1.0 PENGENALAN

Wacana merupakan kesatuan fikiran atau idea yang teguh dan melebihi batasan ayat. Kesatuan

fikiran ini terbentuk melalui jalinan unit-unit bahasa yang tersusun rapi dan kesinambungan

untuk melahirkan suatu kesatuan bahasa yang utuh. Wacana bahasa Melayu terdiri dalam dua

bentuk iaitu lisan dan tulisan. Unsur-unsur yang membina wacana ini ialah melalui kata, frasa,

klausa, dan ayat disusun rapi untuk menampakkan hubungan dan perkembangan fikiran yang

berkesinambungan serta menghasilkan kesatuan fikiran atau idea yang utuh. Wacana tidak dilihat

melalui binaan ayatnya sahaja malah wacana dapat dilihat melalui konteks ayat tersebut dan idea

yang ditonjolkan melalui ayat tersebut.

Beralih pula kepada analisis wacana. Persoalan berkaitan pemilihan perkataan ‘analisis’

berbanding kaedah kajian lain seperti fonologi atau morfologi. Hal ini demikian kerana analisis

wacana tertumpu kepada proses pencerakinan secara eksplisit. Analisis wacana merupakan

instrumen yang boleh digunakan untuk mengkaji teks bukan sahaja daripada aspek linguistik

malah lebih luas. Bidang ini dapat menghuraikan makna di dalam teks bukan sahaja daripada

bidang bahasa, bahkan bidang ini dapat menghuraikan dunia nyata melalui teks ataupun lisan.

Kebiasaannya analisis wacana membahagikan wacana atau lakuan bahasa yang besar kepada

beberapa bahagian kecil mengikut kriterianya. Pembahagian tersebut dilakukan untuk mengenal

pasti identiti penutur atau penulis, batasan idea, topik, dan aspek kajian mengenai bahasa yang

melibatkan kedudukan ayat, pola nahu mengikut penutur, dan sebagainya. analisis ini juga boleh

menekankan aspek kajian terhadap maklumat di dalam wacana tersebut.

Analisis wacana juga dapat dilakukan dengan melibatkan persoalan-persoalan secara

sistematik, yang melibatkan perspektif teoretikal dan ujian sistematik. Oleh itu analisis wacana

1

perlu bersifat pencerakinan bahagian besar kepada kecil, pencerakinan mengikut fungsi

bahagian, mengikut pemeran, latar iaitu keadaan wacana itu disampaikan. analisis wacana yang

dikaji di dalam kajian ini melibatkan kajian terhadap wacana perbahasan parlimen. wacana

perbahasan meliputi perbincangan biasa, perdebatan antara pasukan, mesyuarat formal,

perundingan, seminar, persidangan, muzakarah, dan perbahasan parlimen. Kesemua jenis

perbahasan ini merupakan peristiwa bahasa pertuturan, walaupun kebanyakan daripada

perbahasan-perbahasan yang disebut itu mempunyai bahan-bahan bertulis seperti kertas kajian

atau kertas panduan, bahan-bahan ini bukan merupakan ‘perbahasan’ kecuali apabila

dikemukakan dan dibincangkan. Peristiwa adanya perbincangan inilah yang memberi ciri

perbahasan itu.

Perbincangan merupakan kegiatan bahasa yang menunjukkan adanya usaha

mempertahankan, menyokong, atau menentang sesuatu butiran yang diperkatakan. Butiran ini

terdiri daripada cadangan atau kenyataan yang dibuat oleh pihak lain. Sokongan atau tentangan

kepada butiran tersebut dipanggil sebagai hujah. Oleh itu hujah hendaklah terdiri daripada butir

buah fikiran yang mewajarkan sokongan atau tentangan yang dibuat.

2.0 KONSEP WACANA

Wacana berasal daripada bahasa Jawa iaitu wocono. Wocono pula berasal daripada woco yang

bermaksud baca. Dalam bahasa Inggeris Discourse berasal daripada bahasa Latin iaitu discursus

yang bermakna larian ke dan dari. Selain itu istilah wacana dalam bahasa Perancis ialah discours,

al-makalah bagi bahasa Arab atau tamhwa dalam bahasa Korea.

Menurut Crystal (1992) beliau mentakrifkan wacana sebagai regangan bahasa yang

berkesinambungan (khususnya bahasa lisan) yang lebih besar daripada ayat,lazimnya

2

membentuk satu unit kesatuan. Menurut Chafe (dalam sanat Md Nasir:2008), wacana

digunakan dengan pelbagai maksud oleh pelbagai pengkaji. Tetapi, secara umumnya wacana

merupakan sesuatu yang melampaui sempadan ayat yang terpisah-pisah. Salkie (1995)

mendefinisikannya sebagai regangan bahasa yang mungkin lebih daripada satu ayat. Dijk (1997)

menyatakan konsep wacana kabur kerana fenomena yang rencam, namun menurut beliaun suatu

bentuk penggunaan bahasa yang melibatkan komunikasi dan interaksi. Werth (1999) melihat

wacana sebagai suatu peristiwa bahasa yang sempurna yang mempunyai awal dan akhir.

