universiti putra malaysia aspek pengeluaran udang
TRANSCRIPT
UNIVERSITI PUTRA MALAYSIA
ASPEK PENGELUARAN UDANG GALAH Macrobrachium rosenbergii (de Man) DI PERINGKAT SEMAIAN
ABU BAKAR MAT TAI
FPSS 1991 1
ASPEK PENGELUARAN UDANG GALAH Macrobrachia. rosenbergii (de Man)
DI PERINGKAT SEHAIAN
Oleh
ABU BAKAR HAT TAl
Tesis Dikeaukakan Sebagai He.enuhi Keperluan Untuk ljazah Haster Sa ins
Di Fakulti Perikanan Dan Sains Saaudera Universiti Pertanian Halaysia
Hei 1991
dedikasi buat isteri tersayang
anizab dan
selurub keluargaku
PDG�G�
PengaTang aerakaakan setinggi penghargaan terhadap Ketua
Penyelia, Prof. Dr. Ang Kok Jee di atas segala bantuan dan
biabingan di dala. aenjayakan kajian ini. Terima kasih juga
kepada Penyelia-Penyelia iaitu En. Hohd. Salleh Kaaaruddin
terutaaanya di atas bantuan di dalaa aenganalisis data-data
aelalui ujian statistik, dan En. Cheah Sin Hock yang meaberikan
nasihat teknikal dan komen-koaen yang aaat meabina terhadap
drat tesis. Tidak lupa juga kepada Dr. Nik Mustafa Raja
Abdullah dari Fakulti Ekonoai dan PenguTusan yang bersedia
aeneliti dan aeaberikan tunjukajar di dalam anal isis dari aspek
ekono.i.
Pengarang juga aeraka.kan rasa terima kasih yang aaat
aendalaa terhadap En. Zaidi Isaail yang aeaberikan bantuan
sepenuhnya bagi aenjayakan eksperiaen-eksperiaen. Tidak lupa
juga kepada kakitangan-kakitangan Unit Penetasan dan Koapleks
Kolaa, Fakulti PeTikanan dan Sains Samudra, UPM terutaaanya En.
Ayob Ahmadi, En. Ahaad Kiaon Suleiaan, En. Jasni Md. Yusuff dan
En. Azai Yaacob yang ae.berikan kerjasa.a yang aaat ber.akna.
Akhirnya penghargaan yang tulus ikhlas terhadap isteri
pengarang, Puan Anizah Rab.ad di atas bantuan terutaaanya di
dala. kerja-kerja pengolahan dan aenaip tesis. Kajian ini
adalah dibiayai oleh 'EEC Grant No. TSD A287(HAL}H' dan 'MPKSN
1-07-05-12'.
iii
JADUAL KAlfDUlGAX
Hukasurat
PENGHARGAAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . iii
SENARAI JADUAL... . .... . . . . . . . . . .. . .. . . . ............... vi i
SENARAI RAJAH..... . .. . . . .. . . . . . . . . . . .. . . . .. . .... ... ... xi
SENARAI GAHBAR.......... ... . ... . .. . . . . ...... .......... xii
GLOSARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xi i i
ABSTRAK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xi v
ABSTRACT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xvi
BAB
I PENGENALAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
Objektif Kajian. . .. . ... . .. . . ... . . . . . . ... .. .. .... .. 8
II ULASAN BAHAN RUJUKAN......... . . . . . . . . ...... .... . . . 1 1
Kepentingan Peringkat Se.aian Udang Galah... .. ... . 11
Kesan Penggunaan Anak Udang Ga1ah Seaaian Di Kolaa Tuabesaran.. ... . . . .. . .... . . .. . .. . . .... .. . 14
Kepentingan Penggunaan Habitat Atau Substrat Buatan.. ... . .. .... . . . . . . .. . . . . ..... . . . .. . 15
Kajian-Kajian Terdahulu Di Peringkat Se.aian Udang Ga1ab... . . . .. . . . . . .. . .. . . . . . . . .. .. . .. .. . . . . . 20
Penggunaan Tangki Se.aian.. . . .. . .......... .... 20
Penggunaan Ko1aa Se.aian. . . . . .. . . . .. . . . . ... . . . 24
Penggunaan Sangkar Se.aian.. . . .. .. . .. . . . . . . . .. 27
iv
BAB Mukasurat
III PERALATAN DAN KAEDAH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........ 30
Penyediaan Dan Rekaben t uk Peralat an. . . . . . . . . . . . . . . 30
Tangki S erna i an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Sangkar S ernai a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Kolarn Serna i a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Rekabentuk Eksperirnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Ekspe rimen Tangki . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... ..... 37
Eksperimen Sangkar . . . . . . . . . . . . . . . . . ....... .... 39
Eksper imen Kolam . . . . . . . . . . . . . . . . . ..... ........ 45
