buku panduan pelaksanaan 5s s pengurusan

MQA | BUKU PANDUAN AMALAN 5S PENGURUSAN 2012 1

BUKU PANDUAN AMALAN PERSEKITARAN BERKUALITI

SEKTOR PENGURUSAN

Disediakan Oleh : Unit Perancangan Strategik & Inovasi

Bahagian Pentadbiran

Zon Iris Zon Mawar Zon Lily Zon Matahari Zon Orkid


PERKARA

MUKA SURAT

BAHAGIAN SATU : PENGENALAN AMALAN PERSEKITARAN BERKUALITI, 5S

BAHAGIAN DUA : KEPERLUAN SISTEM PENGURUSAN BERKUALITI

Keperluan-Keperluan Umum

Keperluan-Keperluan Dokumentasi

BAHAGIAN TIGA : PERANCANGAN PIHAK PENGURUSAN

Komitmen Pengurusan

Fokus Terhadap Persekitaran Berkualiti

Polisi 5S

Objektif 5S

Logo 5S

Tanggungjawab, Kuasa dan Komunikasi Dalaman

Semakan Pengurusan

Penyediaan Sumber

Sumber Manusia

BAHAGIAN EMPAT : REALISASI PERSEKITARAN BERKUALITI

Perancangan Bagi Merealisasikan Pelaksanaan 5S

Pelaksanaan 5S - Langkah 1 Penubuhan Jawatankuasa - Langkah 2 Menetapkan Zon - Langkah 3 Latihan - Langkah 4 Promosi - Langkah 5 Penyeragaman & Pelaksanaan 5S

KANDUNGAN


PERKARA

MUKA SURAT

BAHAGIAN LIMA : PENGUKURAN, ANALISIS DAN PENILAIAN

Tatacara Audit Dalaman

BAHAGIAN ENAM : PENAMBAHBAIKAN

Peningkatan Berterusan

Tindakan Pembetulan

Tindakan Pencegahan

LAMPIRAN

Lampiran 1 : Rupa Bentuk Tetulang Ring File

Lampiran 2 : Penilaian Audit Amalan 5S MQA

Lampiran 3 : Gambar-Gambar Contoh Pelaksanaan 5S

Lampiran 4 : Contoh Pelabelan


PENGENALAN AMALAN

PERSEKITARAN BERKUALITI, 5S

APAKAH 5S? 5S DALAM PERKHIDMATAN AWAM PERANAN SEKTOR PENGURUSAN

BAHAGIAN

1

5S adalah satu kaedah pengurusan yang diamalkan oleh syarikat-syarikat di Jepun. Amalan 5S boleh mewujudkan persekitaran kerja berkualiti di dalam organisasi, menentukan kepatuhan kepada standard serta asas kepada peningkatan dan pemupukan budaya kualiti dan produktiviti secara berterusan dan daya saing.

Budaya penambahbaikan berterusan perlu diterapkan dalam perkhidmatan awam bagi mempertingkatkan penyampaian perkhidmatan (service delivery) kepada pelanggan. Amalan 5S ini merupakan penggerak kepada inisiatif-inisiatif kualiti yang lain.

Sektor Pengurusan hendaklah melakukan proses penambahbaikan

secara berterusan iaitu:

o mengenalpasti, mengurang dan mengelakkan pembaziran

sumber;

o membina semangat kerja berpasukan;

o merangsang suasana kerja yang lebih selesa; dan

o membentuk satu sistem asas ke arah penambahbaikan

produktiviti dan kualiti.


RAJAH KITARAN 5S

SISIH

(SEIRI)

SUSUN

(SEITON)

SAPU

(SEISO)

SIMPAN

(SEIKETSU)SENTIASA

AMAL

(SHITSUKE)


KATA KUNCI:

KENAL PASTI BARANG YANG TIDAK PERLU

KATA KUNCI: TEMPAT UNTUK

SETIAP BARANG, DAN SETIAP BARANG DI

TEMPATNYA

KATA KUNCI: MEMASTIKAN

TEMPAT KERJA DAN PERALATAN BERSIH

& BERFUNGSI DENGAN BAIK

KATA KUNCI: CARA TERBAIK

UNTUK MELAKSANAKAN

SESUATU

KATA KUNCI: NILAI YANG DIKONGSI

BERSAMA

SEIRI – SISIH o Mengenal pasti barang yang tidak perlu. o Mengasingkan barang/dokumen mengikut keadaan dan

keperluan. o Mematuhi prosedur yang sedang berkuatkuasa bagi

penyisihan barang/dokumen yang perlu dilupuskan.

SEITON - SUSUN o Mengenal pasti apa dan cara penyusunan. o Mengikut kaedah ‘Masuk dulu Keluar Dulu’ (First In First Out)

untuk menyimpan sesuatu. o Mewujudkan tempat khas untuk barang dan dilabel yang jelas. o Letakkan barang di tempat yang mudah dilihat, diambil dan

disimpan semula. o Meletakkan peralatan yang kerap digunakan berhampiran.

SEISO – SAPU o Membersih dan memeriksa tempat kerja dengan

rapi agar tiada habuk atau kotoran di lantai, mesin dan peralatan.

o Mengamalkan SEISO 5 hingga 10 minit setiap hari dengan menggabungkan aktiviti pembersihan dan pemeriksaan,

o Melantik penjaga bagi setiap peralatan/ruang (ownership).

SEIKETSU – SERAGAM o Mengekalkan keseragaman tempat kerja dengan

memastikan semua barangan sentiasa bersih dan teratur. o Mewujudkan peraturan/etika untuk dipatuhi dan dilekatkan

pada peralatan/ruang yang digunakan bersama. o Mewujudkan keseragaman dengan menentukan:

o Siapa yang bertanggungjawab? o Apa tindakan yang perlu diambil bagi memastikan

keadaan yang ingin dipelihara? o Bila tindakan perlu diambil? o Di mana perlu dilaksanakan? o Apa prosedur yang perlu diikuti?

SHITSUKE - SENTIASA AMAL o Mengamalkan 5S secara berterusan agar menjadi

kelaziman dan budaya di Sektor Pengurusan bagi memastikan keadaan yang diingini berkekalan..

o Sentiasa mematuhi, mengikuti dan mengamalkan peraturan/etika/prosedur yang disediakan.

o Sentiasa bekerjasama.


KENAPA 5S?

FAEDAH MELAKSANAKAN 5S

Konsep 5S mudah difahami kerana: Tidak memerlukan pemahaman istilah-istilah yang sukar; Mudah, logik dan tabiat semula jadi manusia; dan Boleh dilaksanakan oleh industri atau organisasi yang pelbagai jenis

dan saiz.

Tempat kerja lebih bersih dan teratur. Tempat kerja lebih selamat. Menggalakkan penjanaan idea yang lebih banyak dan kreatif. Mengurangkan masa pencarian. Aliran operasi kerja yang cekap. Mengurangkan kecacatan pada perkhidmatan. Kaedah-kaedah dan standard yang jelas untuk penggunaan peralatan.

Memaksimakan penggunaan kawasan. Mengurangkan rungutan pelanggan.


PELAKSANAAN 5S BERDASARKAN KONSEP PDCA

• Penilaian 5S meliputi :

• Melaksanakan Audit Dalaman 5S.

• Penandaarasan sesama bahagian dan dengan organisasi lain.

• Memastikan langkah 5S diikuti sepenuhnya.

• Penambahbaikan berterusan 5S meliputi :

• Menjadikan 5S sebagai budaya.

• Membandingkan pencapaian sebenar dengan yang dirancang.

• Memberikan ganjaran dan pengiktirafan atas penglibatan staf.

• Pendaftaran Pensijilan 5S.

• Menyertai Pertandingan Kebangsaan 5S.

• Membuat semakan Kitaran P-D-C-A.

• Pelaksanaan 5S meliputi:

• Sisih

• Susun

• Sapu

• Seragam

• Sentiasa Amal

• Persediaan 5S meliputi :

• Memberi pendidikan dan latihan kepada semua.

• Menubuhkan Jawatankuasa Pelaksana 5S.

• Memulakan Zon 5S.

• Menentukan objektif, matlamat dan fasa pelaksanaan.

• Merancang Pelan Tindakan 5S dan acara perasmian.

RANCANG

(PLAN)

LAKSANA

(DO)

PERIKSA

(CHECK)

TINDAKAN (ACTION)


KEPERLUAN SISTEM

PENGURUSAN BERKUALITI

KEPERLUAN-KEPERLUAN UMUM

• Tingkat 14A - Zon Mawar, Zon Lily, Zon Iris

• Tingkat 14B - Zon Matahari, Zon Orkid

Penetapan Zon 5S

• Jawatankuasa Pemandu

• Jawatankuasa Promosi

• Jawatankuasa Latihan

• Jawatankuasa Audit

• pelantikan Wakil Pengurusan, Penyelaras 5S dan penetapan ahli zon.

Penubuhan Jawatankuasa 5S

• Meliputi garis panduan penetapan zon, pelaksanaan latihan, promosi, panduan aktiviti 5S (Sisih, Susun, Sapu, Simpan, Sentiasa Amal), sudut 5S, ruang pejabat, ruang kerja/bilik pegawai, bilik mesin, stor, tempat umum, audit dalaman, peningkatan berterusan, tindakan pembetulan dan pencegahan.

