program studi d-iii keperawatan akademi...
TRANSCRIPT
1
KARYA TULIS ILMIAH
ASUHAN KEPERAWATAN PADA KLIEN DENGUE HEMORRHAGIC
FEVER DENGAN MASALAH HIPERTERMI DI RS PANTI WALUYA
MALANG
Oleh:
FEBRI ERSA RAMADHIKA
NIM. 15.1337
PROGRAM STUDI D-III KEPERAWATAN
AKADEMI KEPERAWATAN PANTI WALUYA MALANG
2018
ii
KARYA TULIS ILMIAH
ASUHAN KEPERAWATAN PADA KLIEN DENGUE HEMORRHAGIC
FEVER DENGAN MASALAH HIPERTERMI DI RS PANTI WALUYA
MALANG
Untuk Memenuhi Salah Satu Persyaratan Mendapatkan
Gelar Ahli Madya Keperawatan (A.Md.Kep) pada
Akademi Keperawatan Panti Waluya Malang
Oleh:
FEBRI ERSA RAMADHIKA
NIM. 15.1337
PROGRAM STUDI D-III KEPERAWATAN
AKADEMI KEPERAWATAN PANTI WALUYA MALANG
2018
iii
iv
v
vi
KATA PENGANTAR
Puji syukur kepada Tuhan Yang Maha Esa, atas rahmat dan kasih-Nya peneliti
dapat menyelesaikan hasil penelitia Karya Tulis Ilmiah yang berjudul “Asuhan
Keperawatan Pada Klien Dengue Hemorrhagic Fever Dengan Masalah Hipertermi
Di RS Panti Waluya Malang”. Peneliti membuat hasil ini untuk memenuhi sebagian
persyaratan dalam memperoleh gelar Ahli Madya Keperawatan Akademi
Keperawatan Panti Waluya. Pada penyusunan hasil ini, peneliti telah banyak
mendapat bantuan dan bimbingan dari berbagai pihak. Oleh karena itu, peneliti
mengucapkan terima kasih kepada:
1. Maria Magdalena Setyaningsih, Ns., Sp.Kep.Mat, selaku Direktur Akademi
Keperawatan Panti Waluya Malang.
2. dr Maria Tri Irama RDP, M.Kes, selaku direktur Rumah Sakit Panti Waluya
Malang yang telah memberikan kesempatan melaksanakan penelitian dilahan
Pratik.
3. Wisoedhanie Widi A, S.KM., M.Kes selaku pembimbing 1 akademi
keperawatan Panti Waluya Malang yang telah memberikan bimbingan, saran,
ide.
4. Wibowo, S.Kep.,Ners.M.biomed, selaku pembimbing 2 yang telah memberikan
bimbingan dan saran untuk menyusun studi kasus ini.
5. Susianik Ernawati S.Kep.,Ns selaku pembimbing klinik yang telah memberikan
saran dan bersedia membimbing peneliti untuk penyusunan studi kasus ini
6. Orang tua dan adik yang telah memberi dukungan moril dan materiil sehingga
peneliti dapat menyelesaikan studi kasus ini.
7. Anisatul Ayu Fajriyah yang telah memberikan dukungan semangat untuk
menyelesaikan studi kasus ini sampai tepat waktu.
8. Keluarga besar Asrama Gaudette yang telah menemani peneliti dan
mendengarkan cerita suka duka dalam penyusunan karya tulis ilmiah ini.
9. Semua sahabat dan teman – teman mahasiswa Akademi Keperawatan Panti
Waluya Malang angkatan XVII yang telah memberikan banyak bantuan,
semangat, dan dorongan. Peneliti menyadari bahwa dalam penyusunan Hasil
Peneltian studi kasus ini jauh dari sempurna. Oleh karena itu, peneliti
mengaharapkan kritik dan saran yang bersifat membangun demi sempurnanya
penelitian ini. semoga hasil penelitian ini dapat bermanfaat bagi peneliti pada
khusunya institusi, lahan penelitian, dan para pembaca pada umumnya.
