versi 5 - h.usm.myh.usm.my/images/makmal/buku-panduan-perkhidmatan-m-patologi-kimia...kkm 26-33 isi...

VERSI 5

2 /33 PANDUAN PERKHIDMATAN DIAGNOSTIK PATOLOGI KIMIA Versi 5

ISI KANDUNGAN

MUKA SURAT

Prakata

3

1.0 Pengenalan

4-5

2.0 Polisi Perkhidmatan

6-9

3.0 Permohonan Ujian

10-17

4.0 Ujian Am Ditawarkan

18-23

5.0 Ujian Ditawarkan di Seksyen IEM

24

6.0 Ujian ditawarkan Makmal Luar

25

Lampiran1:Borang Permohonan Ujian Am Lampiran2: Borang Permohonan Ujian Kecemasan Lampiran3: Borang Permohonan Ujian Metabolik HUSM Lampiran4: Borang Permohonan Spesimen Patologi IMR Lampiran5: Borang Permohonan Ujian IEM (IMR) Lampiran6: Borang Permohonan UjianMultiple Myeloma (IMR) Lampiran7: Borang Permohonan Ujian KKM

26-33

ISI KANDUNGAN


Alhamdulillah, syukur kehadrat Ilahi kerana buku panduan ini dapat disediakan untuk meningkatkan kualiti makmal kepada pelanggan. Objektif utama buku panduan ini adalah untuk memberi maklumat serta polisi-polisi jabatan mengenai ujian-ujian yang dijalankan di Makmal Patologi Kimia. Diharap dengan adanya buku panduan ini, mutu perkhidmatan makmal dapat dipertingkatkan ke mercu dunia selari dengan misi pencapaian bertaraf APEX. Bagi pihak jabatan, saya ingin mengucapkan syabas dan terima kasih terutama kepada semua kakitangan Patologi Kimia yang bertungkus lumus dalam penyediaan buku panduan ini. Semoga buku panduan ini dapat dimanfaatkan dengan sebaik-baiknya oleh semua. Sekian terima kasih

DR. JULIA OMAR Ketua Jabatan Jabatan Patologi Kimia 1 Januari 2018

PRAKATA


Makmal Patologi Kimia merupakan sebuah makmal yang dilengkapi dengan peralatan diagnostik dan mempunyai sistem komputeran sepenuhnya yang menawarkan pelbagai ujian biokimia samada kuantitatif mahupun kualitatif . Keputusan ujian yang dilaporkan telah melalui kawalan mutu dalaman dan skim kawalan mutu luaran. Peranan ini dimainkan oleh satu pasukan yang terdiri dari Pakar Patologi Kimia, Pensyarah, Pegawai Sains, Juruteknologi Makmal Perubatan, Pembantu Makmal dan staf sokongan yang berupaya menghasilkan satu perkhimatan diagnostik makmal yang mantap dan berkualiti. Makmal ini telah mendapat akreditasi MS ISO 15189:2007 mulai tahun 2010 1.1.1 OBJEKTIF KUALITI

1. Menerima dan menganalisa setiap permintaan ujian SEGERA 24 jam sehari termasuk hari cuti serta mengeluarkan keputusannya kepada wad/unit yang memesan dalam tempoh masa 1 jam daripada waktu makmal menerima spesimen.

Nota: Pemantauan Objektif Kualiti mestilah mencapai 80% dan keatas. 2. Tahap kejituan kawalan mutu analit glukosa (CV analitikal) tidak melebihi 2.3 %

Nota: Pemantauan CV secara bulanan

1.2 PIAGAM PELANGGAN Kami berjanji untuk :

1. Memproses dan menganalisakan semua spesimen yang diterima dengan baik untuk mengeluarkan keputusan yang tepat, jitu dan boleh dipercayai dalam jangkamasa yang ditetapkan.

2. Mengamalkan carakerja yang selamat yang tidak membahayakan kakitangan,

pesakit, orang awam serta persekitaran.

3. Mengamalkan satu sistem pentadbiran berkomputer yang berkesan untuk mengwujudkan perkhidmatan diagnostik makmal yang cekap, cepat, tepat dan mesra.

