jurnal darul quran dq 2018...dominasi khurafat di alam melayu : suatu kerangka solusi menurut...

JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA www.islam.gov.my

Hak cipta terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang cetak mana-mana bahagian artikel, ilustrasi dan isi kandungan buku ini dalam apa jua cara sama ada secara

elektronik, fotokopi, mekanik, rakaman atau cara lain sebelum mendapat keizinan bertulis daripada Ketua Pengarah, Jabatan Kemajuan Islam Malaysia,

62519 Putrajaya. Perundingan tertakluk kepada perkiraan royalti dan honorarium.

Diterbitkan oleh : DARUL QURAN

Jabatan Kemajuan Islam Malaysia (JAKIM) Jalan Hamzah Ampang Pecah

44000 Kuala Kubu Baharu Selangor

Tel : 03-60635333 Faks : 03-60645497 www.darulquran.gov.my

ISSN 2229-9130

JURNAL DARUL QURAN

JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA

Jurnal Darul Quran. Bil. 22. 2018


JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA www.islam.gov.my








ISSN 2229-9130

JABATAN KEMAJUAN ISLAM MALAYSIA

www.islam.gov.my








ISSN 2229-9130

iii


SIDANG EDITOR

PENAUNGYBhg.DatukHajiMohamadNordinbinIbrahimKetuaPengarahJabatanKemajuanIslamMalaysiaPENASIHATYBhg.Dato’PaimuzibinYahyaTim.KetuaPengarah(PembangunanInsan)JabatanKemajuanIslamMalaysiaKETUAEDITORDr.HajiNordinbinAhmadPengarahDarulQuranJakimPENOLONGKETUAEDITOREn.MohamadZamribinMohamedShapikSETIAUSAHAEn.YusribinChekPENOLONGSETIAUSAHAEn.MuhammadToriqbinYaacobPEMBANTUEn.AbdulRazakbinMohdZainEDITOREn.MohamadRahimbinMohamedAbdulRahmanEn.AbdulJalalbinAbdulManafEn.IbrahimbinAbdullahEn.YusribinChekEn.MohdZuhdibinIsmailPn.ShahidahbintiShuibEn.SukhairubinSulaimanEn.SafuanbinHassanEn.AzharbinAwangEn.MohdPakhruddinbinAbdullahEn.AhmadDasukibinHashimEn.MohdZainuddinbinWanYusoff

SIDANG EDITOR

PENAUNGYBhg.DatukHajiMohamadNordinbinIbrahimKetuaPengarahJabatanKemajuanIslamMalaysiaPENASIHATYBhg.Dato’PaimuzibinYahyaTim.KetuaPengarah(PembangunanInsan)JabatanKemajuanIslamMalaysiaKETUAEDITORDr.HajiNordinbinAhmadPengarahDarulQuranJakimPENOLONGKETUAEDITOREn.MohamadZamribinMohamedShapikSETIAUSAHAEn.YusribinChekPENOLONGSETIAUSAHAEn.MuhammadToriqbinYaacobPEMBANTUEn.AbdulRazakbinMohdZainEDITOREn.MohamadRahimbinMohamedAbdulRahmanEn.AbdulJalalbinAbdulManafEn.IbrahimbinAbdullahEn.YusribinChekEn.MohdZuhdibinIsmailPn.ShahidahbintiShuibEn.SukhairubinSulaimanEn.SafuanbinHassanEn.AzharbinAwangEn.MohdPakhruddinbinAbdullahEn.AhmadDasukibinHashimEn.MohdZainuddinbinWanYusoff


iv

SIDANG EDITOR

PENAUNGYBhg.DatukHajiMohamadNordinbinIbrahimKetuaPengarahJabatanKemajuanIslamMalaysiaPENASIHATYBhg.Dato’PaimuzibinYahyaTim.KetuaPengarah(PembangunanInsan)JabatanKemajuanIslamMalaysiaKETUAEDITORDr.HajiNordinbinAhmadPengarahDarulQuranJakimPENOLONGKETUAEDITOREn.MohamadZamribinMohamedShapikSETIAUSAHAEn.YusribinChekPENOLONGSETIAUSAHAEn.MuhammadToriqbinYaacobPEMBANTUEn.AbdulRazakbinMohdZainEDITOREn.MohamadRahimbinMohamedAbdulRahmanEn.AbdulJalalbinAbdulManafEn.IbrahimbinAbdullahEn.YusribinChekEn.MohdZuhdibinIsmailPn.ShahidahbintiShuibEn.SukhairubinSulaimanEn.SafuanbinHassanEn.AzharbinAwangEn.MohdPakhruddinbinAbdullahEn.AhmadDasukibinHashimEn.MohdZainuddinbinWanYusoffEn.AhmadFuatbinJamilPn.NajihahbintiAbdullahEn.SheikhYaserMohamedAbdouMohamedElatabataPn.SuhaidabintiCheSamsudinEn.ZaharenbinMd.ZahirEn.MohdAishamudinbinSamsungeiEn.MuhammadHaafizuddinbinAbirerahEn.MuhammadFazlibinIbrahimEn.MohdLutfibinJamelEn.MuhammadSaokibinAbdRahmanDalorEn.SittiAishabintiMonib


v

KANDUNGAN MukasuratSidangEditorKataAluanKetuaPengarahJakimKataPengantarKetuaEditor1. Elemen Kemahiran Tilawah dan Implikasinya

TerhadapPendidikanal-Quran Mohd Abdul Nasir Abd. Latif, Ahmad Zulfiqar Shah

AbdulHadi,MuhammadHasbiAbdulRahman2. FenomenaTalaqqial-QuranBersanaddiMalaysia NorazmanAlias,KhairulAnuarMohamad,SamerN.A

Samarh3. Kecemerlangan Pelajar Diploma Tahfiz al-Quran

diMaahadTahfiz,Pahang Mohd Jamalil Ismail, Sabri Mohamad, Tengku Intan

ZarinaTengkuPuji4. KonsepPerubatanIslamDalamTafsiral-Azhar NadzrahAhmad,AhmadNabilAmir5. Dominasi Khurafat Di Alam Melayu : Suatu

KerangkaSolusiMenurutPerspektifal-Qurandanal-Hadith

RogayahChek,KhaderAhmad6. Mikro Kredit Daripada Dana Zakat : Aplikasi di

InstitusiZakat NurulIlyanaMuhdAdnan7. KohesiDalamKetektualanWacanaNabawi MohdZuhdiIsmail,MohdZakiAbRahman8. Islamizing Hospital Management Through

Reciting al-Quran Programme Based On IbadahFriendlyHospitalConcepts

SitiHajarYahaya,YusriChek9. تاريخ علم الضبط وأمهيته يف مراعاة أحكام التجويد AbdelMohaimenSyedAliAbdelMajed

iiivii

viii

1

24

44

66

93

113

132












KANDUNGAN MukasuratSidangEditorKataAluanKetuaPengarahJakimKataPengantarKetuaEditor1. Pedagogi al-Quran Terhadap Rasulullah SAW

danKaitandenganAspekPemeliharaannya AbdRahmanAbdGhani2. PengamalanIlmuTajwiddalamPengajian

Talaqqial-QuranBersanadMohdHasbieAl-ShiddiequeAhmad,KhairulAnuarMohamad

3. Waqaf Qabīḥ pada Ru`Ūs Al-Āyi yang

DiperselisihkanolehParaUlama’Fawāṣil Abd Muhaimin Ahmad, Sabri Mohamad, Haziyah

Hussin4. AnalisisElemenAl-Qira’atdalamI’jazAl-‘Ilmiyy YusriChek

5. KetokohanHamkaSelakuMufassirNusantaraMuhammadYusryAffandyMdIsa

6. SumbanganSyeikhDr.FaridAl-Ansaridalam

MajalisAl-Quran RohanaZakaria,MohdFaridRavi,KhairulAnuarMohamad7. Fenomenaal-TaqdimWaal-Ta’khirdalam

I‘JazNabawiyy:SatuKajianDalamHadithEmpatPuluhSusunanImamNawawi

Mohd Zuhdi Ismail

8. ProspectsandPotenciesofTahfizal-QuranEducationThroughTheModenizationinMalaysiaAhmadZulfiqarShahAbdulHadi,NikMdSaifulAziziNikAbdullah

9. علم القراءات أثر الشاطبیة ومكانتھا في AbdelmohaimenSayedAliAbdelMajed 10. مراحل تطور تحریرات القراءات القرءانیة المتواترة: دراسة تاریخیة

WanMuhammadHafizuddinWanAbdHalim,SedekAriffin,AbdollatifAhmadiRamchahi











Mohd Zuhdi Ismail





vi

































Mohd Zuhdi Ismail




11. المسلمین غیر مع التسامح في اإلسالمي الخطاب ShumsudinYabi

149

171

194

217


vii

KATA ALU-ALUAN KETUA PENGARAH JAKIM

Alhamdulillah dilafazkan ke hadrat Allah SWT kerana dengan izin-Nya dapat saya catatkan

sepatah dua kata dalam terbitan Jurnal Darul Quran kali ini. Sama-samalah jua kita ucapkan

selawat dan salam ke atas junjungan besar Nabi Muhammad SAW, ahli keluarga dan para

sahabat baginda.

