PSZ 19:16 (Pind. 1/07)

DECLARATION OF THESIS / UNDERGRADUATE PROJECT PAPER AND COPYRIGHT

Author’s full name : SANITAH BINTI MOHD. YUSOF___________________ Date of birth : 28 APRIL 1969___________________________ Title : PELAKSANAAN PENGANTARABANGSAAN INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI AWAM DI MALAYSIA Academic Session : 2011/2012 I declare that this thesis is classified as : I acknowledged that Universiti Teknologi Malaysia reserves the right as follows:

1. The thesis is the property of Universiti Teknologi Malaysia. 2. The Library of Universiti Teknologi Malaysia has the right to make copies for the purpose

of research only. 3. The Library has the right to make copies of the thesis for academic exchange.

Certified by : SIGNATURE SIGNATURE OF SUPERVISOR 690428-01-6048 PROFESOR DR. ZAITUN BTE HAJI SIDIN (NEW IC NO. /PASSPORT NO.) NAME OF SUPERVISOR

Date : 22 JUN 2012 Date : 22 JUN 2012

NOTES : * If the thesis is CONFIDENTAL or RESTRICTED, please attach with the letter from the organization with period and reasons for confidentiality or restriction.

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

√

CONFIDENTIAL (Contains confidential information under the Official Secret

RESTRICTED (Contains restricted information as specified by the organization where research was done)*

OPEN ACCESS I agree that my thesis to be published as online open access (full text)

 

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan penganugerahan ijazah

Doktor Falsafah Pendidikan (Kurikulum dan Pengajaran)”

 

 

 

 

 

 

 

Signature :………………………………………………………………

Name of Supervisor : PROFESOR DR. ZAITUN BTE HJ. SIDIN

Date : 22 JUN , 2012

 

BAHAGIAN A – Pengesahan Kerjasama*

Adalah disahkan bahawa projek penyelidikan tesis ini telah dilaksanakan melalui

kerjasama antara _______________________ dengan _______________________

Disahkan oleh:

Tandatangan : Tarikh :

Nama :

Jawatan :

(Cop rasmi)

* Jika penyediaan tesis/projek melibatkan kerjasama.

BAHAGIAN B – Untuk Kegunaan Pejabat Sekolah Pengajian Siswazah

Tesis ini telah diperiksa dan diakui oleh:

Nama dan Alamat Pemeriksa Luar :

Prof. Dr. Sufean bin Hussin

Department of Educational Management,

Planning and Policy, Faculty of Education,

Universiti Malaya, 50603 Kuala Lumpur

Nama dan Alamat Pemeriksa Dalam :

Prof. Dr. Mohd. Najib bin Abdul Ghaffar

Jabatan Asas Pendidikan, Fakulti Pendidikan,

UTM, Skudai

Nama Penyelia lain (jika ada) : 

Prof. Madya. Dr. Abdul Rahim bin Hamdan

Jabatan Asas Pendidikan, Fakulti Pendidikan,

UTM, Skudai

 

Disahkan oleh Timbalan Pendaftar di Sekolah Pengajian Siswazah:

Tandatangan :   Tarikh :

Nama : ZAINUL RASHID BIN ABU BAKAR

 

PELAKSANAAN PENGANTARABANGSAAN INSTITUSI PENGAJIAN TINGGI AWAM DI MALAYSIA

SANITAH BTE MOHD. YUSOF

Tesis ini dikemukakan

sebagai memenuhi syarat penganugerahan ijazah

Doktor Falsafah (Kurikulum dan Pengajaran)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

JUN 2012

ii

Saya akui bahawa tesis berjudul “Pelaksanaan Pengantarabangsaan Institusi

Pengajian Tinggi Awam di Malaysia“ adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan

dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya. Tesis ini juga

tidak pernah dikemukakan untuk penganugerahan sebarang ijazah lain.

Signiture : ______________________________________

Name : SANITAH BTE MOHD. YUSOF

Date : JUN 2012

iii

DEDIKASI

Tesis ini ditujukan khas kepada:

Suami,

Abd. Rahim bin Ab. Rahman yang selalu memberi semangat

anak-anak,

Abdul Azim & Sarah Nabihah semoga tesis ini menjadi inspirasi untuk menjadi insan berjaya

emak,

Habsah bte. Mohd Ali dan nenek,

Bedah bte. Betah yang tidak putus-putus mendoakan kejayaanku….

serta

anak-anak saudara, Farah Asila, Fahda Mellisa, Muhammad Iftita Ifdin

Zulhelmi, Izyan, Danish, Adibah dan Awin.

iv  

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, dengan rasa rendah diri, penulis bersyukur kepada Allah s.w.t

kerana tanpa keizinan dan keredhaanNya penulis tidak mampu menyiapkan tesis ini.

Penulis merakamkan jutaan penghargaan dan ucapan ribuan terima kasih

kepada penyelia tesis, Prof. Dr. Zaitun bte Hj. Sidin atas bimbingan dan dorongan

yang diberi sepanjang tempoh penyelidikan tesis ini. Segala bimbingan dan

dorongan beliau akan saya hargai selama-lamanya.

Terima kasih juga diucapkan kepada semua pentadbir di enam buah IPTA

yang telah sudi menjadi responden bagi menjayakan penyelidikan ini. Kerjasama

anda amatlah dihargai dan diucapkan terima kasih.

Ucapan penghargaan ini juga ditujukan kepada semua rakan-rakan di Jabatan

Asas Pendidikan serta seluruh warga Fakulti Pendidikan yang secara langsung atau

tidak langsung membantu dalam menjayakan tesis ini terutamanya kepada Dr.

Halijah bte Ibrahim dan Dr. Lokman bin Mohd. Tahir.

Akhir sekali, terima kasih ditujukan kepada suami, anak-anak dan keluarga

yang sentiasa memberi dorongan dan galakan.

 

