perkembangan bandar

8/2/2019 PERKEMBANGAN BANDAR

1/38

GEOGRAFI MANUSIA DAN

PEMBANGUNAN EKONOMI


2/38

Bandar : suatu unit politik, penempatan yang didiami oleh sejumlahpenduduk atau suatu kelompok rumah kediaman atau lain-lainstruktur .

Bangsa-Bangsa Bersatu ,1968-1969 : di Malaysia sesuatu kawasan

boleh dianggap bandar bila penduduknya berjumlah 10,000 orangatau lebih.

Bandar : gabungan antara tempat dengan penghuninya. Ditakrifkanuntuk meliputi keseluruhan elemen semula jadi, sosial dan buatan

manusia yang terkelompok dalam kawasan yang mempunyai ramaipenduduk.

Penduduk pula mempunyai kebudayaan yang tinggi termasuklahdalam berbagai-bagai kemahiran tetapi tidak dapat menghasilkantenaga yang mencukupi.

Dari segi fungsi : satu ekosistem terbuka yang mengembangkankebudayaan bandar melalui pertukaran bahan dan tenaga.

Dengan adanya sistem pengangkutan yang baik, kawasan pedalamandapat menyediakan sumber-sumber yang diperlukan oleh bandar(pekerja) dan pekerja pula dapat menyerap beberapa hasil daribandar.

Marcus

&

Detwyler

(1985)

Definisi

Bandar


3/38

Definisi perbandaran

Urbanisasi atau perbandaran adalah proses

perubahan sesuatu kawasan daripada luar

bandar kepada bandar.

Pembandaran juga berlaku apabila

petempatan bandar berkembang menjadi

bandar yang lebih besar dan kompleks.

Sifatnya seperti dari bandar kecil ke bandar

sederhana akhirnya menjadi bandaraya.


4/38

Konsepurbanisasi /

pembandaranmeliputi empataspek berikut :

Pertambahan jumlah dan peratus pendudukyang tinggal di kawasan bandar.

Contoh di Malaysia sebuah petempatandikelaskan sebagai bandar jika

mempunyai jumlah penduduk melebihi 10,000orang.

Peluasan saiz bandar denganpertambahan bangunan,

ruang, perniagaan,kawasan tempatan bandar,

peningkatan sistem danjaringan pengangkutan danpertambahan fungsi bandar.

Perubahan cara hidup pendudukdari tradisional kepada nilai dan

gaya hidupbandar yang lebih moden.

Pembandaran ditakrifkansebagai pembagunan

struktur dan tradisional(pertanian) kepada

ekonomi moden sepertiperindustrian, perkilangan

danperkhidmatan.


5/38

Proses Pembandaran

Suatu proses perubahan masyarakat, struktur,ekonomi dan fizikal dalam suatukawasan asalnya bersifat desa kepada bandar.

Proses pembandaran mampu dikenal pasti melaluipertumbuhan/perkembangan bandar-pertambahanjumlah penduduk.

Dengan kewujudan migrasi desa-bandar, perluasan

dan perkembangan guna tanah bandar serta implikasikemudahan-kemudahan sosial dan kemudahaninfrastruktur yang pesat memangkinkan perkembanganwilayah pembandaran.


6/38

Penentuan

kawasan

bandar

Bilanganpenduduk

Kawasan ygdiwartakan

Cirisosiologikal

Gabunganciri-ciri


7/38

Ciri-ciri lain yang diambil kira

Budaya danperhubungan yang

luas serta

kompleks

Mirip kepadaunsur-unsurbudaya barat

Unsur pentingialah kepelbagaian,

kepadatanpenduduk dan

aneka ragam gayahidup

Bergantung padasektor

perindustrian atauyg berkaitan

dgnnya sbg puncapendapatan


8/38

Perkembangan Bandar

Dari Segi Ruang, Sosial Dan

Ekonomi


9/38

Pembandaranawal (abad ke-15)

Pembandaran pd

zaman penjajah

Pembandaranselepas merdeka

Pembandaranselepas 1970-an

Pembandaran era1990-an dan abad

21 Perkembanganbandar dari

segi ruang


10/38

Pembandaran awal (abad ke-15)

Hanya tertumpu kpd satu atau dua pusat ygmempunyai banyak fungsi shj.

Cth : melaka sbg pusat perdagangan,pentadbiran, penyebaran agama, kebudayaan,penempatan dll.

