1

1.0 PENGENALAN SINTAKSIS

Sintaksis berasal daripada bahasa Yunani suntattein iaitu sun bermaksud dengan

dan tattein bermakna menempatkan (menempatkan kata menjadi kelompok kata atau

ayat.) Dalam bahasa Inggeris disebut syntax dan dalam bahasa Belanda disebut

syntaxis. Pengkajian sintaksis lebih ideal jika digunakan pendekatan struktural, formal

dan fungsi. Ketiga-tiga pendekatan ini akan menentukan ketepatan sintaksis.

Menurut daripada Abdul Hamid Mahmood (2010), Sintaksis ditakrifkan sebagai bidang

ilmu bahasa yang mengkaji bentuk, struktur, binaan atau konstruksi ayat. Kita juga dapat

memahami bidang sintaksis sebagai kajian tentang hukum atau rumus tatabahasa yang

mendasari kaedah penggabungan dan penyusunan perkataan atau kelompok perkataan untuk

membentuk ayat dalam sesuatu bahasa. Dengan erti kata lain, Sintaksis bukan sahaja mengkaji

proses pembinaan ayat tetapi melibatkan hukum-hukum yang menentukan bagaimana

perkataan disusun dalam ayat.

Setiap pembentukan ayat dalam sesuatu bahasa dikenali sebagai satu binaan atau

konstruksi. Sesuatu binaan ayat bukan sekadar gabungan atau rentetan bentuk kata yang

sewenang-wenang dan tidak tersusun, tetapi sebaliknya terbentuk daripada susunan beberapa

unit kecil rangkai kata yang, dalam ilmu bahasa, dikenali sebagai unsur atau konstituen

Pada umumnya ayat terdiri daripada perkataan-perkataan yang disusun dalam

kelompok tertentu. Kelompok perkataan yang disusun dengan lengkap mempunyai makna

dan mengandungi sekurang-kurangnya dua bahagian iaitu subjek dan predikat. Ayat pula

terdiri daripada empat unsur iaitu: ayat, klausa, frasa dan perkataan. Ayat ialah unit

tatabahasa yang terbesar yang mempunyai subjek dan predikat. Klausa ialah ayat dalam ayat,

Hal ini juga mempunyai subjek dan predikat. Frasa ialah unsur yang wujud dalam ayat atau

klausa. Perkataan pula ialah unsur dalam frasa binaan setiap unsur tersebut.

Dalam sintaksis, dua bahagian yang paling penting ialah subjek dan predikat. Apabila

kita membina sebuah ayat dalam bahasa Melayu, Kita membentuk dua kelompok perkataan.

Kelompok pertama menyatakan sesuatu hal dan Kelompok kedua menceritakan tentang hal itu.

Hal bahagian yang menjadi hal dipanggil subjek manakala bahagian yang menjadi perihal

dipanggil predikat.

2

Conthnya : Pola Frasa Nama + Frasa Nama (FN + FN)

SUBJEK PREDIKAT

Hafiz guru bahasa Melayu di sekolah itu.

Berdasarkan jadual tersebut, kita dapat lihat, Hafiz bertugas subjek, manakala guru

bahasa Melayu di sekolah itu bertugas sebagai predikat ayat. Subjek ialah perkara yang

diceritakan, iaitu terdiri daripada orang, benda, tempat atau perkara. Predikat pula, ialah

bahagian ayat yang menceritakan perkara mengenai orang, benda, tempat atau perkara

yang dinyatakan dalam subjek.

BAHAGIAN A

2.0 PROSES PEMBENTUKAN FRASA DAN KLAUSA SERTA TUGAS-TUGASNYA

2.1. Proses Pembentukan Frasa

2.1.1 Pola Frasa Nama + Frasa Nama

Frasa nama (FN) ialah binaan yang,dari sudut nahu, boleh terdiri daripada satu

perkataan atau beberapa perkataan yang boleh berfungsi sebagai satu konstituen dalam binaan

ayat. Dalam pola ayat FN + FN, frasa nama berfungsi sebagai subjek dan Predikat.

Contohnya dalam jadual dibawah:

SUBJEK (FN) PREDIKAT (FN)

Hafiz guru.

Orang itu petani.

Mereka ini guru pelatih.

ketiga-tiga ekor binatang itu kucing.

Dalam frasa nama, kata nama menjadi inti frasa nama dan wajib hadir dalam

binaan frasa nama. Inti boleh terdiri daripada satu atau dua kata nama. Binaan frasa

nama boleh terbentuk daripada satu perkataan sahaja ataupun sederetan perkataan. Jika

dibentuk oleh sederetan perkataan, maka terdapat dua jenis hubungan antara perkataan

3

itu. Jenis pertama ialah jenis yang terdiri daripada satu perkataan yang merupakan inti

bagi seluruh frasa nama itu manakala jenis yang kedua ialah jenis yang terdiri daripada

dua unsur inti di dalamnya. Dalam pembinaan frasa nama, Peraturan D – M (Hukum D-M)

digunakan untuk mengatur susunan kedudukan konstituen-konstituen frasa nama. D

bermaksud diterangkan dan M ialah menerangkan . Dalam peraturan ini, unsur yang

diterangkan merupakan inti yang hadir pertama dan unsur menerangkan merupakan

unsur yang hadir kedua.