v  

ABSTRAK

Kajian ini bermatlamat untuk menganalisis konsep, rasional dan strategi pelaksanaan pengantarabangsaan Institusi Pengajian Tinggi Awam (IPTA) di Malaysia berdasarkan tiga jenis kluster iaitu kluster penyelidikan, kluster komprehensif dan kluster berfokus. Enam buah IPTA telah dipilih menjadi sampel kajian dengan dua buah IPTA mewakili setiap kluster. Model Van Dijk dan Meijer (1999) digunakan untuk menentukan tahap proses pengantarabangsaan IPTA di Malaysia. Kajian ini menggunakan kaedah Concurrent Triangulation Strategy iaitu gabungan kaedah kualitatif dan kuantitatif. Kaedah kuantitatif menggunakan soal selidik yang diubah suai daripada inventori pengantarabangsaan oleh International Association of Universities,(IAU)(2005). Seramai 252 orang pentadbir IPTA iaitu Dekan, Timbalan Dekan, Pengarah dan Ketua Jabatan dari pelbagai jabatan telah dipilih untuk memberikan maklumbalas mereka melalui soal selidik. Data kualitatif diperolehi melalui penelitian terperinci dokumen Laporan Pelan Strategik IPTA bagi Jangkamasa Lima Tahun (2006-2010) dan temu bual bersama enam orang Ketua Hal Ehwal Antarabangsa setiap IPTA yang terlibat. Data kualitatif dianalisis secara manual menggunakan Kaedah Tematik manakala analisis deskriptif dan inferensi yang dilakukan atas data kuantitatif menggunakan SPSS (Statistical Package for Social Sciences). Dapatan kajian menunjukkan bahawa konsep pengantarabangsaan bagi setiap kluster IPTA di Malaysia berasaskan kepada dimensi yang sama iaitu usaha sama antarabangsa, kualiti pendidikan tinggi, dan pengiktirafan antarabangsa. Ketiga-tiga kluster universiti juga mempunyai dimensi rasional yang sama iaitu matlamat untuk menjadikan Malaysia sebagai hub pendidikan serantau, meningkatkan kualiti pendidikan tinggi, mendapatkan pengiktirafan antarabangsa dan menjadi sumber pendapatan negara. Di samping itu, tahap proses pengantarabangsaan kluster universiti penyelidikan dan kluster universiti komprehensif didapati lebih tinggi berbanding dengan kluster universiti berfokus. Analisis ANOVA turut menunjukkan bahawa terdapat perbezaan yang signifikan di antara konsep (p=0.014), rasional (p=0.026) dan strategi pelaksanaan pengantarabangsaan (p=0.000) berdasarkan tiga jenis kluster. Manakala Ujian korelasi pula menunjukkan bahawa konsep, rasional dan strategi pelaksanaan pengantarabangsaan setiap kluster adalah saling berkaitan. Dua belas strategi yang telah dikenal pasti sebagai strategi pengantarabangsaan IPTA di Malaysia iaitu usahasama antarabangsa, pelajar antarabangsa, kerangka pemikiran, staf, kemudahan, semakan kurikulum, penerbitan, Bahasa Inggeris, kepimpinan, polisi, promosi dan dana. Enam petunjuk pengantarabangsaan IPTA telah dikenalpasti iaitu kemudahan, usaha sama antarabangsa, pelajar antarabangsa, program antarabangsa, staf dan hubungan antarabangsa. Hasil daripada kajian ini, satu kerangka model proses pelaksanaan pengantarabangsaan IPTA di Malaysia dikemukakan.

vi  

ABSTRACT

This research was conducted to analyse the concept, rationale and implementation strategy for internationalization of Public Institutions of Higher Education (PIHE) in Malaysia based on three types of university clusters namely research, comprehensive and focus clusters. Six institutions of higher education were used as samples, in which two institutions represented each cluster. The Van Dijk and Meijer model (1999) was applied to determine the level of internationalization process. This study used Concurrent Triangulation Strategy which is a combination of qualitative and quantitative methods. The quantitative method comprised of a set questionnaire adapted from an inventory of internationalization developed by the International Association of Universities (IAU) (2005). The respondents were 252 university administrators who served as Deans, Deputy Deans, Directors and Heads of various academic departments. The qualitative data for this study were derived from the analysis of Five Year Strategic Planning Report (2006-2010) (Laporan Pelan Strategik IPTA untuk Jangkamasa Lima Tahun (2006-2010)) and from interviews with six of the Head of International Affairs of each participating institution. Qualitative data were analyzed manually using Thematic Analysis whereas descriptive and inferential statistics from the quantitative data were analyzed using SPSS (Statistical Package for Social Sciences). The findings indicate that the concept of internationalization for each cluster of universities in Malaysia is based on the same dimensions; international collaboration, the quality of higher education and international recognition. Each cluster of universities also possesses the same rationale even though they highlight different priorities to the dimensions of making Malaysia as the regional education hub, enhancing the quality of higher education and obtaining international recognition and profit. However, internationalization process in research universities cluster and comprehensive universities cluster is higher than in the focus universities cluster. ANOVA analysis showed that there were significant differences between the concepts (p=0.014), rationale (p=0.026) and the implementation of internationalization strategies (p=0.000) based on the three types of clusters. In addition, correlation tests indicated that the concept, rationale and implementation of internationalization strategies of each cluster are related. The twelve strategies identified for internationalization of universities in Malaysia are international collaboration, international students, mind set, staff, facilities, curriculum revision, publication, English Language, leadership, policy, promotion and funding. The six indicators identified for the internationalization of universities are facilities, international collaboration, international students, international programs, staff, and international relations. The result of the study presents a model framework for the implementation of the internationalization process for the PIHE in Malaysia.  

1

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Pengantarabangsaan Institusi Pengajian Tinggi (IPT) merupakan salah satu

elemen utama dalam pendidikan tinggi (Harman, 2005; Kehm dan Teicher, 2007).

Terdapat pelbagai aktiviti pengantarabangsaan yang dilaksanakan oleh IPT di seluruh

negara antaranya meningkatkan bilangan pelajar dan staf dari luar negara,

menjalankan usaha sama antarabangsa, mengadakan seminar bertaraf antarabangsa

serta melaksanakan kurikulum antarabangsa. Di Malaysia, pengantarabangsaan IPT

dijadikan sebagai salah satu teras dalam Pelan Tindakan Pengajian Tinggi Negara

2007-2010 (MOHE, 2007). Menurut De Wit (2006) pengantarabangsaan bukan

sekadar mempengaruhi reka bentuk kurikulum sesebuah IPT malah menjuruskan

pengurusan dan pentadbiran sesebuah IPT ke peringkat global. Konsep

pengantarabangsaan berbeza-beza berdasarkan latar budaya dan latar geografi

sesebuah IPT, malahan pengantarabangsaan tidak mempunyai satu konsep yang

standard (De Wit, 1997; ERIC, 2002). Kebanyakan IPT mempunyai konsep

pengantarabangsaan yang tersendiri berdasarkan kepada kehendak dan keperluan

masing-masing. Oleh itu, terdapat kepelbagaian dalam menjelaskan tentang konsep

pengantarabangsaan (AUCC, 1991; Callan, 2000; Choi, 2003). Di China,

pengantarabangsaan dilihat sebagai salah satu aktiviti untuk mewujudkan usahasama

budaya bagi menyokong dasar pintu terbukanya (Sun, 1996; Wang, 1998).

Manakala di Australia, pengantarabangsaan lebih menjurus kepada usaha sama

membentuk nilai dan celik akal intelektual yang berpaksikan suasana global.

2

Menurut Knight (1997), mengemukakan rasional pengantarabangsaan IPT

merupakan satu usaha yang sangat kompleks. Terdapat pelbagai alasan dan sebab

melaksanakan pengantarabangsaan yang terbit hasil perubahan masa, keperluan, isu

semasa dan persekitaran sesebuah IPT. Sungguhpun demikian, terdapat empat

rasional pengantarabangsaan yang sering dikemukan oleh IPT iaitu rasional

ekonomi, rasional politik, rasional akademik dan rasional budaya. Mempunyai

rasional pengantarabangsaan yang jelas menjadi tunggak utama dalam menyusun

strategi pengantarabangsaan IPT kerana ia memberi hala tuju dan garis panduan bagi

memastikan keberkesanan strategi yang dijalankan.

Menjadi tanggungjawab dan peranan sesebuah IPT untuk menyusun strategi

bagi menjayakan setiap program yang dirancang kearah pengantarabangsaan.