Johnstone (2002) wacana dilihat sebagai contoh sebenar komunikasi melalui bahasa.

Pelbagai takrifan mengenai wacana telah dibuat oleh para sarjana, oleh itu seharusnya

takrifan analisis wacana perlu turut diketahui, manakala bagi Tannen (1989) beliau mentakrifkan

analisis wacana ialah kajian tentang bahasa, tetapi bukan sahaja kajian tentang bahasa

sebagaimana pendekatan kajian bahasa lain. Bagi Brown dan Yule (1988) mendefinisikan

analisis wacana sebagai analisis bahasa dalam konteks sosial dan kognitifnya. Manakala

Renkema (1993) mendefinisikan analisis wacana sebagai disiplin yang menumpukan perhatian

kepada penyelidikan hubungan antara bentuk dan fungsi dalam komunikasi verbal. Bagi

Fairclough (2003), analisis wacana bukan sekadar analisis teks, malah adalah analisis ‘ayunan’

antara fokus terhadap teks khusus dan fokus terhadap ‘susunan’ wacana yang dibentuk dan

membentuk praktis sosial. Daripada beberapa pengertian yang dilakukan peranan yang dibawa

oleh analisis wacana tidak hanya terbatas kepada bidang bahasa sahaja malah kajian ini melebihi

segala bidang.

3

2.1 KONSEP PERBAHASAN

Menurut Asmah Haji Omar (2000), dalam bukunya yang bertajuk Wacana Perbincangan,

Perbahasan dan Perundingan, perbahasan membawa maksud semua kegiatan interaksi

bahasa yang melibatkan perbincangan yang ditimbulkan oleh terdapatnya konflik antara

orang-orang yang mengambil bahagian atau pemeran. Perbahasan meliputi perbincangan

biasa, perdebatan antara pasukan, mesyuarat formal, seminar, perundingan, persidangan,

muzakarah, perbahasan Parlimen dan wacana. Perbahasan yang timbul menggambarkan

terdapatnya perbezaan pendapat. Hal ini disebabkan adanya kepentingan yang berbeza.

Sungguhpun begitu, perbahasan turut membawa penyelesaian kepada sesuatu konflik.

Penyelesaian boleh mengambil bentuk jalan tengah atau kompromi, iaitu kedua-dua pihak

memilih untuk mengalah separuh jalan kepada pihak yang lain. Perbahasan bagi

menyelesaikan sesuatu konflik sering diadakan di peringkat kebangsaan atau antarabangsa,

dan untuk menyelesaikan pertikaian kaum atau peperangan dan sebagainya. Dalam kajian ini,

seperti yang telah dinyatakan dalam objektif kajian sebelum ini, pengkaji akan menumpukan

perbahasan jenis perbahasan Parlimen.

Definisi Perbahasan Parlimen

Asmah Haji Omar dalam Wacana Perbincangan, Perbahasan dan Perundingan, (2000),

mentakrifkan bahawa perbahasan Parlimen merupakan perbahasan yang dilakukan ketika

Parlimen bersidang bagi membincangkan perkara-perkara yang berhubung dengan

pemerintahan negara, antaranya ialah Belanjawan Negara. Perbahasan jenis ini mempunyai

jadual masa tertentu dalam satu-satu tahun, dan jangka masa sesuatu sidang Parlimen itu juga

4

ditetapkan untuk sekian minggu, dalam tiap-tiap kali persidangan. Hal ini bermaksud bahawa

perbahasan berterusan selama berhari-hari, kecuali hari cuti, untuk beberapa minggu.

3.0 OBJEKTIF KAJIAN

Kajian ini berfokus kepada penelitian beberapa aspek dalam wacana bahasa Melayu. Kajian ini

semestinya meliputi penganalisisan data untuk mengenal pasti dan mengkaji dengan terperinci

tentang wacana bahasa Melayu dalam teks perbahasan Parlimen. Beberapa aspek penting yang

akan diberi tumpuan antaranya ialah :

i. Mengkaji ciri-ciri wacana bahasa Melayu yang terdapat dalam teks perbahasan

Parlimen dan menganalisis data daripada teks perbahasan Parlimen yang

menjadi bahan kajian.

4.0 BAHAN KAJIAN

Kajian ini menggunakan korpus daripada teks perbahasan yang disampaikan oleh Yang

Berhormat Haji Abd Rahman Yusof iaitu Ahli Parlimen Kemaman. Teks yang disampaikan ini

bertajuk Perancangan Jangka Panjang Ketiga. Teks ini disampaikan pada 3 April 2001 ketika

persidangan parlimen diadakan.