2.1.2 Pola Frasa Nama + Pola Frasa Kerja

Pola ayat bagi FN+FK ialah sesuatu ayat yang terdiri Frasa nama sebagai subjek dan frasa

kerja sebagai predikat. Frasa kerja ialah binaan kata intinya kata kerja yang boleh terdiri

daripada satu perkataan atau lebih. Terdapat lima jenis frasa kerja dalam pola ayat FN +

FK ini, iaitu :

a) Frasa nama + Frasa kerja tak transitif tanpa pelengkap

Contohnya budak itu menangis

Subjek ; budak itu (FN) Predikat : menangis (FK)

b) Frasa nama + Frasa kerja tak transitif berpelengkap

Contohnya : Ekonomi negara kita bertambah kukuh

Subjek : Ekonomi negara kita (FN) Predikat : bertambah kukuh (FK)

c) Frasa nama + Frasa kerja transitif dengan objek

Contohnya : Nur Hidayah hanya membeli buah-buahan.

Subjek : Nur Hidayah (FN) Predikat : membeli buah-buahan (FK)

d) Frasa nama + Frasa kerja dengan keterangan

Contohnya ; Sungai Paitan mengalir dengan tenangnya

Subjek : Sungai Paitan Predikat : mengalir dengan tenangnya

Frasa kerja merupakan satu binaan yang kompleks. Hal ini demikian kerana, unsur-

unsur kata kerja transitif dan tak transitif boleh bercampur dengan satu atau lebih objek,

ada yang berpelengkap dan tidak serta mengandungi unsur kata bantu dan keterangan.

4

2.1.3 Pola Frasa Nama + Frasa Adjektif

FN + FA adalah sejenis pola ayat yang terdapat dalam sintaksis. Frasa adjektif ialah

susunan perkataan yang terdiri daripada satu perkataan atau beberapa perkataan yang

mengandungi kata adjektif atau kata sifat sebagai kata intinya. Frasa adjektif yang

dibincangkan ialah yang berfungsi sebagai predikat dan juga sebagai unsur keterangan dalam

predikat.

Contoh frasa adjektif sebagai predikat

Adiknya sangat pandai

Subjek : adiknya (FN) Predikat: sangat pandai (FA)

baju ini buruk

Subjek: baju ini (FN) Predikat; buruk (FA )

Contoh frasa adjektif sebagai unsur keterangan dalam predikat

Duta besar itu paling lama di Malaysia

Subjek :Duta besar itu (FN) Predikat :paling lama di Malaysia ( FA )

Laksamana Sunan terlalu gagah berani

Subjek :Laksamana Sunan (FN) Predikat :terlalu gagah berani (FA )

Frasa adjektif boleh terdiri daripada satu perkataan adjektif sahaja atau deretan perkataan

yang mengandungi kata adjektif dengan kata bantu dan kata penguat sama ada di hadapan,

belakang dan bebas (terletak dimana sahaja). Ada kata bantu tertentu yang boleh hadir

sebelum atau sesudah penguat, misalnya perkataan; masih, amat, paling, sangat, terlalu, agak

dan sebagainya. Pada waktu yang sama, kata adjektif boleh juga disertai dengan kata bantu

seperti (akan, belum, masih, sedang, sudah) Contohnya seperti yang berikut :

SUBJEK (FN) PREDIKAT (FA)

Shahrul (agak) gemuk

Dia ini (terlalu) cermat

Buah Tarap ini (sudah terlalu) masak.

pakaian itu istimewa (sungguh)

5

2.1.4 Pola Frasa Nama + Frasa Sendi

Pola FN + FS ialah frasa nama dan frasa sendi nama. Definisi frasa sendi nama ialah

satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu kata sendi nama dan satu frasa nama yang

menjadi pelengkap kepada sendi nama itu. Kata sendi nama ialah bentuk morfem atau kata

yang letaknya di hadapan frasa nama. Antara kata sendi nama yang sering digunakan dalam

bahasa Melayu termasuklah; di, ke, dari, daripada, pada, kepada, untuk dan sebagainya. Frasa

sendi nama didahului oleh kata bantu. Frasa sendi nama boleh berfungsi sebagai predikat ayat

apabila kata kerja yang menjadi inti predikat ini digugurkan. dengar erti kata lain, frasa sendi

dapat berdiri dengan sendiri untuk bertugas sebagai predikat ayat. Oleh sebab itu, tidaklah

benar anggapan bahawa frasa kerja mesti disisipkan sebelum frasa sendi. Baik disertai frasa

kerja atau tidak, bentuk ayat itu tetap betul apabila ada subjeknya dan ada predikatnya. Oleh

hal yang demikian, Apabila frasa kerja disisipkan sebelum frasa sendi, maka frasa sendi itu

tidak lagi menjadi predikat utama tetapi menjadi predikat tambahan yang bertugas sebagai

keterangan. Contohnya:

Mohd Hafiz (datang dari) Sandakan Sabah.

Subjek ; Mohd Hafiz (FN) Predikat : datang dari Sandakan Sabah. (FS)

Tembikar ini (dibuat) daripada tanah liat

Subjek : Tembikar ini (FN) Predikat ; daripada tanah liat (FS)

Tabung simpanan itu (adalah) untuk masjid

Subjek ; Tabung simpanan itu (FN) Predikat : untuk masjid (FS)

Sebenarnya, pola ini mengandungi frasa predikat yang janggal. Hal ini menunjukkan

ada kata kerja yang digugurkan. Semua ayat dalam pola ini dapat diperlengkap dengan

memasukkan kembali kata kerja yang digugurkan itu tanpa kecuali.

