SOSIOLOGI PENDIDIKAN

KULIAH MINGGU 1-3

Oleh : En. Ridzuan Jaafar

TUJUAN BELAJAR SOSIOLOGI Untuk memahami situasi sosial Penggubalan polisi Untuk menilai keberkesanan sesuatu

polisi Kesedaran sosial Kesedaran mengenai perbezaan budaya Panduan reformasi sosial

Panduan membantu menyelesaikan masalah-masalah sosial

Untuk meningkatkan pengetahuan dan penyuburan diri

Sebagai amalan praktikal Sebagai juru runding sama ada di sektor

kerajaan ataupun swasta

DEFINISI SOSIOLOGI

Vander Zanden : Kajian saintifik tentang interaksi sosial dan organisasi

Jary & Jary : Kajian secara saintifik mengkaji masyarakat daripada pelbagai sudut seperti melihat fungsi, bentuk organisasi sosial, budaya dan jenis-jenisnya

Waters : berfokuskan hubungan dan interaksi antara manusia

Giddens : kajian tentang kehidupan

manusia, kumpulan-kumpulan dan masyarakat

Konsep Imaginasi sosiologi C. Wright Mills

Imaginasi sosiologikal sebagai pusat pemikiran sosiologi

Imaginasi sosiologikal

Membolehkan kita memahami sejarah dan biografi

Melihat hubungan antara kedua-duanya dalam masyarakat

Bukan khayalan : kebolehan meletakkan diri dalam konteks struktur sosial

Pemikiran yang dianggap sosiologikal = kuasa imaginasi

Kuasa imaginasi

Digunakan untuk memahami kedudukan diri dan orang lain dalam masyarakat

Keupayaan

Berpisah daripada hal-hal peribadi Berfikiran terbuka Tidak mencampuradukkan pemikiran sosial

dengan kebiasaan kehidupan seharian Membezakan yang biasa(rutin) dengan yang

baru (sosiologikal) Contoh: Vandalisme diimaginasikan sebagai fenomena baru yang berlaku pada struktur tertentu dalam masyarakat

Konsep Peranan dan Struktur

Peranan Sosial Perlakuan yang

dijangka bagi seseorang pada kedudukan tertentu dalam masyarakat

Struktur Sosial Kedudukan sesuatu

peranan itu berfungsi

Perbezaan Peranan & Struktur

PERANAN SOSIAL STRUKTUR SOSIAL

Guru Pendidikan

Bapa Keluarga

Menteri Kabinet/kerajaan/

pemimpin

Keseluruhan: imaginasi sosiologikal merupakan keupayaan seseorang melihat kehidupannya dan kehidupan orang lain sebagai berada pada struktur sosial tertentu

Pandangan : Pengalaman individu adalah di luar kawalan individu tetapi ditentukan oleh masyarakat

Pengaruh sosial menyebabkan personaliti seseorang akan ditentukan oleh peranan dan struktur sosial

RUMUSAN : Sosiologi

Suatu kajian yang sistematik dan saintifik mengkaji tentang manusia dan interaksi sosial mereka dalam masyarakat daripada pelbagai sudut

Interaksi sosial menyebabkan berlakunya bermacam-macam fenomena sosial

Fokus kajian : penghidupan sosial di zaman moden

Benda kajian : masyarakat Skop kajian: masyarakat luas – daripada

peringkat paling kecil hubungan antara manusia hinggalah ke proses sosial yang besar

SOSIOLOGI SEBAGAI SAINS SOSIAL Sains sosial : manusia sebagai fokus kajian

sosiologi, psikologi, antropologi, sejarah, ekonomi dan sains politik…

Kaitan antara bidang = saling melengkapi Smelser : Sungguhpun sosiologi dalam

banyak cara mempunyai pertindihan dengan bidang-bidang lain tetapi diakui ia juga mempunyai perbezaan yang nyata

PERBEZAAN SAINS SOSIAL

SOSIOLOGI ANTROPOLOGI PSIKOLOGI

Moden awal Individu

Individu masyarakat

Primitif/tradisi Dalaman

Luaran/individu Komuniti

Perbezaan Sosiologi dengan Bidang-bidang Sains Sosial lain Saling melengkapi Perbezaan Skop Kajian

Giddens :

“Sosiologi mempunyai peranan utama untuk dimainkan dalam budaya intelektual moden dan merupakan pusat kepada sains sosial”