Sebagai sebuah institusi pendidikan, penerbitan jurnal tahunan ini adalah amat penting.

Kandungannya yang memuatkan hasil pengkajian dan penyelidikan oleh para pensyarah dari

dalam dan luar Darul Quran pasti memberi impak besar kepada nama Darul Quran sendiri.

Konteks pengkajian dengan skop luas ini pasti dapat menarik minat individu sama ada dari

profesion pendidikan atau lain-lain. Ini kerana asas kepada kajian ini banyak dikaitkan dengan

al-Quran, memaparkan berkembangan semasa pendidikan tahfiz serta bidang ilmu lain yang

berkaitan dengan al-Quran seperti tajwid, qiraat dan tafsir. Hal ini sesuai dengan tuntutan

zaman yang semakin menampakkan keperluan manusia kepada satu mekanisme yang boleh

memandu hidup mereka ke arah kehidupan yang lebih sejahtera berasaskan kepada al-Quran.

Konteks ini amat bersesuaian dengan apa yang telah ditegaskan oleh YAB Perdana Menteri,

Tun Dr. Mahathir Mohamad yang mengulangi komitmen kerajaan bahawa pelaksanaan Islam

di Malaysia akan mengikut ajaran yang terkandung dalam al-Quran dan hadis sahih.

Akhir kata, saya mengucapkan syabas dan tahniah kepada warga kerja Darul Quran yang

bertungkus lumus dalam menerbitkan jurnal kali ini. Semoga segala usaha akan mendapat

ganjaran yang sebaiknya dari Allah.

Sekian, terima kasih

DATUK MOHAMAD NORDIN BIN IBRAHIM


viii

KATA PENGANTAR KETUA EDITOR

Segala puji bagi Allah SWT Selawat serta salam ke atas junjungan besar Nabi Muhammad

SAW, keluarga dan para sahabat Baginda. Saya bersyukur kepada Allah SWT di atas

kejayaan penerbitan Jurnal Darul Quran, Jakim kali ke-22 ini.

Adalah menjadi satu kebanggaan bagi Darul Quran berkembang dan membangun sebagai

sebuah institusi tahfiz al-Quran yang unggul. Nama Darul Quran sejak dari dahulu hingga kini

kian menjadi sebutan. Dengan peranan sebagai institusi pendidikan al-Quran induk di negara

ini, maka Darul Quran harus terus gagah mendepani cabaran yang semakin mencabar.

Sebagai sebuah institusi pendidikan, penerbitan jurnal tahunan ini adalah amat penting.

Kandungannya yang memuatkan hasil pengkajian dan penyelidikan oleh para pensyarah dari

dalam dan luar Darul Quran pasti memberi impak besar kepada nama Darul Quran sendiri.

Melihat kepada kandungan tajuk artikel yang dikemukakan, Jurnal Darul Quran kali ini amat

bersesuaian dengan perkembangan pendidikan tahfiz secara khasnya dan perkembangan

semasa negara amnya. Jurnal kali ini dimuatkan dengan 11 artikel Bahasa Melayu dan turut

merangkumi 3 artikel Bahasa Arab serta 1 artikel Bahasa Inggeris. Kesemua artikel ini

mendapat sentuhan para pengkaji dan penulis terbaik yang dilakukan dengan penuh teliti serta

disemak oleh sidang editor berwibawa diharapkan dapat memberi keyakinan kepada pembaca

untuk meneroka kandungan artikel-artikel di dalam jurnal ini.

Akhirnya saya mengucapkan tahniah dan syabas kepada Darul Quran kerana telah berjaya

menerbitkan Jurnal Darul Quran bilangan ke-22 ini. Semoga segala usaha dan kegigihan

semua pihak yang menjayakan penerbitan jurnal ini akan diberi ganjaran daripada Allah

SWT.

Sekian, wassalam.

DR. HJ. NORDIN BIN AHMAD


ix

BIODATA PENULIS

Mohd Abdul Nasir Abd. Latif (PhD.) Mendapat pendidikan awal di SMKA Tok Jiring, Kuala Terengganu. Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Yarmouk University Jordan, Dip. Pendidikan (UIAM), Ijazah Sarjana Pengajian Islam (UKM), dan Ijazah Doktor Falsafah dalam bidang Pendidikan al-Qur’an (UM). Kini bertugas sebagai pensyarah kanan di Fakulti Sains Kemanusiaan UPSI. Ahmad Zulfiqar Shah Abdul Hadi (PhD.) Mendapat pendidikan awal di Maahad Tahfiz al-Quran Wal Qiraat Pulai Chondong, Kelantan (1992-1998). Memperolehi Diploma Darul Quran JAKIM (1999), Ijazah Sarjana Muda Usuluddin dan Ijazah Sarjana Usuluddin (al-Quran dan Hadith), dan Ijazah Doktor Falsafah dalam bidang al-Quran dan Qiraat (UKM) (2015). Kini bertugas sebagai pensyarah kanan di Fakulti Sains Kemanusiaan UPSI. Muhammad Hasbi Abdul Rahman. Mendapat pendidikan awal di SMKA Durian Guling, Marang (1995-1997). Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Usuluddin dan Perbandingan Agama dan Ijazah Sarjana Usuluddin dan Perbandingan Agama (UIAM) (1998-2003), Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) (2002). Kini bertugas sebagai pensyarah Jab. Kewarganegaraan dan Kemasyarakatan,Fakulti Sains Kemanusiaan UPSI. Norazman bin Alias (PhD.), mendapat pendidikan awal di Maahad Tahfiz al-Quran Wal Qiraat, Pulai Chondong, Kelantan (1998-2004). Memperoleh Ijazah Sarjana Muda (Hons) Takhassus Qiraat, Universiti Al-Azhar (2004-2007) dan Sarjana Ilmu Wahyu dan Warisan Islam (Pengajian al-Quran dan Sunnah), Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, Gombak (2009-2011). Kini, berkhidmat sebagai pensyarah di Fakulti Pengajian Quran dan Sunnah, Universiti Sains Islam Malaysia, Bandar Baru Nilai dan sedang menyambung pengajian doktor falsafah dalam bidang sanad al-Quran di universiti yang sama. Mohd Jamalil bin Ismail, mendapat pendidikan awal di Darul Quran, JAKIM (1999-2001). Meneruskan pengajian di Maahad Qiraat Shoubra, Al-Azhar Mesir (2003-2005). Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Takhassus Qiraat (Maahad Qiraat, Shoubra) pada tahun 2005 dan Sarjana Pengajian Islam (U. Kebangsaan Malaysia) pada tahun 2016. Kini bertugas sebagai Pensyarah dan Ketua Jabatan Usuluddin di Institut Tahfiz Al-Quran Negeri Sembilan (ITQAN). Kini melanjutkan pengajian di peringkat PHD (Universiti Kebangsaan Malaysia). Nadzrah binti Ahmad (PhD.), mendapat pendidikan awal di Kolej Islam Sultan Alam Shah, Klang (1993-1994). Menjurus dalam bidang al-Quran dan Sunnah dengan minor dalam bidang Psikologi di Universiti Islam Antarabangsa (2000). Menamatkan Ijazah Sarjana dalam bidang yang sama di UIAM (2003) sehingga ke peringkat Ijazah Kedoktoran dalam bidang Tafsir (2013). Beliau kini bertugas sebagai pensyarah kanan di UIAM dan menjurus ke arah kajian bidang kewanitaan dengan pembabitan polisi antarabangsa dan kerajaan tempatan. Siti Hajar Binti Yahaya, mendapat pendidikan awal di Maahad Muhammadi Perempuan, Kota Bharu, Kelantan (2006-2010). Meneruskan pengajian peringkat Diploma di Darul Quran JAKIM