Pemakanan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Penyediaan Makanan . . . . . . . .. . . ...... ... ........ 46
Pemberi a n Makanan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Pengurnpulan Da ta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 50
Pensarnpelan Anak-Anak Udang . . . . . . . . . . . ... ..... 50
Keadaan F i z ika l -Kirni a Ai r . . . . . . . . . ....... ..... 51
Ana li s i s Dat a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Anal is i s Ekonomi . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Model Pro j ek Sernai a n Udang Galah . . . . . . . '" .... 53
Kaedah-Kaedah Penila ian Pro j ek . . . . . . . . . . . ..... 55
IV KEPUTUSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Keputusan-Keput usan Eksperirnen . . . . . . . . . ........... 59
Eksperimen Tangki . . . . . . . . . . . . ........... ...... 59
Eksper imen Sangkar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Eksperimen Kolam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
v
BAB Mukasura t
v
Keadaan F i z ik a l -Kimia Air . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 7
Di Tangki -Tangki Sema i an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 7
Di Sek i t a r Sangkar Sema i an . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 9
Di Kolam-Kol am Sema i an . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...... 81
Penentuan S i s t em Semai an Yang Terbaik . . . . . . . . . . . . . 83
Keput usan Ana l is i s Ekonomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Anggaran Pendapatan Dar i Proj ek . . . . . . , ... ..... 85
Has i l Pen i l a i an Proj ek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... 86
PERBINCANGAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Pencapaian Kesel uruhan Di T i ga Sistem Sema i an . . . . . 88
Kesan Penguj i an Beberapa Faktor . . . . . . . . . . . . . . ..... 96
Kesan Penambahan Habi t a t Buatan . . . . . . . . . . . . . . . 96
Kesan Penguj i an Beberapa Kadar Pelepasan . . . . . . 99
Kesan Penguj i an Beberapa Faktor Lain Di S i stem Sangkar Dan Tangki. . . . . . ...... ...... 103
Keadaan F i zika l-Kimia Air . . . . . ..... .... ........... 106
Ana li s i s Ekonomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 09
VI RUMUSAN DAN SARANAN . . . . . . . ........... ... .......... 113
BIBLIOGRAF I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
LAMPIRAN
A Ana l i s i s Ekonomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
B Keputusan-Keputusan Da ri Uj ian Stat istik . . . . . . 144
vi
SENARAI JADUAL
Jadual Muk asura t
1 Status Kultur Ha crobra chium Tosenbergii
Di Beberapa Negara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2 Pengeluaran H. rosenbergii Semaian Darip a d a Beberapa Kaedah Semaian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
3 Rekabent uk Eksperimen Di Tangki Semaian . . . . . . . . . 38
4 Rekabentuk Eksperimen Di Sangkar Semaian . . . . . . . . 42
5 Rekaben t uk Eksperimen Bagi Menguji Kesan Saiz Sangkar Yang Berbeza . . . . . . . . . . . . . . . . . ,. . ... 44
6 Rekabentuk Eksperimen Di Kol am Semaian . . . . . . . '" 45
7 Ringkasan Keputusan Eksperimen Semaian PL H. rosenbergi i Di Tangki . . . . . . . . . . . ,. 61
8 Dat a Pert umbuhan ( Panjang ) PL H. rosenbergi i Di Eksperimen Tangki . . . . . . . . . . 62
9 Data Pert umbuhan ( Bera t ) P L H. rosenbergi i Di Eksperimen Tangki . . . . . . . . . . 63
10 Data Kemandirian PL H. rosenbergii Di Eksperimen Tangki . . . . ,....... .... ...... . ..... 64
11 Ringkasan Keputusan Eksperimen Semaian PL H. rosenbergii Di Sangkar . . . . . . . . . . . . 68
12 Data Pert umbuhan ( Pa n j a n g ) PL H . rosenbergii D i Eksperimen Sangkar . . . . . . . . . 69
13 Data Pert umbuhan ( Berat) PL H. rosenbergii Di Eksperimen Sangkar . . . . . . . . . 70
