fonetik dan fonologi bahasa melayu ass.docx

7/21/2019 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU ass.docx

1/39

ONETIK DAN ONOLOGI

BAHASA MELAYU

Jabatan Pengajian Melayu

IPG Ka!u" IPOH

1


2/39

#$% ONETIK

Fonetik merupakan satu kajian mengenai bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan

oleh manusia. Perkara ini melibatkan segenap umat manusia yang mampu

bertutur di seluruh dunia. Mengikut Kamus Dewan (200!"#"$% &onetik membawa

maksud ilmu bahasa yang berkaitan dengan penyebutan kata dan lambang yang

menunjukkan sebutannya. 'agi mendapatkan penerangan yang lebih jelas%

&onetik telah dibahagikan kepada tiga abang utama iaitu &onetik artikulasi%

&onetik akustik% dan &onetik auditori.

Fonetik artikulasi merupakan salah satu abang dalam kajian &onetik yang

mengkaji penghasilan bunyi bahasa dan artikulator yang terlibat dalam

penghasilan bunyi. 'unyi bahasa akan dideskripsikan mengikut ara bunyi

tersebut dikeluarkan oleh artikulator. Kesimpulannya% dalam pendeskripsian

tersebut daerah dan organ artikulasi adalah terlibat sama.

'agi &onetik akustik pula% transmisi signal bunyi daripada penutur kepada

pendengar semasa komunikasi sedang berlangsung adalah perkara yang dikaji.

Dalam erti kata yang lain% kajian yang dilakukan mestilah melibatkan lebih

daripada dua pihak. )i&at-si&at bunyi bahasa yang dihasilkan oleh pita suara akan

dianalisis dengan menggunakan alat khas yang dipanggil parameter. Pita suara

akan menghasilkan signal bunyi yang terdiri daripada &rekuensi &undamental%

intensiti dan durisi yang akan melalui parameter ketika kajian sedang dijalan.

*abang terakhir &onetik ialah &onetik auditori. Fonetik auditori pula

mengkaji ara bunyi bahasa ditanggapi oleh pendengar melalui pendengaran

dan akan dihantar serta diterjemahkan oleh otak. Kajian yang tidak boleh dilihat

dan dirasa ini sebenarnya mudah di&ahami. Permulaannya% penutur akan

menukarkan maklumat yang ingin disampaikan ke dalam bentuk kod-kod tertentu

sepeti bunyi% kata atau ayat dan pendengar pula akan menta&sirkan maklumat

yang disampaikan oleh penutur tadi.

2


3/39

&$% ONOLOGI

Kamus Dewan (200!"#"$ telah menyatakan bahawa &onologi membawa

maksud kajian tentang bunyi sebutan dalam sesuatu bahasa. )iti +ajar ,bdul

,i (200$ pula meyatakan bahawa &onologi mengkaji iri bunyi bahasa dan

bagaimana bunyi bahasa dihasilkan. Pengkajian dalam &onologi juga lebih

banyak melibatkan organ-organ ujaran manusia. )elain itu% sosiolinguistik juga

turut dikaitkan dengan &onologi disebabkan oleh tingkah laku sosial dan ara

pengujaran dan komunikasi sesebuah masyarakat dalam kawasannya. )ebagai

bukti% kita dapat melihat ara pertuturan masyarakat yang berbea mengikut

kawasan kerana mereka menggunakan dialek mereka yang tersendiri.

,ntara pengertian lain bagi &onologi ialah kajian tentang bunyi bahasa

yang berkaitan dengan iri-iri bunyi bahasa dan ara bunti tersebut berhubung.

Fonologi juga merupakan pengkajian yang lebih tinggi daripada &onetik dalam

pengkajian ilmu linguistik. 'agaimanapun% &onetik tetap menjadi asas kepada

pengkajian ilmu linguistik yang seterusnya. )elain itu% &onologi turut ditakri&kan

sebagai pengkajian bentuk-bentuk bunyi dalam sesuatu bahasa. Kajian

mendalam mengenainya akan membawa kita tentang bagaimana bunyi-bunyii

tersebut dihasilkan.

3


4/39

'$% A(TIKULASI

Kamus Dewan (200!/$ memberi erti artikulasi sebagai ara atau proses

menyebut bunyi atau kata dengan jelas. Pengertian yang diberikan menunjukkan

bahawa artikulasi memiliki aturannya yang tersendiri. ,rtikulasi juga melibatkan

artikulator untuk menahirkan bunyi. )ebelum bunyi bahasa dihasilkan% ia

mestilah melalui beberapa bahagian artikulator.

)$% A(TIKULATO(

,rtikulator adalah anggota tubuh manusia atau organ-organ yang terlibat dalam

mengeluarkan bunyi bahasa. Dalam erti kata yang lebih mudah% artikulasi ialah

alat artikulasi. 'unyi yang terbit adalah hasil daripada pergerakan udara dari

paru-paru yang dipam ke organ-organ yang terlibat. erdapat dua bahagian

artikulator iaitu bahagian yang boleh digerak-gerakkan dan daerah pengeluaran.

,ntara artikulator manusia adalah seperti berikut!

#. +ujung 1idah

2. +adapan 1idah. engah 1idah". 'elakang 1idah3. ,kar 1idah4. 5ahang. ,nak ekak. 5ongga ekak (Farink$/. 5ongga +idung#0.5ongga Mulut##. enggorok#2.6piglotis#.Pita )uara#".Paru-paru

4


5/39

Gambar 1! Kedudukan artikulator manusia.

5


6/39

4.1 Anak Tekak

Gambar 2 : Kedudukan anak tekak.

Daging yang tergantung dari lelangit lembut ini ber&ungsi untuk

menentukan bunyi yang dihasilkan oleh manusia sengau atau tidak.

