doktrin pengasingan kuasa malaysia

8/10/2019 doktrin pengasingan kuasa malaysia

1/37

1

1.0 PENGENALAN

Acuan Parlimen Malaysia adalah model demokrasi Westminister yang terdapat di

United Kingdom, iaitu kuasa yang pernah menjajah kita dahulu. Badan Perundangan

Persekutuan Malaysia ditempatkan dalam sebuah bangunan yang dibina khusus untuknyatetapi tidak seperti Parlimen Inggeris di London yang terletak dalam sebuah kompleks

bangunan yang pada suatu waktu adalah istana Raja (Palace of Westminister). Parlimen

merupakan symbol kuasa rakyat walau apapun nama yang diberi seperti Westminister di

United Kingdom, Kongres di Amerika Syarikat dan Diet di Jepun. Keanggotaannya

ditentukan oleh rakyat secara langsung melalui pilihanraya yang dijalankan secara bebas,

adil, saksama dan terbuka.

Doktrin pengasingan kuasa ini dikemukan oleh Montesquieu iaitu seorang ahli

falsafah Perancis. Pewujudan Parlimen adalah selari dengan doktrin pengasingan atau

pembahagian kuasa Parlimen mewakili kuasa perundangan atau legislatif manakala dua lagi

kuasa untuk mengimbanginya adalah eksekutif dan judisari serta kehakiman. Doktrin

pembahagian kuasa ini adalah ciptaan demokrasi di Barat sebagai alternatif kepada

pemerintahan yang bercorak kuku besi atau monarki mutlak yang berleluasa pada ketika itu.

Walau bagaimanapun, doktrin tersebut diterima pakai di negara-negara lain dengan

penyuntikan elemen-elemen tradisional tempatan. Justeru, lahirlah pelbagai bentuk demokrasi

liberal dan sebaliknya mengikut kesesuaian sesebuah negara tidak kira sama ada ia sebuah

negara republik atau sebuah negara beraja.

Di Malaysia, undang-undang menjadi tulang belakang kepada pembangunan dan

perkembangan dalam aspek ekonomi, sosial mahupun politik. Perlembagaan mengawal

kehidupan masyarakat Malaysia menjadi lebih baik, mendapatkan hak seseorang,

menyuarakan pendapat daripada rakyat, menggubal undang-undang baru, membatasi langkah

dan pergaulan seseorang dalam sesuatu perkara dan sebagainya. Tanpa undang-undang

seseornag bebas menceroboh hak orang lain, berlaku penindasan ke atas orang lain malah

tiada sesiapa yang dapat mengawal tindakan seseorang. Jika diperhatikan, kebanyakan

Negara yang mengalami masalah politik dan ketidakstabilan negara kerana penguatkuasaan

undang-undang yang lemah sekali gus kelalaian pemerintah untuk menguasai dan mengawal

perlakuan rakyatnya. Malaysia yang terdiri daripada pelbagai kaum mempunyai

perlembagaan sebagai garis panduan demi menjaga kesejahteraan bersama-sama. Pemilihan

pemerintah dilakukan mengikut sistem demokrasi berparlimen.


2/37

2

2.0 PENGENALAN KEPADA SISTEM UNDANG-UNDANG MALAYSIA

Menurut kamus undang-undang Oxford, perkataan undang-undang mambawa maksud

suatu kumpulan peraturan-peraturan yang dikuatkuasa dengan tujuan untuk mentadbir

sesebuah masyarakat. John Salmond dalam bukunya Jurisprudence pula memberi definisi

undang-undang sebagai kumpulan prinsip-prinsip yang diiktiraf dan digunapakai oleh

sesebuah negara dalam pentadbiran keadilan atau dengan kata lain undang-undang ialah suatu

kumpulan peraturan yang dikuatkuasakan oleh negara keatas rakyatnya demi menjaga

keamanan dan keadilan. Secara keseluruhannya, undang-undang diwujudkan bertujuan

untuk mentadbir corak tingkah laku dan juga sebagai panduan bagi mewujudkan kehidupan

bermasyarakat yang adil, harmoni dan tenteram. Masyarakat akur bahawa sebarang

perlanggaran undang-undang yang dibuat oleh mereka akan dikenakan tindakan berbentuk

hukuman atau denda.

Fungsi undang-undang diwujudkan ialah untuk mengawal dan mengatur kehidupan

masyarakat. Contohnya seperti undang-undang jenayah diwujudkan untuk mengawal

kesalahan yang berlaku dalam masyarakat seperti mencuri, mencederakan orang, merompak,

membunuh dan lain-lain lagi. Jika didapati bersalah, pesalah tersebut akan dihukum mengikut

undang-undang jenayah seperti hukuman denda, penjara, sebat atau hukum gantung sampai

mati. Undang-undang juga diwujudkan untuk menjaga hak-hak dan kewajipan yang perlu

dilakukan oleh masyarakat seperti hak isteri menerima nafkah daripada suaminya atau hak

seorang anak mendapat nafkah daripada bapanya. Suami atau bapa akan mendapat perintah

daripada mahkamah jika gagal melaksanakan kewajipannya. Undang-undang juga bertujuan

untuk mewujudkan keadilan dalam kalangan masyarakat. Hal ini kerana di bawah undang-

undang perlembagaan, terdapatnya konsep hak-hak asasi dan kesamarataan. Dalam konsep

tersebut, rakyat yang melakukan kesalahan akan dihukum menggunakan undang-undang

yang sama.

Sumber undang-undang Malaysia terbahagi kepada dua iaitu sumber undang-undang

bertulis dan tidak bertulis. Undang-undang bertulis ialah undang-undang yang digubal oleh

badan perundangan iaitu Parlimen di peringkat persekutuan dan Dewan Undangan Negeri di

peringkat negeri. Undang-undang tidak bertulis pula ialah undang-undang yang tidak digubal

oleh mana-mana badan perundangan seperti Parlimen dan Dewan Undangan Negeri. Contoh

undang-undang ini ialah undang-undang Islam, undang-undang Inggeris, undang-undang adat

dan juga keputusan mahkamah.


3/37

3

3.0 SISTEM PEMERINTAHAN DI MALAYSIA

Umumnya, Malaysia adalah sebuah negara yang berdaulat tatkala kemerdekaan

dicapai tanggal 31 Ogos 1957. Bermulanya era pemerintahan berbentuk acuan sendiri, sistem

demokrasi berparlimen menjadi pilihan diantara enam jenis kerajaan lain. Sebelum kita pergi

ke sistem demokrasi berparlimen, terdapat beberapa jenis kerajaan yang perlu diketahui

umum. Kerajaan Monarki berbentuk kuasa penuh di tangan raja dan segala kata putus

ditentukan oleh raja. Rakyat tidak berpeluang untuk bersuara dan hal ini menafikan hak

rakyat dalam memilih pemimpin mereka. Tidak ada parti politik yang bertanding sekali gus

menunjukkan bahawa takhta kerajaan diwarisi dari turun-temurun. Segala bentuk pentadbiran

dijalankan oleh kerabat sultan seperti mana yang berlaku di Brunei Darussalam, Arab Saudi

dan Kuwait. Rakyat hanya menjadi pengikut kehendak pemerintah tanpa berpeluang untuk

menyuarakan pendapat masing-masing.

Pemerintahan berbentuk autokrasi menggambarkan kekejaman pemerintah yang

sanggup melakukan apa saja untuk mengekalkan kuasa mereka. Pemerintah berkuasa mutlak

dan tidak menerima pandangan orang lain. Sesiapa yang melanggar perintahnya akan

dihukum dan pemerintah autokrasi tidak mahu orang lain menolak idea atau cadangannya.

Pemerintah yang bersifat totalitarian pula bersifat pemimpin yang mengekalkan ideologi.

Pemimpin jenis ini gemar mengumpul tanah jajahan untuk melambangkan kekuasaannya.

Pentadbiran jenis totalitarian memegang kuasa politik, ekonomi, tentera dan peradilan yang

mana pemerintahan ini berusaha untuk menyatukan rakyat berdasarkan nilai dan norma yang

dipegang oleh parti tersebut. Pemerintah berkuasa luas dalam hidup rakyat atau dalam erti

kata lain pemerintah bebas menguasai hidup individu.

Pemerintahan berbentuk sosialis lebih mengutamakan kepentingan rakyat terutama

rakyat yang berpendapatan rendah hingga menolak hak perseorang. Setiap rakyat perlu

menitikberatkan hak orang lain terutama orang miskin kerana pemerintah jenis sosialis tidak

mahu rakyat yang miskin terus miskin. Walau bagaimanapun tindakan pemerintah menafikan

hak perseorang menyebabkan rakyatnya tidak berhak memiliki harta secara persendirian

sebaliknya dikehendaki berkongsi bersama-sama orang lain. Hal ini menyebabkan rakyat

yang lain tidak bebas untuk berharta. Pemerintahan berbentuk republik pula mengamalkan

sistem demokrasi namun tidak ada raja yang memerintah dan ketua negara ialah presiden.

Pemerintahan jenis komunis pula menolak kepercayaan kepada tuhan dan semua anggota

masyarakat dianggap sama dari aspek sosial. Sistem pemerintahan ini menggunakan


4/37

4

kekerasan untuk mencapai matlamat dan berpegang pada prinsip matlamat menghalalkan

cara. Ekonomi menjadi hak milik negara seperti yang berlaku di Korea Utara.

Berdasarkan semua jenis pemerintahan, ternyata sistem demokrasi berparlimen lebih

sesuai untuk rakyat Malaysia yang mana rakyat terlibat dalam pemilihan pemerintah melalui

pilihan raya yang diadakan lima tahun sekali. Sistem demokrasi berparlimen yang dipilih

adalah mengikut model Westministeryang terdapat di United Kingdom. Pilihan raya umum

diadakan untuk memilih ahli Parlimen peringkat persekutuan manakala pilihan raya kecil

diadakan untuk memilih Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN). Kedua-dua pilihan raya

menjadi simbolik kekuasaan rakat untuk memilih wakil rakyat pilihan mereka. Suara rakyat

akan disampaikan oleh wakil rakyat yang dipilih semasa pilihan raya. Sistem demokrasi

berparlimen yang berpusatkan undian pilihan raya yang dilakukan sama ada telah tamat

tempoh atau berlaku kematian ahli. Melalui pilihan raya, rakyat menentukan pemerintah

yang akan mentadbir kawasan mereka dan tidak ada penindasan atau pilih kasih dalam

pemerintahan wakil rakyat.

Malaysia mempunyai beberapa ciri yang berbeza jika dibandingkan dengan negara

demokrasi lain seperti pengamalan konsep demokrasi berparlimen yang mana Parlimen

terbahagi kepada dua iaitu dewan rakyat dan dewan negara. Ketertinggian Parlimen terserlah

apabila senator tidak boleh didakwa atas usul yang dibahaskan di dalam dewan. Dalam

demokrasi berparlimen juga, ketua negara ialah Yang di-Pertuan Agong menunjukkan

bahawa Malaysia mempunyai konsep raja berperlembagaan. Pembahagian antara kerajaan

pusat dan kerajaan negeri begitu jelas ketara apabila wujud pembahagian dalam Senarai

Persekutuan, Senarai Negeri dan Senarai Bersama. Konsep Doktrin Pengasingan Kuasa jelas

menunjukkan pengasingan kuasa antara kerajaan persekutuan dan kerajaan negeri. Malaysia

mempunyai sebab tersendiri dalam mengagihkan tugas antara persekutuan dan negeri.

Pemusatan kuasa pada sesuatu badan boleh menyebabkan pertindihan kuasa sekali

gus meningkatkan jenayah korupsi berlaku. Tugas yang terlalu banyak dan membebankan

memberi ruang dan peluang kepada pihak yang tidak bertanggungjawab untuk mendesak agar

proses birokrasi dipermudah dengan suapan tertentu. Pengasingan kuasa memberi peluang

kepada badan-badan tersebut untuk membuat keputusan sendiri tanpa dipengaruhi oleh

badan-badan lain. Kuasa yang diberikan adalah untuk bertindak adil dalam semua perkara

dan setiap badan berhak untuk membuat keputusan sendiri demi kepentingan bersama.


5/37

5

Raja menjadi ketua negara manakala Perdana Menteri yang memenangi dua per tiga

dalam pilihan raya menjadi ketua kerajaan. Dalam sistem pemerintahan demokrasi

berparlimen terdapat doktrin pengasingan kuasa yang membahagikan kuasa dalam negara.

