Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia

KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA ASING DI SARAWAK:

KAJIAN KES BURUH INDONESIA

Siti Fatimah Anak Ngalai

Ijazah Sarjana Muda Sains dengan Kepujian

(Pembangunan Sumber Manusia)

2010

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL : _______________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

SESI PENGAJIAN :_________

Saya _________________________________________________________________

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis * ini disimpan di Pusat Khidmat Maklumat Akademik,

Universiti Malaysia Sarawak dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut:

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Malaysia Sarawak

2. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat salinan untuk

tujuan pengajian sahaja

3. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat pendigitan

untuk membangunkan Pangkalan Data Kandungan Tempatan

4. Pusat Khidmat Maklumat Akademik, Universiti Malaysia Sarawak dibenarkan membuat salinan tesis ini

sebagai bahan pertukaran antara institusi pengajian tinggi

5. ** sila tandakan ( )

SULIT

TERHAD

TIDAK TERHAD

___________________________ _________________________________

(TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat Tetap:

______________________________

______________________________

______________________________

Tarikh : _______________________ Tarikh: _____________________________

(mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

kepentingan seperti termaktub di dalam AKTA RAHSIA RASMI

1972)

(Mengandungi maklumat Terhad yang telah ditentukan oleh

organisasi/badan di mana penyelidikan dijalankan)

Gred:

KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA ASING DI SARAWAK:

KAJIAN KES BURUH INDONESIA

SITI FATIMAH ANAK NGALAI

Kajian ini merupakan salah satu keperluan untuk

Ijazah Sarjana Muda Sains dengan Kepujian

Fakulti Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia

UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK

2010

Projek bertajuk ‘ Keselamatan Dan Kesihatan Pekerja Asing Di Sarawak: Kajian Kes Buruh

Indonesia’ telah disediakan oleh Siti Fatimah Anak Ngalai dan telah diserahkan kepada Fakulti

Sains Kognitif dan Pembangunan Manusia sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda

Sains dengan Kepujian Pembangunan Sumber Manusia.

Diterima untuk diperiksa oleh:

-----------------------------------

(En. Philip Nuli Anding)

Tarikh:

-----------------------------------

)

Gred

i

PENGHARGAAN

Saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan kepada penyelia projek, En. Philip Nuli

Anding di atas segala bimbingan, tunjuk ajar serta panduan yang telah beliau berikan

sepanjang usaha saya menyiapkan Projek Tahun Akhir saya ini.

Terima kasih juga ditujukan kepada Jabatan Sumber Manusia, Fakulti Sains Kognitif dan

Pembangunan Sumber Manusia (FSKPM), Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS) di atas

sokongan serta kemudahan yang telah disediakan khusus kepada kami, mahasiswa-mahasiswi

Program Pembangunan Sumber Manusia sepanjang proses kami menyiapkan Projek Tahun

Akhir.

Seterusnya, ucapan terima kasih juga saya tujukan khas kepada semua sahabat karib saya

sama ada di UNIMAS atau luar UNIMAS yang sentiasa membantu apabila saya memerlukan.

Pertolongan anda dari segi masa, tenaga dan terutama sekali sokongan moral amat saya

hargai. Semoga persahabatan kita berkekalan sehingga ke akhir usia. Buat yang teristimewa

sekali, terima kasih kepada Julius Pata, Stanley, Naza dan Noraini kerana begitu banyak

memberi dorongan, bimbingan dan tunjuk ajar tanpa rasa jemu.

Istimewa kepada ahli keluarga saya yang jauh di mata tetapi dekat dihati, saya ingin

merakamkan jutaan terima kasih kerana tidak pernah putus-putus memberikan semangat

kepada saya untuk meneruskan pengajian di UNIMAS dalam bidang yang saya cintai

ini.Tiada penganti kepada anda semua.Terima kasih mak, ayah, adik beradik saya Junai,

Elizabeth, Vannessa dan juga Sarah Sunta.Harapan saya semua saya dapat membalas kembali

budi dan jasa baik anda semua sementara nyawa dikandung badan.Tidak dilupakan juga,

terima kasih kepada keluarga terdekat saya di kampung halaman.