Seperti konsep pengantarabangsaan, strategi pelaksanaan pengantarabangsaan juga

didasari oleh kehendak dan keperluan sesebuah IPT. Oleh kerana itu, setiap IPT

mempunyai strategi pelaksanaan yang tersendiri (Hayward, 2001; Yang, 2002).

Kajian oleh Choi (2003) dan Jones (2002), dalam kajiannya terhadap

pengantarabangsaan di IPT mendapati staf universiti tidak mempunyai kesedaran

yang tinggi terhadap usaha-usaha pengantarabangsaan walaupun usaha tersebut telah

dijelaskan dalam pernyataan misi dan visi universiti. Di Malaysia, usaha

mengantarabangsakan IPT mula diperkatakan pada tahun 1995 melalui satu seminar

iaitu National Seminar on Internationalising Higher Education. Melalui seminar

tersebut dinyatakan dengan jelas bahawa usaha pengantarabangsaan IPT merupakan

satu cabaran yang harus dihadapi oleh sistem pendidikan tinggi negara. Oleh itu,

semua IPT perlu menyusun strategi pengantarabangsaan agar keperluan dan

pelaksanaannya terancang dan lebih sistematik. Pelaksanaan pengantarabangsaan

IPT akan berjaya sekiranya konsep pengantarabangsaan itu jelas, dilaksanakan

melalui sistem pendidikan tinggi yang berkualiti, mencapai piawaian antarabangsa

serta mendukung cita-cita dan wawasan negara (Kamarudin, 1996; Syed Jalaludin,

1996; Hashim, Norhanom dan Ramli, 2004; Dzulkifli, Ramli dan Ambigapathy,

2004; MOHE, 2006).

3 1.2 Latar Belakang Masalah

Di Malaysia, Pendidikan Tinggi sangat penting kerana ia merupakan agen

utama dalam menghasilkan modal insan minda kelas pertama dalam mengharungi

cabaran di peringkat nasional dan global. Bermula selepas merdeka sehingga kini,

IPT telah banyak mengalami perubahan dari segi polisi dan pelaksanaannya.

Pelbagai cabaran perlu ditangani dalam memastikan matlamat tersebut tercapai.

Cabaran pertama ialah keperluan untuk menghasilkan tenaga kerja mahir bagi

menampung pasaran tenaga kerja yang berorientasikan kemahiran sains dan

teknologi terkini. Cabaran kedua ialah keupayaan IPT dalam menghasilkan ahli

sains, penyelidik dan dapatan penyelidikan yang mampu bersaing dalam dunia

global. Cabaran ketiga adalah tanggungjawab untuk membentuk masyarakat

berteknologi yang progresif serta membudayakan sains dan teknologi terkini

disamping bersifat madani (Shahril dan Habib, 1999).

1.2.1 Pengantarabangsaan IPT

Pengantarabangsaan IPT di Malaysia menjadi bahan polemik pendukung dan

pengubal dasar pendidikan negara bermula pada tahun 1995 apabila konsep

pendidikan bertaraf dunia diperjelaskan oleh Yang Berhormat Menteri Pendidikan

Malaysia pada ketika itu Dato’ Seri Mohd. Najib Tun Abdul Razak. Beliau

menegaskan bahawa pendidikan bertaraf dunia bermaksud “usaha-usaha strategik

untuk menglobalisasikan pendidikan, mencari ilmu pengetahuan tidak kira di mana

dan membuka minda untuk menghadapi cabaran.” Pendidikan bertaraf dunia juga

dimaksudkan sebagai institusi yang boleh melahirkan manusia yang berketrampilan,

dengan nilai moral yang teguh, seorang manusia yang sempurna, bukan sahaja dari

aspek akademik, tetapi dengan kemampuan intelektual untuk menangani cabaran

masa hadapan. Ia juga merupakan satu sistem pendidikan yang boleh dipasarkan di

peringkat global (Sufean, 2003).

Penegasan terhadap pengantarabangsaan IPT diperkukuhkan lagi pada tahun

1996 apabila Perdana Menteri Malaysia pada waktu itu, iaitu Yang Amat Berhormat

Tun Dr. Mahathir bin Mohamed menyatakan hasrat untuk menjadikan Malaysia

4 sebagai sebuah Pusat Kecemerlangan Pendidikan Serantau (Mahathir, 2000;RMK 7,

1996). Pusat kecemerlangan tersebut merupakan salah satu usaha untuk menjadikan

Malaysia sebuah negara maju menjelang tahun 2020 melalui Wawasan 2020. Usaha

menjadikan Malaysia sebagai sebuah Pusat Kecemerlangan Pendidikan Serantau

akan berjaya sekiranya IPT berjaya menarik minat penuntut-penuntut yang terbaik di

peringkat antarabangsa bagi mengikuti program pengajian di sini. IPT haruslah

menyediakan program-program yang berkualiti, staf akademik yang berkaliber,

kemudahan infrastruktur yang baik disamping sistem tadbir urus yang berkesan

(MOHE, 2006).

Hasrat menjadikan Malaysia sebagai sebuah Pusat Kecemerlangan

Pendidikan serantau mendorong semua IPT mengambil beberapa inisiatif. Salah

satunya adalah dengan mengantarabangsakan IPT masing-masing. Sehingga kini,

pengantarabangsaan IPT telah menjadi aspek utama yang ditekankan dalam

kerangka perancangan pendidikan tinggi negara (Hashim, 2004; Zulkifli,2004).

Sehubungan dengan itu, seluruh IPTA berusaha untuk mengantarabangsakan IPT

masing-masing. Kebanyakannya telah mensasarkan untuk menjadi universiti bertaraf

dunia pada pernyataan misi dan visinya (Kementerian Pengajian Tinggi, 1999)

(Lampiran A). Selain itu, kebanyakan IPT tersebut juga telah menubuhkan satu

jawatankuasa khas yang dikenali sebagai Pusat atau Unit Perhubungan dan Hal

Ehwal Antarabangsa yang antara lain berfungsi sebagai membina dan membentuk

jaringan akademik di peringkat antarabangsa, mempromosikan IPT di mata dunia,

meningkatkan kefahaman silang budaya serta menyusun atur segala bentuk aktiviti

bersama pihak luar. Pernyataan visi dan misi dan senarai unit atau pusat

perhubungan antarabangsa beberapa universiti tempatan dilampirkan dalam

Lampiran A.

Pada masa ini, IPT berdepan dengan pengaruh dan unsur yang dibawa oleh

globalisasi. Unsur-unsur utama tersebut termasuklah perkembangan teknologi

komunikasi dan sistem maklumat, perdagangan antarabangsa, usahasama ekonomi

dan wujudnya blok-blok perdagangan. Pengaruh tersebut menyebabkan berlakunya

beberapa perubahan terhadap peranan dan tanggungjawab IPT. IPT bukan sahaja

berfungsi atas landasan nasional tetapi juga berdasarkan kepada kehendak global

(Syed Jalalaudin, 1996). Kualiti graduan yang dihasilkan oleh IPT juga haruslah

menepati piawaian antarabangsa. Antara kriteria graduan yang diharapkan ialah

5 pelajar yang berilmu, versatil, berfikiran positif dan kreatif, inovatif, kompetatif

(boleh bersaing dan berkomunikasi dalam banyak bahasa), yakin, matang, bersikap

positif dan matang. Sebaliknya, graduan yang dihasilkan oleh IPT tempatan

dikatakan tidak memiliki kemahiran berkomunikasi dalam bahasa Inggeris,

kedangkalan penguasaan ilmu dalam bidang pengkhususan, kekurangan bakat, sikap

yang negatif, dan tiada keyakinan diri (Robiah, 1998; MOHE, 2006). Graduan yang

berkualiti dijangka akan terhasil melalui IPT yang berdaya saing dalam konteks ilmu

dan intelektual. (Hashim, Norhanom dan Ramli, 2004; Dzulkifli, Ramli dan

Ambigapathy, 2004: Van der Wande, 2006).