BIODATA PENULIS

Mohd Abdul Nasir Abd. Latif (PhD.) Mendapat pendidikan awal di SMKA Tok Jiring, Kuala Terengganu. Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Yarmouk University Jordan, Dip. Pendidikan (UIAM), Ijazah Sarjana Pengajian Islam (UKM), dan Ijazah Doktor Falsafah dalam bidang Pendidikan al-Qur’an (UM). Kini bertugas sebagai pensyarah kanan di Fakulti Sains Kemanusiaan UPSI. Ahmad Zulfiqar Shah Abdul Hadi (PhD.) Mendapat pendidikan awal di Maahad Tahfiz al-Quran Wal Qiraat Pulai Chondong, Kelantan (1992-1998). Memperolehi Diploma Darul Quran JAKIM (1999), Ijazah Sarjana Muda Usuluddin dan Ijazah Sarjana Usuluddin (al-Quran dan Hadith), dan Ijazah Doktor Falsafah dalam bidang al-Quran dan Qiraat (UKM) (2015). Kini bertugas sebagai pensyarah kanan di Fakulti Sains Kemanusiaan UPSI. Muhammad Hasbi Abdul Rahman. Mendapat pendidikan awal di SMKA Durian Guling, Marang (1995-1997). Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Usuluddin dan Perbandingan Agama dan Ijazah Sarjana Usuluddin dan Perbandingan Agama (UIAM) (1998-2003), Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) (2002). Kini bertugas sebagai pensyarah Jab. Kewarganegaraan dan Kemasyarakatan,Fakulti Sains Kemanusiaan UPSI. Norazman bin Alias (PhD.), mendapat pendidikan awal di Maahad Tahfiz al-Quran Wal Qiraat, Pulai Chondong, Kelantan (1998-2004). Memperoleh Ijazah Sarjana Muda (Hons) Takhassus Qiraat, Universiti Al-Azhar (2004-2007) dan Sarjana Ilmu Wahyu dan Warisan Islam (Pengajian al-Quran dan Sunnah), Universiti Islam Antarabangsa Malaysia, Gombak (2009-2011). Kini, berkhidmat sebagai pensyarah di Fakulti Pengajian Quran dan Sunnah, Universiti Sains Islam Malaysia, Bandar Baru Nilai dan sedang menyambung pengajian doktor falsafah dalam bidang sanad al-Quran di universiti yang sama. Mohd Jamalil bin Ismail, mendapat pendidikan awal di Darul Quran, JAKIM (1999-2001). Meneruskan pengajian di Maahad Qiraat Shoubra, Al-Azhar Mesir (2003-2005). Memperolehi Ijazah Sarjana Muda Takhassus Qiraat (Maahad Qiraat, Shoubra) pada tahun 2005 dan Sarjana Pengajian Islam (U. Kebangsaan Malaysia) pada tahun 2016. Kini bertugas sebagai Pensyarah dan Ketua Jabatan Usuluddin di Institut Tahfiz Al-Quran Negeri Sembilan (ITQAN). Kini melanjutkan pengajian di peringkat PHD (Universiti Kebangsaan Malaysia). Nadzrah binti Ahmad (PhD.), mendapat pendidikan awal di Kolej Islam Sultan Alam Shah, Klang (1993-1994). Menjurus dalam bidang al-Quran dan Sunnah dengan minor dalam bidang Psikologi di Universiti Islam Antarabangsa (2000). Menamatkan Ijazah Sarjana dalam bidang yang sama di UIAM (2003) sehingga ke peringkat Ijazah Kedoktoran dalam bidang Tafsir (2013). Beliau kini bertugas sebagai pensyarah kanan di UIAM dan menjurus ke arah kajian bidang kewanitaan dengan pembabitan polisi antarabangsa dan kerajaan tempatan. Siti Hajar Binti Yahaya, mendapat pendidikan awal di Maahad Muhammadi Perempuan, Kota Bharu, Kelantan (2006-2010). Meneruskan pengajian peringkat Diploma di Darul Quran JAKIM (2011-2014). Beliau merupakan graduan Universiti Sains Islam Malaysia cawangan Darul Quran JAKIM dalam bidang Pengajian al-Quran dan Sunnah (2014-2017). Nurul Ilyana Muhd Adnan (PhD.), mendapat pendidikan awal di Maahad Syamsul Maarif, Pulai Chondong, Kelantan (1992-1996). Meneruskan pengajian di Asasi Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, Nilam Puri (1997-1998). Memperoleh Ijazah Sarjana Muda Syariah (Universiti Malaya) pada tahun 2002, Sarjana Syariah (Universiti Malaya) pada tahun 2006 dan Doktor Falsafah (Universiti Sains Malaysia) pada tahun 2015. Kini bertugas sebagai Pensyarah Universiti di Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Mohd Zuhdi Ismail (PhD.), merupakan Penolong Pengarah Kanan dan Pensyarah di Darul Quran Jakim. Beliau memulakan pengajian di peringkat ijazah pertama di Universiti al-Azhar, Mesir di dalam bidang Bahasa arab dan Kesusasteraan dan meneruskan pengajian di peringkat ijazah Sarjana di Universiti Pendidikan Sultan Idris di dalam bidang Kesusateraan Islam dan Doktor Falsafah (UM). Beliau telah menghasilkan beberapa penulisan di dalam jurnal, buku dan lain-lain yang berkaitan dengan bidang kepakaran beliau. Yusri bin Chek (PhD.), merupakan Penolong Pengarah dan Pensyarah di Darul Quran Jakim. Beliau memulakan pengajian di peringkat ijazah pertama di Universiti Malaya di dalam bidang al-Quran dan al-Hadith dan meneruskan pengajian di peringkat ijazah Sarjana di Universiti yang sama serta Doktor Falsafah (UKM). Beliau telah menghasilkan beberapa penulisan di dalam jurnal, bab dalam buku, dan lain-lain yang berkaitan dengan bidang kepakaran beliau. Nik Md Saiful Azizi Bin Nik Abdullah (Ph.D), dilahirkan di Pasir Puteh, Kelantan pada 27 Julai 1979. Mendapat pendidikan al-Quran di Maahad Tahfiz Al-Quran, Pulai Chondong, Kelantan dan 1998 memperolehi Diploma Tahfiz al-Quran, JAKIM. Pada tahun 1999 mendapat ijazah sanad Al-Quran (30 juzuk) (riwayat Hafs ‘an Asim dan Warsh ‘an Nafi’) di Maahad Qiraat Shoubra, Cairo, Egypt. Graduan dari Islamic University Madinah, Arab Saudi dalam bidang Tafsir al-Quran tahun 2004 dan Pengajian Islam (Tafsir& Qiraat) dan Ijazah sarjana UKM dalam bidang al-Quran & Sunnah tahun 2009, kemudian menamatkan pengajian di peringkat PhD di IIUM dalam bidang Pendidikan Islam dan al-Quran pada tahun 2014. Sekarang sedang berkhidmat di fakulti pendidikan Universiti Islam Antarabangsa Malaysia sebagai pensyarah kanan dan penolong professor.