Buat sementara waktu ini, balasan dari saya yang termampu adalah mendoakan kesejahteraan

serta kebahagiaan kepada anda sekalian sebagaimana anda sekalian telah membahagiakan diri

saya selama ini.Semoga Tuhan memberkati rezeki kepada kita semua.

ii

SENARAI KANDUNGAN

Muka Surat

Penghargaan i

Senarai Kandungan ii-v

Senarai Jadual vi

Senarai Rajah vii

Abstrak

BAB 1 - PENGENALAN

1.0 Pendahuluan 1-3

1.1 Latar Belakang kajian 4-5

1.1.1 Reformasi di Malaysia 6

1.1.2 Reformasi di Sarawak 6-7

1.2 Pernyataan masalah 8-10

1.2.1 Ekonomi 10-11

1.2.2 Politik 11-12

1.2.3 Sosial 12

1.3 Objektif kajian 12

1.3.1 Objektif umum 12

1.3.2 Objektif khusus 13

1.4 Soalan kajian 13

1.5 Kerangka Konseptual Awal 14-15

1.6 Kepentingan Kajian 15-16

1.7 Definisi istilah 17

1.7.1 Keselamatan 17

iii

1.7.2 Kesihatan 18

1.7.3 Pekerja Asing 18-19

1.8 Limitasi Kajian 19-20

1.9 Kesimpulan 20

BAB 2 - SOROTAN KAJIAN LEPAS

2.0 Pengenalan 21

2.1 Teori-teori 22

2.1.1 Teori Maslow 22-23

2.1.2 Teori Domino Kemalangan 23-24

2.2 Kajian lepas 24-25

2.3 Kesimpulan 26

BAB 3 - METADOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan 27

3.1 Reka Bentuk Kajian 28-29

3.2 Lokasi kajian 29

3.3 Instrumen Kajian 29-30

3.4 Pengumpulan dan Penyediaan Data 30

3.4.1 Analisa Dokumen 30-31

3.4.2 Kaedah Temuduga Secara Mendalam 31

3.4.3 Pengumpulan Data Sekunder 31-32

3.5 Analisis Data 32

3.6 Kebolehpercayaan Dan Kesahihan Data 32-33

3.7 Kesimpulan 33

iv

BAB 4 - DAPATAN KAJIAN DAN PERBINCANGAN

4.0 Pengenalan 34

4.1 Maklum balas temubual kajian 35

4.2 Matrik latar belakang responden / Demografi 35-36

4.3.1 Demografi

4.3 Hasil kajian (Analisis pertama) 36

4.3.1 Responden1 36-38

4.3.2 Responden 2 38-39

4.3.3 Responden 3 40

4. 3.4 Responden 4 41

4.3.5 Responden 5 42

4.3.6 Responden 6 43-44

4.4 Analisis Kedua ( Secondary Analysis) 44

4.4.1 Teori Faktor Manusia (Human Factor Theory) 44-45

4.4.2 Teori Maslow 45-46

4.4.3 Teori Domino Kemalangan 46-47

4.5 Pentingnya Aspek keselamatan Kepada Buruh Asing 47

4.5.1 Pentingnya keselamatan kepada penyelia 48

4.5.2 Pentingnya keselamatan kepada organisasi atau majikan 48-49

4.5.3Pentingnya keselamatan kepada pekerja 49-50

4.5.4Pentinnya keselamatan persekitaran kepada pekerja 51

4.6 Pentingnya aspek kesihatan kepada buruh asing 51-52

4.7 Amalan keselamatan dan kesihatan atau tanggungjawab semua pihak 53

v

4.7.1 Amalan Undang-Undang dan Peraturan semasa bekerja oleh

pekerja di Tempat kerja 53-54

4.7.2 Budaya atau amalan organisasi semasa di tempat kerja 54-55

4.8 Orang yang terlibat membantu pekerja semasa sakit 55

4.9 Kerangka Konseptual Hasil Dapatan 56

4.8 Kesimpulan 57

BAB 5 - CADANGAN DAN KESIMPULAN

5.0 Pengenalan 58

5.1 Rumusan Kajian 59-61

5.2 Limitasi Kajian 61

5.2.1 Responden 61

5.2.2 Pengkaji 62

5.3 Implikasi kajian 63

5.3.1 Pengkaji sumber manusia 63

5.3.2 Responden / Pekerja 64

5.4 Cadangan 65

5.4.1Pengkaji akan datang 65

5.4.2 Pemimpin / Penyelia 65

