morfologi,sintaksis & kesusasateraan

7/27/2019 MORFOLOGI,SINTAKSIS & KESUSASATERAAN

1/42

SOALAN (i)Berdasarkan buku Tatabahasa Dewan Bahasa dan Pustaka dan pengetahuan

yang anda peroleh dalam pembelajaran yang tatabahasa Bahasa Melayu,

secara individu laksanakan tugasan berikut:

Kenal pasti dan pilih petikan cerpen daripada mana-mana majalah Dewan

Bahasa dan Pustaka yang panjangnya antara 350-400 patah perkataan.

Huraikan bentuk dan penggolongan kata yang terdapat di dalam petikan

tersebut.

1.0 Pengenalan

Bahasa Melayu mempunyai beberapa cara membentuk perkataannya. Ada

bentuk perkataan yang bersifat tunggal, contohnya, buku, elok, tinggi dan

tugas . Di samping itu terdapat perkataan yang dibentuk hasil daripada proses

pengimbuhan, pemajmukan, dan penggandaan. Antara contoh perkataan yang

dibentuk secara pengimbuhan ialah terpakai, menurunkan dan disiram; contoh

perkataan yang dibentuk secara pemajmukan ialah ambil alih dan kertas kerja;

dan perkataan yang dibentuk secara penggandaan ialah pulau-pulau dan labah-

labah.

Saya akan menganalisis cerpen yang bertajuk Dairi Kasih. Dalam bahagian ini

akan membincangkan proses pembentukan kata dalam bahasa Melayu dari segi

bentuk-bentuk yang terhasil seperti berikut:

a) Bentuk kata tunggal

b) Bentuk kata terbitan

c) Bentuk kata majmuk

d) Bentuk kata ganda


2/42

1.1 Bentuk kata tunggal

Perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu yang tidak menerima sebarang

imbuhan atau tidak mengalami proses penggandaan dan perangkaian tergolongdalam jenis kata tunggal. Kata tunggal boleh terdiri daripada perkataan yang

mengandungi satu suku kata atau beberapa suku kata. Satu suku kata

bermaksud perkataan ini terdiri daripada satu vokal (V) dan satu atau lebih

konsonan (K). konsonan-konsonan itu hadir di hadapan atau di belakang vokal

atau hadir serentak di hadapan atau di belakang.

1.1.1 Kata tunggal satu suku kata

Jumlah kata tunggal dengan satu suku kata dalam bahasa Melayu amat terhad,

iaitu kira-kira 500. Ada antaranya merupakan pinjaman daripada bahasa-bahasa

asing, terutamanya bahasa Arab dan bahasa Inggeris. Ada juga perkataan-

perkataan yang merupakan kependekan bagi perkataan-perkataan dua suku

kata atau lebih, misalnya ku untuk aku dan tu untuk itu, tetapi perkataan-

perkataan sedemikian tidak dianggap satu suku kata.

Pola gabungan konsonan-vokal dalam kata tunggal bahasa Melayu adalah

seperti berikut:

1. KV

2. VK

3. KVK

4. KKVK

5. KVKK

6. KKKV

7. KKKVK


3/42

Antara contoh kata tunggal satu suku kata yang terdapat dalam cerpen Dairi

Kasih ialah:

KV VK KVK KKVK KVKK KKKV KKKVK

ya - tak - bang - -

ni - nak - yang - -

- - dan - - - -

- - pun - - - -

- - set - - - -

- - kes - - - -

- - dah - - - -

1.1.2 Kata tunggal dua suku kata

Sebahagian besar daripada perkataan dalam bahasa Melayu terdiri daripada dua

suku kata. Antara pola-pola kata tunggal dengan dua suku kata adalah seperti

berikut:

1. V + KV2. V + VK

3. V + KVK

4. VK + KV

5. VK + KVK

6. KV + V

7. KV + VK

8. KV + KV

9. KV + KVK

10.KVK + KV

11.KVK + KVK

1.1.3 Kata tunggal tiga suku kata


4/42

Sebahagian besar daripada perkataan dalam bahasa Melayu yang terdiri

daripada kata tunggal tiga suku kata ialah kata-kata pinjaman. Oleh itu, jumlah

kata tunggal jenis ini amat kecil bilangannya, tetapi mempunyai pola-pola

susunan konsonan-vokal yang banyak seperti berikut:

1. KV + V + KV

2. KV + V + KVK

3. V + KV +V

4. KV + KV +V

5. KVK + KV + V

6. KV + KV +VK

7. KVK + KV + VK

8. V + KV +KV

9. V + KV + KVK

10.VK + KV + KV

11.KV +KV + KV

12.KVK + KV + KV

13.VK + KV + VK

14.V + KV + VK15.KV + KV + KVK

16.KVK + KV + KVK

17.KV + KVK + KV

18.KVK + KVK + KV

19.KV + KVK + KVK

1.1.4 Kata tunggal empat suku kata dan lebihTerdapat sebilangan kecil kata tunggal yang terdiri daripada empat suku kata

dan lebih. Kebanyakan perkataan ini ialah kata pinjaman.

