Zaman Kebangkitan

Zafirah Abdullah

Pendahuluan

• Bermula pada pertengahan akhir kurun 13H dan berterusan hingga ke hari ini

• Lahir tokoh ulama’ terkemuka yang memain peranan ke arah menghidupkan Fiqh Syariat / mengadakan seminar-seminar , pembaharuan Fiqh sekaligus bertindak melaksanakan Undang-undang Islam secara menyeluruh.

Gerakan Pembaharuan

• Gerakan pembaharuan berlaku pada penghujung Zaman taklid dan Jumud

• Bangkit tokoh2 Mujaddid Islam, menyeru ke arah kebangkitan dari sudut agama dan syariat.

• Tidak terikat dengan mana2 mazhab

• Membuka pintu Ijtihad

• Membasmi amalan khurafat , Bid’ah

• Kembali kepada dasar Islam (merujuk kepada Al-quran dan Hadis)

• Pada akhir zaman taklid muncul penyusunan dan pembukuan kitab2 Fiqh

Seruan kearah Pembaharuan

• Pada saat akhir Zaman Taklid, bangkit Abu Abdullah Muhammad Ibn Abd Al-Wahab Al-Tamimi al-Najdi (m.1206H) yang meneruskan perjuangan Ibn Taimiyyah dan ibn al-Qayyim

• Ijtihad serta pembebasan daripada belenggu taklid dalam akidah dan syariat

• Menyeru ke arah Tauhid yang bebas daripada segala unsur Khurafat dan amalan bid’ah

• Pembebasan taklid dan seruan ke arah pembaharuan telah membawa kesan dan pengaruh besar kepada seluruh umat islam di wilayah2 lain.

• Muncul Imam al-Syawkani (m.1205H)

• Meneruskan pemikiran & dakwah Muhammad Ibn Abd Al-Wahab

• Kitab Karangan beliau : Nail Al-Awthar (Syarah kepada Muntaqi al-Akhbar- karangan Ibn Taimiyyah)

Seruan kearah Pembaharuan

• Muncul al-Syed Jamal al-Din al-Afghani (m.1314H)• Menyeru ke arah pembaharuan secara menyeluruh sudut agama, kemasyarakatan, social dan politik,

khususnya pembebasan daripda belenggu penjajah Barat

• Diteruskan oleh muridnya, al-Imam al-Syeikh Muhammad Abduh (m.1323H)• Meneruskan gerakan pembentukan institusi ilmiah.

• Beliau mengambil sikap tidak terikat kepada mana2 mazhab fiqh – Pernah dituduh sebagai salah seorang pengikut & penyebar ajaran Muktazilah

• Membangkitkan semangat Ijtihad, membebaskan taklid, menggunakan kuasa mufti untuk menyebarkan pengaruh ke arah perlaksaan Syariat Islam secara menyeluruh.

Fiqh Zaman Pembaharuan

• Bermula selepas terbentuknya al-Majallah al-Adliyyah pada tahun 1282H & ia berterusan hingga kini

Pembelajaran Fiqh Islam

Mengkanunkan Hukum Fiqh

• Mengemukakan Pendapat Berbeza• Perbandingan di antara Syariat Islam

dengan ceiptaan• Pusat Kajian Islam

• Sejarah berlaku Pegkanunan• Mengkanunkan Fiqh di Turki• Mengkanunkan Fiqh di Mesir• Mengkanunkan Fiqh di Syria

Pembelajaran Fiqh Islam

• Pendedahan kepada para penuntut mengenai semua aliran fiqh Islam atau Mazhab Fiqh yang ada serta segala pendapat imam, sama ada yang disepakati atau diperselisihkan.

• Didedahkan juga Undang-undang ciptaan Barat sebagai suatu perbandingan.

• Pengajian tersebut dilaksanakan menerusi 2 peringkat utama.

Mengemukakan Pendapat Berbeza

Perbandingan di antara Syariat Islam

dengan Ciptaan

Mengemukakan Pendapat Berbeza

Peringkat PertamaAhli Fiqh bertindak

mengemukakan segala fatwa & pendapat yang

dipindahkan oleh kaum muslimin daripada para

imam serta mujtahid berkaitan dengan masalah

yang sama.

