SUB-LEMBANGAN SUNGAI LENGA@ SUNGAI MUAR

DAERAH : MUAR

LAPORAN KEMAJUAN DAN STATUS PELAKSANAAN DEEP

STATUS SEHINGGA: MEI 2011

HAJI MOHD HAYAL BIN ATAN

ISU

-SIS

U D

ALA

M S

UB

-LEM

BA

NG

AN

1. Sungai tidak dapat menampung kapasiti air larian permukaan darilembangannya menyebabkan banjir kilat selalu berlaku.

2. Kawasan tadahan Sg.Lenga semakin pesat membangun dimanamenyumbang air larian permukaan yang tinggi.

3. Lintasan dan utiliti dari agensi lain yang melintasi sungai/parit adalah sudahterlalu lama dan tidak sesuai dengan keadaan semasa menyebabkanhalangan kepada aliran air.

ISU-ISU DALAM SUB-LEMBANGAN

CABARAN DAN KEKANGANK

EKA

NG

AN

YA

NG

DIH

AD

AP

I

1. Terdapat struktur-struktur yang diluar bidang tanggungjawab JPS yang menjadi halangan dalam proses menaiktaraf sistem saliran disesuatu kawasan.

2. Pembangunan tanah yang kurang terancang memberi kesukarankepada JPS dalam menaiktaraf sistem saliran yang sedia ada.

3. Lembangan Sg.Lenga dipengaruhi pasang surut air Sg. Muar.

PETA TABURAN ADUAN AWAM DALAM SUB-LEMBANGAN

PETUNJUK

(7 fungsi JPS):

Pengairan dan (0)

Saliran Pertanian

Sungai dan (3 )

Koridor

Pantai (0)

Banjir (10)

Amaran dan ( 0)

Ramalan banjir

Saliran (0)

Bandar

Sumber Air (2)

Dan Alam Sekitar

KA

EDA

H P

EMIL

IHA

N S

UB

LEM

BA

NG

AN

PEMILIHAN SUB-LEMBANGAN

POLITIC

ECONOMIC

• Kawasan sub-lembangan Sg.Lengamempunyai kepadatan penduduk yang tinggidan perindustrian yang kian pesatmenyebabkan banjir yang sering berlakumenjadi perhatian ahli politik dan wakil rakyat.

• Kawasan sub-lembangan Sg.Lenga merangkumikawasan yang pesat membangun dan menjaditumpuan pertumbuhan industri kecil.

• Kejadian banjir telah menyebabkan kerugiaanharta benda dan menjejaskan perniagaan danekonomi.

KA

EDA

H P

EMIL

IHA

N S

UB

LEM

BA

NG

AN

SOCIAL

TECHNOLOGY

• Kawasan sub-lembangan Sg.Lenga menjaditumpuan penduduk bagi mendapatkanperkhidmatan dan juga barangan harian

• Jumlah aduan yang diterima dari penduduk danwakil rakyat setiap tahun adalah tinggi.

• Perlu ada teknologi/ alat bagi memberi amarantentang banjir yang akan berlaku seperti siren amaran banjir.

ENVIRONMENT• Pencemaran air sungai akibat pembukaan tanah

baru dan pembuangan sampah sarap yang berleluasa.

LEGAL • Tiada penguatkuasaan yang ketat terhadappencerobohan rezab sungai.

MA

SALA

H D

I SU

BLE

MB

AN

GA

NMASALAH DI SUB-LEMBANGAN SUNGAI LENGA

SIAPA YANG MERASAI IMPAK

a) Perkampungan, penempatan, sekolah danbangunan perniagaan

b) Jalan raya dan jalan kampung

c) Pertanian

Isu Keterangan

Banjir Masalah banjir kilat yang seringberlaku di kawasan sekitarlembangan Sg.Lenga.

Sungai dan Koridor

Pencerobohan rezab sungai.

Masalah tebing runtuh.

Pantai Tidak berkaitan

Sumber Air dan Alam Sekitar

Kualiti air – sampah sarapdisekitar tebing sungai

Saliran Bandar Tidak berkaitan

Ramalan danAmaran bagiBanjir danKemarau

Tidak berkaitan

Pengairan danSaliranPertanian

Tidak berkaitan

20%

67%

13%

Sungai Dan Koridor

Banjir

Sumber Air Dan Alam Sekitar

AN

ALI

SIS

AD

UA

N D

ALA

M S

UB

LEM

BA

NG

AN

RUMUSAN ADUAN

ANALISIS ADUAN DI SUB-LEMBANGAN SUNGAI LENGA

Kawasan lembangan Sg.Lenga tidak mempunyai isu dan masalah spesifikyang kritikal, namun aduan yang tertinggi adalah mengenai banjir.