14 Dat a Kemandirian PL H. rosenbergii Di Eksperimen Sangka r . . . . ,...... ..... . ... ....... 71
15 Ringkasan Keputusan Eksperimen Bagi Men g u j i Kesan Saiz Sangkar Y a n g Berbeza Terhadap Semaian PL H. rosenbergii . . . . . . . . . . . '" 72
16 Pertumbuhan ( Panjang ) PL H. rosenbergi i Di Eksperimen Bagi Menguji Kesan Saiz Sangkar Yang Berbeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
vii
Jadual Mukasurat
17 Data Pertumbuhan ( Berat ) PL H. rosenbergii Di Eksperimen Bagi Menguj i Kesan Saiz Sangkar Yang Berbeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
1 8 Data K emandir i an PL H. rosenbergii Di Eksperimen Bagi Menguj i Kesan Sai z Sangkar Yang Berbeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
19 Ringkasan Keputusan Eksperi men Semaian PL H. rosenbergii Di Kolam . . . . . . . . . . . . . . 75
20 Data Pert umbuh an ( Pa n j a n g )
2 1
PL H. rosenbergii D i Eksperimen Kol am . . . . . . . . . . 75
Dat a Pertumbuhan (Berat ) PL H. rosenbergii Di Eksperimen Kolam 7 6
2 2 Data Kemand i r i an PL H. rosenbergii Di Eksperimen Ko1am . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 6
23 Jula t Parameter-Parame t er F i z ikal-Kimia A i r D i Tangki Semaian P L H. rosenbergii . . .... . . . . . . . 78
24 Jula t Parameter-Parame t e r F i z ika l-Kimi a Air Secara Kese luruhan Di Sek i t a r Sangkar Sem a i a n P L H. rosenbergii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 8 0
25 Ringkasan Ju1at Paramet er-Parameter F i z i k a l -Kimia Air Di Ko1 am Semaian PL H. rosenbergi i . . . . . .. . . . 8 2
26 Perbandingan Data-Data Penge1uaran H. rosenbergii Di Peringkat Semaian Pada Beberapa Kadar Pelepasan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2
27 Aturan Penggantian B a g i Proj ek Semai an Udang Galah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
28 Penya t a Al i ran Tunai Proj ek Semaian Udang Ga1ah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
29 Uj i an ANOVA 2-Hala Terhadap Min Panj ang Akhi r Di Kaedah Al iran-Terus . . . . . . . . '" . . . . . . . . . . . . . . . 1 4 5
30 Uj i an ANOVA 2-Hala Terhadap M i n Pan j ang Akhi r Di Kaedah Pusingan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 4 5
3 1 Uj i an ANOVA 2-Ha l a Terhadap M i n Bera t Akhi r Di Kaedah A1i ran-Terus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
3 2 Uj i an ANOVA 2-Ha1a Terhadap Min Berat Akhi r D i Kaedah Pus ingan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
vi i i
Jadual Mukasurat
33 Ujian ANOVA 2-Ha18 Terbadap Min Ke.andirian Akhir Di Kaedah Aliran-Terus.................... 146
34 Ujian ANOVA 2-Hala Terhadap Min Ke.andirian Althir Di Kaedah Pusingan........................ 147
35 Beberapa Ujian-T Yang Dijalankan Bagi Me.bandingkan Di Antara Dua Kaedah.............. 147
36 Ujian ANOVA 3-H81a Terhadap Min Panjang Akhir... 148
37 Ujian Majmuk Julat Duncan Berikutan Kedapatan Kesan Interaksi Di Antara Penggunaan Habitat Dengan Kadar Pelepasan.......................... 148
38 Ujian ANOVA 3-Ha1a Terhadap Hin Berat Akhir..... 149
39 Ujian Majauk Ju1at Duncan Berikutan Kedapatan Kesan Interaksi Di Antara Penggunaan Habitat Dengan Kadar Pe1epasan.......................... 149
40 Ujian ANOVA 3-Ha1a Terbadap Hin Ke.andi rian Althir. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
41 Ujian Maj.uk Ju1at Duncan Berikutan Kedapatan Kesan Interaksi Di Antara Set Sangkar Dengan Kadar Pelepasan Dan Di Antara Penggunaan Habitat Dengan Kadar Pelepasan.................. 150
42 Ujian ANOVA I-Ha1a Terhadap Hin Panjang Akhir Di Eksperi.en Bagi Henguji Kesan Saiz Sangkar Yang Berbeza.................................... 151
43 Ujian ANOVA I-Ha1a Terhadap Min Berat Akhir Di Eksperi.en Bagi Henguji Kesan Saiz Sangkar Yang Berbeza.................................... 151
44 Ujian ANOVA I-Ha1a Terhadap Min Ke.andirian Akhir Di Eksperi.en Bagi Menguji Kesan Saiz Sangkar Yang Berbeza........................... 151