1.3 LOKASI Makmal Patologi Kimia terletak di aras bawah blok 218 bangunan Hospital USM

1.0 PENGENALAN


1.4 PERHUBUNGAN

Lokasi Nombor telefon

Sambungan Talian Terus

Ketua Jabatan 6500 09-7676500 \Pejabat Pentadbiran 6504 09-7676504

Kaunter Penerimaan Spesimen

4014 09-7674014

Seksyen diagnostik Am & Penanda Tumour

6498 09-7676498

Seksyen Ujian Urin & Stool

6492 09-7676492

Unit Metabolik 6472 09-7676472 Pegawai Sains 4012 09-7674012 Bilik JTMP Kanan 097676492 Makmal Pesakit Luar (OPD)

4025 09-7674025

Faks 09-7653370

Website : www.medic.usm.my/chempath/ Nota: sebarang maklumbalas/ aduan pelanggan sila berhubung dengan nombor tertera diatas


2.1 WAKTU PERKHIDMATAN

Waktu pejabat : Ahad – Rabu dari 8:10 pagi – 4:55 petang Khamis dari 8:10 pagi – 4:40 petang

Selepas waktu pejabat: Ahad – Rabu dari 4:55 petang - 8:10 pagi

Khamis dari 4:40 petang - 8:10 pagi

Hari minggu & cuti umum 8.00 pagi – 8.00 Pagi (24 Jam) 2.2 PENGURUSAN SPESIMEN Spesimen adalah darah/urin/cecair tubuh lain yang dihantar ke makmal oleh wad/klinik Hospital USM, hospital kerajaan atau swasta untuk penganalisaan. Kriteria penerimaan dan penolakan spesimen dalam keadaan berikut:

Spesimen sumber haiwan Makmal tidak akan menerima spesimen dari sumber haiwan.

Projek penyelidikan dan clinical trials Spesimen projek penyelidikan akan diterima setelah mendapat kelulusan jabatan dan tuntutan akan dilakukan ke atas kos ujian mengikut kadar yang telah ditetapkan. Sila rujuk makmal untuk kadar kos ujian.

Permohonan terus oleh staf Kakitangan USM yang ingin menjalani ujian makmal mesti melalui Klinik Rawatan Keluarga (KRK).

Permohonan dari luar dan USAINS Permohonan dari pihak luar USM dan sayap koperat USM (USAINS) boleh diterima dan tuntutan akan dilakukan ke atas kos ujian selepas laporan dikeluarkan.

Ujian dihantar ke Makmal Luar Kami sedia menerima spesimen bagi ujian biokimia yang tidak dijalankan dimakmal. Spesimen tersebut akan diproses, dibungkus dan akan diposkan kepada Makmal Luar.

2.0 POLISI PERKHIDMATAN


2.3 JENIS PERKHIDMATAN YANG DITAWARKAN Ujian Diagnostik Am : Ujian diagnostik am yang ditawarkan 24jam dan disiapkan di dalam tempoh 6 jam selepas penerimaan spesimen. Ujian Diagnostik Khas : Ujian diagnostik bukan harian yang dilakukan pada tempoh masa 5 hari bekerja. Ujian Segera/STAT : Ujian diagnostik yang ditawarkan 24 jam sehari dan perlu disiapkan di dalam tempoh masa yang telah ditetapkan oleh objektif kualiti Polisi Perkhidmatan Diagnostik Makmal Patologi Kimia. 2.4 TEMPOH MELAPOR KEPUTUSAN UJIAN (TURN AROUND TIME - TAT) Penerimaan, penganalisaan dan pengeluaran keputusan ujian adalah dalam tempoh masa dari waktu makmal menerima spesimen. Berikut adalah TAT:

Ujian segera / STAT 1 jam

Ujian diagnostik am 6 jam

Ujian Urin/Stool 6 jam Waktu pejabat (8pg hingga 4ptg) 24 jam Selepas waktu pejabat /hari minggu

Ujian IEM 7 hari bekerja

Ujian diagnostik khas 5 hari bekerja

Ujian Protein Electrophoresis 1 bulan

Ujian Makmal Luar tertakluk kepada TAT Makmal Luar berkenaan

Nota: Surat makluman penangguhan ujian akan dikeluarkan kepada pelanggan sekiranya berlaku masalah seperti kerosakan alat, kehabisan reagen dan sistem LIS 2.5 PINDAAN PESANAN

Pembatalan ujian boleh dilakukan dengan menghubungi kakitangan makmal (sambungan 4014/ 6498) dengan menyertakan nama dan jawatan pemaklum.

