simposium pengurusan & pengauditan industri air kajian pengurusan kualiti air minum seluruh...
TRANSCRIPT
SIMPOSIUMPENGURUSAN & PENGAUDITAN
INDUSTRI AIR
KAJIAN PENGURUSAN KUALITI AIR MINUM SELURUH NEGARA
OLEHMD WAHID MOHD NOR
PENGARAH AUDIT PENGURUSAN AIR2-3 NOVEMBER 2009
OBJEKTIF PENGAUDITAN
• Menilai perancangan, pelaksanaan dan pemantauan pengurusan kualiti air minum telah diuruskan dengan teratur, cekap dan berkesan.
SKOP PENGAUDITAN
• Meliputi tiga tahun dari tahun 2006 hingga 2008.
• Tertumpu kepada rekod dan data berkaitan dengan kualiti air yang dibekal kepada pengguna.
• Melibatkan kerja-kerja pengauditan oleh Jabatan Audit Negara terhadap Badan Kawal Selia Air Negeri, Entiti yang terlibat dalam industri bekalan air setiap negeri, KKM, JAS dan Jabatan Perhutanan turut terlibat.
KAEDAH PENGAUDITAN
• Menyemak fail, rekod dan dokumen-dokumen auditi yang terlibat.
• Temu bual dengan pegawai terlibat.
• Lawatan tapak ke rangkaian LRA yang dipilih.
• Borang soal selidik diedarkan kepada pengguna.
RANGKAIAN / COURSE KAJIAN
Kajian telah dijalankan ke atas rangkaian/course bagi 42 buah LRA daripada 453 buah LRA di seluruh negara dipilih sebagai sampel untuk semakan Audit bagi kajian pengurusan kualiti air minum.
Senarai LRA Yang Dipilih Sebagai Sampel KajianNegeri Loji Rawatan Air
Kapasiti (juta liter sehari)
Operator Punca Air
Perlis
Timah Tasoh 54 JKR Empangan Timah Tasoh
Sungai Baru 56 SAP Terusan MADA
Rumah Pam Felda Chuping 1.3 JKR Air Bawah Tanah
Kedah
Kulim Hi-Tech 96.6 JBA Sg. Muda
Sg. Baru 32.2 TLSB Terusan MADA
Pelubang 238.4 AUI Sg. Padang Terap
Pulau Pinang
Guillemard 80 PBASg. Siru, Sg. Kecil, Sg. Klean dan Sg. Tengah
Sungai Dua 886 PBA Sg. Muda
Perak
Sultan Idris Shah II 272 LAP Sg. Perak
Kg. Senin 34 LAP Sg. Perak
Pengkalan Hulu 14 LAP Sg. Kuak
Selangor
Sungai Sireh 27 PNSB Sg. Bernam
Sungai Semenyih 545 ABASS Sg. Semenyih
Rasa 250 SPLASH Sg. Selangor
N. Sembilan
Sungai Linggi 136 JBANS Sg. Linggi
Sungai Terip 304 SalconEmpangan Sg. Terip dan Sg. Batang Penar
Melaka
Bertam 1 & 2 182 SAMB Sg. Melaka
Gadek 55 SAMB Sg. Batang Melaka
Merlimau 55 SAMB Sg. Kesang
SAMB....Negeri Loji Rawatan Air
Kapasiti (juta liter sehari)
Operator Punca Air
Johor
Simpang Renggam Baru 64 SAJ & SWC Sungai Benut
Parit Raja IV 63.3 SWC Sg. Sembrong
Bukit Batu 2.27 SAJ Sg. Pontian
Pahang
Semambu Fasa 1 & Fasa 2 242.26 JBA Sg. Kuantan
Sungai Burung 2.65 JBA Sg. Rotan dan Sg. Burung
Sungai Kuala Terla 17.03 JBA Sg. Terla dan Sg. Icat
Nenasi 3.79 JBA Air Bumi
Terengganu
Tepus 10 SATU Sg. Dungun
Kepong II 59 SATU Sg. Terengganu
Losong 23 SATU Sg. Terengganu
Kelantan
Aring 1.8 AKSB Sg. Aring / Lebir
Pintu Geng (Fasa II) 7.85 AKSB Air Bumi
Bukit Remah 27.8 AKSB Sg. Kelantan
Sabah
Moyog, Penampang 165 CDSB Empangan Babagon
Loji Bt.58, Beaufort 30 JANS Sg. Padas
Tenom 4. 5 JANS Sg. Padas
Sarawak
Salim 75 LAS Sg. Rajang
Batu Kitang 464 LAK Sg. Sarawak Kiri
Lambir 134 LAKU Sg. Liku
Mukah 10 JKR Sg. Mukah
Kapit 0.3 JKR Sg. Rajang
Meradong 1.0 JKR Sg. Temadak
Marudi 1.59 JKR Sg. Baram
Komponen untuk menilai tahap pengurusan air minum adalah seperti berikut:
1. Dasar Kerajaan dan Undang-undang
2. Garis Panduan Dan Peraturan
3. Air Mentah
4. Loji Rawatan Air (Makmal)
5. Tangki/ Kolam Imbangan dan Perkhidmatan
6. Pensampelan dan Ujian Kualiti
7. Paip-paip Agihan dan Retikulasi
8. Pengguna
9. Keperluan Kewangan
10. Modal Insan
KOMPONEN PENILAIAN
PENEMUAN AUDIT
1. DASAR KERAJAAN DAN UNDANG-UNDANG
a. Bekalan Airi. Akta Industri Perkhidmatan Air - SPAN ii. Enakmen Bekalan Air Negeri Sabahiii. Enakmen Bekalan Sarawakiv. Enakmen Bekalan Air Negeri
b. Air Mentahi. Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974ii. Enakmen Sumber Air Negeri Sabahiii. Ordinan Air Negeri Sarawakiv. Akta Perhutanan Negara v. Enakmen Pemakaian Hutan Negeri
c. Kualiti Airvi. Standard Kualiti Air Minum Kebangsaan
2. GARIS PANDUAN DAN PERATURAN
a. SOP oleh Entiti Bekalan Airi. Lengkap dan dilaksanakan sepenuhnya.ii. Lengkap tetapi tidak dilaksanakan.iii. Masih dalam proses penyediaan SOP.iv. Tiada sebarang tindakan.