5.0 KAEDAH KAJIAN

Kaedah yang digunakan dalam kajian ini melibatkan kaedah kajian pustaka sahaja. Kajian

pustaka mengambil beberapa bahan untuk dijadikan sebagai data kajian di samping sebagai

rujukan yang digunakan sepanjang kajian ini dilakukan.

5

Kaedah Kepustakaan

Penelitian terhadap beberapa naskhah buku yang berkaitan dengan bidang kajian telah dilakukan.

Antaranya ialah buku yang bertajuk Analisis Wacana oleh Idris Aman (2010), dan Wacana

Perbincangan, Perbahasan dan Perundingan oleh Asmah Haji Omar (2000). Kajian ini turut

merujuk pada bahan-bahan ilmiah yang lain iaitu seperti jurnal, tesis, artikel-artikel yang

berkaitan dengan analisis wacana.

6.0 ANALISIS DAN PERBINCANGAN

Dengan menggunakan pendekatan Beaugrande dan Dressler (1981) yang telah menyatakan

terdapat tujuh ciri-ciri wacana iaitu tautan, runtutan, tujuan, penerima/khalayak, maklumat,

keadaan, dan interteks. Berikut dinyatakan analisis yang telah dilakukan berdasarkan korpus

yang diguna. Korpus yang digunakan ialah wacana perbahasan parlimen yang bertarikh 3 April

2001.

6.1 Tautan

Tautan dikenali dengan konsep kohesi yang dikaitkan dengan keserasian hubungan antara

satu unsur linguistik dengan unsur linguistik yang lain dalam sesebuah wacana untuk

menghasilkan sebuah wacana yang mantap. Keserasian ini selalunya dikaitkan dengan

kesinambungan kata, frasa, dan idea. Tautan amat penting kerana tautan ini mewujudkan

kesinambungan antara teks dengan bahagian yang lain sehingga terbentuk satu kesatuan.

Menurut Idris Aman (2010) tautan atau pautan merujuk aspek formal bahasa dalam wacana atau

teks, ia juga dikatakan tentang organisasi sintaktik wacana atau teks, iaitu wadah ayat-ayat

digembleng secara sepadu dan berkaitan dengan memanfaatkan alat-alat kebahasaan untuk

menghasilkan wacana( tulisan atau tuturan). Berdasarkan pendekatan Halliday dan Hassan(1976)

6

terdapat dua jenis tautan, iaitu tautan nahuan atau perkataan dan tautan leksikal, iaitu tautan

ayat. Tautan nahuan terdiri daripada penggunaan kata rujukan, penggantian, pelenyapan, dan

kata penghubung. Tautan leksikal pula merujuk kepada pengulangan kata yang sama atau

sinonim, pengulangan kata sinonim, dan pengulangan kata sekelompok. Berikut adalah contoh

dan huraian berdasarkan teks yang dikaji:

6.1.1 Perulangan Kata Nahuan

a) Tautan Rujukan (Kata Tunjuk)

1) a)Secara kasarnya apa yang hendak diperkatakan oleh laporan tersebut ialah projek

MSC di Malaysia menempuh kegagalan dan kerajaan mesti keluarkan lebih banyak

wang lagi untuk menjayakan projek impian Perdana Menteri ini

2) a)Apa yang mengejutkan ialah konsesi atau tender ini diberikan kepada syarikat yang

baru ditubuhkan dan tidak mempunyai pengalaman atau "track record" dengan izin

mengendalikan sistem pengkomputeran hospital. b)Malah sistem ini…

3)a)Kita tidak mahu tragedi Perwaja berulang lagi dimana kerajaan terpaksa

menanggong kerugian lebih dari RM10.0 billion dan terus menanggung berbillion

ringgit lagi setiap tahun untuk penerusan operasinya.

Contoh 1 menunjukkan tautan frasa menggunakan kata tunjuk. Perkataan ini digunakan untuk

merujuk kepada projek MSC. Sekaligus menunjukkan pertautan di dalam ayat tersebut. contoh 2

juga menunjukkan tautan antara ayat 1 dan ayat 2. Sistem ini merujukkan kepada frasa sistem

pengkomputeran hospital. Contoh 3 pula menggunakan kata rujukan –nya untuk merujukkan

kepada ayat sebelumnya iaitu tragedi Perwaja. Berdasarkan contoh-contoh di atas jelas

menunjukkan adanya unsur tautan rujukan dalam teks tersebut.

7

b) Tautan Rujukan (Kata Ganti Nama Diri)

1) a) Bagaimana sebuah projek mewah yang menelan belanja berbillion ringgit boleh

retak sedangkan ia diawasi sendiri oleh Perdana Menteri. b) Bagaimana beliau akan

mengawasinya dari atas sana sedangkan semasa berada di Putrajaya pun keretakan

boleh berlaku.