SOSIOLOGI DAN KAJIAN SAINSSains Bukti yg. Empiri sebahagi

asas utk. Ilmu Penghuraian &

penjelasan yang tepat Kaedah yg. Sistematik Pemikiran teoritikal Penilaian hujah-hujah

logik

Sosiologi Mempunyai kajian

yg. Saintifik Penganalisaan data Penilaian teori

berdasarkan bukti Hujah yang logik

Persoalan kajian sosiologi sebagai Sains Sosial sebagai sains tulin

Pertama : prosedur sains tulin dalam kajian Kedua : ketepatan sebagaimana kajian sains Ketiga : Positivisme mengkaji manusia

disamakan dengan memerhati benda-benda/kejadian fizikal

Keempat : tidak sama mengkaji benda-benda atau kejadian Interaksionisme perlakuan bermakna,

AHLI SOSIOLOGI

Objektif Pemikiran terbuka Tidak prejudis

SEJARAH PERKEMBANGAN SOSIOLOGI Di Barat – Rev. Perindustrian di Eropah &

Amerika Utara tahun 1800 dan 1900.

Rev. Perind. Memulakan saman moden berpisah dengan zaman tradisi

Perkembangan sains : sosiologi memisahkan dirinya dgn. Kajian antropologi

Berlaku banyak perubahan cara hidup manusia dan masyarakat

Persoalan menyelesaikan masalah : fizikal dan sosial

Perbicaraan tentang masyarakat : ahli-ahli falsafah, ekonomi, sejarah dan tokoh-tokoh agama

Peneraju sosiologi di barat : Comte (1798 -1857), Marx (1818-1883), Spencer (1820 -1903), Durkheim (1858-1917) dan Weber (1864-1920)

Auguste Comte : ‘socio’ dan ‘logos’ menjadi sosiologi

DEBAT BARAT DAN TIMUR Sarjana Islam : sosiologi telah ada beratus-ratus

tahun lamanya sebeleum kelahiran perkataan sosiologi di barat

al-’ilm al-Ijtima’l

Pendapat ini dipersetujui oleh beberapa sarjana seperti Ritzer, alasan; Ciri-ciri masyarakat moden telah lama wujud

sebelum revolusi perindustrian di Eropah Masyarakat Islam sebenarnya telah mencipta

tamadun moden Pada abad pertengahan : dunia Islam telah

jauh lebih maju berbanding dengan Eropah

SOSIOLOGI DAN ISLAM : IBN KHALDUN Peneraju sosiologi Islam Abdul –ar-Rahman bin

Muhammad Khaldun al-Hadrami@ Ibn Khaldun (1332-1406)

Kepentingan menghubungkan pemikiran sosiologikal dengan pemerhatian sejarah

Kajian masyarakat-dalam Mukadimah Perkara moden Mengkaji institusi sosial spt. politik & ekonomi

serta meneliti hubunganya

Konsep Sosiologi yang diperkenal Ibn Khaldun Perbandingan desa dan kota Asabiyah atau solidariti sosial Perubahan sosial

Kandungan Mukadimah Peradaban masyarakat Badwi Pembentukan kerajaan Kewujudan negara kota

Perhubungan sosial Perkembangan ekonomi Mengenai ilmu pengetahuan Perbezaan antara masyarakat primitif dan

moden

Carta Teori Sosiologi

Teori

Makro Mikro

Interaksionisme

Interaksi&aksi ind. Dlm. Masy

Fungsionalime Konflik

Struktur masy. B’fungsi

Comte, SpencerDurkheim, Merton

Struktur masy. B’konflik

MarxWeber

GH.MeadBlumer

TOKOH-TOKOH AWAL BARAT

AGUSTE COMTE (1798-1857) Perkataan sosiologi Perubahan Revolusi Perancis Ilmu sains yang terakhir Paling signifikan & paling kompleks Saintifik dan sistematik

“Hirarki sains” : sosiologi sebagai ratu Moto : order and progress

MASYARAKAT

Statik Sosial Dinamik Sosial

Bersatu Bertahan Perubahan Perkemban-gan

- - Pembahagian Tugas

Evolusi tiga peringkat ’Law of the Three Stages’

Dunia Masyara-kat

Kumpulan Individu pemikiran

Teologikal Metafizikal Positif

Supernatural Kuasa abstraks sains

Kecelaruan Mental

Kecelaruan Mental

Kecelaruan

Kesejahteraan

KARL MARX (1818-1883)

Ahli falsafah, ahli ekonomi dan revolusi berasal dari Jerman

Dipengaruhi oleh ahli-ahli falsafah seperti Saint-Simon dan Hegel

Idea-idea radikal Idea-idea ekonomi Marx dikaitkan dengan

institusi sosial Mempengaruhi pemikiran sosiologi

Menganalisis hubungan masyarakat dgn. Sistem kapitalis

Mencipta teori melalui penelitian terhadap proses perubahan sejarah

Pemikiran berasaskan konsep materialisme sejarah :

“Perubahan sosial bukanlah disebabkan nilai atau idea, tetapi punca utama perubahan sosial adalah pengaruh ekonomi”

“Sejarah keseluruhan umat manusia adalah dipenuhi oleh perjuangan antara kelas”

Marx mahukan ahli-ahli sains sosial tidak hanya semata-mata sebagai pengkaji tetapi juga perlu terlibat sama sebagai aktivis dalam gerakan sosial mahupun gerakan politik.

