an yang sama juga balaku johor jahan inggens. takrif ......oalam tahun 1914 pentadbiran·...

KEJlNAAN NEGERI MELAYU TlDAK BERSEKUTU TAHUN 1914, Satu pc:rbandinpn mc:nscnai pc:rjawatan dan organilUi pcntadbiran

oleh

M.A. FAWZI BASRI Uninnlti Kcba.npun Walayda

Pada 10 Mac 1909, kcrajun Siam tdab mc:nyerahkan Kdantan.1 Trengganu,2 Kedah' dan Perlis· lu:pada kerajaan British. Trengganu tidak mc:ngiktiraf pc:rjanjian Siam dan [nggecis itu. Ajen British di Trengganu diberi kuasa majistret dan hanya menduduki Majlis Negeri daJam tabun 1913. Dalam tahun 1919 ajen British dapat mc:nguasai pc:ntadbiran negeri. khuswnya pungutan hasil mabsul negeri. Kc:ada· an yang sama juga balaku di Johor d.l!am tahun 1909, kuasa Penasihat Inggeris terbatas sekali tetapi dalam tabun 1914 Johor akhimya terbendung dalam pc:rangkap penjajahan Inggens. Takrif jawatan Penasihat British dj negeri Johor dan Trengganu tenu didebatkan olch pc:gawai bumiputra dengan pegawai. pegawai British di negeri itu sc:lepas tabun 1914.

Tabun 1914 dapatlah dikatakan satu titik penting dalam sc:jarah pcntadbiran_ lni disc:babkan mulai tahun 1914 sduruh Tanah Mclayu mcnjadi ncgcri naungan British. Singapore and Straits Directory tahun 1914 dapat dijadikan sebagai satu panduan dalam menganalisa perkc:mbangan pentadbiran Kerajaan Negeri Mclayu tidak bel'1ekutu.

JOHOR,

Sebclum tahun 1914, terdapat hanya dua badan yang menentultan

49

pentadbiran ne~ri iaitu Mesyuarat Kerajaan (Council of State) dan Jemaah Menteri. Oalam talmn 1914 ExcutiEJe Council memainkan pera· nan yang penting. ahlj·ahJinya ter· din dan Sultan, Mentc:ri Belar. Pc:nasihat Am British. Setiausaha Kerajaan dan lain-lain pegawai ka· nan negeri.~

Oalam tahun 1914 pentadbiran· pentadbiran Melayu memainkan peranan yang penting. Kuasa Pena· sihat Am British sering tercabar oleh suara'5uara pegawai Mclayu dalam semua hadan yang menen· tuw pentadbiran negeri.

I. What Chan Su·Mina. "KdanWl and Tun,· pnu 1909·1939", /NBRAS. ,,01 38 pt.l. 1965. h. 159-183.

2. Lihat J. de Ven: Allen. "'1'b.e A.ndent Ilqlmc in Trmcpnu 19(19.1919" /10· RAS. "oL 41, pt. 1,1961,h. 2.5·53.

3. LWt Gco~ M,u;wcll, "Wemoric. of the Finl IritiUl Act¥Pcr, K~", MUry. ill History. voL 4, no. 2.July 19~a.

4. I.ih&t Yuld Mid, "PcrtiJ (1909-1959) raiod Penentuan W\lJudnYI nqeri Pcr\U .ebapi Kbuah neaerl ylJlt: mcmpunyal kcpcrlbad.iannYI yllI' tencndiri" (latihau i1miah YlIl( tldak dhcrbltbn, Jabatan 5cj&rV1 UniYenltl Idalaya 1974/15).

5. SSD, Itl4 h. U'. di antan pcpwalIK'Pwai tc.ncbut IaIah UQlku Othman (Pdilldun, o..ana Cina). Datuk Abdullah Julu (PJIt WUIt). Wwtlpha Jaafar (TSUK 0). linWllaeuk (TSUK I), UnPu ~ (PJK Batu Pahat), Uapu Omu (Hakim kill) dan Datuk Mohd. I~ O\inlod.ltN~r1).

Hak Cipta Terpelihara © 1978 – Persatuan Sejarah Malaysia


Pe;awai·pegawai Inggeris hanya men8C1tuai JiW.tan Penasihat Un· dana.Undans (M.H. Whitley). Polis (Ketua Pesuruhjaya Polis C.P. Cusaden), Jab.tan Kerja Raya (Ke. tua Jurutera H.E. Byrne), Pc:suruhjaya Tanah, Galian dan Ukur, Jabatan Kesihatan (Dr.J.P.A. Wilson). Lcmbaga Bandaran (Yang Dipertua Lembaga W.B.Y. Dra~r dan juga Jabatan Kutam (Penguasa H.S. Sirconn). Jabatan-jabatan yang lainnya ada1&h dipc:gang oleh pegawai

\1e1ayu. Walaupun pegawai-pe:gawai Inggens itu memegang jawatan dalam Jabatan Penting tc:tapi kelemua ordinan atau undang·undang terpaksa diluluskan terlebih dahulu oleh Council of Stale.

Tahun 1914 di Johor men un· jukkan tahap perkembangan dalam bidang jabatan dan perjawatan serta organisouinya. Terdapat 22 buah pejabat atau jabatan dalam organisoui pentadbiran negeri itu.