2) Bill Gates mengakui "sekiranya dikeluarkan 20 orang terbaik beliau…

3)..melainkan rakyat sudah tidak mempercayai lagi segala kata-kata Perdana Menteri

kita.

Contoh 1 menunjukkan tautan antara ayat (a) dan (b). Contoh 1 memperlihatkan penggantian

frasa nama iaitu perdana menteri dengan kata ganti nama diri ketiga iaitu beliau dalam ayat (b).

begitu juga dengan contoh 2 yang menunjukkan penggantian kata nama khas kepada kata ganti

nama ketiga iaitu beliau untuk menggantikan fungsi kata nama khas Bill Gates. Contoh 3 juga

menunjukkan proses yang sama dengan contoh 1 dan 2 kerana memperlihatkan penggantian

fungsi kata nama am kepada kata ganti nama ketiga iaitu rakyat kepada kita.

c) Tautan Penggantian

1) Baru-baru ini laporan Mckinsey & Co, Penasihat dan Perunding kerajaan untuk

project Multimedia Super Corridor [MSC] telah membentangkan satu laporan

mengenai kedudukan muktakhir Multi Media Super Corridor [MSC]. Menurut laporan

tersebut…

Tautan penggantian ialah tautan yang menggantikan fungsi ayat sebelumnya. berdasarkan data

ayat (a) ialah laporan Mckinsey & Co, Penasihat dan kerajaan untuk projek digantikan dengan

perkataan laporan tersebut. ayat ini menunjukkan terdapatnya proses tautan penggantian.

d) Tautan Kata Penghubung

8

1) Saya minta satu "Kertas Putih" dibentangkan di parlimen ini untuk membuat

penentuan samaada kerajaan harus meneruskan atau membuat pengubahsuaian atau

tinggalkan sahaja projek impian ini.

Tautan kata penghubung melibatkan penggunaan kata hubung seperti dan, tetapi, atau,

bagaimanapun, dan sebagainya. berdasarkan data yang diperoleh terdapat penggunaan kata

hubungan atau iaitu penghubung antara dua ayat.

6.1.2 Tautan Perulangan Leksikal (TPL)

TPL dibezakan daripada yang lain dengan kriteria bentuk leksikal dan makna. Bentuk yang

diulang sama ada mempunyai makna yang sama. Dalam kajian ini bentuk tersebut d di bawah

jenis yang sama dari aspek analisis. Tautan leksikal terdiri daripada pengulangan kata yang sama

atau hampir sama, pengulangan kata sinonim, dan penggunaan kata sekelompok.

1) Secara kasarnya apa yang hendak diperkatakan oleh laporan tersebut ialah projek MSC

di Malaysia menempuh kegagalan dan kerajaan mesti keluarkan lebih banyak wang lagi

untuk menjayakan projek impian Perdana Menteri ini

2) a)"Tireless innovation Constant change Robust financials. Outstanding leadership.

Impeccable intergrity. Hire the super-smart and the talented. Dinstinctive personality.

Operational excellence. Aligning resources. Unique marketing. Knowledge-based

dominance. Have a global all-star team. Take-no-prisoners philosophy. A winning

culture. Built-to-last. Tenacity. And it must be in the ‘DNA’ ."b) Inilah intipati yang

diperlukan untuk Malaysia menjadi multimedia…

3) Walaubagaimanapun sistem ini tidak dapat berfungsi dengan memuaskan kerana

syarikat yang mendapat kontrak ini tidak mempunyai "competency" untuk pengendalian

sistem 3CI yang diperlukan oleh Angkatan Tentera dan terpaksa ditinggalkan. Kerana

kegagalan melaksanakan sistem 3CI sekarang

Contoh 1 menunjukkan ciri perulangan leksikal yang hampir sama yang berbentuk frasa. Iaitu

projek MSC dan projek impian Perdana Menteri merupakan perulangan frasa yang hampir sama.

9

Contoh 2 pula merupakan ciri perulangan kata sekelompok. Hal ini demikian kerana, ayat (a)

merupakan ayat merujuk kepada intipati yang diperlukan untuk Malaysia. Ayat(a)

dikelompokkan dalam ayat seterusnya iaitu ‘intipati’. Contoh 3 pula merupakan contoh

perulangan kata yang sama. Dalam ayat (a) sistem 3C1 diulang pada ayat (b).

6.2 Runtutan

Runtutan atau koheran ialah kesinambungan sesuatu idea yang terdapat dalam sesebuah wacana

sehingga menjadikan wacana tersebut sebuah wacana yang mempunyai makna atau difahami.