Frasa sendi nama boleh terbentuk daripada salah satu binaan yang berikut:

i- Kata Sendi Nama + Frasa Nama

Contoh: Di Sekolah

6

ii- Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama

Contoh ayat: Di belakang rumah.

iii- Kata Sendi Nama + Frasa Nama + Frasa Keterangan

Contoh ayat: Dalam perlawanan di sekolah kami.

iv- Kata Sendi Nama + Kata Arah + Frasa Nama + Frasa Keterangan

Contoh ayat: Di atas pangkuan ibu saban hari

2.2 Proses Pembentukan Klausa

Klausa ialah unit di atas frasa dan di bawah ayat. Dengan erti kata lain, klausa terdiri

daripada frasa dan merupakan unsur ayat. Lain daripada itu, Klausa ialah satu unit

rangkaian perkataan yang mengandungi subjek dan predikat yang menjadi konstituen kepada

ayat. Klausa merupakan ayat yang membentuk ayat majmuk. Dari segi strukturnya, klausa

selaras dengan ayat kena baik klausa mahupun ayat, kedua-duanya mempunyai subjek dan

predikat. Dari segi fungsinya klausa sama dengan frasa kerana berfungsi pada sesuatu ayat. Di

samping itu, klausa terbahagi kepada dua jenis, iaitu klusa utama dan klausa subordinat.

Pembahagian ini didasarkan pada fungsi masing-masing dalam ayat. Klausa utama ialah

klausa yang tidak memerlukan wujudnya klausa yang lain untuk berfungsi sebagai ayat. Jika

intonasi ayat dikenakan kepada klausa ini, maka hasilnya ialah ayat yang sempurna. Dengan

demikian dapatlah disimpulkan bahawa perbezaan antara klausa utama dengan ayat selapis

terletak pada ada atau tiadanya intonasi ayat. Lihat contoh-contoh di bawah ini:

I. dia makan nasi

II. Dia makan nasi.

Contoh (i) merupakan klausa, kerana tidak nyata wujudnya itu antara dua kesenyapan, dan

tidak ada wujudnya intonasi. Contoh (ii) pula, adalah ayat yang sempurna kerana terdapatnya

kesenyapan. Iaitu noktah pada akhir tutur adalah lambang kesenyapan dan wujudnya intonasi

yang dilambangkan pada contoh ayat tersebut.

Yang dimaksudkan pula dengan klausa subordinat ialah klausa yang wujudnya itu

mengandaikan atau memerlukan klausa yang lain. Klausa yang seperti itu hanya wujud dalam

ayat kompleks atau dalam wacana yang menunjukkan ada kaitannya dengan kluasa yang lain.

Contoh klausa subordinat dalam ayat kompleks adalah seperti yang berikut:

7

I. Dia tidak datang kerana adiknya sakit.

II. Saya tidak tahu mengapa dia bersikap sedemikian rupa.

Berdasarkan contoh (i) ‘Dia tak datang kerana adiknya sakit’ , untuk ayat ‘Dia tak

datang’ merupakan klausa utama yang tergolong dalam klausa tak bebas. Manakala ayat‘

kerana adiknya sakit’ merupakan klausa subordinat dan hal ini juga tergolong dalam klausa tak

bebas. hal ini demikian kerana kedua-dua ayat tersebut masing-masing tidak ditandai oleh

intonasi yang lengkap. ‘Dia tak datang’ merupakan tutur yang tergantung jika dikeluarkan dari

keseluruhan tutur itu, kerana intonasinya tergantung. Untuk klausa subordinat ‘kerana adiknya

sakit’ pula, tutur ini tidak ada pangkalnya.

Sesuatu klausa itu akan dikatakan bebas jika klausa itu dapat berdiri dengan

sendiri sebagai ayat. Dengan erti kata lain, klausa bebas adalah klausa yang

dilengkapkan dengan intonasi ayat atau klausa bebas ialah klausa yang boleh berdiri

dengan sendiri dan apabila diucapkan dengan intonasi yang sempurna. Manakala,

Klausa tak bebas pula ialah klausa yang tidak dapat berdiri sendiri dan dalam ayat

majmuk, klausa tak bebas ini dipancangkan ke dalam klausa bebas atau klausa utama.

Contoh:

I. Ahmad menari. (klausa bebas/klausa utama)

II. Dia lulus dalam ujian kerana belajar bersungguh-sungguh (klausa tak

bebas)

Berdasarkan contoh (i) dikatakan sebagai klausa bebas kerana hal tersebut

maknanya dapat berdiri dengan sendiri. Manakala untuk contoh (ii) ‘Dia lulus dalam

ujian’ merupakan klausa utama atau klausa bebas dan ‘kerana belajar bersungguh-

sungguh’ merupakan klausa tak bebas kerana jika dituturkan tidak dapat mendukung

maknyanya yang tersendiri dan hal tersebut dikenali sebagai klausa bawahan yakni

klausa terikat.

8

2.2.1 Klausa sebagai Subjek dan Predikat

Klausa bertugas sebagai predikat :

No. Subjek (Frasa Nama) Predikat (Klausa)

Predikat Subjek

1 Barang ini murah harganya.

2 Ikan Tamban banyak sekali tulangnya.

3 Penyakit ini ada ubatnya.

4 Orang itu siapa namanya.

5 Dr Supian di mana rumahnya?

Berdasarkan jadual di atas, ayat satu hingga lima ialah frasa nama, tetapi yang

predikatnya ialah klausa dalam bentuk songsang, yakni predikatnya di hadapan

manakala subjeknya di belakang. Oleh hal yang demikian, jelaslah bahawa klausa

tersebut bertugas sebagai predikat.

