MENINGKATKAN KEMAHIRAN

MENGINGAT KITAB-KITAB DAN

RASULNYA DENGAN

MENGGUNAKAN KAEDAH

NYANYIAN

’AISYAH NAZIFAH BINTI MOHD

NADZRI

SK. OTHMAN TALIB (2)

1

1.0 Pendahuluan

Dewasa ini kurikulum bagi mata pelajaran Pendidikan Islam di Malaysia telah

pun beberapa kali dikemaskini dan diperbaiki bagi tujuan memenuhi kehendak

semasa dunia yang semakin mencabar. Pelbagai pendekatan diperkenalkan

bagi memurnikan proses pengajaran dan pembelajaran dalam lingkungan

sekolah. Namun begitu masih terdapat beberapa masalah yang timbul ekoran

kurikulum dan sukatan pelajaran yang baru ini. Proses pengajaran dan

pembelajaran di bilik darjah tidak dapat memenuhi kehendak sukatan pelajaran

dan kurikulum yang ditetapkan. Hal ini timbul ekoran perubahan sikap pelajar

dan perubahan persekitaran masyarakat ketika ini. Antara masalah yang timbul

dalam pengajaran mata pelajaran Pendidikan Islam ialah berkenaan minat

pelajar di dalam kelas. Minat pelajar yang kurang terhadap pengajaran

menyebabkan masalah seperti ponteng kelas, kelas tidak terkawal, kelas bising

dan sebagainya. Tambahan lagi dalam topik akidah ada yang mengatakan topik

yang membosankan dan sukar dikuasai oleh pelajar.

Secara amnya, pendekatan pelajaran dalam setiap bahagian dalam mata

pelajaran Pendidikan Islam tidak terikat atau tertumpu kepada satu kaedah

pengajaran sahaja. Pelbagai kaedah boleh dilaksanakan mengikut

pengkhususan tajuk-tajuk tertentu. Memandangkan pelajaran akidah ini amat

penting dalam menanam sifat keyakinan para pelajar terhadap Allah dan cinta

kepada Rasulullah s.a.w dan para sahabat maka perkara ini tidak boleh

dianggap remeh oleh guru dalam mengajar pelajaran akidah. Pelajaran akidah

juga boleh menerapkan akhlak para tokoh dan ilmuan Islam yang boleh

dicontohi oleh umat Islam. Oleh itu, kajian tindakan ini dilakukan bagi mengenal

pasti masalah tersebut serta mengemukakan cadangan dan penambahbaikkan

bagi mencapai matlamat pengajaran akidah ini iaitu meningkatkan kemahiran

mengingat murid terutamanya dalam mengingati susunan nama-nama kitab.

Kebanyakan murid sekolah pada hari ini masih lemah dalam mengingat fakta

asas ini.

2

1.1 Refleksi pengajaran dan pembelajaran yang lalu

Saya telah mengajar di Sekolah Kebangsaan Othman Talib (2), Kelantan.

Sepanjang mengajar, saya telah diamanahkan untuk mengajar bidang

Pendidikan Islam untuk murid-murid tahun 4. Murid di dalam kelas ini

seramai 36 orang murid yang terdiri daripada 16 orang murid lelaki dan 20

orang murid perempuan.

Latar belakang yang pelbagai menyebabkan wujud pelbagai tahap

kecerdasan di dalam kelas saya sepertimana yang dikaji oleh Gardner (1983)

di dalam teorinya yang mengatakan bahawa manusia mempunyai lapan tahap

kecerdasan. Hal ini menyebabkan proses penerimaan ilmu maklumat kepada

setiap murrid itu berbeza tahap penerimaannya. Saya sudah lama

memerhatikan situasi ini di mana kebanyakan murid masih lambat dan

perlahan dalam menerima satu persatu maklumat yang disampaikan oleh guru-

guru terutamanya bagi bidang Sirah. Oleh itu, saya dengan rasa

tanggungjawab sebagai seorang guru, ingin memilih bidang ini dalam usaha

mengatasi permasalahan ini dalam kalangan murid dengan mencari punca

sebenar dan modus operandinya.

Saya mendapati bahawa murid-murid ini sukar untuk menguasai kemahiran

mengingat dengan baik khususnya Akidah yang mana melibatkan ketauhidan

kepada Allah walaupun telah beberapa kali dipelajari pada Tahun 3 yang lalu

dan disoal oleh saya. Antara kekangan yang dapat diperoleh secara tidak

langsung ialah murid-murid begitu bosan dan tidak berminat untuk fokus dan

menghayati sesi pengajaran dan pembelajaran (PdP). Maka, natijahnya murid

sukar untuk mengingat fakta-fakta akidah.