Penetapan Garis Panduan Keseragaman Pelaksanaan 5S

• Buku Panduan Amalan 5S Sektor Pengurusan MQA

• Buku Standard Amalan Persekitaran Berkualiti Oleh MPC

Rujukan Utama Pelaksanaan 5S

BAHAGIAN

2


KEPERLUAN-KEPERLUAN DOKUMENTASI

PENYEDIAAN DOKUMENTASI

•Polisi, Objektif dan Logo 5S

•Carta Organisasi Jawatankuasa 5S

•Pelan lantai zon

•Pelan tindakan Jawatankuasa

•Surat pelantikan Jawatankuasa

•Minit mesyuarat

•Folder induk 5S di peringkat Penyelaras, Jawatankuasa Latihan, Promosi dan Audit

KAWALAN DOKUMEN

•Diluluskan sebelum diimplimentasi;

•Sentiasa disemak dan dikemaskini mengikut keperluan. Setiap pindaan hendaklah diluluskan semula;

•Bukti setiap perubahan dan status semakan terkini dikandung di dalam folder;

•Meletakkan dokumen yang digunapakai di Sudut 5S Induk (bagi Penyelaras) dan folder dalam simpanan Pengerusi Jawatankuasa Latihan, Promosi dan Audit;

•Edaran Buku Panduan Amalan 5S Sektor Pengurusan MQA kepada semua ahli zon dan paparan portal 5S;

•Buku Standard Amalan Persekitaran Berkualiti oleh MPC diedarkan kepada semua Ahli Jawatankuasa 5S Sektor Pengurusan;

•Dokumen lama mengenai pelaksanaan Amalan 5S dilupuskan bagi setiap pengemaskinian yang dibuat.

KAWALAN REKOD

•Rekod-rekod perbandingan keadaan sebelum dan selepas pelaksanaan aktiviti 5S diselenggara secara efisien.

•Rekod-rekod perlu diwujud dan dijaga sebagai bukti pematuhan terhadap keperluan Amalan 5S.

•Rekod-rekod boleh dibaca, mudah dikenal pasti dan diperolehi.

•Kawalan ke atas rekod bagi pengenalan, penyimpanan, perlindungan, pengeluaran, tempoh penyimpanan dan pelupusan rekod.


PERANCANGAN PIHAK

PENGURUSAN

•Menyampaikan kepada warga tentang tanggungjawab pelaksanaan 5S dan memenuhi keperluan-keperluannya.

•Mewujudkan Polisi 5S.

•Menentukan Objektif 5S.

•Melaksanakan Mesyuarat 5S.

•Menyediakan sumber untuk pelaksanaan 5S.

KOMITMEN PENGURUSAN

•Jawatankuasa Pemandu 5S perlu memastikan keperluan 5S dikenal pasti dan dipatuhi.

•Penekanan diberikan kepada faktor Bersih, Selesa, Selamat dan Produktif di tempat kerja.

FOKUS AMALAN 5S

•Merangkumi faktor Bersih, Selesa, Selamat & Produktif.

•Merangkumi komitmen dan sentiasa meningkatkan keberkesanan dan kecekapan Amalan 5S.

•Disampaikan dan difahami oleh warga Sektor Pengurusan.

•Sentiasa disemak mengikut kesesuaian semasa.

•Mewujud dan menyemak objektif di bahagian dan kawasan (zon) terlibat.

POLISI 5S

•Objektif 5S boleh diukur dan diselaras dengan polisi 5S.

OBJEKTIF 5S

•Membentuk Struktur Jawatankuasa 5S iaitu Jawatankuasa Pemandu, Jawatankuasa Latihan, Jawatankuasa Promosi dan Jawatankuasa Audit.

•Membentuk lima zon 5S (Zon Mawar, Zon Lily, Zon Matahari, Zon Iris dan Zon Orkid) dan penetapan ahli zon.

•Melantik Wakil Pengurusan bagi memastikan aktiviti 5S diwujud, dilaksana, dipantau, melapor prestasi dan keperluan 5S serta memastikan peningkatan kesedaran Amalan 5S.

•Mewujud dan memastikan pelaksanaan komunikasi dalaman melalui mesyuarat, emel, portal dan papan kenyataan.

TANGGUNGJAWAB, KUASA DAN KOMUNIKASI DALAMAN

•Penilaian terhadap peluang penambahbaikan, keperluan perubahan Amalan 5S termasuk polisi dan objektif 5S.

•Input semakan iaitu keputusan audit, prestasi aktiviti pelaksanaan 5S, status tindakan pencegahan dan pembetulan, tindakan susulan dan cadangan penambahbaikan dan keseragaman 5S.

•Output semakan iaitu keputusan dan tindakan bagi peningkatan kecekapan dan keberkesanan 5S, aktiviti 5S dan penggunaan sumber secara kreatif dan inovatif dalam menjana nilai tambah.

SEMAKAN PENGURUSAN

•Menyediakan sumber yang diperlukan untuk keberkesanan pelaksanaan 5S.

PENYEDIAAN SUMBER

•Menentukan keperluan kompetensi staf untuk melaksanakan 5S.

•Memberi latihan kepada AJK dan staf Sektor Pengurusan.

•Menilai keberkesanan latihan.

•Memastikan setiap staf memahami tanggungjawab dalam 5S.

•Menyimpan rekod-rekod latihan, kemahiran, pengalaman dan kelayakan berkaitan.

SUMBER MANUSIA

BAHAGIAN

3


POLISI 5S

SARANI DOLLAH

PENGERUSI 5S SEKTOR PENGURUSAN AGENSI KELAYAKAN MALAYSIA

TARIKH KUATKUASA: 1 MAC 2012

PO

LIS

I A

MA

LA

N 5

S

SE

KT

OR

PE

NG

UR

US

AN


OBJEKTIF 5S

SARANI DOLLAH PENGERUSI

5S SEKTOR PENGURUSAN AGENSI KELAYAKAN MALAYSIA TARIKH KUATKUASA : 1 MAC 2012

Meningkatkan kualiti penyampaian perkhidmatan.

Meningkatkan kualiti persekitaran tempat kerja

yang bersih, kemas, tersusun dan selamat.

Membentuk budaya bekerjasama, kreatif dan

berinovasi.


LOGO 5S


CARTA ORGANISASI 5S SEKTOR PENGURUSAN

Pengarah Bahagian Pengarah Bahagian Pengarah Bahagian Pengarah Bahagian Pengurusan Sumber Manusia Pentadbiran Kewangan Teknologi Maklumat (Mohd Khairul Nizam Ibrahim) (Norlida Datuk (Normahizan Yaacob) (Faridah Mohd Jazri)

Ahmad Shahibuddin)

Pengerusi Pengerusi Pengerusi Jawatankuasa Latihan Jawatankuasa Promosi Jawatankuasa Audit

(Masfidayanti Mokhtar) (Suhaina Fitri Mokhtar) (Mohd Fairuz Abu Samah)

Fasilitator Fasilitator Fasilitator Fasilitator Fasilitator Ketua Zon Ketua Zon Ketua Zon Ketua Zon Ketua Zon Ahli Zon Ahli Zon Ahli Zon Ahli Zon Ahli Zon

Tarikh Kuatkuasa : 3 Ogos 2012

URUS SETIA

Unit

Perancangan

Strategik &

Inovasi

CARTA ORGANISASI JAWATANKUASA PEMANDU AMALAN

PERSEKITARAN BERKUALITI 5S SEKTOR PENGURUSAN

AGENSI KELAYAKAN MALAYSIA

Pengerusi

Jawatankuasa

Pelaksana

Zon Mawar Zon Lily Zon Matahari Zon Iris Zon Orkid

Timbalan Ketua Pegawai Eksekutif (Pengurusan)

(Sarani Dollah)

Jawatankuasa

Kerja

Ahli Ahli Ahli Ahli


CARTA ORGANISASI 5S SEKTOR PENGURUSAN

Tarikh kuatkuasa : 3 Ogos 2012

URUS SETIA Unit Perancangan

Strategik & Inovasi



CARTA ORGANISASI JAWATANKUASA LATIHAN AMALAN PERSEKITARAN BERKUALITI 5S

Pengerusi Jawatankuasa Latihan

(Masfidayanti Mokhtar)

Ahli Ahli Ahli Ahli Ahli Ahli

(Mohd (Mohd Rafizi (Suriati Mat Kaus) (Juliana ( Mohd Zakie (Maznah Hamsah) Zulkarami Yunos) Mohamed Yaakob) Ismail) Salleh)



ARTA ORGANISASI JAWATANKUASA PROMOSI AMALAN PERSEKITARAN BERKUALITI 5S

Pengerusi Jawatankuasa Promosi

(Suhaina Fitri Mokhtar)

Ahli Ahli Ahli Ahli Ahli Ahli

(Maszuraini (Roziyani Che (Sumaiyah (Siti Nadia (Nor Khamsatun (Wan Rosmayuzi Abdul Ghani) Ani) Ramli) Zakaria) Suboh) Wan Ali)



REALISASI PERSEKITARAN

BERKUALITI

Struktur penubuhan Jawatankuasa 5S Sektor Pengurusan MQA

JAWATANKUASA

PEMANDU 5S

JAWATANKUASA KERJA

- JAWATANKUASA LATIHAN

- JAWATANKUASA PROMOSI

- JAWATANKUASA AUDIT

JAWATANKUASA PELAKSANA

- PENYELARAS (URUS SETIA)

- FASILITATOR 5S

- KETUA KUMPULAN 5S

- AHLI KUMPULAN 5S

BAHAGIAN

4

LANGKAH 1: PENUBUHAN JAWATANKUASA 5S


TUGAS DAN TANGGUNGJAWAB JAWATANKUASA 5S SEKTOR PENGURUSAN

JAWATANKUASA PEMANDU 5S

• Menentukan arah pelaksanaan 5S.

