laporan ppik 1

7/25/2019 Laporan PPIK 1

1/15

PRAKTIKAL 1

Tajuk :

Ekosistem tanah Biota Tanah dan jaringan makanan.

Tujuan :

Untuk mengenal pasti jenis dan bilangan makrofauna yang ditemui di dalam jenis tanah

yang berbeza.

Hipotesis :

Lokasi tanah 1 sekitar taman matematik mempunyai bilangan makrofauna yang lebih

banyak berbanding dengan lokasi tanah 2 sekitar asrama !".

Pembolehubah :

i. #imanipulasi $ %enis tanah

ii. Bergerak balas $ Bilangan dan jenis makrofauna

iii. #imalarkan $ &uhu persekitaran' teknik mengumpul makrofauna

Teori :

(akhluk hidup dalam ekosistem membentuk organisasi tertentu. )rganisasi

terke*il dalam ekosistem disebut indi+idu. ndi+idu,indi+idu sejenis berkumpul dan

berinteraksi membentuk organisasi yang lebih besar yang disebut populasi. Beberapa

populasi makhluk hidup dalam suatu lingkungan berinteraksi membentuk komuniti.

-omunit dan lingkungannya selalu berhubungan dan membentuk ekosistem. Beberapa

ekosistem membentuk bioma dan keseluruhan ekosistem yang ada di bumi merupakan

biosfera. -esemua ini saling bergantung dan bersandaran antara satu sama lain bagi

memastikan ekosistem alam sentiasa seimbang dan dapat memenuhi keperluan

organisma yang ada di muka bumi. ontoh bagi saling kebergantungan ini termasuk

persaingan' pemangsaan dan hubungan parasit,perumah.

Ekosistem mengandungi semua organisma yang hidup bersama dalam satu

komuniti dan berinteraksi dengan faktor abiotik. #alam sesebuah ekosistem'

komponen yang terlibat iaitu komponen biotik merupakan komponen hidupan yang


2/15

teridiri daripada pengeluar' pengguna /konsumer0 dan pengurai serta komponen abiotik

iaitu komponen bukan hidupan yang terdiri daripada *ahaya' nilai p' kelembapan'

suhu' udara dan air. Ekosistem merupakan satu sistem ekologi yang terbentuk oleh

hubungan saling bergantung antara hidupan dengan persekitarannya untuk

mempertahankan keseimbangannya. &ebagai *ontohnya' tumbuhan /pengeluar0

mengumpul tenaga hasil dari proses fotosintesis dan menyimpan tenaga dalam bentuk

karbohidrat. aian herbi+or /pengguna primer0 pula memperolehi tenaganya dari

memakan tumbuhan dan menyimpannya dalam bentuk lemak. aian karni+or

/pengguna tertier0 juga dikenali sebagai pemangsa mendapat tenaga dengan memakan

pengguna primer. 3ras pertukaran tenaga semakin berkurang apabila menaiki tangga

rantaian makanan.

Biota adalah merujuk kepada semua flora dan fauna dalam sesebuah kaasan.

Biota tanah adalah kumpulan jasad hidup yang menjadikan tanah sebagai ruang hidup

untuk menjalankan seluruh kegiatan ekologinya. Biota tanah adalah komponen yang

tidak dapat dipisahkan dengan tanah kerana biota tanah dan tanah bergantung antara

satu sama lain. Biota tanah merupakan faktor pembentukan tanah yang menjalankan

pelbagai proses yang membentuk struktur atau keadaan tanah' antara proses yang

terlibat ialah mineralisasi' menghan*urkan dan merombak bahan organik

/humifikasi'mineralisasi0 dan men*apur bahan penyusun tanah/pedoturbasi0.(akrofauna didefinisikan sebagai semua haian in+ertebrata yang diasingkan

menggunakan penapis dengan saiz jaringan 4.5 atau 1.4 mm. (akrofauna bertindak

sebagai pengurai akan menguraikan tisu tumbuhan atau haian yang telah mati dan

memper*epatkan proses penguraian bahan organik kepada *ebisan,*ebisan ke*il

supaya mudah untuk diuraikan. &ebahagian daripada tenaga tersebut akan diserap ke

dalam tanah dan akan digunakan kembali oleh tumbuhan. &elain itu' makrofauna turut

berperanan dalam meningkatkan struktur tanah serta terlibat dalam kitaran nutrien.