Perkembangan bandar melaka dibantu oleh

kedudukan yg strategik. Melaka sbg bandar krn dasar kolonialisasi yg

dijalankan oleh pemerintah yg tak membenarkanbandar lain wujud.


11/38

Pembandaran pd zaman penjajah

Muncul pusat petempatan baru dan berkembangmembentuk bandar di TM.

Faktor perkembangan : tarikan sumber alam.

Cth bandar : ipoh, larut, taiping, kuala lumpur.

Slps tamat pendudukan Jepun, muncul bandar-

bandar baru melalui rancangan briggs. Cth : sg ruan dan karak di pahang. Jinjang dan tg

sepat di selangor.


12/38

Pembandaran selepas merdeka

Kemerdekaan menjd titik permulaan kpd

berlakunya migrasi dari desa ke bandar.

Migrasi menyebabkan proses urbanisasi

berkembang dan mampu memenuhi peluang

pekerjaan, pendidikan dan kemudahan bandar.

Cth : bandar KL, Georgetown, JB, Ipoh.

Bandar utama terus berkembang, sedangkan

desa terus ketinggalan sehingga mewujudkan

masalah duualisme ekonomi.


13/38

Pembandaran selepas 1970-an

Utk menghasilkan pembangunan bandar yg lebihseimbang.

1970 : kadar migrasi ke bandar diperlahankan menerusi

pembangunan wilayah dan rancangan peneroka diFELDA.

Kesan : bandar baru dibina. Cth : Jengka (JENGKA) danMuadzam Shah (DARA).

1980 : aliran migrasi desa-bandar kembali berlaku.

Faktor : perkembangan pesat sektor perindustrianberlaku di bandar shj.


14/38

Pembandaran era 1990-an dan abad 21

Faktor urbanisasi dan perindustrian sbg pemangkin.Cth : KL.

Langkah mengatasi : kerajaan sebarkan prosesurbanisasi ke pinggir dan luar bandar. Cth : Selayang,Sg. Way, Setapak, Cheras, Senawang, BB Nilai.

Abad ke-21 : IT perkembangkan proses urbanisasibandar.

Perkembangan bandar di Malaysia ditentukan olehjaringan internet, emel etc.

MSC jd model utk wujudkan bandar2 baru sptCyberjaya.


15/38

Perkembangan bandar dari segi sosial

Bandar mengalami transformasi yang cukup pesat khususnya darisegi ciri persekitaran fizikal termasuk persekitaran dan kualiti rumah

kediaman.

serta tahap kesejahteraan seperti boleh diukur berdasarkan

kesampaian isi rumah kepada perkhidmatan asas dan keselamatan.

Perkembangan ini menunjukkan bahawa, di sebalik pembandaran

dan pemodenan yang pesat, kejiranan tidak terlepas daripada

pelbagai gejala sosial yang lazimnya hanya melanda kawasan dalam

bandar.

Ancaman keselamatan timbul akibat meningkatnya pengangguran,ketagihan dadah dan insiden jenayah, khususnya jenayah kecurian,

pecah rumah dan rompakan di kawasan kediaman.

Gangguan ini menimbulkan keresahan dan menjejaskan tahap

kesejahteraan penghuni bandar.


16/38

Kemajuan Sistem Perhubungan antara yang ditekankan ialah sistem pos dan telegraf,

telefon dan radio. tujuan supaya perhubungan antara negeri di Tanah Melayu

dengan negeri-negeri lain dapat dibuat dengan pantas.

mula diperkenalkan di kawasan kegiatan ekonomi, pusatpentadbiran, pelabuhan seterusnya berkembang ke

kawasan petempatan.

tahun 1870-an pejabat pos dan telegraf dibina di Taiping,Perak.

kurun ke-20 setiap daerah di Perak boleh menghubungiTaiping melalui Telegraf.

tahun 1910 pejabat pos dan telegraf dibina di Pulau Pinang


17/38

Perkembangan bandar dari segi

ekonomi

1) Dasar Ekonomi Baru

- Melalui kepelbagaian teras ekonomi sepertipertanian, perindustrian dan perkhidmatan.

- Menggalakkan penyertaan orang Melayudalam ekonomi bandar.

- Pembukaan tanah baru Felda dan program

pembangunan wilayah dipesatkan denganmenerokai sumber, membuka tanah baru,selerakkan industri IKS & pembandaran desa.


18/38

- Penubuhan agensi sokongan menyertaiekonomi bandar seperti PERNAS, UDA, Bank

Industri, MIDF, FIMA.