Dua Suku Kata Tiga Suku Kata Empat Suku Kata atau Lebih


5/42

telah mereka perasaan

pada sesama kesempatan

waktu bahawa kelihatan

masih selama keluarga

penuh menarik -

dalam halaman -lantas suara -

orang kepada -

insan bantuan -

Selain kata-kata seperti di atas kata akronim juga tergolong ke dalam jenis kata

tunggal. Akronim ialah kata singkatan yang terbentuk dengan menggabungkan

huruf awal suku kata atau gabungan kombinasi huruf awal dan suku kata

daripada satu rangkai kata, dan ditulis serta dilafazkan sebagai kata yang wajar,

contohnya:

Bernama - (Berita Nasional Malaysia)

Gapena - (Gabungan Penulis Nasional)

Mara - (MajlisAmanah Rakyat)

ubahsuai - (ubah sesuai)

kugiran - (kumpulan gitarrancak)

1.2 Bentuk kata terbitan

Kata terbitan ialah bentuk perkataan yang dihasilkan melalui proses

pengimbuhan, iaitu proses yang menggandingkan imbuhan pada kata dasar.

Imbuhan terdiri daripada morfem terikat sementara kata dasar ialah bentuk


6/42

morfem bebas yang dapat menerima imbuhan. Berdasarkan kedudukannya pada

kata dasar, imbuhan dapat dibahagikan kepada empat jenis, iaitu:

i. Awalan, yang hadir sebelum kata dasar

ii. Akhiran, yang hadir sesudah kata dasar

iii. Apitan, yang hadir secara mengapit kata dasar, iaitu dua

bahagian imbuhan hadir serentak di awal dan akhir kata dasar

iv. Sisipan, yang hadir di celahan kata dasar

1.2.1 Kata terbitan berawalan

Awalan dapat wujud dalam kata nama terbitan, kata kerja terbitan dan kata

adjektif terbitan seperti yang disenaraikan berikut:

i. Awalan kata namaii. Awalan kata kerja

iii. Awalan kata adjektif

Antara contoh-contoh awalan kata nama yang terdapat dalam cerpen Dairi Kasih

ialah:

(i) Awalan kata nama

pe- (pegawai)


7/42

ke- (ketua)

Didapati awalan kata nama untuk pem-, pen-, peng-, penge-, pel-, per-, pe-,

juru-, maha-, tata-, pra-, sub-, supra-, eka-, dan dwi- tiada dalan cerpen Dairi

Kasih.

(ii) Awalan kata kerja

me- (memandu, menaip, menatap, memulas, memeluk)

mem- (membantu, membaca)

meng- (mengambil, mengadu)

menge- (mengetuk)

ber- (berbisik, berfikir, berjalan, bercakap, berjawab)

ter- (tertulis, terlukis, tertidur)

di- (ditarik, diminta)

Didapati awalan kata kerja untuk men-, memper-, be-, bel-, dan diper- tiada

dalam cerpen Dairi Kasih.

(iii) Awalan kata adjektif

Didapati awalan kata adjektif tiada dalam cerpen Dairi Kasih.

1.2.2 Kata terbitan berakhiran

Akhiran dalam bahasa Melayu hanya dapat wujud dalam kata nama terbitan dan

kata kerja terbitan sahaja seperti yang berikut:


8/42

(i) akhiran kata nama

(ii) akhiran kata kerja

Antara contoh- contoh akhiran kata nama dan akhiran kata kerja yang terdapat

dalam cerpen Dairi Kasih ialah:

(i) Akhiran kata nama

-an (hambatan)

(ii) Akhiran kata kerja

-kan (tinggalkan)

-i (duduki)

1.2.3 Kata terbitan berapitan

Apitan wujud dalam kata nama terbitan, kata nama kerja terbitan dan kata

adjektif terbitan seperti yang disenaraikan berikut:

(i) Apitan kata nama(ii) Apitan kata kerja

(iii) Apitan kata adjektif

Antara contoh-contoh apitan kata nama, apitan kata kerja, dan apitan kata

adjektif yang terkandung dalam cerpen Dairi Kasih ialah:

(i) Apitan kata nama

per--an (perhatian)


9/42

(ii) Apitan kata kerja

me--kan (menampakkan, menundukkan)

men--kan (menjelaskan)

mem--kan (membuatkan)

meng--kan (mengizinkan)

ber--an (berjauhan, bersahutan)

me--i (merindui)

ke--an (kesepian,kedengaran)

(iii) Apitan kata adjektif

Didapati tiada unsur apitan kata adjektif dalam cerpen yang dikaji.

