modul bmm3107 interaksi 4

7/29/2019 Modul BMM3107 INTERAKSI 4

1/8

BMM3107 Pengantar Linguistik Bahasa Melayu

1

Tajuk 10 LINGUISTIK KONTEKSTUAL

10.1 Sosiolinguistik10.2 Antropologi Linguistik10.3 Linguistik Antropologikal

Sinopsis

Menurut J.Lyons, 1968,linguistikadalah satu bidang yang mengkaji bahasa secara saintifik

Menurut Kamus Dewan edisi keempat, Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur 2005

Kontekstual ialah berkaitan dengan atau menurut konteks: penyelidikan sastera dari segi

dapat merencanakan perkembangan sastera. Maka, linguistik kontekstual ialah bidang yang

melihat bagaimana linguistik berinteraksi dengan disiplin-disiplin akademik yang lain.

Hasil Pembelajaran:

(i) Selepas perbincangan, pelajar dapat menyatakan konsep linguistik kontekstual.

(ii) Pelajar juga mampu membandingkan ketiga-tiga subbidang dalam ilmu linguistikkontekstual dengan memberikan contoh-contoh yang betul.

Linguistik kontekstual terbahagi kepada tiga subbidang sebagaimana Rajah 1, iaitu:

1. Sosiolinguistik

2. Antropologi Linguistik

3. Linguistik Antropologikal

10.1 Sosiolinguistik

1. Bidang yang mengkaji perhubungan antara bahasa dan gejalanya dalam masyarakat

2. Berfokus kepada variasi bahasa yang muncul dalam masyarakat yang dipengaruhi oleh

stratifikasi sosial dalam masyarakat.

3. Merupakan kajian yang sangat luas, seperti fungsi bahasa, peranan bahasa,

penerimaan istilah akuntasi di kalangan ahli ekonomi, kata sapaan dari perpaduan

sosial dan jarak sosial antara penutur, kriteria dan persepsi kesantunan bahasa dan

lain-lain.


2/8


2

4. Pada prinsipnya ia mengkaji mengenai aspek linguistik yang melihat aspek bahasa,

struktur dan penggunaan bahasa yang ada dengan fungsi-fungsi sosial, kebudayaan

dan penggunaannya dalam sesebuah masyarakat.

5. Bidang yang memperlihatkan pertalian antara bahasa dan masyarakat.

6. Fungsi linguistik memperkatakan perkara-perkara seperti perbandingan bahasa resmi

dengan bahasa vernakular yang tidak rasmi.

7. Kesimpulannya, sosiolinguistik mengaji berbagai bahan sosiobudaya yang berhubung

dengan aspek-aspek linguistik seperti perhubungan sosial harian yang berkaitan

dengan kebudayaan, masyarakat, kumpulan sosial, bahasa, dialek dan bentuk-bentuk

gaya yang dibezakan oleh taraf pemakainya.

Rajah 1: Subbidang Linguistik Kontekstual

10.2 Antropologi Linguistik

1. Mengkaji tentang hubungan antara bahasa dan budaya, untuk mengamati bagaimana

bahasa itu digunakan sehari-hari sebagai alat dalam tindakan bermasyarakat.

KONTEKSTUAL

SosiolinguistikAntropologi

Linguistik


3/8


3

2. Adakala disebut sebagai etnolinguistik iaitu bidang yang memberi tumpuan kepada

perhubungan antara bahas dengan penyelidikan primitif, pertalian bahasa dengan

penyelidikan primitif, pertalian bahas dengan kumpulan-kumpulan.

3. Kaedah participant observation digunakan untuk melihat pemakaian bahasa dalam

konteks sosial budaya.

4. Participant observation merujuk kepada seseorang yang di hantar kepada sesuatu

etnik, menetap dan bergaul hingga kadang- kadang membawa kepada perkahwinan

dalam jangka masa yang lama.

10.3 Linguistik Antropologikal

1. Mengkaji hubungan antara bahasa dan budaya. Melihat aspek suasana kehidupan dan

sistem nilai yang dipegang oleh penutur mempengaruhi cara mereka berbahasa.

Perkaitan ini juga merujuk pemahaman fenomena komunikasi masyarakat primitif.

2. Bidang linguistik antropologikal dibuktikan dengan perkembangan ilmu filologi dan

nahuan terutama bagi bahasa Indo-Eropah pada abad ke-19.

3. Bidang ini juga cuba menghuraikan struktur bahasa tertua di Amerika, Asia Tenggara

dan Pasifik dengan menggunakan kaedah analisis linguistik yang lebih berkesan

terutama strukturalisme.

4. Kini, bidang ini semakin kurang popular kerana perubahan sistem sosial masyarakatdaripada primitif kepada moden yang menghasilkan bidang sosiolinguistik pula.

5. Bidang sosiolinguistik lebih sesuai bagi mengkaji penggunaan bahasa dalam

perkembangan masyarakat yang moden.

Aktiviti:

Secara berkumpulan (3-4 orang) bincangkan sumbangan subbidang dalam linguistik

kontekstual bagi perkembangan ilmu linguistik moden.