Kedua tertinggi adalah mengenai sungai dan koridor iaitu masalahsungai/parit yang semak, sungai/parit cetek dan pencerobohan kawasantebing/rezab sungai.

20%

67%

13%

Sungai Dan Koridor

Banjir

Sumber Air Dan Alam Sekitar

SUBLEMBANGAN (KAWASAN FOKUS)@ LEMBANGAN

Komponen Describe;

Apakah isu dan masalah dalam sublembangan?

Apa atau siapakah yang merasai impak masalahini?

Siapakah yang bertanggungjawab?

Apa yang telah dilakukan di masa dahulu? Adakah masalah ini bermusim atau

berpanjangan?

KO

MP

ON

EN D

ESC

RIB

E

ISU

-ISU

DA

LAM

SU

BLE

MB

AN

GA

NISU DAN MASALAH

1. Banjir

i. Masalah banjir di lembangan Sg.Lenga tidak kritikal tetapi

menyebabkan air bergenang di kawasan penempatan dan

kampung kerana sungai-sungai yang cetek dan tidak dapat

mengalirkan air ke Sg.Muar.

ii. Masalah banjir akan berlaku apabila hujan lebat dan musim

tengkujuh terutama pada bulan November hingga Februari.

2. Pembangunan Pesat Dan Tidak Terancang

i. Kawasan tadahan yang pesat membangun menyumbang

kepada pertambahan air larian permukaan.

ii. Pembangunan di kawasan paya mengurangkan kapasiti

kawasan takungan air hujan.

ISU

-ISU

DA

LAM

SU

BLE

MB

AN

GA

N

3. Struktur Dan Utiliti Agensi Luar

i. Kebanyakan struktur/utiliti milik agensi luar sudah tidak memenuhi

keperluan semasa dan ia menjadikan sistem saliran sedia ada

kurang efisien. Contoh ; Pembetung & jambatan/lintasan.

4. Sampah Sarap

i. Sampah sarap disekitar tebing sungai terutama di kawasan pekan

dan penempatan seperti di pekan Gombang.

5. Tebing Runtuh

i. Masalah tebing runtuh berlaku dibahagian pdalaman dan hulu

sungai namum ia tidak kritikal dan masih terkawal.

ii. PBT juga ada mengambil langkah bagi menangangi masalah

tebing runtuh ini.

IMP

AK

ISU

DA

N M

ASA

LAH

KESAN IMPAK ISU DAN MASALAH

PIHAK YANG BERTANGGUNGJAWAB

Masyarakat Umum

Peniaga & Industri

Pekebun & Penternak

Jaringan Jalan Raya

JPS

JKR MPM

JAS

Sistem Saliran

Jalan

Kualiti Air

Masyarakat

Umum

MPM

PIH

AK

BER

TAN

GG

UN

GJA

WA

B

Pihak berkuasa

tempatanPejabat Tanah

Dan daerah

JPS

Jabatan

Perancang

Bandar Dan Desa

JAS

Penduduk

PengurusanSungai

ISU

-ISU

DA

LAM

SU

BLE

MB

AN

GA

NLANGKAH YANG TELAH DIAMBIL

1. JPS telah banyak mengadakan kerja-kerja penggalian dan menaiktaraf

sistem saliran yang sedia ada bagi memenuhi keperluan semasa dan

mengurangkan masalah banjir yang sering berlaku.

2. Menyiasat dengan segera apabila menerima aduan dari masyarakat umum

atau wakil rakyat dan mengambil tindakan segera bagi mengatasi masalah

tersebut.

3. Mengadakan mesyuarat koordinasi bersama agensi luar bagi sesuatu

projek yang melibatkan stuktur/utiliti agensi luar bagi memastikan projek

berjalan dengan lancar di samping membincangkan cara-cara bagi

mengatasi masalah banjir di dalam sesuatu lembangan.

4. Memohon peruntukan tambahan bagi mengadakan sesuatu projek yang

berkepentingan.