a. Pewartaan
i. Seluas 4,780,668 hektar daripada 16,349,418 hektar Hutan Tadahan Air (HTA) telah diwartakan.
ii. Hanya beberapa negeri yang telah mewartakan semua HTA yang telah dikenal pasti.
3. AIR MENTAH
Negeri Keluasan (hektar)
Status / Catatan
Telah Warta (hektar)Belum Warta
(hektar)Dalam Proses
(hektar)
Perlis Pewartaan Terhadap Empangan sahajaKedah 139,294.00 31,219.00 - 108,075.00P. Pinang 6,288.29 6,288.29 - -Perak 310,042.00 159,866.00 - 150,176.00Selangor 47,683.99 35,054.57 - 12,629.42N. Sembilan 47,150.42 47,150.42 - -Melaka Pewartaan terhadap Sungai sahajaJohor 85,597.97 85,597.97 - -Pahang 285,862.00 250,952.00 34,910.00 -Terengganu 49,107.10 49,107.10 - -Kelantan 35,898.00 35,898.00 - -Sabah 3,804,500.00 - 3,804,500.00 -Sarawak 11,537,995.00 4,079,535.00 7,458,460.00 -
Jumlah 16,349,418.77 4,780,668.35 11,297,870.00 270,880.42
Peta Kawasan Hutan Simpan Tadahan
Sumber : Jabatan Audit Negara (Sabah) Sumber : Jabatan Audit Negara (Selangor)
ii. Kawasan tadahan dan takungan yang dibina bagi tujuan menakung dan mengalirkan bekalan air mentah perlu diwartakan supaya tidak terdedah kepada aktiviti yang berisiko kepada pencemaran.
iii. Semakan Audit mendapati hanya Sungai Melaka, Sg. Batang Melaka dan Sg. Kesang - Chohong di Melaka yang telah diwartakan sebagai kawasan tadahan. Sementara Sarawak adalah satu-satunya negeri yang telah menjalankan perwartaan muka sauk dengan penetapan radius 8km.
Negeri Kawasan Takungan/EmpanganKeluasan (Hektar)
Telah Warta Belum Warta Cadangan
Perlis Empangan Timah Tasoh 4,379.10 - -
Kedah
Empangan Ahning - - 9,200.00
Empangan Muda 12,484.00 42,253.00 -
Empangan Malut (Langkawi) - 1,252.00 -
Empangan Pedu, Beris 17,293.00 - -
P. Pinang
Empangan Mengkuang 324.51 - -
Empangan Air Itam 20.20 - -
Empangan Teluk Bahang 95.00 - -
Perak
Empangan Sungai Kinta 17,755.00 - -
Empangan Rui, Ijok, Raya, Sungkai, Bernam
- 78,900.00 -
Selangor
Empangan Semenyih, Sg. Selangor, Sg. Tengi, Langat, Tasik Subang 35,054.57 - -
Empangan Klang Gate, Batu - 12,629.42 -
N. Sembilan Empangan Sg. Terip,Talang, Kelinchi 17,234.16 - -
Melaka Empangan Jus, Durian Tunggal - 1,922.63 -
Negeri Kawasan Takungan/EmpanganKeluasan (Hektar)
Telah Warta Belum Warta Cadangan
Johor
Empangan Bekok, Sembrong, Machap, Labong, Congok, Juaseh, Lebam, Ledang, Sungai Layang, Linggiu, Gunung Pulai
- 96,860.00 -
Empangan Air Hitam, Kahang, Sayong, Seluyut, Jengeli, Lebak, Ulu Sedili, Sg. Mersing, Tenong, Sg. Segamat, Sembrong Kiri
- - 65,056.00
PahangEmpangan Chereh, Jeram, Pukin, Jekatih, Perting, Chamang, Telemong, Benus, Lipis/Sia, Liang, Kelau, Kenong
216,625.94 - -
Terengganu Empangan Kenyir 34,849.00 - -
Sabah
Empangan Babagon Penampang 3,000.00 - -
Empangan Sepagaya Lahad Datu 2,590.00 - -Empangan Timbangan Semporna 2,170.00 - -Empangan Pinangsoo Kudat 61.00 - -Empangan Segaliud Sandakan 1,100.00 - -Empangan Telibong II Tuaran 1,750.00 - -
Empangan Milau Kudat 610.00 - -Sarawak Empangan Sika, Assyakirin, Gerugu
dan BengohTM TM TM
iv. Hanya beberapa negeri yang telah menjalankan rondaan dan pemantauan terhadap kawasan tadahan air .
