat. Seterusnya saya akan menjalankan satu lagi kajian yang

berkaitan dengan struktur ayat menggunakan kaedah imlak. Saya juga mencadangkan

kaedah ini dapat digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran oleh guru-guru yang

mengajar Bahasa Melayu dibantu dengan aktiviti –aktiviti yang menarik dan

menggunakan pelbagai media seperti audio–visual yang menarik dan berkesan.

BIBLIOGRAFI

Abdul Aziz Abdul Talib (1993 ). Menguji kemahiran bahasa, prinsip , teknik

dan Contoh, Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur.

Koh Bon Boon ( 1989 ) , Perspektif-perspektif dalam pengajaran Bahasa

Malaysia, Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur.

Raminah Hj. Sabran ( 1992 ) . Kecekapan berkomunikasi dalam Bahasa Melayu

, Penerbitan Fajar Bakti Kuala Lumpur.

Zuriah Yusuf (1992 ). Asas kemahiran berbahasa dalam KBSR Jilid 3, Dewan Bahasa

dan Pustaka Kuala Lumpur.

jurnal bm

Education