4/8


4

Tajuk 11 Linguistik Gunaan

11.1 Sintesis Ujaran11.2 Linguistik Tiruan

Sinopsis

Tajuk 11 akan memaparkan bidang linguistik gunaan yang mengutamakan pengaplikasian

ilmu linguistik dalam bidang pendidikan, iaitu pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu

Hasil Pembelajaran:

(i) Pelajar dapat membandingkan aspek sintesis ujaran dengan aspek linguistik tiruan

dalam bahasa Melayu.

11. Linguistik Gunaan

Linguistik gunaan juga dinamakan linguistik terapan. Linguistik gunaan muncul apabila bidang

liguistik bergabung dengan ilmu pendidikan dan psikologi. Huraian bahasa seperti sistem

sebutan, ejaan, bentuk kata, ayat, dan makna mula digunakan bagi mengajarkan bahasa

kepada penutur bahasa asli dan juga bahasa asing. Keadaan ini telah menghasilkan kaedah-

kaedah pengajaran bahasa dan bahan-bahan pembelajarannya. Antara kaedah yang

dihasilkan ialah Kaedah Terus yang mengajarkan bahasa dengan tidak menggunakan bahasaasli pelajarnya.

Linguistik gunaan ini ialah satu cabang linguistik yang memanfaatkan teori, deskripsi,

kaedah dan hasil kajian linguistik dalam mengajar bahasa dan menulis buku-buku teks.

Terdapat aktiviti lain yang lazimnya juga dikaitkan dengan linguistik gunaan, iaitu terjemahan

dan perkamusan tetapi untuk tujuan modul ini kita hanya menyentuh penggunaan linguistik

dalam pengajaran bahasa sahaja yang meliputi sintesis ujaran dan linguistik tiruan.

11.1 Sintesis Ujaran

Sintesis ujaran meliputi pembuatan selari serupa menggabungkan unsur-unsur untuk menjadi

ujaran, sebagai ujaran yang berdasarkan semantik, misalnya kata kerja, kata adjektif dan

sebagainya.Ujaran merupakan sintesis dari proses perubahan konsep menjadi kod,


5/8


5

sedangkan pemahaman pesananan tersbut hasil analisis kod. Huruf-huruf adalah simbol

daripada suara ujaran.

Sintesis yang dilakukan menghasilkan pelbagai jenis ujaran yang tidak terbatas

jumlahnya. Penghasilan ujaran itu dapat dimanfaatkan bagi tujuan khusus dan tidak khusus.

Dengan ujaran inilah manusia mengungkapkan hal yang nyata atau tidak. Untuk mengetahui

bunyi-bunyi yang terlibat semasa pertuturan sintesis ujaran akan dilakukan, namun hasilnya

tidak tepat seratus peratus.

11.2 Linguistik Tiruan

Linguistik tiruan ialah satu komponen daripada linguistik gunaan merupakan bahasa yang

digunakan dalam pengajaran bahasa dan diguna pakai oleh ahli linguistik Linguistik ini saling

berhubungan antara fikiran dan tanggapan dalam otak si penutur tentang bahasa yang telah

dipelajarinya. Linguistik ini juga merujuk kepada penggunaan penyelidikan linguistik dalam

pengajaran bahasa, tetapi dapatan-dapatan penyelidikan linguistik juga telah digunakan untuk

banyak bidang yang lain. Oleh hal yang demikian linguistik tiruan mempunyai cabang di

bawahnya iaitu bidang psikolinguistik dan sosiolinguistik.

Linguistik tiruan mengambil dapatan dari bahasa-bahasa tertentu dan menghuraikan

gambaran-gambaran umum tentang bahasa tersebut dan menggunakannya untuk bidang-

bidang yang lain, merujuk kepada penggunaan penyelidikan linguistik dalam pengajaran

bahasa.

Aktiviti

Secara berkumpulan (3-4 orang) bincangkan sumbangan subbidang dalam linguistik gunaan

bagi proses pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu.


6/8


6

Tajuk 12 Linguistik Diakronik

12.1 Perubahan Bahasa12.2 Saussure12.3 Noam Chomsky

Sinopsis

Bidang linguistik yang akan dihuraikan dalam tajuk ini ialah linguistik diakronik. Bidang ini

merangkumi konsep perubahan bahasa dan diskusi tentang tokoh seperti Saussure serta

Noam Chomsky.

Hasil Pembelajaran:

(i) Pelajar dapat membincangkan konsep linguistik diakronik secara mendalam

berdasarkan penulisan tokoh-tokoh bahasa de Saussure dan Chomsky.

Kerangka Tajuk: Linguistik Diakronik

12.1 Perubahan Bahasa

12.2 Ferdinand de Saussure

12.2 Noam Chomsky

12.1 Perubahan Bahasa

Tinjauan dari segi sejarah dengan berdasarkan bahan-bahan sejarah merupakan bidang

linguistik diakronis yang mengkaji perubahan bahasa yang dilalui oleh masa. Perubahan

bahasa dan perkembangan bahasa yang dilalui bahasa dalam masa yang lampau adalah

sebahagian daripada linguistik diakronis.