45 Ujian ANOVA 2-Ha1a Terhadap Min Panjang Akhir... 152
46 Ujian ANOVA 2-Ha1a Terhadap Min Berat Akhir..... 152
47 Ujian ANOVA 2-Ha1a Terhadap Hin Ke.andirian Akhir........................................... 153
48 Ujian ANOVA 1-Ha1a Dan Ujian Maj.uk Ju1at Duncan Terhadap Min Kadar Pertuabuhan Spesifik (Panjang) Di Tangki, Sangkar Dan Kola........... 154
ix
JlIdua1
49 Ujian ANOVA 1-Hala Dan Ujian Hajault Julat Duncan Terhadap Hin Kadar Pertu.buhan Spesifilt (Berat)
Multasurat
Di Tanglti, Sangltar Dan Kola..................... 155
50 Ujian ANOVA 1-Ha1a Dan Ujian Majault Ju1at Duncan
Terbadap Min Keaandirian Altbir Di Tangki,
Sangkar Dan Kola................................. 155
x
SENARAI RAJAH
R a j ah Mukasurat
1 Bandingan Penc apaian Di Ant a r a Tiga Sist em Bagi Semaian PL H. rosenbergii.. . ................ 84
2 Kesan Penambahan Habit at Buat an Terhadap Kadar Kemandirian PL H. rosenbergii
Di Sistem Sangkar , Tangki Dan Kolam . . . . . . . ....... 97
3 Kesa n Pengujian Kadar Pel epasan Terhadap Kadar Per tumbuhan PL H. rosenbergii Di Sist em Sangka r , Kolam Dan Tangki . . . . . . . . . . . . . . 100
4 Kesan Pengujian Kadar Pelepasan Terhadap Kadar Kemandirian PL H. rosenbergii Di Sistem Sangkar , Kol am Dan Tangki . . . .. . . . . . . . . . 1 0 2
5 Kesan Pengujian S e t Sangkar Yang Berbeza Di Eksperimen Semaian PL H. rosenbergii
Dalam Sangkar ... . . . . . . . . . . . . . . 0 • • • • • • • • • • • • • • • • • • 1 04
xi
SENARAI GAHBAR
Gambar Mukasurat
1 Ha crobra chi um rosenbergii Dewasa Jantan dan B e t ina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2 Tangki-Tangki Kacagen t i an Yang Digunakan Untuk S emai a n PL H. rosenbergii . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1
3 Tangki-Tangki K a c a Y a n g Digunakan Untuk Semai an PL H . rosenbergii . . . . . . . . . . , . . . . . . . 31
4 Bent uk-Bentuk Sangkar Yang Di gunakan Untuk Semai a n PL H. rosenbergii . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
5 S angkar Yan g Di lengkap i Dengan Plas t i k H i t am Dan Penutup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
6 Kolam-Kolam Yang Telah Dibahagi Dua Yang Digunakan Untuk Semai a n PL H. rosenbergii . . . . . . . . 35
7 Bent uk Tangki Pus ingan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
8 Rupaben t uk Hab i t a t Buatan Yang Digunakan Di S i stem Tangki Dan S angkar Sema i an. . . . . . . . . . . . . 41
9 Set A Sangkar-Sangka r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
10 Set B Sangkar-Sangka r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
1 1 Rupabentuk H ab i t a t Buat an Yang Digunakan Di Kol am Sem a i a n . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 7
12 S a l ah Sebuah Kolam Semai a n Menunj ukkan K i n c i r Air Sedang Beroperas i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
13 Partikel-Part ikel Pel e t Pada Beberapa S a i z Tertentu Yang Diberikan Kepada PL H. rosenbergii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
x i i
Anak Udang
PL
FeR
hp
i n
ka
em
m
m2 @ m per .
g
kg
ha
%
$
¢
<
>
ppm
°c
mg Cae03/ l
NH3-N
O . T .
GLOSARl
Merangkumi pasca l arva dan j uvenil
Pas e a Larva
Kadar Penukaran Makanan
Kuas a Kuda
lnc i
Kaki
Sentimeter
Meter
Met e r Persegi
Gram
K i l og r am
Hektar
Pera t us
Ring g i t
Sen
Kura n g daripad a
Lebi h d a r ipa da
Bahagian per Juta
Da"dah Celsius
Mi l i gram Kals ium Karbona t per L i t er
N i t r ogen-Amoni a
Oksigen Ter l arut
xi i i
Abstrak tesis dikeaukakan kepada Senat Pertanian Malaysia sebagai aeaenuhi sebahagian dari untuk Ijazah Master Sains.
Ketua Penyelia Fakulti
ASPEK PKMGELUARAN UDANG GALAB lIacrobracbilDl rosenberpi (de Man)
DI PERDfGlAT SEKAIAK
Oleh ABU BAlAR HAT TAl
Mei 1 991
Prof . Dr . Ang Kok Jee , Ph . D . Perikanan dan Sains S amude ra .