Pembahagian dilakukan mengikut senarai persekutuan, senarai negeri dan senarai bersama

yang mana tujuan pembahagian adalah untuk mengurangkan pemusatan kuasa setempat

sekali gus melancarkan sistem pentadbiran mengikut kerajaan negeri dan kerajaan pusat.

Yang di-Pertuan Agong sebagai ketua negara yang mempunyai kuasa ke atas tiga badan

utama iaitu badan eksekutif, badan perundangan dan badan kehakiman. Perdana Menteri

menjalankan tugas sebagai ketua kerajaan atas persetujuan Yang di-Pertuan Agong. Perdana

Menteri akan mendapatkan tandatangan daripada Yang di-Pertuan Agong bagi mengesahkan

sesuatu dasar yang digubal dan seterusnya melaksanakan tugas atas perkenan baginda.

Parlimen menjadi symbol kekuasaan rakyat, walaupun pemilihan pemerintah

dilakukan melalui pilihan raya tetapi itu adalah cara terbaik untuk memberi peluang kepada

rakyat terlibat dalam pentadbiran negara. Sistem demokrasi berparlimen yang diamalkan kini

berbeza dengan sistem yang diamalkan sebelum kedatangan penjajah. Tidak dinafikan sistem

ini berasal dari Barat, namun ia sesuai diamalkan di Malaysia lantaran kerana masyarakatnya

majmuk. Di bawah doktrin pengasingan kuasa, terdapat tiga badan yang bertanggungjawab

melaksanakan segala arahan dan pentadbiran mengikut kata yang telah disepakati bersama.Badan eksekutif adalah badan utama yang terdiri daripada parlimen. Parlimen mengandungi

dewan rakyat dan dewan negara yang akan membahaskan segala permasalahan dan isu-isu

global serta menggubal dasar baru. Badan perundangan pula adalah tempat perundangan

dilaksanakan dan badan kehakiman adalah untuk menegakkan kebenaran yang terdiri

daripada mahkamah atasan dan mahkamah bawahan. Ketiga-tiga badan memainkan peranan

penting dalam menggerakkan Malaysia ke arah negara maju dan mentadbir negara dengan

lebih berwawasan.


6/37

6

4.0 BADAN PERUNDANGAN

Badan perundangan merupakan salah satu komponen yang terdapat dalam doktrin

pengasingan kuasa di negara kita. Fungsi badan perundangan ialah untuk mengubal,

meminda dan meluluskan undang-undang. Undang-undang atau peraturan-peraturan inilah

yang akan dijadikan panduan bagi pihak eksekutif di peringkat persekutuan dan peringkat

negeri untuk mentadbir dan menguruskan pemerintahan negara. Di peringkat persekutuan,

badan perundangan terletak di Parlimen manakala di peringkat negeri terletak di Dewan

Undangan Negeri. Komponen yang terdapat didalam badan perundangan di peringkat

persekutuan ialah Parlimen, Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Manakala pada peringkat

negeri pula ialah Dewan Undangan Negeri. Setiap komponen tersebut mempunyai peranan

tersendiri dalam bidang perundangan negara.

4.1 PARLIMEN

Komponen utama di dalam badan perundangan ialah Parlimen. Menurut Robertston

(1993) di dalam buku Mohd Syariefudin Abdullah, Mohamad Kamal Kamarudin dan Ahmad

Sohaimi Lazim (2009) mengatakan Parlimen merupakan satu perundingan (sonsultive

assembly) yakni kuasa perlembagaan diperlukan atau tidak diperlukan bagi tujuan untuk

membuat undang-undang rasmi negara. Struktur parlimen pula terdiri daripada :

Bikameral - Mempunyai dua buah House of Common dan House of lord di England

atau House of Senate di Amerika Syarikat, dewan seperti Dewan Rakyat dan Dewan

Negara di Malaysia atau Amerika Syarikat.

UnikamarelMempunyai satu dewan sahaja.

Parlimen di Malaysia terdiri daripada Yang di-Pertuan Agong dan dua majlis

parlimen iaitu Dewan Rakyat dan Dewan Negara. Parlimen mempunyai kuasa membuat

undang-undang meliputi perkara-perkara seperti yang termaktub di dalam jadual kesembilan

Perlembagaan. Menurut Wu Min Au (1986) mengatakan Di Malaysia, Parlimen wujud di

bawah kuasa Perlembagaan bertulis, oleh yang demikian, segala tindakan perundangannya

mestilah tidak bercanggah dengan Perlembagaan. Parlimen akan terus bersidang selama

lima tahun dari tarikh mensyuarat pertamanya selepas pilihan raya umum melainkan

dibubarkan lebih awal. Segala undang-undang yang dibuat melalui parlimen perlu diluluskan

oleh ketiga-tiga komponen dalam parlimen. Parlimen juga menjadi forum untuk


7/37

7

membincangkan hal-hal berkaitan kepentingan orang ramai. Perlembagaan telah

memperuntukkan pengecualian dipanggil Keistimewaan Ahli-ahli parlimen kepada ahlinya.

4.2 YANG DI-PERTUAN AGONG

Yang di-Pertuan Agong (YDPA) merupakan satu daripada tiga komponen parlimen

dan baginda berada di kemuncak badan perundangan. Walaupun YDPA merupakan badan

komponen Parlimen tetapi baginda tidak terlibat dalam proses mengubal undang-undang.

Penggubalan undang-undang sebenarnya terletak di tangan ahli-ahli Dewan Rakyat dan

Dewan Negara. Tugas YDPA yang telah ditetapkan oleh perlembagaan ialah boleh

memanggil parlimen untuk bersidang. YDPA juga mempunyai kuasa istimewa untuk

memberhentikan atau membubarkan parlimen. Selain itu, tugas-tugas YDPA juga ialah

memanggil mesyuarat parlimen, menamatkan penggal parlimen, membubarkan parlimen dan

Rang Undang-undang. YDPA tidak perlu menghadiri persidangan parlimen tetapi baginda

boleh bertitah semasa pembukaan rasmi penggal parlimen serta menyampaikan ucapan dalam

mana-mana majlis parlimen atau kedua-dua majlis parlimen. Hal ini bermakna YDPA tidak

mempengerusikan Dewan Rakyat dan Dewan Negara tetapi hanya menyampaikan titah

sahaja.

4.3 DEWAN RAKYAT

Dewan Rakyat adalah salah satu daripada tiga komponen Badan Perundangan

Persekutuan yang juga dikenali sebagai parlimen. Dewan rakyat merupakan satu majlis untuk

membolehkan rakyat menyampaikan hasrat dan mendapatkan pembelaan melalui wakil

mereka. Fungsi Dewan Rakyat adalah untuk menggubal undang-undang dan membincangkan

perkara-perkara berkaitan dengan kepentingan rakyat dan negara. Menurut Perkara 55 Fasal

1, Dewan Rakyat hendaklah dipanggil bersidang dari semasa ke semasa oleh YDPA. Dewan

Rakyat tidak boleh dibiarkan tanpa bersidang dalam tempoh enam bulan dari tarikh

persidangan akhir pada penggal yang lalu hingga persidangan yang pertama pada penggal

yang baharu.

Menurut perkara 47 Perlembagaan Persekutuan, syarat kelayakan untuk menjadi

anggota Dewan Rakyat ialah warganegara Malaysia, bermastautin di Malaysia dan berusia

tidak kurang daripada 21 tahun. Namun, tidak semua warganegara Malaysia yang berusia 21

tahun dan bermastautin di Malaysia boleh menjadi ahli Dewan Rakyat. Hal ini kerana kerusi

yang terdapat di Dewan Rakyat adalah terbatas. Menurut Chamil Wariya (2010) mengatakanbahawa anggota Dewan Rakyat bukan sahaja dipilih secara langsung oleh rakyat pada pilihan


8/37

8

raya, tetapi bilangan keahliannya juga apabila dibandingkan dengan Dewan Negara adalah

jauh lebih besar.

Anggota-anggota Dewan Rakyat boleh hilang kelayakan atas sebab-sebab seperti

tidak sempurna akal, muflis, memegang jawatan lain yang berpendapatan, serta lain-lain

sebagaimana menurut Perkara 48 Perlembagaan Persekutuan. Dewan Rakyat diketuai oleh

seorang Yang Dipertua dan dibantu oleh dua Timbalan Ynag Dipertua dan seorang

setiausaha. Yang Dipertua dan Timbalan Yang Dipertua perlu dilantik dalam kalangan ahli

Dewan Rakyat. Menurut Perkara 57 Fasal 5, Yang Dipertua Dewan Rakyat dibenarkan

melibatkan diri atau memegang jawatan dalam pertubuhan atau badan kebajikan atau

sukarela yang memberikan faedah kepada masyarakat dengan syarat tidak mendapat saraan,

hadiah, keuntungan atau faedah daripada pertubuhan tersebut.

4.4 DEWAN NEGARA

Dewan Negara adalah majlis Parlimen yang diwujudkan sewaktu negara mencapai

kemerdekaan pada 31 Ogos 1957. Jika dibandingkan dengan Dewan Rakyat, jumlah

keanggotaan Dewan Negara adalah lebih kecil. Fungsi utama Dewan Negara ialah

membahaskan rang undang-undang dengan lebih halus dan terperinci. Selain itu, fungsi

Dewan Negara juga adalah untuk membincangkan perkara-perkara yang berkaitan dengan

kepentingan umum. Menurut Perlembagaan Persekutuan Perkara 45, Dewan Negara

hendaklah dianggotai oleh 70 orang ahli. Mereka yang dilantik menjadi ahli Dewan Negara

biasanya merupakan orang yang telah membuat jasa cemerlang dalam perkhidmatan awam.

Seseorang ahli Dewan Negara akan memegang jawatan selama tiga tahun iaitu satu penggal

dan tempoh maksimum jawatan ahli Dewan Negara adalah selama enam tahun iaitu dua

penggal.

Seseorang yang menjadi ahli dalam Dewan Negara akan digelar sebagai Senator.

Seorang Yang Dipertua atau Timbalan Yang Dipertua akan dipilih dalam kalangan ahli-ahli

dewan itu sendiri. Tugas utama Yang Dipertua adalah mempengerusikan siding Dewan,

menjaga tatatertibdewan, sebagai jurucakap dewan dan memastikan bilangan ahli dewan

mencukupi untuk siding dijalankan iaitu sekurang-kurangnya 10 orang. Dewan Negara juga

mempunyai Setiausaha yang dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong. Dewan negara tidak

mempunyai kuasa menolak sesuatu rang undang sebelum dikemukakan kepada Yang di-

Pertuan Agong untuk diperkenan. Namun begitu, Dewan Negara mempunyai kuasa bagi


9/37

9

menagguhkan sesuatu rang undang-undang sebagaimana yang tercatat di bawah

perlembagaan tersebut.

4.5 DEWAN UNDANGAN NEGERI (DUN)

Dewan Undangan Negeri (DUN) ialah badan perundangan di peringkat negeri. Ahli

DUN dipilih oleh rakyat di dalam pilihan raya yang dijalankan. DUN di setiap negeri

berkuasa untuk mengubal dan meluluskan undang-undang bagi negeri berkenaan. DUN

mempunyai kuasa untuk menggubal dan meluluskan undang-undang bagi negeri berkenaan.

DUN juga berkuasa terhadap senarai negeri dan senarai bersama yang telah termaktub di

dalam jadual kesembilan Perlembagaan Persekutuan. Antara kelayakan untuk menjadi calon

di dalam DUN ialah berwarganegara Malaysia, berumur 21 tahun ke atas, sempurna akal dan

tidak muflis. Fungsi DUN ialah sebagai forum bagi membahaskan hal kerajaan dan rakyat di

peringkat negeri. Peranan DUN di dalam bidang perundangan ialah meluluskan atau menolak

sebarang rang undang-undang. DUN juga berperanan dalam meminda undang-undang negeri

atau perlembagaan negeri.

5.0BADAN EKSEKUTIF

Di Malaysia, kerajaan mengamalkan sistem demokrasi berparlimen dan doktrin

pengasingan kuasa. Dalam sistem demokrasi berparlimen, rakyat diberi kuasa untuk memilih

pemimpin negara melalui sistem pilihanraya. Sekiranya rakyat tidak berpuas hati dengan

sebarang tindakan atau dasar kerajaan, rakyat boleh menafikan penguasaan pemerintah

dengan tidak memilih mereka ketika pilihanraya yang seterusnya. Pemerintahan di Malaysia

memegang kepada konsep doktrin oengasingan kusa. Dalam konsep ini, ketiga-tiga badan ini

mempunyai bidang kuasa masing-masing dan tidak menjalankan kuasa badan-badan lain.

