esei penggubalan dasar awam

7/28/2019 Esei Penggubalan Dasar Awam

1/21

SKSJ1043

PENGANTAR PENTADBIRAN AWAM

NAMA PENSYARAH: PN HASMAWATI BINTI HASBULLAH

TAJUK PILIHAN NO.7: BINCANGKAN BERKENAAN PENGGUBALAN

DASAR AWAM

NAMA PELAJAR: MUHAMMAD ZAREQ BIN MOHAMMAD ZAINAL

A140847


2/21

PENGENALAN

Perbincangan mengenai penggubalan dasar awam di Malaysia ini eloklah terlebih dahulu

diberikan definisi berkaitan dasar awam itu sendiri. Dasar awam umumnya berkaitan tindakan-

tindakan kerajaan. Dasar awam juga dikaitkan secara langsung dengan sains politik serta

kebolehan serta kebolehan disiplin akedemik tersebut menghurai, menganalisis dan menerangkan

dasar awam itu. Dasar awam juga dikatakan sebagai apa jua langkah kerajaan memilih untuk

membuat atau memilih untuk tidak berbuat. Menurut David Easton, mentafsirkan dasar awam

sebagai nilai peruntukan pihak berkuasa bagi kesuluruhan masyarakat, manakala Laswell dan

Kaplan pula, mentafsirkan dasar awam sebagai program bagi nilai amalan dan matlamat yang

telah diprojekkan. Kerajaan seharusnya dijadikan objek dalam menentukan sama ada sesuatu

dasar itu berguna untuk masyarakat atau sekiranya tidak mendapat sambutan masyarakat maka

dasar itu bolehlah dikatakan sebagai dasar yang gagal. Dasar awam melibatkan pelbagai aspek

seperti langkah mengatasi konflik dalam masyarakat, menyusun masyarakat, mengeluarkan

perkhidmatan kepada ahli-ahli masyarakat, dan mengutip cukai daripada rakyat. Dengan itu,

dasar awam adalah lebih cekap, tersebar dan lebih berorganisasi sifatnya. Seterusnya, dasar

awam juga boleh berurusan dengan lebih jauh lagi melibatkan hal ehwal luar negeri, kebajikan

tentera, polis, percukaian, perumahan, keselamatan sosial, kesihatan, peluang-peluang ekonomi,

pembanguan Bandar, inflasi dan kemerosotan ekonomi, dan lain-lain lagi. Hal ini juga boleh

melibatkan soal-soal dasar peperangan, kewangan, negara dan segala macam masalah dasar

awam. Sesuatu rasional dasar awam yang digubal seharusnya melibatkan usaha dan tindakan

dalam mengatasi sesuatu masalah yang berbangkit untuk kesejahteraan rakyat itu sendiri. Dasar

awam juga bertindak sebagai pemberi kesedaran kepada orang ramai untuk perlunya orang ramai

mempraktikkan sesuatu amalan baik berdasarkan keputusan dasar yang telah dibuat dan

menyambut baik seruan kerajaan dalam sesuatu dasar. Kerajaan telah melatkkan asas

pentadbiran negara/ organisai sebagai panduan bagi mencapai sesuatu objektif, maka perlulah

rakyat berusaha ke arah objektif tersebut dengan pendekatan-pendekatan yang telah dilakukanoleh kerajaan agar objektif dan matlamat terbabit mampu terlaksana. Seterusnya, sesuatu dasar

awam yang dijalankan seharusnya mampu megurangkan kos pengurusan malah tidak

membebankan masyarakat mahupun kerajaan dalam sesuatu pelaksanaan malahan, mampu

meningkatkan kecekapan dan meningkatkan produktiviti keberhasilannya.


3/21

Kategori dasar awam

Menurut Wan Azmi Ramli dalam bukunya Dasar Awam Malaysia, jilid 1 mengatakan

bahawa keadaan dasar awam sebagai suatu cara atau jalan tindakan menuju sesuatu matlamat

boleh dengan lebih mudah difahami dan dibahagikan kepada beberapa jenis, iaitu

(i) desakan dasar(policy demands)

Desakan dasar adalah segala desakan, tuntutan, paksaan yang dikenakan, yang dibuat ke

atas kakitangan awam( pegawai kerajaan) oleh orang ramai secara rasmi ataupun peribadi dan

juga terhadap sistem politik / pentadbiran untuk tindakan segera yang tidak dijalankan dengan

berkesan. Ini hanya boleh dilakukan dengan kesedaran rakyat untuk bertindak.

(ii) keputusan dasar(policy decisions)

Sesuatu keputusan yang dibuat oleh pegawai awam yang memberi kuasa atau member

petunjuk dan cara kepada tindakan dasar awam. Ini termasuk segala keputusan untuk menggubal

undang-undang, mengeluarkan arahan eksekutif, mengedarkan peraturan, pentadbiran atau

mengadakan( dipersetujui) sesuatu takrifan/penterjemahan kepada undang-undang yang mesti

dipatuhi. Ini termasuk juga segala keputusan biasa.

(iii) penyataan dasar

Sesuatu pernyataan yang formal, yang rasmi dan menggariskan dasar awam itu.

Kandungannya ialah segala Akta, Ordinan, Undang-Undang, perintah dan titah, peraturan

pentadbiran dan kaedah-kaedah yang tertentu. Juga termasuk segala bentuk pernyataan dan

ucapan dasar pegawai awam( pegawai tinggi yang menentukan dasar seperti Ketua Setiausaha

Negara atau ketua Pengarah perkhidmatan Awam, ataupun menteri yang mempunyai portfolio

tertentu) yang menggambarkan segala garis panduan, hasrat dan cita-cita kerajaan, cadangan dan

matlamat negara untuk dilaksanakan.

(iv) Hasilan(output) dasar

Ialah apa yang boleh didapati dengan jelas daripada dasar awam-sesuatu yang dibuat dan

dilaksanakan untuk menentukan keputusan dasar dan pernyataannya. Output dasar ini secara


4/21

ringkas ialah apa yang diusahakan oleh kerajaan, berbeza dengan apa yang sepatutnya dilakukan

oleh kerajaan.

(v) Akibat dasar, ialah berupa segala kesan terhadap masyarakat- yang dijangka atau di luar

jangkaan( tak terduga)- yang lahir hasil daripada tindakan atau pengabaian kerajaan.