- Program perindustrian seperti intensif buruh,asas sumber, letrik & elektronik.


19/38

2) Dasar Pembangunan Nasional (DPN)

- PIP1 dan PIP2 teras ekonomi negara : industriintensif modal & asa pengetahuan, teknologi

maklumat yang keluarannya untuk eksport.

- Sumbangan sektor perkhidmatan meningkatseperti pelancongan, perdagangan, kewangan.

- Globalisasi ekonomi : ikut tekanan pasaran

kerana tidak upaya menghalang kemaraanglobalisasi, liberalisasi dan deregulasi.


20/38

Hubung kait antara perbandaran

bandar dengan ruang


21/38

Hubung kait antaraperkembangan

bandar dengan

ruang

Rebakanbandar

Sub bandar

metropolis

megalopoliskonurbasi

b. Satelit

b. baru


22/38

1) Rebakan bandar (limpahan pembandaran)

Proses perluasan saiz dan pengaruh bandar darikawasan pusat bandar ke pinggir bandar.

Sejajar dgn perkembangan sistem dan jaringanpengangkutan. Pengaruh ini penting dlmmenentukan tahap ketersampaian pergerakanantara bandar dgn pinggir bandar.

Cth : KL.

Berlaku LP ke semua arah.

perebakan pembangunan KL menghala keSepang. (dihubungkan melalui jln raya, sistemkereta api, ERL, MSC).


23/38

2) Sub bandar

Kawasan pinggir bandar yg berfungsi sbg penyokongkpd pusat bandar.

Pembentukkannya berkait rapat dgn proses rebakanbandar dan ketepuan pembangunan di pusat bandar.

Kwsn pinggir bandar menampung fungsi bandar yg taksesuai utk berada di pusat bandar.

Cth : Gombak, Selayang, Ampang dan Cheras sbg subbandar KL.

Penduduk menjdkn sub bandar sbg tempat kediamanwalaupun bekerja di pusat bandar.

Perhubungan berlaku menerusi mobiliti penduduk,pekerja dan pergerakan barangan dan perkhidmatan.


24/38

3) Metropolis

Gelaran utk bandaraya yg mempunyai jumlah

penduduk melebihi sejuta org.

Mempunyai kepelbagaian fungsi spt pusat

pentadbiran, perdanganan, kewangan dan

bank, perniagaan, pendidikan dll.

Kebiasaan berfungsi sbg ibu negara. Cth :

metropolis Bangkok dan Tokyo.


25/38

4) Megalopolis

Cantuman bbrp megapolis.

Penduduk lebih 10 juta org.

Kawasan sempadan sukar utk dikenalpasti krnkawasan tepubinanya bertembung dan

bertindih.

Cth megalopolis dunia:

megalopolis Bostun-Washington di AS.

megalopolis Tokaido.


26/38

5) Konurbasi

Proses penggabungan antara pinggir bandar dgn

pinggir bandar lain di kawasan berdekatan.

Terhasil drp rebakan bandar ke kawasan pinggir

bandar dan membolehkan sempadan bandarmembesar sehingga bertindih.

Zon ini mempunyai nilai ekonomi lebih tinggi.

Cth : zon konurbasi di batu tiga shah alam (majudgn perindustrian, perumahan, perniagaan,

perdagangan.)


27/38

6) Bandar satelit

Sebuah bandar yg dibina dan diwujudkan khas

tdk jauh dr bandar induk

Dianggap sbg bandar cawangan.

Fungsi: kawasan kediaman dan perindustrian.

Hubungan antara bandar induk dgn bandar satelit

masig berlangsung dlm konteks pentadbiran,

urusan kewangan dll. Contoh: Petaling Jaya bg Kuala Lumpur, Senawang

bg Seremaban, Bayan Baru bg P.Pinang.


28/38

7) Bandar Baru

Kawasan petempatan yg bercirikan bandar ygdirancang dan dibangunkan di kwsn yg selama initdk ada bandar khususnya luar bandar.

Cth bandar baru terancang di Malaysia: BandarBaru Nilai, B.B Sri Petaling, B.B Bangi, dan B.BAmpang.

Bandar baru ada pusatnya sendiri tanpa perlu

bergantung kepada bandar lain dr segikemudahan asas, perkhidmatan, kegiatanekonomi.


29/38

Halangan dalam perkembangan

bandar

1) Faktor fizikal

- Meliputi bentuk muka bumi dan kesuburan

tanah.