DaJam tahun 1914 pentadbiran kerajaanJohor adalah seperti berikut:

JEMAAU MENTIRJ

AIUJ JEMA-At( MENTERI" MAJUS MESYUARAT KERAJAAN:

V~Dipcrh.ta

twb YucDipertua

OYMM Sultan alaU Menteri 8Har

Oatuk Muhammad I>lahbob, OK, SPMJ. OdG. Datuk hmail Bathuk, Dnu - P,.,,/J,.,h

Ul'llkuOtrunan U~uOmar Datuk Iotuh&mmad Ha.an DatukAbdullahJaalar EncikMultaphaJa.aI&r Sytcl Abdlll K.dir UnJkuAhmarl U",kuCikluna.il Un,p.u Muhammad bin Khalid ~or Dwd ~I Sulalman Encill. YUJOfMub..am.tn.dSalleb Encik. Abdullah lUJi Othman Un,aku Ali Abdullah

Abli Kehormat Enelk D.G. Campbell

SctIau,&&haMayuant Ie hncWtu Syni Hamuh

.tjabuMc:.taik .. ,

Daruk Menteri Baar

St;tlau..ru.

Datuk J&&far 14j1 Muhammad

SyedHamu.h

2. rqabr.t~t A-.:

Pen&lihatAm

KetuaKen.n1

D.G. C&mpben

Abdul Rahman YuUn

r.:j&bat St;dauaha Km,pu (SUK):

Datuk Muhammad Mahbob (bnaui) Daluk 4mai1 Bachu& (peman,aku)

Ti".1o.IJ4n SUK, Datuk bmail Badlulr.

IbrahltnfbJiMobd.Ariff

50



8ahqian WdaY\l

Kctu.aKcrani

Timbalan SUK, "41111&1'..,. jut..,., SWS

WanHitam

4. jabatall PdmduIII Oruo, Cu. .. Moaopoli CaDd1l!

Sct~t.aha tW Ehwal anna: Cina II: PnlJ'IU& Candu d.an UllIku Othman Ank:

Pcnolona Muhammad. Said UIlI\l.u Muhammad Abdullah

~. jabatall PabaNlabaraan II: H.uil Scum:

Pcnuihal Kewanpn D.C. CampbcU

Bcndahari &: PCmu1l(U1 Hasil Ibr2him Abel. ~id

Penolo", fkndahari Sheikh Yahya AI·llah,yi

6. PcjabatOdit:

jUNoditNe,cri

JUNodit Mali!

7. Mabkamab TlD.gl:

HakinlBe...,.

Hakim

Pcn,ufl.l.l

Datuk Muhammad Huan

Unaku Muhanunad Khalici

Una:ku Omat Ahmad

M.H.Whitley

Syed Abdullah Mahlodan

8. Pcjab.t hmcPIII A_Dab hab:

Pcpwai Unaku Cik hmail

9. Pcjabal Pc ..... bt UndIo .. 1IIdaJtc: Penuiha' Undanaon...".

10. Mahb_hPoU"

"t.jiatrcl

II. Pou.:

Peruruhjaya SCAl"

M.1i. Whitley

U~uCiklsmail Abu Baht Huuin j.W.Simmon H.S. Sircom (pcmanp.u) Abu Baku Ahmad

Polil G.P. CutQdcn

TimbalanPeruruhjaya Polil Muhammad Taib Ahmad

KetWl Impcktor fUji Salim "-,ii Muhammad

12. P~an.:

Cabcnor

13. jabatallAp...:

(i) Yan,Dipcrtua

Sctiaunha

(ii) Mufti

Penc1aftar

Muhammad Nor Kuim (pmanpu)

Unp.u H~i Ali, DK

HaJihmaiJHaJiSulalman

Datuk Syro Abelul K.ad.U Mohsi.n, Snu Kauim Mohanuud.

51



(iii) KadiBesule Pendaflu:

Nihh(A:n.i H.,p MutLam=ad Nuir

P~nolofll Uncku C1k Abd.Jam.!

14. JabatanP~~

Yan,Dipalua DaNk Jduhammad Mahbob

SCLiaaoah.r.IcPnw:ri .... a:

SekolahMdayu MuM. I(haI;o. Abdullah Munry~ SPJ.Ij.

Pcmcrik.aSckolah Inno:ri· H.H.MolToon

". Jabitanl(qaRaya:

KCluaJurut"," H.E. Bync

Pcnolonc ",kltck W ••. Y. Drapn

PcnoiOfllJI.lNte11l InnaiIMIlhd.Don

Ker-anlKaja S.M.D ...

Kcl~D"raImeo Sulaim.r.ntbJiAlia.

Pcrncri.lr.t;tJabn SulaimanMubd.Salleh

PcmcrihaKerj.Air A. Saduivam Iytt

Penolon.Pemcri"'a KajaAit Mohd.Hj.AbuBalr.u

:~ 16. P~abal TaQAJt.:

0) CawaDpDT...t&

Pctwuhjaya Tanah, GaJianlellkur D.G. Campbell

Kcl1JlKenrU Abdul Rahman Vanin

PcnolofllPcmu~1 HawJohor Baharu YUJOfMuhd.Sat1ch,SM,J

PcmuDiUI Ha.i1 Muar A5.Jdl(R.. Crichton - PflDanpu)

PcnolollfPcmun",t HuilM1JIr Aw.na:Huuin

Pcmu~tlwil Batuhhat R.ehrichton

PenoioncPemur,.u1 Haw Batu Pahat Othman Mahmud

(ii) Cawaqaa"1atuI

PcpwaiHutanle Pendaltar Julu Hu.in

PcnoloncPcpwal HuW'l Ie PcndJtar T. Mahmood Othman

11. JabatanPmdaltaran:

Pendaltar JularHustio

PellQloncPendaItar T.Mahlnood

18. Jabatuhnlmtu:

PcpwaiPcNbatan Dr.J.P.A. WllJOn, fRCSE. Dfil.DnIJ.