Oleh itu runtutan merupakan asas dalam pembinaan wacana kerana sesuatu teks itu dianggap

sebagai wacana jika teks tersebut mempunyai makna yang dapat difahami. Menurut idris aman

(2010) ciri runtutan merupakan aliran idea teras dalam wacana atau teks.

1) a) Dasar ini digubal bagi mengatasi ketidakseimbangan ekonomi masyarakat Melayu

dan Bumiputera dengan syarat usaha membanteras kemiskinan terus dibuat tanpa

mengira kaum.b) Dasar tersebut dinamakan Dasar Ekonomi Baru yang juga…

2) a) Kerajaan juga cuba menggalakkan penggunaan teknologi maklumat oleh pasukan

Angkatan Tentera. b)Satu kontrak bernilai RM600 juta telah diberikan kepada sebuah

syarikat untuk membolehkan Angkatan Tentera melaksanakan sistem 3CI iaitu

COMPUTER, COMMUNICATION, COMMAND AND INFORMATION

3) a) Sejak itu orang Melayu mula mengatur langkah di bawah Parti KeADILan

Nasional dan PAS dalam memenuhi tuntutan kontrak sosial mereka.b) Mereka

menuntut diadakan REFORMASI dan mendesak kerajaan melaksanakan keadilan

sosial..

Berdasarkan data yang diperoleh berikut beberapa huraian dapat dilakukan. Contoh 1 melihatkan

runtutan idea antara ayat (a) dan (b). Ayat (b) merupakan idea teras bagi ayat sebelumnya. Dasar

ekonomi merupakan idea teras yang cuba dikupas oleh penulis. Melalui dasar ini dapat

mengatasi ketidakseimbangan ekonomi dan membanteras kemiskinan yang merupakan isi bagi

10

idea teras. Seterusnya contoh 2 pula menunjukkan usaha kerajaan dalam menggalakkan

penggunaan teknologi maklumat oleh pasukan Angkatan tentera dalam ayat (a) nak usaha yang

dijalankan, iaitu dengan memberi kontrak dan pelaksanaan sistem 3C1 dijelaskan di dalam ayat

(b). Contoh 3 idea terasnya ialah tuntutan kontrak sosial mereka dalam ayat (a) dan tuntutan itu

diterangkan dalam ayat (b), iaitu REFORMASI dan pelaksaan keadilan sosial. Contoh yang

dinyatakan merupakan data yang diambil daripada korpus yang dikaji. Melalui data yang

diperolehi menunjukkan terdapat kesinambungan idea dalam teks ini yang menjadikan wacana

yang dikaji ini dapat difahami.

6.3 Tujuan

Sesuatu wacana yang diucap itu mestilah mempunyai tujuan tertentu sama ada wacana tersebut

berbentuk tulisan mahupun lisan. Tujuan sesuatu wacana itu ditentukan oleh penulis atau

pembicaranya. Sebuah wacana perlu mempunyai tujuan untuk menimbulkan interaksi yang

komunikatif. Tujuan ini juga akan menentukan jenis wacana yang digunakan sama ada berbentuk

fakta atau imaginatif. Menurut Idris Aman (2010) tujuan tidak semestinya dinyatakan secara

lansung malah boleh juga secara tidak lansung, asalkan masih boleh diikuti oleh penerima

wacananya melalui unsur-unsur linguistik yang digembleng dan soal situasi. Secara keseluruhan

teks perbahasan ini bertujuan untuk memberi kesedaran terhadap kerajaan dan rakyat bahawa

negara semakin menghadapi krisis kewangan berikutan daripada hutang dan bajet yang

dikeluarkan untuk projek-projek mega. Tujuan ini jelas ditunjukkan melalui ucapan yang

disampaikan oleh Yang Berhormat Haji Abd Rahman Yusof:

Seperti yang telah dinyatakan oleh Idris Aman (2010) tujuan itu tidak disampaikan secara

lansung dan boleh juga secara lansung bergantung kepada khalayaknya. Oleh itu teks ini

11

disampaikan secara berperingkat iaitu dengan mengaitkan isu kewangan dan sejarah perkauman

yang berlaku di dalam negara ini, pembahas menyampaikan ideologinya untuk menarik dan

memberi kesedaran masyarakat. hal ini demikian berlaku apabila akhir ucapannya menunjukkan

beliau mahu menarik masyarakat untuk menyokong Barisan Alternatif berbanding UMNO.

Contoh 1 dan 2 di atas merupakan potongan ayat yang disampaikan oleh Yang Berhormat.

Berdasarkan penggunaan perkataan seperti regim UMNO jelas menunjukkan pemikirannya

bertentangan dengan parti politik tersebut. Dapat disimpulkan tujuan wacana ini adalah untuk

memberi kesedaran kepada masyarakat dan kerajaan terhadap kewangan negara, meluahkan rasa

kesal terhadap sikap pemimpin negara yang dianggap tidak wajar dalam mengeluarkan

perbelanjaan, dan mengubah persepsi masyarakat untuk menyokong Barisan Alternatif dengan

imbalan mendapat kebebasan dan keadilan yang sebenar.