Universiti keperluan
Sistea yang sesuai untuk aeae1ihara H. rosenbergii di
peringkat seaaian aasih belum dipastikan di _asa kini. Oleh i t u
kajian dijalankan bagi aene ari penyelesaiannya . Tiga sistea
ternakan (tangki, sangkar dan kolaa) diuj i kesannya terhadap
kadar pertu.buhan dan keaandirian pasea-pasea larva spesies
ini. Di setiap s i s t em , dua f aktor utaaa (hab i t a t buat an dan
kadar pelepas a n ) dika j i . Kadar pelepasan adalah 450/a2 dan
600/_2 untuk tangki, serta 600/.2 dan 1000/.2 untuk sangkar dan
kolas. Kesan-kesan dua bentuk tangki ( bula t dan empatseg i ) dan
dua kaedah ternakan ( alir n-t erus dan pusingan ) d i t an gki. dua
set s an gkar (perten gahan ruang a i r dan dasar kolam) dan s a i z-
saiz sangkar yang berbeza j uga dikaj i . Pase a-pas e a larva
seberat kira-kira 0 . 01 g digunakan untuk ekspe rimen . Mereka
diberi _akan d i e t UPM-P40 pada kadar 20% darip a da berat badan
setiap hari dan dipelihara di dalam t eapoh 4 ming gu .
Keputusan daripada kaj i an menunj ukkan pasea-pas e a larva H.
rosenbergii men e apai kadar pertumbuhan dan kemandi rian yang
lebik baik d i s angkar dari di kolam dan di t angki {P < 0 . 05 } .
xiv
Kadar pertu.buhan spesifik di sangkar adalah 83.34% per ai nggu
dan kadar ke.and i rian adalab 70. 54% . Secara am pena.baban
habi tat buaton t i dak ae.pengaruhi kadar pertu.buhan ( P ) 0 . 05) .
t et api ianya ber j aya aeni ngkatkan kadar ke.andi r i an d i se.ua
keadaan kecuali d i kola. yang diaasukkan habit a t d i .ana kadar
kemandirian adalah 53 . 42% berbanding dengan 65.74% di kolam
tanpa habi tat ( P < 0 . 05) . Kadar pelepasan yang t erboik untuk
pertu.buhan adalah ditemui pada kadar 600/a2, t etapi tiada
kesimpulan am boleb dibuat t er badap kesannya ke atas kadar
keaandirian . Kajian juga aendapati anak-anak udang aencapai
kadar per tuabuban dan kemandirian yang l ebib beik apebila
d ipelihara di dala. sangkar yang mana dasarnya d i letakkan d i
at a s dasar kolam ( P < 0. 05) . Di eksperimen t angki, kaedah
a liran-t erus me.berikan kadar pertu.buhan yang Iebih baik ( P <
O.OS), bagaimanapun tiada perbezaan berer t i dari segi
keaandirian di ant ara dua kaedah ( P ) 0 . 05 ) . Penggunaan sa i z
sangkar dan bentuk tangki yang berbeza t idak meapengaruhi kadar
pertu.buhon dan kemandirian anak-anak udang (P > 0 . 05) .
Dari kajian ini adalah disarankan di fasa semaian, pasca
pasca larva Udang Galab sesuai dipelibara pada kadar pelepasan
600/.2 dang en pene.bahan habit at buatan di dalam sangkar yang
dilatakkan di dasar kolam unt uk teapoh sa t u bulan sebelu.
dipindahkan ke kolam tumbesaran . Melalui sistem ini , anak-anak
udang boleh d ikeluarkan secara komersi al. 1a memberikan Kadar
Pulangan Dalam 51 . 40% . Ujian Kepekaan menunjukkan projek ini
masih menguntungkan walaupun kadar keaandirian dan harga jualan
anak-anak udang menurun 1 0% atau kos pengeluaran meningkat 1 0 % .
xv
Abstract of t hesis subait t ed to the Senat e of Universi t i Pertanian Malaysia in part ial fulfil.ent o f t h e requirements for the degree of Master of Sc ience.
Supervisor Facul t y
SOttE ASPECTS OF GIABT PRAWK
Nacrobracbia ros8sbergii (de Han) PRODUCTION IN THE NURSERY PRASE
By ABU BAKAR HAT TAl
May 1 991
Prof . Dr. Ang Kok Jee. Ph. D. Fisheries and Mar ine Sci ence
A sui table systea for the cul ture of Hacrobrachiu.
rosenbergii at the nursery stage is lacking at present.