Pasaran ekonomi bebas menyebabkan lebih banyak pelabur dari luar negara

seperti Belgium, Netherland, Taiwan, Jepun, Korea, Itali, Amerika Syarikat,

Australia, Perancis dan United Kingdom melabur dan membuka cawangan di

negara ini seperti Good Year, Intel, Motorola, Nissan, Fuji Elektrik, Samsung Co.,

Pacific Chemical dan Nestle (MITI, 2007). Pelabur-pelabur ini memerlukan tenaga

kerja mahir yang bukan sahaja mahir dalam bidang berkaitan tetapi juga mempunyai

kualiti antarabangsa seperti mahir berkomunikasi dalam beberapa bahasa,

berkeupayaan memahami dan menyesuaikan diri dalam persekitaran dan budaya

masyarakat luar. Menurut Norhayati (2000) perhubungan antarabangsa

mendatangkan pelbagai masalah kerana setiap individu mempunyai kekangan dari

segi masa, bahasa, kedudukan geografi, makanan dan cuaca ditambah lagi dengan

perbezaan dari aspek nilai, kepercayaan, persepsi dan latar belakang. Kesedaran

untuk meningkatkan kualiti graduan bagi memenuhi pasaran tempatan dan juga

antarabangsa memperlihatkan bahawa IPTA berusaha menjadikannya institusi

bertaraf dunia.

Pengantarabangsaan IPT juga penting kerana ia boleh menjana ekonomi

sesebuah negara (Nazri,2001; Elkin,Devjee & Farnsworth,2005; Turpin, Iredale dan

Crinnion, 2002: OECD, 2004). New Zealand memperolehi tukaran wang asing

sebanyak 3.5 peratus daripada industri pendidikan berbanding industri wain

manakala Amerika Syarikat memperoleh US12.3 Billion dalam tahun 1999 daripada

perkhidmatan pendidikan pelajar luar negaranya (Martin, 2002). Manakala

University of Southern Queensland melaporkan bahawa 50 peratus daripada

pendapatan bukan kerajaannya diperolehi daripada pengantarabangsaan IPT (Tim,

Robyn dan Paola, 2002). IPT dikatakan telah berjaya menjana pendapatan melalui

6 bayaran yuran pengajian dan pertukaran wang asing yang diperolehi daripada pelajar

antarabangsa (Knights dan De Wit, 1995; Knights, 2004).

Sehubungan dengan itu, pelbagai usaha dilakukan untuk meningkatkan

bilangan pelajar antarabangsa. Dalam konteks negara Malaysia, berdasarkan

Perangkaan Sepintas Lalu Pengajian Tinggi Malaysia (2005), enrolmen pelajar asing

di IPTA dan Institusi Pengajian Tingi swasta (IPTS) semakin meningkat. Pada

tahun 2001 terdapat 4,770 orang manakala pada tahun 2005 terdapat 40,525 orang

pelajar luar negara yang melanjutkan pelajaran di negara ini. Angka ini dijangka

semakin meningkat. Berdasarkan kepada pertambahan bilangan tersebut,

pengantarabangsaan IPT di Malaysia berpotensi untuk menjadi salah satu daripada

penjana ekonomi negara (Albach, 2002; Burn, 2000; Knight, 2000).

Perlu diperhatikan juga bahawa kewujudan ekonomi yang berasaskan ilmu

pengetahuan, teknologi multimedia dan teknologi komunikasi dan maklumat telah

membuka dimensi baru dalam semua bidang termasuk pendidikan tinggi. Global

Village menjadikan sistem pendidikan tinggi negara boleh diakses oleh masyarakat

dunia dan keadaan ini melebarkan peluang untuk semua IPT menerima pelbagai

pelajar dari pelbagai negara, budaya dan bangsa. Sehubungan dengan itu, IPT negara

bukan sahaja memenuhi keperluan tempatan tetapi juga perlu berusaha untuk

menarik pelajar luar negara terutamanya dalam bidang pasca-siswazah. Ini

menjelaskan bahawa sistem pendidikan tinggi negara berusaha untuk meningkatkan

pengeksportan pendidikan. Selain menambah bilangan penuntut luar negara dalam

pasca-siswazah, IPT negara juga berhasrat untuk mewujudkan cawangannya di

negara-negara seperti Australia, Singapura dan United Kingdom. Bagi menjayakan

usaha tersebut IPT berusaha untuk meningkatkan kualiti dan mendapatkan

pengiktirafan daripada badan-badan profesional dan institusi luar.

Sekitar tahun 2000, aktiviti pengantarabangsaan IPT semakin berkembang

pesat dengan kebanyakan IPTA telah berusaha kearah mengantarabangsakan IPT

masing-masing. Agenda tersebut telah dijadikan sebagai salah satu visi IPTA di

Malaysia. IPTA di Malaysia juga telah menggunakan pendekatan pengajaran dan

pembelajaran melalui internet sekitar awal tahun 2000 yang membolehkan

pensyarah dan pelajar berkomunikasi secara maya (Bajunid, 2002; Raja Maznah,

2004). UTM, USM, UM, UUM, UKM masing-masing mempunyai rangkaian

7 pembelajaran maya yang dikenali sebagai pengajaran dan pembelajaran melalui

elearning. Rangkaian internet juga disediakan secara percuma kepada pelajar, staf

dan pensyarah. Rangkaian internet ini banyak memberi manfaat kepada pelajar dan

pensyarah kerana melaluinya kedua-dua pihak dapat melayari serta berkomunikasi

tanpa batasan ke seluruh pelusuk dunia.

Selain itu, pelbagai lagi aktiviti kearah pengantarabangsaan yang diusahakan

oleh IPT antaranya program usahasama penyelidikan dengan universiti bertaraf

dunia. Dalam tahun 2004 Universiti Malaya telah menandatangai Memorandum

Persefahaman dengan 64 buah negara dalam aspek usahasama penyelidikan dan

pertukaran staf. Universiti Malaya juga menjadi ahli kepada gabungan universiti-

universiti tersohor di dunia iaitu Association of Pacific Rim Universities (APRU),

ASEAN University network (AUN) dan Association of Commonwealth Universities

(ACU) (Hashim, 2004). Universiti Sains Malaysia pula menyediakan program

pertukaran pelajar dengan 23 buah negara dan program ini memberi peluang

kepada pelajar untuk menetap serta belajar selama dua semester di negara luar. USM

juga menjadi pusat kepada Expertise for Education for Sustainable Development dan

menjadi wakil dalam Asia in Commonwealth Universities for Study Abroad

Consortium (CUSAC) (http://www.usm.edu.my).