3

Semasa saya melaksanakan sesi pengajaran dan pembelajaran berkaitan

nama-nama kitab, terdapat beberapa murid sukar mengingat nama-nama

kitab dengan betul. Soalan-soalan secara lisan telah diajukan kepada

mereka, dan mereka tidak dapat menjawab dengan betul. Semasa menjawab

soalan, murid cuba berfikir dan mengambil masa yang lama untuk menjawab

soalan serta meminta bantuan rakan lain untuk memberikan jawapan.

Keadaan sama juga berlaku semasa murid melaksanakan aktiviti lembaran

kerja berkenaan yang diedarkan oleh saya. Murid-murid dilihat termenung

dan cuba mengingat kembali isi pelajaran yang diajar kepada mereka. Murid

cuba berbincang dengan rakan untuk mendapatkan jawapan. Melalui

pemerhatian yang dibuat saya, murid tidak dapat menjawab soalan yang

diberikan dengan betul. Murid tidak menulis nama-nama kitab beserta

rasulnya dengan betul. Disamping itu juga, murid-murid kelihatan keliru

antara nama rasul dan nabi yang wajib diimani. Situasi yang berlaku semasa

sesi soal jawab dan aktiviti lembaran kerja berulang juga pada sesi

pengukuhan kognitif di akhir sesi pengajaran dan pembelajaran.

Apabila melihat situasi sebegini, saya bertanggungjawab untuk

memperbaiki kemahiran mengingat murid berkenaan tajuk ini. Ini kerana

susunan nama-nam kitab ini merupakan salah satu isi pelajaran yang

penting dalam akidah umat Islam. Bagi meningkatkan keupayaan mengingat

murid-murid, saya telah membandingbeza beberapa bentuk kaedah yang

sesuai dengan tahap kecerdasan murid-murid.

Maka, disinilah saya beranggapan bahawa masalah ini harus

diselesaikan dengan menggunakan penyerapan unsur muzik dalam

menghafal nama-nama kitab iaitu melalui pendekatan nyanyian. Ini kerana

ianya dilihat lebih dekat dengan diri murid-murid. Pembelajaran melalui

nyanyian juga sesuai diterapkan kerana ia lebih berpusatkan murid kerana

murid akan menyanyi secara berkumpulan dan individu berdasarkan lirik

4

dengan bantuan guru. Kemudian mereka akan menghafal lagu berkenaan

supaya memori ingatan mereka berkekalan dalam jangka masa yang lama.

5

2.0 Fokus Kajian

2.1 Isu kajian

Masalah-masalah yang timbul dalam kalangan murid ini dapat dikenal pasti

hasil daripada refleksi pengajaran dan pembelajaran yang berterusan. Ini

menunjukkan bahawa refleksi memainkan peranan yang penting kepada saya

khususnya dalam memperoleh maklumat yang sahih dan tepat.

Antara masalah utama yang dapat dikenal pasti ialah murid tidak dapat

mengingat susunan nama-nama kitab dengan mengikut urutannya apabila saya

menggunakan kaedah tradisional. Hal ini disebabkan oleh murid bosan dan

tidak berminat untuk mengikuti kelas Akidah dengan baik. Responden yang

dipilih pula berdasarkan markah lembaran kerja yang rendah dan tidak dapat

menjawab soalan yang diutarakan kepada mereka.

Menurut Robert M.Gagne (1970) seorang profesor dan ahli psikologi di dalam

Model Pemprosesan Maklumat beliau mengemukakan sebanyak 8 jenis fasa

dan fasa yang kelima adalah mengingat kembali. Fasa mengingat kembali ini

merupakan tindakan mencari maklumat atau pengalaman yang disimpan di

dalam stor ingatan jangka panjang. Isyarat daripada rangsangan luaran atau

motif dalaman yang menggerakkan seseorang individu itu untuk cuba

mengingat kembali maklumat.

6

2.2 Tinjauan Literatur

Nyanyian merupakan salah satu dari cabang muzik. Muzik adalah sebahagian

daripada alam kehidupan dan budaya masyarakat keseluruhannya

(Kementerian Pendidikan Malaysia, 1983).

Abdullah al-Amin al-Na’miy (1994) di dalam bukunya menyatakan bahawa Ibnu

Khaldun telah mengisyaratkan sesungguhnya muzik adalah suatu ilmu, dan

menekankan bahawa muzik dan nyanyian itu sesuatu perkara yang dapat

memperkembangkan pengetahuan dan idea semasa melagukan sesuatu lagu.