- Perbezaan BMB yg bergunung-ganang,

berlembah dan berlurah berbanding kawasan

pamah, rata dan beralun mempengaruhi

pembangunan pertanian, tapakbina dan

ketersampaian.


30/38

2) Taburan sumber alam yg tidak seimbang

- Contohnya sumber mineral, hutan, bahanmentah.

- Kawasan2 yg kaya dgn sumber terlebih dahulu

diteroka dan dimajukan berbanding kawasankurang sumber.

- Cth: negeri Perak, Selangor, dan N.Sembilan

lebih maju kerana memiliki sumber biji timah.


31/38

3) Kesan penjajahan

- Penjajah hanya majukan kawasan yg

berpotensi sahaja.

- Cth: sejarah lampau menyaksikan negeri2 yg

kaya dgn sumber alam sahaja dimajukan

penjajah spt Perak, Selangor, N.Sembilan.

- Hal ini berikutan tujuan utama penjajah yg

ingin mengeksploitasi sumber alam.


32/38

4) Faktor politik, dasar, dan rancangan kerajaan

- Meliputi rancangan pembangunan bandar,

industri dan pertanian yg bertumpu dikawasan pantai barat Semenanjung Malaysia

shj.

- Kawasan-kawasan yg lain lambatdibangunkan.

- Tumpuan pembangunan di kawasan yg sedia

maju pd awal merdeka terpaksa dibuat krnkerajaan masih belum mampu menyebarkan

pembangunan secara menyeluruh.


33/38

5) Faktor penduduk

- Meliputi taburan, kepadatan, saiz dan jumlah,pendapatan perkapita serta taraf pendidikanyg berbeza antara kawasan.

- Mempengaruhi saiz pasaran dan kuasa beli,

taraf hidup, kesediaan menerima pemodenandan mengubah cara hidup..

- Kawasan bandar mudah dibangukanberbanding kawasan luar bandar yg bersifattertutup dan sukar menerima aruspemodenan.


34/38

6) Faktor sosial

- Meliputi kemudahan pendidikan, kesihatan,

prasarana dan pengangkutan& perhubungan.- Jaringan pengangkutan misalnya jaluran

pantai barat semenanjung dihubungkan dgnsistem lebuhraya yg besar spt PLUS, Lebuhraya

Persekutuan dll.

- Tapi kawasan pantai timur hanya adaLebuhraya Pantai Timur.

- Kemudahan2 ini mampu meningkatkanketersampaian, meningkatkan moboliti buruhdan jimatkan kos pengangkutan barangan.


35/38

Langkah mengatasi

1) Program Pembangunan In Situ

- Menekankan pembangunan fizikal desa sptbekalan elektrik dan air, jalan raya,

telekomunikasi dll.- Sesetengah kawasan desa yg berpotensi dipilih

secara khusus dan dinaik taraf menerusi projekdesa wawasan.

- Strategi pembangunan in situ dibentuk khas utkbaik pulih serta memodenkan kampungtradisional.


36/38

Contoh:

Dua jenis program pembangunan in situ yg

dilaksanakan di Malaysia:

i) Utk kawasan penanaman padi spt di kawasan

MADA (Kedah) dan KADA (Kelantan), projek tali

air dan pertanian daerah Besut, Terengganu.

ii) Utk kawasan bukan penanaman padi spt projek

Pembangunan Integrasi Pertanian Johor Barat,

Pahang Barat dan N.Sembilan Timur ygmengusahakan tanaman getah, kelapa sawit,

kelapa, buah-buahan dan nanas.


37/38

2) Penyelerakan dan penyebaran industri ke desa.

- Kawasan desa yg berpotensi akan dikenalpasti

dan dibina kilang pembuatan atau pemprosesan.- Utk pastikan dasar penyelerakan industri dr

bandar ke luar bandar berjaya, kerajaan

menyediakan infrastuktur fizikal dan sosial sptjalan raya, bekalan air, elektrik dll.

- Dgn adanya penyelerakan industri berskala besar

(pembuatan, pemprosesan) secara tidak langsung

akan mpercepatkan pembangunan di kawasan

luar bandar.


38/38

3) Rancangan pembangunan wilayah secarakhusus

- Satu strategi pembangunan secara khusus di

wilayah yg dikenalpasti mundur.- Antara Rancangan pembangunan wilayah yg

ada autonomi khusus utk memajukan wilayahmundur ialah:

Lembaga Kemajuan Wilayah JENGKA,KETENGAH, DARA, KESEDAR KEJORA dll.

perkembangan bandar

Documents