5.4.3 Organisasi dan pekerja 66-67

5.5 Kesimpulan 68

RUJUKAN 69-73

LAMPIRAN

vi

SENARAI JADUAL

Jadual 4.2.1

Responden 1 37-38

Jadual 4.2.2

Responden 2 39

Jadual 4.2.3

Responden 3 40

Jadual 4.2.4

Responden 4 41

Jadual 4.2.5

Responden 5 42

Jadual 4.2.6

Responden 6 43-44

vii

SENARAI RAJAH

Rajah 1.5

Kerangka Konseptual Awal 14

Rajah 4.3.1

Demografi 35-36

Rajah 4.8

Hasil Dapatan Kajian 56

Rajah 5.1

Limitasi Kajian 62

Rajah 5.2

Implikasi kajian 64

Rajah 5.3

Cadangan 67

ABSTRAK

KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJA ASING DI SARAWAK: KAJIAN KES

BURUH INDONESIA

Siti Fatimah Anak Ngalai

Kajian ini bertujuan untuk meneroka suatu sektor perkilangan dan pasaraya menjadi tempat yang

selamat untuk bekerja disamping mampu meningkatkan kualiti dan imej sesebuah organisasi

yang mengamalkan kerja selamat dan mampu mengurangkan kos kemalangan yang sentiasa

merugikan manusia itu sendiri. Pengkaji membandingkan hasil dapatan kajian ini dengan hasil

dapatan kajian-kajian lepas dari negara barat serta teori-teori yang relevan terutamanya Teori

Maslow, Teori Domino Kemalangan dan Teori Faktor Manusia. Hasil dapatan kajian ini

membuktikan manusia memainkan peranan penting untuk mengelakkan kemalangan daripada

berlaku. Kajian ini berbentuk kualitatif dan pengkaji menggunakan kaedah temubual tidak

berstruktur. Antara dapatan kajian ialah faktor-faktor keselamatan dan kesihatan, persekitaran,

budaya (amalan), orang yang terlibat dalam kesihatan dan keselamatan pekerja dan keadaan

kerja yang mempengaruhi keselamatan dan kesihatan pekerja. Diharap hasil kajian ini akan

memberi gambaran secara kasar tentang aspek-aspek keselamatan dan kesihatan yang perlu

diutamakan oleh organisasi, penyelia dan pekerja sendiri.

ABSTRACT

SAFETY AND HEALTH OF FOREIGN LABORS IN SARAWAK:

CASE STUDY OF INDONESIAN LABORS

Siti Fatimah Anak Ngalai

This aim of this study is to investigate safety and health of foreign workers in the factory and

marketing sectors. A safe working environment will increase the quality and image of

organizations because practices on safe working environment decrease accidental cost. The

researcher compared the research findings with previous findings from other communities and

with the relevant theories such as Maslow’s Theory, Accident Domino’s Theory, and Human

Factors Theory. The findings of this research show that humans play a important role in order to

avoid unpredictable accident happening in the workplace. This research is a qualitative and the

researcher used unstructured interviews to what data same findings about safety and health

factors, surrounding environments, culture, persons who are involved in safety and health of

workers and the environment that influenced safety and health of the workers. The findings of

this study give an indication about aspects of safety and health that must be taken seriously by

organizations, supervisors and workers.