Rogayah binti Chek, mendapat pendidikan awal di S.M.K Agama Matang No. 2 Kuching Sarawak dan menyambung pengajian di Darul Quran (1992-1994). Meneruskan pengajian diperingkat Ijazah Sarjana Muda Usuluddin di Universiti Malaya(2000-2003). Kini bertugas sebagai Penolong Pengarah di Jabatan Agama Islam Sarawak.


x

(2011-2014). Beliau merupakan graduan Universiti Sains Islam Malaysia cawangan Darul Quran JAKIM dalam bidang Pengajian al-Quran dan Sunnah (2014-2017). Nurul Ilyana Muhd Adnan (PhD.), mendapat pendidikan awal di Maahad Syamsul Maarif, Pulai Chondong, Kelantan (1992-1996). Meneruskan pengajian di Asasi Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, Nilam Puri (1997-1998). Memperoleh Ijazah Sarjana Muda Syariah (Universiti Malaya) pada tahun 2002, Sarjana Syariah (Universiti Malaya) pada tahun 2006 dan Doktor Falsafah (Universiti Sains Malaysia) pada tahun 2015. Kini bertugas sebagai Pensyarah Universiti di Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Mohd Zuhdi Ismail (PhD.), merupakan Penolong Pengarah Kanan dan Pensyarah di Darul Quran Jakim. Beliau memulakan pengajian di peringkat ijazah pertama di Universiti al-Azhar, Mesir di dalam bidang Bahasa arab dan Kesusasteraan dan meneruskan pengajian di peringkat ijazah Sarjana di Universiti Pendidikan Sultan Idris di dalam bidang Kesusateraan Islam dan Doktor Falsafah (UM). Beliau telah menghasilkan beberapa penulisan di dalam jurnal, buku dan lain-lain yang berkaitan dengan bidang kepakaran beliau. Yusri bin Chek (PhD.), merupakan Penolong Pengarah dan Pensyarah di Darul Quran Jakim. Beliau memulakan pengajian di peringkat ijazah pertama di Universiti Malaya di dalam bidang al-Quran dan al-Hadith dan meneruskan pengajian di peringkat ijazah Sarjana di Universiti yang sama serta Doktor Falsafah (UKM). Beliau telah menghasilkan beberapa penulisan di dalam jurnal, bab dalam buku, dan lain-lain yang berkaitan dengan bidang kepakaran beliau. Nik Md Saiful Azizi Bin Nik Abdullah (Ph.D), dilahirkan di Pasir Puteh, Kelantan pada 27 Julai 1979. Mendapat pendidikan al-Quran di Maahad Tahfiz Al-Quran, Pulai Chondong, Kelantan dan 1998 memperolehi Diploma Tahfiz al-Quran, JAKIM. Pada tahun 1999 mendapat ijazah sanad Al-Quran (30 juzuk) (riwayat Hafs ‘an Asim dan Warsh ‘an Nafi’) di Maahad Qiraat Shoubra, Cairo, Egypt. Graduan dari Islamic University Madinah, Arab Saudi dalam bidang Tafsir al-Quran tahun 2004 dan Pengajian Islam (Tafsir& Qiraat) dan Ijazah sarjana UKM dalam bidang al-Quran & Sunnah tahun 2009, kemudian menamatkan pengajian di peringkat PhD di IIUM dalam bidang Pendidikan Islam dan al-Quran pada tahun 2014. Sekarang sedang berkhidmat di fakulti pendidikan Universiti Islam Antarabangsa Malaysia sebagai pensyarah kanan dan penolong professor.


(2011-2014). Beliau merupakan graduan Universiti Sains Islam Malaysia cawangan Darul Quran JAKIM dalam bidang Pengajian al-Quran dan Sunnah (2014-2017). Nurul Ilyana Muhd Adnan (PhD.), mendapat pendidikan awal di Maahad Syamsul Maarif, Pulai Chondong, Kelantan (1992-1996). Meneruskan pengajian di Asasi Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, Nilam Puri (1997-1998). Memperoleh Ijazah Sarjana Muda Syariah (Universiti Malaya) pada tahun 2002, Sarjana Syariah (Universiti Malaya) pada tahun 2006 dan Doktor Falsafah (Universiti Sains Malaysia) pada tahun 2015. Kini bertugas sebagai Pensyarah Universiti di Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM). Mohd Zuhdi Ismail (PhD.), merupakan Penolong Pengarah Kanan dan Pensyarah di Darul Quran Jakim. Beliau memulakan pengajian di peringkat ijazah pertama di Universiti al-Azhar, Mesir di dalam bidang Bahasa arab dan Kesusasteraan dan meneruskan pengajian di peringkat ijazah Sarjana di Universiti Pendidikan Sultan Idris di dalam bidang Kesusateraan Islam dan Doktor Falsafah (UM). Beliau telah menghasilkan beberapa penulisan di dalam jurnal, buku dan lain-lain yang berkaitan dengan bidang kepakaran beliau. Yusri bin Chek (PhD.), merupakan Penolong Pengarah dan Pensyarah di Darul Quran Jakim. Beliau memulakan pengajian di peringkat ijazah pertama di Universiti Malaya di dalam bidang al-Quran dan al-Hadith dan meneruskan pengajian di peringkat ijazah Sarjana di Universiti yang sama serta Doktor Falsafah (UKM). Beliau telah menghasilkan beberapa penulisan di dalam jurnal, bab dalam buku, dan lain-lain yang berkaitan dengan bidang kepakaran beliau. Nik Md Saiful Azizi Bin Nik Abdullah (Ph.D), dilahirkan di Pasir Puteh, Kelantan pada 27 Julai 1979. Mendapat pendidikan al-Quran di Maahad Tahfiz Al-Quran, Pulai Chondong, Kelantan dan 1998 memperolehi Diploma Tahfiz al-Quran, JAKIM. Pada tahun 1999 mendapat ijazah sanad Al-Quran (30 juzuk) (riwayat Hafs ‘an Asim dan Warsh ‘an Nafi’) di Maahad Qiraat Shoubra, Cairo, Egypt. Graduan dari Islamic University Madinah, Arab Saudi dalam bidang Tafsir al-Quran tahun 2004 dan Pengajian Islam (Tafsir& Qiraat) dan Ijazah sarjana UKM dalam bidang al-Quran & Sunnah tahun 2009, kemudian menamatkan pengajian di peringkat PhD di IIUM dalam bidang Pendidikan Islam dan al-Quran pada tahun 2014. Sekarang sedang berkhidmat di fakulti pendidikan Universiti Islam Antarabangsa Malaysia sebagai pensyarah kanan dan penolong professor.



1 1

PEDAGOGI AL-QURAN TERHADAP RASULULLAH SAW DAN KAITAN DENGAN ASPEK PEMELIHARAANNYA

Oleh :

Abd Rahman Abd Ghani1

Abstrak

Al-Quran merupakan kalam Allah SWT yang penuh dengan kemukjizatan. Justeru itu ia tetap terpelihara di sisi Allah SWT sehingga ke hari kiamat. Artikal ini akan membincangkan tiga kaedah pengajaran yang sangat bersistematik yang dilakukan oleh Malaikat Jibril AS terhadap Rasulullah SAW sehingga menjadikan kitab suci tersebut dapat dibaca oleh semua generasi muslim selepas Rasulullah SAW dan terus kekal terpelihara sehingga ke hari kiamat. Objektif kajian ini ialah untuk menghuraikan secara terperinci mengenai kaedah-kaedah berkenaan serta kaitannya dengan aspek pemeliharaan, di samping penjelasan mengenai hikmah-hikmah di sebalik penurunannya dengan berpandukan kaedah-kaedah tersebut. Dapatan kajian akan memberikan kefahaman yang lebih mendalam terhadap masyarakat mengenai sejarah permulaan penurunan al-Quran dan cara penerimaan Rasulullah SAW, seterusnya dapat mengetahui beberapa hikmah yang tersembunyi di sebalik penurunannya dengan berbagai-bagai kaedah. Kata Kunci: Pengajian al-Quran, Kaedah pengajaran al-Quran, pemeliharaan al-Quran

1 Pensyarah Kanan di Jabatan Pengajian Islam, Fakulti Sains Kemanusiaan, Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI) 1

PEDAGOGI AL-QURAN TERHADAP RASULULLAH SAW DAN KAITAN DENGAN ASPEK PEMELIHARAANNYA

Oleh :

Abd Rahman Abd Ghani1

Abstrak

Al-Quran merupakan kalam Allah SWT yang penuh dengan kemukjizatan. Justeru itu ia tetap terpelihara di sisi Allah SWT sehingga ke hari kiamat. Artikal ini akan membincangkan tiga kaedah pengajaran yang sangat bersistematik yang dilakukan oleh Malaikat Jibril AS terhadap Rasulullah SAW sehingga menjadikan kitab suci tersebut dapat dibaca oleh semua generasi muslim selepas Rasulullah SAW dan terus kekal terpelihara sehingga ke hari kiamat. Objektif kajian ini ialah untuk menghuraikan secara terperinci mengenai kaedah-kaedah berkenaan serta kaitannya dengan aspek pemeliharaan, di samping penjelasan mengenai hikmah-hikmah di sebalik penurunannya dengan berpandukan kaedah-kaedah tersebut. Dapatan kajian akan memberikan kefahaman yang lebih mendalam terhadap masyarakat mengenai sejarah permulaan penurunan al-Quran dan cara penerimaan Rasulullah SAW, seterusnya dapat mengetahui beberapa hikmah yang tersembunyi di sebalik penurunannya dengan berbagai-bagai kaedah. Kata Kunci: Pengajian al-Quran, Kaedah pengajaran al-Quran, pemeliharaan al-Quran

1 Pensyarah Kanan di Jabatan Pengajian Islam, Fakulti Sains Kemanusiaan, Universiti Pendidikan Sultan Idris (UPSI)


2 2

PENDAHULUAN

Al-Quran adalah satu-satunya kitab yang diturunkan oleh Allah SWT

yang diberikan jaminan sepenuhnya akan terpelihara sehingga ke hari

kiamat. Sungguhpun demikian, itu bukanlah bermaksud bahawa umat

Islam tidak perlu melakukan sebarang usaha ke arah itu. Manusia

merupakan khalifah Allah SWT di muka bumi ini, justeru itu mereka

adalah pemegang segala amanah Allah SWT dan salah satu amanah

yang dipertanggungjawabkan kepada mereka ialah memelihara

kemurniaan dan kesucian al-Quran.