1.2.4 Kata terbitan bersisipan

Bentuk sisipan tidak produktif lagi dalam pembentukan kata terbitan dengan

maksud kata terbitan baharu tidak lagi dibentuk dengan sisipan. Bentuk-bentuk

kata sisipan sudah membeku dalam kata terbitan tertentu dan tidak dapat hadirdalam perkataan-perkatan yang lain kecuali dalam beberapa istilah yang baru

dicipta.

Contoh :

Sisipan Kata Nama Sisipan Kata Adjektif Sisipan kata kerja

kelabut gelembung jelajah

seruling semerbak gelegak

keruping gemilang -

telunjuk sinambung -


10/42

Didapati tiada unsur kata terbitan bersisipan dalam cerpen yang dikaji.

1.3 Bentuk kata majmuk

Proses pemajmukan ialah proses yang merangkaikan dua kata dasar atau lebih

dan bentuk yang terhasil membawa makna tertentu. Kata majmuk dieja terpisah

dan bertindak sebagai satu unit, iaitu bentuknya tidak boleh menerima sebarang

penyisipan unsur lain.

1.3.1 Bentuk yang telah mantap

antarabangsa setiausaha

beritahu sukarela

bumiputera suruhanjaya

jawatankuasa tandatangan

kakitangan tanggungjawab

kerjasama warganegara

olahraga pesuruhjaya

matahari

Didapati tiada unsur bentuk yang telah mantap dalam cerpen yang dikaji.

1.3.2 Penggandaan Kata Majmuk

Kata majmuk yang digandakan hanya melibatkan unsur pertama kata sahaja.

Bagi penggandaan kata majmuk yang melibatkan simpulan bahasa dan bentuk

yang telah mantap, hendaklah digandakan keseluruhan unsurnya.

Contoh :

Alat-alat tulis Balai-balai raya

Gambar-gambar rajah Ketua-ketua menteri

Suku-suku kata Kapal-kapal terbang


11/42

Didapati tiada unsur penggandaan kata majmuk dalam cerpen yang dikaji.

1.3.3 Pengimbuhan kata majmukKata majmuk boleh menerima imbuhan untuk menghasilkan kata terbitan.

Contoh :

Bercampur aduk Daya serapan

Ditemu bual diurusniagakan

Mengambil alih Menyatupadukan

Didapati tiada unsur pengimbuhan kata majmuk dalam cerpen yang dikaji.

1.4 Bentuk kata ganda

proses penggandaan dalam bahasa Melayu ialah proses yang menggandakan

kata dasar. Dalam proses demikian kata dasar boleh mengalami penggandaan

penuh atau penggandaan separa. Kata dasar juga boleh digandakan secara

berentak, iaitu berdasarkan rentak bunyi tertentu.

Antara contoh-contoh yang terdapat dalam cerpen Dairi Kasih ialah:Penggandaan penuh Penggandaan separa Penggandaan berentak

Tiang-tiang Terhinggut-hinggut -

Anak-anak Kedua-dua -

Barang-barang Perlahan-lahan -

Pemandu-pemandu Tersekat-sekat -

- Bersama-sama -


12/42

2.0 PENGGOLONGAN KATA

2.1GOLONGAN KATA NAMA

2.1.1 Kata Nama Khas

2.1.2 Kata Nama Am

2.1.3 Kata Ganti Nama

2.2 GOLONGAN KATA KERJA

2.2.1 Kata Kerja Tak Transitif

2.2.2 Kata Kerja Transitif

2.3 GOLONGAN KATA ADJEKTIF2.4 GOLONGAN KATA TUGAS

2.1 GOLONGAN KATA NAMA


13/42

Merangkumi sejumlah perkataan yang boleh menjadi unsur inti pada binaan

frasa nama dan lazimnya kata ini menamakan orang, tempat atau benda.

Terbahagi kepada tiga:

(i) Kata Nama Khas

(ii) Kata Nama Am

(iii) Kata Ganti Nama

2.1.1 Kata Nama Khas

Kata nama khas ialah kata nama yang merujuk nama sesuatu benda yang

khusus dan ejaannya berpangkalkan huruf besar. Kata nama khas terbahagi

kepada dua kumpulan iaitu kata nama khas hidup dan kata nama khas tak hidup.

Kata nama khas hidup pula terbahagi kepada dua lagi, iaitu kata nama khas

hidup manusia dan kata nama khas hidup bukan manusia.