Malang, 27 Juli 2018
Peneliti
vii
DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL ........................................................................................ i
SAMPUL DALAM .......................................................................................... ii
HALAMAN PERNYATAAN ......................................................................... iii
HALAMAN PERSETUJUAN ......................................................................... iv
HALAMAN PENGESAHAN .......................................................................... v
KATA PENGANTAR ..................................................................................... vi
DAFTAR ISI .................................................................................................... vii
DAFTAR BAGAN........................................................................................... x
DAFTAR TABEL ........................................................................................... xi
ABSTRAK ....................................................................................................... xii
ABSTRACT ....................................................................................................... xiii
BAB I PENDAHULUAN ............................................................................... 1
1.1 Latar Belakang ........................................................................................... 1
1.2 Batasan Masalah......................................................................................... 4
1.3 Rumusan Masalah ...................................................................................... 4
1.4 Tujuan ........................................................................................................ 5
1.5 Manfaat ...................................................................................................... 5
BAB II TINJAUAN PUSTAKA ...................................................................... 7
2.1 Konsep DHF............................................................................................... 7
2.1.1 Definisi DHF ...................................................................................... 7
2.1.2 Etiologi dan penularan DHF............................................................... 7
2.1.3 Gejala klinis DHF ............................................................................... 8
2.1.4 Klasifikasi DHF .................................................................................. 8
2.1.5 Penatalaksanaan DHF......................................................................... 9
2.1.6 Patofisiologi DHF............................................................................... 9
2.1.7 Pathway DHF pada hipertermi ........................................................... 10
2.1.8 Tanda dan gejala umum penyakit DHF .............................................. 11
2.2 Konsep Hipertermi ..................................................................................... 11
2.2.1 Definisi hipertermi ............................................................................. 11
2.2.2 Penyebab Hipertermi .......................................................................... 11
2.2.3 Tanda dan Gejala hipertermi .............................................................. 12
2.2.4 Dampak hipertermi ............................................................................. 13
2.2.5 Cara penanganan hipertermi pada kondisi darurat ............................. 13
2.2.5 Konsep tepid sponge bath................................................................... 14
2.3 Konsep Asuhan keperawatan DHF dengan Hipertermi ............................. 16
2.3.1 Pengertian Asuhan Keperawatan ........................................................ 16
2.3.2 Pengkajian pada teori DHF ................................................................ 17
viii
2.3.3 Diangnosa keperawatan ...................................................................... 22
2.3.4 intervensi ............................................................................................ 23
2.3.5 Implementasi ...................................................................................... 25
2.3.6 Evaluasi .............................................................................................. 26
BAB III METODE PENELITIAN................................................................... 27
3.1 Desain Penelitian ........................................................................................ 27
3.2 Batasan Istilah ............................................................................................ 27
3.3 Partisipan .................................................................................................... 28
3.4 Lokasi dan Waktu Penelitian ..................................................................... 28
3.5 Pengumpulan Data ..................................................................................... 28
3.6 Uji Keabsahan Data.................................................................................... 29
3.7 Analisa Data ............................................................................................... 29
3.8 Etik penelitian ............................................................................................ 30
3.8.1 Informed consent ................................................................................ 30
3.8.2 Anonimity............................................................................................ 30
3.8.3 Confidentiality .................................................................................... 30
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ......................................................... 31
4.1 Hasil ........................................................................................................... 31
4.1.1 Gambaran Lokasi pengambilan data .................................................. 31
4.1.2 Karakteristik Partisipan ...................................................................... 32
4.2 Pembahasan ................................................................................................ 54
4.2.1 Pengakjian .......................................................................................... 54
4.2.2 Diagnosa Keperawatan ....................................................................... 55
4.2.3 Tujuan keperawatan ........................................................................... 56
4.2.4 Kriteria Hasil ...................................................................................... 57
4.2.5 Intervensi ............................................................................................ 57
4.2.6 Implemetasi ........................................................................................ 59