Tanpa menjalankan tanggungjawab yang diamanahkan itu,

berbagai-bagai perkara yang tidak diingini akan berlaku. Contohnya

dapat dilihat terhadap kitab-kitab samawi yang terdahulu, di mana

tanpa adanya sebarang usaha yang dilakukan oleh umat Islam ketika

itu, akhirnya kitab-kitab tersebut dengan mudah dapat diubahsuai

serta diselewengkan oleh musuh-musuh Islam.

Al-Quran telah diturunkan oleh Allah SWT sebanyak tiga

peringkat, iaitu ke Lawh al-Mahfuz, kemudian ke Bayt al-‘Izzah dan

akhir sekali kepada Rasulullah SAW.2 Penurunan al-Quran sebanyak

tiga kali ini memberikan gambaran jelas kepada semua umat Islam

bahawa pemeliharaan al-Quran itu sebenarnya telah mula berlaku

2 Peringkat pertama dan kedua penurunan al-Quran berlaku dengan sekaligus, sementara peringkat yang ketiga pula berlaku secara berperingkat-peringkat selama lebik kurang 23 tahun. Lihat, al-Syaykh Muhammad ‘Abd al-‘Azim al-Zarqani (1988), Manahil al-‘Irfan fi ‘Ulum al-Qur’an, juz. 1. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, hlm. 45 – 48. 2

PENDAHULUAN

Al-Quran adalah satu-satunya kitab yang diturunkan oleh Allah SWT

yang diberikan jaminan sepenuhnya akan terpelihara sehingga ke hari

kiamat. Sungguhpun demikian, itu bukanlah bermaksud bahawa umat

Islam tidak perlu melakukan sebarang usaha ke arah itu. Manusia

merupakan khalifah Allah SWT di muka bumi ini, justeru itu mereka

adalah pemegang segala amanah Allah SWT dan salah satu amanah

yang dipertanggungjawabkan kepada mereka ialah memelihara

kemurniaan dan kesucian al-Quran.

Tanpa menjalankan tanggungjawab yang diamanahkan itu,

berbagai-bagai perkara yang tidak diingini akan berlaku. Contohnya

dapat dilihat terhadap kitab-kitab samawi yang terdahulu, di mana

tanpa adanya sebarang usaha yang dilakukan oleh umat Islam ketika

itu, akhirnya kitab-kitab tersebut dengan mudah dapat diubahsuai

serta diselewengkan oleh musuh-musuh Islam.

Al-Quran telah diturunkan oleh Allah SWT sebanyak tiga

peringkat, iaitu ke Lawh al-Mahfuz, kemudian ke Bayt al-‘Izzah dan

akhir sekali kepada Rasulullah SAW.2 Penurunan al-Quran sebanyak

tiga kali ini memberikan gambaran jelas kepada semua umat Islam

bahawa pemeliharaan al-Quran itu sebenarnya telah mula berlaku

2 Peringkat pertama dan kedua penurunan al-Quran berlaku dengan sekaligus, sementara peringkat yang ketiga pula berlaku secara berperingkat-peringkat selama lebik kurang 23 tahun. Lihat, al-Syaykh Muhammad ‘Abd al-‘Azim al-Zarqani (1988), Manahil al-‘Irfan fi ‘Ulum al-Qur’an, juz. 1. Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, hlm. 45 – 48.


3 3

semenjak al-Quran itu mula diturunkan lagi. Justeru itu sangat

benarlah firman Allah SWT :

$¯RÎ) ß`øtwU $uZø9¨�tR t�ø.Ïe%!$# $¯RÎ)ur ¼çms9 tbqÝàÏÿ»ptm:

Maksudnya: “Sesungguhnya Kamilah yang menurunkan al-Quran dan Kamilah yang memelihara dan menjaganya”.

(Surah al-Hijr, ayat 9)

Ayat tersebut adalah merupakan jaminan Allah SWT kepada

sekelian manusia dan secara tidak langsungnya ayat tersebut juga

telah memberikan suatu berita yang menggembirakan kepada seluruh

umat Islam. bahawa al-Quran itu pasti tidak akan dapat diubah atau

diselewengkan oleh musuh-musuh Islam sehingga ke hari kiamat.

Jaminan yang diberikan oleh Allah SWT ini dapat dilihat

sebaik sahaja al-Quran itu mula diturunkan. Terdapat tiga aspek yang

penulis maksudkan di sini iaitu penyampaian dan penerimaan al-

Quran secara Talaqqi3 dan Musyafahah4, penurunannya secara

berperingkat-peringkat dan penurunannya dengan tujuh huruf.

3 Berasal dari perkataan “Laqiya” yang bermaksud berjumpa atau bertemu. Lihat, Muhammad Idris Abdul Rauf al-Marbawi (1935), Kamus Idris al-Marbawi, juz. 2, cet. 4, hlm. 225. Yang dimaksudkan di sini ialah kaedah penyampaian dan penerimaan al-Quran yang dilakukan secara pertemuan di antara Malaikat Jibril a.s. dengan Rasulullah s.a.w. atau di antara murid dengan guru. 4 Berasal dari perkataan “Syafahah” yang bermaksud bertutur semulut. Lihat, Ibid., juz. 1, hlm. 323. Yang dimaksudkan di sini ialah metod penyampaian dan penerimaan al-Quran yang dilakukan secara bacaan di antara Malaikat Jibril a.s. dengan Rasulullah s.a.w. atau di antara murid dengan guru. 3
















3 Berasal dari perkataan “Laqiya” yang bermaksud berjumpa atau bertemu. Lihat, Muhammad Idris Abdul Rauf al-Marbawi (1935), Kamus Idris al-Marbawi, juz. 2, cet. 4, hlm. 225. Yang dimaksudkan di sini ialah kaedah penyampaian dan penerimaan al-Quran yang dilakukan secara pertemuan di antara Malaikat Jibril a.s. dengan Rasulullah s.a.w. atau di antara murid dengan guru. 4 Berasal dari perkataan “Syafahah” yang bermaksud bertutur semulut. Lihat, Ibid., juz. 1, hlm. 323. Yang dimaksudkan di sini ialah metod penyampaian dan penerimaan al-Quran yang dilakukan secara bacaan di antara Malaikat Jibril a.s. dengan Rasulullah s.a.w. atau di antara murid dengan guru.

3
















3 Berasal dari perkataan “Laqiya” yang bermaksud berjumpa atau bertemu. Lihat, Muhammad Idris Abdul Rauf al-Marbawi (1935), Kamus Idris al-Marbawi, juz. 2, cet. 4, hlm. 225. Yang dimaksudkan di sini ialah kaedah penyampaian dan penerimaan al-Quran yang dilakukan secara pertemuan di antara Malaikat Jibril a.s. dengan Rasulullah s.a.w. atau di antara murid dengan guru. 4 Berasal dari perkataan “Syafahah” yang bermaksud bertutur semulut. Lihat, Ibid., juz. 1, hlm. 323. Yang dimaksudkan di sini ialah metod penyampaian dan penerimaan al-Quran yang dilakukan secara bacaan di antara Malaikat Jibril a.s. dengan Rasulullah s.a.w. atau di antara murid dengan guru. 3

















3



Maksudnya: "Sesungguhnya Kamilah yang menurunkan al-Quran dan Kamilah yang memelihara dan menjaganya”.