1

BAB SATU

PENGENALAN

1.0 Pendahuluan

Secara globalnya, perpindahan penduduk dari satu kawasan ke satu

kawasan yang lain merupakan proses migrasi yang berlaku

dikebanyakkan negara dan hampir keseluruhan negara secara amnya.

Justeru itu, proses migrasi ini jelas menunjukkan bahawa negara

tersebut sedang membangun dengan begitu pesat. Namun, ia bukan

satu hal yang boleh dibanggakan miskipun kemasukan pendatang asing

sememangnya diperlukan oleh sesebuah negara ketika dalam proses

peralihan pergantungan ekonomi daripada sektor pertanian kepada

sektor perindustrian dan perkhidmatan.

Pada awal tahun 1990an di Malaysia, jumlah pendatang

meningkat secara luar biasa hingga melebihi satu juta orang. Isu ini

menjadi hangat dan menimbulkan kebimbangan banyak pihak, lebih-

lebih lagi apabila kebanyakan mereka datang secara haram. Dalam

konteks Malaysia, kehadiran sebahagian besar tenaga buruh asing ini

banyak menyumbangkan tenaga ke arah pembangunan Malaysia.

Dalam era mencapai wawasan 2020 ini, pergantungan kepada

buruh asing atau pekerja asing khususnya dalam bidang pembinaan,

perladangan, perkilangan dan juga industri pasaraya harus dibendung

2

dengan segera. Ini kerana sudah sampai masanya rakyat Malaysia

sendiri mencontohi warga asing khasnya pekerja dari Indonesia yang

rajin dan tekun bekerja walaupun bukan untuk negara sendiri.

Malaysia sejak mencapai kemerdekaan telah

melaksanakan pelbagai projek pembangunan di bawah Rancangan

Malaysia Pertama hingga Sembilan. Melalui plan pembangunan

tersebut telah berjaya meletakan negara ini sebagai sebuah negara

membangun yang paling berjaya dalam pembangunan sosio-

ekonominya. Selain daripada kekayaan sumber alamnya, sektor-sektor

perindustrian, pembinaan dan perladangan semakin berkembang maju.

Kesan daripada perkembangan ketiga-tiga sektor ini semakin banyak

pekerja yang diperlukan sehingga timbul masalah kekurangan tenaga

buruh dan oleh itu ramai pekerja asing diperlukan bagi memastikan

perkembangan sektor-sektor yang berkenaan tidak terjejas akibat

kekurangan tenaga kerja.

Pada tahun 2005 terdapat kira-kira 200 juta migran

antarabangsa dan 49.9 juta daripadanya adalah tinggal di Asia (United

Nations, 2005). Mengikut laporan terbaharu jumlah pekerja asing

sebanyak 1.91 juta tidak termasuk 400,000 pendatang tanpa izin.

Kebanjiran migran buruh asing ke Malaysia terutama daripada

Indonesia telah berlaku sejak tahun 1980-an dan jumlahnya terus

meningkat dengan ketara pada tahun 1990-an (McCall, 1991; Hugo,

1993).

Terdapat beberapa faktor kepentingan atau peranan dalam

terjadinya proses perpindahan atau migrasi ini sama ada dari segi

ekonomi, taraf ekonomi yang rendah di negara pekerja sendiri, sosio-

budaya dan juga kestabilan politik.

3

Ekonomi merupakan penyumbang kepada berlakunya proses

migrasi dalam industri tertentu. Kedudukan ekonomi yang mantap dan

kukuh menyebabkan wujudnya banyak sektor-sektor pertanian,

pembinaan dan perkilangan, sekaligus membuka peluang kepada

rakyat sesebuah negara termasuk juga golongan pendatang yang datang

khususnya untuk mencari rezeki di negara Malaysia.

