8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

1/41

1.4 JENIS DAN BENTUK

KESUSASTERAAN

1.5 SEJARAH KESUSASTERAAN

OLEH:NIK AMIRA SYAHIRAH HAMAD

NOOR ATIKAH YAHAYAFATIN LIYANA NASIR

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

2/41

KESUSASTERAAN

Jenis danbentuk

Sejarahkesusasteraan

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

3/41

P ENGENALAN

Jenis dan bentuk sastera terdiri daripada

pelbagai ragam.

Kerana:-

- masing-masing mempunyai unsur

khusus yang membentuk pola secara

berbeza untuk tujuan tertentu.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

4/41

Kesusasteraan Melayu terbahagi kepada

2 kategori:-

i. Kesusasteraan Melayu Klasik

(Tradisional)

ii. Kesusasteraan Melayu Moden

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

5/41

KESUSASTERAAN MELAYU

KLASIKUm um nya, klasik b er m aksud:-

- serius dan a b adi nilainya

- tertinggi m utunya

- m emp unyai gaya yang sederhana

- m emp unyai ciri-ciri yang teta p dan tidak

b eru b ah

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

6/41

Sastera klasik m eru p akan sastera yang m asih

kekal dan su b ur dala m kalangan m asyarakat

Melayu.

Digunakan untuk:-

- su m b er p engetahuan

- se m ap adan tingkah laku

- p engenalan m asyarakat Melayu ke p ada

m asyarakat luar

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

7/41

Sastera melayu Klasik merupakan karya

seni yang disampaikan melalui lisan dan

tulisan.

Ianya terdiri daripada 2 kategori iaitu:-

- Sastera lisan (sastera rakyat)

- Sastera tulisan (sastera istana)

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

8/41

SASTERA RAKYAT (LISAN)

Bermaksud hasil-hasil sastera yang dihasilkan

oleh masyarakat atau rakyat dan disampaikan

secara lisan.

Masyarakat sastera rakyat agak tertutup dan

kurang berhubung dengan masyarakat luar.

Hasil sastera adalah milik masyarakat dan

diperturunkan kepada generasi yang seterusnya.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

9/41

C IRI-C IRI SASTERA RAKYAT

Disebarkan dandiwariskan

melalui lisan

Bersifattradisional

Wujud dalampelbagai variasi

Bersifat anonimiHak milik

masyarakat yangmenghasilkannya

Mempunyai poladengan plot yang

lebih kurangsama

Mempunyaifungsi tetentu

P enulisannyabersifat

sederhana danspontan

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

10/41

JENIS SASTERA RAKYAT

SASTERA

RAKYAT

Naratif

Mitos

Legenda

C erita

rakyatBukannaratif

P uisirakyat

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

11/41

MITOS

Bermaksud cerita yang dianggap benar

terjadi dan suci serta di luar jangkauan akal

manusia.

Ia melibatkan kejadian alam, manusia dan

tumbuhan

Bekait rapat dengan unsur mistik seperti

dewa

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

12/41

C IRI-C IRI

MITOS

Kera m at

danm em b erikesan

Berlakupada

zamanlampau

Melibatkanunsur-unsur mistik

P eristiwaaneh yang

penting

Dianggapbenar terjadi

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

13/41

JENIS-JENIS MITOS

C erita za m an la mp au dan diangga p kera m at sertam emp engaruhi m asyarakat

B erkait ra p at dengan p em ikiran m istik dan m agis.

Mitos asal-usul

C erita tentang asal-usul institusi sosial m asyarakatMelayu.

Mitos institusisosial/ b udaya

C erita yang b erkait ra p at dengan strukturp em erintahan dan kerajaan.Mitos p olitik

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

14/41

LEGENDA

C erita yang dianggap benar berlaku tetapitidak suci.