6.4 Khalayak/ Penerima

Sesuatu wacana sama ada bentuk tulisan mahupun lisan perlulah mempunyai pembaca atau

pendengar kerana pembaca atau pendengar merupakan golongan penerima/ khalayak pendengar

merupakan hubungan antara penutur dengan pendengar manakala khalayak pembaca pula ialah

hubungan antara penulis dengan pembaca. Memandangkan perbahasan merupakan perbincangan

yang melibatkan interaksi bahasa antara pemeran, oleh itu wacana perbahasan tidak hanya

dipandang melalui teks. Teks hanya bahan bertulis yang disediakan untuk pembahas. Perbahasan

berlaku apabila teks tersebut dikemukakan dan dibincangkan, peristiwa adanya perbincangan ini

yang memberi ciri kepada perbahasan tersebut. menurut Idris Aman (2010) kebolehterimaan

bermaksud idea, gagasan, atau mesej yang diutarakan dalam wacana mesti mampu difahami atau

diikuti oleh khalayaknya. Oleh itu urutan ayat atau teks dalam bentuk bertulis atau ujaran dalam

pertuturan perlu diberi perhatian.

12

Seperti yang telah dinyatakan bahawa perbahasan berlaku apabila teks tersebut

disampaikan, oleh itu khalayak bagi wacana ini terdapat dua kategori iaitu secara lansung dan

tidak lansung. Teks ini disampaikan ketika persidangan parlimen, sudah tentu melibatkan

khalayak pendengar dan penutur. Pendengar merupakan khlayak secara lansung kerana khalayak

ini berada di dalam dewan tersebut dan mengikuti secara lansung perbahasan tersebut. antaranya

ialah Yang di Pertua, Perdana Menteri, dan wakil rakyat merupakan pemeran utama di dalam

perbahasan. Manakala pemeran kedua ialah tidak terlibat dalam aktiviti perbahasan tersebut

namun kehadiran mereka penting dalam persidangan iaitu setiausaha, wartawan, dan tetamu

yang hadir untuk menyaksikan perjalanan persidangan tersebut. pemeran-pemeran ini merupakan

khalayak secara lansung bagi perbahasan parlimen. Khalayak ini dapat memahami ujaran dan

idea-idea yang diketengahkan melalui nada, intonasi, gerakan tubuh badan, mimik muka saat

teks ini disampaikan.

Teks yang dikemukan ini disebarluas melalui media massa, dan masyarakat dapat

membaca teks tersebut. Secara tidak lansung masyarakat dapat mengetahui maklumat-maklumat

yang disampaikan ketika persidangan. Hubungan ini merupakan secara tidak lansung kerana

mereka tidak berada di dalam persidangan tersebut namun dapat mengetahui maklumat yang

disampaikan melalui penyebaran teks-teks ini di dalam media massa. Hubungan yang terlibat

ialah hubungan antara pembaca dan penulis. Begitu juga dengan khalayak lansung ialah

hubungan antara pendengar dan penutur. Khalayak juga dapat memahami maklumat yang

disampaikan melalui penggunaan ayat yang sesuai.

6.5 Maklumat

13

Asmah Haji Omar memberi takrif bahawa maklumat merupakan perkara yang penting

dalam wacana. Maklumat boleh dibahagikan kepada 2 jenis, iaitu maklumat lama dan

maklumat baru. Maklumat lama ialah maklumat yang telah dinyatakan pada peringkat awal

dan diulang-ulang dalam konteks berikutnya. Maklumat baru ialah maklumat yang baru

sahaja dinyatakan oleh penulis kerana khalayak tidak mengetahui maklumat tersebut

sebelum ini.

Menurut Idris Aman (2010:38) dalam bukunya yang bertajuk Analisis Wacana,

maklumat ialah berita, keterangan, idea, fikiran, fakta, susulan dan lain-lain yang ingin

diutarakan oleh penulis atau pewacana kepada khalayaknya. Wacana yang baik mesti

mengandungi maklumat baru kepada khalayaknya. Berikut merupakan contoh dari dapatan

kajian yang telah dikaji.

1) Beliau cukup berminat melaksanakan projek-projek mega yang kebanyakannya

menempa kegagalan dan kerugian yang kemudiannya terpaksa diselamatkan oleh

kerajaan. Kini kerajaan melalui dana-dana rakyat seperti Petronas, Kumpulan

Wang Simpanan Pekerja, Tabong Haji, Tabong Amanah Pencen, Permodalan

Nasional, Khazanah Holding, Danaharta, Danamodal, Bank Pembangunan dan

pelbagai institusi lagi telah digunakan untuk menyelamatkan projek-projek golongan

kapitalis kroni ini.