v. Semakan Audit mendapati, kebanyakan kawasan takungan air dan installasi bekalan air masih belum diwartakan sebagai kawasan sasaran penting.
Sumber: Foto Jabatan Audit Negara (Kedah) Sumber: Foto Jabatan Audit Negara (Kedah) Lokasi: Empangan Ahning, Padang Terap Lokasi: Empangan Malut, Langkawi Tarikh: 19 Februari 2009 Tarikh: 16 November 2008
Kawalan Keselamatan Di Pintu Masuk Utama Empangan
b. Caj Air Mentah
Carta 1 : Kategori Caj Royalti Air Mentah
Caj/Royalti
Dalam Negeri
Agensi Kerajaan / Korporat
Swasta / Konsesi
Antara Negeri Antara Negara
Negeri EntitiKadar (RM/1000
gelen) Pembayar Catatan2006 2007 2008
PerlisJKR (Air) - - - - Di bawah JKR (Air) tidak dicaj
SAPs - - - - Caj air diselaraskan dengan kos pembinaan loji oleh TTPC.
Kedah
TLSB 0.08 0.08 0.08 TLSB
AUI - - - -
Tiada caj dikenakan terhadap AUI kerana tiada klausa dalam perjanjian kontrak yang memperuntukan caj perlu dibayar kepada Kerajaan Negeri.
PBAPP - - - - Peruntukan telah disediakan oleh PBAPP bermula 2010
Perlis - - -Kerajaan Negeri Perlis
Caj royalti diterima pada 1994 – 1998 sahaja. 1999-2009 tidak menerima bayaran kerana tidak memperbaharui perjanjian
P. Pinang PBA - - - - Peruntukan telah disediakan oleh PBAPP bermula 2010
PerakLAP - - 0.01 LAP Kadar per meter padu (m3)GLS - - - -MUC - - - -
SelangorABASS 0.01 0.01 0.01
SYABAS Kadar per meter padu (m3)PNSB 0.01 0.01 0.01SPLASH 0.01 0.01 0.01
N. Sembilan
JBA /SAINS
- - - -Bermula pada 2009 namun kadar belum ditetapkan
Melaka SAMB - - - SAMBCaj royalti RM 2.0 juta setahun kepada Kerajaan Negeri Melaka mulai tahun 2008.
Negeri EntitiKadar (RM/1000
gelen) Pembayar Catatan2006 2007 2008
Johor
SAMB 0.30 0.30 0.50* SAMB * Mulai 12 ogos 2008
SAJH - - -Tidak dikenakan caj
SWC - - -
PUB 0.03 0.03 0.03 PUB
Pahang JBA - - - - Di bawah JBA tidak dicaj
Terengganu SATU - - - SATUCaj royalti termasuk dalam RM 30 juta setahun sebagai sewa aset
Kelantan AKSB - - - AKSBCadangan caj 1 sen/meter padu dan MMK telah meluluskannya pada 14 Januari 2009 tetapi pewartaan belum dibuat.