Klausa bertugas sebagai subjek :

Ayat-ayat di bawah merupakan ayat pasif yang menunjukkan subjeknya terdiri

daripada klausa dan predikatnya terdiri daripada frasa kerja pasif.

No Subjek (Klausa) Predikat ( Frasa kerja pasif)

1 Bagaimana indahnya istana itu tidak dapat saya ceritakan.

2 Apakah hukumnya masih belum diketahui oleh masyarakat.

3 Dari mana dia datang tidak pernah saya persoalkan.

Subjek dalam ayat nombor 1-3 terdiri daripada klausa dalam bentuk ayat tanya. Dua

contoh di bawah ini juga dapat menunjukkan bahawa klausa boleh bertugas sebagai subjek.

No Predikat (Frasa) Subjek (Klausa)

1 Memang benar bahawa orang itu guru.

2 Tidak dapat dipercayaai bahawa Shahrul memukul kucing itu.

9

Klausa bertugas sebagai penerang :

Contoh klausa yang bertugas sebagai penerang dapat dilihat seperti ayat yang berikut :

“Rafidah menerima berita bahawa orang tua itu sudah meninggal dunia.”

Klausa bawahan yakni klausa terikat dalam ayat tersebut ialah “bahawa orang tua itu

sudah meninggal dunia.” Letak klausa bawahan ini ialah sesudah frasa nama berita. Oleh

sebab keududukannya itu sesudah frasa nama berita, maka klausa bawahan “bahawa orang

tua itu sudah meninggal dunia” bertugas sebagai penerang, yakni penerang kepada frasa nama

khabar.

Klausa bertugas sebagai Pelengkap :

Ayat contoh yang menunjukkan tugas klausa bawahan yang berpelengkap seperti yang berikut :

I. Hafiz berkata bahawa kakinya sakit

II. Aku yakin bahawa aku boleh lulus peperiksaan pada akhir tahun ini.

Berdasarkan contoh ayat di atas, contoh ayat (i), klausa bawahannya ialah “bahawa kakinya

sakit” manakala untuk contoh ayat (ii) klausa bawahannya ialah “bahawa aku boleh lulus

peperiksaan pada akhir tahun ini”. Letaknya klausa bawahan untuk contoh ayat (i) ialah

sesudah kata kerja tak transitif ‘berkata’. Manakala, letaknya klausa bawahan untuk contoh ayat

(ii) sesudah kata adjektif ‘yakin’. Berdasarkan letak klausa bawahan ini, jelaslah bahawa tugas

kedua-dua klausa bawahan itu ialah pelengkap, iaitu pelengkap kepada kata kerja tak transitif

‘berkata’ dalam contoh ayat (i) dan kata adjektif ‘yakin’ dalam contoh ayat (ii). Hal ini demikian

kerana, pelengkap hanya wujud selepas kata kerja tak transitif tetapi tidak untuk kta kerja

transitif dan seterusnya pelengkap juga wujud selepas kata adjektif.

Klausa bertugas sebagai objek :

Ayat yang berikut menunjukkan tugas klausa bawahan sebagai objek:

“Saya tidak dapat menerangkan bahawa bagaimana indahnya istana Melaka itu.”

Klausa bawahan dalam ayat tersebut ialah “bahawa bagaimana indahnya istana Melaka

itu”. Kata bahawa ialah kata hubung pancangan yang menghubungkan klausa bawahan dengan

klausa utama “saya tidak dapat menerangkan”. Letak klausa bawahan itu sesudah kata kerja

transitif menerangkan. Kata kerja transitif mestilah diikuti oleh objek. Oleh itu, klausa bawahan

10

“bahawa bagaimana indahnya istana Melaka itu” bertugas sebagai objek kepada kata kerja

transitif menerangkan.

Klausa bertugas sebagai keterangan :

Untuk klausa yang bertugas sebagai keterangan, perkara tersebut hanya akan berlaku

sekiranya ada ayat pancangan (ayat gabungan yang terdiri daripada satu ayat besar dan satu

klausa (ayat kecil) dan adanya kata hubungan pancangan. Sebagai contoh:

“Sebelum aku pergi ke Sandakan, aku ingin menemuimu.”

Klausa “sebelum aku pergi ke Sandakan” bertugas sebagai keterangan. Kata sebelum

ialah kata hubungan pancangan yang menghubungkan klausa bawahan dengan klausa utama.

Klausa “sebelum ke Sandakan” menyatakan makna waktu. Oleh sebab itu, klausa tersebut

dikenali sebagai klausa keterangan waktu.

11

BAHAGIAN B

3.0 Analisis Ayat

(1). Bulan depan daerah kami akan dikunjungi pemimpin parti tersebut.

Ayat tersebut mempunyai satu subjek dan dua predikat. Subjeknya terdiri daripada frasa

nama daerah kami. Frasa nama daerah kami terbina daripada kata nama daerah yang

menjadi inti frasa, sementara kami menjadi kata nama sebagai penerang.