12.2 Ferdinand de Saussure

Beliau ialah orang yang pertama yang mengasaskan ilmu linguistik moden. Ketokohan beliau

sebagai bapa ilmu linguistik moden telah terbukti melalui penemuan-penemuan konsep dan

pendekatan baharu dalam bidang pengkajian bahasa secara moden. Beliau seorang ahli

linguis yang terkemuka yang telah meletakkan dasar-dasar yang kuat pada ilmu linguistik


7/8


7

moden dan merupakan ahli bahasa yang pertama yang menekankan bahawa bahasa

bukanlah kumpulan unit-unit yang lintang pukang susunannya tetapi adalah seabaliknya unit-

unit itu tersususn menurut stuktur yang menyatakan hubungan unit-unit itu sendiri. De

Saussure menerangkan laku ucapan (speech-act) adalah sebagai satu rantai hubungan antara

setidak-tidaknya dua orang penutur.Laku ucapan ini terdiri daripada bahagian luar (fizikal)

yang dibatasi oleh mulut dan telinga dan bahagian dalam iaitu bahagian jiwa yang terdapat

dalam otak yang juga dinamai pusat perhubungan. Jika A bertutur maka B akan mendengar

dan jika B bertutur A mendengar.

De saussure telah memisahkan bahasa (langue) daripada ucapan manusia (langage).

Menurut beliau, ucapan manusia adalah gabungan daripada langue dan parole (bertutur).

Bahasa adalah satu sistem isyarat yang mempunyai bahagian terpenting berupa gabungan

daripada erti dengan bayangan bunyi dan kedua-duanya ini (erti dan bayangan bunyi) adalah

bersifat psikologi. Beliau menekankan gabungan dan hubungan kedua-duanya dalam rantaian

ucapan menurut hukum-hukum tatabahasa.

12.3 Noam Chomsky

Chompsky menegaskan bahawa kematangan saraf, kematangan berfikir dan bertindak adalah

penting dalam proses mempelajari bahasa. Menurut beliau , setiap manusia yang dilahirkan

ke dunia sudah dibekalkan dengan satu kapasiti untuk membolehkan dia berbahasa apabila

sampai masanya. Potensi berbahasa ini sebenarnya adalah sifat akal atau mentalcharacteristics bukan biological characteristics. Menurut beliau lagi, peringkat permulaan

belajar tidak semata-mata bergantung kepada operasi rangsangan dan tindak balas sahaja

tetapi juga melibatkan proses kognitif.

Chomsky juga menegaskan bahawa bahasa adalah kreatif. Penghasilan sesuatu

bahasa itu tidak terbatas kepada objek-objek dan peristiwa-peristiwa atau pengalaman-

pengalaman yang dapat digarap oleh perilaku semata-mata. Beliau juga menerangkan

bahawa bahasa yang dipelajari itu adalah melalui pembentukan satu set rumus-rumus yang

digunakan untuk menerbitkan kalimat-kalimat baharu itu.

Menurut Chomsky lagi, setiap penutur dan pendengar mempunyai kemampuan dan

prestasi. Kemampuan dapat diertikan sebagai satu sistem rumus-rumus yang mampu

menghasilkan kalimat-kalimat yang tidak terbatas. Dengan kata lain kemampuan itu adalah

pengetahuan penutur mengenai bahasanya.Chomsky menegaskan lagi bahawa tatabahasa


8/8


8

generatif dalam otak penutur diperoleh oleh penutur daripada otaknya sendiri, kerana penutur

telah pun mempunyai tatabahasa sejagat yang diperoleh secara semula jadi. Kemampuan

seumpama inilah yang menghasilkan prestasi, dan prestasi ini pula menghasilkan elemen-

elemen seperti ayat-ayat yang didengar oleh pendengar- dari telinga ke otak dan mengulangi

pula proses yang sama apabila pendengar bertutur.

Aktiviti:

Terdapat banyak tokoh terkenal dalam bidang linguistik semenjak zaman awal perkembangan

linguistik dari zaman Yunani hinggalah ke zaman moden.Bincangkan tiga tokoh linguistik

pada abad ke-19 serta sumbangannya kepada perkembangan linguistik moden.

Rujukan:

Abdullah Hassan, Prof., 2006, Linguistik AM Siri Pengajaran dan Pembelajaran Bahasa

Melayu, Selangor, PTS Professional Publishing Sdn. Bhd.

http://ms.wikipedia.org/wiki/Linguistik#Linguistik_gunaan

Leech, Geoffrey. (1993). Prinsip pragmatik. Penterjemah, Azhar M. Simin. Kuala Lumpur:Dewan Bahasa dan Pustaka.

Nik Safiah Karim dan Norlidza shamsuddin (2008). Bahasa Malaysia kertas 1 & 2. Shah Alam:

Oxford Fajar Sdn. Bhd.
http://ms.wikipedia.org/wiki/Linguistik#Linguistik_gunaanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Linguistik#Linguistik_gunaanhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Linguistik#Linguistik_gunaan

modul bmm3107 interaksi 4

Documents