Menurut Mok Soon Sang dan Lee Shok Mee (1988), menyanyi adalah aktiviti

yang berlaku dalam kehidupan kita yang sebenar dan aktiviti ini boleh dibawa

ke bilik darjah sebagai satu kegiatan lisan yang menarik. Kanak kanak suka

menyanyi dan bagi kanak-kanak yang masih belajar, menganggap menyanyi

lebih sebagai satu bentuk bermain dan berehat. Melalui nyanyian mereka akan

terhibur dan menenangkan fikiran.

Dalam konteks mengukuhkan kemahiran murid, menyanyi merupakan satu

kegiatan yang dapat membantu guru mencapai matlamat tersebut. Ini adalah

kerana nyanyian itu sendiri memerlukan penyebutan bunyi dengan jelas dan

betul, mengikut rentak dan irama serta disampaikan mengikut tekanan, intonasi

dan nada tertentu. Guru boleh menyediakan seni kata lagu mengikut isi dan

bahan pelajaran yang dipilih. Aktiviti menyanyi mempunyai beberapa tujuan

antaranya ialah, menyanyi dapat menambah kepelbagaian aktiviti bukan

sahaja kepada proses pembelajaran tetapi juga kepada pengalaman murid

mempelajari bahasa. Ia mencetuskan perubahan dalam aktiviti yang lazim

dalam bilik darjah.

7

Menyanyi dapat membantu proses mengingat kanak-kanak. Ia amat berguna

dan boleh mebantu murid-murid menguasai perbendaharaan kata, sebutan,

intonasi, rima dan tekanan, struktur dan bentuk ayat. Lagu juga membantu

dapat menyumbang ke arah bentuk pemikiran dan daya inkuiri otak mentafsir

sesuatu perkara. Kajian Rosne Hafizah (2009) hasil dapatannya

terhadap beberapa orang murid di sebuah sekolah di Selangor, beliau

mendapati bahawa aktiviti nyanyian ini dapat merangsang minat murid-

murid untuk mempelajari bahasa Arab. Secara tidak langsung, telah berjaya

menguasai perbendaharaan kata bahasa Arab melalui kaedah

nyanyian.

Dalam surah al-Baqarah ayat 286 yang bermaksud “Allah tidak membebani

seseorang melainkan sesuai dengan kemampuannya.” Ayat al- Quran ini

sesuai dengan proses mengingat bagi seseorang individu. Setiap individu

dikurniakan Allah kemampuan dan kecerdasan minda yang berbeza- beza.

Jadi, bagi mengingati sesuatu perkara, seseorang itu perlu untuk menggunakan

kaedah tertentu supaya ingatan itu berkekalan.

Menurut model teori pembelajaran Carl Rogers (2003) iaitu di bawah mazhab

humanis yang menekankan bahawa pembelajaran manusia itu bergantung

kepada emosi dan perasaannya dan setiap individu mempunyai cara belajar

yang berbeza. Dalam proses mengingat, emosi memainkan peranan

penting. Emosi mempengaruhi keupayaan seseorang itu mengingat dan

menghafal sesuatu fakta dengan jelas. Jika berlakunya gangguan emosi, maka

proses menghafal dan mengingat akan terjejas.

Murugiah Velayutham (1997) melihat pembelajaran ialah suatu proses yang

cergas dan perlu dirangsang serta dibimbing ke arah matlamat yang diingini.

Rangsangan luaran yang mendorong pembelajaran termasuklah pengaruh guru

melalui tugasan yang dibuat, soalan yang ditanya, alat bantu mengajar yang

8

digunakan dan semua prosedur yang digunakan untuk membangkitkan dan

kegiatan belajar.

Zulkifli Ismail (1993), ingatan ialah kebolehan memanggil balik atau menyebut

dan menulis fakta atau kejadian yang telah berlaku setelah beberapa

lama. Kemahiran mengingat mempunyai fungsi yang sangat penting dan

mustahak kepada pemikiran dan tindakan. Seandainya manusia tidak boleh

mengingat fakta dan kejadian-kejadian yang penting, aktiviti-aktiviti harian tidak

dapat berjalan dengan baik, teratur atau sistematik. Jika seseorang itu lupa

ingatan, sudah tentu dia tidak boleh bercakap, membaca, mengenal benda atau

rakan-rakannya yang lain.

Hanafi Ismail dan Sadali Othman (2001), berpendapat bahawa faktor-faktor

yang mempengaruhi daya ingatan seorang murid ialah sikap murid itu sendiri.

Selain itu juga, teknik mengingat dan bahan yang ada. Bahan pembelajaran

yang hendak diingat hendaklah dalam bentuk yang padat, ringkas, mudah

dibaca dan difahami serta dapat menarik minat murid tersebut.