•Membentuk pelan pelaksanaan.

•Menentukan belanjawan serta sumber-sumber kewangan.

•Menetapkan polisi, peraturan serta garis panduan.

•Mengenal pasti ahli jawatankuasa, pemudahcara dan ketua kumpulan.

•Menetapkan sistem ganjaran.

•Mengawasi dan menilai kemajuan pelaksanaan jawatankuasa.

•Mengawal kemajuan program dengan pembentukan standard yang sesuai.

JAWATANKUASA KERJA 5S

JAWATANKUASA LATIHAN

•Menyediakan pelan latihan bagi memupuk kefahaman konsep dan Amalan 5S.

•Mengenalpasti jenis latihan yang diperlukan bagi mengukuh aktiviti Amalan 5S serta amalan peningkatan kualiti yang lain. (Keperluan latihan boleh dirujuk kepada hasil keputusan audit aktiviti Amalan 5S).

•Latihan dijalankan oleh jawatankuasa atau fasilitator yang telah menghadiri latihan dalam bidang 5S.

•Memastikan setiap warga Sektor Pengurusan diberi peluang untuk menghadiri latihan.

JAWATANKUASA PROMOSI

•Menyediakan pelan pelaksanaan aktiviti promosi 5S,

•Memastikan pelaksanaan pelan promosi ke arah membina kesedaran Amalan 5S kepada semua warga Sektor Pengurusan.

•Menganalisis keberkesanan aktiviti promosi yang telah dilaksanakan.

•Merancang dan memperuntukkan perbelanjaan bagi aktiviti promosi

•Mencadangkan dan memberi ganjaran atau pengiktirafan kepada individu/ kumpulan yang turut serta atau memenangi aktiviti-aktiviti promosi.

•Melaporkan status pelaksanaan aktiviti dan tahap kesedaran 5S di kalangan warga Sektor Pengurusan kepada Jawatankuasa Pemandu.

JAWATANKUASA AUDIT

•Membina kriteria audit yang bersesuaian – dapatkan maklum balas daripada ketua jabatan/ unit dan fasilitator.

•Melantik juruaudit dalaman 5S.

•Menentukan kekerapan aktiviti audit – pada peringkat awal audit perlu dilaksanakan lebih kerap.

•Menyediakan laporan dan analisis keputusan audit.

•Menyemak kriteria audit dari semasa ke semasa mengikut keperluan.

•Membantu dalam mengekalkan aktiviti 5S melalui Audit Dalaman.

•Membina garis panduan untuk mengukur impak Audit.

JAWATANKUASA PELAKSANA 5S

PENYELARAS (URUS SETIA)

•Menjalankan tugas kesetiausahaan kepada Jawatankuasa Pemandu, AJK Kecil, fasilitator dan ketua kumpulan dengan tujuan mengkoordinasi perjalanan program.

•Menyimpan rekod/minit mesyuarat.

•Menolong mengurus aktiviti-aktiviti promosi.

•Menghebahkan maklumat terkini perjalanan program 5S di Sektor Pengurusan.

•Memudahkan pelaksanaan aktiviti berkumpulan.

•Memastikan penyertaan semua pihak dalam organisasi.

FASILITATOR

•Menyokong Pelaksanaan 5S.

•Menyelaras program 5S di Sektor Pengurusan.

•Membantu AJK Pemandu dalam setiap tugas.

•Memastikan perjalanan 5S seperti yang dirancang.

•Mendapat sokongan dan pengiktirafan dari pihak atasan.

•Memastikan semua kumpulan mematuhi peraturan dan panduan yang digariskan.

•Membantu membekal data-data terkini.

•Mengawasi, mengadakan perbincangan serta galakan kepada kumpulan 5S setiap masa.

KETUA KUMPULAN

•Turut serta dalam proses pelaksanaan kerja berkumpulan.

•Memberi latihan kepada ahli-ahli.

•Mengawasi perkembangan kerja berkumpulan.

•Mengadakan mesyuarat pendek dengan kumpulan mengenai Amalan 5S.

AHLI KUMPULAN

•Memberikan komitmen yang sepenuhnya dalam gerak kerja.

•Bertanggungjawab untuk memperbaiki tempat kerja sepanjang masa.

•Mewujudkan suasana harmoni di kalangan ahli.


Penyelaras 5S mencadangkan pembahagian zon untuk kelulusan Jawatankuasa Pemandu. Fasilitator 5S akan menyerahkan tanggungjawab dan mengagihkan aktiviti dalam bentuk tugasan mudah. Garis Panduan Penetapan Zon :

o memperoleh susun atur tempat kerja secara keseluruhan dan membahagikan setiap kawasan kepada zon-zon yang lebih kecil;

o membahagikan kumpulan mengikut kawasan, menentukan bilangan ahli dalam satu kumpulan, dan mempamerkan nama individu-individu yang terlibat dalam setiap kumpulan dan kawasan yang dipertanggungjawabkan;

o memastikan setiap kumpulan mempunyai ketua dan sekurang-kurangnya seorang ahli dalam setiap seksyen;

o memastikan saiz seksyen dan kekuatan kumpulan adalah selaras; dan

o penentuan tanggungjawab bagi kawasan yang dikongsi. Fungsi Penyelaras/Fasilitator/Ketua 5S adalah penting dalam mengaplikasikan 5S agar aktiviti 5S berjalan dengan lancar seperti yang dirancang. Untuk menyebarkan metodologi 5S dan menyediakan tenaga kerja yang dapat memberikan kerjasama yang bermakna dalam aktiviti 5S. Garis Panduan Latihan 5S Program latihan merupakan langkah permulaan pelaksanaan Amalan 5S dan merangsang pekerja untuk melibatkan diri dalam mengaplikasikan 5S. Program ini merupakan tanggungjawab Jawatankuasa Latihan. Selesai sesi latihan persediaan awal, setiap individu akan mendapat pengetahuan asas dan diberi tanggungjawab bagi tindakan yang akan dilaksanakan. Rancangan pelaksanaan fasa 5S perlulah disediakan dan diumumkan semasa perisytiharan Pelaksanaan Amalan 5S. Latihan merangkumi:

o kesedaran tentang 5S pada peringkat pengurusan tertinggi; o kesedaran tentang 5S pada peringkat pekerja; o pemahaman Langkah Demi Langkah untuk Ahl Jawatankuasa/Fasilitator/Ketua Zon;

dan o Langkah Demi Langkah Audit Dalaman 5S.

LANGKAH 2 : MENETAPKAN ZON 5S

LANGKAH 3 : LATIHAN 5S


Menghebahkan rancangan promosi mengenai pengwujudan aktiviti 5S. Garis Panduan Pelancaran 5S Pengurusan perlu mengesahkan Pelan Tindakan 5S, menetapkan sasaran, polisi, dan matlamat Pelaksanaan Langkah Demi Langkah 5S.

o mengumumkan Polisi, Objektif dan Logo 5S. o mengumumkan Zon 5S. o mengumumkan Slogan 5S.

Selepas pelancaran 5S, Pelaksanaan Langkah Demi Langkah 5S diteruskan mengikut apa yang telah dirancang. SISIH (SEIRI) Sisih memfokus kepada penyisihan barangan yang tidak digunakan atau diperlukan lagi di tempat kerja. Garis Panduan

o Mengenalpasti barang-barang yang tidak diperlukan dengan menggunakan kaedah Tag Merah.

o Menentukan tempat penyimpanan bagi barang yang perlu.

o Bagi barang-barang yang hendak dilupuskan, Arahan Perkhidmatan dan Arahan Perbendaharaan yang sedang berkuatkuasa hendaklah dirujuk.

LANGKAH 4 : PELANCARAN/ PROMOSI 5S

LANGKAH 5 : PELAKSANAAN AMALAN 5S

Cara amalan SISIH di tempat kerja Mengikut Tatacara

Pelupusan Aset/Stor

Yang

Mana

???

Stratifikasi Tindakan

SISIH item

tidak

diperlukan

Tiada nilai dan senang

dilupuskan (tidak

memerlukan tatacara

pelupusan aset/stor)

Ada nilai/tiada nilai

(memerlukan tatacara

pelupusan aset/stor)

Lupus dengan segera

Dilupuskan mengikut

prosedur sedia ada

SISIH


Panduan pelaksanaan kaedah TAG MERAH: Langkah 1: Melancarkan Projek Tag Merah Jawatankuasa Pemandu 5S perlu:

o menetapkan kawasan pengumpulan barang-barang yang tidak perlu dan seterusnya merancang pelupusan barang-barang tersebut; dan

o menyediakan tag merah yang sesuai.

Langkah 2: Mengenal Pasti Sasaran Tag Merah Menentukan jenis barangan dan kawasan kerja yang perlu nilai. Langkah 3: Menentukan Kriteria Tag Merah Tiga soalan yang perlu ditanya bagi menentukan keperluan sesuatu barangan:

o Adakah ianya berguna? o Kekerapan penggunaan? o Kuantiti penggunaan?

Langkah 4: Melekatkan Tag Merah Kerja-kerja melekatkan tag ini perlu dilakukan dengan cepat. Skop sasaran adalah untuk diselesaikan sebelum pelaksanaan penyisihan. Langkah 5: Penentuan Barangan yang diTag Merah Putuskan mana yang perlu dibuang dan tindakan yang perlu diambil. Langkah 6: Dokumenkan Hasil Tag Merah Barang-barang yang telah dilekatkan Tag Merah hendaklah direkodkan.