Tujuan utama konsep ini adalah untuk mengelakkan pemusatan kuasa di satu badan sahaja.

Terdapat tiga badan di bawah doktrin pengasingan kuasa iaitu badan eksekutif, badan

legislatif dan badan kehakiman.

Badan Eksekutif merupakan salah satu badan di bawah Doktrin Pengasingan Kuasa

yang diilhamkan oleh Cherles de Secondat, Baron de Monterquieu. Pada tahun 1748, sebuah

risalah tentang teori politik yang diberi tajuk The Spirit of Laws pertama kali diterbitkan

oleh Cherles de Secondat dan Baron de Monterquieu dengan bantuan Claudine Gurin de

Tencin. Teori tersebut telah menjadi asas fahaman pengasingan kuasa yang diamalkan oleh

kerajaan-kerajaan di seluruh dunia, termasuk Malaysia dan Amerika Syarikat. Di sesetengah


10/37

10

kerajaan demokrasi, badan eksekutif mempunyai kuasa menerima atau menolak rang undang-

undang yang telah digubal oleh badan perundangan. Walau bagaimanpun, badan eksekutif

wajib bertindak berlandaskan undang-undang dalam melaksanakan tugas-tugasnya.

Badan eksekutif di Malaysia juga mempunyai fungsi yang tersendiri. Tugas badan

eksekutif adalah untuk merangka dasar-dasar persekutuan manakala rang undang-undang

akan dibuat oleh badan perundangan. Dasar-dasar dan rang undang-undang merupakan dua

perkara yang berbeza. Dasar merupakan fahaman atau halatuju yang ingin digunapakai oleh

badan pentadbiran dan seseorang tidak boleh dikenakan undang-undang sivil atau sebarang

denda atau hukuman sekiranya kelakuannya bercanggah dengan dasar-dasar negara. Perkara

ini berbeza dengan pelaksanaan undang-undang, seseorang itu akan dikenakan denda atas

kesalahannya sekiranya dia didapati menyalahi rang undang-undang yang telah diwartakan.

Rang undang-undang merupakan satu cadangan pembentukan undang-undang baru yang

belum diluluskan dan diberikan perkenan.

Sistem pentadbiran di Malaysia dilaksanakan oleh Badan Eksekutif yang diketuai oleh

Perdana Menteri dan Jemaah Menteri. Namun, mengikut Perkara 39 Perlembagaan

Persekutuan, kuasa pentadbiran Kerajaan Persekutuan terletak pada tangan Yang di-Pertuan

Agong tetapi kuasa ini dijalankan oleh Kabinet atau Jemaah Menteri. Peranan Yang di-

Pertuan Agong dalam badan eksekutif ialah melantik Perdana Menteri menurut budi bicara

baginda dengan syarat-syarat seperti yang telah ditetapkan. Syarat-syaratnya ialah Perdana

Menteri mestilah seorang anggota Dewan Rakyat yang mendapat kepercayaan majoriti atau

2/3 daripada ahli Dewan Rakyat dan kewarganegaraannya perlu diperolehi melalui kuatkuasa

undang-undang. Tugas Yang di-Pertuan Agong yang seterusnya ialah melantik menteri-

menteri lain dari anggota-anggota Dewan Rakyat dan Dewan Negara atas nasihat Perdana

Menteri.


11/37

11

5.1 PENTADBIRAN PERINGKAT PERSEKUTUAN

Terdapat tiga peringkat pentadbiran kerajaan di Malaysia iaitu peringkat persekutuan,

peringkat negeri dan peringkat daerah. Pada peringkat persekutuan, kuasa pentadbiran

terletak pada tangan Yang di-Pertuan Agong tetapi badan yang menjalankan kuasa ialah

Kabinet atau Jemaah Menteri. Jemaah Menteri ini merupakan badan pengurusan tertinggi

yang menjalankan tugas atas nama Yang di-Pertuan Agong. Peranan utama Jemaah Menteri

ialah membentuk segala dasar kerajaan yang kemudian diluluskan oleh Kabinet. Jemaah

Menteri diketuai Perdana Menteri dan dibantu oleh menteri-menteri lain bagi melaksanakan

dasar-dasar kerajaan yang telah digubal. Selain itu, kabinet berperanan memperinci dasar-

dasar umum yang dijanjikan kepada rakyat untuk membentuk dasar koordinasi yang

mewujudkan kerajaan yang cekap dan efektif. Bagi tujuan melaksanakan dasar kerajaan yang

dibentuk dengan lancar, Jabatan Perdana Menteri akan menyelaras mana-mana kementerian

berkaitan yang akan melaksanakannya. Sekiranya muncul sebarang masalah kecemasan yang

melibatkan negara dan rakyat, kabinet akan menubuhkan Jawatankuasa secara tetap atau

sementara dan Majlis-majlis bagi membantu menyelaras dan mengatasi sesuatu masalah

negara.

Jawatan terpenting dalam badan eksekutif ialah Perdana Menteri. Di Malaysia,

Perdana Menteri mengetuai barisan kabinet, memimpin dan menjalankan tugas pentadbiran

negara. Beliau memegang jawatan terpenting di Malaysia iaitu ketua kepada Jemaah Menteri

atau Ketua Kabinet. Ketua Kabinet merupakan badan pelaksanaan tertinggi dalam

menggerakkan sistem pentadbiran negara. Bagi melayakkan seseorang itu memegang jawatan

Perdana Menteri, seseorang itu akan dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong daripada ahli

Dewan Rakyat dan perlu mendapat kepercayaan majoriti anggota dewan tersebut. Dengan

kata lain, Perdana Menteri ialah ketua parti yang memerintah negara pada masa itu. Setelah

dilantik sebagai Perdana Menteri, beliau berhak memilih anggota-angota kabinet untuk

besama berjuang dalam melaksanakan pentadbiran iaitu beliau mempunyai kuasa untuk

menamakan sesiapa sahaja untuk dilantik Yang di-Pertuan Agong sebagai anggota kabinet.


12/37

12

Dalam pentadbiran negara, Perdana Menteri dibantu oleh Timbalan Perdana Menteri

dan menteri-menteri lain dikalangan anggota Dewan Rakyat. Selaku Ketua kabinet, Perdana

Menteri mempunyai autoriti mempengerusikan mesyuarat parlimen yang diadakan setiap

minggu. Bererti, Perdana Menteri mempunyai kuasa sepenuhnya dalam mengendalikan

perjalanan mesyuarat mingguan tersebut. Sekiranya muncul isu ketidakpercayaan terhadap

Perdana Menteri, maka terdapat du acara yang perlu dilakukannya. Yang pertama ialah

meletakkan jawatan bersama-sama menteri kabinetnya atau cara yang kedua ialah

membubarkan parlimen dengan persetujuan Yang di-Pertuan Agong. Perdana Menteri harus

meletakkan jawatan bersama kabinetnya jika berlaku isi ketidakpercayaan terhadap beliau

kerana kabinet bertanggungjawab secara kolektif kepada Parlimen. Jadi, semua anggota

kabinet perlu sama-sama bertanggungjawab atas segala keputusan yang dibuat kabinet.

Beberapa buah kementerian, jabatan dan badan berkanun telah diwujudkan untuk

melaksanakan tugas-tugas badan eksekutif Kerajaan Persekutuan secara terperinci. Bilangan

kementerian, jabatan dan badan berkanun ini ditambah dari semasa ke samasa untuk

melaksanakan rancangan atau dasar yang telah dibuat oleh kerajaan. Pembahagian tugas

secara jelas dan perperingkat ini membantu keberkesanan pelaksanaan tugas badan eksekutif

dalam mencapai sesuatu objektif dasar. Kementerian merupakan agensi pelaksanaan tertinggi

kerajaan yang diketuai seorang menteri dengan portfolionya. Menteri dalam sesuatukementerian dibantu oleh Timbalan Menteri, Setiausaha Parlimen, Setiausaha politik dan

pegawai-pegawai lain. Fungsi am kementerian ialah merancang dan menggubal dasar pada

peringkat kementerian di samping mengawal dan menyelaras program kementerian.

Kementerian juga mengawal perbelanjaan pembangunan dan operasi kementerian supaya

pelaksanaannya tidak melebihi peruntukan yang telah diberikan. Terdapat juga menteri-

menteri yang tidak mengetuai mana-mana kementerian dan diberi tugasan khas iaitu Menteri

Tidak Berfolio. Golongan menteri ini terletak di bawah Jabatan Perdana Menteri. Jabatan

Perdana Menteri merupakan jabatan yang bercirikan Kementerian dan merupakan

Kementerian tertinggi dalam kalangan kementerian. Di bawah kementerian tertentu terdapat

juga beberapa badan berkanun dan agensi kerajaan. Badan berkanun merupakan agensi

separuh kerajaan yang ditubuhkan di bawah Akta Parlimen. Tujuannya ialah untuk

membolehkan kerajaan bergiat dalam pembangunan sosial-ekonomi.


13/37

13

5.2 PENTADBIRAN PERINGKAT NEGERI

Kuasa eksekutif di peringkat negeri terlatak pada Sultan atau Raja atau Yang

Dipertuan Besar atau Yang Dipertuan Negeri mengikut perlembagaan negeri masing-masing

Ketua pentadbiran negeri ialah Menteri Besar atau Ketua Menteri dan dibantu oleh

Timbalannya dan ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri. Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri

merupakan badan kepimpinan negeri yang bertindak sebagai badan pemerintah dan membuat

dasar bagi sesebuah negeri. Ahli-ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri terdiri daripada ahli

Dewan Undangan Rakyat. Sama seperti ahli kabinet yang dinamakan calon oleh Perdana

Menteri dan dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong, ahli majlis dilantik oleh Sultan atau Yang

di-Pertua Negeri atas nasihat Menteri Besar atau Ketua Menteri bagi setiap negeri. Setiap ahli

termasuk Menteri Besar yang menganggotai majlis ini memegang portfolio atau tugas

tertentu. Setiausaha Kerajaan Negeri, Pegawai Kewangan Negeri dan Penasihat Undang-

undang Negeri adalah pegawai-pegawai ex-officio kepada Majlis Mesyuarat Kerajaan

Negeri. Setiap negeri mempunyai Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri kecuali Wilayah

Persekutuan kerana ia tidak mempunyai Dewan Undangan Negeri. Di Sabah, majlis tersebut

dikenali sebagai Kabinet Negeri manakala di Sabah dikenali sebagai Majlis Tertinggi.

Menteri Besar atau Ketua menteri bersama ahli Majlis Mesyuarat Kerajaan Negeri

bertindak sebagai pembuat dasar pentadbiran kerajaan negeri yang tertakluk kepada Senarai

Negeri dan Senarai Bersama seperti yang diperuntukan dibawah Perlembagaan Persekutuan.

Jadual berikut menunjukkan bidang kuasa yang tertakluk di bawah kerajaan negeri, kerajaan

persekutuan dan bidang kuasa yang dikongsi bersama.

Senarai Persekutuan Senarai Bersama Senarai Negeri

- Pertahanan

- Hal-hal luar negeri- Keselamatan dalam negeri- Undang-undang jenayahdan sivil- Kewarganegaraan- Pilihanraya Persekutuan- Perdagangan, Perniagaandan Industri- Kewangan- Pengangkutan- Perkapalan

- Ukur- Kerjaraya Persekutuan dan

- Kebajikan Sosial

- Perlindungan binatang liar,taman kebangsaan- Biasiswa- Pengembaraan- Perusahaan Ternakan- Perancanagn bandar dandesa (kecuali WP)- Pengaliran dan pengairan- Kesihatan Awam, peraturankesihatan- Pemulihan tanah

perlombongan

- Undang-undang orang

Muslim, agama dan adatMelayu- Pertanian dan Perhutanan- Tanah- Perkhidmatan tempatan- Kerajaan Tempatan- Jentera Kerajaan Negeri- Hari kelepasan Negeri- Kerjaraya Negeri dan Air- Penyu dan penangkapanikan di sungai


14/37

14

Tenaga- Kesihatan dan Ubat- Pelajaran- Kebajikan Orang Asli- Buruh dan Kebajikan Sosial

- Pekerjaan Ikhtisas- Persatuan yang tidakditubuhkan- Kawalan pes pertanian- Hari kelepasan amPersekutuan- Penapisan- Penerbitan- Perumahan Persekutuan- Panggung wayang dan pusathiburan awam (kecuali lesen)

- Syarikat kerjasama

Merujuk kepada jadual di atas, pentadbiran dalam negeri hanya meliputi

tanggungjawab yang berkaitan dengan hal-ehwal tanah dan galian, air, agama, pertanian,

pendidikan, perhutanan dan sebagainya. Bidang kuasa yang tertakluk di bawah Senarai

Bersama juga tanggungjawab pentadbiran negeri bersama-sama dengan kerajaan persekutuan

untuk mengendalikannya. Antara isu-isu yang terdapat dalam Senarai Bersama ialah

kebajikan sosial, perlindungan binatang liar, biasiswa, perusahaan ternakan dan banyak lagi.