Walau bagaimanapun, subjek ayat ini tidak terletak pada awal ayat. Hal ini demikian

kerana, sebahagian predikat ayat diletakkan pada awal ayat dan sebahagian lagi diletakkan

pada akhir ayat. Subjek ayat tersebut terletak di tengah-tengah. Oleh hal yang demikian,

susunan kata seperti ini dikenal sebagai susunan ayat songsang terbahagi.

Predikat ayat yang terletak pada awal ayat terdiri daripada kata bilangan himpunan iaitu

bulan dan kata keterangan waktu iaitu depan dan bertugas sebagai predikat tambahan ayat.

Seterusnya, bahagian predikat yang terletak pada akhir ayat tersebut terdiri daripada

frasa sendi yang berasal daripada kata sendi akan kemudian diikuti kata kerja pasif dikunjungi

dan diikuti frasa nama iaitu konstituen pemimpin parti tersebut dan bertugas sebagai predikat

utama ayat.

Ayat tersebut merupakan ayat transformasi daripada ayat susunan biasa yang berikut,

iaitu:

“Pemimpin parti tersebut akan mengunjungi daerah kami pada bulan depan.”

12

(2). Hasil padinya berguni-guni di dalam kepuk itu.

Ayat tersebut mempunyai satu subjek dan satu predikat. Subjeknya terdiri daripada

frasa nama hasil padinya. Frasa nama tersebut terbina daripada kata nama hasil yang

menjadi inti frasa sementara padinya menjadi kata nama sebagai penerang.

Di samping itu, subjek ayat ini terletak pada awal ayat dan predikatnya terletak pada

akhir ayat. Predikat ayat tersebut terdiri daripada frasa kerja tak transitif yang terdiri daripada

kata kerja tak transitif berguni-guni diikuti dengan kata sendi di, kata nama kepuk, dan kata

penentu itu.

Oleh sebab subjeknya terletak di awal ayat dan predikatnya terletak di akhir ayat, maka

susunan kata seperti ayat ini dikenal sebagai susunan ayat biasa tanpa transformasi.

13

(3). Dengan segeranya kami laksanakan perintah yang kami terima itu.

Ayat tersebut mempunyai satu subjek dan dua predikat. Subjeknya terdiri daripada frasa

nama perintah yang kami terima itu. Frasa tersebut terbina daripada kata nama perintah

yang menjadi inti frasa sementara yang kami terima itu bertugas sebagai penerang ayat.

Walau bagaimanapun, Subjek ayat ini tidak terletak pada awal ayat. Hal ini demikian

kerana, kedua-dua predikat ayat tersebut terletak pada awal ayat. Susunan kata seperti ini

dikenal sebagai susunan ayat songsang sepenuhnya.

Predikat ayat yang diletakkan pada awal ayat terdiri daripada frasa kerja pasif iaitu

konstituen kata dengan segeranya yang terdiri daripada kata sendi dengan dan kata nama

segeranya dan bertugas sebagai predikat tambahan dalam ayat.

Manakala, predikat utama ayat tersebut ialah konstituen kata kami laksanakan yang

terdiri daripada kata nama kami dan frasa kerja pasif iaitu kata kerja pasif laksanakan.

Oleh yang demikian, ayat tersebut ialah ayat transformasi daripada ayat susunan biasa

yang berikut, iaitu :

“Perintah yang kami terima itu dengan segeranya kami laksanakan”

14

(4). Di seluruh negara orang sibuk memperkatakan kenaikan harga barangan.

Ayat tersebut mempunyai satu subjek dan dua predikat. Subjeknya terdiri daripada frasa

nama orang. Frasa nama orang terbina daripada kata nama orang yang menjadi inti kepada

frasa sementara sibuk merupakan kata bantu yang bertugas sebagai penerang.

Walau bagaimanapun, subjek ayat ini tidak terletak pada awal ayat. Hal ini demikian

kerana sebahagian predikat ayat diletakkan pada awal ayat sementara sebahagian yang lain

diletakkan pada akhir ayat dan subjeknya pula wujud di tengah-tengah. Susunan kata seperti ini

dikenal sebagai susunan ayat songsang terbahagi.

Predikat ayat yang diletakkan pada awal ayat terdiri daripada frasa sendi iaitu konstituen

kata sendi nama di dengan kata bilangan tak tentu seluruh dan diikuti dengan kata nama

negara.

Seterusnya, bahagian predikat ayat yang terletak pada akhir ayat tersebut terdiri

daripada frasa kerja transitif yang berasal daripada kata kerja transitif memperkatakan dan

disertai oleh frasa nama iaitu konstituen kepada kenaikan harga barangan.

Oleh hal yang demikian, jelaslah bahawa ayat tersebut ialah ayat transformasi daripada

ayat susunan biasa yang berikut; iaitu :

“Orang sibuk memperkatakan kenaikan harga barangan di seluruh negara.”

15

(5). Ke mana-mana sahaja pengedar dadah itu terus diburu polis.

Ayat tersebut mempunyai satu subjek dan dua predikat. Subjeknya terdiri daripada frasa

nama pengedar dadah itu. Frasa nama pengedar dadah itu terbina daripada kata nama

pengedar yang menjadi inti frasa sementara dadah menjadi kata nama dan diikuti kata

penentu itu yang berfungsi sebagai penerang.

Walau bagaimanapun, subjek ayat ini tidak terletak pada awal ayat. Hal ini demikian

kerana, sebahagian predikat terletak pada awal ayat dan akhir ayat. Dan, subjek ayat tersebut

terletak di tengah-tengah ayat. Oleh hal yang demikian, Susunan kata seperti ini dikenal

sebagai susunan ayat songsang terbahagi.