KITARAN POLISI

Seterusnya, kita beralih kepada kitaran polisi yang menggambarkan bagaimana sesuatu

dasar itu berlangsung secara sistematiknya. Pembuat dasar polisi awam sering melihatnya

sebagai satu pergerakan panjang yang berterusan dalam isu seperti pengenalpastian pertama

sebagai masalah, siri tindakan alternatif yang dipertimbangkan dan polisi yang

dipertanggungjawabkan, dilaksanankan oleh sesebuah agensi, dinilai, diubah dan akhirnya

ditamatkan dengan kejayaan( sebenar atau tanggapan) atau pengabaian. Jelasnya, ia merupakan

suatu proses yang kompleks. Memilih beberapa alternatif yang telah dipertimbangkan untuk

diputuskan bukanlah sesuatu yang mudah. Apabila undang-undang yang kabur dipilih, biasanya

orang awam tidak akan mengetahui sesuatu dasar itu sehinggalah pelaksana mengumumkan

peraturan dan undang-undang. Di samping itu, pengabaian perkara penting, iaitu kitaran dasar

atau tahap pengalaman lepas merupakan proses politik melalui dasar awam yang melepasi siri-

siri tindakan. Walaupun realiti proses polisi adalah sangat kompleks, ia adalah sebagai beberapa

siri pecahan sebagaimana yang ditunjukan dalam Rajah 1.1 yang memberikan satu kerangka

untuk mengklasifiksikan banyak aktiviti yang berlaku dalam membuat dasar awam.

Setkan agenda

Lebih 30 tahun yang lepas, kajian yang mendalam telah dibuat untuk mendapatkan

pemahaman yang lebih baik tentang kitaran polisi-setkan agenda dimana telah menjadi subjek

kepada kebanyakan kajian lepas. Menurut John Kingdon agenda ini ialah satu senarai subjek

atau masalah dengan kerajaan secara rasminya memberi beberapa siri perhatian kepada sesuatumasa. Contohnya, senarai perkara yang akan dipertimbangkan secara serius dalam mesyuarakat

penggubalan undang-undang merupakan agenda awam. Terdapat beberapa masalah yang tidak

dibuat dalam agenda awam, manakalai yang lainnya dibuat dengan cepat atau ditangguhkan ke

tarikh yang akan datang.


5/21

RAJAH 1.1: KITARAN DASAR

John Kingdon menggambarkan penetapan agenda sebagai keputusan daripada tiga perkara yang

berterusan, iaitu masalah yang berterusan dan politik yang berterusan. Masalah yang berterusan

berkait rapat dengan bagaimanaka masalah awam ditakrifkan, termasuklah bagaimana ia berjaya

menduduki tempat yang teratas dalam menarik perhatian awam. Polisi yang berterusan merujuk

kepada kemungkinan teknikal daripada penyelesaina masalah yang dicadangkan dan penerimaan

awam tentangnya bertanding dengan perkara lain. Politik yang berterusan pula perlu dibuat

melalui perasaan rakyat, fikiran awam, pengundiaan dan semua faktor yang boleh membuatkan

cadangan penyelesaian seperti realiti atau sebaliknya.

PENYEDIAAN DASAR

Peringkat kedua kitaran dasar ialah penyediaan dasar atau cara dasar. Peringkat ini

biasanya ditakrifkan sebagai laluan undang-undang yang dirancang untuk mengatasi beberapa

PERINGKAT 1:

PENYEDIAAN AGENDA

PERINGKAT 2:

PEMBENTUKAN DASAR

PERINGKAT 3:

PELAKSANAAN

DASAR

PERINGKAT 4:

PELAKSANAAN

DASAR

PERINGKAT 5:

PERUBAHAN

DASAR

PERINGKAT 6:PENAMATAN

DASAR

MASALAH

KERAJAAN


6/21

masalah yang lepas atau mencegah beberapa masalah polisi awam yang akan timbul pada masa

hadapan. Disebabkan ia merupakan kawasan kajian pertama dalam kitaran polisi, peringkat

penyediaan polisi telah menjadi fasa kajian yang agak berat, dan ini menghasilkan banyak

kerangka konseptual yang membantu pemahaman tentang bahagian kitaran ini. Dalam konteks

penyediaan polisi di Malaysia, penulis berpendapat ia lazimnya bergantung kepada model elit,

institusi, incremental, model sistem, rasionaliti dan teori permainan.

PERLAKSANAAN DASAR

Perlaksanaan dasar merupakan peringkat ketiga dalam kitaran dasar. Ia selalunya

digambarkan sebagai apa yang berlaku selepas saranan yang dibuat menjadi undang-undang.

Hanya melalui cadangan undang-undang sahaja, ia bukan satu jaminan yang menjanjikan

bahawa tindakan untuk menjadikannya sebagai undang-undang akan diambil dan masalah akan

dapat diselesaikan. Mengikut beberapa ahli cendikiawan, perlaksanaan mungkin

menggambarkan proses, pengeluaran atau hasil. Perlaksanaan proses boleh ditakrifkan sebagai

siri keputusan dan tindakan kerajaan yang mengarah kepada kesan keputusan mandat yang telah

disediakan. Pelaksanaan dasar mungkin merupakan bahagian yang paling penting daripada

kitaran dasar, tetapi ia diabaikan oleh mereka yang hanya menganggap bahawa dasar akan

dilaksanakan oleh mereka. Contohnya ahli-ahli parlimen Malaysia juga ( terutama selepas

pentadbiran Perdana Menteri Datuk Seri Abdullah Ahmad Badawi) mula memberi tumpuan

kepada proses perlaksanaan dasar-dasar awam dalam pelbagai bidang.

PENILAIAN DASAR

Penilaina polisi menitikberatkan apa yang berlaku sebagai keputusan daripada dasar

awam. Ia adalah apa yang berlaku selepas polisi dilaksanakan. Ia berkaitan kesan daripada

undang-undang atau had di mana polisi benar-benar tercapai sebagaimana yang diharapkan.

Contohnya adakah had laju 55 km sejam berjaya mengurangkan jumlah kemalangan jalan raya.

Dalam konteks Malaysia, penilaian polisi lazimnya dibuat pada peringkat makro seperti kajian

setengah penggal Rancangan Pembangunan Malaysia Lima Tahun. Selain itu, terdapat beberapa

dasar yang dinilai semula seperti Dasar Pendidikan Kebangsaaan, Dasar Pemantapan Bantuan

Subsidi dan bantuan buku teks yang diberikan kepada semua murid tanpa mengira status

pendapatan dan sebagainya.