2) Baru-baru ini laporan Mckinsey & Co, Penasihat dan Perunding kerajaan untuk

project Multimedia Super Corridor [MSC] telah membentangkan satu laporan

mengenai kedudukan muktakhir MultiMedia Super Corridor [MSC]. Menurut

laporan tersebut kedudukan MSC tidak menggalakkan dan kerajaan terpaksa

menyediakan lebih banyak infrastruktur kegunaan Teknologi Maklumat untuk

memberangsangkan pertumbuhan MSC.

3) Sampai bila rakyat akan dikhayalkan dengan impian-impian gila ini. Sampai bila

rakyat akan diperbodohkan bahawa projek- projek ini menguntungkan mereka.

14

Dalam contoh 1), ayat 1 merupakan maklumat lama kerana ayat tersebut telah dinyatakan

pada peringkat awal dan diulang dalam konteks berikutnya. Dapat dilihat dalam ayat 1

tersebut melalui perkataan ‘kerajaan’ yang merupakan konteks maklumat lama. Seterusnya,

ayat 2 adalah maklumat baru kerana pendengar baru sahaja mengetahui perkara tersebut iaitu

ayat 2 yang terdapat pada konteks ‘kini kerajaan melalui dana-dana rakyat...’. Ayat ini

merupakan maklumat baru kerana pada ayat sebelumnya, ia hanya menerangkan tentang

kerajaan dan pada konteks berikutnya, perkara utama yang dibincangkan, iaitu kerajaan

diperkembangkan lagi melalui perkataan melalui dana-dana rakyat.

Berdasarkan contoh 2), ayat 1 merupakan maklumat lama dan diulang-ulang dalam

konteks yang berikutnya. Perkataan yang menjadi maklumat bagi ayat tersebut ialah

‘Multimedia Super Corridor’ dan sentiasa diulang-ulang dalam ayat yang berikutnya. Ayat

2 pula maklumat baru yang baru sahaja diketahui oleh pendengar tentang kedudukan

‘Multimedia Super Corridor’. Perkataan ‘Multimedia Super Corridor’ dalam ayat ini turut

diulang-ulang seperti yang terdapat dalam ayat yg pertama. Tujuan perkataan tersebut

sentiasa diulang dalam ayat-ayat berikut adalah bagi memberi penekanan kepada

pendengar atau pembaca tentang apa yang cuba disampaikan oleh penutur tentang

‘Multimedia Super Corridor’.

Seterusnya ialah contoh 3). Dalam ayat 1, maklumat tersebut adalah maklumat lama

iaitu yang terdapat pada perkataan ‘sampai bila rakyat’. Ayat 2 pula adalah maklumat baru.

Dalam maklumat baru tersebut, ayat ‘sampai bila rakyat’ diulang-ulang oleh penutur bagi

menekankan kefahaman kepada pendengar tentang hujahan penutur tersebut yang ingin

menegakkan hak dan keadilan untuk rakyat.

15

6.6 Keadaan

Keadaan berkaitan dengan factor untuk menjadikan sesuatu wacana itu relevan dengan situasi

sesuatu ujaran tersebut. Wacana yang diujarkan perlulah sesuai dengan keadaan dan juga

pemeran yang ditujukan wacana itu. Pemilihan kata, frasa atau ayat adalah penting dalam

melihat kesesuaian wacana dan keadaan. Dalam hubungan antara penghasil wacana dengan

khalayak, jika wacana tersebut dalam bentuk lisan, maka hubungan yang wujud antara penutur

dengan pendengar adalah hubungan secara langsung manakala hubungan antara pembaca dengan

penulis adalah hubungan tidak langsung. Selain itu, sesuatu wacana yang dihasilkan juga

mestilah sesuai dengan laras yang digunakan. Sebagai contoh, seseorang penutur itu akan

menggunakan bahasa yang formal sekiranya sasaran wacananya terdiri daripada orang yang

belum dikenali atau yang mempunyai status yang lebih tinggi daripada penutur. Bahasa mesra

atau bahasa tidak formal digunakan apabila khalayaknya terdiri daripada orang yang dikenali dan

mempunyai hubungan rapat dengan penutur. Hubungan antara penutur dengan khalayak

berkaitan dengan tujuan dan penerimaan sesuatu wacana, iaitu penghasil wacana berkaitan

dengan tujuan, manakala penerima wacana berkaitan dengan khalayak. Berikut merupakan ciri

keadaan bagi teks yang telah dikaji.

Teks yang dikaji merupakan teks Perbahasan Parlimen Perancangan Jangka Panjang

Ke-3 yang dibahas oleh YB Abd Rahman Bin Yusof, ahli parlimen Kemaman. Perbahasan

Parlimen ini dilakukan ketika Parlimen bersidang untuk membincangkan perkara-perkara

yang berhubung dengan pemerintahan Negara, antaranya Belanjawan Negara.