Peringkat KeduaMereka bertindak

membentangkan semua dalil dan hujah yang disadarkan

oleh para mujtahid atau imam

Peringkat KetigaAhli Fiqh bertindak

membincangkan hujah-hujah tersebut dengan melakukan

tarjih.

Syarat Tarjih• Memilih salah satu pendapat/fatwa yang lebih tepat • Pilih mana-mana pendapat yang lebih hampir kepada

roh syariat• Pilih pendapat yang hampir kepada kemaslahatan.

Pembelajaran ini:

• Tidak membezakan mana-mana mazhab & imam sudut kelebihan demi menghindarkan dan menghapuskan sikap fanatic

• Penilaian secara saksama , tidak melebih-lebih / merendah-rendah satu sama lain

• Tidak membezakan antara mazhab masyur dan bukan masyhur

Perbandingan di antara Syariat Islam dengan Ciptaan• Para ulama’ mengarahkan kajian dengan membandingkan di antara syariat

Islam secara keseluruhannya dengan Undang-undang Moden ciptaan manusia.

• Pendekatan yang diambil ahli fiqh:

Melakukan pendekatan dengan

mengkompromikan di antara keduanya mana

yang mungkin

Mana-mana yang tidak selaras dengan Syariat

Islam akan ditangguhkan & digantikan dengan

penyelesaian secara Islam

Pusat Kajian Islam

• Pada tahun 1961M, Syeikh Al-Azhar di Mesir telah membentuk sebuah Pusat Kajian Islam.

• Dianggotai oleh beberapa badan Pengajian Islam Utama:

• Lajnah Al-Quran dan Hadis

• Lajnah Kajian Fiqh

• Lajnah menghidupkan Warisan Islam

• Lajnah Pengajian Kemasyarakatan

Fungsi Utama Badan Pengajian Islam

Mempengerusikan Muktamar

Tahunan (dihadiri oleh Ulama’

terkemuka sekuruh negara Islam)

Sidang Muktamar tersebut

membincangkan segala pandangan

serta permasalahan

utama yang diperlukan serta

patut diambil berat di negara Islam.

Para peserta akan membentangkan

masalah baru serta

penyelesaiannya berdasarkan ijtihad

masing-masing

Apabila berakhir majlis muktamar

tersebut, akan diadakan

penggulungan hujah atau rumusan bagi mencari hasil yang

dicapai

Jika terdapat mana-mana

pandangan yang kurang tepat, ia

tidak akan disebar luaskan dan

ditangguhkan buat seketika untuk dibincangkan

Mengkanunkan Hukum Fiqh

• Mengkanunkan Fiqh = Penyusunan serta pengumpulan Hukum dan masalah Fiqh yang dilakukan oleh pakar Fiqh berdasarkan..

• Artikel

• Kitab

• Bab

• Fasal

• Ceraian

Yang ditempatkan pada setiap tempatnya dalam bentuk lafaz serta ibarat yang mudah difahami.

Cara mengkanunkan Fiqh Islam:

Mengumpulkan segala kaedah dan dasar undang-undang yanb berkaitan dengan suatu cerain-cerain dan bahagian2 dalam suatu perlembagaan yang bertulis, satu kumpulan dan dibukukan.

Mengkanunkan Fiqh di Turki

Majallah al-Ahkam al-Adliyyah

• Pengkanunan Fiqh di Turki berlaku pada akhir kurun ke-13H yang dilakukan oleh Kerajaan Uthmaniyyah

• Tindakan ini diambil untuk membantu para hakim yang tidak mendalam mengenani Hukum Syariat dan Mufti dalam menjalankan hukuman serta penyelesaian kes.

• Suatu Jawatankuasa Pengumpulan Majallah telah dibentuk untuk mengumpulkan ketetapan-ketetapan Hukum Syarak dengan panduan utama, berdasarkan Mazhab Hanafi

• Secara praktikalnya,ia juga meraikan mazhab-mazhab yang lain

• Majallah al-Ahkam al-Adliyyah ini diterapkan di semua mahkamah di wilayah Turki, Lubnan & Syria

Mengkanunkan Fiqh di TurkiKandungan Majallah al-Ahkam al-Adliyyah

• Bab serta Fasal perbicaraan yang dikemukakannya secara terpisah dengan menggunakan nombor2 yang berturut-turut supaya mudah dirujuk.