7/21

PERUBAHAN DASAR

Perubahan dasar merupakan konsep pembangunan terkini dalam kitaran dasar.

Pembangunan terbesar telah dibuat oleh Paul Sebatier dan rakan-rakannya pada pertengahan

tahun 1980-an. Polisi yang berubah mula menyerap melalui beberapa peringkat dalam kitaran

dasar, termasuk penyediaan dasar, perlaksanaan polisi, penilaian polisi dan penamatan polisi.

Sebagai konsep yang leih terperinci, perubahan polisi merujuk kepada titik di mana polisi dinilai

dan dirancang semula bagi menjadikan semula proses polisi bermula dengan pembaharuan.

Menurut Sebatier, seseoraang mesti membuat penyelidikan tentang polisi awam selepas satu

tempoh yang agak panjang

PENAMATAN DASAR

Penamatan polisi bermakna menamatkan dasar yang tidak sesuai dengan keadaan semasa

atau yang tidak lengkap. Contohnya beberapa program didapati tidak berfungsi akan dihapuskan

dan program lain perlu ditukar semula disebabkan kekurangan sumber, tidak rasional atau alasan

yang simbolik. Jelasnya, penamatan dasar merupakan titik yang terakhir dalam kitaran dasar. Ia

boleh merupakan titik terakhir dalam kitaran dasar. Ia boleh memberi maksud yang pelbagai.

Contohnya, penamatan agensi, pertukaran dasar, penghapusan projek, menghapuskan yang tidak

lengkap, atau penjimatan fiskal. Terdapat beberapa jenis penamatan, termasuk penamatan fungsi

dalam bidang dasar, penamatan organisasi, penamatan dasar dan penamatan program. Penamatan

mungkin berlaku dengan ledakan besar yang membawa maksud keputusan pihak berkuasa

berlaku dengan tiba-tiba atau keluhan panjangyang membawa maksud kemerosotan sumber

yang diperlukan dalam jangka panjang untuk menjalankan program.

Seterusnya, kita beralih kepada aspek yang penting iaitu cara-cara menggubal dasar

awam. Sesuatu dasar secara mudahnya diselenggara oleh kerajaan bagi mengurangkan masalah

tertentu yang membebani sebahagian masyarakat atau keseluruhan masyarakat meliputi masalah

sosial, ekonomi( taraf hidup masyarakat), pengangkutan, keselamatan, pembangunan, rekreasi

demi kesempurnaan hidup masyarakat. Dasar awam itu biasanya menetapkan dua perkara, iaitu

menetapkan matlamat( atau objektif) yang hendak dicapai. Selalunya, matlamat ini merangkumi

pelbagai nilai-nilai manusia yang sangat dihargai oleh masyarakat. Bagi kebanyakan dasar

awam, ia mengambil 2 bentuk:


8/21

(a) Pembangunan ekonomi: Biasanya ia dinyatakan sebagai peningkatan pendapatan atau

peningkatan produktiviti.

(b) keadilan sosial: biasanya, ia dinyatakan sebagai pengagihan kekayaan( ekuiti) atau

penyusunan semuala masyarakat.

PENETAPAN MATLAMAT DAN STRATEGI DASAR

Selain daripada itu, bagi dasar-dasar tertentu terdapat juga matlamat-matlamat yang lebih unik

seperti perpaduan negara, keselamatan negara dan kebersihan alam sekeliling.

Kedua, dasar awam menetapkan strategi atau cara yang akan digunakan untuk mencapai

matlamatnya. Acap kali bagi setiap matlamat itu, ditetapkan lebih daripada satu strategi. Setiap

strategi itu biasanya diwujudkan dalam bentuk projek dan program. Berasaskan sifat-sifat dasar

awam yang digambarkan di atas, jelaslah bahawa usaha menggubalnya melibatkan usaha

memilih matlamat dan menetapkan strategi-strateginya.

Seterusnya, perbicangan berikut melihat apakah langkah-langkah penting memilih

matlamat. Proses memilih matlamat sesuatu dasar awam melibatkan sekurangnya-kurangnya

peringkat-peringkatnya, iaitu

(a) mengenal pasti masalah sebenar

(b) menentukan peringkat penglibatan kerajaan

(c) memilih matlamat

(a) mengenal pasti masalah sebenar

Penting bagi mengenal pasti masalah tersebut agar dasar yang dilaksanakan secocok

dengan masalah terbabit. Oleh itu, sifat masalah itu mestilah merangkumi perkara-perkara yang

menyebabkannya terjadi, perlu dikenal pasti dengan tepat. Walau bagaimanapun, hal ini tidak

mudah dilaksanakan kerana para penggubal dasar perlu dinilai sama ada benar-benar tanggapan

itu benar-benar dan mempunyai kefahaman ang tinggi. Contohnya,

(i) tanggapan ini berbeza apabila berhadapan dengan kumpulan-kumpulan yang berbeza-

berbeza pegangan dalam masyarakat yang berkaitan dengan nilai-nilai pokok mereka


9/21

sehinggakan mereka tidak mahu menerima pandangan orang lain. Sebagai contohnya,

permasalahan ini wujud dalam kalangan ahli ekonomi berkaitan masalah sebenar berlakunya

sesuatu inflasi itu dan mereka sendiri berbeza pendapat dan pegangan.

(ii) penggubal dasar tidak terlalu arif dengan tentang sifat-sifat dan sebab-sebab suatu

masalah itu terjadi. Sebagai contohnya, masalah polarisasi dan masalah ras di Malaysia masih

belum cukup atau tidak cukup difahami.

(ii) Menentukan peringkat penglibatan kerajaan

Kita andaikan bahawa sesuatu masalah telahpun dikenal pasti dengan tepat, persoalan

seterusnya sama ada patutukah kerajaan menanggungnya secara total atau hanya

mengurangkannya. Dalam hal ini, sebagai contoh seperti masalah sosial yang bukannya

seharusnya ditanggung 100% oleh kerajaaan tetapi boleh dibebaskan tanggungjawab tersebut

kepada ahli lain seperti badan swasta, badan-badan kebajikan dan institusi lain yang akan

mengenakan bayaran kepada mereka yang menggunakan perkhidmatan dan barang bagi

mengatasi masalah terbabit. Oleh itu, tugas penggubal dasar di sini mengenal pasti mana satukah

yang perlu diuruskan oleh kerajaan dan mana satukah yang bukan tanggungjawab kerajaan dan

dilepaskan kepada ahli lain.