Antara contoh-contoh yang terdapat dalam cerpen yang dikaji ialah:KATA NAMA KHAS

Kata Nama Khas Tidak

Hidup

Kata Nama Khas Hidup

manusia bukan manusia

Taiwan Nurul Iman Sufi -

Kuala Lumpur Pak Long -

Ketua Polis Negara Tan Sri Musa Hassan -

Ops Sikap XII - -

Ketua Jabatan - -

- - -

- - -


14/42

2.1.2 KATA NAMA AM

Kata nama am ialah perkataan yang merujuk benda-benda atau perkara-perkara

yang umum sifatnya. Kata nama am dapat dibahagikan kepada dua jenis, iaitukata nama am abstrak dan kata nama am konkrit.

Antara contoh-contoh yang terdapat dalam cerpen yang dikaji ialah:

Kata Nama Am

Kata Nama Am Abstrak Kata Nama Am Konkrit

Sepi Rumah

Sunyi Pokok kelapa

Rindu Atap

Gembira Tiang

Malu Rumbia

Sebak Kayu

Malam Pintu

Warna Pemandu

- Kodok


15/42

- Jam

- Tangga

- -

- -

- -

2.1.3 Kata Ganti Nama

Kata ganti nama ialah perkataan-perkataan yang digunakan bagi menggantikan

nama benda atau orang. Kata ganti nama terbahagi kepada dua jenis, iaitu kata

ganti nama tunjuk dan kata ganti nama diri.


Kata Ganti Nama

Kata Ganti Nama Tunjuk Kata Ganti Nama Diri

tanya orang

itu apa aku

ini kenapa dia

- di mana kami

- siapa -

- adakah -- - -


16/42


17/42

2.2.3 Kata Kerja Transitif

Aktif Pasif

mendengar ditarik

membaca diminta

menarik ditutup

menaip kunikahi

- dikasihi

- -

- -


18/42

2.3 GOLONGAN KATA ADJEKTIFKata adjektif ialah sejumlah perkataan yang boleh menjadi unsur inti dalam

binaan frasa adjektif. Golongan kata adjektif tidak mempunyai subgolongan yang

ketara. Kata adjektif terbahagi kepada sembilan kumpulan.


Sifat/

Keadaan

Warna Ukuran Bentuk pancaindera waktu cara perasaan jarak

penat merah kecil bujur cantik lambat cepat rindu jauh

tersentak - - - - cepat lambat sedih -

sebak - - - - petang - gembira -

senyum - - - - malam - sunyi -

sepi - - - - - - ceria -senyap - - - - - - sayu -

selesa - - - - - - cemas -

suram - - - - - - - -

cemas - - - - - - - -

- - - - - - - - -


19/42

2.4 GOLONGAN KATA TUGAS

Golongan kata yang bersifat pelbagai jenis atau heterogen, iaitu terkandung

dalamnya golongan-golongan kecil yang berbeza-beza tetapi mempunyai satu

sifat yang sama iaitu tidak boleh menjadi unsur inti bagi frasa-frasa endosentrik:

frasa nama,frasa kerja dan frasa adjektif.Perkataan-perkataan dalam golongan

kata tugas ini masuk dalam binaan ayat sama ada melalui perhubungan

daripada golongan kata nama, kata kerja dan kata adjektif, ataupun melalui

perhubungan secara lansung dengan binaan frasa atau klausa tertentu.

Kata Hubung dan sambil atau tetapi untuk yang dengan

Kata Seru - - - - - - -

Kata Tanya bagaimana kenapa apa siapa - - -

Kata Perintah tolong - - - - - -

Kata pangkal

ayat

- - - - - - -

Kata Bantu sudah akan pernah - - - -

Kata Penguat sangat amat paling

Kata Penegas juga -lah -tah pun

Kata Nafi tidak bukan

Kata Pemeri adalah ialah iaitu

Kata Sendi

Nama

daripada dengan dari ke di

Kata

Pembenar

- - - - - - -

Kata Bilangan - - - - - - -Kata Arah dalam tepi kiri kanan - - -

Kata Penekan -nya - - - - - -

Kata

Pembenda

-nya - - - - - -


20/42

SOALAN (ii)

Nyatakan definisi, jenis dan fungsi frasa Bahasa Melayu. Berdasarkan cerpen diatas, kenal pasti 15 ayat dan huraikan nama frasa yang menjadi binaan ayatyang berkenaan. (Frasa dalam Bahasa Melayu ialah FN; FK; FA dan FS.)

2.1 TAKRIF FRASA BAHASA MELAYU

2.1.1 Frasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang

mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan, ataupun satu

perkataan yang berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau

lebih.

2.1.2 Frasa berbeza daripada klausa kerana binaan frasa boleh mengandungi

hanya subjek atau hanya predikat, dan dalam suatu susunan tatabahasa

frasa boleh menjadi konstituen kepada klausa ataupun konstituen frasa itu

sendiri.