Therefore a study was conducted t o find a solution t o this
problem. Thr ee culture syst e.s (tank, cage and pond) were
tested for their effects on growth and survival rates of
postlarvae of this species . In each syst em, t wo main fac tors
( artificial habitat and stocking rates) were studied. The
stocking rates were 450/.2 and 600/.2 for tank cul ture, and
600/.2 and 1000/.2 for cage and pond cul ture. The effect s of
t wo tank shapes {ci rcular and rectangular} and two cul ture
methods (flow-through and recirculating) in t anks, two cage
sets {mid water column and pond bott om} and different cage
sizes were a l so studied . Post larvae weighing about 0.0 1 g were
used for the experiments . Tbey were fed with UPM-P40 diet at
the rate of 20% b ody wei ght per day and cul tured for a period
of 4 weeks.
The results from this study showed that post larvae of H.
rosenbergii atta ined bet ter growth and survival in ca ges
xvi
than those in ponds and tanks ( P < O . OS) . The speci fic growt h
rate in cages was 83.34% per week and the survival rate was
70.54% . In genera l , provision of art ifici a l habitats did not
i nfluence growth rate (P > 0.05) . However , art ificial habitats
increased the survival rates in all cases except in ponds wi th
habitat where the surviva l rate was 53.42% as co.pared to
65.74% in ponds wi thout habitats ( P < 0.05) . The best st ocking
rate was found to be at 600 /.2 for growth whi l e no general
conclusion coul d be made on their effect s on survival . The
study also indicated that j uven i le prawns registered better
growth and survival when cul tured in cages where the bot tom was
placed on the pond bot t o. ( P < O .OS) . In the t ank experi.ents,
the prawns cul tured in the fl ow-through t anks showed better
growth (P < 0.05) , however , there was no si gn i ficant difference
i n survival bet ween the two .ethods (P > 0.05) . The use of
different cage sizes and tank shapes did not influence growth
and survival rates of the j uven i les (P > O.OS) .
Fro. this study it is reco •• ended that at the nursery
st age , Udang Galah post larvae should be cul t ured in cages
provi ded wi th art ificial habitat and pl aced at the pond bott om
with stocking rate of 600/.2 for a peri od of one .onth before
t hey are transferred t o grow-out ponds. Using this system ,
j uvenile prawns can be viably produced commercially and an
Internal Rat e of Ret urn of 5 1 .40% is att ainable . The
Sensi t ivity Test showed that this project was st i l l vi able if
the survival rate and the sell ing price of j uveniles decreased
by 10% or that the production cost increases by 1 0% .
xvii
BAB I
PElfGElfALAI
Apabila ae.perkat a kan t entang udang , apa yang s erin gkali
dibayangkan adalah aengena i udang laut , tetapi s ebenarnya
t erdapat ber j enis-jenis udang yang hidup di air t awar. Sejauh
ini yang t erbaik di antaranya adalah udang gergasi a ir tawar,
Hacrobrachiu. rosenbergii (Gaabar 1 ) yang terdapat
daerah Indo-Pasifik (Bardach at al., 1972) .
di sekitar
Udang ini
s ebena rnya berasal daripada kawasan Asia Tenggara dan Sel a t an,
di sebahagian Oceania s erta di beberapa Kepulauan Pasifik .
Ianya kini diternak di dala. kuantit i yang agak besar di
kebanyakan negara iaitu aeliputi Hawaii , Honduras. Mauritius.
Taiwan dan Thailand; aanakala di beberapa negara yang l ain
seperti Costa Rica, Filipina. Indonesia. Israel , Mal aysia.
Mexico dan Zimbabwe , penternakannya se.akin aeluas ( New dan
Singholka. 1982) .
Menurut Ling dan Costel lo ( 1 979) • Malaysia adal ah
aerupakan 't eapa t lahir' penternakan Hacrobrachium rosenbargii
dan s ehingga 1 976 .asih la gi .endahului negara-negara Asia l ain
di dalaa bidang penge.bangan . Kenyataan .ereka ini adalah
berikutan kej a yaan yang dilakukan di Institut Penyelidikan
Perikanan Pulau Pi nang pada tahun 1 96 1 . yang menemui paras
saliniti yang t er t entu ada lah merupakan keperluan asas
1
GaAlbar 1. H8crobracbium rosenbergii Dawasa
I Betine II Jantan
2
3
untuk larva Hacrobrachiu. rosenbergii hidup dan ae.besar
pada peringkat a wa 1 kehidupannya . Dal a. t e.poh 10 t ahun
ke.udiannya, .inat di dala. penternakan udang a ir tawar t elah
t ersebar ke s eIuruh dunia di aana kerja-kerja penyelidikan dan
penge.bangan telah di.ul akan secara praktikal di se1uruh Asia
dan negeri-negeri Ti.ur Jauh, di beberapa Wil ayah Oceania dan
Micronesia, di beberapa negeri di A.erika Se1atan dan Utara
ser t a juga di beberapa negeri di Afrika. Eropah dan Timur
Tengah . Bagai.anapun aenurut Shang (1982) , di .asa ini
Thai l and diikuti o l eh Taiwan dan Hawaii ada l ah .endahului
negara-negara lain di dala. penternakan udang ini secara
ko.ersial (Jadual 1) .