MASYARAKAT

Perubahan dialektikal materialisme

Konflik dan pertentangan

perhambaan→feudalisme→ kapitalisme → sosialisme → komunisme→

KAPITALISME SOSIALISME

Ketidaksamaan Kesaksamaan

Hak milik individu Hak milik bersama

Konflik Kesejahteraan sosial

Penindasan terhadap massa

Tiada yang dominan

Kelas sosial Tanpa kelas

Dominasi : borjuis proletariat

Ekonomi merupakan penentu dalam pembentukan dan perkembangan struktur sosial

Faktor-faktor pengeluaran →penentu hubungan kelas → asas struktur dan perubahan

Masalah kehidupan moden kerana punca-punca material dalam struktur kapitalisme : Cara menyelesaikan hanyalah dgn. Menggulingkan kapitalisme melalui tindakan kolektif anggota masyarakat

EMILE DURKHEIM

Kelas menengah Perancis Mementingkan kestabilan dan kesejahteraan

kehidupan individu dalam masyarakat Melihat kepentingan perubahan sosial

kepada manusia Sosiologi dianggap sebagai sains apabila

mengkaji benda. Ini bermaksud kehidupan sosial dapat dikaji seperti objek yang nyata

Dua jenis fakta sosial : fakta sosial material dan fakta sosial bukan material

Keperluan peraturan sosial untuk kesejahteraan manusia

Masyarakat perlukan reformasi bukan revolusi

Menekankan penggunaan statistik Kaedah kajian objektif menjadi model

piawai kajian sosial

PERUBAHAN MASYARAKAT

Masyarakat tradisional Masyarakat moden

Fakta sosial bukan material

Fakta sosial material

Moraliti/agama Pembahagian tugas

Ketuhanan(sacred) Keduniaan(profane)

Ikatan sosial ketat Ikatan sosial longgar

Kurang masalah Masalah sosial

- Anomie/hilang arah→bunuh diri

HERBERT SPENCER (1820-1903) Britain Pengkajian perubahan sosial Laissez faire & kapitalisme Individualisme & persaingan Dasar campur tangan pemerintah Evolusi : bukan reformasi sosial Kehidupan sosial bebas daripada kawalan

luaran

Dinamik sosial berbanding statik sosial Teori evolusi sejarah : dunia telah berkembang

secara progresif Perubahan masyarakat berlaku secara semulajadi Kerajaan tidak perlu campur tangan dlm proses semulajadi

Perkembangan Sosial : Perjuangan utk. Wujud & keupayaan utk terus hidup ‘yg

tahan/sesuai terus wujud manakala yg tidak tahan akan pupus (amalan sebagaimana binatang & tumbuhan

Hasil secara progresif manusia akan maju Konsep ini diaplikasi kepada struktur

sosial :Untuk kemajuan ekonomi, perkembangan

perniagaan mestilah dibiarkan berdasarkan persaingan bebas/laissez-faire

TEORI EVOLUSI SAIZ MASYARAKATMasyarakat berkembang melalui dua cara : penggandaan anggota dan penyatuan kumpulan

Pertambahan saiz masyarakat membawa kepada bertambahnya :Perbezaan struktur sosialPerbezaan fungsi-fungsi

Perkembangan sosial mengarah kepada bertambahnya perbezaan dan integrasi pada struktur

sambunganMILITAN INDUSTRI

Menyerangbertahan

PersahabatanAltruismePengkhususanPengiktirafanKerjasamaDisiplin

MAX WEBER (1864 -1920)

Sosiologis, ekonomis, sejarawan, ahli undang-undang dan ahli falsafah

Menolak konsep materialisme sejarah Marx Konflik kelas tidak sebegitu signifikan Stratifikasi disebabkan dimensi faktor iaitu

berasaskan ekonomi, status dan kuasa Agama penting sebagai agen perubahan Tidak setuju dengan revolusi