2.1.3 Frasa juga dapat difahami sebagai binaan daripada satu perkataan yang

mempunyai potensi untuk menjadi unit yang mengandungi dua perkataan

atau lebih.

2.1.4 Contoh frasa yang dikembangkan daripada satu perkataan menjadi dua

perkataan atau lebih :

Frasaburung

seekor burung

burung merpati

seekor anak burung

seekor anak burung merpati

2.2 JENIS FRASA BAHASA MELAYU


21/42

Terdiri daripada empat jenis frasa iaitu:

i. Frasa namaii. Frasa kerjaiii. Frasa adjektif

iv. Frasa sendi nama

Frasa Nama, Frasa Kerja dan Frasa Adjektif bersifat endosentrik iaitu frasa

yang mempunyai satu unsur inti yang dapat mewakili keseluruhanfrasanya.

Frasa Sendi Nama bersifat eksosentrik iaitu frasa yang tidak mempunyai

satu inti yang dapat mewakili keseluruhan frasanya.

2.3 FUNGSI FRASA BAHASA MELAYU

BINAAN FRASA

Binaan frasa terbahagi kepada empat jenis iaitu :

1. Frasa nama (FN)

i. Frasa nama ialah binaan yang, dari sudut nahu, boleh terdiri daripada

satu perkataan atau beberapa perkataan yang boleh berfungsi

sebagai konstituen dalam binaan ayat.

ii. Binaan frasa nama boleh terbentuk daripada satu perkataan sahaja

ataupun sederetan perkataan. Jika dibentuk oleh sederetan

perkataan, maka terdapat dua jenis hubungan antara perkataan-

perkataan itu iaitu :

iii. Jenis yang terdiri daripada satu perkataan yang merupakan inti bagi

seluruh frasa nama itu, sementara perkataan atau perkataan-

perkataan lain merupakan penerang atau penerang-penerangnya.

Contoh :


22/42

Frasa Nama SubjekPredikat

Inti Penerang

Askar Melayu Diraja berbaris di padang.

Guru sekolah agama itu guru saya.

Berlagak ke sana ke mari menjadi tabiatnya.

Kelakuan baik Selalu mendapat pujian.

Jenis yang terdiri daripada dua unsur inti di dalamnya.

Contoh :

Frasa Nama SubjekPredikat

Inti IntiKerusi meja untuk pelajar-pelajar sahaja.

Ibu bapa tidak perlu datang.

Pinggan mangkuk tersusun dengan rapi di atas para.

2. Frasa kerja (FK)

2.1 Frasa kerja ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau lebih

dan kata intinya kata kerja.

2.2 Binaan frasa kerja terdiri daripada dua jenis, iaitu :

2.3 Frasa kerja tanpa objek


23/42

(i) Kata kerjanya tidak perlu disambut oleh sesuatu frasa nama sebagai objek

untuk melengkapkannya.

(ii) Frasa kerja yang demikian mengandungi kata kerja tak transitif.

Contoh:

SubjekFrasa Kerja

Kata Kerja Keterangan

Mereka sedang tidur.

Belukar itu terbakar perlahan-lahan.

Hujan turun dengan lebatnya.

2.4 Frasa kerja yang mengandungi objek

i. Kata kerjanya harus disambut oleh frasa nama sebagai objek untuk

melengkapkan kata kerjanya.

ii. Frasa kerja yang demikian mengandungi kata kerja transitif.

iii. Objek boleh juga diikuti oleh bahagian keterangan.

Contoh :

SubjekFrasa Kerja

Kata Kerja Objek KeteranganDia menjalankan tugasnya dengan baik.

Anaknya menghidangkan sedulang makanan.

Budak itu membaca buku.

3. Frasa adjektif (FA)

3.1 Susunan perkataan yang terdiri daripada satu atau beberapa perkataan

yang mengandungi kata sifat atau adjektif sebagai kata intinya.

3.2 Terdapat tiga jenis frasa adjektif, iaitu :

3.3 Frasa adjektif sebagai predikat

i. Dalam susunan ayat biasa, frasa adjektif sebagai predikat hadir

selepas subjek.


24/42

Contoh :

Subjek Predikat

Adiknya sangat pandai.

Orang muda itu kacak sungguh.Sekolahnya jauh dari situ.

3.4 Frasa adjektif sebagai keterangan dalam predikat.

i- Frasa adjektif boleh hadir selepas frasa kerja, iaitu menjadi keterangan.

Contoh :

Subjek PredikatFrasa Kerja Keterangan (Frasa Adjektif)

Dia berjalan sangat cepat.

Bayi itu tidur nyenyak sekali.

Pemidato itu berucap sungguh lantang.

3.4 Frasa adjektif sebgai unsur penerang.

Contoh :

SubjekPredikat

Frasa Nama Penerang

Duta Besar itu di Beijing paling lama.