Sabah
JANS - - - - Caj royalti air mentah sebanyak RM50,000 setahun dikenakan kepada Jabatan Bekalan Air W.P. Labuan melalui LRA yang bertempat di daerah Beaufort Sabah. Timatch - - - -
Jetama - - - -
LDWS - - - -
Sarawak
JKR (Air) - - - - Di bawah JKR (Air) tidak dicaj
LAK 0.01 0.01 0.01 LAK
Kadar per meter padu (m3)LAKU 0.01 0.01 0.01 LAKU
LAS 0.01 0.01 0.01 LAS
c. Kualiti Air Mentah
i. Setiap punca-punca air mentah ada jabatan yang memantau.• JAS, KKM, Entiti bekalan air, NREB (Sarawak), JPS
ii. Dikenalpasti punca-punca pencemaran kepada air mentah adalah seperti berikut:• Perlombongan pasir• Pelepasan sisa industri dan Pelepasan sewerage • Perternakan lembu, perladangan komersil (kelapa sawit, pokok karas),
Kilang colok, • Aktiviti penternakan dan penangkapan ikan• Aktiviti Pembalakan
iii. Status indeks kualiti air negara bagi sumber air mentah di 42 loji kajian. • Kelas I – 1 (Sg. Bintangor, Sarawak)• Kelas II – 29 • Kelas III – 5 (Sg. Sembrong, Pontian, Linggi, Melaka dan Sireh)• Tiada pengkelasan – 7 (Terusan, Air Bumi, Sungai)
Penanaman pokok Karas secara komersil
Penternakan lembu di ladang kelapa sawit dalam lingkungan 100 meter dari kawasan berair di empangan
Aktiviti perlombongan pasir sungai
Aktiviti penangkapan ikan
Punca-punca pencemaran terhadap air mentah
Negeri Loji Kajian Audit Sumber Air Indeks Kualiti Air Kelas
Perlis1. LRA Timah Tasoh
Sg. Jarum 2006 – 842007 –772008 – 84
IIIIII
Sg. Pelarit2006 –912007 –912008 – 92
IIIIII
2. LRA Sg. Baru Terusan MADATiada Pemantauan JAS3. RP Felda Chuping Air Bumi
Kedah
1. LRA Kulim Hi-Tech Sungai Muda 86 II
2. LRA Pelubang Sungai Padang Terap 88 II
3. LRA Sg. Baru (Langkawi) Terusan MADA Tiada Pemantauan JAS
P. Pinang1. LRA Guillemard
Sungai SiruSungai KecilSungai KleanSungai Tengah
Tidak diberi pengelasan oleh JAS
2. LRA Sg Dua Sg. Dua 83 – 88 II
Perak
1. LRA Sultan Idris Shah II Sungai Perak 87 – 91.75 II
2. LRA Kg. Senin Sungai Perak 88.3 – 91.50 II
3. LRA Pengkalan Hulu Sg. Kuak Tiada Pemantauan JAS
Selangor
1. LRA Sg Sireh Sg. Bernam 2006 - 67.852007- 79.932008 –68.00
IIIIIIIII
2. LRA Sg Semenyih Sg. Selangor2006 - 84.372007 - 85.122008 –85.00
IIIIII
3. LRA Rasa Sg. Semenyih2006 - 83.202007- 86.702008- 78.06
IIIIII
N. Sembilan1. LRA Sg Linggi Sg. Linggi 75 III
2. LRA Sg Terip Sg. TeripSg. Batang Penar 84 II
Tahap Kualiti Air Mentah di Setiap Rangkaian Terpilih
Negeri Loji Kajian Audit Sumber Air Indeks Kualiti Air Kelas
Melaka
1. LRA Bertam 1 & 2 Sg. Melaka2006 – 79.312007 – 82.12008 - 76.2
IIIIIII
2. LRA Gadek Sg. Kesang2006 – 84.922007 – 87.132008 – 84.1
IIIIII
3. LRA Merlimau Sg. Batang Melaka2006 – 74.62007 – 79.412008 – 79.37
IIIIIII
Johor
1. LRA Parit Raja 4 Sg. Sembrong2006 – 672007 – 622008 – 63
IIIIIIIII
2. LRA Simpang Renggam Sg. Benut2006 – 762007 – 772008 – 77
IIIIIII
3. LRA Bukit Batu Sg. Pontian2006 – 852007 – 762008 – 67
IIIIIIII
Pahang
1. LRA Semambu Sg. Kuantan2006 – 92.52007 – 91.02008 – 86.0
IIIIII
2. LRA Nenasi Air Bumi Tiada Pemantauan JAS
3. LRA Sg Burung Sg. Burung2006 – 94.52007 – 92.52008 – 92
IIIII
4. LRA Kuala Terla Sg. Terla2006 – 92.52007 – 902008 – 92
IIIIII
Terengganu
1. LRA Tepus Sungai Dungun2006 – 922007 – 902008 – 87
IIIIII
2. LRA Kepong II Sungai Terengganu2006 – 892007 – 872008 – 88
IIIIII
3. LRA Losong Sungai Terengganu2006 – 892007 – 872008 – 88
IIIIII
Negeri Loji Kajian Audit Sumber Air Indeks Kualiti Air Kelas
Kelantan
1. LRA Pintu Geng Bawah Tanah/Telaga Tiada Pemantauan JAS
2. LRA Bukit Remah Sg. Kelantan2006 – 882007 – 742008 – 84
IIIIIII
3. LRA Aring Sungai Lebir2006 – 942007 – 862008 – 78
IIIII
Sabah1. LRA Moyog Empangan Babagon & Sg.