Mengkritik sosialisme Teori rasionalisasi : dunia moden

berasaskan rasionalisasi Dunia barat lebih rasional : dunia lain

terbantut kerana halangan kuasa Rasionalisasi berlaku dalam semua bidang

seperti ekonomi, agama, undang-undang, bandar dan muzikContoh, ekonomi – kapitalisme adalah sistem

yg rasional dan perkembangan kapitalisme adalah kerana faktor agama yg rasional

Konsep ‘ideal type’(ciri unggul) : ciri utama sesuatu perkara atau fenomenaCth. Idea type : birokrasi

Idea dan nilai mempunyai impak terhadap perubahan sosialCth. The Protestant Ethic and The Spirit of

Capitalism(1958) : nilai sosial dan agama menjadi asas kepada sistem ekonomi

Sosiologi agama

Tidak tepat mengkaji manusia sama seperti mengkaji sains fizikal

Manusia adalah makhluk berfikiran waras dan berperlakuan yang bermakna

Kajian mengambil kira : unsur sebab dan akibat; value-free atau bebas nilai, neutraliti

RASIONALISASI

Autoriti

Tradisional

Autoriti

karismatik

Autoriti

Rasional-legal

Belum Moden Individu Negara Moden

Diwarisi - Formal

raja - dikanunkan

BIROKRASI Struktur sosial yg mempunyai hirarki

peranan-peranan & status yg ditetapkan oleh peraturan-peraturan, prosedur yg eksplisit berdasarkan pembahagian fungsi & autoriti

Mempunyai ciri yg tersendiri Terdapat dalam masyarakat moden &

fenomena penting warisan kapitalisme Birokrasi sosialis lebih bermasalah

berbanding kapitalis

GEORGE HERBERT MEAD (1863 -1913) Amerika Syarikat Konsep simbol dan bahasa : penting kepada

keseluruhan kehidupan sosial manusia Simbol yang signifikan/simbol bermakna Pandangan interaksionisme simbolik Menganalisa proses sosial bersaiz kecil Konsep-konsep : kendiri, minda dan

masyarakat

SIMBOL AKSI INDIVIDU

AKSI SOSIAL

Perkataan Dorongan Isyarat-isyarat

perlakuan persepsi fizikal

objek manipulasi vokal

bahasa pelaksanaan bahasa

GEORGE HERBERT MEAD ‘Bahasa adalah simbol yg mempunyai makna

kpd individu pertama yg juga difahami oleh individu yg kedua. Ini menunjukkan yg simbol itu telah mempunyai makna

Konsep kendiri (self) : mendefinisikan siapakah kita ? Keupayaan seseorang utk bertindak sebagai objek

dan subjek Kendiri muncul akibat perkembangan aktiviti sosial

dan hubungan sosial Kunci kpd perkembangan kanak-kanak ialah

perolehan bahasa

Peringkat mengenal diri kanak-kanak : Persediaan →main(play)/signifikan orang lain →peringkat permainan(game)/generalisasi orang lain →generalisasi/menguasai bahasa dan mempunyai konsep kendiri

Minda adala proses, bukan ‘benda’ fungsi signifikan simbol : membolehkan proses mental berlaku Kendiri mempunyai hubungan dialektika dgn

pemikiran Pemikiran : penghayatan dalam kendiri

terhadap isyarat-isyarat

Inteligen : manusia dan binatang mempunyai inteligen Binatang tiada kendiri Binatang tiada simbol signifikan Inteligen manusia waras

TOKOH-TOKOH LAIN

Talcot Parson (1902 -1979) Jurgen Habermas ( lahir 1929 ) Pierre Bourdieu (lahir 1930

Carta Teori Sosiologi

Teori

Makro Mikro

Interaksionisme

Interaksi&aksi ind. Dlm. Masy

Fungsionalime Konflik

Struktur masy. B’fungsi

Comte, SpencerDurkheim, Merton

Struktur masy. B’konflik

MarxWeber

GH.MeadBlumer

MAKRO DAN MIKRO

Sosiologi MakroAnalisis sosiologi yang melihat keseluruhan

masyarakat, struktur sosial yang besar dan sistem sosial

Sosiologi MikroAnalisis sosiologi yang berfokus kepada interaksi

bersemuka dalam kehidupan seharian dalam konteks tingkah laku kumpulan atau sebagainya

INTEGRASI MAKRO DAN MIKRO

Pokok Perbahasan teori-teori sosiologi Persoalan antara aksi individu atau struktur

sosial Persoalan antara konsensus dan konflik Persoalan perkembangan sosial moden Persoalan gender

Perbezaan teori-teori makro dan mikro yang bersifat analitikal