Pegawai belia kami ke pusat latihan amat kerap.

Alia orang kaya.

4. Frasa sendi nama (FS)


25/42


26/42

dengan belakang parang

untuk luar negara

4.5 Kata Sendi Nama + (Kata Nama Arah) + Frasa Nama +

(keterangan)

i. Binaan frasa nama juga boleh terbentuk apabila frasa nama

yang menjadi pelengkap kepada kata sendi nama itu diikuti

keterangan.

ii. Seperti ayat komplemen juga, unsur keterangan hadir secara

pilihan.

Contoh :

Frasa Sendi Nama

Kata Sendi

Nama

Frasa NamaKeterangan

Kata Arah Frasa Nama

ke selatan negeri Jerman pada musim

panas

dari belakang rumah dengan cara tiba-


27/42

tiba

di atas pangkuan ibu saban hari

pada hujung minggu untuk kepentingan

keluarga

RINGKASAN

FN Frasa Nama

FK Frasa Kerja

FA Frasa Adjektif

FSN Frasa Sendi NamaKN Kata Nama

KK Kata Kerja

KA Kata Adjektif

KS Kata Sendi Nama

KB Kata Bantu

KH Kata Hubung

KNa Kata Nafi

KAr Kata Arah

KT Kata Tugas

KM Kata Majmuk

KP Kata Pangkal Ayat

KPe Kata Penegas


28/42

AYAT DAN NAMA FRASA YANG MENJADI BINAAN AYAT DALAM CERPEN.

Ayat 1

Aku bergegas ke bilik Iman.

Subjek Predikat

Aku bergegas ke bilik Iman.

FN-merujuk kepada aku

KN-merujuk kepada aku

FK-merujuk kepada bergegas

FN-merujuk kepada Iman

FSN- merujuk kepada ke bilik Iman

Ayat 2

Aku perlahan-lahan menghampirinya.

Subjek Predikat

Aku perlahan-lahan menghampirinya.



FK-merujuk kepada menghampirinya.

KG-merujuk kepada perlahan-lahan

Ayat 3

Aku turut sama membaca nota yang tertulis.

Subjek Predikat

Aku turut sama membaca nota yang tertulis.

FN-merujuk kepada aku FK-merujuk kepada membaca dan tertulis


29/42


Ayat 4

Badannya terhinggut-hinggut menahan esakan.

Subjek Predikat

Badannya terhinggut-terhinggut menahan esakan.

FN-merujuk kepada badannya

KN-merujuk kepada badannya

FK-merujuk kepada menahan

KM-merujuk kepada terhinggut-hinggut

KA-merujuk kepada esakan

Ayat 5

Nota ringkas ini turut mengundang sebak di dadaku.

Subjek Predikat

Nota ringkas ini turut mengundang sebak di dadaku.

FN- merujuk kepada nota ringkas

KT-merujuk kepada ini

FK-merujuk kepada mengundang

FA-merujuk kepada sebakFSN-merujuk kepada di dadaku

Ayat 6

Aku tersentak.

Subjek Predikat

Aku tersentak.



FK-merujuk kepada tersentak


30/42

Ayat 7

Aku terus menoleh memandang Iman.

Subjek Predikat

Aku terus menoleh memandang Iman.

FN-menerangkan tentang aku


FK-menerangkan tentang menoleh dan

memandang

KN-merujuk kepada Iman

Ayat 8

Mata Iman menatap penuh harapan.

Subjek Predikat

Mata Iman menatap penuh harapan.

FN-menerangkan tentang mata Iman FK-menerangkan tentang menatap

Ayat 9

Sehelai kertas putih terlukis sebuah rumah yang belum berwarna.

Subjek Predikat

Sehelai kertas putih terlukis sebuah rumah yang belum

berwarna.

FN-menerangkan tentang sehelai

kertas putih

FK-menerangkan tentang terlukis


31/42

Ayat 10

Aku tersenyum.

Subjek Predikat

Aku tersenyum.

FN-menerangkan tentang aku FK-menerangkan tentang tersenyum

Ayat 11

Mataku kembali menatap wajah bujur milik Iman.

Subjek Predikat

Mataku kembali menatap wajah bujur milik Iman.

FN-menerangkan tentang mataku FK-menerangkan tentang menatap

Ayat 12

Iman menyuakan lukisannya tanpa membantah.

Subjek Predikat

Iman menyuakan lukisannya tanpa

membantah.

FN-menerangkan tentang Iman FK-menerangkan tentang menyuakan

Ayat 13

Lesung pipit kecil terukir indah di pipi kirinya.

Subjek Predikat

Lesung pipit kecil terukir indah di pipi kirinya.

FN-menerangkan tentang lesung pipit FK-menerangkan tentang terukir

Ayat 14

Iman menjelaskan tanpa diminta.