Predikat ayat yang terletak pada awal ayat terdiri daripada frasa sendi iaitu konstituen

ke mana-mana sahaja.

Seterusnya, bahagian predikat ayat yang letakknya pada akhir ayat tersebut terdiri

daripada frasa kerja pasif yang berasal daripada kata bantu terus dan kata kerja pasif diburu

dan diikuti kata nama polis.

Oleh hal yang demikian, ayat tersebut ialah ayat transformasi daripada ayat susunan

biasa yang berikut; iaitu:

“Pengedar dadah itu terus diburu polis ke mana-mana sahaja.”

16

(6). Saya jelaskan kepadanya bahawa pemimpin itu tidak amanah terhadap rakyatnya.

Ayat tersebut mempunyai lebih daripada satu subjek. Oleh sebab itu, ayat tersebut

tergolong dalam jenis ayat majmuk. Subjek utama untuk ayat tersebut terdiri daripada frasa

nama iaitu pemimpin itu yang diikuti kata nama pemimpin dan kata penentu itu.

Manakala predikat utama untuk ayat tersebut ialah terdiri daripada frasa adjektif dan

frasa sendi nama iaitu tidak amanah terhadap rakyatnya. Predikat tambahan bagi ayat

tersebut ialah yang terdiri daripada frasa kerja pasif diri pertama iaitu saya jelaskan

kepadanya yang berfungsi sebagai keterangan.

Ayat ini sebenarnya berasal daripada dua ayat tunggal yang berikut:

I. Saya jelaskan kepadanya (sesuatu)

II. Pemimpin itu tidak amanah terhadap rakyatnya.

Kedua-dua ayat tersebut digabungkan dengan menggunakan kata hubung bahawa

sementara kata sesuatu digugurkan kerana kata sesuatu sudah merujuk kepada pemimpin itu

tidak amanah terhadap rakyatnya.

Konstituen bahawa pemimpin itu tidak amanah terhadap rakyatnya dikenal sebagai

klausa bebas kerana dapat berdiri dengan sendiri sebagai ayat yang lengkap dan berfungsi

sebagai klausa subjek. Hal ini demikian kerana, klausa tersebut terdiri daripada sekelompok

kata yang ada subjek dan predikat ayat. Oleh itu, jelaslah bahawa klausa tersebut dikenal

sebagai klausa subjek.

17

(7) Kawasan kediamannya itu bagaimana keadaannya.

Ayat tersebut hanya mempunyai satu subjek dan satu predikat. Oleh sebab itu, ayat

tersebut bukanlah tergolong dalam ayat majmuk.

Subjek utama ayat tersebut terdiri daripada frasa nama yang diikuti kata nama dan kata

penentu, iaitu konstituen kawasan kediamannya itu.

Manakala, predikat ayat ini ialah bagaimana keadaannya. Dan, di dalam predikat

tersebut mempunyai subjek dan predikat tersendiri dalam predikat ayat tersebut. Subjek ayat

dalam ayat predikat bagaimana keadaannya ialah terdiri daripada frasa nama keadaannya

dan predikatnya pula terdiri daripada kata tanya iaitu bagaimana. Oleh hal yang demikian, hal

ini dkenal sebagai sebuah klausa iaitu klausa predikat.

Kawasan kediamannya itu bagaimana keadaannya disebut sebagai klausa kerana

terdiri daripada sekelompok kata yang ada subjek dan predikat ayat dalam ayat tersebut.

Berdasarkan ayat bagaimana keadaannya, klausanya ialah berbentuk songsang yakni

predikatnya di hadapan manakala subjeknya dibelakang.

Dan, seperti yang telah diterangkan, ayat Kawasan kediamannya itu bagaimana

keadaannya, bagaimana keadaannya merupakan predikat utama ayat dan predikat tersebut

dikenal sebagai klausa dan bertugas sebagai klausa predikat.

18

(8). Penduduk di situ berpendapat bahawa kediaman mereka tidak selamat.

Ayat tersebut mempunyai lebih daripada satu subjek. Oleh sebab itu, ayat tersebut

tergolong dalam jenis ayat majmuk.

Subjek utama untuk ayat tersebut ialah terdiri daripada frasa nama iaitu konstituen

penduduk di situ.

Predikat ayat ini ialah terdiri daripada frasa kerja tak transitif berpendapat dan diikuti

oleh klausa yang berfungsi sebagai pelengkap, iaitu bahawa kediaman mereka tidak selamat.

Ayat ini sebenarnya berasal daripada ayat tunggal yang berikut:

I. Penduduk di situ berpendapat (sesuatu)

II. Kediaman mereka tidak selamat.

Kedua-dua ayat tersebut digabungkan dengan menggunakan kata hubung bahawa

sementara kata sesuatu digugurkan kerana kata sesuatu sudah merujuk kepada kediaman

mereka tidak selamat.

Konstituen bahawa kediaman mereka tidak selamat dikenal sebagai klausa tak bebas

kerana ayat tersebut tidak dapat berdiri dengan sendiri sebagai ayat yang lengkap tetapi

berfungsi sebagai pelengkap kepada kata kerja tak transitif berpendapat.

bahawa kediaman mereka tidak selamat disebut sebagai klausa kerana kerana terdiri

daripada sekelompok kata yang ada subjek dan predikat ayat. Subjek ayat bagi klausa tersebut

ialah kediaman mereka sementara predikatnya ialah tidak selamat yang bertugas sebagai

keterangan. Oleh sebab klausa ini wujud selepas kata kerja tak transitif berpendapat, maka

klausa ini dikenal sebagai klausa yang bertugas sebagai pelengkap ataupun dikenal sebagai

klausa pelengkap.