TAG MERAH (RED TAG)

Tidak diperlukan dan Perlu dilupuskan

Diluluskan :……………………………………………….. Tarikh :………………………………………………………

DASAR TAG MERAH – POLISI

PEMBUANGAN ATAU PENYISIHAN

(gambar Sisih)


SUSUN (Seiton) Susun merujuk kepada kenyataan "Setiap barang mempunyai tempatnya dan setiap tempat ada barangnya". la menekankan aspek keselamatan, kecekapan dan keberkesanan cara penyimpanan. Garis Panduan Susun

o 'First-In-First-Out' (FIFO). o Melabel setiap barangan dan tempat penyimpanan. o Memberikan nama atau nombor pada setiap barangan dan alatan. o Menyusun alatan yang berkaitan berdekatan dengan mesin agar mudah

digunakan. o Menyimpan barang-barang mengikut kategori. o Memastikan barang disusun dengan ketinggian yang selamat.

BARANGAN PERLU TINDAKAN

Barangan yang kerap

diguna.

Disusun di tempat yang paling

dekat dengan pekerja.

Barangan yang jarang

diguna.

Boleh disusun jauh sedikit dari

pekerja.

Barangan yang tidak

digunakan.

Disimpan berasingan dan diberi

pengenalan yang jelas.

(gambar susun)


SAPU (SEISO) SAPU menekankan kepada kebersihan, Ianya menyumbang kepada tempat kerja lebih selesa dan selamat termasuk penyimpanan yang dapat mengurangkan masa pencarian dan menjamin kualiti kerja dan perkhidmatan yang tinggi. Garis Panduan Susun Langkah 1: Tugasan Kerja-kerja Pembersihan Kebersihan adalah tanggungjawab semua pekerja dan ianya perlu dibahagikan mengikut: Zon 5S Mewartakan semua kawasan kebersihan dan ahli-ahli zon yang ditugaskan bagi kawasan tersebut. Jadual 5S Menerangkan dengan lebih terperinci kelainan kawasan dan nama-nama ahli zon yang telah ditugaskan termasuk jadual tugasan harian mereka. Langkah 2: Menentukan hak milik (ownership) bagi setiap ahli Menentukan hak milik bagi setiap ahli untuk kawasan yang telah dikenalpasti Langkah 3: Mengenal pasti kaedah yang akan digunakan

o Menentukan perkara/aspek yang perlu dibersihkan. o Mengenalpasti peralatan dan bahan pembersihan yang bersesuaian. o Menentukan kekerapan dan masa aktiviti pembersihan. o Mewujudkan piawaian kerja pembersihan.

Langkah 4: Menyediakan alatan dan bahan pembersihan Menyediakan alatan mencuci dan bahan yang diperlukan agar ianya mudah digunakan apabila diperlukan. Langkah 5: Melaksanakan pembersihan

o Memastikan tempat kerja dan peralatan bersih dan berfungsi dengan baik. o Melakukan aktiviti pembersihan dan pemeriksaan terhadap semua peralatan. o Merekodkan dan melaporkan segala kerosakan peralatan untuk tindakan

penyelenggaraan.

(gambar Sapu)


SERAGAM (SEIKETSU) Seragam memberi tumpuan terhadap amalan keseragaman kerja yang terbaik. Ianya turut merangkumi prosedur dan senarai semak harian yang perlu dipamerkan di setiap tempat kerja. Garis Panduan Seragam Tanggungjawab dalam kerja yang merangkumi:

o Siapa yang bertanggungjawab (Ownership)?; o Langkah yang perlu diambil bagi memastikan keadaan yang diinginkan dapat

dikekalkan; o Bila sesuatu tindakan perlu diambil?; o Kawasan mana perlu diberi penekanan? o Prosedur yang perlu dipatuhi? o Kerja-kerja yang sedang dijalankan / peraturan inventori; o Prosedur Pembersihan; o Jadual penyelenggaraan; o Aktiviti harian yang bersangkut paut dengan tugas 3S.

(gambar Seragam)


SENTIASA AMAL (SHITSUKE) Memastikan kesemua 4S sentiasa diamalkan dan dikekalkan secara berterusan dengan mempraktikkan P-D-C-A secara aktif. Garis panduan Sentiasa Amal

o Membina kesedaran tentang pentingnya 5S melalui latihan semula. o Memberi ganjaran dan mengiktiraf usaha yang dilaksanakan oleh pekerja. o Gunakan teknik/pendekatan/strategi untuk mengekalkan aktiviti.

Kajian semula

o Slogan dan Poster 5S. o Portal/Papan Kenyataan 5S agar sebarang perkembangan dalam aktiviti 5S

dapat dikongsi bersama. o Kejayaan 5S - petunjuk piawai dan prestasi.

Sentiasa Amal memerlukan disiplin diri untuk mengekalkan kebersihan, keselamatan dan piawai kualiti secara tekal.

(gambar Sentiasa Amal)


Imej korporat dalam pelaksanaan Amalan 5S Sektor Pengurusan adalah seperti berikut:

o persekitaran semua peringkat ruang pejabat pada tahap yang sentiasa bersih, kemas dan selamat mengikut piawaian yang ditetapkan;

o keseragaman pelabelan:

o tidak keterlaluan dan memudahkan kecapaian serta bermaklumat; o tulisan (font) Arial Rounded MT Bold; o saiz minimum tulisan (font) arial 14 (kesesuaian saiz mengikut kategori

pelabelan); o saiz keluasan label : panjang x lebar minimum 1cm x 1cm; o warna pelabelan (diperuntukkan dalam garis panduan – hitam putih

adalah digalakkan dan laminate bagi yang bersesuaian); dan o material yang bersesuaian.

o terkeluar dari persepsi ‘persekitaran taska atau tadika’;

o keseragaman warna penandaan; dan

o keseragaman material.

TINDAKAN KESERAGAMAN AMALAN 5S Terbahagi kepada 8 kategori utama iaitu:

a. keperluan utama pelaksanaan;

b. ruang pejabat;

c. ruang kerja/bilik pegawai;

d. bahagian pengeluaran;

e. tempat penyimpanan/stor;

f. tempat umum;

g. kawasan persekitaran jabatan;dan

h. keselamatan persekitaran.

KESERAGAMAN PELAKSANAAN 5S


SENARAI KESERAGAMAN PELAKSANAAN 5S SEKTOR PENGURUSAN Berikut adalah senarai panduan bagi mencapai keseragaman Amalan 5S di Sektor Pengurusan. Ahli-ahli kumpulan boleh membuat penambahbaikan kepada kriteria- kriteria jika perlu dalam mempertingkatkan taraf keseragaman dari semasa ke semasa. Walau bagaimanapun bilangan item yang tersenarai tidak boleh dikurangkan.

KATEGORI PERKARA KESERAGAMAN PELAKSANAAN

KEPERLUAN UTAMA

Sudut 5S Polisi & Objektif 5S; Carta Organisasi Zon; Carta Perbatuan/Gantt Chart; Gambar ahli dan Carta Organisasi; Ownership; Jadual PDCA (Plan, Do, Check, Action); Rekod aktiviti sebelum dan selepas aktiviti Amalan 5S (gambar) beserta tarikh; Info berkaitan Amalan 5S untuk tujuan promosi; Slogan Amalan 5S; Maklumat Terkini Amalan 5S; Pelan Lantai Zon 5S; Jadual giliran bertugas untuk pembersihan; Jadual perjumpaan kumpulan dan pelaksanaan; Berimej korporat dengan hiasan yang tidak keterlaluan; Tidak menggunakan tulisan yang fancy dan berwarna-warni; dan Kaedah penyaluran penyampaian hendaklah:

Secara fizikal (dinding/ papan kenyataan);

Secara maya; atau

Kedua-dua di atas.



Fail Zon Polisi/Dasar 5S. Objektif 5S. Logo dan Nama Kumpulan. Carta Organisasi Kumpulan. Minit Mesyuarat Kumpulan –mingguan/bulanan dan tindakan susulan. Pelan Tindakan Aktiviti. Pelan Lantai Zon 5S. Gambar-gambar aktiviti Kaizen SEBELUM dan SELEPAS. Keputusan Audit dan Jadual Audit. MemoMaklumat Terkini dari Ketua 5S atau Fasilitator. Kriteria Audit.

NOTA:

Adakan Indeks.

Adakan Separator bagi setiapsubjek/references.

Rakamkan gambar bagi aktiviti kumpulan serta masalah sebelum dan faedah selepas aktiviti 5S dijalankan.

Susunan Fail Di Rak Susunan fail dari KIRI ke KANAN (1,2,3.., A,B,C,….dan seterusnya). FONT yang digunakan pada Rak jelas kelihatan dari jauh. Adakan SEPARATOR di dalam Fail. Adakan indeks di dalam Fail. Indeks utama & Colour Coding di tepi rak. Tag pengguna. Peraturan penggunaan.



Susunan Barang-

Barang Di Atas Rak

Susunan tagging dari KIRI ke KANAN (1,2,3,……dan seterusnya). Indeks barangan di setiap tepi rak. Adakan penanda MINIMUM dan MAKSIMUM (jika berkaitan). TARIKH LUPUT bagi ubat-ubatan. Penanda FIFO / EXPIRY DATE / STOCK LOW / NIL IN STOK / REMINDER PLEASE REFILL (lengkap dengan tarikh jika perlu). Adakan label susunan bagi setiap Kad / Stock Bin. Kad Bin / Stok Card hendaklah diletak di tempat yang disediakan dan rekod-rekodnya hendaklah dikemaskini. Adakan pelan lokasi & master indeks di pintu masuk.