Jadual 1
S ta tus Kul tur Macrobrachia. rosenbergi i
Di Beberapa Negara
=============================================================== Negara Jenis Kultur Dat a Pengeluaran
Komersial
Bangladesh Program penetasan dan pengel uaran kolaa
T iada
Buraa Penet a s an s ecara eksperimen Ti ada
Guam Percubaan ternakan secara eksperimen
Tiada
Hawaii
India
Indonesia
Israel
Ternakan secara komersi a l 126 hektar kolam-kolam 1 3 6 tan udang (1980)
Penetasan secara eksper imen T i ada
Penetasan dan t umbesaran Tiada
T er nakan secara eksperimen T i ada
Jadual 1 (Sallbungan)
4
---------------------------------------------------------------
Jepun Penetasan di aakmal
Kampuchea Penetasan di aak.a l
Laos Ternakan secara eksperillen
Malaysia Penge.bangan hatcheri
Mauritius Penetasan dan tumbesaran
Mexico Penetasan dan tu.besaran
Palau Ternakan s ecara eksperillen
Puerto Rico Ternakan secara komersial
Sri Lanka
Tahiti
Taiwan
Thailand
United Kingdol1l
Unit ed St a t es
Vietnam
W. Samoa
Perancangan hat cheri dan kola. tu.besa ran
Ternakan s ecara eksperimen
Ternakan secara kOl1ler sial
Ternakan seca ra komersial
Penetasan di makmal
Ternakan secara komersial
Perancangan hatcheri
Ternakan secara komersial
Tiada
Tiada
Tiada
Tiada
17 hekt ar kolaa-kol aa mengeluarkan 10 tan per tahun
Tiada
Tiada
9 hekt ar kolaa-kolaa
Tiada
Tiada
18 juta PL , 3 0 ladangladang t ernakan, 165 hektar kola.-kolaa , 6 5 t a n udang ( 1980)
26 juta PL , 455 ladang -ladang t ernakan , 375 hekt ar kol a.-kola m , 3 50 tan udang (1980 )
Tiada
20 hekt ar kolam-kol a m 1 4 t a n udang ( 19B1)
Tiada
Tiada ==========================�==================================== Punca : Shang ( 1 9 8 2 )
5
Di Malaysi a, Hacrobrachium rosenbergi i yang d ikena l i
dengan nama t empat an sebagai udang g a lah, t ersebar secara
maluas . Ianya t erdapat di a ir tawar dan paya u , dan mendi ami
kebanyakan sun g a i -s un g a i . Ianya j uga t erdapat d i t a sik-ta s ik,
t akungan-takungan a i r , bekas -bekas lombong , terusan penga i ran
dan j uga d i beberapa sawah padi ( Ling dan M e r i c an, 1 9 6 1 ) .
Mereka j uga t e l ah melaporkan bahawa semenj ak awal 1 9 60 ' an,
kepopul aran udang g a l ah meni n gkat dengan pesa t , menj ad i kan
perm i n taannya melebihi d a r ipada bekalan yang diperol eh i
daripada kawasan semul a j adi . Lee ( 1 982 ) melaporkan d i s ebabkan
n i l a i komersi al nya yang t inggi , i a nya d i tangkap s e c a r a int ensif
dari pada kawasan-kawasan s emul a j adi i n i . Menurutnya l a g i ,
permint aan bagi udang ini di Ma l ays ia makin meningkat s emenj ak
1 9 72 h ingga kini ; manaka l a bekal annya t i dak seimbang dan makin
menurun . Atas s ebab i n i l ah , udang galah mendapat perha t i an d i
dalam perusahaan akuakul tur m a s a kini . Cheah e t a1 . , ( 19 87 )
melaporkan bahawa udang g a l ah kini merupakan spe s i es pen t i n g d i
dalam akuaku l t ur a i r t awar , manaka l a Ong ( 19 8 5 ) menyenaraikan
spes i e s ini sebag a i keutamaan di dalam ternakan a i r t awar d i
Malays i a .