Subjek Predikat

Iman menjelaskan tanpa diminta.


32/42


33/42

3.1 Gaya Bahasa dan Contoh-contohnya

3.2 Nilai-nilai Kemanusiaan

3.3 Unsur-unsur Budaya

3.1 GAYA BAHASA

i. Gaya bahasa atau unsur keindahan ialah cara seseorang menggunakan

bahasa sebagai wahana untuk menyampaikan pemikiran atau pandangan

terhadap sesuatu tema dan persoalan melalui karya.

ii. Kemahiran menggunakan gaya bahasa akan memancarkan keindahan

(estetika) dalam sesuatu karya disamping menonjolkan keperibadian penulis

kerana biasanya seseorang penulis memiliki gaya bahasa yang tersendiri.

iii. Terdapat 10 gaya bahasa:

1. Personafikasi

2. Simile

3. Metafora

4. Hiperbola

5. Sinkof

6. Rima

7. Asonansi8. Aliterasi

9. Repitasi

10.Perlambangan

1. Personafikasi

-personafikasi ialah tindakan pengarang memberikan sifat manusia,

sama ada dari segi perasaan, perwatakan atau tindak-tanduk kepada

benda-benda mati, binatang, idea, atau hal-hal yang lebih abstrak.

-ia juga dikenali sebagai perorangan atau penginsanan.


34/42

Antara contoh yang terdapat dalam cerpen Dairi Kasih ialah:

Rembulan yang sudah beberapa malam menyembunyikan

wajahnya menyebabkan suasana di kawasan perumahan tempat

tinggalku begitu gelap.

2. Simile

-simile ialah perbandingan yang setara dengan menggunakan kata-

kata seperti, umpama, bak, bagai, ibarat, dan sebagainya.

Antara contoh yang terdapat dalam cerpen Dairi Kasih ialah:

Bagaikan ditarik magnet, aku bergegas ke bilik Iman.

Dia kutatang bagai minyak yang penuh, namun dia dipinjamkan

sementara kepada kami.

3. Metafora

-metafora merupakan perbandingan secara terus atau langsung tanpa

menggunakan kata-kata seperti, umpama, bak, bagai,ibarat,dan

sebagainya.Antara contoh yang terdapat dalam cerpen yang dikaji ialah:

Air mata kasih mula merembes keluar daripada kelopak mata

isteriku.

Air mata mula bergenang di kolam mataku.

Aku memimpin tangan isteriku dan Iman untuk bersama-sama

meninggalkan hospital diiringi diari kasih yang telah

tersingkap

4. Hiperbola

-hiperbola merupakan sejenis bahasa kiasan yang digunakan untuk

menyatakan sesuatu secara berlebih-lebihan daripada maksud yang

sebenarnya.

Antara contoh yang terdapat dalam cerpen yang dikaji ialah:


35/42

Aku mengharap jawapan yang dapat menghumban jauh

perasaan tidak enak di hatiku.

Di sebelah kirinya terdapat beranda dengan tiang-tiang kayu

menongkat rumah tersebut dari bawah.

Kalimat yang baru diucapkan Iman bagaikan panahan petir

meruntuhkan sebuah gunungdan menghempap diriku.

Sungguh tidak aku sangka dendam lama masih menjadi duri

yang menikam daging sehingga menanah.

Peristiwa pembahagian tanah arwah ayah di hujung kampong

masih menjadi barah yang sentiasa membaham tautan

kasih yang semakin menipis antara kami.

5. Sinkof

-sinkof bermaksud penyingkatan kata.


Iman takmahu menyusahkan abah dan ibu lagi.

Aku berbisik ke telinga isteriku.

Nak bawa pergi sekolah esok, cikgu nak lihat, Iman

menambah.

Iman, kenapa ni?

Betulkah bah?

Sayang, bangun, kita dah sampai ini. Tadi kata nakbuang air.

6. Rima

-rima ialah persamaan bunyi suku kata pada tempat yang

bersetentang antara dua baris atau lebih daripada dua baris dalam

puisi.


36/42

-terdapat rima awal, rima dalam dan rima akhir.

-Didapati tiada unsur rima dalam cerpen Dairi Kasih ini.

7. Asonansi

-asonansi ialah pengulangan bunyi vokal yang sama dalam baris-baris

sajak atau ayat.


A marah dalam hatiku mula meluap-luap.

= pengulangan vokal a.

Rahsia yang tersimpan, terpendam selama ini telah tersingkap.

= pengulangan vokal e.

8. Aliterasi

-aliterasi ialah pengulangan bunyi konsonan yang sama dalam baris.


K ami terkedu.

= pengulangan konsonan k.

Aku dan isteri tersentak.

= pengulangan konsonan t.