1.2.2 Konsep, Rasional dan Strategi Pengantarabangsaan

Konsep merupakan satu kenyataan umum atau definisi sesuatu benda atau

peristiwa. Ia juga dianggap sebagai satu generalisasi, satu idea dan juga satu

pemikiran. Konsep boleh dijelaskan kembali melalui kombinasi beberapa konsep

dan boleh berubah dari satu bahasa dan budaya lain atau sebaliknya. Fortune

(1999) menyatakan konsep adalah satu ekspresi abstrak atau simbol yang

menjelaskan persamaan dan kriteria umum dalam satu fenomena yang juga boleh

dikenali sebagai satu konstruk. Konsep sangat penting kerana ia menjadi satu dasar

ataupun garis panduan bagi menentukan rasional dan melaksanakan strategi

pelaksanaan. Dalam konteks pengantarabangsaan IPT, konsep pengantarabangsaan

harus ditentukan dan diperjelaskan kepada semua pentadbir dan tenaga pengajar bagi

memastikan kejayaan sesuatu program dan pembangunan yang akan dilaksanakan.

8 Menurut Fullan dan Pomfret (1977), dalam melaksanakan pembaharuan ataupun

perubahan kurikulum pihak pentadbir tertinggi perlu memberikan penjelasan

terperinci terhadap perubahan yang akan dilaksanakan.

Terdapat pelbagai konsep tentang pengantarabangsaan bergantung kepada

latar budaya, geografi dan lokasi sesebuah negara bangsa (Knights,1977; Zha,2003).

Manakala Lemasson dan Bond (1999) dan Jones (2002) pula mengatakan konsep

pengantarabangsaan berbeza berdasarkan kepada nilai, pendekatan dan keutamaan

sesebuah institusi. Tambascia (2005) pula mendapati definisi pengantarabangsaan

di Universiti Penyelidikan Swasta di Amerika Syarikat berbeza antara pentadbir

universiti dan staf. Pentadbir universiti tidak langsung memasukkan elemen bahasa

asing, manakala semua responden yang terdiri daripada staf universiti memasukkan

elemen bahasa asing kedalam definisi pengantarabangsaan mereka. Tambascia juga

mendapati bahawa kebanyakan pentadbir universiti memberikan definisi

pengantarabangsaan berdasarkan kepada Pelan Strategik Universiti berbanding staf

universiti yang mendefinisikannya dalam konteks yang lebih umum. Dapatan kajian

ini menunjukkan bahawa staf universiti dan pentadbir universiti mempunyai

perbezaan daripada segi konsep walaupun dalam universiti yang sama.

Rasional pengantarabangsaan merujuk kepada keperluan yang sangat tinggi

dalam mengintegrasikan dimensi antarabangsa ke dalam pendidikan tinggi yang

seterusnya memberi jawapan kepada persoalan ‘Mengapa perlu

mengantarabangsakan IPT?’(De Wit,1997). Dalam konteks pembangunan,

perubahan dan pembinaan sesebuah kurikulum, hasil, matlamat, tujuan, objektif,

rasional sangat penting kerana ia menjadi asas dan panduan untuk perancangan dan

pengurusan segala aktiviti dan proses sesebuah kurikulum. (McNeil, 1981;

Zais,1976; Ornstein dan Hunkins,1993). Menurut Zais (1976) “The important of

curricular purposes is reflected in the fact that no other aspect of education has

received more serious consideration or provoked as much heated controversy as

has the question of aims”. Berdasarkan definisinya pengantarabangsaan merujuk

kepada segala program dan aktiviti yang mempunyai elemen antarabangsa seperti

mengadaptasikan kurikulum antarabangsa ke dalam kurikulum IPT, meningkatkan

pengambilan pelajar dan staf luar negara, merujuk kepada pakar-pakar dari luar

negara, berusaha untuk mencapai piawaian antarabangsa dan melaksanakan pelbagai

usaha sama dengan IPT dan pertubuhan profesional luar negara yang secara

9 langsung melibatkan pelaksanaan kurikulum yang bercirikan antarabangsa di

Malaysia. Sehubungan dengan itu, mengenalpasti konsep dan rasional

pengantarabangsaan merupakan satu proses untuk menyelaraskan kurikulum. Alasan

untuk menyelaraskan kurikulum amat jelas iaitu memastikan konsep dan rasional

sesebuah kurikulum itu jelas supaya strategi yang dilaksanakan menepati

matlamatnya (Glatthorn, 1987). Berdasarkan beberapa kajian lalu didapati terdapat

perbezaan rasional pengantarabangsaan. Rasional utama pengantarabangsaan IPT di

Australia ialah untuk meningkatkan assesibility pelajar ke negara tersebut, manakala

di New Zealand rasional pengantarabangsaan adalah untuk pertumbuhan dan

peningkatan ekonomi dan sosial masyarakatnya (Knight, 2002; Davies, 1995; Zha,

Q, 2003).

Perkataan ‘strategi’ bermaksud kebolehan dalam mengurus dan mempunyai

hala tuju yang jelas (Mohamad Najib, 2004) manakala Knight dan De Wit (1995)

menggunakan perkataan ini merujuk kepada inisiatif yang diambil oleh institusi

pendidikan tinggi dalam usaha mereka untuk mengintegrasikan dimensi antarabangsa

dalam penyelidikan, pengajaran dan pentadbiran. Dalam konteks kurikulum, strategi

pelaksanaan bukan sekadar menyediakan satu kursus khas kepada staf yang terlibat

malah ia melibatkan usaha untuk mengubah kerangka pemikiran, sikap dan ilmu

setiap individu yang terlibat disamping melibatkan interaksi di antara pembuat polisi

dan juga pelaksana (Ornstein dan Hunskin, 1993). Strategi pelaksanaan yang

diusahakan oleh sesebuah institusi sering kali tidak mencapai matlamat utamanya

kerana institusi lebih menjurus kepada program-program perubahan yang sedang

dilaksanakan tetapi mengabaikan keperluan sumber manusia dan institusi yang

terlibat dalam perubahan tersebut (McNeil, 1981; Zais, 1976; Ornstein dan Hunkins,

1993).

1.2.3 Pengantarabangsaan IPT di Malaysia

Dalam melihat perkembangan pengantarabangsaan IPT di Malaysia pengkaji

merujuk kepada pandangan Mazzarol et al. (2003) yang menjelaskan bahawa

perkembangan pengantarabangsaan IPT di Asia dapat dibahagikan kepada tiga tahap.

Tahap pertama ialah pergerakan pelajar dari negara membangun ke negara-negara

10 maju seperti Britain, Amerika Syarikat, Perancis, Jerman dan juga Jepun untuk

melanjutkan pelajaran. Tahap kedua bermula apabila wujud program-program

berkembar yang menawarkan program yang berfokuskan kepada kemahiran.