MA

SALA

H B

ERM

USI

M D

AN

BER

PA

NJA

NG

AN Masalah Bermusim

•Pembangunan Yang Tidak Terancang :-

Masalah yang sentiasa berlaku dan

Berpanjangan mengikut kepesatan

Pembangunan.

•Struktur & Utiliti Agensi Luar :-

Masalah yang berpanjangan selagi

struktur&utiliti yang sedia ada tidak

dinaiktaraf.

•Sampah sarap:-

Masalah pembuangan sampah disekitar

tebing sungai

• Banjir – Berlaku apabila

musim hujan dan tengkujuh

& air pasang.

MasalahBerpanjangan

Banjir di Batu 29

KAWASAN BANJIR DI SUB-LEMBANGAN SUNGAI LENGA

Banjir di Batu 29

SUBLEMBANGAN (KAWASAN FOKUS)@ LEMBANGAN

Komponen Explain – memperjelas & memperincikan;

• Bagaimana masalah ini bermula?• Apakah dia punca-punca utama?• Bilakah ia menjadi kritikal?• Siapa yang perlu dirujuk?• Siapakah pihak berkepentingan (stakeholder)?• Masalah mana yang perlu ditangani dahulu?• Apakah data atau peta yang diperlukan?• Bagaimana keberkesanan sistem saliran semasa?

KO

MP

ON

EN E

XP

LAIN

LOKASI BANJIRL

OK

AS

I B

AN

JIR

BATU 23

KG GOMBANG

KG.JAWA

KG.LENGA

KG.TULANG GAJAH

KG.PAYA LIMPAH

KG.RENCHONG

KG.SAUJANA BATU 28

BA

GA

IMA

NA

MA

SLA

H B

ERM

ULA

Masalah banjir akan berlaku apabila Sg.Lenga tidak dapat

menerima air larian permukaan melebihi kapasitinya terutama hujan

lebat dan musim tengkujuh dan disertai pasang surut Sg.Muar.

Air larian yang diterima majoriti dari kawasan penempatan yang

padat dimana pertambahan air larian yang tinggi dan mendadak

menyebabkan berlaku banjir kilat ditambah pula sungai yang cetek.

Bagaimana Masalah Bermula????

PU

NC

A M

ASA

LAH

PUNCA MASALAH

1. Sg.Lenga yang cetek dan sempit tidak dapat menampung kapasiti air

larian permukaan apabila musim hujan dan tengkujuh & ketika air

pasang.

2. Kawasan lembangan Sg.Lenga meliputi kawasan yang sedang pesat

membangun dan kepadatan penduduk yang tinggi menyebabkan

pertambahan air larian yang cepat dan mendadak.

3. Struktur dan utiliti yang sudah lama dibina tidak lagi dapat menampung

pertambahan air larian permukaan yang tinggi.

4. Parit-parit yang mengalirkan air ke Sg. Lenga juga masih perlu

dinaiktaraf supaya air dapat mengalir dengan lancar tanpa menyebabkan

banjir.

Bila Kritikal ???Hujan Lebat

Air Pasang

PIHAK BERKEPENTINGAN SENA

RA

I STAK

EHO

LDER

DA

N P

ERA

NA

NN

YA

Bil Stakeholder Peranan Catatan1 Penduduk Setempat Mangsa Banjir Maklumbalas2 MPM PBT Bertanggungjawab Perlu selaras aktiviti3 JKR Jalanraya dan parit Nasihat teknikal

4 JAS Penguatkuasa alam sekitarPantau pencemaran dan pembuangan sampah

5 TNBUtiliti merentasi parit dan jalan

Perlu dimaklumkan jika ada kerja berkaitan

6 SAJUtiliti merentasi parit dan jalan

Perlu dimaklumkan jika ada kerja berkaitan

PIH

AK

BE

RK

EP

EN

TIN

GA

N

MASALAH YANG PERLU DITANGANGI DAHULU SENA

RA

I STAK

EHO

LDER

DA

N P

ERA

NA

NN

YA

Banjir

Rezab Sungai

Sampah Sarap

MA

SA

LA

H Y

AN

G P

ER

LU

DIT

AN

GA

NG

I D

AH

UL

U

Tebing Runtuh

KEBERKESANAN SISTEM SALIRAN SEDIA ADASEN

AR

AI STA

KEH

OLD

ER D

AN

PER

AN

AN

NYA

1. Struktur milik agensi lain seperti pembentung, lintasan, parit tadah masih

perlu dinaiktaraf mengikut keperluan semasa.