(iii) Memilih matlamat dasar

Pemilihan matlamat ditetapkan oleh 3 faktor, iaitu

1.kaitan masalah dengan nilai-nilai pokok masyarakat

masalah adalah segala sosial yang menggugat sesuatu nilai masyarakat yang sedia ada

dan dihargai oleh anggota masyarakat itu. Maka, matlamat dasar awam bagi mengatasi masalah

itu sudah semestinya merupakan nilai masyarakat berkenaan. Misalnya polarisasi ras adalah

satu gejala sosial di Malaysia dan ia ditafsirkan sebagai masalah oleh orang ramai Malaysia

kerana ia menggugat perpaduan negara, iaitu satu nilai yang disanjung oleh mereka. Jadi

matlamat bagi dasar untuk mengatasi masalah polarisasi ras patut ditetapkan sebagai

perpaduan. Begitu juga, jika perkembangan ekonomi merupakan nilai pokok sesuatu

masyarakat, maka ia patut dijadikan matlamat bagi sebarang dasar ekonomi yang tertumpu


10/21

kepada penghalang-penghalang perkembangan ekonomi seperti produktiviti rendah, faktor-faktor

pengeluaran yang rendah, kekurangan saingan di antara pengeluar-pengeluar dan lain-lain.

2.sokongan rakyat bagi memilih matlamat yang dipilih

Sokongan rakyat bagi matlamat dasar adalah mustahak jika dasar itu hendak berjaya.

Oleh itu, adalah penting matlamat itu dinyatakan itu dinyatakan dalam bentuk yang boleh

difahami dan dipersetujui oleh mereka. Dan juga yang boleh dicapai serta diukur. Apakah bentuk

ini?

3.strategi yang bakal digubal untuk mencapai matlamat itu

Matlamat dan strategi ada kaitan yang rapat, iaitu ia adalah satu faktor penting bagi

menentukan strategi yang boleh digunakan. Oleh itu, matlamat hendaklah dinyatakan dalam

bentuk yang dapat menyenangkan penggubalan dan pemilihan strategi. Apakah bentuk ini?

Langkah-langkah penting memilih strategi.

Berkaitan dengan perbincangan sebelum ini, andaikan bahawa matlamat sesuatu dasar

awam itu telah ditetapkan. Maka hal itu demikian haruslah memilih strategi-strateginya pula.

Langkah pemilihan strategi ini pula haruslah diteliti dan lantas dipengaruhi oleh perkara-perkara

seperti berikut:

(a) kaitan strategi dengan matlamat

Perlunya strategi yang direka bentuk itu secocok atau berkemampuan mencapai matlamat

dasar adalah satu perkara yang ketara dan diketahui ramai. Oleh itu, ia tidaklah dihuraikan

dengan lebih lanjut.

(b) pemilihan berasaskan kriteria objektif atau perkiraan politik

Satu soalan yang mesti dijawab dalam usaha memilih strategi adalah: apakah kriteria

yang patut digunakan bagi memilih strategi yang paling sesuai? Ada orang berpendapat bahawa

seperti usaha memilih matlamat, usaha memilih matlamat, usaha memilih strategi itu juga patut

dietapkan di dalam arena politik. Tetapi ada pula orang lain mengatakan bahawa penggunaan


11/21

kriteria objektif, seperti present value of net benefit, internal rate of return, dan sebagainya

adalah sesuai. Mana yang sebenarnya sesuai?

(c) kaitan strategi dengan sumber-sember

Ada orang berpendapat bahawa usaha mereka bentuk strategi-strategi tidak harus

dihadkan oleh jumlah dan mutu sumber-sumber( iaitu wang, teknologi, tenaga kerja, tanah dan

lain-lain) yang boleh diagihkan untuk melaksanakan satu-satu strategi tersebut. Pada mereka in,

langkah pertama adalah mereka bentuk strategi-strategi yang secocok dengan matlamat. Selepas

itu, barulah diperhitungkan sumber-sumber yang akan diperlukan untuk melaksanakannnya. Ada

pula yang percaya bahawa sebarang langkah mereka bentuk dan seterusnya memilih strategi

hendaklah bermula dengan melihat pada sumber-sumber yang ada atau boleh diperolehi.

Sumber-sumber itu menentukan strategi yang digubal dan dipilih. Mana satu yang sesuai?

(d) kaitan strategi baru dengan yang lama

Apabila berhadapan dengan masalah lama yang tidak berkurangan walaupum pelbagai

strategi bagi mengurangkannya telah dilaksanakan, ada orang yang mencadangkan supaya

diperkenalkan satu strategi baharu yang belum pernah dicuba. Sebaliknya ada pula orang lain

yang mengatakan lebih sesuai jika diteruskan pelaksanaannya strategi-strategi lama atau sedia

ada dengan perubahan kecil padanya. Mana satu yang lebih sesuai?

FAKTOR DALAM PEMBUATAN DASAR AWAM

Sesebuah kerajaan ingin mencapai objektifnya yang dirancang melalui dasar yang

digubal. Dengan pembentukan dasar maka sesebuah kerajaan akan jelas ke manakah arah tujuan

pentadbiran negara tersebut. Suatu pernyataan dasar yang dikemukankan akan menjadi matlamat

utama kerajaan yang memerintah. Dalam sistem pentadbiran Malaysia, aktor utama yang terlibat

dalam pembentukan dasar awam datangnya daripada orang-orang politik ataupun pihak

eksekutif. Walaupun begitu, dengan perkembangan semasa dan globalisasi di samping Malaysia

kini dalam perjalanan ke negara maju, maka penglibatan aktor-aktor lain juga kian ketara.

Peranan pentadbiran awam dan pihak professional yang lain kini menjadi perhatian pihak

eksekutif untuk pembuatan dasar yang lebih berkesan. Malahan, aktor tidak rasmi yang lain juga


12/21

dianggap penting sebagai sumber pembentukan dasar awam negara. Walaupun begitu, setiap

sumber-sumber tersebut masih dikawal oleh sumber utama iaitu eksekutif ataupun ahli politik.