Suis Lampu / Kipas /

Kepala Plug

Semua suis/barangan elektrik hendaklah menggunakan sistem Colour Coding Sticker. Laporkan sebarang kerosakan peralatan elektrik kepada Unit Logistik.

Peralatan Adakan pemilik (Ownership). Adakan jadual penyelenggaraan (Jika berkaitan). Adakan Jadual Pembersihan (Cleaning Roster). Adakan Nombor Peralatan jika bilangan peralatan yang sama lebih dari satu unit di dalam kawasan zon yang sama. Wujudkan cara-cara menggunakan dan pamerkan SOP/WI/User Guide (jika perlu).

Setiap Zon Semua suis lampu menggunakan label colour coding. Setiap bilik diletakkan gambar, nama, kumpulan dan nombor telefon pemilik tempat tersebut.



Syarat-syarat pengguna hendaklah dipamerkan (jika berkenaan). Pelan Lantai/Peta Bilik dipamerkan seelok-eloknya di pintu masuk (sebelah dalam).

Petak / Tempat Letak

Kasut

Petak untuk tempat letak kasut jika ada kasut di dalam bilik pejabat.

Garisan Kuning (Parkir Barangan)

Kawasan Pejabat

Garisan kuning hanya diguna pada barangan movable atau Work In Progress.

Kawasan Stor

Perlu menyediakan parkir bagi mesin/ perkakas seperti Lifter, Tangga, troli, alat pembersihan, dll. Adakan tempat yang sesuai untuk menyimpan alat-alat seperti penyapu, mop dan berus. Alat-alat tersebut hendaklah didirikan dalam bekas yang telah ditentukan oleh fasilitator dan diparkirkan.

Peralatan Kebersihan Adakan tempat yang sesuai untuk menyimpan alat-alat seperti penyapu, penyodok sampah, mop dan berus. Semua alat-alat digantung dalam kawasan parkir.

Signage Untuk Pelawat/ Kawasan Menunggu/ Persekitaran Bangunan

Petunjuk Arah – Tandas, Surau. Peraturan dan Tempat Larangan. Waktu Pegawai Bertugas. Tempat Bertanya. Nama pegawai bertugas di Tempat Bertanya. Papan kenyataan / Information Board.



Ruang Pejabat

Lantai Lantai tidak berdebu, tidak basah dan bersih;

Sampah-sarap tidak bertaburan di atas lantai;

Lantai tidak berlubang/pecah/rekahan atau sebarang kecacatan yang berpotensi mengancam keselamatan pekerja; dan

Tiada barang yang tidak diperlukan diletakkan di atas lantai.

Peralatan Pejabat Peralatan pejabat tidak berdebu, bersih, disusun kemas, sentiasa berkeadaan baik dan boleh digunakan dengan selamat;

Cermin tingkap sentiasa dilap, yang pecah segera diganti;

Peralatan yang rosak perlu dilabel dengan jelas dan menyatakan isu kerosakan serta tarikh penyelenggaraan (pelupusan/baik pulih) dan diasingkan; dan

Lampu dan plug elektrik sentiasa berfungsi dan dilabel mengikut kesesuaian.

Susun Atur Peralatan Pejabat

Semua perabot dan peralatan pejabat tersusun kemas, berkeadaan baik serta tidak mengancam keselamatan pekerja;

Teknik susunan peralatan boleh memendekkan masa memproses sesuatu kerja. Contohnya: kabinet fail diletakkan berhampiran dengan workstation pegawai.

Susunan Fail

Disusun dengan teratur, mudah diperoleh/disimpan dan bersistem;

Sistem pengurusan fail yang memudahkan pencarian/pencapaian dalam satu tempoh masa (contoh 30 saat per fail);

Ring File dilabelkan mengikut tatacara berikut:

i. Tetulang ring file mengandungi:

Nama bahagian

Tajuk fail

Bilangan fail



ii. Muka depan ring file mengandungi:

Nama Bahagian

Logo

Tajuk fail

iii. Penggunaan tulisan (font) Arial Rounded MT Bold dan mengikut kesesuaian fail; dan

iv. Penggunaan warna muka depan dan

tetulang ring file adalah warna tema zon.

Hiasan Dalaman Maklumat korporat sentiasa dikemaskini (contoh : carta organisasi, piagam pelanggan, dasar kualiti dsb);

Langsir/bidai cermin tingkap sentiasa tersisir rapi dan bersih serta penyelenggaraan berkala;

Dinding tidak kotor dan tiada kesan tampalan;

Hiasan pokok bunga plastik dan pokok bunga hidup perlu penyelenggaraan bagi mengelak habuk. Penggunaan tidak keterlaluan dari segi kuantiti;

Hiasan tidak kotor, berdebu, sentiasa kemas, tersusun, menyenangkan pergerakan dan tidak mengancam keselamatan pekerja.

Tanda Arah/Petunjuk/ Peringatan

Diletakkan di tempat yang strategik dan mudah dilihat orang rsmai;

Tanda peringatan diletakkan pada peralatan yang berisiko seperti ‘AWAS’ pada plug yang terdedah dan ‘SILA PADAM LAMPU SELEPAS DIGUNAKAN’ pada plug lampu;

Tanda nama pegawai diletakkan pada setiap partition dan bilik pegawai.



Ruang Kerja Terperingkat (Bilik Server, Bilik Kebal dan Kawasan Kerja Larangan)

Kawasan bilik perlu sentiasa kemas, tersusun, bersih, tidak berdebu dan selesa;

Sistem pengurusan ruang kerja terperingkat diamalkan mengikut tatacara peraturan keselamatan;

Tanda arah, petunjuk dan peringatan diletakkan di tempat strategik serta mudah dilihat oleh orang ramai; dan

Melantik seorang pegawai bertanggungjawab (pemunya/ownership) bagi menguruskan kebersihan bilik. Nama pegawai dan nombor telefon hendaklah dipamerkan pada pintu masuk bilik berkenaan.

Bilik Fail

Mengikut PP Bil. 5 Tahun 2007: Panduan Pengurusan Pejabat.

Kaunter Memastikan peralatan pejabat dan kemudahan berkeadaan baik dan boleh digunakan dengan selamat;

Persekitaran kaunter tidak berdebu, bersih dan disusun kemas;

Tanda arah, petunjuk dan peringatan diletakkan di tempat strategik serta mudah dilihat oleh orang ramai;

Paparan maklumat korporat MQA tidak keterlaluan dari segi kuantiti dan sentiasa dikemaskini (contoh: carta organisasi, piagam pelanggan, pemberitahuan atau arahan yang perlu disampaikan kepada pelanggan); Borang-borang di kaunter disusun dengan teratur dan dilabel. Susunan boleh menggunakan dokumen tier atau rak archilic/kayu;

Sofa atau kerusi disediakan di ruang menunggu untuk pelanggan; dan



Keperluan utama di kaunter:

Buku kedatangan pelawat;

Telefon;

Set komputer, printer dan capaian Internet;

Direktori telefon pegawai MQA; dan

Borang aduan/cadangan/ kepuasan hati pelanggan.

Bilik Pemandu Bilik pemandu mengikut garis panduan workstation pegawai;

Perabot di dalam bilik disusun dengan kemas dan teratur; Kebersihan di dalam bilik dan persekitaran; Dilarang merokok di dalam bilik; Pegawai bertanggungjawab (pemunya/ ownership) dilantik bagi menguruskan kebersihan bilik pemandu:

Nama pegawai; dan

Nombor telefon.

Ruang Kerja/ Bilik Pegawai

Lantai Lantai tidak berdebu, tidak basah dan bersih; dan

Tidak terdapat barang yang tidak diperlukan bertaburan di atas lantai.

Meja (Di atas meja)

Satu tray bertingkat (3 tingkat) dilabelkan masuk/keluar/dalam tindakan;

Dibenarkan satu sudut mini bersaiz A4 untuk tapak hiasan (optional);

Terdapat telefon dan buku direktori (optional);

Meletakkan fail meja pegawai/pekeliling; dan

Dibenarkan fail-fail aktif berada di atas meja pegawai pada satu tempoh tugasan (mengikut prosedur pengurusan fail terperingkat). Fail-fail tersebut hendaklah disusun dengan kemas dan teratur pada setiap masa.

Alat tulis diletakkan di dalam pen stand dalam kuantiti yang munasabah; dan



Rubber stamp yang aktif dilabelkan dan disenaraikan (tidak termasuk self-ink rubber stamp).

Meja (Di bawah/ Tepi meja)

Bakul sampah mempunyai parkir berlabel;

Satu (1) ruang khas berparkir untuk meletak sepasang kasut dan sepasang selipar;

Wayar/kabel (untuk ICT dan elektrik) dikemas dengan menggunakan bahan-bahan yang sesuai seperti black tape/cabel casing/conduit dan dipasang tersorok;

CPU dan pedestal bergerak ditempatkan di bawah meja atau di sisi meja; dan

Kotak kitar semula boleh diwujudkan dan digunakan secara gunasama.

Laci Meja Pembahagian ruang laci seperti berikut:

Laci 1 dan 2 urusan rasmi Laci 3 urusan peribadi (dilabelkan di

penjuru atas sebelah kiri menggunakan warna hitam putih bersaiz 18 Arial).