2. Parit-parit yang mengalir masuk ke Sg.Lenga masih perlu dinaiktaraf dan

dilakukan penggalian lebih kerap kerana cepat dipenuhi rumput.

PETA DAN DATA YANG DIPERLUKAN

Masih perlu Dinaiktaraf kerana :

Pelan Kerja Ukur Terkini Untuk Lembangan Sg.Lenga.

Peta GIS Bagi Inventori Di Dalam Lembangan.

Notis/Kuatkuasa Penggunaan Rezab Kerajaan.

Bancian Penduduk Berkenaan Sesuatu Projek.

KE

BE

RK

ES

AN

AN

SIS

TE

M S

ALIR

AN

SE

DIA

AD

A

SUBLEMBANGAN (KAWASAN FOKUS)@ LEMBANGAN

Komponen Evaluate - menilai kaedah penyelesaian;

Kenalpasti keperluan maklumat. Dapatkan maklumbalas dari stakeholder. Apakah dia opsyen penyelesaian yang ada? Analisa kejuruteraan. Tetapkan skop kerja penyelesaian masalah Tentukan keutamaan tindakan.

KO

MP

ON

EN E

VA

LUA

TE

INV

ENTO

RI M

AK

LUM

AT

KAJIAN SEDIA ADA

1. KAJIAN PELAN INDUK SALIRAN BANDAR MUAR.

- UNIT PENYELIDIKAN DAN PERUNDINGAN UTM

2. KAJIAN PELAN INDUK LEMBANGAN SUNGAI MUAR.- IKTISAS ENGINEERING

3. RANCANGAN TEBATAN BANJIR SUNGAI MUAR.- HSS INTERGRATED SDN BHD

4. RANCANGAN TEMPATAN DAERAH MUAR 2002-2015

- PERANCANG BANDAR DAN DESA

5. KONSEP DAN STRATEGI PEMBANGUNAN DAERAH MUAR 2002-2015

- PERANCANG BANDAR DAN DESA

INV

ENTO

RI M

AK

LUM

AT

KEPERLUAN MAKLUMAT

Maklumat diperlukan bagi;

Mengenalpasti kelebaran dan kedalaman sungai/parit yang perlu

dikorek dalam proses rekabentuk.

Mengenalpasti rezab yang ada atau yang telah dicerobohi.

Mengenalpasti bangunan/struktur yang perlu dirobohkan bagi

menjalankan kerja-kerja pengorekan sungai.

Maklumat dan status kualiti air sungai bagi menentukan kaedah

yang sesuai bagi merawat air sungai.

MA

KLU

M B

ALA

S ST

AK

E H

OLD

ERMAKLUMBALAS STAKEHOLDER

STAKEHOLDER YA TIDAK

JPS NEGERI √

MPM √

AHLI PARLIMEN √

JKKK/WAKIL PENDUDUK √

PENDUDUK √

JAS, MUAR √

JKR, MUAR √

Secara keseluruhan, semua stakeholder MENYOKONG

terhadap projek-projek yang dilakukan oleh Jabatan ke

atas Sg.Lenga dan lembangannya.

OP

SYEN

PEN

YELE

SAIA

NOPSYEN PENYELESAIAN

MASALAH OPSYEN PENYELESAIAN

Banjir - Mengorek sungai utama & anak sungai

Sampah Sarap - Membina perangkap sampah

Pembangunan TidakTerancang

- Penguatkuasaan ke atas rezab- Kerjasama dengan Pejabat Tanah

Struktur/ Utiliti Lama - Ganti struktur lama- Koordinasi dengan agensi luar

AN

ALI

SISK

EJU

RU

TER

AA

NANALISIS KEJURUTERAAN

PERANCANGAN OPSYEN

- Kerja-kerja mendalam dan melebar sungaiLenga

- Mendalam dan melebar sungaimengikut rekabentuk dan sekurang-kurangnya 50ARI bagi sungaiutama.

- Membina perangkap sampah - Memerangkap sampah di dalamsungai menggunakan perangkapsampah jenis Grass Polutant Trap’ (GPT), `Modular Floating Rubish Trap’ (MFRT) dan `Anti Back Flow Rubish Trap’ (ART).etc mengikut kesesuaian masalah.