52



---------- ---------------------------------

P~ndaftar Bnat Dr.j.P.A.WilJon

PcndaftarMuar Ot, A. Grant

TimbalanPcndaftar T."..blr. A.D ....

Pcndaltar Batu Pahal H.C.Carvalho

PendiiltarKotaTingi S. Lee

Penda/tar xpmat N.WathKonc:

PCDdalluKulub O!anKewT~n.

20. Ptjabt.t Lcmbq:a a.uu.t..n..D:

YlngDipcrtua

Timbabn Vanr Dipcrtua

SCliaulwIc: Bcndahari

irupclr.l OI"KClihltan

lrupclr.tof Lncn

U",ku Ali Abdullah

Capt. Abd. Samac!

Muhd. SUI MWwnad

Muhd. Talb Moba.inl!l&d

21. Jab.wa'ot.:

".

Kclu. Pcpwai Po, Neleri (fMC): Md.. Salleh All

Pcp ..... i Bcnupl Kcutapi OInU EnduI, S~

Pcpwai POI SC'pmII Abdul Haye

Pcno]OIllPcpwaiPol Kukub AbdulH.a.mid

PcnoLonllPcpwaiPol Meninl Mubd. EA

Pcnolong Pcpwai POI S<dcnalr. K.c:tua Suxn Kcrctapi Scdmat

PcnoLoIllPCp .... iPot kcnqam Kctu.& Slam Kcn:l.api Rcncpm

Pmoio", P"p"'ai POI Balu Anan K"III:II 51.ckn B,tu Anan

JabatanTCIlIc:n:

Koloncl Komandan

(Timb ..... n SClia NClleri "Johel'c VoluDteu Foca)

DYMM Sultan

Kaplrn Ie Ejutan Kt"pt. Honce Cullimore (Royal Marinc Artikry)

Lchcll.lnl<Scliautaha Sulit Lt. H~i Muhammad Said

PepwaiMcmerint&h AsILu Mcr1a.m Kelp. AM. Ghafru Khan

Prp.ni Memerinuh Timba.I.J.n Setia Nqcri ~cn DaNk Abd.ulIahJaafar

Pmolona:Pepwai Memerintah Timbaan Selia Nqeri Ktpt. Abd..llamid Y\ltOf

53



KEDAII ,

Pcpwli Mcrncrinw. J ohorc Vohrnlccf )' O.ce UVf)

Pcnolo",Pepwai McmerinllhJVf

M~or Dwd tbJi S\.I.Iaiman

Kepi. U .... u Ahmad Khalid

Kedah adaJah di antara negeri Melayu yang awaJ menerima kawalan penjajahan lnggeris . Pentadbiran Kedah daJam tallUn 1914 telah tersusun dan dimodenkan, bebcrapa jabatan pcnting tc1ah ditubuhkan. Colongan rakyat Kedah tidak· bcgitu mcmainkan peranan Jl cnting dalam pcntadbir.m negeri. Bcrbcza dcngrul negcri J ahor, ber· asas kan Singapore and Straits Directory tahun 1914, di Kedah, walaupun ada 'State Council' tetapi juga terdapat 'Excuti\'c Council dan Jemaah Menteri. Bagaimanapun

Kedah lelall dapat menyusun pentadbiran daerahnya dengan baik. Pegawai-pcgawai Melayu menguasai bidang kehak..iman dan Polis neged. Namun bcgitu banyak jabatan kerajaan yang penting dipegang oleh pegawai lnggeris . Hanya di Kedah sahaja tcrdapat pcgawai-pegawai keturunan India yang menguasai pentadbiran perkhidmatan Pos dan Taligraf. Dalam tahun 1914 organi· sasi pcntadbiran kerajaan Kedah adalah seperti berikut:·6

6. ibid, h. ~ 1 9-~2 1.

Sultan

Juruirinl

SClbu»h"Sulil

2. Pcp.lul lXwu NcrcO:

,.

PCltl'lngkU~1

Nlill YIIl1I DiJH:rlu.a

PcraJih.Jt

Pcnolon&Penuihll

ScIi.auaah'lKc~:u.n

SCIi.auJltu.Dcwln

Penolol\l Selbu»hIDcwln

KetlniBcar

4. PqabltOdit:

J UNodil Ncrcri

Pcnolol\l J wuodilNqcri

JuntOdltKlft.I1l:

II:cdahUwa

KctWi Scwan

DYM.'l Suilln Abdul lI:amid

Tunitu&hadurShlih

Muhammld MUfld

DYI'M Tun.ir.u Ibrllhim

Tunku Mahmood

W.G. Mu;wcU

A_w."endith

Enc:i.itMuharnadAriCin

Muhamad Stwif

Muhlmm.ldSlcid

Sycd lahir

TurY.u Zairal Ruhld

S)'cd Muhamad Shahbudin

A.G.Ward

hmailMttia.n

Abdul Rahim

54



,. Mahkaca.h TUagi.:

Ihkim BcloU SycdHlsanBarUbab

PCna.Jihal Undanr-vndana: J.c.!iupr

PcllOlofCHa.tlm Syre! Abdullah Shahbvd1D

PeDdaftar Sycd Muhamad Id.id

Sheriff Eru:ikAwana

Timbal&nPcnd.ft.,. Md. Hadlim

TimbalanShcriff Encik Endul

Kc~Bes&r SyedAbdu1l&h

6. J~anUkQl":

Pc~Ukur R.W.B. Dartc

Penolong PCllg\Iau Uk., J.DenD

PCDOlonIPCncuu& Uk~ JJI.SewcU

Jurulr.wTinakatanl f .R.Charron

Pcmb""tuPcp,bal W.E.Bitch

PcnoiOIliJlUllkuf Tingbunl Md,Arif

1. Jab.ltaa Kcljl Ray.:

JUTUla.Nereri: J.Gol'Inan

Jl,ll\1taaKclj. K.cdahSclaun F.G. finch

K~UIan. R. 51. Cco Col.llfic

Pcnolon,jurutcn. C.E.Jcnldlll H.M.Buucrfidd A.G. RohiNon A.Gidley A.V.Cibbinp P,Erkcnc A.T.Dr.,cr .. J~taac:..t1aa:

p,,,,,,,,, G.£.Shaw

Inspd:lor Lombo", EncikKauim

9. ro.cl&aTdqmf:

PCIll'o'UI POI Alor Stu : S.AUrn.dam

Ket .. Pqabat Po.:

AlorScta:r S.Jolcph

Ku.a.bMuda W.Wollaa:

KWim S. Abishqanad.&n

xmili", P.s. B&bkhrUn&n Iya

S..mp..iPcwu S.Jacob

Peru. D. Sancianan

t..~ A..AUrYadam

55



.... ,_ M.D. Solomcn

10. Mr..I&k.ua.Ur..oJia:

Kcnu. M.,jlnrn WanChik

t4jbtTet Kedu.r. Wan Salim

loUjilut"t K.ctip WuAmin

11. Polia:

K.ctlaPolis (IntpcctorGcDCnJ) . Y1M Tunku Ibl'1him

'cnolona:'nl.UUtUaya Polis W.E.Spec"

Pcnolorc PCSlilllh,PYI 'olia F.F.Joya:

Kctu.alrupcktor '.Gilroy

•• Murphy lru:pckto r C.lun.&il

12. h.vua:

Pcncuua Dr. A.C. Hoop'

Pcnololll Pene-A Kulim Dr. A.S. Supn

KuuaPcpwai Pcnjara o.cMan

Pcpwti Pcnjata Kulim ; SycdYulin

IS. Jabata.aPttubat.ua:

PcpwaiPenlhatan NClai (Stltc SUlicon) Dr.A.C.l:looPI

~wai raub.tan Kcdah Scutan Dr. 1I.s. Sup ...

KCJMlaDrcna (llcadDtu..:n) &:Stc ...... rdA!or!ktar D.Srinniv:t.~

Kctu& o..c....,r K.wm R.Sub.u.rilhn&n

KetllloDrcucrAlor .. '" Vcn.C\lttyPillay

14. J.batanHalwu;

Pcp"'lllbiwan Negeri : JJ. Fkury

IS. hjabat ImiJreKo Or-. lI.eli&:

Pcncuua Dr. A.G.Hoap.

PenolonrP~lLII. Dr.H.S.Supn

I~ ~SyarWa:

Sheikh &U~t.l&m Sheikh Muhammad Khayalh

K&diBclaJ II-,ii Wan Sulaim&n

Pcnolons Kad.i Ba&I H.,ii Muhamad S.a.id

17. S~:

'cma.nPu Syahbanw : Wan Yahja IYahy_'

56



rcnokmr Syahkndar lImail

18. PcJabatTa.ak

Pcnrprah Taaah

Pcnokmr Peaprah

T"""

Sycd W&naor Ai-Jalri

Tunku Abaidah

G.LShaw

PellFfUli WanYahya

Penoloq Pencuwi

Set'Mllaha

Dr. A.C. Hoops

J.J. fk",.ry

J .Corauu..o P.F. Joya Clcah Kcc HOOEl tt.,jlt.iwtala Lim Theon Kcc

Kalau di Johor pentadbiran daerah diketuai oleh Peturuhjaya Ke,.ajalm7 tetapi di Kedah pentad· biran daerah memakai .utem Pega. wai Daerah. Terdapat 8 daeran' dalam negeri itu. Dac::rah Kubang PaJu dan Kulim adalab dua daerah yang maju, organisasi pentadbiran dac::rah itu tenusun rapi. 9

PERLIS,

Perlis adalah sebuah negeri Me· layu terkeciJ, dalam tahun 1911 penduduknya berjumlah 32,746 o rang. Sebdum tahun 1821 Pedis dan Setul adalab dalam kawalan kerajaan Kedah. Dalam tabun 1821 semaJa Siam menguasai Kedah, Syed Harun adalah "actual Gover· nor of the country,lO Siam telab memisahkan Pedis dari kerajaan Kedah. Syed Hussin anak Syed Harun tdab dilantik sebagai Raja Perl is.

Dalam tabun 1905 Raja Palis berunding dengan Siam mengcnai perlantikan Penasihat Kewangan sebagai memenuhi ararat pinjaman wang membangunkan Perla. Mr.

57

Duke tdab dilantik sebagai Pena· sihat dalam tahun 1909.

Pentadbiran Periis dalam tallUn 1914 dikawaJ oleh State Council (Dewan Negeri) dan urusan pen· tadbiran hariannya dijalankan oleh pegawai.pegawai kanan negerLl1

7. Lihat t'awli Burl • Hurom. K1l"'pwt.n R,.II.c:.IW S~1IRiI Jollor Moth,,; J855-1940, Kuala Lumpur: Muzium Nqan.,

.. Dacnh-d&crah ltu laIab K.ub&nl I'u.i. PMlanc Ta-ap, BaIirq:, Kl.llim, Kual.a Wud., Ycn, landar Bahana dan ~bwi.