Hubungan yang wujud ialah hubungan secara langsung di antara peserta-peserta dalam

perbahasan Parlimen yang terdiri daripada ahli Parlimen atau wakil rakyat, termasuk Perdana

16

Menteri, Timbalan Perdana Menteri dan menteri-menteri. Mereka ini merupakan pemeran

utama perbahasan Parlimen. Selain itu, terdapat pemeran yang tidak ikut serta dalam

perbahasan tetapi kehadirannya adalah untuk menjaga ketertiban perjalanan perbahasan.

Pemeran ini dikenali sebagai Speaker atau Yang Dipertua Dewan. Bahasa yang digunakan

adalah bahasa formal dan laras bahasa yang digunakan dalam teks perbahasan ini ialah laras

ekonomi kerana teks tersebut membincangkan tentang Belanjawan Negara.

6.7 Interteks

Asmah Haji Omar (2000) mendefinisikan interteks ialah sesuatu wacana itu bergantung

kepada wacana lain yang memainkan peranan penting bagi membantu kefahaman seseorang

atau khalayak tentang wacana yang sedang dibaca atau didengarinya. Kefahaman seseorang

atau khalayak terhadap sesebuah wacana bergantung pada pengetahuannya terhadap perkara

yang dibaca atau didengarinya. Menurut Idris Aman (2010) dalam bukunya iaitu Analisis

Wacana, sesuatu wacana atau teks lazimnya tercipta atau terbina daripada keterjalinan wacana

atau teks terdahulu. Ia membawa maksud bahawa sesuatu wacana bukanlah berciri baru

secara keseluruhan, tetapi amat berkait rapat dengan sejarah. Berikut adalah contoh yang telah

didapati daripada teks kajian.

1) Bill Gates mengakui “sekiranya dikeluarkan 20 orang terbaik beliau,

Microsoft akan menjadi sebuah syarikat yang tidak penting lagi.”

2) Sewaktu dikenakan hukuman penjara dahulu, Dato’ Seri Anwar Ibrahim

pernah menyatakan sesuatu yang sukar difahami ketika itu. Beliau berkata

“kerajaan boleh memenjara jasad beliau tetapi tidak boleh memenjara

semangat dan perjuangan beliau.”

17

Dalam contoh 1), jenis interteks yang dikaji merupakan jenis petikan kata-kata tokoh. Petikan

kata-kata tersebut merupakan petikan dari tokoh yang dikenali sebagai Bill Gates. Sebagai

contoh, terdapat kata-kata Bill Gates yang menerangkan tentang keadaan syarikat Microsoft

yang membolehkan khalayak atau pendengar lebih memahami tentang maksud yang cuba

disampaikan oleh penutur atau pewacana. Melalui kata-kata tersebut, dapat dilihat bahawa

Bill Gates membuat andaian tentang keadaan syarikat Microsoft tesebut apabila

menyingkirkan 20 orang terbaik beliau. Beliau membuat kesimpulan di atas akibat tindakan

tersebut bahawa syarikat Microsoft akan menjadi sebuah syarikat yang tidak berguna lagi

pada masa akan datang.

Seterusnya adalah contoh 2), juga merupakan petikan daripada kata-kata tokoh. Dalam

contoh tersebut, dapat dilihat pewacana telah memetik kata-kata daripada Dato’ Seri Anwar

Ibrahim yang pernah dipenjarakan suatu ketika dahulu. Pewacana menggunakan kata-kata

tersebut bagi menguatkan lagi hujahan yang diberikan. Secara tidak langsung, hujahan yang

disampaikan oleh pewacana tersebut akan mudah difahami oleh pendengar atau ahli dewan

tentang apa yang pewacana ingin sampaikan, iaitu tentang semangat kepimpinan yang

dimiliki oleh Dato’ Seri Anwar Ibrahim.

18

7.0 KESIMPULAN

Berdasarkan pengumpulan dan huraian data yang dilakukan berdasarkan korpus yang dikaji,

menunjukkan korpus yang dikaji mempunyai ciri-ciri wacana yang telah ditekan oleh sarjana

iaitu tautan, turutan, tujuan, khalayak, maklumat, keadaan, dan interteks. Unsur-unsur wacana

yang terdapat berdasarkan data yang dikumpulkan menunjukkan teks yang dihasilkan

mempunyai kesinambungan idea yang dapat memberi kafahaman kepada khalayak. Pelbagai

proses dan praktis dalam masyarakat yang terzahir bentuk wacana yang dapat dikupas dari

dimensi linguistik. Potensi bahasa turut digembleng bagi memerihal dan menjelaskan proses

masyarakat.

19