#alam sesebuah ekosistem tanah' perbezaan p' kelembapan' kepadatan tanah dan

jenis makanan yang terdapat pada satu ekosistem serta struktur tanah mempengaruhi

kehadiran makrofauna. &ebagai *ontoh' fauna pada ekosistem tanah terdiri daripada

makrofauna dan mikrofauna. (akrofauna terdiri daripada herbi+or seperti


3/15

annelida/*a*ing tanah0' dipoloda/kaki seribu0 dan serangga. (anakala mikrofauna

teridiri daripada protozoa dan rotifera.

)rganisma makrofauna boleh diasingkan menggunakan *orong Tulgren. &ampel

tanah yang digunakan akan diletakkan di atas jaring daai pada mula dan kemudian

lampu akan dihidupkan selama dua hingga tiga hari. )rganisma akan bergerak

menjauhi *ahaya di dalam *orong Tulgren dan masuk ke dalam silinder kon berisi

formalin yang berperanan sebagai bahan pengaet. Teknik *orong Tulgren adalah

berdasarkan tindak balas negatif haian,haian terhadap *ahaya yang terang' suhu

yang tinggi dan kelembapan yang rendah. Lampu yang digunakan adalah terang serta

bertujuan untuk menghalau organisma tanah ke baah dan seterusnya jatuh ke dalam

bikar yang berisis larutan formalin.

6antai makanan merupakan laluan dimana makanan iaitu tenaga dan bahan

dalamnya dipindahkan dari satu aras trofik ke aras yang lain. -ebanyakan organisma

mempunyai lebih daripada satu jenis makanan. )leh hal demikian' rantai makanan

akan berkait dan membentuk jaringan makanan. &umber tenaga berpindah daripada

autotrof kepada heterotrof. 3utotrof seperti tumbuhan dan alga merupakan organisma

yang boleh memsintesis molekul organik daripada bahan organik yang ringkas dan

sumber tenaga. !engeluar iaitu autotrof ialah asas tenaga untuk ekosistem. eterotrof

seperti haian merupakan organisma yang tidak boleh mensintesis bahan organikkompleks tetapi makan bahan organik daripada organisma lain untuk mendapatkan

tenaga dan keperluan molekular untuk proses metabolisma dan pertumbuhan. 6antai

makanan peragut ini terus bergantung kepada tumbuhan hijau

manakala dalam rantai makanan pengurai' makanan asas adalah bahan mereput.

Bahan :

&ampel tanah dari Taman (atematik dan asrama !"' larutan formalin' kertas p dan

air paip.

Radas :

orong tulgren' kaki retort' bikar' lampu' *orong turas' kain kasa' piring petri' forseps

dan kanta pembesar.


4/15

Gambar rajah :

6ajah 1 6ajah 2

Prosedur :

1. #ua sampel tanah diambil daripada dua kaasan yang berlainan' iaitu pada

kaasan taman matematik dan kaasan asrama !".

2. &ampel tanah yang diambil dimasukkan ke dalam beg plastik dan diikat

se*ara ketat. Beg plastik itu dilabel dengan lokasinya.

7. iri,*iri bagi setiap tanah direkodkan di dalam %adual 1.

8. &edikit tanah dituangkan ke dalam bikar ke*il dan di*ampurkan dengan air

serta diujikan dengan kertas p bagi direkodkan di dalam %adual 1.

5. &pesimen hidup bagi setiap tanah turut diperhatikan dan di*atat di dalam

%adual 2.