9. SSD. 1914, h. &1",521.

10. SSD.1914,h.&22.

11. UhaJ Yuid Mad, Op.cil. l.ihaljup Zabari H';i Aci&m., 'Adallnblf'&don dan PerkemhUlpn Paw di bawah nw~ Brilbh 1909-1940' (Latlban Ilmiab,Jabatan Seja· rahUnWc:nitiMalay.197217.s)..



...

OcwuNq:1tri:

lUJaSyo:dAlwi V.,. Dlpenla

Ahl).&hll H.C. Edhardt,Pcm.ancku Pco.uihat Tunku Abdullah Daluk WaD Tch HajiM\lh.r.ma.dNor

hpwa! K..aaa KcnJaa-:

Fcnulhat

Bmdahari

Odil

H.C. Edhudl - pnnafliku

SycdMunat.

SycdShdkh

PnwuhJaya Tanah

PCIDWlf\lt ltuil Kut&m

""'1m

Tunku Abdullah

Mu.han:udArohat

Ole Mahmud H-.li Muhamad

DaTi senarai di alas jelas men unjukkan pentadbiran harian kerajaan Perlis dijalankan olch pegawai bumiputra.

KELANTAN ,

Kelantan muJai melaksanakan sistem Penasihat lnggeris dalam tahun 1909. 12 Dalam tahun 1914 pemangku Pen:uihat British di Kelantan ialah W. Langham-Carter dan penolongnya iatah T.W. Oayton. Namun begitu kemajuan sist~ pentadbiran Kelantan tdab pun bermula Icbih awaI dan tankh tersebut. Dalam tabun 1905 Kdantan telah pU{l mempunyai sebuah Dewan Ntgen'U bagi menggubal dasar dan sistem kerajaannya. Sejak itu juga Kelantan tdah menggunakan perkhidmatan pegawai British dan Siam daIam pentadbirannya. 14

Oleh itu tidaklah menakjubkan jika dalam tahun 1914 pentadbiran moden $udab pun berjalan baik. Penduduk d.i Kelantan dalam tabun 1911 15 berjumlab 286,751 orang berbanding dengan Johor seramai 180,412 orang. Oi Kelantan dalam tabun itu terdapat hanya 9,844 orang Cina manakala di J ohor

58

64,405 orang. 16 Kelantan dari segi penduduknya adaJah sebuah negeri Melayu, dari jumlah 286,751 orang pcnduduk orang Melayu berjumlah 286.707 orang.

12. Pad.a 15 )Wai 1909 ).S. Muon mer1adi Penuiha.1 Britia.h YUIll pauma, bc:liau di&antikan olch Sir John Anderson dalam tabun 1910.

IS. Ah.llnya Icrdirj dati DYMM iWa Kelanlan (iWa Senik) Klaku yalll Dlpcnua Dewan. W.A. Graham P«U1Uh,P.ya Redden ka-a· jnn Siam mc~p Pcnuihat kepada DYMM Raja Kelanta.n dan p<noJon(llya Tctllku Sri Indin (atau Idaran damnYI Pbara Rauada Tibodi But), Tengku Pcu-a Duam Kaban (Phan. Pbiw Detehl Rat). Tctllku elk Prnambang (Phan Amnal Amnow JOt). TcnPu Sri Mahan,ia (Phata Piehai Kal RaIKh&m), Tm&ku Petra Semanh (I"h&n Nabrct Noruah), Te· menaona:, TenPu Bear Yuan Ekllt Tuan Ywof, Ter,.ku ill Tua.n l.ah. Oaruk Menlcri iLuan& Ra.chanWlW Boribunl da.n Mufti. Lihal W.A. Craham, K~/Qn"'n: A ltll'~ 01 tAe M,wy PerUnn.U., Glugow, 1908 Jampftan A.

14. Oi anWll me~la W6h !i.E. Pcnni~on B.A., . (Sctu.uuh,a kcpada Peluruh,jayw. KeAocUJ, LlQ-na Tammant Tanton (Iia. kUn Mahkama.ll TmaiJ. c.A.!i. Kedy. lide (Pen,cua..u Tanahl, P.S. N.a.in (Pefl(UlA Potil). dan Khan Saman Tal Wichono (Pepwa.lPtrubata.nNq-criJ.lbid..

15. SSll. 1914, h. 524.

16. SSD, 1914, h.5S1.



8agi memperlihat perjawatan dalam kerajaan Kelantan haikut ruperturunkan senarai lc:ngkapnya.'1

Dc-waaNqcri:

YancDipclu.a

AJili.&Iili

PmuihalBrhith

Penolon, PC!\alihat British

P~waiT.dblr

Sultan Mubamad kc-IV.

1. W. i...azl&bam - Carta (Pelll&llPll Penowl Brilillb kepada ~ Kdantan).

2. T.W. Cayton (Pananpll Pawlihal BriWh) (Penolonc).

5. ~a Nqui -Ibn! Silitan Mubamad IV.

4. ilJI,ia ~Iuda. Tu.an ZalnaJ Abldln Ibn Sultan Muhamad [V.

5. Tmclr.lI Sri IOOin Mahkota - Sultan l.I.uhamad.

6. TeDJlr.II Sri M&hanja LA. Silitan A.ImIad.

7. Tt"lku Sri Pd.=- R.,ja I.A. Sultan Ahmad..

8. Tmpll B_ Tuan Ywof LA. Sultan Ahmad..

9. Tt\"llku 8cndahanr. I.A. Sultan A.h!Iad..

10. Tel"lllr.lI Chill. Penambanc1bn! JUJa Muda Ptnambanc.

12. "-JiWanMwa.,MIlfti.