'ahagian artikulator ini juga boleh digerak-gerakkan. Kedudukan anak

tekak di dalam mulut manusia ialah di belakang rongga mulat dan

berhampiran dengan lelangit lembut. Penyataan mengenai anak tekak itu

merupakan antara kenyataan yang diberkan oleh )iti +ajar ,bdul ,i

(200$.

6


7/39

4.2 Lidah

Gambar 3: Lidah merupakan artikulator paling aktif.

)esuatu yang tidak boleh dina&ikan adalah &ungsi lidah dalam sistem

artikulasi manusia. 1idah merupakan artikulator paling akti& dan boleh

dibahagikan kepada beberapa bahagian. )etiap bahagian lidah memiliki

&ungsinya yang tersendiri. 'ahagian-bahagian lidah ialah hujung lidah%

hadapan lidah% tengah lidah% belakang lidah% akar lidah dan daun lidah.

4.3 Pita Suara

7


8/39

Gambar 4: Keadaan pita suara dalam menghasilkan bunyi bahasa.

,rtikulator yang terletak di dalam tenggorok atau &ariks manusia ini adalah

amat penting dalam menghasilkan bunyi bahasa. 'unyi bahasa yang

dihasilkan datang dari getaran yang berasal dari peti suara. erdapat satu

selaput di pita suara yang membolehkannya menghasilkan bunyi

bersuaran ataupun tidak bersuara.

4.4 Rahang

8


9/39

Gambar 5: Rahang terletak di bahagian hadapan bawah muka.

5ahang ialah bahagian kepala di sebelah depan yang terdiri daripada

dua tulang yang membolehkan mulut dibuka dan ditutup. 7alaupun

rahang tidak begitu penting dalam menghasilkan bunyi 8bunyi bahasa%

kedudukannya adalah penting dalam pembunyian 9okal.

4.5 Rongga

9


10/39

Gambar 6: Rongga menjadi laluan utama kepada pengaliran udara.

empat laluan udara dari luar atau paru-paru yang terlibat dalam

penghasilan bunyi bahasa dipanggil rongga. Dua rongga utama adalah

rongga hidung dan rongga mulut. 5ongga hidung adalah lebih luas

daripada rongga mulut.

*$% DAE(AH A(TIKULASI

10


11/39

'ibir% gigi% gusi dan lelangit adalah daerah artikulasi manusia ()iti +ajar ,bdul

,i!200$. Daeh artikulasi ini merupakan tempat organ yang terlibat dalam

penghasilan bunyi bahasa. ,da di antara daerah artikulasi yang boleh digerak-

gerakan dan ada yang sebaliknya.

5.1 Bibir

Gambar :Bibir yang sumbing boleh mengakibatkan masalah pertuturan

tetapi boleh diatasi dengan melakukan pembedahan.

'ibir boleh dihamparkan% dibundarkan dan dirapatkan semasa bunyi

bahasa diahirkan. ,lat artikulasi yang berada di luar mulut ini adalah

kenyal dan &leksibel. 'ibir sangat membantu penghasilan bunyi bahasa

ketika pengujaran dilakukan.

5.2 Gigi

11


12/39

Gambar !:Gigi yang sempurna.

:igi terbahagi kepada gigi bawah dan gigi atas. 'agaimanapun%

peranannya tidaklah akti& dalam penghasilan bunyi bahasa.

5.3 Gu"i

Gambar #:Gusi yang berada anta gigi dan lelangit keras.

'unyi bahasa yang dihasilkan pada gusi adalah dengan bantuan hujung

lidah. :usi berada antara gigi dan lelangit keras. )elain itu% gusi juga tidak

boleh digerak-gerakkan.

5.4 Le$angit

12


13/39

Gambar 1%:Lelangit yang berada di dalam mulut.

Daerah artikulasi terakhir ini boleh dibahagikan kepada dua bahagian iaitu

lelangit keras dan lelangit lembut. 1elangit keras yang berbentuk embungterletak pada atas mulut manakala lelangit lembut berada di belakang

lelangit keras. Kelebihan yang terdapat lelangit lembut adalah

kemampuannya untuk diturunkan dan dinaikkan. Peranan lelangit dalam

sistem artikulasi manusia sangat penting. 1elangit menentukan jenis

buunyi yang kan dihasiilkan iaitu antara bunyi nasal atau bunyi oral. )elain

itu% bunyi sengau% bunyi letupan dan bunyi geseran turut dibantu oleh

lelangit dalam penghasilannya.

13


14/39

+$% HU(UF DALAM BAHASA MELAYU

Penulisan huru& bahasa Melayu pada masa ini telah menggunakan huru& 5umi.

)ebelum huru& 5umi digunakan% +uru& jawi merupakan jenis huru& yang

digunakan dalam penulisan masyarakat di alam Melayu. Kemasukan penjajah

dari 6ropah mengubah keadaan ini. ;aman yang sudah berubah bagaimanapun

menerima baik kehadiran huru&-huru& 5umi yang digunakan dalam bahasa

Melayu.

erdapat 24 huru& asas 5umi yang digunakan di seluruh dunia

termasuklah negara Malaysia dan penggunaannya untuk bahasa Melayu. 1ima

daripada huru&-huru& tersebut dipanggil huru& 9okal dan selebihnya adalah huru&

konsonan. urut disenarai kan adalah digra& dan di&tong iaitu dua huru& 9okal

atau konsonan bergabung yang turut digunakan dalam pengejaan perkataan

bahasa Melayu. 'erikut merupakan senarai huru& yang digunakan dalam bahasa

Melayu!

6.1 &uru' (oka$

B)L. &*R*+ ,-)L &*R*+ B-SAR

# a ,

2 e 6

i

fonetik dan fonologi bahasa melayu ass.docx

Documents