AKTOR RASMI

Aktor-aktor dasar merupakan individu atau kumpulan individu yang bertanggungjawab

atau mempunyai kuasa atau hak dalam menggubal dan pelaksanaan sesuatu dasar. Aktor dasar

terbahagi kepada dua bahagian yang utama iaitu aktor rasmi dan aktor tidak rasmi yang jelas

berbeza fungsi antara kedua-duanya. Perbincangan mengenai aktor rasmi di Malaysia melihat

kepada aktor-aktor dalam pembuatan keputusan dan pembentukan sesuatu dasar ialah mereka

yang terdiri daripada ahli-ahli Parlimen, Menteri-menteri, Timbalan Menteri dan Menteri Besar

atau Perdana Menteri serta Timbalan-Timbalannya. Selain itu, di peringkat negeri, ahli-ahli

Majlis Mesyuarat Negara serta ahli-ahli Dewan Undangan Negeri juga dianggap sebagai aktor-

aktor dalam membuat dasar, bergantung kepada peringkat-peringkat tertentu menerut seperti

yang telah ditetapkan. Selain itu, pegawai-pegawai kerajaan dari peringkat tertinggi iaitu dari A

hinggalah ke peringkat kanan serta kumpulan satu dianggap mereka yang terlibat sama dalam

membuat dasar. Terdapat dua kategori aktor rasmi iaitu aktor utama(primer) dan aktor

pelengkap(supplementary). Aktor primer ialah aktor yang mendapat mandate secara langsung

daripada perlembagaan dalam proses sesuatu dasar. Aktor ini juga mempunyai kuasa

merumuskan dasar-dasar dan mempunyai kuasa terhadap dasar yang diluluskan tersebut.

Manakala aktor pelengkap pula mendapat mandate daripada aktor primer. Contohnya polis yang

mendapatkan mandat daripada Parlimen melalui akta polis bagi membolehkan mereka

menjalankan tugas seperti yang telah ditetapkan dalam akta berkenaan.

Dasar awam di Malaysia dibuat mengikut pemerintahan yang ditetapkan oleh

perlembagaan dan undang-undang. Kerajaan Persekutuan, Kerajaan Negeri dan penguasa-

penguasa tempatan semuanya diberikan kuasa untuk membuat dan melaksanakan dasar-dasar

awam tersebut. Salah satu aktor contoh dalam pembuatan dasar, iaitu Parlimen. Mengikut TunMohamad Suffian( 1976), dari semasa ke semasa apabila kerajaan yang ditubuhkan oleh satu

parti yang mempunyai lebih suara hendak meluluskan sesuatu undang-undang baharu, meminda

tau memansuhkan undang-undang lama, maka parlimen akan dipanggil bersidang. Dlam

persidangan tersebut, wakil-wakil rakyat diberi peluang untuk mengkritik dan membantah.

Manakala menteri-menteri pula berperanan untuk wajib memjelasakan dan mempertahankan


13/21

cadangan kerajaan. Melalui proses tersebut, kerajaan akan membuat keputusan sama ada dasar

tersebut yang ingin dibaharukan, diperbaiki, ditambah atau ditamatkan akan ditentukan dalam

proses perbahsan tersebut. Menurut Perkara 44, secara rasminya parlimen mempunyai kuasa

perundangan Persekutuan atau kuasa kerajaan Persekutuan untuk membuat undang-undang.

Menurut perlembagaan juga, Parlimen terdiri daripada yang Di-Pertuan Agong, Dewan Negara

dan Dewan rakyat. Oleh itu, undang-undang diwujudkan bersama oleh ketiga-tiga pihak tersebut.

Walaupun begitu, seandainya Dewan Rakyat tidak bersetuju dengan Dewan Negara, kuasa

membuat undang-undang boleh dilaksanakan oleh Yang Di-Pertuan Agong dan Dewan Rayat

sahaja. Secara jelasnya, Parlimen ialah institusi utama dalam pembentukan sesuatu dasar awam

di Malaysia.

Aktor seterusnya yang terlibat dalam proses pembuatan dasar ialah Yang Di-Pertuan

Agong. YDPA merupakan sebahagian daripda Parlimen,namun tidak bersama-sama bersidang

dalam Parlimen. Menurut Ahmad Atory Hussin(1985), perlembagaan Malaysia harus ditinjau

dari segi nilai orang Melayu dan juga dari sudut sastera dan adat orang Melayu. Hal ini

disebabkan dalam adat Melayu itu sendiri tidak mahu melebihi Sultan dalam apa jua perkara,

walaupun Raja itu sendiri tidak memilik apa-apa kuasa lagi. Dengan sebab itu, kita dapati dalam

Perlembagaan Negeri, boleh dikatakan kebanyakan fasal-fasal penting berada di bawah perkenan

dan naungan YDPA. Oleh itu, peranan utama YDPA yang tidak boleh dinafikan ialah dalam

pembentukan sesuatu dasar untuk negara ialah sebagai penimbal kuasa dalam antara rakyat dan

parlimen supaya tidak berlaku penyalahgunaan kuasa daripada pihak Parlimen, raja-raja dan

aktor-aktor lain seperti tentera. Oleh itu, peranan YDPA memastikan dasar yang diwujudkan adil

untuk kesemua pihak terutama untuk kesejahteraan rakyat dan seterusnya keamanan negara.

Perdana Menteri merupakan aktor utama dalam sesubah kerajaan yang memerintah.

Kebanyakan dasar-dasar yang digubal dan diambil tindakan oleh Perdana Menteri di peringkat

persekutuan yang mana selama 56 tahun negara mencapai kemerdekaan, 6 Perdana Menteri

menjadi aktor utama dalam pembentukan dasar di negara ini. Sebagai contohnya, Hal ini dilihat

pada zaman Tunku Abdul Rahman dalam dasar pro-baratnya, dasar pertama yang berkaitan

dengan pembangunan sosioekonomi di Tanah Melayu lelaui Rancangan Malaya Pertama(RM 1)

bertempoh 1956-1960. Seterusnya dasar Rancangan Malaya ke-2 bertempoh 1961-1965. Pada


14/21

keseluruhannya, RM 1 dan 2 mempunyai matlamat yang hampir sama iaitu mengurangkan kadar

kemiskinan dan seterusnya meningkatkan taraf hidup penduduk luar Bandar.