(OfrlCc Auis~nI) j.A.jlUUa

KcruU Bnal' I S.W. Unp.am

Kenai ikl&!' n M.V. Kamdiah

KcruU Bel&!' UI M.K.. Sabapathy

jwululil Mclayu Abdul Rahaim TaibMahIDlid

PcnlcrjemahMelaYIl MUhod« Kiliup £00111

2. Balai!Pej.bat htanal

Selwu.aha Ir.cpada Sullan Dalw. Mtnlc:ri

$e-tiatuaha Sulil TenPlIMohd. Tenalr.u Peln. Saocnb

PCl'lOlona Selll.uaha Datulr. Ikntan Srti.a

Penghlll.., Balai DaM Bentanro Da1a.m

Kenai Mohcl. Abu HIji Su.Iai..man

5.Pcr~

Bmdahari lUJa Nqtri Ibai Sultanw'ohamad lV

PenoloQl Brndahari Abdu.l Kadir lij. M. Amin

TWI"lIW.DI; NikSoh

17. ibid.h.524-S27.

59



Ke .... ni

4. Pqab.IOdII;

jUl'\looilNclcri

Kcn.ni Be»r

Kcn.ni

Pcpwaj

Prnol.oQlPcmunpl HuiJT.nah

Kcranilkau

Kcranl

INPdHor Kew.nr.n

Kcr&niHul ....

IrupcluorKcl.p.

6. M...wlpal:

Peno:bfwKcrflamOIOr • K<nru

lIupcluor

Pcrjja,g.Puu

7. Prj.b.I)UJ.Moada;

PcnolOr\l PCr1CU&U.

Ker.ro

8.M.ab.U.m.r..b:

lhlim

Mahkamah M~l'lrrl J

MahbllWl 101-,1 1,1",111

M.a.hkl.m:ahAp_:

Mufti

lialim

PCDOl.orc Hakim

9. JabaWl ...... lul:

Syi.hbandul< PcnpWI.IK.u:1&m

Kc .... niBel&l"

A_,. o..lua Amar (Di ... ,i.j NikMan

J.W.IfUlhc,

M.j.cob

Muhanud Salich

T"",kuB~

C.W.Bnlll.nd

TokKbllib tij.M.Saic!

Nilr.Hu.ucin

Win Mu,bpi

~;: ~~ d .... 11 bgi pcJILWlIi

T ...

Din din Iain·lain

£ncillb.rnid

NikU Ahmad Talib

MahmudSalldi

IUJIMudi

Tc",ku Abdul Rahman

T.W.o.ylOn TCllCku Sri Pckcnna ~I

Maliltnlj.W. ""Coo

Mqi,tre( Tcnglr.u IIuun

H-,ii Win M,," H-,ii Abd. Samad

JUjiCikAh~

H;'WanHluln

T.W.o.ylon

WilliamKcn

Muhanw:lZainal

60



10. Pu.,Jaru:

Q1ruPei.awat

Guru "'~ GuruGredl

Q1ru (ftd 0

11. P.,."TeJqJ.f:

Ketua POI" Tc1qn1

Knani Surat BadAfta:r "KirimallWq

12. PotU:

Pelluuhj.y.Polis

Kd_ Pepwai Polil

Lupo:lttot

IS.Pcqjara:

PcOfU.u.

t'cnolorllPc~

14.Pcn&balaft:

ReaidenccSuraeon

Pep~Perub.l&.II

D~~

V.c:cU.tor

15. JabataaKetja ..... ya: p,,,,,,,,, Peoprah Kerja. " Uluu

Pemb.nlu Peribrodi

Kcnni Kaj.

KetuaJurukur

KetUIIPeNkilPJan

Kerani

Datuk Bmw. Luat

Abdul Rahman

OUlUllK.uaim

Mat DoUah Abdullah Yueob

Um£ .. Cbo ....

TanKlmMl,IlI

Teqkli Sri MahaT";'

KcplenH.A.AlMkraoo

J.C.Oowhy

Kepttn II.A. Anderton

NikMud

J.D.CUnlnlc

CJI. T.ylor

R.VilvaliJ:aa.m S.Ann&mala.i J. Devou EncSio,. A.N~ah ...... NikWanc

Te .. h Beaar Tuan YIlIOI'

R.A.O ..... furd

V.s. ThorLaod

AlfndEber

J.M. r.vt:ll

A.Jt. WhIte

K.s.Rll.laruham

jabalan Kc=rja Raya kelihalan tidak dapat dijalankan olc=h pc=r· khidmatan tc=knik Mdayu. Sc=baliknya di johor tc=rdapat orang Mdayu iailu Ismail Mohd. Don sc=bagai Pc=nolong jurutc=ra, Sulaiman Hj. Alias selaku Ketua Tukang Pelan,

SuIaiman Mohd. Salleh Inspdc.tor jaJan Ray. dan Mohd. Hj. Abu Bakar Penolong [nspc=ktor Kc=Jja Air. Oi Kc=lantan dari 15 pc=jabat dalam pc=ntadbiran negeri, c=na.m pejabat dikc=tuai oleh pegawai Eropah dan bukan Mc=layu.

61



Seperkara lagi iaJab mengenai golongan elit trodisional" iaitu golongan anstokrat, ramai di antara mereka ini menjaJankan pentad· biran. MullfJkin keterlibatan meren inilah yang boleh disifatkan wujud 'sistem birokrat yang tertutup'lg di Kdantan.