Makanan dan minuman tidak boleh disimpan di dalam laci;

Pegawai tidak dibenarkan makan dan minum di ruang tempat kerja;

Laci rasmi diwujudkan petak-petak alatan mengikut kesesuaian bagi mengisi alat tulis;

Barang-barang peribadi seperti beg tangan, payung perlu diletakkan di dalam laci peribadi dan disusun kemas; dan

Barang urusan rasmi dan barang peribadi tidak boleh bercampur.

Partition & Bilik Pegawai

Mengandungi:

Tanda Nama Penuh;

Jawatan;

Senarai Aset Alih Kerajaan (KEW. PA-7);

Fail meja/pekeliling;

Ring file tersusun dan dilabelkan; dan

Senarai rujukan fail (optional).



Menyediakan satu ruang untuk fakta-fakta rujukan pegawai. Contoh: nombor telefon yang selalu dihubungi atau nombor rujukan indeks fail;

Dokumen yang dipamerkan tersusun kemas dan teratur;

Dibenarkan satu sudut mini di partition (optional) bersaiz A5 untuk hiasan. Bagi bilik pegawai tiada sebarang dokumen dan fail diletakkan di atas settee, coffee table atau lain-lain tempat.

Kerusi Kerusi tetamu dan kerusi kerja tersusun rapi ketika tidak digunakan;

Blazer dan selendang (jika ada) disangkut dengan kemas di dalam almari atau di belakang kerusi; dan

Kerusi selamat untuk diduduki, tidak bergoyang, selesa dan bersih.

Komputer dan pencetak

Komputer serta peralatan ICT tidak berhabuk dan sedia untuk diguna;

Komputer ditutup sebelum pulang (shutdown).

Sistem Fail

Mengikut Tatacara Pengurusan Fail.

Pelabelan dan pemakiran

Setiap peralatan gunasama dan mudah alih disediakan parkir yang bersesuaian;

Setiap parkir dilabel dengan nama alatan berkenaan.

Pendawaian Elektrik Dilarang meletak CABLE, EXTENSION PLUG dan WAYAR di atas Lantai. Wayar diikat dan dibalut dengan Cable Tie. Kepala Plug ditanda dengan colour coding sticker dan juga pada barangan elektrik yang berkenaan. Laporkan sebarang kerosakan pendawaian kepada Unit Logistik.



Bahagian Fotostat

Bilik Pencetakan/ Dokumentasi

Lantai bilik sentiasa bersih, tidak berdebu, tidak terdapat lubang, rekahan atau sebarang kecacatan lantai. Sekiranya ada, perlu dibaiki dengan cepat;

Peralatan berada dalam keadaan baik, berfungsi, disusun teratur dan dilabel dengan nama alatan;

Peralatan dan bahan kerja disimpan di tempat pemakir atau almari yang telah disediakan supaya mudah diperolehi dan disimpan semula;

Kertas-kertas yang hendak dilupuskan diletak dalam kotak kitar semula dan tidak dibiarkan bertaburan di atas lantai;

Terdapat kawasan barang siap sebelum dimasukkan ke tempat simpanan atau ke tempat penyediaan kepada pelanggan dan dilabelkan;

Carta alir aliran proses penggunaan bagi sesuatu barangan.

Penggunaan label untuk membezakan aktiviti/barangan/ perkhidmatan (Contoh: label barang siap, barang dalam proses, rosak, pelupusan dan lain-lain).

Mesin dan peralatan Mesin diletak di tempat yang sesuai, selamat serta tidak menghalang pergerakan;

Mesin dalam keadaan bersih, tidak berhabuk, berminyak, berkarat dan sebagainya kerana ia boleh memendekkan jangka hayat mesin;

Tiada barang diletak di atas atau di bawah mesin terutamanya bahan berbentuk cecair;

Meletakkan tanda berhati-hati seperti ‘AWAS’ pada bahagian yang merbahaya sebagai peringatan kepada pekerja lain;

Mempunyai tanda maklumat pengenalan bagi setiap mesin mengikut kesesuaian;



Mesin yang rosak hendaklah diletakkan berasingan untuk dibaiki atau dilupuskan; dan

Jadual penyelenggaraan mesin disediakan untuk pemantauan mesin.

Stor Kaunter Stor, Dalam Stor, Simpanan Barang Stor, Keselamatan dan Kebersihan Stor

Mengikut Tatacara Pengurusan Stor (PP Bil. 5 Tahun 2009).

Tempat Umum

Ruang Rehat Pekerja Peralatan/kemudahan yang disediakan dalam keadaan sempurna dan boleh digunakan;

Bersih, teratur, kemas dan tempat rehat yang menyenangkan;

Mempunyai berita-berita yang bersesuaian untuk disampaikan kepada pekerja;

Boleh menyediakan pelbagai bentuk bahan bacaan dan disusun di rak bacaan;

Kemudahan tanda arah/petunjuk yang disediakan mencukupi, informatif dan efektif; dan

Pegawai bertanggungjawab (pemunya/ ownership) dilantik bagi menguruskan kebersihan ruang rehat (nama pegawai dan nombor telefon).

Bilik/Ruang Rehat/Menunggu Tetamu

Peralatan/kemudahan/perabot disusun dengan teratur dan boleh digunakan;

Kawasan sekitar bersih, tidak berhabuk, kemas dan menyenangkan tetamu;

Kemudahan tanda arah/petunjuk yang disediakan mencukupi, informatif dan efektif; dan

Pegawai bertanggungjawab (pemunya/ ownership) dilantik bagi menguruskan kebersihan bilik (nama pegawai dan nombor telefon).



Surau/Bilik Solat

Semua peralatan/kemudahan dalam keadaan sempurna dan boleh digunakan;

Lantai tidak berdebu, tidak basah dan bersih;

Telekung, kain pelekat dan sejadah hendaklah disusun, dilipat atau digantung dengan kemas;

Pintu masuk dilabel dengan perkataan Surau/Bilik Solat;

Almari/kabinet/rak/penyidai dibenarkan mengikut keperluan;

Buku-buku bacaan agama disusun kemas di dalam almari/kabinet/rak yang disediakan;

Penanda arah kiblat ditandakan di siling surau/bilik solat dengan jelas;

Selipar/kasut tersusun rapi;

Jadual waktu solat dipamerkan di ruang yang disediakan;

Cermin muka untuk kemudahan orang ramai;

Penggunaan pewangi (air freshner) digalakkan untuk mendapatkan suasana yang segar;

Jam dinding untuk panduan;

Mempunyai sistem inventori dan penyelenggaraan kemudahan/ peralatan; dan

Pegawai bertanggungjawab (pemunya/ ownership) dilantik bagi menguruskan kebersihan surau/bilik solat (nama pegawai dan nombor telefon).



Bilik Mesyuarat/ Bilik Bincang/ Bilik Serbaguna

Sentiasa memastikan lantai bersih, tidak berdebu dan tiada kekotoran;

Peralatan/kemudahan dalam keadaan sempurna dan boleh digunakan dengan baik;

Pastikan peralatan/kemudahan sentiasa bersih, tidak berhabuk dan disusun kemas ketika tidak digunakan;

Peralatan mempunyai sistem inventori dan penyelenggaraan;

Maklumat berkaitan mesyuarat hendaklah dipamerkan di pintu masuk bilik mesyuarat. Contoh: Penggunaan papan tanda (slot in board);

Hiasan berbentuk korporat perlu ada penyelenggaraan berkala (Contoh; gambar, maklumat pencapaian Jabatan/Bahagian, penyataan kualiti/hala tuju, piagam pelanggan, program Jabatan/bahagian dan lain-lain);

Whiteboard (papan putih) dibersihkan selepas mesyuarat selesai;

Pemadam dan markerpen berwarna merah, biru dan hitam diletakkan di tempat yang disediakan;

Jam dinding diletak di tempat yang sesuai;

Barang-barang elektronik seperti LCD Projektor, mikrofon dan power supply ditutup sebelum meninggalkan bilik mesyuarat;

Makanan berat (contoh: makanan berkuah) hendaklah dielakkan; dan

Pegawai bertanggungjawab (pemunya/ ownership) dilantik bagi menguruskan kebersihan bilik mesyuarat/bilik bincang. (Nama pegawai dan nombor telefon)



Perpustakaan/ Pusat Sumber

Bersih, susunan rapi dan kemas serta menyenangkan pelanggan;

Mempunyai sistem susunan yang teratur dan mudah diambil/dicapai/dicari (seperti rak/ tanda/label/abjad/bahan) bila diperlukan;

Peralatan/kemudahan bersih, tidak berhabuk, dalam keadaan sempurna dan boleh digunakan;

Kemudahan tanda arah/maklumat keterangan petunjuk mencukupi, informatif dan efektif;

Peralatan mempunyai sistem inventori dan penyelenggaraan; dan

Sistem kaunter berorientasikan pelanggan.