4.2.7 Evaluasi .............................................................................................. 60
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN ........................................................... 62
5.1 Kesimpulan ................................................................................................ 62
5.1.1 Pengkajian .......................................................................................... 62
5.1.2 Diagnosa Keperawatan ....................................................................... 62
5.1.3 Rencana Keperawatan ........................................................................ 63
5.1.4 Implementasi ...................................................................................... 63
5.1.5 Evaluasi .............................................................................................. 63
5.2 Saran ........................................................................................................... 63
ix
5.2.1 Bagi lahan Penelitian .......................................................................... 63
5.2.2 Bagi Institusi Pendidikan.................................................................... 64
5.2.3 Bagi Peneliti Selanjutnya ................................................................... 64
DAFTAR PUSTAKA ...................................................................................... 65
LAMPIRAN ..................................................................................................... 68
x
DAFTAR BAGAN
Bagan 2.1 Pathway DHF pada Hipertermi ...................................................... 10
xi
DAFTAR TABEL
Tabel 2.1 Klasifikasi DHF .................................................................................. 8
Tabel 2.2 Pemeriksaan Penunjang ......................................................................22
Tabel 2.3 Intervensi .............................................................................................24
Tabel 4.1 Identitas ...............................................................................................32
Tabel 4.2 Riwayat Penyakit ................................................................................32
Tabel 4.3 Persepsi Diri ........................................................................................33
Tabel 4.4 Perubahan Pola Kesehatan ..................................................................34
Tabel 4.5 Pemeriksaan Fisik ...............................................................................36
Tabel 4.6 Pemeriksaan Penunjang Klien 1 Dan 2 ...............................................42
Tabel 4.7 Terapi Obat Klien1..............................................................................42
Tabel 4.8 Terapi Obat Klien 2.............................................................................43
Tabel 4.9 Analisa Data Klien 1 ...........................................................................44
Tabel 4.10 Analisa Data Klien 2 .........................................................................45
Tabel 4.11 Diagnosa Keperawatan .....................................................................46
Tabel 4.12 Intervensi Keperawatan Klien 1 ........................................................46
Tabel 4.13 Intervensi Keperawatan Klien 2 ........................................................47
Tabel 4.14 Implementasi Keperawatan Klien 1 ..................................................49
Tabel 4.15 Evaluasi Keperawatan Klien 1 ..........................................................50
Tabel 4.16 Implementasi Keperawatan Klien 2 ..................................................51
Tabel 4.17 Evaluasi Keperawatan Klien 2 ..........................................................52
Tabel 4.18 Pembahasan Pengkajian ....................................................................54
Tabel 4.19 Pembahasan Tujuan Intervensi Keperawatan ...................................56
Tabel 4.20 Pembahasan Implementasi Keperawatan ..........................................59
Tabel 4.21 Pembahasan Evaluasi ........................................................................60
xii
ABSTRAK
Ramadhika, Febri Ersa 2018. Asuhan keperawatan pada klien Dengue
Hemorrhagic Fever dengan masalah Hipertermi di Rumah Sakit Panti
Waluya Malang. Karya Tulis Ilmiah. Akademi Keperawatan Panti Waluya
Malang. Pembimbing (1) Wisoedhanie Widi A, S.KM, M.Kes (2) Wibowo,
S.Kep., Ners. M.Biomed
Dengue Hemorrhagic Fever merupakan salah satu penyakit menular yang di
sebabkan oleh virus dengue yang mengakibatkan hipertermi, bila tidak segera
diatasi Hipertermi dapat menimbulkan dehidrasi, kejang demam, yang
mengakibatkan kerusakan neurologi, kekurangan oksigen, lemas dan menurunkan
nafsu makan. Tujuan Peneliti memberikan Asuhan keperawatan pada klien Dengue
Hemorrhagic Fever dengan masalah Hipertermi di Rumah Sakit Panti Waluya
Malang, dengan desain studi kasus menggunakan 2 klien yaitu klien 1 tanggal 09
Juni 2018 dan klien 2 pada tanggal 15 Juni 2018. Pada kedua klien didapatkan hasil
pengkajian klien 1 dengan suhu 38,8ºC, klien 2 suhu 37,9ºC. Berdasarkan asuhan
keperawatan yang telah diberikan dengan masalah hipertermi pada kedua klien
dapat teratasi yang dibuktikan dengan hasil suhu klien 1 37ºC suhu klien 2 36ºC,
nadi dan respiratori normal, kulit tidak kemerahan dan akral teraba hangat, sehingga
peneliti memberikan masukan bagi pihak institusi dan rumah sakit, salah satu cara
mengatasi hipertermi dengan melakukan teknik tepid sponge bath.
Kata kunci :Dengue Hemorrhagic Fever, Asuhan keperawatan, Hipertermi
xiii
ABSTRACT
Ramadhika, Febri Ersa 2018. Nursing care on client Dengue Hemorrhagic Fever
with Hipertermi problem at Rumah Panti Waluya Malang. Scientific papers.
Nursing Academy Panti Waluya Malang. Advisors (1) Wisoedhanie Widi A,
S.KM, M.Kes (2) Wibowo, S.Kep., Ners. M.Biomed
Dengue Hemorrhagic Fever is one of the infectious diseases caused by dengue virus
that cause hyperthermia, if not immediately overcome Hipertermi can cause
dehydration, febrile seizures, resulting in neurological damage, lack of oxygen,
weakness and decrease appetite. Objective: The researcher gives nursing care to
client of Hemorrhagic Fever Dengue with Hipertermi problem at Panti Waluya
Hospital Malang, with case study design using 2 client that is client 1 dated June
9, 2018 and client 2 on June 15, 2018. In both client obtained result of client
assessment 1 with temperature 38.8ºC, client 2 temperature 37,9ºC. Based on the
nursing care that has been given with hyperthermic problems on both clients can
be resolved as evidenced by the results of client temperature 1 37 º C client
temperature 2 36 º C, normal pulse and respiratory, skin is not redness and akral
felt warm, so that researchers provide input for the institution and hospital, one
way to overcome hypertherm by doing tepid sponge bath technique.
Keywords: Dengue Hemorrhagic Fever, nursing care, Hyperthermia