4 4

PENYAMPAIAN / PENERIMAAN AL-QURAN SECARA TALAQQI DAN MUSYAFAHAH

Jaminan pemeliharaan al-Quran yang diberikan oleh Allah SWT ini

dapat dilihat dari metodologi penurunan al-Quran itu sendiri, di mana

ia disampaikan dan diterima secara Talaqqi dan Musyafahah. Ia

merupakan suatu kaedah penurunan wahyu yang tidak pernah berlaku

terhadap kitab-kitab terdahulu. Melalui kaedah ini, Malaikat Jibril AS

menerima bacaan al-Quran daripada Allah SWT 5 dan melalui cara

tersebut juga, Rasulullah SAW menerima al-Quran daripada Malaikat

Jibril AS.6 Demikianlah juga keadaannya al-Quran itu diterima oleh

para sahabat, tabiin dan seterusnya hingga ke generasi akhir zaman.

Melalui kaedah Talaqqi dan Musyafahah ini, sesuatu ayat

yang diterima itu akan dapat dipastikan kesahihannya kerana ia

diterima daripada mulut atau ucapan seseorang. Oleh sebab itu, al-

Quran tidak akan terdedah dengan sebarang penyelewengan dan

pemalsuan, sekalipun usaha-usaha ke arah itu terus menerus dilakukan

oleh musuh-musuh Islam. Ia amat berbeza sekirannya

penerimaan/kaedah pembelajaran itu berlaku melalui kaedah

pembacaan dari buku-buku atau catatan-catatan sahaja, kerana ianya

dengan mudah boleh dipinda atau diubah sebagaimana yang berlaku

terhadap kitab-kitab samawi yang lain iaitu Taurat, Injil dan Zabur.

5 Muhammad bin Muhammad Abu Syuhbah (1992), Al-Madkhal li Dirasah al-Qur’an al-Karim, Beirut: Dar al-Jil, hlm. 56 – 57. 6 Ibid., hlm. 57 – 58. 4

PENYAMPAIAN / PENERIMAAN AL-QURAN SECARA TALAQQI DAN MUSYAFAHAH

Jaminan pemeliharaan al-Quran yang diberikan oleh Allah SWT ini

dapat dilihat dari metodologi penurunan al-Quran itu sendiri, di mana

ia disampaikan dan diterima secara Talaqqi dan Musyafahah. Ia

merupakan suatu kaedah penurunan wahyu yang tidak pernah berlaku

terhadap kitab-kitab terdahulu. Melalui kaedah ini, Malaikat Jibril AS

menerima bacaan al-Quran daripada Allah SWT 5 dan melalui cara

tersebut juga, Rasulullah SAW menerima al-Quran daripada Malaikat

Jibril AS.6 Demikianlah juga keadaannya al-Quran itu diterima oleh

para sahabat, tabiin dan seterusnya hingga ke generasi akhir zaman.

Melalui kaedah Talaqqi dan Musyafahah ini, sesuatu ayat

yang diterima itu akan dapat dipastikan kesahihannya kerana ia

diterima daripada mulut atau ucapan seseorang. Oleh sebab itu, al-

Quran tidak akan terdedah dengan sebarang penyelewengan dan

pemalsuan, sekalipun usaha-usaha ke arah itu terus menerus dilakukan

oleh musuh-musuh Islam. Ia amat berbeza sekirannya

penerimaan/kaedah pembelajaran itu berlaku melalui kaedah

pembacaan dari buku-buku atau catatan-catatan sahaja, kerana ianya

dengan mudah boleh dipinda atau diubah sebagaimana yang berlaku

terhadap kitab-kitab samawi yang lain iaitu Taurat, Injil dan Zabur.

5 Muhammad bin Muhammad Abu Syuhbah (1992), Al-Madkhal li Dirasah al-Qur’an al-Karim, Beirut: Dar al-Jil, hlm. 56 – 57. 6 Ibid., hlm. 57 – 58.


5 5

Kaedah Talaqqi dan Musyafahah yang diamalkan antara Malaikat

Jibril AS dengan Rasulullah SAW, juga antara Rasulullah SAW

sendiri dengan sebahagian para sahabat adalah dengan cara guru

membacakan ayat berkenaan dan murid pula hanya mendengar sahaja

bacaan gurunya7. Cara seumpama ini sesuai digunakan pada zaman itu

memandangkan Rasulullah SAW sendiri, juga sebahagian para

sahabat mempunyai kekuatan ingatan dan keistimewaan luar biasa

yang dianugerahkan oleh Allah SWT kepada mereka.8

Akan tetapi keadaan dan suasana pada zaman tersebut telah

jauh berbeza dengan zaman-zaman selepas itu. Oleh kerana tidak

ramai atau mungkin tiada lagi dikalangan umat Islam yang

dianugerahkan oleh Allah SWT dengan keistimewaan-keistimewaan

yang pernah dimiliki oleh generasi-generasi sebelum mereka, maka

para ulama telah menggariskan suatu kaedah yang lain iaitu murid

yang akan membaca di hadapan gurunya, sementara guru hanyalah

mendengar bacaan muridnya serta memperbetulkannya apabila

berlaku kesalahan.9 Cara ini sebenarnya, dilakukan juga oleh

Rasulullah SAW ketika baginda membuat penyemakan terakhir

bersama-sama dengan Malaikat Jibril AS. Cara inilah yang terus

diguna dan diamalkan sehingga sekarang memandangkan ianya lebih

7 Mahmud al-Husari (1970), Ahkam Qira’ah al-Qur’an al-Karim. Kaherah: Matabi‘ Syirkah al-Syimarli, hlm. 19. 8 Di antara para sahabat yang sangat kuat ingatannya ialah Ubay bin Ka‘ab, sehingga apa sahaja yang beliau dengar daripada Rasulullah s.a.w. terus dapat dihafalnya dan disampaikannya kepada orang lain. Lihat, Prof. Dr. Hamka (1984), Tafsir al-Azhar, juz 29 – 30. Surabaya : Yayasan Latimojong, hlm. 207. 9 Muhammad Mahmud ‘Abd al-‘Alim (2005), Ahkam al-Tajwid wa Fada’il al-Qur’an, cet. 14, Kaherah: Syirkah al-Syimarli, hlm. 11. 5





















7 Mahmud al-Husari (1970), Ahkam Qira’ah al-Qur’an al-Karim. Kaherah: Matabi‘ Syirkah al-Syimarli, hlm. 19. 8 Di antara para sahabat yang sangat kuat ingatannya ialah Ubay bin Ka‘ab, sehingga apa sahaja yang beliau dengar daripada Rasulullah s.a.w. terus dapat dihafalnya dan disampaikannya kepada orang lain. Lihat, Prof. Dr. Hamka (1984), Tafsir al-Azhar, juz 29 – 30. Surabaya : Yayasan Latimojong, hlm. 207. 9 Muhammad Mahmud ‘Abd al-‘Alim (2005), Ahkam al-Tajwid wa Fada’il al-Qur’an, cet. 14, Kaherah: Syirkah al-Syimarli, hlm. 11. 5





















7 Mahmud al-Husari (1970), Ahkam Qira’ah al-Qur’an al-Karim. Kaherah: Matabi‘ Syirkah al-Syimarli, hlm. 19. 8 Di antara para sahabat yang sangat kuat ingatannya ialah Ubay bin Ka‘ab, sehingga apa sahaja yang beliau dengar daripada Rasulullah s.a.w. terus dapat dihafalnya dan disampaikannya kepada orang lain. Lihat, Prof. Dr. Hamka (1984), Tafsir al-Azhar, juz 29 – 30. Surabaya : Yayasan Latimojong, hlm. 207. 9 Muhammad Mahmud ‘Abd al-‘Alim (2005), Ahkam al-Tajwid wa Fada’il al-Qur’an, cet. 14, Kaherah: Syirkah al-Syimarli, hlm. 11.


6 6

mudah diikuti, juga sesuai dengan kemampuan yang dimiliki oleh

generasi kini. Akan tetapi, para ulama menjelaskan bahawa

menggabungkan di antara dua cara tersebut adalah amalan yang lebih

praktikal dan sangat berkesan kepada pelajar dan ianya sangat sesuai

diamalkan sekiranya mempunyai banyak waktu.10

Manapun dari cara-cara tersebut yang digunakan, semuanya

itu adalah merupakan sebahagian usaha ke arah memelihara al-Quran

daripada sebarang kesalahan atau penyelewengan dan itulah

sebenarnya yang diperintahkan oleh Allah SWT kepada semua umat

Islam.