Jadi, dasar-dasar yang digubal oleh kerajaan negeri hanya boleh meliputi perkara-perkara

seperti yang dinyatakan dalam Senarai Bersama dan Senarai Negeri seperti diperuntukkan

dalam Perlembagaan Persekutuan sahaja.

Semua dasar kerajaan negeri dibentuk di Dewan Undangan Negeri dan

dipertanggungjawabkan kepada Setiausaha Kerajaan Negeri untuk menyelaraskannya.

Pejabat ini akan menurunkan kuasa kepada Pejabat Daerah yang akan menentukan

pembangunan daerah. Di Sarawak, pentadbiran diketuai oleh Ketua Menteri yang dibantu

oleh Timbalan dan Ahli Majlis Tertinggi bagi melaksanakan dasar kerajaan negeri. Struktur

pentadbiran di Sarawak dibahagikan kepada empat bahagian iaitu Bahagia yang ditadbir oleh

Residen, daerah ditadbir oleh Pegawai Daerah, daerah kecil ditadbir oleh Pegawai Anak

Negeri dan Ketua Kampung mentadbir kampung. Manakala di Sabah hanya mempunyai dua

peringkat pentadbiran iaitu peringkat daerah dan peringkat kampung yang masing-masing

ditadbir oleh Ketua Anak Negeri dan Ketua Kampung.


15/37

15

5.4 PENTADBIRAN PERINGKAT DAERAH

Pentadbiran peringkat daerah meupakan peringkat terakhir pentadbiran. Pada

peringkat ini, pentadbiran diketuai oleh Pegawai Daerah dan dibantu oleh beberapa orang

penolong. Pegawai Daerah dibantu oleh beberapa orang penghulu yang menjadi ketua mukim

atau ketua kampung yang mengetuai kampung masing-masing. Badan eksekutif menjadi nadi

kepada kemajuan negara dan memainkan peranan yang amat penting dalam pembangunan

sosio-ekonomi di Malaysia selepas mencapai kemerdekaan pada tahun 1957.

6.0 BADAN KEHAKIMAN

Merujuk kepada Kamus Dewan edisi keempat (2013), kehakiman bermaksud segala

hal yang berkaitan dengan urusan hukum (undang-undang) dan pengadilan. Badan

kehakiman bermaksud badan yang diberi kuasa untuk mentafsirkan undang-undang dan

ahlinya terdiri daripada para hakim yang dilantik oleh ketua negara.Fungsi utama kehakiman

adalah menjalankan pentadbiran secara adil dan saksama di Malaysia. Ketua bidang

kehakiman adalah Ketua Hakim Negara dan Ketua Pendaftaran Mahkamah. Kehakiman

bertanggungjawab dalam menyelesaikan pertikaian individu dengan individu atau kerajaan

dengan memutuskan sama ada mereka yang didakwa bersalah atau tidak berdasarkan bukti

yang dikemukakan. Selain itu, kehakiman mengisytiharkan tindakan kerajaan tidak sah

sekiranya bercanggah dengan perlembagaan dan memelihara hak kewarganegaraan daripada

pencabulan pihak kerajaan.

6.1 SEJARAH KEHAKIMAN

Sejarah kehakiman bermula sebelum kedatangan Barat, masyarakat Tanah Melayu

mempunyai sistem perundangan sendiri. Negeri-negeri Semenanjung Tanah Melayu telah

menggunakan Undang-undang Adat Melayu sementara Sabah dan Sarawak menggunakan

Undang-undang Adat Bumiputera. Banyak undang-undang yang wujud pada masa itu

dipengaruhi oleh unsur Hindu dan Islam. Pada zaman itu, masyarakat Melayu dibahagikan

kepada dua kelompok iaitu masyarakat matrilineal dan masyarakat patrilineal, terutama di

Negeri Sembilan. Masyarakat matrilineal mengamalkan Adat Perpatih manakala masyarakat

patrilineal mengamalkan Adat Temenggung. Pada Zaman Kesultanan Melayu Melaka,

kerajaan tersebut menggunakan Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melakasebagai asas kepada sistem perundangan di Melaka. Setelah kedatangan penjajah British,


16/37

16

undang-undang asal telah mengalami perubahan contohnya Common Law. Undang-undang

Malaysia pada hari ini diperoleh daripada lima punca yang utama iaitu:

a) Undang-undang bertulis, iaitu Perlembagaan dan Perundangan Persekutuan danNegeri

b) Keputusan-keputusan Mahkamah

c) Undang-undang Inggeris

d) Undang-undang Islam

e) Undang-undang Adat

6.2 KUASA KEHAKIMAN

Kuasa kehakiman bagi badan-badan kehakiman di Malaysia diperuntukkan dalam

Perkara 121 (1) Perlembagaan Persekutuan Malaysia. Fungsi-fungsi kehakiman dilaksanakandengan mewujudkan sistem mahkamah. Mahkamah yang mempunyai kuasa yang besar

dalam bidang perundangan dan bidang pentadbiran. Badan kehakiman mempunyai kebebasan

dalam kedudukan yang tidak memihak kepada badan perundangan dan pentadbiran. Sistem

kehakiman di Malaysia berbentuk persekutuan seperti yang diamalkan oleh negara lain.

Mahkamah di Malaysia juga berdasarkan sistem persekutuan seperti Mahkamah Agung,

Mahkamah Tinggi, Mahkamah Tentera, Mahkamah Buruh. Kelakuan hakim Mahkamah

Persekutuan, Rayuan atau Tinggi tidak boleh dibincangkan dalam parlimen kecuali sokongan ahli dewan, ia juga tidak boleh sama sekali dibincangkan dalam Dewan Undangan Negeri.

Menurut MGG Pillai (2001), beliau menjelaskan bahawa semenjak pindaan

perlembagaan 1988, badan kehakiman telah kehilangan kuasa kehakiman yang diperuntukkan

kepadanya. Sekiranya para hakim mahukan mereka dengan mudah sahaja boleh

mengisytiharkan pindaan perlembagaan 1988 sebagai tidak mengikut perlembagaan dan

menyalahi undang-undang berdasarkan satu alasan yang mudah iaitu pindaan tersebut

bermaksud untuk menghakis kuasa kehakiman yang menjadi ciri-ciri dasar atau prinsip-

prinsip asas kepada perlembagaan. Peruntukan perlembagaan boleh dipinda melalui artikel

159. Namun ia mestilah diiktiraf bahawa terdapat peruntukan-peruntukan tertentu yang

membentuk ciri-ciri dasar perlembagaan yang tidak boleh dipinda; dan dengan memindanya

akan membinasakan terus keseluruhan perlembagaan itu sendiri. Hakim mempunyai budi

bicara dalam membuat keputusan kerana hanya para hakim yang boleh mengisytiharkan

undang-undang dan artikel yang dipinda dari perlembagaan sebagai tidak sah, tidak mengikut

perlembagaan dan tidak boleh dikuatkuasakan.


17/37

17

6.3 KETUA HAKIM NEGARA

Perlantikan seorang hakim dibuat oleh Yang di-Pertuan Agong setelah berunding

dengan Majlis Raja-Raja dan mendapat nasihat daripada Perdana Menteri. Perdana Menteri

perlu berunding dengan Ketua Hakim Negara sebelum melantik hakim tersebut. Ketua Hakim

Negara akan memantau segala perlakuan hakim-hakim yang berada di bawah kuasanya dan

menentukan hukuman jika didapati bersalah dalam kalangan hakim-hakim yang dilantik.

Yang di-Pertuan Agong memerlukan syor-syor sebuah tribunal untuk memecatkan Ketua

Hakim Negara. Ahli tribunal dipilih oleh Perdana Menteri melalui pandangan Ketua Hakim

Negara dan kemudian dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong. Apabila keputusan tribunal

diterima, seorang hakim boleh digantung tugasnya.

6.4 MAHKAMAH-MAHKAMAH

6.4.1 MAHKAMAH SIVIL

Undang-undang sivil merujuk kepada hubungan antara individu dan individu yang

mana mahkamah sivil akan mengadili kes-kes sivil. Individu yang terlibat dengan kes sivil

sahaja berhak membuat sebarang tuntutan ke atas kes tersebut. Undang-undang sivil bersifatuntuk memberi pengajaran kepada manusia supaya lebih bertanggungjawab dan mengelakkan

kecuaian berulang lagi. Hukuman yang dikenakan berbentuk ganti rugi, bayaran pampasan

atau mahkamah boleh megeluarkan tegahan atau injuksi sesuatu pelaksanaan kontrak.

Hukuman yang dikenakan lebih ringan jika dibandingkan dengan hukuman jenayah yang

boleh menyebabkan seseorang dipenjarakan. Mahkamah sivil boleh dibahagikan kepada dua

kategori iaitu mahkamah atasan dan mahkamah bawahan. Mahkamah atasan terdiri daripada

Mahkamah Persekutuan, Mahkamah Rayuan dan Mahkamah Tinggi. Mahkamah rendah

terdiri daripada Mahkamah Sesyen, Mahkamah Juvana, Mahkamah Majistret, Mahkamah

Tuntutan kecil dan Mahkamah Penghulu.


18/37

18

Mahkamah Persekutuan merupakan mahkamah yang tertinggi di Malaysia.

Mahkamah Persekutuan mempunyai kuasa untuk menyelesaikan pertikaian antara kerajaan

Negeri dan kerajaan Persekutuan dan menentukan pengesahan bagi undang-undang yang

dibuat oleh Parlimen dan Dewan Undangan Negeri. Mahkamah ini merupakan mahkamah

yang tertinggi untuk mendengar kes-kes rayuan sivil dan jenayah dari Mahkamah Rayuan dan

Mahkamah Tinggi.Mahkamah Rayuan pula membicarakan rayuan kes sivil terhadap

keputusan Mahkamah Tinggi. Kes sivil yang nilai tuntutannya kurang daripada RM250,000

tidak boleh membuat rayuan di mahkamah ini. Mahkamah Rayuan membincangkan kes

rayuan bagi kes jenayah sahaja.

Mahkamah Tinggi mempunyai kuasa dalam membicarakan kesalahan yang dilakukan

oleh warganegara Malaysia dan warganegara asing yang berada di Malaysia. Kes sivil yang

dibincangkan melibatkan hal-hal penjagaan kanak-kanak dan orang tidak siuman, wasiat,

perkahwinan serta penceraian bagi bukan Muslim dan kemuflisan. Mahkamah Tinggi

mempunyai kuasa untuk mendengar kes rayuan sivil dari Mahkamah Rendah yang melebihi

RM25,000 manakala kes rayuan jenayah yang melebihi RM25. Mahkamah ini memberi

nasihat kepada Mahkamah Rendah mengenai tatacara dan prosiding di mahkamah.Mahkamah

Sesyen merupakan mahkamah yang tertinggi dalam komponen mahkamah rendah.

Mahkamah Sesyen membicarakan kes jenayah dan sivil. Kes sivil yang dibicarakan tidakmelebihi RM25,000 manakala semua jenis kes jenayah dibicarakan kecuali kes yang

menjatuhkan hukuman mati. Mahkamah Sesyen menjalankan siasatan awal sebelum

seseorang itu dibicarakan di Mahkamah Tinggi, seseorang itu akan dibicarakan di Mahkamah

Tinggi dengan bukti yang cukup.

