20

Abdulloh (duduk empat dari kanan) berg.ambar bersama pembesar Melayu dan Residen British di Negeri Sembi/an.

Kematian, cetus teori konspirasi » Keluarga syak Undang Abdullah

, diracuni sebelum dipaksa

" turun takhta

Oleh Faridzwan Abdul Ghafar dan Mohd Nasaruddin Parzi bhnews@bh.com.my

K ematian Undang Luak Rembau ke-18, Datuk Se­dia Raja Abdullah Dahan

pada Khamis, 5 Oktober 1939 yang didakwa berpurica daripada 'penyakit ganjil' m~ngundang kontroversi dalam kalangan pen­duduk Rembau.

-Keadaan sebenar Undang Ab­dullah sepanjang tempoh tiga ta­hun sebelum kemangkatannya turut menimbulkan pelbagai teo­ri konspirasi dan sehingga hari ini, ia masih menjadi perbualan dalam kalangan ahli keluarga, waris, pembesar adat serta pen­duduk Rembau mengenai apa se­benarnya yang menimpa nega­rawanitu.

Terpaksa turun takhta Pada tahun 1938, Undang Abdul­lah terpaksa diturunkan daripada takhta selaku pemerintah Luak Rembau dan Raja bagi Negeri Sembilan selepas British mendak­wanya sebagai orang yang tidak mempunyai keupayaan mental.

Mengikut rekod rasmi Mahka­mah Agung Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (FMS), beliau diisyti­harkan sebagai tidak siuman pada 18 Januari 1938 oleh Hakim

I S\ I lkuti BH Plus ~ di www.bharian.com.my

untuk lebih gambar dan video

Abdullah bersama Residen British Negeri Sembi lan, ES Hose pada hor; pertobo/onnyo sebogo; Undong Rembou.

Justice Cussen. Ia susulan prosiding inkuiri di­

failkan Residen British Negeri Sembilan ketika itu, Gordon Lup­ton Ham kepada Mahkamah Agung FMS bagi mengesahkan dakwaan beliau, berhubung sta­tus sebenar kesihatan mental Un­dang Abdullah.

Keputusan inkuiri Mahkamah Agung FMS yang mengesahkan Undang Abdullah sebagai tidak siumsm, dibantah keras ayahnya, Dahan Ibrahim sehingga menye­babkan Dahan dipenjarakan oleh Justice atas alasan menghina mahkarnah.

Keputusan mahkarnah berke­naan turut menimbulkan krisis perlembagaan di Negeri Sembi-

lan, terutama di Rembau. Per­soalan timbul sarna ada Undang Abdullah perlu diganti atau ti­dak.

Krisis istana Berdasarkan sepucuk surat ditu­lis individu dikenali sebagai Sha­rif pada 4 Ogos 1937, membuk­tikan sememangnya wujud krisis dalaman berhubung pelantikan Undang ketika itu. Kandungan surat itu antara lain memper­soalkan tindakan British yang ke­lihatan begitu tergesa-gesa me­lantik Undafig baharu.

Bagaimanapun, laporan The Straits Times pada 15 Oktober 1939 menyebut Gordori Lupton sebagai berkata, kfisis perlemba-

INFO

Teori kematian

® Diracun dan dianiaya ejen perisikan British ® Diracun oleh pembesar adat Rembau ® Tekanan emosi selepas rakan karibnya, Raja Chulan mangkat ® Terkena ilmu sihir oleh suku yang tidak berpuas hati dengan pemerintahannya

gaan itu dapat diselesaikan pada Jun 1938 selepas Lembaga Luak Rembau bersetuju melantik Ipap Abdullah sebagai Undang baha­ru.

Kritik pentadbiran British Ahli Jawatankuasa Pemuliharaan Rumah Berkat, Abdullah Azmil Ahmad Dauta, berkata insiden berkenaan menimbulkan teori konspirasi bahawa British senga­ja mahu menurunkan Undang Abdullah daripada takhta kerana sikapnya yang terlalu anti-Bri­tish;

"Sikap anti-British Undang Ab­dullah semakin terserlah pada se­kitar 1930-an apabila beliau se­makin kerap mengkritik Pesuruh­java Tinggi British di Tanah Melayu, Sir Cecil Clementi dan Empayar Britain.

"Kemudian, tiba-tiba khabar angin tersebar Undang Abdullah tidak siuman dan Gordon Lupton membuat ~enyataan pada 11 Mei 1937 kepada The Straits Times ba­hawa kerajaan negeri menyiasat status mental Undang Abdullah," katanya kepada BH.

Abdullah Azmil, 51, yang juga cueu Undang Abdullah menya­takan, khabar angin itu mula ter­sebar sekitat akhir tahun 1936, iaitu selepas Undang Abdullah

® KHAMIS 15 JUN 2015

pulang daripada pertemuan de­ngan Maharaja Jepun, Hirohito di Tokyo pada April 1936 bagi mem­bincangkan perkara sulit.

Hubungan dengan Jepun Katanya, tindakan Undang Abe dullah memenuhi jemputan Ma­haraja Hirohito sangat tidak di­senangi kerajaan Britain di Lon­don, kerana ketika itu Jepun serta Britain bermusuhan dan dunia pula berada di ambang Perang Dunia Kedua.

"London dan Sir Cecil Clementi sangat berkecil hati dengan Un- , dang Abdullah, tetapi Undang Abdullah tidak mempedulikan­nya. Undang Abdullah ke Jepun dengan menaiki kapal khas, Ka­rumaru, yang dihantar Maharaja Jepun semata-mata untuk men­jemputnya.

"Beliau ke China dulu sebelum ke Jepun dan beliau ke sana se­cara bersendirian selarna dua bu­lan. Tiada siapa yang tahu tujuan pertemuannya dengan Maharaja Jepun itu, menyebabkan Undang Abdullah dipantau rapi perisikan British," katanya.

Abdullah Azmil berkata, ber­ikutan rentetan peristiwa itulcih, rarnai penduduk Rembau perca­ya Undang Abdullah dianiaya, termasuk diracun oleh ejen pe­risikan British .sehingga hilang akal, sekali gus membolehkan be­liau diturunkan takhta.

'Biarpun kematian Undang Abdullah masih misteri, jasanya tidak pernah dilupa­kan khususnya penduduk di Rembau. Malah, s~jarawan berpendapat beliau memain­kan peranan yang sangat be­sar dalam usaha menuntut ke­merdekaan dan penubuhan negara ini, lantas Rumah Ber­kat, lokasi pertemuan penuh bersejarah, perlu dipulihara. Ikuti siri seterusnya, esok.