Penambahan ujian yang dipohon TIDAK DIBENARKAN sama sekali.


2.6 PENGURUSAN KEPUTUSAN UJIAN 2.6.1 Nilai panik Nilai panik atau kritikal adalah keputusan ujian yang tersasar dari julat rujukan dan membahayakan pesakit perhatian serta memerlukan tindakan segera oleh perawat. Semua keputusan ujian yang tergolong dalam nilai ini akan dimaklumkan dengan kadar segera kepada pemohon ujian melalui telefon. 2.6.2 Pindaan Keputusan Ujian Sebarang pindaan (pembetulan atau perubahan) ke atas keputusan yang telah dilaporkan, akan dimaklumkan kepada pemohon melalui telefon. 2.6.3 Jaminan Kerahsiaan Semua keputusan makmal dikategorikan sebagai maklumat SULIT. Sebarang pemakluman melalui telefon hanya boleh disampaikan kepada jururawat/doktor yang merawat pesakit tersebut sahaja. 2.7 PENOLAKAN PESANAN Bagi menjamin keputusan ujian yang dikeluarkan tanpa sebarang keraguan, kami akan menolak pesanan jika: Terdapat kesilapan dalam proses pendaftaran pesanan

Tidak menyertakan borang permohonan

Tidak mendaftar pesanan melalui sistem LIS

Tidak mengisi maklumat pada borang pesanan dengan lengkap. Setiap borang wajib mempunyai nama dan RN pesakit

Tidak menepati prosedur

Menggunakan borang yang salah

Memohon ujian yang tidak ditawarkan

Memohon serentak ujian yang sama pada suatu masa

Tidak menyertakan spesimen

Menyertakan spesimen tetapi tidak mencukupi

Ujian troponin T tidak dipohon melalui konsultan

Ujian Ca125 dipohon untuk pesakit lelaki

Ujian PSA dipohon untuk pesakit wanita

Integriti spesimen diragui

Menggunakan jenis spesimen yang salah

Menggunakan bekas spesimen yang salah

Tempoh hantaran lewat, melampaui 2 jam setelah spesimen dipungut

Penghantaran spesimen tertentu tidak menepati kaedah seperti spesimen ABG, ammonia dan lactate tidak didinginkan

Sampel beku (clotted)

Sampel ‘hemolyzed’


Maklumat pesakit dan pelabelan diragui

Maklumat pada borang dan label bekas spesimen tidak sepadan

Tiada dicatat nama/RN Memudaratkan keselamatan

Tidak menggunakan bekas plastik khas yang mengasingkan spesimen /borang

Bekas yang digunakan bocor atau tiris

Borang atau bekas tercemar oleh spesimen

Tidak melekatkan tag pada borang dan bekas bagi spesimen yang berisiko

Lain-lain

Salah destinasi makmal

Ujian tidak ditawarkan

2.8 LAPORAN MAKMAL

Bil Seksyen Kumpulan Ujian Cara Pelaporan 1. Diagnostik Am RFT

LFT

Lipid Profile

Cardiac Enzyme

Glucose

Blood Gas

Billirubin

Magnesium

CKMB

Ammonia & Lactate

Troponin- T

LIS

2. Diagnostik Khas CEA

PSA

CA125

Iron /TIBC

LIS

Serum Protein Electrophoresis Laporan bertulis/LIS

3. Urin & Stool Serum & Urin Osmolarity LIS

Urine Spot Test ( Qualitative & Quantitative)

LIS

Urine 24 Hours LIS

Stool Qualitative Test LIS

4. Inborn Error of Metabolism (IEM)

Sila rujuk senarai ujian yang ditawarkan Seksyen IEM.

Laporan bertulis/LIS

5. Ujian Makmal Luar/ Rujukan

Sila rujuk senarai ujian yang ditawarkan makmal luar.