- Penguatkuasaan pembangunan/ koordinasibersama Pejabat Tanah

- Menggunakan akta yang sesuaibagi penguatkuasaanpencerobohan tanah/rezabkerajaan.

- Mengganti struktur/utiliti lama - Mengganti struktur seperti kalbatkepada lintasan konkrit (’Slab Crossing’), pembentung,jambatanmengikut kesesuaian semasa.

SKO

P P

ENYE

LSA

IAN

MA

SALA

HSKOP PENYELESAIAN MASALAH DI SUB-LEMBANGAN SUNGAI LENGA

Bil Opsyen Penyelesaian Cadangan AgensiTerlibat

1 Mendalamkan dan melebarkan Sg.Lenga JPS

2 Menaiktaraf dan menyelenggara parit-parit yang mengalirkan air ke Sg.Lenga dengan lebih kerap

JPS

3 Menggantikan struktur yang sudah tidak sesuai kepadastruktur yang lebih sesuai dengan keperluan semasa.

MDT/JPS/JKR

4 Mengadakan pemantauan berkala dan lebih kerap bagimengelakkan isu sampah sarap yang menjejaskan kualiti air.

JAS

5 Melakukan perancangan yang teliti dan berjangka panjangterhadap pembangunan di sesuatu kawasan bagimengelakkan pembangunan yang tidak terancang.

Perancang Bandar Dan Desa, PBT

6 Penguatkuasaan undang-undang terhadap pembangunan dikawasan takungan air.

Pejabat Tanah

AN

ALI

SIS

KEU

TAM

AA

N O

PSY

EN P

ENYE

LESA

IAN

ANALISIS KEUTAMAAN TINDAKAN PENYELESAIAN MASALAH DI SUB-LEMBANGAN SUNGAI LENGA

Jangka Pendek

Mencuci dan menyelenggara Sg.Lenga dan

cabang-cabangnya secara berkala.

Mengorek dan mendalam Sg.Lenga dan cabang-

cabangnya.

Jangka Sederhana

Mengorek,mendalam dan melebar Sg.Lenga dan

cabang-cabangnya mengikut rekabentuk sesuai.

AN

ALI

SIS

KEU

TAM

AA

N O

PSY

EN P

ENYE

LESA

IAN

Jangka Panjang

Membuat kajian terhadap sesuatu masalah di

lembangan dan membuat rekabentuk yang

sesuai.

Menjalankan projek mengikut rekabentuk dan kajian yang

telah dibuat dan membuat penilaian “Outcome”

RU

MU

SAN

RUMUSAN

Hujan yang lebat dan pasang surut Sg. Muar boleh

menyebabkan kawasan lembangan Sg. Lenga banjir kerana

kapasiti sungai yang tidak dapat menampung air larian.

Kawasan pembangunan yang pesat dan penempatan yang

padat menjadi salah satu punca sungai tidak dapat

menampung pertambahan kapasiti air larian permukaan yang

tinggi dan mendadak.

SUBLEMBANGAN (KAWASAN FOKUS)@ LEMBANGAN

Komponen Prescribe - pengesyoran strategi/kaedahpelaksanaan penyelesaian;

Tetapkan kaedah pelaksanaan kerja penyelesaian

Adakan mesyuarat stakeholder

Terangkan strategi penyelesaian masalah

Jadualkan pelaksanaan

Jelaskan hasil yang dijangka

Kenalpasti peranan stakeholder dan dapatkankomitmen

Mulakan kerja jangkapendek

Jadualkan pertemuan stakeholder secara berkala

KO

MP

ON

EN P

RES

CR

IBE

KAEDAH PELAKSANAANK

AED

AH

PEL

AK

SAN

AA

N

Merancang kerja/projek bagi menyelesaikanmasalah mengikut keutamaan serta membuat

analisis kejuruteraan bagi setiap opsyen.

Memaklumkan kepada stakeholder berkaitanberkenaan kerja/projek yang hendak

dijalankan

Menjalankan kerja/projek yang telahdirancang

Membuat rumusan/analisis tentangkerja/projek yang telah dijalankan

STR

ATE

GI P

ENYE

LESI

AN

STRATEGI PENYELESAIAN

Kategorikan kerja/projek yang telah dirancang kepada 3 kategori

mengikut jangkamasa kerja dan kos yang dianggarkan.