Terdapat Mahkamah Majistret Kelas I dan Kelas II. Mahkamah Majistret Kelas I

membincangkan kes-kes sivil dan jenayah. Kes jenayah melibatkan hukuman penjara dan

hukuman denda. Hukuman yang maksimum dikenakan ialah lima tahun penjara dan denda

RM10,000, sebatan 12 kali atau ketiga-tiganya sekali. Hukuman yang lebih tinggi akan

dikenakan dengan kes-kes di bawah Akta Dadah Berbahaya 1952, Akta Kastam 1957 dan

Akta Keseksaan 1953. Mahkamah Majistret Kelas II membicarakan kes jenayah yang

menjatuhkan hukuman maksimum iaitu 12 bulan penjara dan denda RM1,000 atau kedua-

duanya sekali manakala kes sivil, nilai tuntutan tidak melebihi RM3,000.


19/37

19

Mahkamah Juvana membincangkan kes-kes jenayah kanak-kanak yang berumur

antara 10 hingga 18 tahun dan perbicaraan adalah tertutup. Seseorang kanak-kanak yang

didapati bersalah akan dihantar ke sekolah pemulihan akhlak sehingga mencapai 21 tahun.

Mahkamah Penghulu merupakan mahkamah yang paling rendah dalam komponen

Mahkamah Rendah. Mahkamah ini membicarakan kes-kes sivil dan jenayah dan

dikendalikan oleh penghulu sesuatu mukim. Kes sivil melibatkan tuntutan tidak melebihi

daripada RM50 manakala kes jenayah mengenakan denda sebanyak RM25 sahaja. Rayuan

Mahkamah Penghulu boleh dilakukan di Mahkamah Majistret.

6.4.2 MAHKAMAH NEGERI

Setiap negeri mempunyai mahkamah tersendiri yang mana ia tertakluk di bawah

pentadbiran negeri masing-masing. Mahkamah syariah terdiri daripada mahkamah syariah

rayuan, mahkamah tinggi syariah dan mahkamah rendah syariah.Mahkamah Syariah

bertujuan untuk mengadili umat Islam dengan membicarakan kes-kes sivil dan jenayah. Kes

sivil yang dibicarakan adalah berkaitan dengan nafkah dan tanggungjawab perkahwinan,

perceraian, wasiat, wakaf, pembahagian harta dan pusaka. Kes jenayah yang dibicarakan

pula ialah berjudi, berzina, tidak berpuasa, ajaran sesat, berkhalwat, penderaan terhadap isteriatau anak, minum minuman keras dan tidak menunaikan zakat serta fitrah. Kesalahan yang

besar akan dibicarakan di Mahkamah Tinggi Syariah manakala kesalahan kecil akan

dibicarakan di Mahkamah Rendah Syariah. Kes rayuan Mahkamah Tinggi Syariah akan

didengar oleh Mahkamah Syariah Rayuan.

Mahkamah Adat berperanan membicarakan kes-kes pelanggaran adat oleh suku-suku

kaum di Sabah dan Sarawak. Dalam mahkamah adat, pihak berkuasa tidak akan campur

tangan kerana setiap suku mempunyai ketua tertentu yang akan mengadili dan menjatuhkan

hukuman mengikut kesesuaian adat. Biasanya kes yang diuruskan oleh ketua-ketia tersebut

tidak berat dan hanya melibatkan hal-hal yang berlaku dalam kelompok masyarakat tersebut.

Sebagai contoh kes adalah seperti adat perkahwinan, undang-undang adat, adat-adat

keagamaan, adat suku kaum dan sebagainya.


20/37

20

6.4.3 MAHKAMAH KHAS

Mahkamah Khas membicarakan kes-kes yang khas sahaja. Mahkamah Tentera

menguruskan kes yang berkaitan dengan tingkah laku anggota tentera dan tidak

membicarakan kes-kes sivil dan jenayah. Kesalahan yang akan dibincangkan adalah seperti

arahan tidak dipatuhi apabila diberi oleh pihak atasan, tidak menjalankan tugas, mengabaikan

tugas tanpa mendapatkan kebenaran dan sebagainya. Mahkamah Khas boleh mengenakan

sebarang hukuman kecuali hukuman mati yang memerlukan pengesahan Yang di-Pertuan

Agong. Pesalah boleh membuat rayuan di Mahkamah Tinggi. Mahkamah Khas Raja-Raja

pula mengendalikan kesalahan Yang di-Pertuan Agong dan sultan dalam kes sivil dan

jenayah yang dilakukan dalam negara. Tindakan akan dikenakan terhadap Yang di-Pertuan

Agong atau sultan setelah mendapat keizinan Peguam Negara.


21/37

21

7.0 PENUTUP

Perlembagaan Malaysia merupakan tunjang utama dalam pembentukan,

pembangunan, kemajuan dan penyatuan pelbagai kaum di negara ini. Kekuatan masyarakat

dalam membangunkan Malaysia lantaran mendapat kemerdekaan 57 tahun yang lalu

bertunjangkan kepada perlembagaan yang menjadi nadi utama negara. Kepatuhan dan

ketaatan kepada perlembagaan akan menjaga kesejahteraan alam dan kehidupan

bermasyarakat khususnya dalam masyarakat majmuk. Suara rakyat adalah undian paling kuat

dalam menentukan pentadbiran negara. Kita tidak mahu rakyat tidak mengetahui tentang

pentadbiran negara sebaliknya harus melibatkan diri dalam pentadbiran. Segala selok belok

tentang negara harus diketahui dan perlembagaan negara menjadi sandaran kepada setiap

masyarakat untuk terus bergerak maju mengikut garis panduan yang ditetapkan.

Ketertinggian undang-undang menunjukkan Raja-raja Melayu masih berada pada

tahap tertinggi dalam negara. Meskipun Perlembagaan Malaysia adalah acuan daripada Barat

namun raja tetap berada di tampuk pemerintahan tertinggi. Masyarakat Malaysia mendapat

layanan yang sama adil, hak yang sama serta mampu hidup di bawah satu bumbung yang

sama, Hal ini menjadikan Malaysia gah di persada dunia meskipun Malaysia masih beradapada tahap negara membangun. Pentadbiran yang strategik dan teratur menjadikan Malaysia

cepat membangun dalam masa 57 tahun merdeka.

Kesimpulannya, jelas dapat dilihat bahawa Malaysia mempunyai sistem pentadbiran

yang tersendiri dan unik kerana berbeza dengan doktrin pengasingan kuasa yang asal.

Malaysia mengamalkan doktrin pengasingan kuasa yang menekankan kuasa relatif antara

badan perundangan, badan eksekutif dan badan kehakiman. Ketiga-tiga badan ini terletak

bawah Yang di-Pertuan agong selaku ketua negara yang mempunyai kuasa tertinggi dalam

ketiga-tiga badan tersebut. Penghormatan dan ketaatan kepada undang-undang tersebut

menjadikan Malaysia terus kekal aman dan sejahtera mengikut perlembagaan Justeru,

Malaysia adalah sebuah negara yang adil dan memberi peluang yang sama rata kepada semua

masyarakat demi kesejahteraan bersama-sama. Pemusatan kuasa dalam pemerintahan adalah

perkara yang cuba dielakkan.


22/37

22

8.0 KES-KES

DI DALAM MAHKAMAH TINGGI SYARIAH

DI KUALA TERENGGANU

SEMAKAN NO : 11300-0003-0021-2009

Dalam Perkara Semakan Kes Sabitan Perceraian

Dalam Mahkamah Rendah Syariah Daerah Marang

PERMOHONAN NO:11008-054-0271-2006

ANTARA

ZAKARIA @ SUPAR BIN ALI (KPT : 431104-11-5043) PEMOHON

DENGAN

HAZNAH @ MAZNAH BINTI EMBONG (KPT:491201-11-5218) RESPONDEN

ATAS KEHENDAKNYA SENDIRI Ketua Hakim Syarie, bersidang sebagai Hakim

Mahkamah Tinggi Syariah, telah memanggil untuk memeriksa Rekod Perbicaraan dan

Alasan Penghakiman yang telah dibuat oleh Hakim Bicara di dalam perkara permohonan

pengesahan lafaz cerai dalam Mahkamah Rendah Syariah Daerah Marang, Permohonan No.

11008-054-0271-2006. DAN setelah membuat pemeriksaan ke atas Rekod Perbicaraan dan

Alasan Penghakiman dalam Permohonan itu, MAKA PADA HARI INI YANG ARIF

HAKIM TELAH MEMBUAT PENGHAKIMAN SEMAKAN SEPERTI BERIKUT:-

Semakan ke atas perkara permohonan pengesahan lafaz cerai dalam Daerah Mahkamah

Rendah Syariah Daerah Marang, Permohonan No. 11008-054-0271-2006 ini dilakukan atas

kehendak saya sendiri. Kehendak saya sedemikian itu adalah lahir dari peristiwa pada hari

Rabu 6 Mei 2009, di dalam Kamar saya, yang mana saya terbaca satu salinan Laporan

Perubatan ke atas Zakaria @ Supar bin Ali, K/P: 431104-11-5043, bertarikh 04 Januari 2007.

Laporan Perubatan itu disediakan oleh Dr. Wan Munazri bin Wan Mustafa, Pegawai


23/37

23

Perubatan, Jabatan Psikiatri & Kesihatan Mental, Hospital Sultanah Nur Zahirah, Kuala

Terengganu. Kandungan salinan Laporan Perubatan itu antara lain menyebut;

... pihak kami mengesahkan bahawa Encik Zakaria mengalami penyakit organic

personality change with depressive illness.Penama telah terlibat di dalam kemalangan yang

mengakibatkan beberapa komplikasi kepada kesihatan fizikal dan juga mental. Penama telah

mengalami serangan penyakit sawan yang kerap.Terdapat perubahan emosi dan tingkah laku

yang ketara setelah beliau terlibat di dalam kemalangan. Penama sering menjadi mudah

marah, terlalu sensitif, hilang kawalan diri, impulsive dan sering berasa was-was terutama

apabila gejala kemurungan menjadi teruk. Ada kalanya perlakuan penama juga

agresif.Perwatakan beliau juga telah berubah dengan ketara berbanding semasa beliau tidak

terlibat di dalam kemalangan. Akibat dari perubahan perwatakan ini beliau sering mengalami

masalah berinteraksi secara sihat dengan orang ramai dan keluarga beliau. Penama juga tidak

cekap menangani sebarang stress yang dialami beliau.Walau bagaimanapun penama tidak

pernah mengalami sebarang gejala psikosis (hilang akal atau kewarasan). Beliau adalah waras

sepanjang masa dan boleh membezakan perkara baik dan tidak baik.

Encik Zakaria telah diberikan rawatan yang sewajarnya disamping pendekatan

psikoterapi. Perbincangan dengan pihak keluarga juga telah dijalankan bagi meningkatkan

penyertaan keluarga di dalam membantu penama menjalani kehidupan seharian secara

berkesan. Kemudian saya menyelidik, saya dapati Zakaria @ Supar bin Ali, K/P: 431104-11-

5043, penama yang disebut dalam Laporan Perubatan itu ada mempunyai kes di dalam

Mahkamah Rendah Syariah Daerah Marang. Kes yang dimaksudkan itu adalah permohonan


11008-054-0271-2006, oleh Zakaria sebagai Pemohon. Saya dapati juga bahawa permohonan


11008-054-0271-2006 itu telah dibuat keputusan oleh Tuan Hakim pada 7 Mac 2007. Saya

juga dapati bahawa Zakaria @ Supar bin Ali, K/P: 431104-11-5043, telah memasukkan satu

Notis Rayuan ke dalam Mahkamah Rendah Syariah Daerah Marang bertarikh 20 Mac 2007,

yang merayu atas sabitan perceraian antara Pemohon dengan Responden yang telah dibuat

oleh Tuan Hakim Mahkamah Rendah Syariah Daerah Marang itu.