TRENGGANU,

Trengganu enggan menerima I'enasihat British dalam tab un 1909. Perjanjian daJam tabun 1910 hanya bersetuju menempatkan Agen British yang sama tarafnya dengan s('orang I'egawai Konsul (Consular Officer):20

"In ru. Cl.p.Kity &I a ra.,utt'&1.t; he W1I

able to brine I~dy and fair octlkraent of bothcivil&ndc:ri.rnInal~,QwiRia marted prdcm>oc: for hI:! arlIitntiolL n.., British Af'e:nt W1I fint prn a leat In the lutr Counci.l in 1915 which br 000.1-

pled only on ..:irilory nat\ln:. Hit main prrocrupation apPQlrd to bcthrdraftin,r ofrnactmenll".

Sesungguhnya usaha memajukan negeri dapat dilih:u apabila sultan berusaha mengistiharkan Utidatlg.undJJtlg Tubuli .V~gcn· pada 2 November 1911.:?1 Berikut::m dengan itu diwujudkan jemaan MetllCl dan Jemaah Mesyuarat Negcri (State Council). Narnun begitu '. ... '!ben:: was talk of annuUing the constitution becawe it is not being foUowed·. Menteri Besar hanya dilantik dalam tab un 1917 dan kalangan abli Jemaah Menteri. 22 Kebanyakan anggota Jemaah. Menteri adalah pegawaipegawai penting seperti ketua-ketua I'erbendaharaan, Sekretariat, Peja· bat Tanah dan Jabatan Kerja Raya. Merc:kalah yang sebenarnya meng'olwal kerja keraja:m. Scba~~i ang-

62

gola J emaah Menteri mercka di· bayar daun $200 sebulan.

DaJam tahun 1913, Sultan Zainal Abidin berangkat ke Mekah. Baginda telah menyerahkan pemerintahan ncgeri kepada puteranya iaitu Yang Dipertuan Muda Muhammad. Yang Dipertuan Muda berkuasa dalam tahun itu sehingga baginda kembali semula ke Treng· ganu daJam tahun 1914. DaJam tahun 1915 Sultan Trengganu memo beritahu Agen British iaitu Charlton Maxwell yang baginda berminat hendak menambah jumlah pegawai British lagi. Maxw~1I pula tdah dip~rsetujui menjadi Yang Dipertua Jemaah ~fcsyuarat Negeri {State Council}.25

Tahun 1914-1915 Trengganu masih belum dikawal sepenuhnya oleh British. Sitlgapore and Strail$ Directory tahu 1914 tdah mtncatatkan perjay,'atan kerdjaan Trengganu scbagai berikut: H

18. Uhat r~ncaM ~' ah.ab Khalil. 'Golonpn yana mmrntutan dalam pcmainu.han nqaB', D, ..... " M .. ...,. .. raJi,u, Mac, 1975 dan pcrbandl",tan dcnpn M.A. raW'lli, 'BirokBli Johor dan Elit TBdilioMl', Dn.;p Muy .. rwt. Mci, 197:1.

19. Wahab Khalil,up, cit.

20. Clan 5u Min,. op. cit. h_ 185.

21. Dipctca)'ai inl undan,i:·ur>dang wbuh ttt'

,rout mcnci"ut mockl Und~ .. tId.mt r .. b"A K"'~u.,.JoAoruhun 1896.

22. ~ 5u Mire, op. cir.., h. 183-·186_

25. J.de Vac Allen,op.e't.. h. 49.

24. SSD, 1914,h. S51·S52.



Sultan: DYMM Sultan Zainal Abidin Ahmad Yang DiperllUJn ;\lucia: T~ngku Muhammad Zainal Abidin.

J.-maah Maru.acat Nq:cri (Stale ColllKiI):

I. Tcngku Nph bin TCl\llku Abd. Rahim 2. Tcngku Embung bin Tcngku SuJ.aim .... .s. Tcngku Mahmud bin Tcncku Mohamad 4. Tcngku Ahmad bin Tcrcku Abdul Rahman S. Enak ~lutamlNod Ali bin Abdul Rahlm 6. T .. ngku Chi.lr. bin Tcnlku lIilam 7. Tc",ku LonG binT""Iku Woh I. SCliauAha kcpada Sultan }~i Nph Vuwf.

Prp......i lURan NCJeri,

Tmaku PanJiima BCUI

Pa",limaDlobm

Sana: Sun P:ahlawan2S

I'anglilNoMuda

Dato~bta·Mata

BcndwriNcgt"ri

P .. nolo", Ikndaharl Ncgai

Kcnni Pcrbcncbharun

MahkalNoh6abi:

Hakim

JurubahuaCina

Mahhmah Syariah,

Hakim

Ku~

Prjabal POO:

Ketua POI Nq:ui (PM(.,1

K~Bnar

JI~tan Laut,

S~·ahbandu

Kcrani

Tcngku Lo", T"'iku Woh

Wan MuhalNod YQn ibrah im

WanllamidWUl~d

Chck Ol.man Idri.

Muhamad All Abdul Rahman26

Tcl\ltkuEn,bunaTcnckuSulaim.an27

Mal Abdul Rahim

AIiV.,.of Wan ~Iahmud Wan Abdul Rahman Abdulbh ,"unu!.

Hilii Wan Muhamad SaUdi hmail

Puan Gtt Suen

Chell. Mul'wlud HUlan

Tengku Zain.alAJ,

Chicw KDon Kial

MlOng

T .. op.uSulaiman Chck AliZairW

2S. Onnl .... ~ .... Pahbwan.J.D. V AUm. op.r-il. I.ihal iampinnnya.