Pantri Lantai sentiasa bersih, kering dan tidak berbau;

Semua peralatan/perabot dan perkakas disusun kemas setelah digunakan;

Kabinet/almari/rak dilabelkan dengan nama perkakas di luar pintu dengan seragam (mengikut kesesuaian/optional);

Peralatan yang dibenarkan di pantri:

Peti sejuk;

Microwave;

Cerek elektrik;

Pembakar roti;

Penapis air;

Periuk nasi elektrik (rice cooker);

Rak pinggan;

Water dispenser;

Frame Gambar (contoh: buah-buahan, poster pemakanan seimbang); dan

Radio atau televisyen

Tiada pinggan mangkuk/cawan/gelas diletak di atas meja selepas digunakan;

Pinggan/mangkuk yang basah dilap dan disusun dengan teratur di dalam almari/rak;



Kain lap yang kotor dicuci dan disangkut kemas;

Meja makan dialas dengan pelapik plastik dan berkeadaan bersih (digalakkan menggunakan warna korporat);

Bahan makanan seperti milo, nescafe, gula, susu, teh dan sebagainya diletakkan dalam bekas bertutup (contoh : dimasukkan dalam bekas makanan) dan dilabelkan (mengikut kesesuaian/optional);

Tong sampah disediakan dan ditutup supaya tidak berbau;

Pantri sentiasa bersih, kemas, tersusun dan bebas daripada sebarang serangga, makhluk perosak, kekotoran dan bau yang tidak menyenangkan;

Penggunaan pewangi udara digalakkan bagi menghindarkan bau yang tidak menyenangkan;

Makanan dan minuman tidak dibenarkan dibawa keluar dari pantri;

Peralatan elektrik ditutup setelah digunakan;

Menyediakan satu sudut informatif untuk mempamerkan jadual tugasan, peraturan, pemberitahuan ataupun apa-apa arahan yang berkaitan;

Dilarang merokok di dalam pantri; dan

Pegawai bertanggungjawab (pemunya/ ownership) dilantik bagi menguruskan kebersihan pantri (Nama pegawai; dan Nombor telefon)

Laluan Utama/ Laluan Awam

Lantai sentiasa bersih, tiada sisa buangan yang diletak di sepanjang laluan; Hiasan seperti pokok bunga yang berada di sepanjang laluan (jika ada) disusun dengan kemas, bersih dan teratur supaya tidak menghalang laluan;



Peralatan/perabot yang diletak di laluan utama/umum disusun dengan baik supaya tidak mengganggu perjalanan;

Pintu kecemasan tidak dihalang dan sentiasa ditutup; dan

Papan Notis yang diletakkan di sepanjang laluan hendaklah sentiasa diselenggara dan dikemaskini maklumatnya.

Dewan Serbaguna

Lantai tidak berdebu, tidak basah dan bersih dari sebarang kekotoran serta sampah;

Peralatan/kemudahan adalah sesuai dan boleh digunakan;

Kemudahan seperti kerusi dan meja sentiasa bersih dan memuaskan keadaannya;

Lampu di dalam dewan berfungsi dengan baik;

Penggunaan kawasan operasi dan peralatan/kemudahan yang memenuhi ciri keselamatan dan kesihatan;

Persekitaran bersih, kemas, teratur, tidak berhabuk dan sentiasa dalam terkawal; dan

Tanda arah/keterangan petunjuk mencukupi, informatif dan efektif.

Kawasan Persekitaran Jabatan

Papan Tanda Jabatan/Papan Tanda Arah/Petunjuk

Berada dalam keadaan baik, tidak berdebu dan sentiasa bersih;

Saiz yang sesuai dan senang difahami;

Mudah dilihat oleh orang ramai dan kedudukannya strategik; dan

Berkonsepkan imej korporat Jabatan.

Bahan Pameran

Bahan pameran di papan notis atau papan kenyataan berada dalam keadaan baik, tidak berdebu dan sentiasa bersih;

Bahan-bahan perlu dikemaskini mengikut keadaan semasa, berkualiti, berimej korporat, kemas dan teratur.



Keselamatan Persekitaran

Laluan utama tidak dihalang dengan barang-barang atau peralatan yang tidak diperlukan (contoh : pasu bunga, fire extinguisher, kotak-kotak, barang-barang pra pelupusan);

Pintu rintangan api dan pintu kecemasan sentiasa ditutup dan tidak dihalang;

Tidak membuat pendawaian tambahan tanpa kebenaran;

Tiada aktiviti memasak dilakukan di mana-mana ruang kecuali pantri;

Tanda-tanda amaran keselamatan di kawasan berisiko dipamerkan dengan jelas (contoh : Dilarang Merokok, tanda KELUAR, AMARAN, AWAS);

Tangga-tangga laluan kecemasan tidak dihalang (contoh: barang-barang pra pelupusan);

Tiada aktiviti merokok di persekitaran luaran dan dalaman MQA (contoh : pantri, kafeteria, stor, bilik fail, bilik air, ruang tangga, ruang awam dan sebagainya);

Peralatan-peralatan rosak hendaklah dilapor dan diselenggarakan dengan segera;

Prosedur dan latihan fire drill) hendaklah dilaksanakan sebagaimana Arahan Keselamatan; dan

Peruntukan Arahan Keselamatan dipatuhi sepenuhnya. Signage PEMADAM API hendaklah jelas kelihatan dari jauh. Tiada barang-barang yang melindungi Alat Pemadam Api. Maklumat seperti DUE DATE FOR NEXT SERVICE hendaklah dipamerkan pada alat tersebut. Adakan had ketinggian bagi barang yang disusun mengikut stacking. Cara stacking hendaklah ada ciri-ciri keselamatan.


PENGUKURAN, ANALISIS &

PENILAIAN

OBJEKTIF Memastikan Sektor Pengurusan dapat menggunakan kekuatan yang ada dan membuat penambahbaikan di mana yang perlu di samping menunjukkan kedudukan MQA dalam pelaksanaan 5S. TATACARA AUDIT DALAMAN Langkah 1 : Membentuk Kumpulan Audit Dalaman o Membentuk Jawatankuasa Kecil Audit Dalaman 5S. o Melantik juruaudit di peringkat pelaksanaan audit dalaman Sektor

Pengurusan. Tugas dan tanggungjawab Jawatankuasa Kecil Audit Dalaman: o Menyediakan kriteria audit dalaman 5S; o Menentukan kekerapan aktiviti audit dalaman 5S; o Menyediakan laporan dan analisis keputusan audit dalaman 5S; dan o Menyemak kriteria audit dalaman 5S dari semasa ke semasa mengikut

keperluan.

BAHAGIAN

5

PELAKSANAAN AUDIT DALAMAN 5S


Langkah 2 : Latihan Audit Amalan 5S Tujuan latihan audit dalaman 5S adalah untuk menyebarkan metodologi Amalan 5S dan melatih kumpulan juruaudit dalaman melaksanakan tanggungjawab dengan cekap dan berkesan dalam urusan pengauditan Amalan 5S. Langkah 3 : Membentuk Kriteria Audit Kriteria audit dalaman perlu disediakan mengikut kesesuaian Bahagian yang akan dinilai serta tidak bercanggah dengan Amalan 5S yang sedang dilaksanakan di Sektor Pengurusan. Setelah menentukan pelbagai kriteria audit, ianya perlu didokumenkan dalam bentuk borang audit untuk digunakan semasa proses audit berjalan oleh semua panel penilai. Contoh borang audit dalaman Amalan 5S seperti di Lampiran 3. Langkah 4 : Mengaudit Prestasi Amalan 5S Kumpulan Juruaudit Dalaman perlu merancang aktiviti audit bagi Sektor Pengurusan secara berjadual mengikut kesesuaian masa. Bahagian yang telah bersedia boleh diaudit dengan menggunakan borang audit. Langkah 5 : Menilai Keputusan Audit Keputusan yang dikeluarkan oleh pihak audit boleh dipamerkan di setiap sudut Amalan 5S yang disediakan. Keputusan ini secara tidak langsung dapat mewujudkan persaingan yang sihat antara sesama bahagian dan menimbulkan rasa bangga pada ahli zon 5S yang terbabit. Penilaian dan persaingan ini boleh disusuli dengan sistem ganjaran. Sistem ganjaran boleh ditawarkan secara bulanan pada setiap pasukan yang berjaya dalam pelbagai kategori.


PENAMBAHBAIKAN

6.1 PENINGKATAN BERTERUSAN

Bagi meningkatkan tahap keberkesanan Amalan Persekitaran Berkualiti di Sektor Pengurusan, perkara-perkara berikut dilaksanakan iaitu: a. Penggunaan polisi dan objektif Amalan 5S; b. Keputusan audit; c. Analisis data; d. Tindakan pencegahan; e. Tindakan pembetulan; dan f. Semakan pengurusan.

6.2 TINDAKAN PEMBETULAN

Tindakan pembetulan diambil bagi memastikan punca ketidakpatuhan tidak berulang. Tindakan pembetulan diwujudkan untuk menentukan keperluan-keperluan berikut: a. Menyemak ketidakpatuhan (termasuk aduan pelanggan); b. Mengenal pasti punca-punca kepada ketidakpatuhan; c. Menilai tindakan bagi memastikan ketidakpatuhan tidak berulang; d. Menentu dan melaksanakan tindakan yang diperlukan; e. Rekod-rekod pelaksanaan hendaklah diselenggara; dan f. Menyemak tindakan pembetulan yang diambil.

6.3 TINDAKAN PENCEGAHAN

Punca ketidakpatuhan berkemungkinan mengganggu keseragaman sistem sedia ada. Tindakan pencegahan diwujudkan untuk menentukan keperluan-keperluan berikut: a. Menentukan ketidakpatuhan yang berkemungkinan serta punca-

puncanya; b. Menilai keperluan tindakan untuk mencegah berlakunya

ketidakpatuhan; c. Menentukan serta melaksanakan tindakan-tindakan yang perlu; d. Rekod-rekod bagi keputusan-keputusan tindakan yang diambil; dan e. Menyemak tindakan pencegahan yang telah diambil.