Tokohnya terdiri daripada manusia yangmempunyai kelebihan luar biasa. Terdapat unsur tokok tambah dari ceritasejarah.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

15/41

C IRI-C IRI LEGENDA

Komunikasi lisanbercorak cerita

berasaskan kisah

Latar masamestilah berkait

rapat denganmasa silam

Terdapat kesanatau tanda

Berkaitan denganzaman sekarangkerana percaya

pada keramatnya

Tokoh atau tempatbersifat luar biasa

Legenda dianggapsebagai sejarah

kolektif (bersama)

Bersifat universal Dipercayai benar berlaku

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

16/41

JENIS-JENIS LEGENDA

Legenda keaga m aan

- cerita b erkisahkan orang ali m atau

p enye b ar aga m a

- tokoh terse b ut m em ang wujud dan m enjadi

p er b ualan m asyarakat.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

17/41

Legenda ala m ghai b / m em orat

- kisah yang diangga p b enar terjadi dan

diala m i seseorang

- m eru p akan p engala m an p eri b adi seseorang

Legenda p erseorangan

- cerita m engenai tokoh tertentu yang

diangga p b enar terjadi.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

18/41

Legenda te mp at

- cerita b erkaitan dengan sesuatu te mp at

- na m a te mp at dia m b il b erdasarkan 2

p erkara:-

a. b erunsurkan historiografi

b . b erunsurkan tokoh isti m ewa

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

19/41

C ERITA RAKYAT

Terdiri daripada bentuk prosa dan tidak

dianggap benar terjadi

Tujuan:-

- sumber hiburan

- menyatakan kebenaran

- mengandungi moral atau sindiran

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

20/41

JENIS-JENIS C ERITA RAKYAT

mengandungiunsur moral Dianggap benar dan pengalamanmanusia

C erita anekdot(kisah lucu) Disampaikansecara santai

C erita dituturkanoleh penglipur lara Dongeng rak at

ersifatmenghibur danmendidik

C eritabinatang

C eritalipur lara

C erita

teladan

C erita

jenaka

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

21/41

C IRI-C IRIC ERITA

BINATANG

Ditokohi olehbinatang

Binatangbersifat

sepertimanusia

P ersamaanstruktur cerita

binatang danmasyarakat

Tokohbinatang

bersaiz kecildan cerdik

Lawannyabinatangbersaiz

besar danbodoh

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

22/41

C IRI-C IRI C ERITA LI P UR LARA

Diturunkansecara lisan

kepada generasiseterusnya

Berlaku tokoktambah

Milik bersamamasyarakat

Berperanansebagai hiburandan pendidikan

Menggambarkansistem

masyarakatMelayu

Mengandungiciri-ciri tempatan

Mengandungipuisi

Bertemakanpeperangan,

percintaan danpengembaraan

Mempunyaiunsur magis

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

23/41

C IRI-C IRI C ERITA JENAKAJenaka yang

terhasildaripada jalan

cerita

Mempunyaiunsur kebetulan

Sifat-sifat watakiaitu pintar

bodoh, pintar dan bodoh sial

Terdapat kata-kata yang

melucukan

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

24/41

C IRI-C IRIC ERITA

TELADAN

Tokohnyamanusia

biasa

P erwatakan

yang baik

Biasanyaanak tunggal

dan anakbongsu

Mendapatpertolongankuasa sakti

Tokohakhirnya

keluar dariderita padaakhir cerita

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

25/41

P UISI RAKYAT

Muncul sebelum sistem tulisan

diperkenalkan

Menggambarkan kehidupan masyarakat

pada masa itu yang terikat dengan pada

adat dan peraturan

Mempunyai kalimat yang tidak bebas

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

26/41

Mempunyai bahasa yang indah, berirama dan

mempunyai bentuk tertentu. Merupakan karangan berangkap dan mempunyai

kalimat yang tidak terbatas.

Ekspresi daripada pengalaman imaginatif manusia.P enggunaan bahasa yang padat dan mempunyai

makna yang mendalam.

Penghasilannya melibatkan perasaan sensitif,

pemilihan diksi, rima dan suku kata tertentu.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

27/41

JENIS-JENIS P UISI RAKYAT

P antun Syair Gurindam

Seloka Teka-tekiberpuisiP eribahasaberangkap

Teromba Talibun Terasul

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

28/41

P ANTUN

Merupakan karangan berangkap yang terbentuk

secara berpasangan dalam jumlah baris yang genap.