19

(9). Pihak Polis menerangkan bahawa pendatang asing itu telah melarikan diri.

Ayat tersebut mempunyai lebih daripada satu subjek. Oleh sebab itu, ayat tersebut

tergolong dalam golongan ayat majmuk.

Subjek utama ayat untuk tersebut terdiri daripada frasa nama iaitu konstituen Pihak

Polis.

Predikat ayat ini ialah yang terdiri daripada frasa kerja transitif iaitu menerangkan dan

diikuti oleh klausa yang berfungsi sebagai objek, iaitu bahawa pendatang asing itu telah

melarikan diri.

Di samping itu, ayat ini berasal daripada dua ayat tunggal seperti yang berikut:

I. Pihak Polis menerangkan (sesuatu)

II. Pendatang asing itu telah melarikan diri.

Kedua-dua ayat tersebut digabungkan dengan menggunakan kata hubung bahawa

sementara kata sesuatu digugurkan kerana kata sesuatu sudah merujuk kepada pendatang

asing itu telah melarikan diri.

Konstituen bahawa pendatang asing itu telah melarikan diri dikenal sebagai klausa tak

bebas kerana tidak dapat berdiri dengan sendiri sebagai ayat yang lengkap tetapi berfungsi

sebagai objek kepada kata kerja transitif menerangkan.

Bahawa pendatang asing itu telah melarikan diri disebut sebagai klausa kerana terdiri

daripada sekelompok kata yang ada subjek dan predikat ayat. Subjek ayat bagi klausa tersebut

ialah frasa nama pendatang asing itu sementara predikatnya ialah frasa kerja transitif yang

terdiri daripada kata tugas telah dan kata kerja transitif melarikan serta diikuti kata nama diri

sebagai objek. Oleh sebab klausa ini wujud selepas kata kerja transitif menerangkan, maka

klausa ini dikenal sebagai klausa objek.

20

(10). Kakitangan pejabat itu mendapat pengesahan bahawa pengarah baharu itu bukan orang

tempatan.

Ayat tersebut mempunyai lebih daripada satu subjek. Oleh sebab itu, ayat tersebut

tergolong dalam jenis ayat majmuk.

Subjek utama ayat tersebut ialah terdiri daripada frasa nama iaitu konstituen kakitangan

pejabat itu. kakitangan ialah kata nama sebagai inti frasa dan pejabat sebagai kata nama

yang bertugas sebagai penerang disertai oleh kata penentu itu.

Predikat ayat ini ialah frasa nama yang terdiri daripada kata nama pengesahan dan

diikuti oleh klausa yang berfungsi sebagai penerang iaitu bahawa pengarah baharu itu bukan

orang tempatan.

Ayat ini sebenarnya berasal daripada dua ayat tunggal yang berikut iaitu:

I. Kakitangan pejabat itu mendapat pengesahan (sesuatu)

II. Pengarah baharu itu bukan orang tempatan.

Kedua-dua ayat tersebut digabungkan dengan menggunakan kata hubung bahawa

sementara kata sesuatu digugurkan kerana kata tersebut telah merujuk kepada pengarah

baharu itu bukan orang tempatan.

Konstituen bahawa pengarah baharu itu bukan orang tempatan merupakan klausa

tak bebas kerana tidak dapat berdiri dengan sendiri sebagai ayat yang lengkap tetapi berfungsi

sebagai penerang kepada kata nama pengesahan. Bahawa pengarah baharu itu bukan

orang tempatan disebut sebagai klausa kerana terdiri daripada sekelompok kata yang ada

subjek dan predikat ayat. Subjek ayat untuk klausa tersebut ialah pengarah baharu itu

sementara predikat ayat untuk klausa tersebut ialah bukan orang tempatan yang terdiri

daripada kata nafi bukan dan frasa nama orang tempatan yang berfungsi sebagai penerang.

Oleh sebab klausa ini wujud selepas kata nama pengesahan, maka klausa ini dikenal sebagai

klausa penerang.

21

4.0 REFLEKSI

Terlebih dahulu saya ingin merafatkan kesyukuran kepada Malikulmanan kerana

dengan izin-Nya tugasan ini dapatlah jua saya siapkan dengan baik. Melaksanakan tugasan

projek BMM 3110 ini memberikan banyak menfaat buat diri saya selaku guru pelatih yang

mengambil pengkhususan major bahasa Melayu. Antaranya termasuklah menjelaskan dan

menghuraikan proses pembentukan frasa bahasa Melayu iaitu pembentukan pola frasa nama,

frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi dan seterusnya pembentukan klausa dalam ayat.

Dalam hal ini banyak input yang saya fahami dan pelajari yang perlu saya aplikasikan

dalam kehidupan seharian agar bahasa Melayu dapat digunakan dengan sebetulnya.