Iman membalas pelukanku dengan erat.

= pengulangan konsonan n.

9. Pengulangan

-unsur pengulangan berlaku pada kata, ungkapan, baris, atau,

rangkap yang diulang dalam sajak.

Terdapat 3 unsur pengulangan.


37/42

Repitasi-ialah pengulangan kata dalam baris yang sama.

-Didapati tiada unsur pengulangan dalam cerpen yang dikaji.

10. Perlambangan

-perlambangan atau symbol ialah kata-kata yang digunakan untuk

menerangkan sesuatu benda, keadaan atau peristiwa.


Sebuah rumah kayu beratap rumbia dengan sepohon pokok kelapa di

sebelahnya amat menarik pandangan.

3.2 NILAI-NILAI KEMANUSIAAN

Di dalam cerpen Dairi Kasih, saya telah menganalisis beberapa nilai-nilai

kemanusiaan. Antara nilai-nilai kemanusiaan yang terdapat dalam cerpen ini

ialah:

1. Kasih sayang

Ibu dan ayah Iman amat risau dan cemas apabila anaknya itu

menghilangkan diri.

Ibu dan ayah Iman saling sayang-menyayangi antara satu sama lain.

2. Bertanggungjawab

Ibu dan ayah Iman sanggup mengambil dan membesarkan seorang bayi

lelaki yang telah ditinggalkan oleh ibunya.

Ibu dan ayah Iman amat menitikberatkan keselamatan Iman.

3. Kesabaran

Ibu dan ayah Iman amat sabar dalam membesarkan anak angkatnya yang

telah dijangkiti penyakit HIV.


38/42

Keluarga Iman sabar dalam menghadapi tuduhan yang dilemparkan oleh

Pak Long terhadap ibu bapa serta dirinya sendiri.

4. Ketabahan

Ketabahan seorang ibu dan ayah dalam membesarkan anak-anaknya.

Ketabahan ibu dan ayah Iman dalam menghadapi cabaran hidup.

5. Keberanian

Keberanian Iman bertanya kepada ayahnya tentang statusnya dalam

keluarga tersebut.

Keberanian ibu dan ayah Iman membesarkan seorang bayi lelaki

walaupun mereka tahu bayi itu telah dijangkiti HIV.

6. Pemaaf

Iman dan ibu bapanya telah memaafkan Pak Longnya walaupun Pak

Longnya telah memfitnah mereka sekeluarga.

3.3 UNSUR-UNSUR BUDAYA

Antara contoh-contoh unsur budaya ialah :


39/42

i. Adat

ii. Kepercayaan

iii. Pantang larang

iv. Permainan

v. Pakaian

vi. Tempat tinggal

vii. Hiburan

viii. Pemujaan

UNSUR-UNSUR BUDAYA DALAM CERPEN YANG DIKAJI.

1. Adat

Iman memulakan percakapan dengan ucapan salam.

Iman amat menghormati kedua orang tuanya serta sanak-saudaranya.

Ibu Iman amat menghormati suaminya.


40/42

KESIMPULAN

Selepas saya menyelesaikan tugasan yang diberi, saya dapat membezakan

antara bentuk dan penggolongan kata dalam sesuatu bahan bacaan khususnya

bahan bacaan ilmiah. Selain itu, saya dapat mengetahui dengan lebih jelas

tentang jenis dan fungsi frasa Bahasa Melayu serta nama-nama frasa yang

menjadi binaan sesuatu ayat. Di samping itu, saya dapat menganalisis gaya

bahasa dengan betul dan tepat. Saya juga dapat menganalisis nilai-nilai

kemanusiaan dan unsur-unsur budaya yang mendominasi Bahasa Melayu.

Dengan ini, kita dapat mengekalkan nilai kesopanan serta kesantunan kita

sesuai dengan adat ketimuran yang telah sedia ada dalam diri kita.


41/42

BIBLIOGRAFI

Safiah,Nik dll. 1986.Tatabasa Dewan Edisi Baharu. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa Dan Pustaka.

Hassan Bin Ahmad 1967. Beberapa Masalah Dalam Penulisan Tatabahasa

Melayu. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka.

Mohd. Ismail Sabrani dll. 2005 Komsas Tingkatan 5. Sasbadi Sdn.Bhd.

Arbak Othman 1981. Tatabahasa Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Sarjana

Enterprise.

Siti Hajar Hj. Abdul Aziz 1996. Tatabahasa Bahasa Melayu (Perkataan).

Kuala Lumpur: Kumpulan Budiman SDN BHD.

Norliza Jamaluddin dll 2002. Bahasa Melayu STPM (Kertas 1&2). Selangor:

Fajar Bakti Sdn. Bhd.


42/42

morfologi,sintaksis & kesusasateraan

Documents