Manakala tahap ketiga merupakan era ekonomi yang berasaskan ilmu pengetahuan

dan teknologi maklumat dan komunikasi maya. Tahap ketiga berdasarkan kepada

tiga kriteria iaitu, pembukaan kampus cawangan melalui program perjanjian pintar,

usaha sama perkongsian dengan sektor swasta dalam membangunkan universiti

korporat dan penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi dalam pengajaran

dan pembelajaran. Dalam banyak kajian tentang pengantarabangsaan IPT, didapati

bahawa pergerakan pelajar merupakan salah satu strategi pengantarabangsaan yang

sering digunakan oleh para pengkaji (AUCC, 1993; Van Dijk, 1995; Knight, 1996;

AUCC, 2000). Manakala program berkembar dan pembukaan universiti cawangan

merupakan salah satu dimensi dalam usahasama antarabangsa. Usahasama

antarabangsa juga merupakan salah satu strategi pengantarabangsaan IPT yang utama

(Van Damme, 2001; Knights, 2002; Jun, 2003; Isadora, Maria, 2003; Elkin, 2005).

Apabila masyarakat mula memperkatakan tentang pengantarabangsaan IPT ini,

timbul beberapa persoalan yang dapat mendasari perbincangan seterusnya iaitu

adakah pengantarabangsaan ini satu isu baru atau adakah ia telah wujud sejajar

dengan kewujudan IPT di negara ini? Adakah pengantarabangsaan IPT di Malaysia

merupakan satu isu yang sama tetapi dilatari oleh senario dan latar yang berbeza?

Pergerakan pelajar Malaysia ke luar negara telah bermula sejak zaman

sebelum merdeka dan dipelopori oleh golongan atasan yang terdiri daripada kerabat

diraja dan anak-anak pembesar negeri. Pada tahun 1891, Cambridge Local

Examination telah diperkenalkan yang bertujuan untuk menambah baik penguasaan

Bahasa Inggeris yang menjadi syarat untuk melanjutkan pelajaran ataupun menceburi

bidang profesional. Pelajar yang lulus ujian tersebut telah dihantar ke beberapa buah

universiti di Britain, Hong Kong dan Amerika Syarikat Selain itu, orang Melayu

menghantar anak mereka belajar ke negara Arab terutamanya Mekah dan Mesir.

Sehingga tahun 1925, terdapat 80 orang pelajat Tanah Melayu belajar di Universiti

Al Azhar di Mesir (Abdul Rahman dan Mahani, 2007). Selepas merdeka,

penghantaran pelajar ke luar negara bertujuan untuk memenuhi keperluan guna

tenaga manusia kearah pembangunan negara. Selain itu, pendidikan di Malaysia

telah mengalami pendemokrasian menyebabkan peluang pendidikan bertambah

berlipat kali ganda yang secara langsung membuka peluang kepada lebih ramai

11 rakyat biasa yang berkelayakan melanjutkan pelajaran ke luar negara. Pada sesi

kemasukan 1964 dan 1965 sahaja seramai 5000 penuntut Malaysia belajar di luar

negara dan dari jumlah itu, 3,271 orang menuntut di Britain (Penyata Jawatankuasa

Peranchang Pelajaran Tinggi, 1967). Angka ini terus meningkat sehingga pada tahun

1971-1973 seramai 11,000 orang pelajar melanjutkan pelajaran di negara seperti

United Kingdom, Amerika Syarikat, Australia, Kanada dan New Zealand (UNESCO,

1975).

Dalam tahun 1970-an dan 1980an, pendidikan di Malaysia berkembang pesat

hasil daripada Rancangan Malaysia Kedua hingga Rancangan Malaysia yang

Kelima. Bagi menjayakan rancangan tersebut, Dasar Pelajaran Kebangsaan dan

Dasar Ekonomi Baru diperkenalkan oleh kerajaan yang antara lain bertujuan untuk

mencapai keseimbangan ekonomi dan politik di antara kaum serta meningkatkan

perpaduan. Sehubungan dengan itu, lebih ramai pelajar bumiputera dihantar keluar

negara untuk melanjutkan pelajaran (RMK2,1971). Bilangan pelajar yang berada di

luar negara bertambah pada kadar 9 peratus setahun daripada kira-kira 36,900 orang

pada tahun 1978 kepada kira-kira 60,000 orang pada tahun 1985 yang

kebanyakannya menuntut dalam bidang sains dan teknologi (RMK 5, 1986).

Selain itu, tenaga pengajar sama ada di sekolah mahupun di Institusi

Pengajian Tinggi pada sekitar tahun 70-an dan 80-an kebanyakannya terdiri daripada

bangsa asing yang didatangkan dari Britain, India, China dan juga Timur Tengah,

malahan bahasa yang digunakan sebagai bahasa pengantar adalah Bahasa Inggeris

terutamanya di institusi-institusi pengajian tinggi. Penggunaan Bahasa Inggeris,

penyerapan budaya Barat dalam sistem pendidikan dan cara hidup masyarakat pada

masa itu diperhebatkan lagi dengan kembalinya graduan-graduan Malaysia dari luar

negara. Golongan ini secara sedikit demi sedikit telah menggantikan pentadbir dan

ahli akademik dari negara luar di negara ini. Secara tidak langsung golongan ini

telah memberi kelangsungan pada kefahaman terhadap budaya luar dalam sistem

pentadbiran dan pendidikan negara ini.

Sekiranya diteliti penghantaran pelajar ke luar negara dan membawa masuk

kepakaran dari luar negara merupakan satu keperluan dan usaha untuk menyediakan

sumber tenaga mahir untuk pembangunan negara. Semasa zaman penjajahan dan

selepas negara mencapai kemerdekaan pada tahun 1957, negara belum mempunyai

12 kemudahan untuk menyediakan sumber tenaga mahir seperti institusi pendidikan

tinggi dan tenaga pengajar. Senario yang sama berlaku selepas negara menubuhkan

beberapa IPT seperti UM, USM dan UKM. Pada waktu itu, negara belum dapat

menyediakan kemudahan pendidikan tinggi yang mencukupi. Bagi menangani

masalah ini, jalan terbaik adalah dengan menghantar ramai pelajar ke luar negara.

Sehingga kini, aktiviti ini berterusan kerana sebagai salah sebuah negara yang

membangun, Malaysia masih perlu merujuk kepada pakar yang terdapat di luar

negara terutamanya dalam bidang-bidang yang kritikal. Program berkembar dan

pembukaan universiti cawangan pula bertujuan untuk melebarkan peluang

pendidikan kepada semua masyarakat. Ini bertepatan dengan hasrat kerajaan untuk

mencapai sasaran 40 peratus daripada penduduk dalam kohort umur 17 hingga 23

tahun mendapat pendidikan tinggi menjelang tahun 2010 (MOHE, 2006).

Berdasarkan perbincangan di atas, dapatlah disimpulkan bahawa

penghantaran pelajar ke luar negara, pelaksanaan program berkembar dan

pembukaan universiti cawangan menunjukkan bahawa Malaysia telah melaksanakan

aktiviti pengantarabangsaan dalam sistem pengajian tinggi sejak awal penubuhannya.

Walau bagaimanapun ia hanya dilihat sebagai melaksanakan aktiviti

pengantarabangsaan dan sebagai satu respons terhadap kehendak pembangunan dan

kemajuan negara dan bukannya sebagai usaha yang menyeluruh.