Oleh yang demikian, sekiranya metodologi ini tidak digunakan

semasa proses penurunan al-Quran berlaku, maka berkemungkinan

cara-cara pembacaan al-Quran yang sebenar terutamanya yang

berkaitan dengan cara bacaannya (tajwid) tidak akan dapat diterima

oleh umat Islam selepasnya. Selain itu, terdapat banyak kalimah

dalam al-Quran yang perlu dibaca dengan kaedah-kaedahnya yang

tersendiri dan semua ini pasti tidak mampu diperolehi melainkan

dengan kaedah Talaqqi dan Musyafahah.

PENURUNAN AL-QURAN SECARA BERPERINGAT-PERINGKAT

Penurunan al-Quran secara berperingkat-peringkat dari Bayt al- ‘Izzah

ke dunia juga adalah merupakan suatu peristiwa yang membuktikan 10 Ibid.. 6










Islam.





















Islam.





















Islam.











ke dunia juga adalah merupakan suatu peristiwa yang membuktikan 10 Ibid..

6










Islam.











ke dunia juga adalah merupakan suatu peristiwa yang membuktikan 10 Ibid..


7 7

bahawa al-Quran itu akan dijamin terpelihara oleh Allah SWT. Al-

Quran mula diturunkan kepada Rasulullah SAW pada 17 Ramadhan

tahun yang ke 41 selepas kelahiran baginda SAW11 dan penurunannya

ini berterusan sehingga beberapa hari sahaja sebelum kewafatannya.

Penurunan al-Quran secara beransur-ansur ini berlaku selama lebih

kurang dua puluh tiga tahun, iaitu tiga belas tahun di Makkah al-

Mukarramah dan sepuluh tahun lagi di Madinah al-Munawwarah.

Perkara ini telah dijelaskan oleh Allah SWT melalui firmanNya:

$ZR#uäö�è%ur çm»oYø%t�sù ¼çnr&t�ø)tGÏ9 �n?tã Ä¨$¨Z9$# 4�n?tã ;]õ3ãB çm»oYø9¨�tRur

Wx�Í�\s? Maksudnya: “Dan al-Quran itu Kami bahagi-bahagikan supaya engkau membacakannya kepada manusia dengan lambat tenang, dan kami menurunkannya beransur-ansur”

(Surah al-Isra’ : 106)

Penurunannya secara beransur-ansur yang samasekali berbeza

dengan cara penurunan kitab-kitab samawi sebelumnya sudah tentu

mengandungi rahsia dan hikmah yang tersendiri. Al-Quran telah

menyatakan secara jelas bahawa hikmah utama penurunan al-Quran

secara demikian adalah untuk menguatkan dan meneguhkan hati

Rasulullah SAW yang terpaksa berdakwah secara bersendirian, di

samping terpaksa berhadapan dengan kaum musyrikin yang berhati

batu, berperangai kasar serta keras kepala. Firman Allah SWT:

11 Ibrahim al-Abyari (1991), Tarikh al-Qur’an, cet. 3. Kaherah: Dar al-Kitab al-Misri & Beirut: Dar al-Kitab al-Lubnani, hlm. 96. 7




















11 Ibrahim al-Abyari (1991), Tarikh al-Qur’an, cet. 3. Kaherah: Dar al-Kitab al-Misri & Beirut: Dar al-Kitab al-Lubnani, hlm. 96. 7




















11 Ibrahim al-Abyari (1991), Tarikh al-Qur’an, cet. 3. Kaherah: Dar al-Kitab al-Misri & Beirut: Dar al-Kitab al-Lubnani, hlm. 96.

7









Maksudnya: ”Dan al-Quran itu Kami bahagi-bahagikan supaya engkau membacakannya kepada manusia dengan lambat tenang, dan kami menurunkannya beransur-ansur”









7






















8 8

tA$s%ur tûïÏ%©!$# (#rã�xÿx. �wöqs9 tAÌh�çR Ïmø�n=tã ãb#uäö�à)ø9$# \'s#÷Häd Zoy�Ïnºur

4 y7Ï9ºx��2 |MÎm7s[ãZÏ9 ¾ÏmÎ/ x8y�#xsèù ( çm»oYù=¨?u�ur Wx�Ï?ö�s? ÇÌËÈ

Maksudnya: “Dan orang-orang yang kafir berkata : Mengapa tidak diturunkan al-Quran itu kepada Muhammad semuanya sekali (dengan sekaligus)?. Al-Quran diturunkan dengan cara (beransur-ansur) itu kerana Kami hendak menetapkan hatimu (wahai Muhammad) dengannya, dan Kami nyatakan bacaannya kepadamu dengan teratur satu persatu”.

(Surah al-Furqan, ayat 32)

3.1 Hikmah Penurunan Al-Quran Berperingkat-Peringkat Serta Kaitannya Dengan Pemeliharaan Al-Quran

Terdapat berbagai-bagai hikmah yang dapat dibuktikan oleh para

ulama hasil dari kajian mereka mengenai hikmah penurunan al-Quran

secara berperingkat-peringkat kepada Rasulullah SAW. Di antara

hikmah-hikmah tersebut, ada yang berkaitan secara langsung dengan

pemeliharaan al-Quran dan antaranya ialah :

3.1.1 Supaya al-Quran Itu Mudah Dihafaz.

Al-Quran diturunkan kepada suatu umat yang ummi yang

tidak pandai membaca dan menulis, yang mana hanya

segelintir sahaja di kalangan mereka yang mampu dan mahir

dalam bidang penulisan.12 Oleh kerana al-Quran itu adalah

12 Di Makkah adalah seperti empat orang Khulafa’ al-Rasyidin, Abu Sufiyan, Talhah bin ‘Ubayd Allah, Mu‘awiyah bin Abi Sufiyan, Aban bin Sa‘id dan al- ‘Ala’ bin al-Muqri’. Di Madinah pula adalah seperti ‘Umar bin Sa‘id, Ubay bin Ka‘ab, 8

tA$s%ur tûïÏ%©!$# (#rã�xÿx. �wöqs9 tAÌh�çR Ïmø�n=tã ãb#uäö�à)ø9$# \'s#÷Häd Zoy�Ïnºur

4 y7Ï9ºx��2 |MÎm7s[ãZÏ9 ¾ÏmÎ/ x8y�#xsèù ( çm»oYù=¨?u�ur Wx�Ï?ö�s? ÇÌËÈ













dalam bidang penulisan.12 Oleh kerana al-Quran itu adalah

12 Di Makkah adalah seperti empat orang Khulafa’ al-Rasyidin, Abu Sufiyan, Talhah bin ‘Ubayd Allah, Mu‘awiyah bin Abi Sufiyan, Aban bin Sa‘id dan al- ‘Ala’ bin al-Muqri’. Di Madinah pula adalah seperti ‘Umar bin Sa‘id, Ubay bin Ka‘ab,

8
















9 9

merupakan sumber syariat yang mesti diterima dan

diamalkan, maka tiada pilihan lain bagi kebanyakan mereka

melainkan terpaksa menghafaz semua ayat al-Quran yang

diturunkan ketika itu.

Walaupun Allah SWT telah mengurniakan kepada

umat ketika itu dengan kekuatan ingatan untuk menghafaz

sejumlah ayat-ayat al-Quran, namun sekiranya al-Quran itu

diturunkan kepada mereka secara sekaligus, sudah pasti

mereka akan menghadapi kesukaran untuk menghafaz semua

ayat yang diturunkan, berbeza apabila mereka menghafaznya

sedikit demi sedikit. Selain dari itu juga, keadaan umat Islam

di kota Makkah semasa tempoh penurunan al-Quran begitu

menyedihkan. Mereka adalah kumpulan orang-orang yang

lemah dan kehidupan mereka sentiasa tertindas, mereka tidak

memiliki kekuatan yang dapat mempertahankan diri mereka

dari kekejaman kaum musyrikin, mereka juga hanya sesekali

bertemu dengan suasana tenteram bagi membolehkan mereka

menghafaz ayat-ayat al-Quran dengan tenang. Oleh itu

sekiranya al-Quran diturunkan kepada mereka sekaligus,

nescaya ramai di kalangan mereka tidak akan mampu

menghafaznya dengan baik.