24/37

24

Pada 7 Mac 2007 bersamaan 17 Safar 1428, Hakim Mahkamah Rendah Syariah

Daerah Marang dalam permohonan pengesahan lafaz cerai dalam Mahkamah Rendah Syariah

Daerah Marang, Permohonan No. 11008-054-0271-2006, oleh Zakaria sebagai Pemohon

telah membuat perintah-perintah seperti berikut;

Saya sabit telah berlakunya perceraian di antara Pemohon, Zakaria @ Supar bin Ali, KPT:

431104-11-5043 dengan Responden, Haznah @ Maznah binti Embong, KPT: 491201-11-

5218, pada 27 Oktober 2006 yang berupa talak tiga sekali gus (Bain Kubra). Perceraian

berlaku di luar Mahkamah dan tanpa kebenaran Mahkamah. Saya perintahkan kepada

Responden, Haznah @ Maznah binti Embong bereddah dengan 3 bulan Qamariah mulai

tarikh perceraian pada 27/10/2006 kerana semasa berlaku perceraian Responden telah putus

haid.Saya perintah Surat Akuan Nikah bil. Daftar: 32/69 Kuala Ibai, yang dikeluarkan oleh

Pendaftar Nikah Cerai Kerajaan Terengganu Daerah Kuala Terengganu, Terengganu

diserahkan kepada Mahkamah untuk proses pembatalan.Saya memberi pengiktirafan bahawa

alamat penyampaian terakhir pihak-pihak adalah seperti berikut:-

Zakaria @ Supar bin Ali

KM 25, Kg. Alur Tuman,

21600 Marang, Terengganu

Haznah @Maznah binti Embong

d/a: Kuarters Guru Sek. Men. Keb. Merchang,

Merchang, 21600 Marang, Terengganu

Saya putuskan bahawa tiada apa-apa persetujuan yang direkodkan dalam perbicaraan

ini.Saya memberi kebebasan kepada pihak-pihak untuk membuat apa-apa tuntutan lain

selepas ini.Saya juga dapati Rayuan sabitan perceraian antara Pemohon/Perayu dengan

Defendan belum lagi ada keputusan, kerana Hakim Bicara belum lagi menyiapkan Alasan

Penghakimannya.Setelah saya menilai fakta-fakta di atas, saya terus membuat arahan kepada

Hakim Bicara di dalam perkara permohonan pengesahan lafaz cerai di dalam Mahkamah

Rendah Syariah Daerah Marang, dalam Permohonan No. 11008-054-0271-2006, supaya

menyiapkan Alasan Penghakiman dengan serta merta dan tanpa kelengahan yang munasabah.


25/37

25

MENTERI DALAM NEGERI & ORS v. TITULAR ROMAN CATHOLIC

ARCHBISHOP OF KUALA LUMPUR

COURT OF APPEAL, PUTRAJAYA

MOHAMED APANDI ALI JCA, ABDUL AZIZ RAHIM JCA, MOHD ZAWAWI

SALLEH JCA

[CIVIL APPEAL NO: W-01-1-2010]

14 OCTOBER 2013

Ini adalah rayuan terhadap keputusan Hakim Mahkamah Tinggi kerana membenarkan

permohonan responden untuk perintah certioraribagi membatalkan keputusan perayu

pertama ('Menteri'), yang dibuat melalui surat bertarikh 7 Januari 2009, melarang responden

dari menggunakan perkataan 'Allah' dalam penerbitan mingguannya yang dipanggil 'Herald -

the Catholic Weekly' ('the Herald'). Tidak dinafikan bahawa larangan, yang merupakan

sebahagian dari syarat-syarat yang dikenakan ke atas permit penerbitan the Herald, adalah

ditujukan kepada versi Bahasa Melayu mingguan tersebut, dan tidak sebaliknya. Adalah juga

jelas bahawa dalam mengenakan larangan tersebut, Menteri telah bertindak di bawah s. 12

Akta Mesin Cetak dan Penerbitan 1984 ('Akta') dibaca bersama Borang B, Jadual Pertama

kepada Peraturan-Peraturan Mesin Cetak dan Penerbitan 1984 ('Peraturan'), dan kelihatannya

juga, di bawah arahan yang dikeluarkan terhadap penerbitan-penerbitan Kristian pada tahun

1986 melarang mereka dari menggunakan perkataan-perkataan 'Allah', 'Kaabah', 'Baitullah'

dan 'Solat' dalam penerbitan mereka masing-masing atas alasan menjaga ketenteraman dan

keselamatan awam ('Arahan 1986'). Walau apapun, di hadapan yang arif hakim, responden

berhujah bahawa Menteri, dalam melaksanakan syarat dan larangan, telah bertindak

secara ultra viresAkta, melanggari kaedah-kaedah keadilan asasi dan keadilan prosedur,

serta melanggari hak-hak keperlembagaan responden seperti yang termaktub di bawah fasal

3, 10, 11 dan 12 Perlembagaan Persekutuan ('Perlembagaan'). Penghujahan responden telahditerima oleh yang arif hakim yang dengan itu memutuskan bahawa keputusan Menteri

adalah tak sah dan batal dan salah di sisi undang-undang. Selanjutnya, menjadi pandangan

yang arif hakim bahawa: (i) fasal 3(1) Perlembagaan tidak memberi kuasa kepada Menteri

untuk melarang responden dari menggunakan perkataan 'Allah' dalam the Herald; (ii) fasal

11(1) Perlembagaan membenarkan agama-agama lain termasuk Kristian dianuti dengan aman

dan harmoni seiring dengan agama Islam, dan Menteri, dengan itu, telah mengambilkira

pertimbangan-pertimbangan yang tidak relevan apabila, dalam mengeluarkan larangan, beliau

antara lain mengambilkira kedudukan Islam sebagai agama Persekutuan di bawah fasal 3(1);


26/37

26

(iii) keputusan Menteri juga dicacatkan oleh kegagalan mengambilkira pertimbangan-

pertimbangan relevan, seperti fakta sejarah bahawa sejak bertahun-tahun perkataan 'Tuhan'

dalam Kitab Injil berbahasa Melayu sudah pun diterjemahkan sebagai 'Allah'; dan (iv) tiada

keterangan dikemukakan untuk menyokong dakwaan Menteri bahawa penggunaan perkataan

'Allah' oleh the Herald akan menggugat ketenteraman awam dan keselamatan negara, dan

oleh itu tiada asas bagi beliau untuk mengenakan syarat yang dipertikai tersebut.

Menteri dan perayu kedua, Kerajaan Malaysia merayu dan berikutnya membangkitkan hujah

bahawa perkataan 'Allah' adalah suci bagi orang-orang Islam dan kesuciannya perlu

dilindungi, bahawa penggunaan nama 'Allah' sebagai terjemahan kepada perkataan 'Tuhan'

atau konsep Tuhan oleh the Herald akan menyebabkan kekeliruan, akan melukai sensitiviti

agama dan akan mencetuskan ketidakharmonian di antara penganut-penganut Islam dan

Kristian, bahawa penggunaannya juga akan mengganggu kerukunan hidup sedia ada

masyarakat dan memudaratkan ketenteraman awam, dan bahawa keputusan untuk

mengenakan dan melampirkansyarat-syarat kepada permit yang diberi kepada responden,

serta mengeluarkan arahan sepertimana surat bertarikh 7 Januari 2009, adalah terangkum di

bawah tugas dan kuasa statutori Menteri di bawah Akta dan Peraturan, dan adalah sah dan

menurut undang-undang. Persoalan penting yang berbangkit adalah: (i) sama ada keputusan

Menteri bertarikh 7 Januari 2009 sah dan mengikut undang-undang dalam ertikata bahawa

ianya melepasi ujian prinsip kemunasabahan Wednesburydan tidak melanggari prinsip-

prinsip ketidaksahan, ketidakteraturan prosedur, kesepadanan dan ketidakrasionalan; dan (ii)

sama ada keputusan Menteri melanggari hak-hak keperlembagaan responden di bawah fasal-

fasal Perlembagaan yang relevan.

Diputuskan (membenarkan rayuan dan mengekalkan larangan)

Oleh Mohamed Apandi Ali HMR:

(1)Dari pembacaan peruntukan-peruntukan spesifik Akta dan Peraturan, dan ss. 93(1) dan 95

Akta-Akta Tafsiran 1948 dan 1967, keputusan untuk mengenakan syarat pada permit adalah

berlandaskan undang-undang. Keputusan adalah dalam lengkungan tugas dan kuasa statutori

Menteri dan adalah intra viresAkta.

(2)Dakwaan mengenai pelanggaran hak kebebasan asasi responden boleh disanggah dengan

undang-undang mantap bahawa tiada kebebasan yang bersifat mutlak. Kebebasan bersuara di


27/37

27

bawah fasal 10(2) adalah tertakluk kepada sekatan di bawah fasal 10(2)(a). Begitu juga,

kebebasan beragama di bawah fasal 11(1) adalah tertakluk kepada fasal 11(4) dibaca bersama

fasal 3(1) Perlembagaan.

(3) Berdasarkan alasan-alasan yang diberi oleh Menteri dalam afidavit jawapan, jelas bahawa

beliau bimbang dengan kemungkinan terjejasnya keselamatan negara dan ketenteraman

awam. Bilamana pelaksanaan budibicara sedemikian oleh Menteri menjadi halperkara

semakan kehakiman, maka menjadi tugas mahkamah untuk membuat pertimbangan di antara

keperluan keselamatan negara dan ketenteraman awam dengan kepentingan dan kebebasan

responden. Walau begitu, dalam kes semasa, oleh kerana Menteri berkenaan

bertanggungjawab terhadap keselamatan negara, bukanlah menjadi tugas mahkamah untuk

memeriksa dengan mendalam bagi mencari bukti kukuh mengenai keselamatan negara.

Andaian perlu dibuat bahawa keputusan Menteri yang melibatkan keselamatan negara telah

dibuat dengan rasional. Apapun, atas keterangan, bahan-bahan yang mencukupi telah

dipertimbangkan oleh Menteri dalam melaksanakan tugas dan kuasanya di bawah Akta, dan

terdapat juga keterangan mencukupi yang menunjukkan bahawa keputusan subjektifnya itu

dicapai setelah menimbang kesemua fakta dan halkeadaan dengan secara objektif. Oleh hal

yang demikian, tiada apa-apa alasan munasabah bagi Mahkamah Tinggi untuk campur tangan

dengan keputusan Menteri.

(4) Fasal 3(1) Perlembagaan, yang asalnya tidak wujud dalam draf cadangan Suruhanjaya

Reid dan hanya dimasukkan ke dalam draf selepas bantahan, rundingan, perbincangan dan

persetujuan pihak-pihak berkepentingan termasuk pertubuhan-pertubuhan kaum dan agama,

adalah berpunca dari kontrak sosial yang telah dipersetujui oleh pengasas-pengasas

Perlembagaan. Ianya mengikut bahawa perkataan 'aman dan harmoni' dalam fasal tersebut

mempunyai dimensi dan latarbelakang sejarahnya sendiri dan bukannya tanpa pengertian.

Mahkamah menyedari bahawa maxim Latin "saluspopulisuprema lax" dan

"salusrepublicaesuprema lax" wujud secara beriringan dan relevan kepada doktrin kebajikan

seseorang atau sekumpulan orang hendaklah tunduk kepada kebajikan masyarakat. Malah,

inilah caranya bagaimana elemen 'dalam aman dan harmoni' di dalam fasal 3(1)

Perlembagaan harus dibaca dengan kebebasan beragama di bawah fasal 11(1) Perlembagaan.

(5) Ianya mengikut bahawa maksud dan tujuan kemasukan perkataan-perkataan 'dengan

aman dan harmoni' ke dalam fasal 3(1) adalah untuk melindungi kesucian Islam sebagai

agama negara ini, termasuk melindunginya dari apa-apa ancaman yang, dalam konteks


28/37

28

negara ini, berkemungkinan besarnya datang dari dakwah-dakwah agama lain terhadap

penganut-penganut Islam. Inilah juga sebabnya mengapa fasal 11(4) (yang membenarkan

undang-undang digubal bagi menghalang pendakwahan doktrin agama-agama selain dari

Islam terhadap pemeluk agama Islam) mengambil tempatnya di dalam Perlembagaan.

(6)Kemungkinan musnahnya kerukunan hidup masyarakat adalah asas sah untuk mengekang

hak asasi kebebasan bersuara dan kebebasan untuk mengamalkan agama seseorang. Dalam

kes semasa, penggunaan kalimah 'Allah', terutama dalam versi Bahasa Melayu the Herald,

adalah berpotensi untuk memusnahkan kerukunan sedia ada dalam kehidupan masyarakat

Malaysia. Penerbitan sedemikian, seperti yang diperjelas oleh Menteri apabila mengenakan

syarat, akan menyebabkan berlakunya perseteruan dan kekacauan dalam masyarakat.