Peluang pekerjaan wujud bagaikan cendawan selepas hujan

disebabkan ramai rakyat tempatan tidak berminat lagi berkecimpung di

dalam sektor perladangan, perkilangan dan pembinaan, maka

kedatangan penghijrah dari Indonesia, Bangladesh dan lain-lain

negara. Ini seolah-olah satu rahmat kepada para pengusaha sektor

tersebut.

Kedatangan golongan pendatang ini terbatas kerana kesukaran

untuk masuk secara sah ke dalam sesebuah negara. Contohnya

Malaysia, walaupun berbagai kawalan ketat telah dijalankan namun

sempadan dan perairan negara mudah dibolosi oleh mereka secara

haram. Salah satu sebabnya ialah wujud tekong darat dan laut sama ada

dari golongan pekerja buruh Indonesia sendiri atau penduduk Malaysia

sendiri yang menjalankan kegiatan ini semata-mata kerana tamakkan

wang ringgit.

4

1.1 Latar Belakang Kajian

Migrasi merupakan satu proses demografi yang

melibatkan perpindahan penduduk daripada satu kawasan kepada satu

kawasan yang lain (Usman & Tarmiji, 2006). Ia merupakan suatu

proses pergerakan penduduk yang amat sensitif terhadap

perkembangan sosio-ekonomi sesuatu kawasan. Sejak kebelakangan

ini, migrasi semakin penting dalam dunia moden terutama

sumbangannya terhadap urbanisasi dan perindustrian.

Kesan daripada perkembangan sosio-ekonomi, Malaysia

mengalami kekurangan tenaga kerja dan memerlukan pekerja asing

bagi mengatasi masalah kekurangan tenaga kerja (Usman & Tarmiji,

2006). Ini adalah kerana untuk memenuhi pelbagai sektor-sektor yang

ada terutamannya di Sarawak. Menurut Statistik Perangkaan Malaysia

(2003), menunjukkan bilangan pekerja asing di Malaysia sebanyak

1,153,068 dalam pelbagai sektor di Malaysia. Kejadian seperti

kemalangan yang berlaku di tempat kerja telah mengakibatkan

kehilangan tenaga kerja dan kerugian berjuta-juta ringgit pada setiap

tahun di Malaysia (Mohd. Saidin, 2007).

Kilang papan atau Sawmill merupakan penyumbang utama

dalam pembalakan ekonomi Sarawak sekian lama kerana Sarawak

masih memiliki banyak simpanan kayu kayan yang terpelihara.

Pasaraya atau Supermarket merupakan tempat di mana memerlukan

minda dan kekuatan tubuh untuk bekerja dalam mengangkat barang,

menyusun barang dan tempat di mana kebanyakkan masanya adalah

bergerak. Oleh yang demikian, isu keselamatan dan kesihatan pekerja

sangat penting pada masa kini untuk menjamin kesejahteraan hidup.

Pekerja dan organisasi yang menjalankan industri dan urbanisasi di

5

dunia terutamanya di Malaysia dan secara lebih khusus lagi di Sarawak

dan secara tidak langsung berkait rapat dengan keselamatan dan

kesihatan pekerja di tempat kerja.

Oleh itu, kesihatan dan keselamatan pekerjaan merupakan satu

bidang yang bertujuan melindungi kesihatan, keselamatan dan

kebajikan pekerja. Keselamatan tempat kerja merupakan suatu aspek

penting di dalam sesebuah organisasi syarikat. Ia merupakan salah satu

tanggungjawab majikan di bawah Akta Kesihatan dan Keselamatan

Pekerjaan 1994 Malaysia untuk mengambil berat tentang kesihatan dan

keselamatan para pekerja ketika bekerja di dalam sesebuah syarikat.

Akta ini dikawalselia oleh Jabatan Kesihatan dan Keselamatan

Pekerjaan di bawah Kementerian Sumber Manusia.