9

3.1 Objektif Kajian

Melalui kajian ini, saya dapat :

3.1.1 Mengetahui tahap penguasaan murid dalam susunan nama-nama kitab

dan rasulnya

3.1.2 Mengenalpasti punca murid lemah dalam menguasai nama-nama kitab

dengan mengikut tertibnya yang betul

3.1.3 Mengenalpasti kemahiran mengingat murid dalam susunan nama-nama

kitab dapat ditingkatkan dengan menggunakan kaedah nyanyian

3.2 Soalan Kajian

Kajian ini akan menfokuskan kepada permasalahan berikut:

1.4.1 Apakah tahap penguasaan murid dalam susunan nama-nama kitab?

1.4.2 Apakah punca murid lemah dalam menguasai nama-nama kitab

dengan mengikut tertibnya yang betul?

1.4.3 Adakah kemahiran mengingat murid dalam susunan nama-nama kitab

dapat ditingkatkan dengan menggunakan kaedah nyanyian?

10

4.0 Kumpulan Sasaran

Kumpulan sasaran saya dalam kajian ini ialah terdiri daripada murid tahun

empat. Terdapat 36 orang murid dalam kelas ini, masing-masing mempunyai

tahap pemikiran dan kemampuan fizikal yang berbeza disebabkan oleh perbezaan

individu. Pemilihan ini dilakukan secara rawak. Hanya 3 orang sahaja yang dipilih.

Mereka dipilih berdasar kepada keputusan lembaran kerja iaitu murid-murid yang

memperolehi keputusan kurang daripada 50% iaitu dari kalangan murid yang

memperolehi markah kurang cemerlang dalam mata pelajaran pendidikan islam.

Saya memfokuskan kepada mereka yang mempunyai tahap pemikiran yang sama

berdasarkan kepada keputusan lembaran kerja agar hasil kajian yang akan saya

lakukan adalah sah kerana kaedah pemilihan kumpulan sasaran akan

mempengaruhi keputusan hasil kajian kelak, contohnya mereka dipilih berdasar

kepada keputusan lembaran kerja yang telah dilakukan dan murid yang

memperoleh markah 50% sahaja dipilih dalam kajian tersebut.

11

5.0 Tindakan yang dicadangkan

Saya telah mengaplikasikan model Kemmis dan Mc Taggart dalam kajian tindakan

ini. Model ini mempunyai 4 tahap dan proses kitarannya:

Rajah 1: Model Kajian Tindakan Kemmis dan Mc Taggart (1988)

Saya mendapati bahawa murid-murid berhadapan dengan masalah kesukaran

mengingat fakta dan lupa dengan isi pelajaran yang dipelajari oleh mereka

berdasarkan refleksi pengajaran dan pembelajaran lalu. Murid sukar untuk

mengingat kembali isi pelajaran apabila soalan lisan dan bertulis diajukan kepada

mereka. Disamping itu juga murid kurang berminat dalam mengingat nama-nama

kitab. Selepas itu, saya membuat tinjauan awal iaitu untuk menghimpun fakta

berdasarkan pemerhatian, temubual, dan lembaran kerja.

12

1. Refleksi

2. Merancang

3. Bertindak

4. memerhati

5.1 Rekabentuk Kajian

5.1.1 Merancang

Saya telah merancang tindakan yang sesuai bagi menyelesaikan masalah

yang timbul tersebut. Objektif utama perancangan ini bertujuan untuk

meningkatkan kemahiran mengingat murid mengenai susunan nama-nama kitab

dengan betul. Saya merancang untuk menyelesaikan masalah yang timbul ini

dengan menggunakan kaedah nyanyian . Lirik lagu “4 Kitab” telah digubah

mengikut melodi lagu kanak-kanak “Bapaku Pulang Dari Kota”.

5.1.2 Bertindak

Kaedah nyanyian telah diperkenalkan kepada responden seramai 3 orang dari

tahun 4 semasa proses rawatan berlangsung. Kaedah ini dilaksanakan bagi tajuk

”Beriman Kepada Kitab” dan berfokus kepada mengingat nama-nama kitab

dengan betul. Aktiviti-aktiviti yang dijalankan mengikut perancangan yang

dirancang oleh saya. Saya hanya menggunakan sekali kitaran sahaja bagi kajian

ini. Pelaksanaan kajian ini dilakukan di surau Sekolah Kebangsaan Othman

Talib (2). Langkah-langkah pelaksanaan kaedah nyanyian telah diringkaskan dan

terkandung di dalam jadual 1.