Pastinya juga, ia akan menjejaskan kesucian Islam seperti yang diperuntukkan di bawah fasal

3(1) Perlembagaan, serta hak untuk mengamalkan agama-agama lain dengan aman dan

harmoni di mana-mana bahagian Persekutuan.

(7) Perkataan 'Allah' sebagai nama Tuhan mahupun nama manusia tidak wujud walaupun

sekali dalam Kitab-kitab Hebrew atau Taurat atau Injil. Mengambilkira hakikat sejarah ini,

kalimah atau nama 'Allah' bukanlah menjadi isi kepercayaan dan amalan agama Kristian,

terutamanya Gereja Roman Katholik. Oleh itu, tiada alasan munasabah mengapa responden

beria-ia benar hendak menggunakan kalimah 'Allah' dalam suratberita mingguannya,

terutama dalam versi Bahasa Melayunya. Oleh kerana 'Allah' tidak menjadi isi agama

responden, maka adalah munasabah untuk merumuskan bahawa penggunaannya akan

menyebabkan kekeliruan yang sia-sia di kalangan umat Islam dan tentunya juga tidak

kondusif kepada tempo kehidupan yang aman dan harmoni di negara ini. Rumusan ini

diperkukuh oleh fakta bahawa penduduk majoriti negara ini adalah orang Melayu yang

beragama Islam.

Oleh Abdul Aziz Rahim HMR (menyetujui):

(1) Keputusan Menteri bertarikh 7 Januari 2009 mengenakan syarat-syarat bagi penerbitan

the Herald dalam Bahasa Melayu adalah satu tindakan melaksanakan budibicara pentadbiran

di bawah peruntukan-peruntukan relevan Akta. Oleh itu, selagi budibicara tersebut

dilaksanakan dalam ruang litup prinsip Wednesbury, dalam ertikata ianya tidak melanggar

prinsip-prinsip ketidaksahan, ketidakteraturan prosedur, kesepadanan dan ketidakrasionalan,

maka budibicara tersebut adalah mutlak dan tidak boleh dicabar di mana-mana mahkamah.


29/37

29

(2)Penerbit mana-mana penerbitan sekalipun tidak boleh dibiarkan untuk menerbitkan

bahan-bahan dengan sesuka hati mereka tanpa mengambilkira soal ketenteraman, moraliti,

keselamatan dan sensitiviti awam. Di dalam kes the Herald, adalah diterima bahawa permit

yang diberikan kepada responden mengandungi 12 syarat am sepertimana yang terserlah pada

Borang B Jadual Pertama kepada Peraturan. Ini termasuklah Syarat 6 yang melarang

responden dari menerbitkan bahan-bahan yang memprejudis atau berkemungkinan

memprejudis kepentingan awam atau kepentingan nasional, dan Syarat 11 yang mewajibkan

responden mematuhi mana-mana arahan yang dikeluarkan oleh Menteri dari masa ke masa.

(3)Kesemua 12 syarat standard pada permit tertera di situ melalui kuatkuasa undang-undang,

iaitu oleh per. 3 Peraturan. Adalah juga jelas bahawa surat Menteri bertarikh 7 Januari 2009

hanya mengulangi larangan yang telah pun dikenakan oleh Arahan 1986 dan, berdasarkan

Syarat 11 permit tersebut, responden dengan itu mestilah mematuhi arahan serta surat

berkenaan. Berhubung dengan Arahan 1986, mahkamah boleh mengambil notis kehakiman

bahawa responden sedar dan tahu mengenainya memandangkan Arahan 1986 telah dihantar

kepada semua penerbitan agama Kristian. Apapun, mengambilkira s. 12 Akta, per. 3

Peraturan dan Syarat 11 permit yang dikeluarkan kepada responden, Menteri tidak bertindak

di luar batasan tugas dan kuasanya dalam mengenakan syarat-syarat di dalam surat bertarikh

7 Januari 2009.

(4)Keterangan sejarah dan fakta bahawa kalimah 'Allah' wujud dalam kitab Injil berbahasa

Melayu, Al-Kitab, kedua-duanya bukan justifikasi memadai untuk menghalang Menteri dari

mengenakan syarat larangan terhadap penggunaan nama 'Allah' dalam the Herald. Al-Kitab

dan the Herald adalah dua penerbitan yang sama sekali berbeza dari segi karakternya. Al-

Kitab, dengan perkataan "BUKAN UNTUK ORANG ISLAM" tertulis dengan menonjol dan

jelas di muka hadapannya, adalah dimaksudkan hanya untuk orang-orang Kristian dan hanya

digunakan di gereja di kalangan penganut-penganut Kristian. The Herald, sebaliknya, adalah

berada dalam kategori akhbar dan berkemungkinan digunakan sebagai lidah Gereja Katholik

untuk menyebarkan maklumat berhubung kegiatan-kegiatan gereja. Sementara itu,

kemudahan akses secara elektronik kepada the Herald bererti ia boleh dibaca oleh orang-

orang Islam dan bukan Islam. Oleh itu, penerbitan the Herald yang mengguna nama 'Allah'

tidak boleh disamakan dengan kebenaran yang diberikan kepada Al-Kitab di mana terdapat

nama 'Allah' di dalamnya.


30/37

30

(5) Dalam konteks masyarakat Islam di Malaysia, kalimah Arab 'Allah' adalah digunakan

untuk merujuk kepada Tuhan tanpa sebarang terjemahan atau modifikasi kepada maksudnya.

Oleh itu, mengambilkira wujudnya jurang yang amat luas di antara konsep Tuhan di dalam

agama Islam dan Kristian, penggunaan nama 'Allah' dalam the Herald bagi memperihal atau

merujuk kepada Tuhan di kalangan orang-orang Kristian tentunya akan mengelirukan orang-

orang Islam. Ianya mengikut bahawa Menteri, dalam memberi pertimbangan kepada

kemungkinan terjejasnya ketenteraman awam dan keselamatan negara dalam masyarakat kita

yang berbilang kaum dan agama sebelum membuat keputusan yang dipertikaikan, tidak boleh

dikata sebagai telah didorong oleh motif tidak wajar, atau telah tersalah arah akan dirinya,

atau telah mengambilkira pertimbangan-pertimbangan yang tidak relevan. Autoriti undang-

undang kes juga menunjukkan bahawa dalam melaksanakan budibicara dan kepuasan

subjektifnya sedemikian, Menteri boleh mengambilkira sama ada penerbitan berpotensi

memusnahkan kerukunan hidup masyarakat atau memprejudis ketenteraman, keselamatan

dan kesejahteraan awam, dan tidak perlu menunggu sehingga kekacauan betul-betul berlaku

sebelum melaksanakan budibicaranya tersebut.

(6)Sejak tahun 1986 lagi, Menteri, apabila mengeluarkan Arahan 1986, telah pun

menimbang tentang kemungkinan mudarat yang akan berlaku kepada ketenteraman dan

keselamatan awam jika penggunaan kalimah 'Allah' oleh penerbitan-penerbitan agama

Kristian tidak dibendung. Yang arif Hakim Mahkamah Tinggi dalam kes ini nampaknya tidak

mengendahkan kebimbangan ini. Walaupun begitu, peristiwa-peristiwa yang berlaku sejurus

selepas yang arif hakim mengisytiharkan keputusannya berhubung permohonan semakan

kehakiman responden (protes jalanan, perbincangan dan tuduhan-tuduhan panas serta

serangan ke atas gereja dan masjid) menunjukkan bahawa kebimbangan Menteri terhadap

kemudaratan ketenteraman dan keselamatan awam sebenarnya mempunyai asas munasabah.

Oleh itu, keputusan Menteri pada 7 Januari 2009 untuk mengenakan syarat yang dipertikaiadalah sah dan menurut undang-undang. Keputusan tersebut telah melepasi ujian prinsip

kemunasabahan Wednesburydan tidak melanggari prinsip-prinsip ketidaksahan,

ketidakteraturan prosedur, kesepadanan dan ketidakrasionalan.

(7) Fasal 3(1) Perlembagaan adalah tercetus dari kontrak sosial yang dipersetujui di antara

pengasas-pengasas Perlembagaan sementara kemasukan fasal 11(4) adalah bagi melindungi

Islam sebagai agama Persekutuan serta melindunginya dari ancaman kegiatan-kegiatan

dakwah oleh agama-agama lain terhadap pengikut-pengikut agama Islam. Kedudukan Islam


31/37

31

sebagai agama Persekutuan telah meletakkan obligasi ke atas pihak berkuasa untuk

mengembang dan melindungi Islam serta kesuciannya. Oleh itu, tiada apa pun yang tidak

munasabah atau tidak relevan bagi Menteri untuk mengambilkira Islam sebagai agama

Persekutuan di bawah fasal 3(1) dan sekatan terhadap pendakwahan di bawah fasal 11(4)

apabila mengenakan syarat yang dipertikai terhadap penerbitan the Herald. Tiada apa yang

tidak berperlembagaan mengenainya.

(8)Larangan oleh Menteri hanya menyentuhi penggunaan perkataan 'Allah' untuk Tuhan di

dalam the Herald. Perkataan 'Allah' bukanlah bahagian penting dan isi agama Kristian.

Larangan dengan itu tidak boleh dikata tidak berperlembagaan atau melarang responden,

yang mewakili masyarakat Kristian, dari mengamalkan agama mereka. Larangan adalah

konsisten dengan obligasi Menteri untuk mengambilkira Islam sebagai agama Persekutuan di

bawah fasal 3(1) dan perlindungannya di bawah fasal 11(1).

Oleh MohdZawawiSalleh HMR (menyetujui):

(1)Membaca draf penghakiman yang ditulis oleh yang arif saudara-saudara saya, saya

bersetuju dengan mereka berdua, dan berasaskan alasan-alasan yang mereka kemukakan,

saya juga akan membenarkan rayuan ini. Namun begitu, memandangkan peri pentingnya kes

ini, saya akan menambah beberapa pandangan saya sendiri mengenai isu sama ada

penggunaan kalimah 'Allah' di dalam 'Herald - the Catholic Weekly' merupakan bahagian

penting dan integral agama Kristian.

(2) Berdasarkan autoriti undang-undang kes sepertiHajjahHalimatussaadiahHjKamaruddin

v. Public Services Commission, Malaysia &Anor,Fatimah Sihi&Ors v. Meor

AtiqulrahmanIshak&Ors,Javed v. State of Haryana, Commissioner of Police &Ors v.

Acharya JagadishwaranandaAvadhuta and Anor, The Durgah Committee,Ajmer &Anr v.Syed Hussain Ali &Orsand State of West Bengal v. AshutoshLahiri, satu prinsip boleh dipetik

iaitu bahawa kebebasan beragama hanya terpakai kepada amalan-amalan yang menjadi

bahagian penting dan isi agama. Penggunaan perkataan 'Allah' dalam versi Bahasa Melayu

the Herald bagi merujuk kepada Tuhan bukan merupakan satu bahagian penting atau isi

agama Kristian. Oleh yang demikian, penggunaannya tidak boleh menarik perlindungan

perlembagaan di bawah fasal 11(1) Perlembagaan.


32/37

32

(3) Meneliti pandangan-pandangan yang diutarakan oleh personaliti-personaliti seperti GJO

Monshay, Brutus Balan, Tiny Muskens, Gerrit de Pijter, John Gilchrist berkaitan penggunaan

kalimah 'Allah' oleh penganut Kristian, serta terjemahan Kitab Injil dalam bahasa-bahasa

yang dipakai oleh majoriti komuniti Islam di Timur Tengah, Afrika dan Asia berhubung

perkataan yang digunakan bagi Zat Yang Maha Agung, adalah jelas bahawa orang-orang

Kristian sendiri tidak mencapai kata sepakat tentang bagaimana kalimah 'Allah' harus

digunakan, sama ada dalam terjemahan-terjemahan dan versi-versi Kitab Injil mereka

mahupun dalam penggunaan amnya, dan ini sekaligus menunjukkan ketidakpastian dan

betapa kontroversinya penggunaan perkataan tersebut. Persoalan menterjemah Tuhan sebagai

'Allah' masih lagi menjadi perbahasan hangat (di kalangan penganut-penganut Kristian) dan

adalah diragui sama ada pendapat responden berhubung penggunaan kalimah 'Allah'

sebenarnya melambangkan pandangan majoriti penganut Katholik.