Keselamatan dan kesihatan pekerja di tempat kerja merupakan

isu penting yang berkait rapat masyarakat serta persekitaran secara

keseluruhannya. Isu keselamatan dan kesihatan merupakan isu hangat

yang menjadi agenda utama di tempat kerja. Oleh itu, persekitaran

tempat kerja perlu selamat dan tidak mendatangkan risiko kepada

pekerja. Justeru itu, Kerajaan Malaysia melalui Jabatan Keselamatan

dan Kesihatan Pekerjaan atau DOSH telah menggubal satu akta pada

tahun 1994 yang dinamakan Akta Keselamatan dan Kesihatan

Pekerjaan 1994 atau AKKP 1994 untuk menjaga kebajikan pekerja dan

masyarakat.

6

1.1.1 Reformasi Di Malaysia

Sesuai dengan perkembangan semasa, kemasukan pekerja asing

terutama dari Indonesia terus mengalir ke Malaysia. Dalam era pasca

kemerdekaan, kemasukan pekerja asing dalam jumlah yang sangat

ketara sejak tahun 1970-an telah menjadi pengaruh yang mewarnai

pelbagai sektor ekonomi Malaysia. Sehingga tahun 2000, permit kerja

yang telah dikeluarkan kepada pekerja asing sama ada pekerja

mahir,tidak mahir atau separuh mahir oleh Jabatan Imigresen adalah

melebihi 893,000 orang termasuk pekerja asing yang gagal

memperbaharui permit, lari daripada majikan dan juga pendatang asing

tanpa izin. Oleh yang demikian, secara keseluruhan terdapat lebih dari

satu juta orang pekerja asing di Malaysia (Azizah Kasim, 2001)

Keselamatan Pekerjaan diperkenalkan oleh Jabatan Kilang dan

Jentera dari Kementerian Sumber Manusia berikutan insiden letupan

kilang mercun di Sungai Buloh yang berlaku pada 1994. Ketika

berlakunya kejadian tersebut, berpuluh-puluh pekerja terperangkap dan

terkorban di dalam insiden tersebut.

Selepas 1994, sebuah akta ditubuhkan dan diberi nama Akta

Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan. Jabatan Kilang dan Jentera

mula menguatkuasakan akta ini dan seterusnya nama jabatan tersebut

ditukar kepada Jabatan Kesihatan dan Keselamatan Pekerjaan.

1.1.2 Reformasi Di Sarawak

Di Sarawak, bandaraya Kuching merupakan bandar besar yang

menerima ramai migran daripada seluruh negeri. Satu perubahan

7

penting tren migrasi di Malaysia adalah perubahan penghijrahan

penduduk daripada luar bandar ke bandar dan daripada bandar ke

Bandar. Tren migrasi yang paling terkenal ialah perpindahan atau

migrasi dari luar negara ke dalam negara.

Perubahan aliran pergerakan penduduk Malaysia telah

menyebabkan perkembangan bandar-bandar utama dengan jumlah

pertumbuhan penduduk yang semakin pesat. Pada keseluruhannya

jumlah penduduk bandar di Malaysia telah meningkat daripada 28.4

peratus pada tahun 1970 kepada 61.8 peratus tahun 2000 ( Jabatan

Perangkaan Malaysia, 2001), jumlah penduduk bandar bertambah

daripada 2.96 juta kepada 13.72 juta dalam tempoh tersebut. Perubahan

pola migrasi penduduk ini memberi petunjukkan yang jelas bahawa

kecenderungan pemerintah mengadaptasi ‘global’ bertujuan

mempromosi pertumbuhan ekonomi. Situasi ini telah memberi

implikasi penting kepada migrasi dan taburan penduduk di Malaysia.

Mengikut kajian, aliran penghijrahan penduduk akan

meningkat pada masa hadapan sekiranya kuasa menolak dan menarik

semakin menekan penduduk sesuatu kawasan segera berpindah (Kliot,

1995). Ini membawa maksud sekiranya permasalahan sosio-ekonomi,

politik dan persekitaran semakin teruk maka lebih banyak penduduk

akan berpindah keluar daripada kawasan-kawasan yang bermasalah.