Menyeluruh bermaksud terdapat dimensi polisi, dimensi sokongan dan

dimensi perlaksanaan seperti mana yang dikemukakan oleh Davies (1992) dan Van

Dijk dan Meijer (1999). Dimensi-dimensi ini pula digerakkan secara bersama dan

berterusan serta sentiasa peka terhadap perubahan dan perkembangan semasa.

Dalam Pelan Tindakan Pengajian Tinggi Negara 2007-2010 (MOHE, 2007)

mempergiatkan pengantarabangsaan dijadikan sebagai salah satu daripada tujuh teras

yang bertujuan untuk memartabatkan pengajian tinggi negara sebagai hub

kecemerlangan pendidikan tinggi antarabangsa. Ini menunjukkan bahawa

pengantarabangsaan IPT telah menjadi agenda utama Kementerian Pengajian Tinggi

Negara. Sehubungan dengan itu, pengantarabangsaan IPT haruslah diperhalusi dan

dirancang dengan sebaik mungkin. Usaha ini bukanlah sekadar melaksanakan

aktiviti-aktiviti pengantarabangsaan sahaja, sebaliknya ia memerlukan satu

penjelasan konsep dan rasional perlaksanaannya untuk dijadikan garis panduan oleh

13 semua IPTA bagi merancang strategi yang berkesan agar usaha yang dilaksanakan

dapat mencapai matlamatnya.

Kesimpulannya, IPT merupakan sebuah institusi yang dinamik, sentiasa

mengalami perubahan dan pembangunan sejajar dengan perubahan semasa

disamping mengekalkan identiti negara bangsa bagi memastikan ia kekal lestari.

Tidak dapat dinafikan bahawa aktiviti pengantarabangsaan IPT di Malaysia telah

mula dilaksanakan seawal penubuhannya. Walaupun begitu, pengantarabangsaan

IPTA dalam konteks masa kini lebih kompleks dan mempunyai skop yang lebih

luas. Sehubungan dengan itu, konsep pengantarabangsaan perlu diperjelaskan dan

dihayati oleh semua. Pembuat polisi, pendidik, pentadbir dan penyelidik juga perlu

jelas akan rasional melaksanakannya.

Pengantarabangsaan IPTA memerlukan banyak penyelidikan agar ia dapat

dihayati, dirancang dan dilaksanakan dengan jayanya. Pengantarabangsaan IPTA

boleh dianggap sebagai satu alat yang jika digunakan dengan baik ia akan

memberikan manfaat kepada penggunanya dan begitu jugalah sebaliknya. Paling

penting ialah mencari jalan terbaik untuk melaksanakannya dengan kaedah yang

paling sistematik disamping memastikan ianya berlangsung mengikut landasan

Falsafah Pendidikan Negara serta sejajar dengan Wawasan 2020 (Kamarudin, 1996;

Syed Jalaludin, 1996; Hashim, 2004; Zulkifli, 2004).

1.3 Penyataan Masalah

Dalam Pelan Strategik Pengajian Tinggi Negara telah dikemukakan strategi-

strategi bagi mempergiatkan usaha pengantarabangsaan IPT di Malaysia seperti

mana yang dijelaskan dalam perenggan pertama. Walau bagaimanapun, IPT di

Malaysia masih belum mempunyai satu senarai strategi berdasarkan keutamaan

dalam usaha mengantarabangsakan institusi masing-masing dan boleh dijadikan

petunjuk (indicator) kepada pengantarabangsaan IPT. Di Amerika Syarikat, (Krane,

1994) program bahasa asing, program pengajian antarabangsa, bilangan pelajar

atau program pengajian di luar negara menjadi petunjuk (indicator) utama terhadap

pengantarabangsaan IPT. Manakala saiz dan kemudahan institusi menjadi peramal

14 kepada pengantarabangsaan IPT. Petunjuk dan peramal ini masih digunapakai

dalam kajian-kajian terkini tentang pengantarabangsaan IPT di sana. Manakala di

Korea (Choi, 2003), program pertukaran pelajar dan aktiviti mengantarabangsakan

kurikulum pengajian mempunyai ranking tertinggi dalam usaha pengantarabangsaan

IPT.

Di Malaysia, kepelbagaian strategi, ketidakjelasan konsep dan rasional

pelaksanaan pengantarabangsaan mungkin berlaku disebabkan oleh Akta Universiti

dan Kolej Universiti 1971 yang menggariskan hal-hal yang berkaitan dengan

penubuhan, pengurusan, pentadbiran dan hal ehwal pelajar. Dalam akta tersebut

setiap IPTA mempunyai Lembaga Perlembagaan Universiti (LPU) tersendiri yang

antara lain menyatakan bahawa universiti mempunyai kuasa tersendiri (autonomi)

terutamanya dalam usaha meningkatkan perkembangan dan kecemerlangannya.

(Bahagian 1, 6 (1) perkara a, dan w, Akta Universiti dan Kolej Universiti, 1971).

Dalam konteks pengantarabangsaan IPT, setiap universiti akan cenderung untuk

menyusun dan merancang serta melaksanakan strategi pelaksanaan

pengantarabangsaan masing-masing berdasarkan kepada KPI yang dikeluarkan oleh

Kementerian Pengajian Tinggi dan juga kefahaman tentang konsep dan rasional

pengantarabangsaan masing-masing. Menurut Morsidi (2010) definisi

pengantarabangsaan masih kabur, 'kenapa' IPT melaksanakan pengantarabangsaan

juga tidak jelas. Manakala strategi pengantarabangsaan masih konservatif iaitu

dengan melaksanakan aktiviti-aktiviti seperti menambah bilangan pelajar dan staf

antarabangsa tanpa merangka usaha ke arah kerja sama yang lebih bermakna seperti

kolaborasi penyelidikan dan kepakaran.

Kementerian Pengajian Tinggi menetapkan beberapa kriteria utama dalam

menentukan kluster IPTA. Kriteria pertama ialah nisbah pengambilan pelajar pasca

siswazah dan pelajar siswazah. Kluster universiti penyelidikan mempunyai nisbah

50:50 pelajar pasca siswazah dan pelajar siswazah manakala universiti komprehensif

dan universiti berfokus mempunyai nisbah 70:30. Kriteria kedua ialah penegasan

setiap kluster universiti. Kluster universiti penyelidikan memberi penegasan kepada

aktiviti penyelidikan, kluster universiti komprehensif memberi penegasan kepada

kepelbagaian bidang pengkhususan, manakala universiti berfokus memberikan

penegasan kepada satu bidang tertentu sahaja. (Kementerian Pengajian Tinggi,

2007).