(4) Jika perkataan 'Allah' digunakan dalam versi Bahasa Melayu the Herald bagi merujuk

kepada Tuhan, akan wujud risiko salahnyata mengenai Tuhan dalam agama Kristian sendiri,

kerana konsep Tuhan dalam agama Kristian seperti yang terlambang oleh konsep triniti

adalah secara mutlak dan sepenuhnya berbeza dari konsep 'Allah' dalam Islam. Dengan lain

perkataan, kemungkinan wujudnya kekeliruan bukan terhad kepada orang-orang Islam sahaja

tetapi mencakupi juga penganut-penganut Kristian sendiri.


33/37

33

KES FAN YEW TENG

Fan Yew Teng merupakan seorang aktivis, ahli politik dan penulis Malaysia yang

berketurunan Cina merupakan bekas ahli parlimen Kampar dan Menglembu di Perak pada

tahun 1969 sehingga 1974 dan Ahli Dewan Undangan Negeri Selangor (ADUN) dari parti

Democratic Action Party (DAP). Sebelum menyertai bidang politik, beliau juga giat

dalam National Union of Teachers (NUT). Beliau telah membantu mengaturkan mogok

guru-guru untuk menuntut hak pencen dan lain-lain serta pernah berkhidmat sebagai

PenyuntingThe Educator iaitu majalah rasmi NUT.

Fan menghabiskan masa persaraannya bersama dengan isterinya Dr. Noeleen Heyzer

dan dua anak perempuan kembar mereka di Bangkok. Beliau meninggal dunia akibat

mengidap penyakit barah selama lebih setahun pada 07 December 2010 di Bumrungrad

International Hospital, Bangkok. Dalam pilihan raya 1969 Fan Yew Teng menang

diKampar.Beliau menang dalam pilihan raya bagi kawasanMenglembuPerak dalamPilihan

Raya Umum Malaysia 1974,menewaskan pengasas dan Presiden PPP, SP Seenivasagam.

Beliau dilantik menjadi Setiausaha Agung DAP pada Oktober 1969 selepasGoh Hock

Guan dan Lim Kit Siang di tahan di bawahAkta Keselamatan Dalam Negeri (ISA). Beliau

juga berkhidmat sebagai PenyuntingThe Rocket DAP pada masa itu. Pada 1975, Fan Yew

Teng didenda RM2000 dan enam bulan penjara oleh mahkamah dan hilang kelayakan

sebagai ahli parlimen setelah didakwa di bahawa Akta Hasutan 1960. Kes ini menjadi

rujukan kesTian Chua yang menggigit koperal polis dalam satu perhimpunan haram di

Parlimen pada 2007.

Sebagai perbandingan, Ahli ParlimenKuala Selangor,Raja Nong Chik bin Raja

Ishak yang didenda $2,500 di bawah Akta Syarikat 1965 tidak dilucutkan. Pada 1978, Fan

Yew Teng telah meninggalkan DAP kerana kecewa dengan pimpinanLim Kit Siang untuk

menyertaiParti Sosial Demokratik atau Social Democratic Party(SDP) tetapi telah

menyertai semula DAP selepas meninggalkannya selama 20 tahun pada 1998. Namun Fan

kemudiannya dikatakan menyertaiPKRpada 24 April 2010.
http://ms.wikipedia.org/wiki/DAPhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=National_Union_of_Teachers&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Educator&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Kamparhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Menglembuhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Perakhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Pilihan_Raya_Umum_Malaysia_1974http://ms.wikipedia.org/wiki/Pilihan_Raya_Umum_Malaysia_1974http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Goh_Hock_Guan&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Goh_Hock_Guan&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Akta_Keselamatan_Dalam_Negerihttp://ms.wikipedia.org/wiki/ISAhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Rocket&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Tian_Chuahttp://ms.wikipedia.org/wiki/Kuala_Selangorhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Raja_Nong_Chik_bin_Raja_Ishak&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Raja_Nong_Chik_bin_Raja_Ishak&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Lim_Kit_Sianghttp://ms.wikipedia.org/wiki/Parti_Sosial_Demokratikhttp://ms.wikipedia.org/wiki/PKRhttp://ms.wikipedia.org/wiki/PKRhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Parti_Sosial_Demokratikhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Lim_Kit_Sianghttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Raja_Nong_Chik_bin_Raja_Ishak&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Raja_Nong_Chik_bin_Raja_Ishak&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Kuala_Selangorhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Tian_Chuahttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Rocket&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/ISAhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Akta_Keselamatan_Dalam_Negerihttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Goh_Hock_Guan&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Goh_Hock_Guan&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/Pilihan_Raya_Umum_Malaysia_1974http://ms.wikipedia.org/wiki/Pilihan_Raya_Umum_Malaysia_1974http://ms.wikipedia.org/wiki/Perakhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Menglembuhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Kamparhttp://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Educator&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=National_Union_of_Teachers&action=edit&redlink=1http://ms.wikipedia.org/wiki/DAP


34/37

34

KARTUNIS ZUNAR MENANG KES SAMAN KERAJAAN

KUALA LUMPUR - Kartunis politik Zulkiflee SM Anwar atau dikenali sebagai

Zunar 31 Jun 2012 memenangi kes saman ke atas kerajaan dan empat yang lain berhubung

tindakan pihak berkuasa merampas 66 buku dan satu lukisannya dua tahun lalu.

Pesuruhjaya Kehakiman Mahkamah Tinggi, Vazeer Alam Mydin Meera membenarkan

permohonan Zunar. Pada 15 Jun tahun lalu, Zunar memfailkan saman sivil ke atas kerajaan

Malaysia dan empat defenden berhubung penangkapannya dan rampasan terhadap 66 buku

Cartoon-O-Phobia serta sebuah lukisan kolaj pada 2010. Beliau menamakan pegawai yang

menahannya ASP Arikrishna Apparau, pegawai penyiasat ASP Marina Hashim, Ketua Polis

Negara Tan Sri Ismail Omar, Kementerian Dalam Negeri dan kerajaan Malaysia sebagai

defendan.

Dipetik oleh The Starhari ini, Zunar menyatakan bahawa keputusan mahkamah

tersebut merupakan sebahagian daripada kemenangan bagi kesemua kartunis politik

memandangkan Vazeer memutuskan bahawa tindakan menahan buku-buku berkenaan adalah

sesuatu yang bercanggah dengan undang-undang, tetapi penahanan Zunar adalah sah pada

waktu itu. Dalam pada itu, salah seorang peguam Zunar, N. Surendran berkata, kemenangan

ini membuktikan kerajaan tidak munasabah dengan merampas dan menyimpan koleksi buku

kartun beliau selama lebih dua tahun. Kami terima baik keputusan mahkamah. Itu jelas

menunjukkan kerajaan berniat jahat sebelum ini berhubung penangkapan dan rampasan buku

sewaktu Zunar sedang melancarkannya.

Mereka cuba menghentikan karya Zunar yang mengandungi kritikan terhadap

kerajaan, kata Surendran. Zunar turut diwakili oleh Fadiah Nadwa Fikri. DipetikKeadilan

Daily,Surendran berkata, rayuan akan dibuat berhubung keputusan mahkamah yang

memutuskan penangkapan Zunar adalah sah.


35/37

35

PUBLIC PROSECUTOR V DATUK HARUN BIN HAJI IDRIS & ORS [1976] 2 MLJ

116

Suspek telah dituduh di Mahkamah seksyen untuk kes CBT dan telah ditukarkan ke

Mahkamah Tinggi oleh sijil yang diberikan oleh DPP di bawah seksyen 418 A CPC. Suspek

menyatakan tindakan ini bercanggah dengan peruntukan artikel 8(1) iaitu hak perlindungan

yang sama di bawah undang-undang Keputusan Mahkamah Tinggi. Dalam peruntukan

sesyen 418A adalah bercanggah dengan Perlembagaan artikel 8 dan peruntukan artikel

145(3) iaitu kuasa untuk menuduh,membicara dan menghentikan pembicaraan ditangan

peguam negara tidak mempunyai merit.

Menurut cabutan penting hakim Abdool Cader J, Pertama ialah anggapan yang

mungkin juga suatu anggapan yang kuat sah perlembagaan seksyen yang menjadi persoalan

itu dengan beban pembuktian kepada sesiapa yang mengatakan sebaliknya. Kedua, anggapan

itu tidak namun harus dilakukan setakat atau diregangkan dengan tujuan untuk mengesahkan

undang-undang jika tidak sah, dan jika gaya Pasal 8 (1) dikenakan cukup kuat ke atas dan

terhadap anggapan itu, maka ia mesti semestinya memberi laluan di bawah kuasa itu.

Seterusnya yang ketiga untuk tujuan ini satu undang-undang atau undang-undang provisonharus diperiksa secara terpisah dan tidak dibandingkan dengan peruntukan yang sama lain

(Negeri Madhya Pradesh v GC Mandawar [1954] SC 493).

Perlembagaan telah dipinda dengan memasukan artikel 145(3a) yang membetulkan

keadaan ini iaitu Perkara 145 Peguam Negara hendaklah mempunyai kuasa, dijalankan

menurut budi bicaranya, untuk memulakan, menjalankan atau memberhentikan apa-apa

prosiding bagi sesuatu kesalahan, selain prosiding di hadapan Mahkamah Syariah, mahkamah

anak negeri atau mahkamah tentera. Menurut (3a) Undang-undang persekutuan boleh

memberi kuasa Peguam Negara untuk menentukan mahkamah yang di dalamnya atau tempat

di mana apa-apa prosiding yang dia mempunyai kuasa di bawah Fasal (3) institut boleh

dimulakan atau yang prosiding itu hendaklah dipindahkan.


36/37

36

9.0 RUJUKAN

A, X and Y v. Secretary of State for the Home Department [2004] QB 335 (refd)

AdongKuwau&Ors v. Kerajaan Negeri Johor &Anor [1997] 3 CLJ 885 HC (refd)

ArumugamKalimuthu v. Menteri Keselamatan Dalam Negeri &Ors [2013] 1 LNS 296 CA

(foll)

Associated Provincial Picture Houses Ltd v. Wednesbury Corporation [1948] 1 KB 223 (foll)

Abd Rahim Abd Rashid (2000). Wawasan Pembangunan : Isu dan Cabaran. Terbitan

Universiti Malaya. Kuala Lumpur.

Amidi Abdul Manan. (2014, Februari 25). ABIM sokong dialog perpaduan meja bulat. Berita

Harian. Diambil daripada

http://blis2.bernama.com.ezpustaka.upsi.edu.my/mainHomeBypass.do

Ahmad Ibrahim, Ahilemah Joned (1986). Sistem Undang-undang Di Malaysia. Terbitan

Dewan Bahasa dan Pustaka. Kuala Lumpur.

Abdul Razak Raaff; & Syazwan Msar. (2013, November 18). Sukan mampu terap nilai

Perpaduan kaum: Muhyiddin. Berita Harian. Diambil daripada

http://blis2.bernama.com.ezpustaka.upsi.edu.my/getArticle.do?id=99548&tid=103&cid=3

Chamil Wariya (2009).Parlimen Malaysia.Selangor: Media Global Matrix Sendirian Berhad.

Francis Loh Kok Wah, Khoo Boo Teik (2002). Democracy in Malaysia Discourses and

Practices.Terbitan Curzon Press. Kuala Lumpur.

Goay Teck Chong, Wong Yew Hong & Suraini Basir (2006). Teks Pra-U STPM Pengajian

Am Kertas I.Selangor: Pearson Malaysia Sdn Bhd.

Mohamad Abdullah. (2014, Februari 21). Kembali kepada Rukun Negara tingkat perpaduan.

Berita Harian. Diambil daripada

http://blis2.bernama.com.ezpustaka.upsi.edu.my/getArticle.do?id=17433&tid=109&cid=3

Mohd Syariefudin Abdullah, Mohamad Kamal Kamarudin dan Ahmad Sohaimi Lazim

(2009).Kenegaraan dan Ketamadunan. Selangor. Oxford Fajar Sdn. Bhd.


37/37

Tun Mohd. Salleh Abas (1997). PrinsipPerlembagaan dan Pemerintahan di Malaysia .

Kuala Lumpur. Terbitan Dewan Bahasa & Pustaka..

Wu Min Au (1986). Pengenalan Kepada Sistem Perundangan Malaysia. Selangor.

Terbitan HEINEMANN (MALAYSIA) SDN. BHD.

doktrin pengasingan kuasa malaysia

Documents