9. Tanah dimasukkan ke dalam orong Tulgren seperti gambar 6ajah 1 dan

dibiarkan selama tiga hari.

:. &ebuah bikar yang mengandungi larutan air dengan larutan formalin

diletakkan di baah saluran tersebut.

;. &elepas tiga hari' saluran dibersihkan dan makrofauna ke*il yang

terperangkap di dalam bikar air diperhatikan.


5/15


6/15

ii. (akro)auna bersai* besar dan bersai* ke#il +an& diperhatikan di Lokasi 1 dan

Lokasi $ ,

Kumpulan

Bilan&an makro)aunabesar di lokasi 1

Bilan&an makro)aunabesar di lokasi $

(akro)auna Besar

Ulat gonggok1 4

&emut merah besar4 7

Ulat sampah4 1

(akro)auna Ke#ilBilan&an makro)auna

ke#il di lokasi 1Bilan&an makro)auna

ke#il di lokasi $

&emut merah ke*il 5 4

&emut hitam

14 9

-utu tanah2 2

%umlah bilanganmakrofauna besar dan

ke*il1; 12

%adual 2


7/15

iii. Kriteria makro)auna

(akro)aunaLokasi 1 Lokasi $

Bilan&an kumpulan ulat &on&&ok per liter tanah 8 4

Bilan&an kumpulan semut merah besar per litertanah

4 15

Bilan&an kumpulan ulat sampah per liter tanah 4 5

Bilan&an kumpulan semut merah ke#il per litertanah

24 4

Bilan&an kumpulan semut hitam per liter tanah 84 74

Bilan&an kumpulan kutu tanah per liter tanah ; 14

%umlah tanah bagi lokasi 1 = 254g

%umlah tanah bagi lokasi 2 = 244g%adual 7


8/15

Pen&iraan :

Lokasi 1


Bilangan kumpulan ulat gonggok per liter tanah :

1> 1444g = 8

254g

Bilangan kumpulan semut merah ke*il per liter tanah :

5> 1444g = 24

254g

Bilangan kumpulan semut hitam per liter tanah :

14 > 1444g = 84254gBilangan kumpulan kutu tanah per liter tanah :

2> 1444g = ;

254g

Lokasi $


Bilangan kumpulan semut merah besar per liter tanah :

7 > 1444g = 15244g

Bilangan kumpulan ulat sampah per liter tanah :

1> 1444g = 5

244g

Bilangan kumpulan semut hitam per liter tanah :

9

> 1444g = 74244gBilangan kumpulan kutu tanah per liter tanah :

2> 1444g = 14

244g

Perbin#an&an :


9/15

1. Bagaimanakah kepelbagaian /bilangan kumpulan dan bilangan indi+idu0 makrofauna

yang ditemui pada tanah daripada kedua,dua lokasi berbeza? adangkan mengapa

adanya perbezaan tersebut? 3pakah parameter tanah yang boleh diguna untuk

menjelaskan perbezaan tersebut.

#aripada hasil keputusan' tanah dari lokasi 1 mengandungi lebih makrofauna

apabila dibandingkan dengan sampel tanah lokasi 2. %enis makrofauna adalah

berbeza di lokasi berbeza yang disebabkan oleh faktor tahap keteduhan lokasi'

kelembapan' kepadatan' p tanah' arna tanah serta tekstur tanah. Tanah lokasi 1

adalah diambil dari kaasan baah

pokok besar dan di baah pokok renek di

taman matematik mempunyai keadaan permukaan tanah yang lebih teduh

berbanding dengan lokasi 2 di baah pokok angsana berhampiran asrama. #engan

hal demikian' lokasi 1 mempunyai kelembapan yang lebih tinggi dan tidak terdedah

kepada sinaran matahari yang membolehkan mikroorganisma mengalami dehidrasi.