Ini memberi petunjuk sekiranya masalah kemiskinan dan taraf hidup

yang rendah tidak dapat dikurangkan dalam sesebuah negara maka

penduduknya akan berpindah keluar dan akan berusaha sedaya upaya

memasuki Malaysia misalnya untuk mencari pekerjaan dan pendapatan

yang lebih baik untuk dirinya serta keluarga.

8

1.2 Pernyataan Masalah

Seperti yang kita ketahui, keselamatan dan kesihatan di tempat

kerja amat penting dan bagi orang yang peka terhadap isu-isu tersebut

pasti tertanya-tanya mengapa dan bagaimana sesuatu kemalangan itu

berlaku. Walhal, keselamatan dan kesihatan pekerja secara langsung

dan tidak langsung melibatkan semua orang termasuklah majikan,

pekerja, keluarga, orang ramai dan juga negara.

Kajian mengenai keselamatan dan kesihatan pekerja

sebenarnya telah banyak dijalankan pada masa lampau di tempat kerja

sama ada di dalam negara ataupun di luar negara (Yusof, 2007). Jika

diteliti punca-punca kemalangan di tempat kerja, kita tidak dapat

mengelak daripada membuat kesimpulan yang agak empirik terhadap

punca permasalahan yang rumit. Oleh kerana kemalangan dan juga

kesihatan yang tidak baik melibatkan manusia, maka manusia perlulah

bertanggungjawab terhadap kemalangan tersebut dan juga perlu

mengatasi masalah kesihatan diri.

Pertumbuhan sektor perindustrian, perkilangan, pasaraya dan

pertanian yang begitu rancak di Malaysia ini menyebabkan pihak

kerajaan mewujudkan kawasan-kawasan perindustrian baru bagi

menampung keperluan semasa. Perkembangan ini perlu diselaraskan

dengan aspek-aspek keselamatan dan kesihatan pekerja. Selain itu,

persekitaran kerja yang selamat perlu supaya tidak mendatangkan

kesan atau risiko kepada pekerja. Walau bagaimanapun, sejak akhir-

akhir ini, sering berlaku kemalangan di tempat kerja. Sebagai contoh,

kejadian ledakan api pada cerobong gas di loji Pemprosesan Gas 2 di

Kerteh yang telah mengorbankan tiga nyawa dan mencederakan tiga

lagi yang lain ( Utusan Malaysia, 4 Mei 2004). Kejadian lain yang

melibatkan kematian tiga kakitangan dan 39 kontraktor dalam 42

9

tragedi kemalangan di dalam Kumpulan Syarikat Shell ( Utusan

Malaysia, 19 Julai 2004).

Y.B Menteri Sumber Manusia telah menyarankan agar majikan

sentiasa memastikan pekerja tidak terdedah kepada risiko bencana

pekerjaan semasa di tempat kerja agar produktiviti organisasi dan

negara tidak terjejas (http://www.mohr.gov.my). Kerja yang selamat

dan persekitaran tempat kerja yang sihat adalah asset yang penting

kepada individu, rakyat dan pertumbuhan negara. Ini kerana kos untuk

menanggung kemalangan yang berlaku di tempat kerja turut diambil

kira dalam pendapatan tahunan negara.

Merujuk kepada Hapriza Bte Ashari dan Roshazlizawati Mohd.

Nor (2007), Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan atau AKKP

1994 telah diwartakan di Malaysia pada 24 Februari 1994 bertujuan

untuk menjadi payung kepada semua akta yang mengawal dan

mengurus keselamatan dan kesihatan di tempat kerja. AKKP 1994

telah memperuntukan suatu rangka perundangan untuk memaju,

meransang dan mengalakkan keselamatan dan kesihatan di tempat

kerja secara total.

Kawalan keselamatan harus direkabentuk dalam segala aspek

kerja di tempat kerja untuk meningkatkan kesedaran dan meningkatkan

usaha yang berterusan melalui program keselamatan untuk mencapai

kemalangan dan kecederaan sifar di setiap organisasi atau syarikat.