27. Nuna ... bcTW" Tengku Muu.. anakandlo uud;an SU\lOIIn, mmjadi menleri·maanclLap Bcndaharl NC1IHi hingp 1915.

63



Terck\l Emburc Tenpu SuWman

SckolahMdl.YIl:

Gu.niBau

jl.t.l.uI(;cuk.:

PenOl:ukK~an Syed HUMin Ahlnt.dAul

'eJahat Pn.ulbat Britlal&:

AlenBritilh

junabahAuC,na

KnaniMelly\l

Wllter Due Scott E..A. Dio::k101'I (Pemanlku)

Olin l.Dok Se",

Abdullah ub&l Tllib

Sepanjang tempah Yang Diper· tuan Muda mc:nguasai Trengganu State CounCil jarang bc:rsidang dan baginda sc:ring mc:ngdakkan pc:rtc:n· tangan dc:ngan Agc:n British daJam mc:syuarat J c:maah. Namun bc:gitu mulai tahun 1915 British cuba mc:nguatkan k.awalan ke atas Trc:ngganu.

Ringkasnya di Trengganu daJam tahun 1914, sistem birakrasinya adaJah tertutup dan masih di peeingkat pc:nyusunan jabatan·jabatannya. 'Perkembangan yang pesat daJam bidang pentadbiran kcbanyakannya bulaku mulai tahun 192030. 28

Dalam t.mun 1915 tidak tc:r· dapat Balai Polis di luar pekan Kuala Trcngganu. Pcntadbiran tanah di Trengganu secara lcbih ter· atur sdepas tahun 1922. Sejak itu. juga kacdah-kac:dah Perbendaharaan dan 'Pcrintah Am' tclah disemak dan disusun scmula. Mcnjclang akhit tahun 1930an Pcgawai-pcgawai British seramai 36 orang tclah mula mcnguasai pentadbiran dalam bidang perkhidmatan awam, ikh· lisas dan tcknik. 29

KESIMPULAN,

Dalam tahun 1914 Negcri· ncgeri Mclayu tidak Bcrsckutu berada dalam peringkat kemajuan yang

bcrbeza. Negcri pantai timur Seme· nanjung, sis tern birokras inya masih dikawal oleh elit tradisional. Dari segi pentadbirannya Kclantan Icbih banyak mempunyai Pegawai British. Hanya di Kcdah dan Kclantan saha· ja yang dapat mcnerima orang bukan Melayu (Cina dan India) da· lam perjawatan kerajaan, khususn ya bagi Jabatan Pos dan Telegraf. Kekemasan organisasi birokrasi moden dan penglibatan pegawai bumipulcra ~bagai golongan yang menentukan pentadbiran lebih kc · tara di J ohar dan Perlis. Trengganu telah menyadur beberapa Enakmen, Perlembagaan dan sis tem Pesuruhjaya Kcrajaan (State Commisioner) J ohar. Penyaduran bcrlaku mungkin ker30a rapatnya hubungan antara Haji Ngah~O sctiausaha kepada

28. Pmtadbin.n o..enh Tfcnuanu dUutun I~mula dalam utlun 192~. Tcrdlpl.l tujuh dao:rah yanl ditadbir olch Pepwai Datnh. Dxnh t(ncbul di~hn kep...d:a , bahl.cit.n. Seti:ap tNlh.an (Divilton) d ... krtuai okh Pt-Iluuhjaya K~l.:In. Liba' Ch:anSu-Mi~op.df.

2'9. Ibid.

30. lI~i Nph Ml1ham:ad bin \'\llOt ad:a1&h leOr1lol1jl u)1.1I\I Trmwn\l yanl tcn.enal. bdi:au kcmudian mcrV;adi Penu.dbir dan ahli jemuh Menteri mulai !&hun 1911. t~h 1"'1,11'1 kemudi:an balanJ dilanlik menj.1.di Menlrn Bcll.l Tr(nq:&nl.l hiJl#a tahun 1940.



sultan dengan Datuk JaafarSI Menteri Desar Johor. berbetulan kemu· diannya dalam tahun 1919 J.L. HumphereyS2 bekas Penolong Pe· nasihat British di Datu Pahat Johor berkh.idmat sebagai Penasihat British di Trengganu.

Kajian ini adalah berasaskan buku panduan yang kontemporari iaitu Singapore and Straits Directory. satu daripada bahan yang cukup penting dalam menyusur galur per· kembangan birokrasi dan perjawatan negeri·negeri di Semenanjung. Lampiran A yang diselitkan dalam reneana ini adalah cerakinan dari buku panduan tersebut. Lampiran tersebut dapat memberikan gambaran pentadbiran di Negeri Mcla· yu Tidak Bersekutu dalam tahun 1914. Berlakunya perbezaan kema-

juan pentadbiran di negeri·negeri Melayu di tahun 1914 ada kaitan· nya dengan kemajuan ekonomi dan sosio·budaya di negcri tersebut, di samping faktor geografi dan seja· rahnya sendiri.

Rencana ini adalah satu kajian dangkal dan terbatas, sesungguhnya kaji banding kemajuan pcntadbiran dan sosio·ekonomi negeri-negeri Melayu sclepas tabun 1914 adalab satu kajilidik yang menarik.

SI . UMt fawzi Burl, 'DatukJular Muhamad Mentcri Buu Johor Pcrtama" J£BAT, 1972/7Sh.I~.

65

'2. Lihat M.A. rawzl B..-i, 'Seja.rah Rincku Batu Pahat 1880·1917' (Latitwl Dmiah Y&nI tida.k ditetbitkan. Jabatan Scjarah Univeniti),{wyaI97l/72).



an yang sama juga balaku johor jahan inggens. takrif ......oalam tahun 1914 pentadbiran·...

Documents