&eterusnya' lokasi 1 yang sederhana padat dan tekstur tanah yang sedikit poros

dan sedikit pasir lebih sesuai bagi pembiakan makrofauna. @arna tanah lokasi 1

yang lebih dalam iaitu hitam *oklat juga menunjukkan bahaa lebih banyak bahan

organik dalamnya. Aamun' p tanah bagi kedua,dua lokasi adalah sama iaitu 9.

!opulasi biodi+ersiti' bahan organik' suhu dan kelembapan boleh digunakan

sebagai parameter tanah.

$. %elaskan peranan makrofauna di dalam tanah.

(akrofauna memainkan peranan penting dalam dekomposisi bahan oraganik

tanah' memelihara sifat,sifat fizikal dan biologikal tanah. 3ntara makrofauna di

dalam tanah adalah seperti jadual di baah $


10/15

enis

or&anisma!iri dan peranan or&anisma kepada tanah

Bakteria

Terlibat di dalam proses pereputan sisa organik

!enting dalam membantu peredaran karbon' nitrogen'

fosforus dan sulfur di dalam tanah.

Aktinomisit Beperanan dalam proses pereputan sisa organik.

Kulat Bersimbiosis dengan akar tumbuhansebagai

pereputan bahan organik

!a#in&Tanah

(embaa tanah dari satu lapisan ke lapisan lain.

(en*ampurkan hasil reputan daun di atas tanah.

(embaiki pengudaraan dan saliran tanah melalui lubangyang digalinya.

Aajisnya mengandungi kalsium yang menyuburkan tanah.

-ematod Beperanan dalam pereputan bahan organik.

Al&a (enggunakan *ahaya matahari untuk menjalankan

fotosintesis.

. Berdasarkan rantai makanan yang disediakan' labelkan jenis biota /*ontoh $ kulat'

nematod0' apa yang dilakukan oleh mereka dan jelaskan bagaimana tenaga

mengalir dimana ia bermula dan berakhir /*ontoh $ di bahagian atas rantai

makanan0. 3pa yang berlaku kepada tenaga dan nutrien apabila organisma di

bahagian atas mati?


11/15

(atahari merupakan sumber utama dalam kitaran tenaga bagi siratan atau rantai

makanan. Tumbuhan berada pada aras trofik pertama /pengeluar0 memerangkap

tenaga *ahaya untuk membina makanannya sendiri melalui proses fotosCntesis.

Tenaga yang diperangkap akan dipindahkan kepada pengguna seterusnya iaitu

pengguna primer' sekunder dan tertier /heterotrof0. (isalnya' nematod ialah

pengguna primer' arthropod ialah pengguna sekunder' arthropod ialah pengguna

tertier manakala burung ialah pengguna di aras tertinggi. !emangsa selalunya

merupakan pengguna kedua dan ketiga mereka menggunakan tenaga yang hasil

daripada pengeluar dan merupakan akhir bagi sesuatu rantaian makan.

ontoh rantai makanan $

Tumbuhan Aematod 3rthropod 3rthropod besarBurung pemangsa

Bahan mati merupakan sumber pertama yang dimakan oleh detri+or. #etri+or seperti

nematode'bakteria dan fungi berfungsi untuk menguraikan bahan mati dan menjadi

bahan organik. #alam proses pemindahan tenaga ini'


12/15

ulat dalam tanah menguraikan dengan memakan bangkai,bangkai haian yang

telah mati se*ara semula jadi.

/. 3pakah kumpulan organisma yang membentuk mesofauna? 3pakah kumpulan

organisma yang membentuk mikrofauna? 3pakah fungsi utama kedua,dua

kumpulan ini?