Moyog 91-92 II
2. LRA Batu 58 Beaufort Sg. Padas 85-87 II3. LRA Tenom Sg. Padas 85-87 II
Sarawak
1. LRA Salim Sg. Rajang2006 – 842007 – 842008 – 76
IIIIII
2. LRA Batu Kitang Sg. Sarawak Kiri2006 – 842007 – 862008 – 87
IIIIII
3. LRA Lambir Sg. Liku2006 – 892007 – 912008 – 88
IIIIII
4. LRA Mukah Sg. Mukah2006 – 812007 – 822008 – 78
IIIIII
5. LRA Kapit Sg. Rajang2006 – 842007 – 842008 – 76
IIIIII
6. LRA Meradong Sg. Bintangor2006 – 932007 – 922008 – 93
IIII
7. LRA Marudi Sg. Baram2006 – 802007 – 812008 – 79
IIIIII
4. LOJI RAWATAN AIR (MAKMAL)a. Makmal Pusat dan Loji
• Semakan mendapati mendapati ada beberapa entiti bekalan air yang mempunyai Makmal Pusat , manakala entiti bekalan air yang lain hanya bergantung kepada analisis Makmal Jabatan Kimia melalui sampel yang diambil oleh KKM.
Makmal Pusat Air Kelantan Sdn. Bhd.
Sumber : Jabatan Audit Negara Sumber : Jabatan Audit Negara
b. Kelengkapan Makmal
• Tidak semua makmal pusat yang wujud adalah lengkap dan mampu untuk menjalankan ujian bagi parameter kumpulan I hingga IV.
• LRA yang dijalankan oleh pihak swasta mempunyai makmal LRA yang lengkap dan setanding dengan makmal pusat serta ada antaranya mendapat pengikirafan akreditasi. Manakala banyak makmal LRA di bawah seliaan Entiti Kerajaan yang tidak lengkap.
Keadaan Makmal LRA Yang Tidak Teratur Keadaan Makmal LRA Yang Teratur
Sumber : Jabatan Audit Negara (Kelantan) Sumber : Jabatan Audit Negara (Selangor)
c. Pelepasan Enap CemarKebanyakan LRA tidak mempunyai sistem rawatan enap cemar.
d. PerjawatanTerdapat ketidak selarasan perjawatan di Makmal Pusat dan Makmal LRA di antara yang dikendalikan oleh pihak swasta dan entiti kerajaan.
e. Penggunaan FlouridaSemakan audit ke atas penggunaan flourida dalam air terawat mendapati
i. Hanya 339 buah LRA dari 453 buah LRA di seluruh negara yang mempunyai sistem pendosan flourida dan daripada jumlah tersebut hanya 79.94 peratus sahaja yang berfungsi.
ii. LRA yang berada di bawah pengendalian JBA dan JKR bergantung sepenuhnya kepada peruntukan tahunan yang disediakan oleh KKM.
iii. Masalah julat yang ditetapkan oleh KKM sukar dicapai. (0.4mg/l hingga 0.6mg/l)
NegeriJumlah
Loji
Loji Mempunyai Sistem Pendosan
Flourida (A)
Status (Berfungsi)
B
Peratus Berfungsi (%)(B / A) * 100
Pembiaya
Perlis 5 4 4 100.00 KKM
Kedah 33 31 31 100.00 KKM / AUI / TLSB
P. Pinang 9 9 9 100.00 PBA
Perak 46 41 41 100.00 LAP
Selangor 33 33 33 100.00ABASS / PNSB /
SPLASH
N. Sembilan 26 22 19 86.40KKM.Mulai 2009 kos ditanggung oleh SAINS
Melaka 6 6 6 100.00 SAMB
Johor 48 37 37 77.00 SWC / SAJH
Pahang 79 53 23 43.39 KKM
Terengganu 14 9 1 11.11 Kerajaan Negeri
Kelantan 28 2 2 100.00 AKSB
Sabah 43 9 1 11.11 KKM
Sarawak 83 83 83 100.00 KKM
Jumlah 453 339 271 79.94
Jadual 6 : Jumlah LRA Yang Menggunakan Flourida
Jumlah LRA Yang Menggunakan Flourida
Bil. NegeriPeratus Murid Umur 16
Tahun Purata DMFX(T) = 0 (Bebas Karies) (%)
Bil. Cabutan Gigi Kekal Murid Sekolah
Menengah
1. Perlis 43.18 1
2. Kedah 45.03 82
3. Pulau Pinang 41.75 56
4. Perak 41.82 729
5. Selangor 42.58 123
6.Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur / Putrajaya
62.39 22
7. Wilayah Persekutuan Labuan 31.44 40
8. Negeri Sembilan 40.14 72
9. Melaka 43.27 22
10 Johor 49.81 544
11 Pahang 41.31 576
12 Terengganu 27.59 455
13 Kelantan 11.91 1,079
14 Sabah 4.36 4,961
15 Sarawak 7.92 2,266
f. Kajian oleh Bahagian Pergigian KKM
g. Kekerapan ujian di makmal LRA
i. Kekerapan ujian di LRA tidak konsisten. • Setiap 2 jam• Setiap 4 jam• Setiap 8 jam
ii. Sistem penyimpanan rekod yang tidak kemaskini dan teratur.