15

Faktor latar belakang penubuhan dan usia sesebuah universiti tidak

dititikberatkan dalam pengkelasan IPTA oleh Kementerian Pengajian Tinggi di

Malaysia sedangkan setiap IPTA di Malaysia mempunyai latar belakang penubuhan

yang agak berlainan kerana terdapat sesetengah IPTA yang ditubuhkan hasil

daripada proses naik taraf daripada institut ataupun kolej kepada IPTA manakala

terdapat IPTA yang ditubuhkan sebagai universiti sejak penubuhannya. Sebagai

contoh, kluster universiti komprehensif yang dianggotai oleh empat buah IPTA iaitu

Universiti Teknologi Mara (UiTM), Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS),

Universiti Malaysia Sabah (UMS) dan Universiti Islam Antarabangsa (UIA)

mempunyai latar belakang penubuhan yang pelbagai. Universiti Teknologi Mara

(UiTM) merupakan IPTA yang dinaik taraf daripada Institut Teknologi Mara (ITM)

pada tahun 1999 manakala tiga buah universiti lagi ditubuhkan terus sebagai sebuah

universiti. Dari segi latar belakang, UiTM mempunyai kelebihan daripada aspek

program, kurikulum, kemudahan, kepakaran staf serta kepimpinan berbanding

dengan IPTA lain dalam kluster tersebut kerana UiTM telah menjadi sebuah institusi

pengajian tinggi lebih daripada sepuluh tahun. Kriteria dan sejarah penubuhan IPT

tersebut menunjukkan terdapatnya perbezaan daripada aspek iklim dan budaya setiap

kluster universiti. Berdasarkan kepada perbezaan ini dijangkakan terdapat perbezaan

daripada aspek konsep, rasional dan strategi pelaksanaan pengantarabangsaan bagi

setiap kluster universiti.

Model Kiub Pengantarabangsaan oleh Van Dijk dan Meijer (1999)

merupakan model yang dikembangkan dari Model Kuadrant oleh Davies (1992).

Model Kuadrant oleh Davies merupakan salah satu model yang digunakan pada

awal perkembangan pengantarabangsaan IPT. Model Kiub Pengantarabangsaan ini

membolehkan kedudukan pengantarabangsaan sesebuah IPT diletakkan dalam lapan

sel yang mewakili tiga dimensi iaitu dimensi polisi, dimensi sokongan dan dimensi

perlaksanaan. Model Kiub Pengantarabangsaan ini telah digunakan oleh Van Dijk

dan Meijer dalam menentukan kedudukan pengantarabangsaan tiga belas buah

universiti di Netherland. Menurut Van Dijk dan Meijer (1999), model ini tidak

bertujuan untuk menentukan kedudukan pengantarabangsaan sesebuah IPT,

bermaksud setiap institusi pendidikan tidak semestinya bergerak dari sel 1 ke sel 8,

sebaliknya ia hanyalah sebagai satu kayu ukur untuk menentukan kedudukan proses

pengantarabangsaan sesebuah institusi. Selain itu, ia juga dapat menjadi garis

panduan kepada sesebuah institusi tertentu agar dapat menyusun strategi bagi

16 menggerakkannya kepada sel yang lebih baik. Model ini telah digunakan oleh

beberapa pengkaji sebelum ini. Sehubungan dengan itu, kajian ini ingin melihat

kedudukan proses pengantarabangsaan IPT di Malaysia.

Sehubungan dengan itu, kajian ini akan dilaksanakan di enam buah IPTA

yang dipilih berdasarkan kepada jenis kluster IPTA. Dua buah IPTA dipilih

daripada setiap kluster iaitu kluster universiti penyelidikan, kluster universiti

berfokus dan kluster universiti komprehensif untuk mengenalpasti apakah konsep,

rasional dan strategi pengantarabangsaan seterusnya mengenalpasti apakah terdapat

perbezaan antara konsep, rasional dan strategi berdasarkan kluster universiti. Kajian

ini seterusnya akan melihat adakah terdapat perkaitan di antara konsep, rasional dan

strategi pelaksanaan setiap IPTA, juga melihat apakah terdapat perkaitan antara

polisi, sokongan dan pelaksanaan pengantarabangsaan IPTA di Malaysia. Kajian ini

telah dilaksanakan bagi mengetahui apakah terdapat dimensi baru dalam konsep,

rasional dan strategi pelaksanaan pengantarabangsaan yang akan diperolehi daripada

data temu bual. Selain itu, kajian ini juga akan mengenalpasti apakah strategi utama

dalam melaksanakan pengantarabangsaan di IPTA. Model Kiub Pengantarabangsaan

oleh Van Dijk dan Meijer (1999) telah digunakan untuk melihat kedudukan

pengantarabangsaan di ketiga-tiga kluster universiti tersebut. Akhir sekali, kajian ini

diharap dapat memberikan satu kerangka model pelaksanaan pengantarabangsaan

IPTA di Malaysia.

1.4 Objektif Umum Kajian

Kajian ini dilakukan untuk mengenalpasti konsep, rasional dan strategi

pelaksanaan pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster di Malaysia

1.5 Objektif Khusus Kajian

Kajian ini dilakukan berdasarkan kepada objektif khusus berikut:

17 i. mengenalpasti apakah konsep pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster

di Malaysia

ii. mengenalpasti apakah rasional pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster

di Malaysia

iii. mengenalpasti apakah strategi pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster

di Malaysia

iv. mengenalpasti adakah konsep dan rasional pengantarabangsaan IPTA

berdasarkan kluster di Malaysia berkaitan dengan strategi yang

dilaksanakan?

v. mengenalpasti adakah terdapat perbezaan di antara konsep, rasional dan

strategi pelaksanaan pengantarabangsaan berdasarkan IPTA

vi. mengenalpasti adakah terdapat perbezaan di antara konsep, rasional dan

strategi pengantarabangsaan di IPTA berdasarkan kluster di Malaysia.

vii. mengenalpasti adakah terdapat perkaitan di antara polisi, sokongan dan

pelaksanaan pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster di Malaysia.

viii. mengenalpasti apakah senarai petunjuk (indicator) pengantarabangsaan IPTA

di Malaysia.

ix. mengenalpasti kedudukan pengantarabangsaan IPTA berdasarkan Model

Kiub Pengantarabangsaan oleh Van Dijk dan Meijer

x. mengemukakan satu rangka model strategi perlaksanaan pengantarabangsaan

IPTA di Malaysia

1.6 Persoalan Kajian

Kajian ini diharap dapat menyumbang banyak maklumat dan data empirikal

berhubung dengan pengantarabangsaan Institusi Pengajian Tinggi Awam di

Malaysia. Berikut dikemukakan persoalan bagi kajian ini.

i. Apakah konsep, rasional dan strategi pengantarabangsaan IPTA di Malaysia

berdasarkan kepada kluster?

ii. Apakah terdapat perbezaan di antara konsep, rasional dan strategi

pelaksanaan pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster di Malaysia?

iii. Apakah terdapat perkaitan di antara konsep, rasional dan strategi pelaksanaan

pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster di Malaysia?

18 iv. Apakah terdapat perbezaan di antara polisi, sokongan dan pelaksanaan

pengantarabangsaan IPTA di Malaysia?

v. Apakah terdapat perkaitan di antara polisi, sokongan dan pelaksanaan

pengantarabangsaan IPTA berdasarkan kluster?

vi. Apakah strategi utama pengantarabangsaan yang dilaksanakan oleh IPTA di

Malaysia

vii. Apakah kedudukan proses pengantarabangsaan IPTA di Malaysia

berdasarkan Model Kiub Pengantarabangsaan Van Dijk dan Meijer (1999)?

viii. Apakah rangka strategi perlaksanaan pengantarabangsaan yang sesuai dalam

konteks negara Malaysia?