Bilangan suku kata pada setiap baris adalah antara 8-12.

Tiap-tiap rangkap mempunyai pembayang dan

maksud.

Rima akhir adalah a-b-a-b

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

29/41

Setia p rangka p m elengka p kan keseluruhan

ideaTidak b oleh b erdiri dengan 1 b arisTerda p at juga p antun yang rangka p nya saling

b erkaitan.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

30/41

JENIS P ANTUN

Berdasarkan tema

P antun nasihat P antun adat P antun kanak-kanak P antun aga m a P antun kiasan P antun teka-teki P antun jenaka P antun cinta dan kasihsayang

P antun b udi

Berdasarkan bentuk

Dua kerat E mp at kerat E na m kerat

Lap an keratSep uluh keratDua b elas kerat

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

31/41

SYAIR

Merupakan puisi rakyat yang dicipta untuk

dilagukan dan diperdengarkan.

Terdiri daripada empat baris serangkap

Rima akhir ialah a-a-a-a

Keseluruhan rangkap adalah maksud dan idea

yang berurutan.

Tidak dapat berdiri deengan sendirinya.

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

32/41

JENIS SYAIR

Naratif

Syair romantis

Syair sejarah

Syair keagamaan

Syair kiasan/sindiran

Bukan naratif Syair nasihat

Syair agama

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

33/41

GURINDAM

Sejenis puisi yang tidak tentu bentuknya.

Tujuan untuk memberi panduan hidup yang sempurna

Digubah dalam bahasa yang indah untuk dinyanyikansebagai hiburan

Terdiri daripada 2 bentuk:-

i. bentuk terikatii. Bentuk tidak terikat

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

34/41

Terdiri daripada 2 baris serangkap

Mengandungi 3-6 patah perkataansebaris Mempunyai rima akhir yang sama Memerlukan beberapa rangkapuntuk melengkapkan idea

Bentukterikat

Tidak berpasangan dan tidakberangkap Tidak mempunyai jumlah baris

yang tetap Tidak mempunyai rima

Bentuktidakterikat

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

35/41

SELOKA

Merupakan puisi bebas dari segi rangkap,baris dan rima.Memerlukan beberapa baris untukmelengkapkan idea.Isi seloka menjurus ke arah sindiran atauejekan sama ada serius atau jenaka

Bertujuan untuk memberi panduan danmenyindir masyarakat yang berkelakuanseperti watak

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

36/41

TEKA-TEKI BER P UISI

Ungkapan tradisional yang memerlukan jawapan berbentuk

tradisional

Lahir dalam bentuk pantun atau syair

Mempunyai pelbagai tema tetapi lebih tertumpu kepada

masyarakat sekeliling

Tujuan:-

- hiburan di waktu lapangbagi menguji ketajaman akalatau merendahkan kecerdikan seseorang

- untuk meningkatkan daya kreativiti seseorang

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

37/41

P ERIBAHASA BERANGKA P

Dikenali juga dengan peribahasa berirama

Terdiri daripada ungkapan peribahasa

Setiap baris berima tidak sama tetapi seimbang

dari segi perbandingan dan pelengkap

P erbezaannya dengan teromba ialah ia bertujuan

untuk memberi panduan tetapi teromba

merupakan perbilangan adat

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

38/41

TEROMBA

Merupakan ungkapan adat yang

mengandungi norma-norma adat

Keindahannya bergantung pada aspek

pengulangannya

Berbeza dari puisi lain kerana

mengungkapkan perbilangan adat

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

39/41

TALIBUN

Merupakan penceritaan tentang sesuatu perkara

secara terperinci

Merupakan puisi bebas yang berperanan dalamcerita penglipur lara

Menyamai bentuk prosa berirama/lirik

P erbezaannya ialah ia hanya menggambarkan

sebahagian cerita sahaja

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

40/41

TEMA-TEMA

TALIBUN

P emerian

watakmanusia

P emerianperlakuan

P emeriansuasana

P emerianperasaan

P emeriantradisi

P emerianbenda-benda

8/6/2019 Copy of Pengantar 3k

41/41