13

Minggu Langkah Perkara

Minggu 1 Langkah 1

Langkah 2

Langkah 3

Saya memberi rangsangan awal dengan

memperdengarkan lagu ‘Bapaku pulang dari

Kota’ Murid diminta untuk mendengar dengan

teliti kedua-dua lagu tersebut.

Saya memaparkan nama-nama kitab

di papan putih dengan menggunakan

bahan bantu mengajar yang sesuai.

Saya menyanyi lagu sambil diperhatikan oleh

murid.

Minggu 2 Langkah 1

Langkah 2

Langkah 3

Murid menyanyi lagu secara berkumpulan

berpandukan lirik. Saya memerhati

tingkahlaku murid secara terkawal.

Murid menyanyi lagu secara melihat lirik dan

cuba menghafal.

Saya membantu murid mengingat lirik

nyanyian.

Minggu 3 Langkah 1

Langkah 2

Langkah 3

Murid menyanyi lagu dengan melihat lirik.

Saya menunjukkan gaya semasa

menyanyikan lagu dan diikuti oleh murid.

Murid menyanyi sambil membuat gaya secara

kumpulan.

Minggu 4 Langkah 1 Murid diberi peluang untuk mengingat kembali

14

Langkah 2

Langkah 3

lirik dan gaya secara terkawal.

Murid menyanyi lagu beserta gaya tanpa

melihat

lirik secara berkumpulan.

Setiap murid dikehendaki menyanyi secara

individu dihadapan guru dengan mengingat lirik

dan membuat gaya.

Saya melaksanakan ujian lisan terhadap

murid secara individu.

Jadual 1: Pelaksanaan Kajian Dalam Tempoh Masa 1 bulan

5.1.3 Memerhati

Semasa proses pelaksanaan berlangsung, saya membuat pengawasan

terhadap kajian yang dilakukan melalui pemerhatian. Pemerhatian yang

dilakukan oleh saya direkodkan bertujuan untuk mengenalpasti minat dan

respon murid terhadap kaedah yang diperkenalkan.

15

5.2 Cara Mengumpul Data

Instrumen kajian yang digunakan ialah:

5.2.1 Ujian Pra dan Pasca

Sebagai pengukuran terhadap tahap kemahiran responden, saya menjalankan

ujian pra dan pasca. Ujian pra dilaksanakan sebelum bermulanya kajian

terhadap responden. Ujian ini telah diagihkan oleh saya kepada seluruh murid

tahun 4 untuk mengetahui pengetahuan responden yang terlibat. Murid-murid

dikehendaki untuk mengisi borang. Ujian pra yang dirangka saya ini

mengandungi satu bentuk soalan sahaja.

Ujian pasca pula dilaksanakan oleh saya selepas kajian dibuat. Ujian pasca ini

dijalankan bertujuan untuk menilai sejauhmana kaedah nyanyian ini dapat

mengekalkan ingatan jangka panjang responden terhadap tajuk yang

difokuskan ini. Ujian pasca yang dibentuk ini sama sahaja dengan ujian pra

bagi memastikan kesahan ujian dan berlaku peningkatan keputusan. Rujuk

lampiran A untuk melihat soalan ujian pra dan pasca.

5.2.2 Soal Selidik

Dalam kajian ini, soal selidik diberikan kepada responden yang

berjumlah 3 orang yang telah dipilih oleh saya. Dalam kajian ini soal selidik

berbentuk soalan tertutup Dichotomous telah digunakan oleh saya. Soal selidik

berskala ini mempunyai hanya dua pilihan jawapan sahaja sama ada YA atau

TIDAK. Responden perlu memilih jawapan yang dirasakan sesuai dengan

mereka

16

5.2.3 Pemerhatian

Muhammad Hazman (2009) menyatakan bahawa pemerhatian merupakan satu

teknik pengutipan data dengan memerhati tingkah laku subjek kajian secara

langsung. Pemerhatian dilakukan dengan merekod butiran catatan melalui

nota atau sebagainya tentang situasi yang berlaku di dalam bilik darjah

semasa sesi pengajaran dan pembelajaran berlangsung.

Pemerhatian dibahagi kepada dua jenis iaitu pemerhatian berstruktur dan

pemerhatian tidak berstruktur. Pemerhatian berstruktur ialah pemerhatian yang

terdapat item-item dikenalpasti terlebih dahulu. Manakala pemerhatian tidak

berstruktur ialah pemerhatian yang memerhati suatu keadaan secara

menyeluruh tentang situasi yang berlaku. Saya telah memilih untuk melakukan

pemerhatian secara berstruktur iaitu dengan menyediakan suatu jadual

pemerhatian tingkah laku dan lisan.

17