S ebenarnya minat d i d a l am penternakan s e c a r a komers i a l
t erhadap udang g a l ah a d a l ah meni ngkat secara mantap semen j ak
k i t a ra n hi dupnya d i l aporkan oieh Ling ( 19 6 2 ) . B e l i a u merupakan
yang pert ama meme l ihara udang g a l ah di dalam keadaan yang
terkawa l , yang merangkumi se luruh ki t aran hi dupnya . Teknik
6
larvikulturnya t elah diubahsuai un tuk pengeluar a n pasc a lar va
secara besar-besaran ( Fu j imura, 1 9 6 6 ) , yang mana dengan ini
membolehkan t ernakan udang galah dij alankan s e c a r a komersial di
kolam-kolam ( Fu j imura dan Okamoto, 1 9 7 2 ) . Di Malaysia
umpamanya, penghasilan udang galah daripada kolam-kolam
t umbesaran menc apai sekurang-kurangnya 7 1 0 kg/ha/pusin g an at au
2 1 30 kg/ha/tahun ( Tiensongrusmee, 1 9 8 3 ) . Manakala Ang ( 19 8 7 )
melaporkan peng e l ua r an daripada kolam-kolam semi-int ensif
di antara 7 0 1 . 4 k g/ha hingga 9 9 3 . 2 kg/ha .
Sehingga kini , kaedah-kaedah pengeluaran anak benih udan g
galah dan t eknik-teknik pemeliharaan larva d a n pasc a larva
t elah banyak dilaporkan dengan j ayanya di Malaysia ( Ling dan
Merican, 1 96 1 ; Ling, 1 9 6 2 , 1 9 69 ; Cheah dan Ang, 1 9 7 9 ; Ong dan
Pang , 19 8 2 ; Lee , 1 9 8 2 ; Aniello dan Singh , 1 9 8 2 ; Ong , 1 9 8 3 ; Ang
dan Cheah , 1 98 6; Hambal , 1 9 8 6 serta Ang et 81 . , 1 9 89 b ) . Begitu
j uga pemeliharaan dan penghasilan di kolam-kolam t umbesaran
dari beberapa aspek t elah j uga dilaporkan oleh beberapa
penyelidik di Malaysia ; di antaranya Ling ( 19 6 2 , 1 969) , Lee dan
Barlow ( 19 7 7 ) , Ong dan Pang ( 1 9 8 2 ) , Tiensongrusmee ( 1 9 83 ) , Ang
( 19 8 7 ) serta Ang et a1 . , ( 1 9 8 9 a ) . Sebaliknya t erlalu sediki t
kerj a-kerja penyelidikan di peringkat semaian dilaporkan di
Malaysia . Hingga kini hanya Chin et a1 . ( 1 9 9 0 ) melaporkan
secara khusus hasil penyelidikan menggunakan sangkar semaian
t erhadap udang galah . Manakala beberapa laporan lain hanya
menya takan secara ringkas mengenai teknik-t eknik semaian yan g
7
diguna kan iait u aen ggunakan tangki se.aian (Ong dan Pang , 1982)
dan kol a. se.aian (Lee, 1982; Tiensongrus.ee, 1983) .
Ling (1969) .enya takan bahawa siste. se.aian adalah
aerupakan satu l angkah di antara fasa hat cheri dan fasa
tu.besaran. Beliau aencadangkan penggunaan tangki konkrit yang
dima sukkan lumpur di das arnya dan juga diaasukkan berbagai
substra t atau habitat se.ul a jadi untuk pe.eliharaan anak-anak
udang bagi t e.poh 2 bulan sehingga .encapai s aiz lebih kurang
5 em {kira-kira 2 g}, sebelu. dipindahkan ke kola. tuabesaran .
Penggunaan sis t ea semaian ternyata .eabolehkan pengeluaran
anak-anak udang yang lebih besar untuk di.asukkan ke kol a.-
kola. tuabesaran (Smith dan Sandifer, 1979a ) dan menurut
beberapa penyelidik lain, pe.eliharaan di peringkat semaian
adalah bermanafaa t di a tas beberapa alasan seper t i berikut:
1. Pe.eliharaan di peringkat se.aian aembolehkan pengurusan yang lebih teliti dilakukan bagi memast ikan kadar kemandirian yang tinggi dicapai di perin gkat di .ana a nak-anak udang ini terla l u t erdedah kepada peaangsaan dan keadaan persekitaran yang lasak (Mul la dan Rouse, 1 9 8 5 ) .
2. Anak udang adalah lebih besar dan ini membolehkan pengiraan yang lebih tepat dijal ankan bagi tujuan pelepasan ke kolam-kolam tumbesaran {Mul1a dan Rouse, 198 5}.
3 . Kadar pelepasan yang tinggi yang digunakan di peringkat seaaian aenghasilkan penggunaan makanan dan ruang yang lebih cekap (Mul1a dan Rouse, 198 5 ) .
4 . Me.beri peluang bagi tujuan .engasingkan anak-anak udang yang leaah at aupun perlahan pertumbuhannya, sebelua dipindahkan ke kolam-kola. tumbesaran (Ling, 1 962; Sandifer dan Smith, 1 9 7 5 ) .