Aktor berikutnya dalam pembuatan dasar ialah menteri-menteri/ eksekutif. Menurut

pendapat Joseph La Palombara dan Mayron weiner( dalam K.Ramanathan, 1989) yang

menyatakan parti poltik ialah organisasi yang mementingkan kestabilan dan penekanan

meneruskan kestabilan pimpinan. Hal ini bermaksud sebagai pemimpin ahli politik pada ketika

itu perlu mempunyai kepimpinan yang baik dan meneruskan kepimpinan pentadbiran yang

sebelumnya terutama dalam meneruskan dasar yang sedia ada di samping mewujudkan dasar-

dasr baru mengikut keperluan semasa. Seterusnya peranan dalam mentadbir sesebuah negara

dibantu dan diperkukuhkan lagi oleh menteri-menteri sebagai eksekutif. Ahli-ahli politik/

eksekutif berperanan sebagai penggubal atau membentuk dasar-dasar yang biasanya diketuai

oleh Perdana Menteri yang dibicangkan sebelum ini, menteri-menteri atau menteri-menteri besar.

Untuk mengekalkan pemerintahan sesebuah negara, ahli-ahli politik yang memerintah akan

memastikan setiap dasar yang mereka gubal dan laksanakan perlulah mendapat keabsahan

ataupun legitimasi daripada rakyat. Legitimasi merupakan matlamat dan faktor untuk

mengekalkan kedudukan mereka. Oleh sebab itu, setiap dasar penting untuk dibahaskan bagi

menjamin keabsahan serta menilai keupayaannya setelah dilaksanakan kelak. Melalui dasar yang

dilaksanakan, maka ahli politik dapat memperkukuhkan parti mereka sekiranya dasar tersebut

dapat menjaga kepentingan rakyat.

Birokrat atau dikenali sebagai pegawai awam digelar sebagai kumpulan pelaksana setelah

sesuatu dasar digubal yang bertanggunagjawab ke atas melaksana dan menentukan berjaya atau

tidak sesuatu dasar atau undang-undang yang ditetapkan oleh pentadbir atau ahli poltik. Dengan

kata lain, mereka ialah golongan yang lebih arif dalam bidang yang ada hubungan dengan

pelaksanaan dasar-dasar kerajaan jika dibandingkan dengan ahli-ahli politik. Menurut Ahmad

Atory(1990), secara teorinya, golongan birokrat bersikap berkecuali( neutral) dalam hal ehwal

politik. Di Malaysia, golongan ini tertakluk di bawah Perintah Am D yang melarang pentadbir

terlibat secara aktif dalam politik. Mereka tidak berkuasa membatalkan sesuatu dasar namun

mampu mempengaruhi sesuatu dasar berbekalkan pengalaman dan gaya supaya sesuatu dasar

menjadi sempurna dan berjalan dengan lancar. Golongan pentadbir juga bertanggungjawab

mengumpul data dan maklumat-maklumat daripada rakyat, menyusun input dan pendapat untuk


15/21

dikemukan kepada ahli-ahli kabinet. Maklumat-maklumat yang dianalisis itulah akan dapat

membuka jalan kea rah saranan dan seterusnya penggubalan sesuatu dasar. Para pentadbir juga

akan mengumpulkan maklum balas hasil daripada sesuatu dasar yang telah dilaksanakan

tersebut. Hasil daripada sesuatu dasar maklumat atau maklum balas itulah yang akan

menenntukan sama ada sesuatu dasar itu perlu diteruskan, diubahsuai atau ditamatkan. Semua

proses ini memperlihatkan bahawa peranan pentadbir penting dalam pembuatan sesuatu dasar,

menyemak sesuatu dasar sehingga kepada pelaksanaan dan penilaina prestasi sesuatu program,

projek dan rancangan kerajaan. Pentadbir-pentadbir awam ini juga akan melaksanakan tugas

mereka dalam proses penggubalan sesuatu dasar di setiap agensi-agensi awam. Agensi awam

atau agensi kerajaan merupakan tempat proses penadbiran awam terjadi. Pentadbiran awam yang

wujud di agensi merupakan sebuah organisasi yang mempunyai struktur dan fungsi tertentu.

Agensi awam lebih besar dan menyeluruh, iaitu daripada peringkat Persekutuan, Negeri

sampailah kepada paling bawah iaitu daerah-daerah dan kampong-kampung. Melalui agensi-

agensi awam ini, sesuatu dasar dapat dilaksanakan dengan lebih berkesan oleh pentadbir-

pentadbir awam.

AKTOR TIDAK RASMI

Selain itu, aktor tidak rasmi juga memainkan peranan penting dalam pembentukan dasr

awam di Malaysia. Aktor tidak rasmi tidak mempunyai kuasa yang sah untuk mempengaruhi

sesuatu dasar tetapi sebagai sebagai sumber tambahan dengan memberi maklumat serta cadangan

yang tertentu untk aktor rasmi mengenai dasar yang akan, sedang dan yang telah dilaksanakan

untuk memudahkan aktor rasmi menjalankan pembentukan, pembaikan mahupun pembatalan

sesuatu dasar. Contoh aktor ini seperti,

(a) Agensi Swasta

Selain agensi awam, agensi swasta juga berperanan dalam pembuatan dasar. Dalam

mempengaruhi sesuatu dasar, sejak awal 1980-an lagi Malaysia telah menekankan sektor swasta

dalam memacu ekonomi negara dalam menyahut usaha kerajaan dalam dasar penswastaan yang

dilihat sebagai asas penting dalam pembangunan negara dan strategi kecekapan kebangsaan.


16/21

(b) Media

Media berperanan sebagai alat penyampaian maklumat. Hal ini dilihat dari segi

pemberian dan penambahan pengatahuan awam. Tidak dapat dinafikan pada zaman pasca-moden

ini, media dilihat bukan sahaja sebagai penyampai maklumat dasar-dasar awam di Malaysia,

berita dan sebagainya tetapi, juga sebagai pencetus minda masyarakat atau lebih tepat lagi

sebagai penentu agenda. Cohen, 1995 merupakan seorang tokoh komunikasi terkemuka, dengan

penuh bersemangat telah menyatakan ,

Dalam kebanyakan keadaan, media tidak berupaya mempengaruhi orang ramai menentukan

bagaimana untuk berfikir tetapi yang anehnya ialah media berjaya mempengaruhi pembacanya

untuk menentukan apa yang perlu difikirkan

( Cohen, 1995)

Justeru itu, media telah dilebalkan sebagai ajen pengubahan masyarakat yang baharu dan

ternyata pengaruhnya melebihi suara-suara lain. Selain itu, media juga mampu menghasilkan

sesuatu isu yang boleh dikembangkan menjadi suatu agenda apabila ia mendapat perhatian

masyarakat secara serius. Oleh tu, peranan media massa kini tidak dapat dinafikan

kepentingannnya sebagai salah satu faktor dan sumber yang mempengaruhi sesuatu

perkembangan sesuatu dasar awam negara.