5. TANGKI / KOLAM IMBANGAN DAN PERKHIDMATAN
a. Program pencucian• Terdapat entiti bekalan air yang tidak mempunyai program pencucian tangki dan
hanya melaksanakan pencucian tangki secara ad-hoc.
b. Kaedah pencucian• Terdapat dua kaedah pencucian yang digunakan iaitu, pencucian secara manual
dan pencucian menggunakan robot.
c. Alasan halangan pencucian oleh entiti bekalan air• Gangguan bekalan air dan juga peningkatan NRW.
Negeri
Program PencucianSOP
(Ada / Tiada)Kaedah
(Manual / Robotik)Berjadual / Tidak Pelaksanaan
Perlis Tidak Ada-hoc Tiada Manual
Kedah (JBA) Tidak Ada-hoc Ada Manual
Kedah (TLSB) Berjadual Ada Ada Robotik / Manual
P. Pinang Berjadual Ada Ada Manual
Perak Tidak Ada-hoc Tiada Manual
Selangor Berjadual Ada Ada Manual/ Robotik
N. Sembilan Berjadual Ada-hoc Ada Manual
Melaka Berjadual Ada Ada Manual
Johor Berjadual Ada Ada Manual / Robotik
Pahang Berjadual Ada-hoc Ada Manual / Robotik
Terengganu Berjadual Ada Ada Manual / Robotik
Kelantan Berjadual Ada-hoc Ada Manual
Sabah (JKR) Tidak Ada-hoc Tiada Manual
Sarawak (JKR) Tidak Ada-hoc Tiada Manual
Sarawak (LAK) Tidak Ada-hoc Ada Manual / Robotik
Sarawak (LAS) Tidak Ada-hoc Ada Manual / Robotik
Sarawak (LAKU) Tidak Ada-hoc Ada Manual / Robotik
Program Pencucian Tangki, Status SOP dan Kaedah Yang Digunakan
Sumber : Jabatan Audit Negara (Pulau Pinang)
Sumber : Jabatan Audit Negara (Kedah) Sumber : Jabatan Audit Negara (Kedah)
Kerja Pencucian Tangki Secara Manual
Peralatan Pencucian Tangki Mengunakan Robot
Kaedah pencucian kolam/ tangki
imbangan
6. PERSAMPELAN DAN UJIAN KUALITI
a. Lawatan tapak oleh pihak audit ke stesen persampelan mendapati perkara berikut;
i. Stesen persampelan yang tidak mengikut spesifikasi KKM. ii. Keadaan stesen yang tidak diselenggara dengan baik dan terdapat
peralatan yang rosak. iii. Pengambilan sampel dilakukan di stesen yang tidak diiktiraf.iv. Terdapat stesen yang tidak mempunyai kod penandaan dan tidak
mengikut spesifikasi.
Stesen Persampelan Yang Tidak Mengikut Spesifikasi
Stesen Persampelan Yang Tidak Disenggara
Sumber : Jabatan Audit Negara (Pahang) Sumber : Jabatan Audit Negara (Johor)
Stesen Persampelan Yang Tidak Disenggara
Sumber : Jabatan Audit Negara (Sarawak)
b. Pemantauan tahap kualiti air yang dibekalkan oleh Entiti Bekalan Air adalah bergantung sepenuhnya kepada persampelan yang dilakukan oleh KKM kecuali di Sarawak, di mana sebahagian pensampelan dilakukan sendiri oleh entiti bekalan air yang tidak berkelayakan.
c. Pensampelan
i. Terdapat beberapa negeri melaksanakan pensampelan bersama.
ii. Terdapat beberapa negeri yang melaksanakan pensampelan sendiri bagi memantau kualiti air yang dibekalkan kepada pengguna.