-umpulan organisma yang membentuk mesofauna adalah organisma yang

mempunyai ukuran panjang badan antara 4.1;mm hingga 14.8mm dan ketebalan

antara 144Fm hingga 2mm. &ebagai *ontoh' hama /mites0' *ollembola'

en*hytraeids' *a*ing tanah' arthropods dan nematode yang besar banyak terdapat

dalam tanah. )rganisma ini dapat dilihat oleh mata kasar ataupun dengan

menggunakan kanta pembesar. (anakala kumpulan organisma yang membentuk

mikrofauna adalah organisma yang mempunyai ukuran panjang antara 4.42mm,

4.1:mm dan ketebalan kurang daripada 144Fm. -ebanyakan mikrofauna adalah

unisel protozoa dan nematod yang heterotrofik' *a*ing ke*il tidak bersegmen dan

tardigrade iaitu mikrofauna yang berkaki lapan. Aamun' sebahagian mikrofauna

dipanggil G*ryptozoaH iaitu haian yang tidak dapat dijelaskan oleh sains. ungsi

utama kedua,dua organisma ini ialah mengurai kebanyakkan benda hidup se*ara

semula jadi. -umpulan mesofauna memakan bakteria' fungi dan alga serta

memakan kembali najis mereka dan najis organisma lain untuk menggunakan

nutrien dan bahan lain dalam akti+iti harian mereka. (esofauna mengurai bahan,

bahan organik yang terdapat dalam tanah iaitu men*ampurkan dengan sisa,sisa

bahan oraganik sehingga menjadi pe*ahan,pe*ahan ke*il yang siap untuk

didekompossisi oleh makrobia tanah. (ikrofauna membantu dalam penyerapan

nutrient bagi untuk tumbuhan dengan menguraikan bahan mati kepada bahan yang

lebih ringkas. (ikrofauna mengurai sesuatu bahan melalui memakan dan

memproses partikel organik yang ke*il dalam tanah. (ikrofauna juaga mendiamiusus organisma lain yang lebih besar daripadanya untuk menguraikan bahan

selulos.


13/15

0. %aringan makanan dapat menunjukkan kerumitan biologi' dan juga kesihatan tanah.

Terangkan bagaimana pengurusan tanah dapat mengekalkan kesihatan tanah.

(engurangkan penggunaan ra*un serangga serta ra*un rumpai. 3ntaranya adalah

penggunaan lada hitam dan baang putih. Bagi menyediakan ra*un organik ini' lada

hitam dan baang putih dikisar bersama dan di*ampurkan dengan air yang panas.

!enggunaan baja organik seperti najis kelaar' ayam dan lembu juga dapat

menambah kesuburan tanah malah mengandungi semua jenis nutrient yang

diperlukan oleh tanaman serta sayur,sayuran. !engunaan baja organik akan

meningkatkan pengudaran tanah dan juga tidak akan menjejaskan komposisi tanah.

-aalan biologi juga merupakan salah satu pengurusan tanah iaitu mengaal

populasi haian perosak dengan tanpa menggunakan ra*un serangga iaitu bahan

kimia. &ebagai *ontohnya' burung hantu dan ular digunakan untuk memburu dan

memakan tikus di ladang kelapa sait. al ini tidak akan men*emarkan alam sekitar

dan tidak akan mendatangkan kesan buruk kepada organisma lain ke*uali perosak.

!enanaman bergilir juga boleh diamalkan oleh petani untuk menjaga serta

mengekalkan kesuburan tanah supaya mineral tertentu dalam tanah tidak akan

dihabiskan. !enggunaan sisa tanaman seperti jerami padi dan pelepah kelapa sait

sebagai bahan sungkapan pada batas sayur juga mampu menambahkan kesuburan

tanah apabila berlaku pereputan dan menjadi humus untuk kesuburan tanah.

. Terangkan bagaimana biota tanah menyumbang kepada fungsi tanah di dalam

ekosistem. 3pakah kaalan ekosistem yang dilakukan?

Biota tanah membantu dalam proses penguraian bahan,bahan organik dalam

ekosistem. al ini kerana tanah mengandungi pelbagai jenis organisma yang boleh

dikelaskan kepada makrofauna'masofauna dan mikrofauna. -umpulan organisma

ini membantu bangkai,bangkai haian dan tumbuhan dengan menguraikannya

kepada hama. #alam hal ini' ia dapat menambahkan kelembapan tanah dan

meningkatkan kesuburan tanah. Biota tanah juga mengekalkan proses,proses

penting seperti penyimpanan karbon' kitaran nutrient dan di+ersiti spesis tumbuhan.