JangkaSedarhana

STR

ATE

GI P

ENYE

LSA

IAN

JangkaPendek

• Mengenalpasti keperluan penyelanggaraan setiap sungai/parit dantetapkan jadual penyelenggaraan bagi setiap tahun.• Maklumat dari aduan orang awam dan permohonan wakil rakyat.

• Maklumkan kepada pihak stakeholder tentang kerja yang hendakdijalankan.

• Jalankan kerja yang telah dirancang

STR

ATE

GI P

ENYE

LESA

IAN

JangkaSedarhana

• Kenalpasti sungai/parit yang perlu dilakukan penggalian dan pelebaranbagi mengelak banjir.• Lakukan rekabentuk bagi sungai dan struktur yang terlibat mengikutkeperluan rekabentuk yang telah ditetapkan.

• Maklumkan kepada pihak stakeholder tentang kerja yang hendakdijalankan.

• Mengeluarkan notis pemberitahuan kepada penduduk terlibat untukmerobohkan struktur/premis yang menghalang kerja jika berkaitan.

• Jalankan kerja yang dirancang

STR

ATE

GI P

ENYE

LESA

IAN

JangkaPanjang

• Kenalpasti sungai/parit yang perlu dilakukan penggalian dan pelebaranbagi mengelak banjir.• Lakukan kajian terhadap projek yang hendak dijalankan jika perlu.• Lakukan rekabentuk sungai dan struktur yang terlibat

• Maklumkan kepada pihak stakeholder tentang kerja yang hendakdijalankan.

• Mengeluarkan notis pemberitahuan kepada penduduk terlibat untukmerobohkan struktur/premis yang menghalang kerja jika berkaitan.

• Jalankan kerja yang dirancang

• Lakukan proses pengambilan balik tanah jika perlu.

JAD

UA

L P

ELA

KSA

NA

AN

JADUAL PELAKSANAAN PROJEK YANG DIRANCANG DAN YANG

TELAH DILAKUKAN OLEH JPS MUAR BAGI DAERAH MUAR.

JANGKA PENDEK- Kerja yang boleh dilaksanakan segera & mempunyai impak serta-merta (1 – 6 bulan)

TIN

DA

KA

N J

AN

GK

A P

END

EK Bil TindakanAnggaran Kos

(RM)Jadual Status

Mula Akhir

1MENGGALI DAN MENDALAMKAN SERTA KERJA-KERJA BERKAITAN DI SG.LENGA (PARIT TANAH)

150,000.00 2009 2009 SIAP

2

KERJA-KERJA MENGGALI DAN MEMBERSIH PARIT DI KAWASAN KAMPONG TULANG GAJAH, LENGA, MUAR

19,350.00FEB.2009 MAC 2009 SIAP

3

KERJA-KERJA MEMBUANG KELODAK DAN MENDAPAN PARIT DAN SUNGAI AKIBAT BANJIR DI KAWASAN LENGA, MUAR

66,550.00APRIL 2009 JUN 2009 SIAP

4KERJA-KERJA MENGGALI DAN MENDALAMKAN SUNGAI MASSAM, LENGA, MUAR, JOHOR.

13,050.00 JULAI 2009 OGOS 2009 SIAP

SUBLEMBANGAN (KAWASAN FOKUS)@ LEMBANGAN

• Penggalian Sg.Lenga telah menambah kapasiti sungai untuk menerima air larian

permukaan apabila hujan lebat.

• Sungai dan parit yang mengalir masuk ke Sg.Lenga juga dapat mengalir

dengan lancar dan cepat tanpa mengalami banjir di bahagian hulu.

• Kawasan sekitar lembangan Sg.Lenga terutama kawasan penempatan tidak

mengalami banjir.

• Jalan raya tidak lagi terputus hubungan apabila hujan lebat.

• Projek ini berjaya menyelesaikan masalah banjir di lembangan Sg.Lenga apabila

tiada lagi banjir seperti sebelum ini dilaporkan sehingga kini.

KERJA-KERJA PENGGALIAN SUNGAI LENGA

KEBERKESANAN

IMPAK

RUMUSAN

PR

OJE

K S

UN

GA

I LEN

GA

Sebelum

Selepas

PR

OJE

K S

UN

GA

I LEN

GA