Kebanyakkan kecederaan dan kemalangan berlaku adalah disebabkan

oleh tingkahlaku manusia dan bukannya disebabkan oleh kejuruteraan

atau sebaliknya (Rogers, 1995).

Banyak kajian telah dijalankan ke atas aspek tingkahlaku dan

sikap pihak majikan atau pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan

10

pekerjaan seperti kajian oleh Reber, William dan Chokkar (1984),

Griffiths (1985), Cox dan Cox ( 1991), Donald (1996), serta Lingard

dan Yesilyurt (2002). Oleh itu, isu keselamatan dan kesihatan pekerja

juga telah menjadi tumpuan ramai pengkaji (Cheyne, Chox, Oliver &

Thomas, 1998; Harvey, Boham & Gregory, 1999; Harvey, Boham &

Gregory, 2001; Geller, 2000).

Oleh itu, isu keselamatan dan kesihatan pekerja akan

diutarakan dan perlu diambil kira kepentingan mereka semasa di

negara tersebut. Terdapat beberapa aspek yang perlu diambil kira

dalam isu keselamatan dan kesihatan pekerja yang berpindah atau

mencari kerja di sesuatu tempat dan faktor-faktor yang mempengaruhi

adalah seperti berikut;

1.2.1 Ekonomi

Sarawak adalah negeri kedua terkaya dalam hasil sumber

ekonominya di Malaysia dengan hasil sumber gas asli, petroleum,

balak dan kelapa sawit. Selain itu, terdapat juga sumber ekonomi yang

baru seperti sektor perkilangan elektronik dan bioteknologi.

Dengan kawasan yang luas terbentang, Sarawak mempunyai

banyak kawasan yang sesuai untuk perkembangan pertanian, lebih

kurang 32% atau kira-kira 40,000 km² luas kawasan telah dikenalpasti

sesuai untuk pertanian. Walau bagaimanapun, tidak sampai 9% yang

ditanam dengan tanaman kekal, manakala selebihnya masih dalam

proses penanaman padi huma iaitu seluas 16,000 km² lebih. Selain

kelapa sawit, tanaman komersil lain adalah sagu dan lada hitam.

Walaupun merupakan negeri yang terbesar di Malaysia, Sarawak

11

mampu untuk membangunkan semua bahagian dan daerah negeri

tersebut untuk mengejar status negeri maju pada tahun 2020. Sarawak

bersamaan dengan Selangor mempunyai dua bandar raya iaitu

bandaraya Kuching dan Miri. Dengan adanya kawasan yang luas dan

kaya dengan sumber alam, Sarawak telah menjadi antara pilihan

menarik bagi para pekerja asing.

Justeru itu, kemasukkan pekerja asing ke dalam negara perlu di

pandang serius kerana keselamatan dan kesihatan penting untuk para

pekerja yang bekerja dalam pelbagai sektor di Sarawak dan Malaysia

secara amnya.

1.2.2 Politik

Iklim politik di Sarawak pada masa ini stabil, kuat dan

harmoni. Ini dibuktikan dengan kerjasama dan kefahaman yang erat di

kalangan pemimpin parti komponen kerajaan Sarawak.

Hubungan lama dan mesra antara berbagai-bagai kelompok

etnik Sarawak telah menjadi suatu unsur penting dalam memastikan

kestabilan politik di negara ini yang mempunyai berbagai-bagai kaum.

Walaupun terdapat gangguan dalaman dan pergaduhan antara parti-

parti komponen Barisan Nasional yang tidak boleh dinafikan, kesemua

ini dapat diatasi oleh para individu dan parti berkaitan tanpa

menjejaskan kekuatan dan kestabilan parti gabungan.

Oleh itu, keadaan politik yang baik telah mempengaruhi

kedatangan atau kebanjiran pekerja asing ke Malaysia terutamanya di

Sarawak. Ini bermakna, keselamatan adalah terjamin sekiranya mereka