Contohnya penggunaan ayat sama ada ayat berbentuk pasif atau aktif, kedua-dua ayat tersebut

mempunyai makna yang sama tapi mempunyai bentuk yang berbeza. Dan, daripada ayat

tersebut itu jugalah saya dapat mengetahui dan pelajari sama ada ayat tersebut merupakan

klausa atau ayat tunggal. Dalam sintaksis, dua bahagian yang paling penting ialah subjek dan

predikat. Apabila kita membina sebuah ayat dalam bahasa Melayu, Kita membentuk dua

kelompok perkataan. Kelompok pertama menyatakan sesuatu hal dan Kelompok kedua

menceritakan tentang hal itu. Hal bahagian yang menjadi hal dipanggil subjek manakala

bahagian yang menjadi perihal dipanggil predikat. Lihatlah betapa pentingnya ilmu nahu dan

sintaksis ini yang seterusnya dapat diaplikasikan dan seterusnya memartabatkan bahasa

Melayu melalui sistem pendidikan.

Kata orang, jika kita hendak melihat apa-apa yang akan berlaku pada masa hadapan,

lihatlah generasi pada masa sekarang. Hal ini bermakna sistem pendidikan merupakan

landasan terbaik untuk membentuk generasi kita bagi merealisasikan aspirasi Negara. Dalam

hal ini, sekolah dan institusi pendidikan diumpamakan seperti tapak tempat menyemai benih

generasi pada masa hadapan. Manakala, kurikulum sekolah pula merupakan inti pati yang akan

disuntik ke dalam minda serta jiwa mereka. Lantaran itu, jika hendak menyemai apa-apa

aspirasi Negara dan membentuk generasi pada masa hadapan mengikut acuan kita sendiri, di

sinilah tempatnya. Begitu juga dalam usaha memartabatkan bahasa Melayu.

Dalam hal ini, jika kita meninjau saranan Profesor Dr Awang Sariyan dalam Majlis

Bicarawara Bahasa di Institut Pendidikan Guru Kampus Perempuan Melayu Melaka yang lalu

ada benarnya. Menurut beliau, Pembudayaan bahasa Melayu melalui sistem pendidikan perlu

dimantapkan semula iaitu bermula daripada prasekolah hinggalah ke peringkat pengajian tinggi.

22

Menurut beliau lagi, penegasan perlu diberikan kepada usaha pembudayaan bahasa sebagai

asas peneguhan tamadun bangsa Melayu dalam dua aspek,

antaranya termasuklah; pelaksanaan penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa

utama dalam proses pemerolehan dan pengembangan ilmu, selaras dengan perancangan

Jawatankuasa Pelajaran Razak 1956 yang diperkukuh Jawatankuasa Penyemak Pelajaran

Rahman Talib 1960 dan dimaktubkan dalam Akta Pelajaran 1961 serta Akta Pendidikan 1996.

Seterusnya, pembudayaan bahasa yang baik, teratur, santun dan mewakili budaya tinggi

melalui kegiatan kokurikulum sehingga ragam bahasa tidak rasmi seperti bahasa slanga atau

pijin tidak sampai menggugat bahasa yang mewakili budaya teras.

Pada hematnya, saranan beliau tersebut bukanlah satu idea yang baharu dan mungkin

telah direncanakan dalam sistem pendidikan kita. Namun, dari segi pelaksanaan dan

penguatkuasaan masih belum mencapai matlamatnya. Meskipun telah lima puluh tahun lebih

Negara kita merdeka. Oleh itu, adalah wajar untuk pihak-pihak tertentu melihat semula

kandungan yang ada dalam sistem pendidikan kita dalam usaha memartabatkan bahasa

Melayu dan bandingkan saranan beliau dengan usaha tersebut. Jika belum ada, adakan. Jika

sebaliknya, mantapkanlah dan tingkatkan pelaksanaan serta penguatkuasaan. Lantaran itu, kita

haruslah sedar, jika bukan kita, siapa lagi yang akan kita harapkan untuk menggalas

tanggungjawab ini. Sekadar membicarakan dasar dan mengubal akta sahaja tidak mencukupi.

Gerakkan dan kuatkuasakan pelaksanaannya. Tepuk dada tanyalah selera.

Oleh itu, jelaslah bahawasanya ilmu tatabahasa dan sintaksis ini haruslah dikuasai

dahulu dalam kalangan guru sebelum dikongsikan dalam kalangan pelajar. Tanpa ini, mana

mungkin matlamat untuk menggunakan bahasa Melayu dengan betul dapat dicapai tanpa ada

ilmu tatabahasa yang mantap. Justeru, Guru amatlah memainkan peranan yang sangat penting

dalam memartabatkan penggunaan bahasa Melayu dengan betul dalam kalangan masyarakat

sesebuah negara.

23

5.0 BIBLIOGRAFI

Asraf Haji Wahab, (1982). Petunjuk Tatabahasa Melayu. Petaling Jaya: Sasbadi Sdn. Bhd

Awang Sariyan, (1984). Isu-isu Bahasa Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Asmah Haji Omar, (2014). Nahu Melayu Mutakhir. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Hashim Bin Musa, (1994). Pengantar Falsafah Bahasa. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan

Pustaka.

Kamus Dewan Edisi keempat. (2005). Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Kamus Pelajar Edisi kedua. (2008). Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Safiah Bt Hj Abdul Karim, (2010). Tatabahasa Dewan Edisi ketiga. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka.

24

Laman Sesawang :

Laman tersebut telah dilayari pada 1 Mac 2014 sehingga 12 Mac 2014;

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kata_kerja

http://www.slideshare.net/redhotsambal71/kata-kerja-tak-transitif-28876507

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kata_adjektif

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kata_tugas

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kata_nama