Negeri
Peratusan Perlanggaran
2006 2007 2008
Res Cl
(2.8)
E-coli (0.5)
E-coli & Res
Cl (0.3)
NTU (3.2)
Al (10.2)
Res Cl
(2.8)
E-coli (0.4)
E-coli & Res
Cl (0.3)
NTU (2.0)
Al (10.2)
Res Cl
(2.8)
E-coli (0.4)
E-coli & Res
Cl (0.3)
NTU (2.0)
Al (10.2)
Perlis 0.55 0.73 0 0 37.72 2.52 2.70 2.70 0 48.18 4.50 4.60 4.23 0 2.48
Kedah 1.65 0.26 0.31 2.93 11.85 2.30 0.43 0.21 5.71 10.35 1.60 0.30 0.16 4.98 2.93
P. Pinang 2.33 0.18 0.03 0.21 4.67 2.41 0.18 0.12 0.45 7.36 0.43 0.06 0 0.32 0.98
Perak 0.51 0.22 0.06 0.82 9.75 1.00 0.06 0.03 1.98 12.23 1.18 0.29 0.03 2.77 2.64
Selangor 3.4 0.1 0.0 0.4 9.6 2.0 0.0 0.0 0.2 5.2 1.74 0.01 0 0.28 1.52
N. Sembilan 2.22 0.38 0.34 2.72 20.72 1.77 0.45 0.09 2.11 18.77 2.83 0.25 0.11 3.33 4.20
Melaka 3.36 0.21 0.03 1.11 8.96 1.45 0.03 0.03 0.45 3.81 0.96 0.12 0 0.31 1.28
Johor 5.41 0.29 0.03 0.56 26.26 5.58 0.73 0.05 0.98 28.31 2.06 0.30 0.02 0.89 4.66
Pahang 2.24 1.73 1.09 3.74 21.27 2.13 0.94 0.62 2.34 23.49 2.21 1.30 0.54 4.54 4.79
Terengganu 0.6 0.1 0.0 0.9 9.1 0.7 0.1 0.0 1.6 9.4 0.1 0.0 0.0 0.8 1.0
Kelantan 5.63 0.15 0.44 7.22 17.89 5.17 0.42 0.25 10.63 18.98 4.80 0.85 0.67 17.81 5.60
Sabah 7.54 0.34 1.24 8.46 22.14 5.17 0.68 1.23 5.83 19.0 6.94 4.53 2.80 12.27 27.83
Sarawak 1.18 0.26 0.00 0.29 22.81 1.27 0.28 0.00 0.15 24.42 1.68 0.66 0.01 0.43 22.14
Nota : Peratusan yang melanggar QAP
Sumber : KKM
Pencapaian Kualiti Air Minum Berdasarkan QAP
Pelanggaran QAP Yang Ditetapkan Oleh KKM
d. Pencapaian Kualiti Air Minum Antara Negeri-negeri Berdasarkan QAP
Peningkatan Prestasi QAP di Negeri-negeri Bagi Purata QAP 2008 Berbanding 2006
Purata Pelanggaran QAP di Negeri-negeri Bagi Tempoh 2006 Hingga 2008
Selangor
Terengganu
Pulau Pinang
Melaka
Perak
Sarawak
Negeri Sembilan
Kedah
Johor
Pahang
Kelantan
Perlis
Sabah
0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 12.00 14.00 16.00
1.23
1.23
1.49
1.60
2.00
3.36
4.04
4.16
4.09
7.85
8.82
10.96
14.18
Purata Pelanggaran QAP di Negeri-negeri Bagi Tempoh 2006 Hingga 2008
Purata Pelanggaran QAP (%)
Ne
ge
ri
Pahang
Johor
Negeri Sembilan
Melaka
Kedah
Pulau Pinang
Selangor
Terengganu
Perak
Kelantan
Sarawak
Sabah
Perlis
-10.00 -8.00 -6.00 -4.00 -2.00 0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00
7.47
2.66
2.44
2.06
1.39
1.29
1.15
0.74
-0.08
-1.19
-2.44
-6.69
-8.81
Prestasi QAP di Negeri-negeri Bagi Tempoh 2006 Hingga 2008
Prestasi QAP (%)N
eg
eri
7. PAIP AGIHAN DAN RETIKULASI
a. Pencucian paip
• Hanya sembilan (9) Entiti Bekalan Air negeri yang mempunyai program pencucian paip secara berjadual dan kebanyakan entiti lain hanya menjalankan pencucian paip secara ad-hoc sahaja.
Negeri
Program Pencucian
Kaedah (Flushing / Air Scouring)Berjadual (Ada / Tiada)
Pelaksanaan (Ada / Tiada)
Perlis Ada Ada FlushingKedah (JBA) Tiada Ada FlushingKedah (TLSB) Ada Ada FlushingP. Pinang Ada Ada Flushing / Air ScouringPerak Tiada Ada FlushingSelangor Ada Ada Flushing / Air Scouring
N. Sembilan Ada Ad Hoc Flushing
Melaka Ada Ada FlushingJohor Ada Ada Flushing / Air ScouringPahang Ada Ada FlushingTerengganu Ada Ada FlushingKelantan Ada Ada FlushingSabah (JANS) Ada Ada FlushingSarawak (JKR) Ada Ada FlushingSarawak (LAK) Tiada Ada FlushingSarawak (LAS) Ada Ada FlushingSarawak (LAKU) Ada Ada Flushing
Kerja Pencucian Paip Di Pili Bomba Permulaan Selesai
Sumber : Jabatan Audit Negara (Johor)
Permulaan Selepas 50 minit
Kerja Pencucian Paip Di Injap Scour
Sumber : Jabatan Audit Negara (Negeri Sembilan)
b. Pengambilalihan sistem paip baru
Semua Entiti Bekalan Air di setiap negeri mempunyai prosedur pengambilalihan sistem bekalan air dari pemaju. Antara ujian yang dilakukan dalam prosedur pengambilalihan sistem bekalan daripada pemaju adalah ujian tekanan dan kebocoran, menjalankan flushing, pembasmian kuman dan ujian fizikal. Semakan Audit juga mendapati terdapat entiti yang tidak memasukkan keperluan pembasmian kuman dan ujian kualiti dalam prosedur pengambilalihan sistem bekalan.