3.1.2 Supaya al-Quran itu mudah difahami. Zayd bin Thabit dan al-Mundzir bin ‘Amru. Lihat, Sya‘ban Muhammad Isma‘il (Dr.) (t.t), Rasm al-Mushaf wa Dabtuh Bayn al-Tawqif wa al-Istilahat al-Hadithah. Kaherah: Dar al-Salam, hlm. 9. 9






















3.1.2 Supaya al-Quran itu mudah difahami. Zayd bin Thabit dan al-Mundzir bin ‘Amru. Lihat, Sya‘ban Muhammad Isma‘il (Dr.) (t.t), Rasm al-Mushaf wa Dabtuh Bayn al-Tawqif wa al-Istilahat al-Hadithah. Kaherah: Dar al-Salam, hlm. 9.


10

10

Al-Quran yang diturunkan oleh Allah SWT mengandungi

berbagai-bagai perkara yang berkaitan dengan perundangan

umat Islam. Ada di antara ayat-ayat tersebut yang dikenali

sebagai ayat muhkam13 dan ada juga yang dikenali sebagai

ayat mutasyabih.14 Oleh yang demikian, sekiranya al-Quran

itu diturunkan tiga puluh juzuk sekaligus, maka sudah

tentulah ia sangat menyukarkan umat Arab ketika itu untuk

memahami al-Quran dengan sebaik-baiknya, lebih-lebih lagi

kebanyakan mereka tidak pandai membaca dan menulis.

3.1.3 Supaya al-Quran Itu Mudah Diamalkan.

Al-Quran yang diturunkan kepada umat Islam bukan sahaja

untuk dibaca, tetapi yang lebih penting dari itu ialah untuk

diamalkan. Justeru itu penurunannya secara berperingkat-

peringkat juga adalah bertujuan agar ia mudah dipelihara dari

sudut pengamalan. Hikmah ini jelas dilihat dari peristiwa

larangan meminum arak di mana Allah SWT menurunkan

ayat al-Quran yang berhubung dengan pengharaman arak ini

secara berperingkat-peringkat.

13 Iaitu ayat yang mudah diketahui maksudnya atau ayat yang mengandungi satu wajah atau ayat yang maksudnya dapat diketahui secara langsung tanpa memerlukan keterangan lain. Lihat, Manna‘ al-Qattan (1998), Mabahith fi ‘Ulum al-Qur’an, cet. 35, Beirut: Mu’assasah al-Risalah, hlm. 193. 14 Iaitu ayat yang maksudnya hanya diketahui oleh Allah SWT. sahaja atau ayat yang mengandungi banyak wajah atau ayat yang memerlukan penjelasan daripada ayat-ayat lain. Lihat, Ibid..

10

Al-Quran yang diturunkan oleh Allah SWT mengandungi

berbagai-bagai perkara yang berkaitan dengan perundangan

umat Islam. Ada di antara ayat-ayat tersebut yang dikenali

sebagai ayat muhkam13 dan ada juga yang dikenali sebagai

ayat mutasyabih.14 Oleh yang demikian, sekiranya al-Quran

itu diturunkan tiga puluh juzuk sekaligus, maka sudah

tentulah ia sangat menyukarkan umat Arab ketika itu untuk

memahami al-Quran dengan sebaik-baiknya, lebih-lebih lagi

kebanyakan mereka tidak pandai membaca dan menulis.

3.1.3 Supaya al-Quran Itu Mudah Diamalkan.

Al-Quran yang diturunkan kepada umat Islam bukan sahaja

untuk dibaca, tetapi yang lebih penting dari itu ialah untuk

diamalkan. Justeru itu penurunannya secara berperingkat-

peringkat juga adalah bertujuan agar ia mudah dipelihara dari

sudut pengamalan. Hikmah ini jelas dilihat dari peristiwa

larangan meminum arak di mana Allah SWT menurunkan



13 Iaitu ayat yang mudah diketahui maksudnya atau ayat yang mengandungi satu wajah atau ayat yang maksudnya dapat diketahui secara langsung tanpa memerlukan keterangan lain. Lihat, Manna‘ al-Qattan (1998), Mabahith fi ‘Ulum al-Qur’an, cet. 35, Beirut: Mu’assasah al-Risalah, hlm. 193. 14 Iaitu ayat yang maksudnya hanya diketahui oleh Allah SWT. sahaja atau ayat yang mengandungi banyak wajah atau ayat yang memerlukan penjelasan daripada ayat-ayat lain. Lihat, Ibid..

9






















3.1.2 Supaya al-Quran Itu Mudah Difahami. Zayd bin Thabit dan al-Mundzir bin ‘Amru. Lihat, Sya‘ban Muhammad Isma‘il (Dr.) (t.t), Rasm al-Mushaf wa Dabtuh Bayn al-Tawqif wa al-Istilahat al-Hadithah. Kaherah: Dar al-Salam, hlm. 9.


11 11

Oleh kerana arak pada ketika itu merupakan minuman

tradisi bagi umat Islam, maka sudah tentulah menjadi suatu

kesukaran sekiranya mereka dilarang meminumnya serta

merta. Jadi untuk memudahkan umat Islam ketika itu

memelihara perintah al-Quran, maka Allah SWT

menurunkan ayat-ayat larangan meminum arak melalui tiga

peringkat. Di peringkat pertama, larangannya hanyalah

berupa suatu tegahan yang tidak secara tegas melalui firman

Allah SWT:

y7tRqè=t«ó¡o� ÇÆtã Ì�ôJy�ø9$# Î�Å£÷�yJø9$#ur ( ö@è% !$yJÎg�Ïù ÖNøOÎ)

×��Î7�2 ßìÏÿ»oYtBur Ä¨$¨Z=Ï9 !$yJßgßJøOÎ)ur ç�t9ò2r& `ÏB $yJÎgÏèøÿ¯R

Maksudnya : “Mereka bertanya kepadamu (wahai Muhammad) mengenai arak dan judi. Katakanlah : pada keduanya ada dosa besar dan ada pula beberapa manfaat bagi manusia, tetapi dosa keduanya lebih besar daripada manfaatnya”.

(Surah al-Baqarah, ayat 219).

Pada peringkat kedua pula, larangannya hanyalah pada

ketika hendak menunaikan solat supaya tidak bersolat dalam

keadaan mabuk. Larangan ini dijelaskan oleh Allah SWT

dalam firmanNya:

$pk��r'¯»t� tûïÏ%©!$# (#qãYtB#uä �w (#qç/t�ø)s? no4qn=¢Á9$# óOçFRr&ur 3�t�»s3ß� 4Ó®Lym (#qßJn=÷ès? $tB tbqä9qà)s? 11









Allah SWT:

y7tRqè=t«ó¡o� ÇÆtã Ì�ôJy�ø9$# Î�Å£÷�yJø9$#ur ( ö@è% !$yJÎg�Ïù ÖNøOÎ)

×��Î7�2 ßìÏÿ»oYtBur Ä¨$¨Z=Ï9 !$yJßgßJøOÎ)ur ç�t9ò2r& `ÏB $yJÎgÏèøÿ¯R






dalam firmanNya:

$pk��r'¯»t� tûïÏ%©!$# (#qãYtB#uä �w (#qç/t�ø)s? no4qn=¢Á9$# óOçFRr&ur 3�t�»s3ß� 4Ó®Lym (#qßJn=÷ès? $tB tbqä9qà)s?

11











Allah SWT:






dalam firmanNya:

12

Maksudnya: “Wahai orang-orang yang beriman, janganlah kamu hampiri sembahyang (mengerjakannya) sedang kamu dalam keadaan mabuk, hingga kamu sedar dan mengetahui akan apa yang kamu katakan (baca)”.

(Surah al-Nisa’, ayat 43)

Sementara pada peringkat ketiga barulah Allah SWT

mengharamkan arak secara menyeluruh. Ini dijelaskan

melalui firmannya:

Maksudnya: “Wahai orang-orang yang beriman, bahawa sesungguhnya arak, dan judi, dan pemujaan berhala, dan mengundi nasib dengan batang-batang anak panah, adalah (semuanya) kotor (keji) dari perbuatan syaitan. Oleh itu hendaklah kamu menjauhinya supaya kamu berjaya”.

(Surah

jurnal darul quran dq 2018...dominasi khurafat di alam melayu : suatu kerangka solusi menurut...

Documents