BAHAGIAN

6


LAMPIRAN A

CONTOH RUPA BENTUK KULIT HADAPAN RING FILE

UNIT PERANCANGAN STRATEGIK & INOVASI BAHAGIAN PENTADBIRAN

PENILAIAN STAR RATING

C – PENGURUSAN PELANGGAN

(Mengikut kesesuaian saiz folder)

TAJUK KECIL

Font : Arial Rounded MT Bold Saiz : 28

TAJUK FAIL Font : Arial Rounded MT Bold Saiz : 36

UNIT/BAHAGIAN

Font : Arial Rounded MT Bold Saiz : 16


LAMPIRAN 2

TATACARA PELABELAN

Label atas lantai / parkir yang

ditentukan Kedudukan label tidak selaras

di bawah bakul sampah

Kedudukan label di bawah

bakul sampah tidak sepatutnya

kelihatan

[ x ]

[ √ ]


LAMPIRAN 3 Rujukan :

No. Pindaan :

Tarikh Edaran :

PENILAIAN AMALAN PERSEKITARAN BERKUALITI AGENSI KELAYAKAN MALAYSIA (MQA)

(AMALAN 5S)

ORGANISASI DINILAI

MARKAH DIPEROLEHI

PRESTASI AMALAN 5S

KETUA PASUKAN PENILAI

TARIKH


PENILAIAN MARKAH

1 Markah diberi jika ada sistem tetapi sistem 5S tidak diamalkan.

2 Markah diberi jika ada sistem dokumentasi dan sistem 5S diamalkan.

3 Markah diberi jika ada sistem dokumentasi dan sistem 5S diamalkan dan

dikekalkan.

4 Markah diberi jika ada sistem dokumentasi dan keseluruhan sistem 5S

sentiasa diamalkan, tersusun, bersih, seragam dan dipraktik oleh semua

warga.

Markah penuh 5 diberi jika ada sistem dokumentasi, tempat kerja yang

inovatif, cemerlang, kondusif, sentiasa amal dan memberi impak terhadap

penjimatan, persekitaran, proses kerja, keselamatan, kerjasama (teamwork)

dan contoh amat inovatif dan berkesan untuk diseragam / menjadi contoh

amalan terbaik.

Status P = Perlu diberi perhatian oleh warga Kumpulan/Zon PT = Perlu Tindakan Pembetulan

35

NAMA KUMPULAN/ZON : ......................................................................

TINGKAT : ......................................................................

BAHAGIAN/UNIT : ......................................................................

BIL PERKARA DIAUDIT MARKAH

PENUH DIPEROLEHI

1. Sistem Pengurusan dan Dokumentasi 5S 30

2. Ruang Masuk Utama Pejabat 10

3. Ruang Kerja Pegawai 10

4. Ruang Kerja Warga Sokongan 10

5. Suis Lampu dan Plug 05

6. Peralatan Pejabat dan Aset 25

7. Inventori Pejabat 20

8. Sudut Hijau 10

9. Tempat Umum 15

10. Bilik Stor/Bilik Fail 15

11. Sistem Keselamatan 20

12. Impak Keseluruhan 30

JUMLAH MARKAH 200

PERATUSAN 100% / 200 * 100 =

ULASAN KESELURUHAN

JURUAUDIT TARIKH :


BIL PERKARA DIAUDIT MARKAH ULASAN STATUS (P/PT)

1. Sistem Pengurusan dan Dokumentasi 5S /30

Dokumentasi di dalam Fail 5S atau Sudut 5S ada Polisi 5S (ditandatangani dan bertarikh), Carta Jawatankuasa 5S dan Ahli Kumpulan/Zon, Perancangan dan Aktiviti Sebenar 5S)

Pengurusan Dokkumen / Sudut 5S (Terkini dan Lengkap)

Semakan dan Penambahbaikan Minit Mesyuarat, Keputusan Audit dan Bukti (Gambar / Poster, Surat, Laporan dll)

Perancangan Kumpulan/Zon Perancangan Jawatankuasa Induk Perancangan J/K Promosi, Latihan dan Audit

Garis Panduan 5S / Penilaian

Perkongsian Maklumat

2. Ruang Masuk Utama Pejabat /10

Amalan 5S dipraktik dilihat dari segi: Kekemasan, Kebersihan, Penyeragaman dan Kreativiti Gaya Korporat diutamakan

Visual dan Tanda Arah mudah dilihat, dibaca dan Gaya Korporat

3. Ruang Kerja Pegawai /10

Amalan 5S dipraktikkan dilihat dari segi: Amalan Sisih, Susun, Kebersihan & Kekemasan

Visual (Label dan Susunan) Mudah dilihat, diamal, dikesan, disimpan, diakses



4. Ruang Kerja Warga Sokongan /10

Amalan 5S dipraktikkan dilihat dari segi: Amalan Sisih, Susun, Kebersihan, Kekemasan, Penyeragaman, Kreativiti dan Kerjasama

Visual (Label dan Susunan) Mudah dilihat, diamal, dikesan, disimpan, diakses

5. Suis Lampu dan Plug /05

Visual (Ada Pelan dan Label) Pelaksanaan / Buat ujian sistem pelabelan lampu

6. Peralatan Pejabat dan Aset /25

Susunan (Sistematik dan Kemas)

Penjagaan kebersihan dan penyelenggaraan

Keseragaman (Ada SOP) Arahan Pentadbiran dipatuhi (KEW PA7) Ujian terhadap SOP / WI

Kreativiti dan Kecemerlangan

Visual (Kekemasan Label, Pelan, Parking) Mudah dilihat, diamal, dikesan, disimpan, diakses

7. Inventori Pejabat /20

Susunan (Sistematik dan Kemas)

Keseragaman (Ada SOP) Arahan Pentadbiran dipatuhi (KEW PA7)



Kreativiti dan Kecemerlangan

Visual (Kekemasan Label, Pelan, Parking) Mudah dilihat, diamal, dikesan, disimpan, diakses

8. Sudut Hijau /10

Amalan 5S dipraktik – tersusun, kemas dan dijaga dengan baik dan rapi

Kreativiti dan Gaya Korporat Ada Person in Charge (PIC)

9. Tempat Umum /15

Amalan 5S dipraktikkan (Susunan, Kekemasan dan Kebersihan)

Ada Persin in Charge (PIC)

Pemantauan dan Penyelenggaraan

10. Bilik Stor/Bilik Fail /15

Susunan (Sistematik, Kekemasan dan Kebersihan)

Visual (Label, Pelan dan Parking) Mudah dilihat, diamal, dikesan, disimpan, diakses Ujian Pencarian Fail

Kreativiti, Kecemerlangan dan Gaya Korporat

11. Sistem Keselamatan /20

Sistem Keselamatan, Sistem Kebakaran dan Pintu Kecemasan



Penyimpanan Kunci

Wiring dan Plug

Fail Sulit dan Cop Jabatan

12. Impak Keseluruhan /30

Amalan Kecemerlangan yang boleh dicontohi

Pengurangan Pembaziran / Pengurangan Kos

Kecekapan Proses

Moral (Kerjasama dan Komunikasi)

Mematuhi Keselamatan dan Peraturan

Maklum balas Pelanggan


Laporan Ringkasan Audit KEPUTUSAN AUDIT PELAKSANAAN AMALAN 5S

Kumpulan : Tingkat : Tarikh Audit :

Bil Kawasan / ruang /

peralatan yang diaudit

Perlu Pembaikan Contoh

Cemerlang

Status Semasa

Audit

Cadangan Penambahbaikan

Tempoh/tarikh Tindakan

Pembaikan Seiri /Sisih

Seiton/Susun

Seiso/Sapu

Juruaudit 1 Juruaudit 2 Ketua Kumpulan

Tandatangan : .................... ................... ...............................

Nama :

BORANG RINGKASAN AUDIT PELAKSANAAN AMALAN 5S

41

LAMPIRAN 4

GAMBAR-GAMBAR CONTOH PELAKSANAAN 5S

RUANG KERJA

Sumber : MQA

Sumber : MQA

Sumber : MQA

SEBELUM SELEPAS

SEBELUM SELEPAS

SEBELUM SELEPAS

Sumber : JPA

Sumber : MQA

Sumber : MQA


STOR

BILIK FAIL

Sumber : MQA

Sumber : MQA

Sumber : MQA

Sumber : MQA

SEBELUM SELEPAS

Sumber : Jabatan Pendaftaran Negara

Sumber : Jabatan Pendaftaran Negara

SEBELUM SELEPAS

SEBELUM SELEPAS


LABEL KEPUTUSAN PEMENANG AUDIT


FORMAT TAGGING

Tagging Bakul Sampah

Tagging Etika Penggunaan Bilik Mesyuarat

Tagging Suis

UPS

PRINTER

TEL.

PORT

MONITOR

EXT. WIRE

BAKUL

SAMPAH


Tagging Folder Fail

BAHAGIAN

PENTADBIRAN

KKOO

LLEE

KKSS

II LLAA

PPOO

RRAA

NN TT

AAHH

UUNN

AANN

1

BAHAGIAN

PENTADBIRAN

KKOO

LLEE

KKSS

II PPEE

KKEE

LLII LL

II NNGG

PP

EERR

BBEE

NNDD

AAHH

AARR

AAAA

NN //

PPEE

RRKK

HHII DD

MMAA

TTAA

NN

2


Tagging Magazine

Tagging Rak Fail

Tagging Kebersihan


KEDUDUKAN PIGEON HOLE DAN RAK SLIDING

LABEL SUIS

LABEL LANGKAH-LANGKAH PENGGUNAAN


LABEL STOK KUANTITI KERTAS (BILIK MESIN FOTOSTAT/ BERDEKATAN PRINTER)

LABEL LACI PEGAWAI

KEKEMASAN WAYAR KOMPUTER

buku panduan pelaksanaan 5s s pengurusan

Documents