(c) Kumpulan Bukan Kerajaan( NGO)

NGO ialah sebuah badan yang tidak berasaskan keuntungan politik mahupun kepentingan

awam. Mereka cuba menarik minat rakyat supaya lebih peka dan aktif terhadap isu dalam

sesebuah negara. NGO juga aktif memperjuangkan sesuatu perkara atau isu di dalam sesebuah

negara. Sebagai contohnya, Amanah Ikhtiar Malaysia ialah sebuah Badan bukan Berkanun(NGO

yang memperjuangkan nasib rakyat miskin dan mengeluarkan mereka daripada belenggu

kemiskinan dengan memberikan pembiayaan kegiataan yang akan menghasilkan pendapatan

kepada isi rumah.


17/21

(d) Kumpulan berkepentingan

Tujuan kumpulan berkepentingan untuk mewakili kepentingan-kepentingan golongan

tertentu untuk kepentingan ahlinya. Kebebasan kumpulan ini bergantung kepada jenis

pemerintahan dan maju-mundurnya sesuatu negara. Bagi negara maju seperti US, selalunya

kumpulan berkepentingan ini bebas melakukan aktiviti dan menyuarakan pendapat. Lain pula di

negara membangunan seperti Malaysia, berlakunya sekatan atas dasar bukan untuk mengekang

hak kebebasan bersuara tetapi menjamin kesejahteraan masyrakat dan negara. Contoh kumpulan

berkepentingan di Malaysia ini ialah Hak-hak Pengguna oleh Gabungan Persatuan-Persatuan

Pengguna Malaysia (FOMCA). Permintaan dan tekanan yang dibuat oleh kumpulan ini akan

mempengaruhi sesuatu pembentukan dasar ataupun penilaian semula terhadap sesuatu dasar

awam. Secara keseluruhannya, perjuangan kumpulan berkepentingan ini lebih kepada

kepentingan awam. Perkara yang mereka perjuangkan ialah untuk memastikan masyarakat

menerima faedah yang sewajarnya daripada sesebuah kerajaan. Oleh itu, bagi memastikan

mereka mendapat faedah yang dikehendaki, mereka akan mempengaruhi proses sesuatu dasar.

(e) Individu Awam.

Perbincangan berkaitan penggubalan dasar awam kurang memberikan perhatian kepada

individu awam manakala hanya berkisar tentang undang-undang, kumpulan berkepentingan dan

pihak-pihak yang lebih berpengaruh. Menurut Sabitha( 1997), setiap dasar yang digubal bepunca

daripada masyarakat itu sendiri sama ada berfungsi untuk menyelesaikan masalah, memenuhi

tuntutan masyarakat untuk membangunkan masyarakat dan sebagainya. Dalam negara demokrasi

seperti Malaysia, sebenarnya individu awam boleh mempengaruhi sesuatu dasar apabila mereka

mempunyai hak untuk mengundi. Pengundi sentiasa memberi sokongan kepada parti yang

menjaga kepentingan mereka. Manakala menurut Anderson(2000), sesetengah individu yang

tergolong dalam ketegori bijak pandai mampu menyumbangkan idea-idea baharu dan arahan

tertentu dalam proses sesuatu dasar. Sebagai contoh, Professor Diraja Ungku Aziz yang kerapmempengaruhi dasar awam di Malaysia.


18/21

PARTI POLITIK SEBAGAI PEMBUAT DASAR

Melihat scenario di Malasysia, parti politik (BN) yang menerajui negara membuat

sesuatu dasar. Meskipun demikian, idea sesuatu dasar itu tidak semestinya datang daripada

parlimen atau dewan undangn negei itu sendiri. Sebahagian idea dan usul atau cadangan

datangnya dari parti politik yang semestinya ramai penyokong atau ahlinya. Kadang kala, ahli

politik yang menang itu ialah sebagai pembawa dasar yang dicadangkan oleh parti itu melalui

persidangan-persidangan tahunan parti itu. Seperti yang difahamkan bahawa dasar-dasar pokok

kerajaan biasanya digubal dan dibahaskan dahulu di peringkat parti. Sumber-sumber dasar itu

mengikut dari tempat ia datang. Ada ketika idea atau dasar itu datang daripada peringkat

cawangan atau Biro Peringkat Cawangan, usul itu dibawa ke bahagian dan daripada bahagian itu

dibawa ke Majlis Tertinggi. Ada ketikanya menteri berkenaan akan terus membawa usul itu ke

kementeriannya untuk dilaksanakan olehnya atau kerajaan. Kalau sesuatu dasar itu berat dan

memerlukan kuasa parlimen untuk dijadikan undang-undang sebelum dilaksanakan oleh

kerajaan. Ada juga keadaan apabila dasar-dasar parti itu tidak dibawa dari cawangan atau

bahagian, tetapi presiden parti itu sendiri memperkenalkan dasarnya. Misalnya dasar pandang ke

Timur, Dasar Penswastaan, Dasar Pensyarikatan, Dasar Bersih, cekap dan amanah, Pindaan

Perlembagaan dan sebagainya. Dasar-dasar ini diperkenalkan oleh presiden dan diterima oleh

ahli-ahli arti walupun timbul nada-nada ketidakpuashatian, tetapi biasanya ahli-ahli parti patuh

kepada pucuk pimpinan parti.

SUMBER-SUMBER KEPADA DASAR AWAM

Siapakah yang menjadi sumber kepada cadangan pembentukan sesuatu dasar?. Cadangan

dasar ini sebenarnya berasal daripada berbagai-bagai sumber. Ia bergantung kepada kepentingan,

autoriti dan sumber-sumber manusia di dalam ataupun di luar kerajaan. Dalam kerajaan sendiri,

penggubalan sesuatu dasar itu datangnya daripada sumber-sumber berikut,

(a) Eksekutif Politik- Perdana Menteri, menteri-Menteri Kabinet, Menteri Besar, Ketua Menteri

dan Ahli mesyuarat Kerajaan Negeri( EXCO)

(b) Birokrat- kebanyakan anggota birokrat merupakan pelaksana dasar. Walaupun begitu, mereka

mungkin juga terlibat dalam pembentukan cadangan dasar sebagai tambahan kepada tugas-tugas

pentadbiran ang sedia ada.