NegeriProsedur
Pengambilalihan
Jenis Ujian Dilaksanakan
Ujian Tekanan & Kebocoran
Nyah Kuman (Sterillization
Test)Flushing
Ujian Kualiti Air
Perlis √ √ x x x
Kedah √ √ √ √ √
P. Pinang √ √ √ √ √
Perak √ √ x √ x
Selangor √ √ √ √ √
N. Sembilan √ √ √ √ x
Melaka √ √ √ √ √
Johor √ √ √ √ √
Pahang √ √ √ √ √
Terengganu √ √ √ √ √
Kelantan √ √ √ √ √
Sabah √ √ x √ x
Sarawak (JKR) √ √ x x x
Sarawak (LAK) √ √ √ √ √
Sarawak (LAS) √ √ √ √ √
Sarawak (LAKU) √ √ √ √ √
Status prosedur Pengambilalihan Sistem Bekalan Air Dari Pemaju
8. PENGGUNAa. Pusat aduan
NegeriKategori
Nama Pusat Aduan PelangganBerpusat Tidak
BerpusatPerlis - √ Kaunter Layanan PelangganKedah √ - Pusat Aduan Kerosakan JBA KEDAHP. Pinang √ - Call CentrePerak √ - Aduan Bebas Tol 1 800 88 7788Selangor √ - PUSPEL – 1 800 88 5252N. Sembilan √ √ Unit Khidmat PelangganMelaka √ √ SAMB CentreJohor √ - SAJ Info CentrePahang √ √ PULAPELTerengganu √ - HELPDESKKelantan √ - PINTASSabah √ √ HELPDESKSarawak (JKR) - √ -Sarawak (LAK) √ - Customer Service – Hotline 082-240069Sarawak (LAKU) √ - Customer Service – Hotline 084-216311Sarawak (LAS) √ - Customer Service – Hotline 085-436626
Nota : Berpusat – Menyeluruh (perkhidmatan aduan, pelaporan, pertanyaan dan maklumbalas), berpusat (talian bebas tol/hotline) dan beroperasi 24 jam.
Tidak Berpusat – Operasi di Daerah / Wilayah
Contoh Call Centre
b. Kajian kepuasan pengguna • Hasil Keputusan Kajian
Kedah
Perak
Terengganu
Pahang
P. Pinang
Melaka
Sarawak
Selangor
N. Sembilan
Perlis
Sabah
Johor
Kelantan
0 10 20 30 40 50 60 70 80
70
58
54
53
52
42
42
40
37
34
27
26
25
Baik
Peratus (%)
Johor
Perlis
Selangor
Melaka
Sarawak
Sabah
Terengganu
N. Sembilan
Perak
P. Pinang
Pahang
Kelantan
Kedah
0 10 20 30 40 50 60 70
59
56
53
52
48
47
42
42
40
39
37
32
24
Memuaskan
Peratus (%)
Kelantan
Sabah
N. Sembilan
Johor
Sarawak
Perlis
Pahang
P. Pinang
Selangor
Melaka
Kedah
Terengganu
Perak
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50
43
26
21
15
10
10
10
9
7
6
6
4
2
Tidak Memuaskan
Peratus (%)
9. KEPERLUAN KEWANGANa. Kebanyakan Entiti Bekalan Air tidak mempunyai peruntukan yang khusus
bagi program berkaitan kualiti air.
10. MODAL INSANa. Latihan
i. Tiada kemudahan tempat latihan untuk kebanyakan entiti bekalan air.
ii. Tiada bidang pengkhususan berkaitan pengurusan kualiti air
RUMUSAN
Secara keseluruhannya, Pengurusan Kualiti Air Minum di Malaysia adalah memuaskan dan rumusan dari kajian ini mendapati:- a. Kualiti air mentah adalah kurang memuaskan kerana sebahagian besar
kawasan HTA dan takungan air masih belum diwartakan dimana penguatkuasaan masih belum berkesan.
b. Pengurusan di LRA adalah kurang memuaskan dari aspek kelengkapan peralatan pengujian di makmal, kakitangan yang tidak kompeten, pengurusan pelepasan enapcemar dan penggunaan flourida dalam air terawat.
c. Program pencucian tangki/kolam dan rangkaian paip yang tidak berjadual.
d. Penyediaan dan penyenggaraan stesen pensampelan yang tidak memuaskan.
e. Pencapaian QAP secara keseluruhannya boleh dibahagikan kepada 3 tahap iaitu baik, memuaskan dan tidak memuaskan.
SEKIAN, TERIMA KASIH