• Tersusun:

• 185 Artikel

• 16 Kitab

• Setiap kitab dibahagikan kepada Bab -> Fasal -> Cerain yang lebih kecil

Undang-Undang Keluarga

• Berlaku pada tahun 1336H

• Pembentukan undang-undang merangkumi hukum perkahwinan dan penceraian di kalangan muslimin dan juga penganut bukan Islam.

• Diambil kira segala adat dan pegangan dalam agama yang mereka anuti.

• Mengambil rujukan daripada berbagai mazhab Fiqh (4 Mazhab Sunni)

• Undang-undang dikanunkan dengan diselaraskan menurut keperluan dan keadaan semasa dengan menggabungkan semua mazhab yang ada, juga dikenali dengan konsep Talfiq

Mengkanunkan Fiqh di Mesir

• Mengkanunkan undang-undang dengan berpandukan Majallah al-Ahkam al-Adliyyah

• Dasar utama: Berpandukan Fiqh Mazhab Hanafi dan mazhab-mazhab lain

• Pengkanunan Fiqh Islam di Mesir menyentuh beberapa bidang:

Mursyid al-Hayran

o Dilakukan oleh tokoh ulama’ terkemuka, Muhammad Qadri Basya

o Penyusunan tersebut dilakukan dalam 3 buah kitab yang berasingan

Mengkanunkan Fiqh di Mesira) Peringkat Pertama

Mursyid al-Hayran Ila Ma’rifat Ahwal al-Insan = Undang2 yg disusun serta dikumpulkan buat kali pertamanya

• 941 Artikel

• Dibukukakn oleh pihak kerajaan Mesir pada tahun 1980M.

b) Peringkat Kedua

• Muhammad Qadri Basya ertindak menyusun Undang-undang Wakaf (Berasaskan Fiqh Mazhab Hanafi)

• Tajuk : al-Adl wa al-Insaf fi Musykilat al-Awqaf

• Kitab tersebut dicetak buat pertama kalinya oleh pihak kerajaan Mesir pada tahun 1893M

c) Peringkat ketiga

• Muhammad Qadri Basya mengusahakan penyusunan dan pengumpulan Undang-undang keluarga.

Ketiga-tiga buku kitab diusahakan oleh Muhammad Qadri Basya secara sendirian, tanpa ada campur tangan daripada pihak kerajaan Mesir.

Mengkanunkan Fiqh di Syria

Negara Syria telah banyak memainkan peranan utama kearah kebangkitan Fiqh Islam seperti:

• Mengkanunkan Undang-Undang Islam

• Menyusun Ensiklopedia Fiqh

• Pada 1956M, pihak kerajaan Syria telah mengarahkan Fakulti Hukum Islam, Universiti Damsyiq (Syria) untuk menghasilkan suatu Ensiklopedia Hukum Islam

• Dikenali sbg : Da’irah al-Ma’rifah

• Bertujuan menyusun Fiqh Islam pelbagai Mazhab , dikumpulkan menjadi sebuah buku yg lengkap sbg Ensiklopedia Hukum Moden.

Undang-Undang Muamalat

• Semasa di bawah kerajaan Uthmaniah Turki, Hukum Muamalat berlangsung berdasarkan undang-undang di dalam Majallah al-Ahkam al-Adliyyah

• Pada tahun 1943M, mereka mengubah beberapa dasar dalam Majallah tersebut kerana….

• Majallah tersebut banyak terpengaruh dengan mazhab Hanafi

• Pendapat-pendapat mazhab lain belum mencukupi untuk menyelesaikan berbagai masalah yang sentiasa muncul dari masa ke masa

• Terdapat banyak ketetapan di dalam Majallah yang telah dibatalkan / bertentangan dgn undang-undang lain yang terbentuk selepasnya.

Undang-Undang Muamalat

• Walau bagaimanapun, pada 30 Mac 1949, telah berlaku rampasan di Syria

• As’ad al-Kurani selaku menteri Kehakiman menggubal Undang-undang baru menggantikan Majallah al-Ahkam al-Adliyyah.

Undang-Undang Keluarga• Pada tahun 1953M, terbentuk Undang-undang keluarga yang tersendiri di Syria

• Terbentuk undang-undang Keluarga yang daripada pelbagai mazhab.