19/21

(c) para perunding- kumpulan perunding sangat penting terutamanya di peringkat awal

perkembangan dasar atau program. Mereka mungkin diminta melakukan beberapa penyelidikan

yang diperlukan dan mengenal pasti pilihan-pilihan yang ada untuk mengendalikan sesuatu isu

atau masalah. Kini terdapat banyak kumpulan peunding yang diambil untuk membantu kerajaan

dalam proses penggubalan dasar.

(d) Agensi Penyelidikan- kerajaan juga bergantung kepada agensi penyelidikannya sendiri

ataupun menyediakan peruntukan kewangan penyelidikan( research grant) kepada pihak

universiti dan agensi penyelidikan swasta. Hasil penyelidikan itu dijadikan asas kepada cadangan

dasar.

(e) Ahli badan perundangan(legislator)- selain eksekutif politik, ahli badan perundangan juga

dpat menyumbang dalam memberi pandangan-pandangan tertentu untuk menyelesaikan sesuatu

masalah awam.

Selain itu, sumber-sumber yang berada di luar kerajaan juga turut memberi sumbangan kepada

cadangan dasar. Mereka terdiri daripada golongan berikut,

(a) kumpulan Clientele-program-program kerajaan mungkin membentu Clientele untuk tujuan

meluaskan faedah-faedah yang diperoleh dlam membentuk cadangan-cadangan baharu.

Kumpulan ini selalunya bekerja rapat dengan agensi kerajaan

Kumpulan seterusnya yang telah dibincangkan sebelum ini seperti kumpulangan berkepentingan,

Kumpulan Orang awam, parti politik dan pihak media.

Sesungguhnya terdapat banyak pihak daripada sumber-sumber itu, mereka mungkin tidak

bergerak secara bersendirian. Sebaliknya mereka mungkin tidak bekerjasama sebagai satu

pasukan dalam semua kegiatan ataupun membahagi-bahagikan tugas dalam bentuk cadangan.

Selain itu, pihak kerajaan sendiri mungkin menjadi sumber kepada kerajaan yang lain. Misalnya,

kerajaan Persekutuan mungkin turut mempengaruhi agenda dasar kerajaan di peringkat negeri

dan tempatan. Di samping itu, usaha-usaha untuk mengemukakan cadangan daripada satu atau

beberapa sumber mungkin membawa kepada kerjasama antara berbagai-bagai kumpulan yang

terlibat ataupun berakhir dengan kemenangan satu kumpulan terhdap kumpulan yang lain. Akhir

sekali, jika wujud kesedaran yang cepat di kalangan orang awam mengenai isu yang timbul,


20/21

maka ini akan mempercepatkan cadangan dasar atau program itu dikemukakan kepada pihak

kerajaan.

KESIMPULAN

Kejayaan dan kegagalan sesuatu dasar itu terletak di tangan pihak-pihak yang berperanan

secara langsung dalam proses pembuatan dan pelaksanaan sesuatu dasar awam itu. Jika berlaku

penyelewangan, penyalahgunaan sumber dan kuasa, kekurangan komitmen dan ketidakcekapan

serta kurang bijak di pihak pelaksana dasar khususnya golongan pentadbir, maka sudah pasti

pembangunan dan kemajuan negara tidak akan berkembang sebagaimana yang kita lihat hasilnya

seperti di negara kita pada hari ini. oleh itu, pentadbiran awam mempunyai kaitan yang rapat

dengan dasar awam iaitu dasar awam itu sendiri merupakan panduan kepada pentadbir dalam

melaksanakan tugas dan tanggungjawab mereka kepada rakyat dan negara. Pentadbir awam(

birokrat) merupakan pihak yang secara langsung terbabit sama ada di dalam merancang,

membuat, melaksana dan menilai sesuatu dasar. Untuk memastikan sesuatu dasar itu mencapai

matlamat dan memenuhi objektifnya terutama dalam menyelesaikan masalah masyarakat, maka

para aktor yang terlibat dalam proses pembuatan dasar perlu bekerjasama dan sentiasa bersifat

terbuka untuk menerima segala pandangan, kritikan dan bantahan daripada rakyat. Sesuatu dasar

awam itu dikatakan berjaya mencapai objektifnya sekiranya rakyat berasa berpuas hati dan

mendapat banyak faedah daripada apa yang telah dilaksanakan. Tidak dinafikan bahawa aktor-

aktor yang menggubal dasar seperti ahli politik adalah untuk kepentingan kerjaya dan masa

depan poltik mereka. Oleh itu, dasar awam merupakan satu cara atau alat oleh parti politik untuk

mempengaruhi rakyat agar terus memberikan kesetiaan dan menyokong mereka.


21/21

RUJUKAN.

Anderson, JamesE, 1997.Public Policy Making, Edisi Ketiga. Boston: Houghton Mifflin

Dye, Thomas R, 1995. Understanding Public Policy, Edisi kesembilan. New Jersey: Prentice

Hall.

McCool, Daniel C, 1995.Public Policy Theories, Models and Concepts: An Anthology. New

Jersey: Prentice Hall

Sowell, Thomas, 1987. A Conflict Of Vision. New York: William Morrow

Stone, Deborth, 1997. Policy Paradox: The Art of Political Decision Making. New York: W.W

Norton and Company

Ahmad Atory Hussin, 2008. Pembentukan Polisi Awam. Perpustakaan Negara Malaysia, Utusan

Publications& Distributors Sdn Bhd

__________________, 1990. Politik dan Dasar Awam Malaysia. Pustaka Perdana, Utusan

Publications& Distributors Sdn Bhd

__________________,2006. Siri Modul Kendiri PJJ: Dasar Awam, Pusat pendidikan

Profesioanl dan Lanjutan (PACE) UUM, Sintok.

Wan Azmi Ramli,1993. Dasar Awam Di Malaysia, Golden Book Centre SDN. BHD, Syarikat

Percetakan Ihsan, Kuala Lumpur

esei penggubalan dasar awam

Documents