#engan hal demikian' produkti+iti pertanian dapat ditingkatkan melalui kitaran

nutrien asas yang diperlukan dalam semua eksosistem seperti nitrogen' fosforus'


14/15

potasium dan kalsium. Tanah yang mempunyai tahap oksigen yang tinggi sesuai

untuk pertanian. &ebagai *ontoh' saluran atau aliran oksigen daripada lubang

*a*ing membolehkan lebih banyak oksigen disalurkan ke dalam tanah. &eterusnya'

kaalan ekosistem yang boleh dilakukan ialah pengurangan penggunaan bahan

kimia yang menyebabkan tanah menjadi asid' penggunaan baja se*ara organik

yang mesra alam untuk meningkatkan nutrient dalam tanah tanpa mengubah

komposisi tanah serta penggunaan kaedah kaalan biologi yang tidak membaa

kesan sampingan kepada organisma yang lain.

Kesimpulan :

Tanah daripada lokasi berbeza mengandungi pelbagai jenis makrofauna yang berbeza

di dalamnya. #i lokasi 1' tanahnya mengandungi ulat gonggok' semut merah ke*il'

semut hitam dan kutu tanah manakala di lokasi 2' tanahnya mengandungi semut merah

besar' ulat sampah' semut hitam dan kutu sampah. Bilangan makrofauna dalam tanah

lokasi 1 lebih banyak berbanding dengan tanah di lokasi 2 kerana mempunyai tahap

keteduhan lebih tinggi' lebih lembap' tekstur tanah yang sedikit poros dan pasir' arna

tanah yang lebih hitam dengan kandungan bahan organik yang lebih banyak serta

kepadatan yang sederhana iaitu sesuai bagi hidupan makrofauna.

Rujukan

Lee' &. ' Lie' &. L. I hoong' A. (. /24480. Success in Biology for STPM.

-ualaLumpur$ ajar Bakti.

Lum' . -. /24440. Biology The Living Science. &ingapura$ !earson &dn. Bhd.

(iller ".T.' &poolman &. /244;0. En+ironmental &*ien*e ; thEdition. -anada$ BrooksJ

*ole Thompson learning.

3llan &uman !illai. /24110. Pembangunan Pertanian yang Mesra Alam.#i*apaikan

pada 14 )gos 2415 daripada http$JJ.ag*.go+.myJindeK.php?

option=*om*ontentI+ie=arti*leIid=;1;$pembangunan,pertanian,yang,mesra,

alamI*atid=:1$adminD24agItemid=


15/15

3mbar. /24120. Makrofauna Tanah. #i*apaikan pada 14 )gos 2415 daripada

http$JJrenny,ambar.blogspot.*omJ2412J48Jmakrofauna,tanah.html

ailmi. /24170. Kawalan Biologi: Kebaikan an Keburukan.#i*apaikan pada 14 )gos

2415 daripada http$JJ.*ikguhailmi.*omJ2417J48Jkaalan,biologi,kebaikan,dan,keburukan.html
http://renny-ambar.blogspot.com/2012/04/makrofauna-tanah.htmlhttp://www.cikguhailmi.com/2013/04/kawalan-biologi-kebaikan-dan-keburukan.htmlhttp://www.cikguhailmi.com/2013/04/kawalan-biologi-kebaikan-dan-keburukan.htmlhttp://renny-ambar.blogspot.com/2012/04/makrofauna-tanah.htmlhttp://www.cikguhailmi.com/2013/04/kawalan-biologi-kebaikan-dan-keburukan.htmlhttp://www.cikguhailmi.com/2013/04/kawalan-biologi-kebaikan-dan-keburukan.html

laporan ppik 1

Documents