Laporan Bertulis/LIS

/e-mail* (daycare

[email protected])


Kualiti keputusan ujian biokimia sangat bergantung kepada mutu spesimen yang diterima oleh pihak makmal. Persediaan sebelum pungutan spesimen (penyediaan pesakit), semasa pungutan dan penghantaran spesimen menjadi faktor penentu mutu spesimen bagi menghasilkan keputusan ujian yang tepat. 3.1 PROSEDUR PERMOHONAN UJIAN Terdapat 2 kaedah permohonan perkhidmatan Makmal Patologi Kimia. Permohonan ujian boleh menggunakan sistem HIS-LIS (Paperless) Makmal Patologi Kimia HUSM atau borang permohonan ujian. Terdapat 3 jenis borang permohonan ujian Patologi Kimia (dalaman) iaitu:

Borang permohonan ujian am (Lampiran 1)

Borang permohonan ujian kecemasan (Lampiran 2)

Borang permohonan ujian metabolik HUSM (Lampiran 3) Disamping itu terdapat 4 jenis borang Makmal Luar bagi ujian yang tidak ditawarkan di Makmal Patologi Kimia iaitu:

Borang permohonan ujian biokimia (IMR) (Lampiran 4)

Borang permohonan ujian metabolik (IEM) (IMR) (Lampiran 5)

Borang permohonan ujian Multiple myeloma (IMR) (Lampiran 6)

Borang permohonan ujian biokimia (HKL) (Lampiran 7) Untuk kegunaan borang & LIS, maklumat seperti di bawah perlu dilengkapi

Nama pesakit

Nombor Pendaftaran (RN) dan/atau No Kad Pengenalan

Jantina

Umur

Ringkasan klinikal

Tarikh dan masa pungutan spesimen

Wad/Klinik/Hospital/Pusat Kesihatan

Tandatangan doktor (borang sahaja)

Ujian yang dipesan * * Ujian yang dipesan boleh secara profil (panel) seperti renal profile, liver function tests, blood sugar, cardiac enzymes dan lipid profile serta juga secara ujian individu seperti dalam senarai ujian yang ditawarkan (muka surat 16 – 20). Pesanan akan ditolak jika maklumat pada borang dan/atau bekas spesimen tidak lengkap atau salah.

3.0 PERMOHONAN UJIAN


3.2 TATACARA PERMOHONAN UJIAN SEGERA Keutamaan akan diberi kepada pesanan dan spesimen yang digolongkan sebagai SEGERA Sila rujuk 4.1 senarai ujian SEGERA. Semua ujian SEGERA harus dimaklumkan kepada makmal melalui telefon. Permohonan boleh dibuat dengan langkah berikut:

Telefon sambungan 4014/6498 maklumkan nama pesakit, RN, wad/klinik dan ujian yang dipesan.

Pungut dan hantar spesimen dengan SEGERA.

Ujian segera yang tidak dimaklumkan melalui telefon dianggap sebagai RUTIN Nota : Untuk ujian Troponin T,dan ujian yang tidak disenaraikan, pemohon hendaklah mendapatkan kebenaran daripada Konsultan Makmal sebelum penghantaran spesimen 3.3 PERSEDIAAN SEBELUM PENGAMBILAN SPESIMEN Terdapat beberapa faktor variasi yang mempengaruhi keputusan ujian semasa pengambilan spesimen. Variasi-variasi ini terbahagi kepada pelbagai termasuk pengambilan makanan, postur badan, ketegangan (stress) dan lain-lain lagi. Prosedur pengambilan spesimen harus mengambil kira variasi-variasi ini. Contonnya, ujian Glucose dan Lipid pesakit harus berpuasa selama 10 -12 jam. Pengambilan ubat dibenarkan dengan segelas air kosong. Langkah berikut adalah perlu sebelum pungutan dilakukan

Pastikan pesakit yang betul dengan bertanya nama atau periksa identiti (nama/RN) yang terdapat pada pesakit.

Rehatkan pesakit secukupnya sebelum pengambilan darah dilakukan terutama ujian bagi analyte yang boleh dipengaruhi oleh aktiviti lasak dan senaman seperti Creatine kinase (CK).

Amalkan teknik aseptik semasa pungutan bagi mengelak sebarang jangkitan kepada pesakit dan spesimen dicemari oleh mikroorganisma.

Untuk ujian urin, berikan arahan yang jelas kepada pesakit berkenaan langkah-langkah pungutan spesimen urin yang betul.

3.4 PERLABELAN DAN TAG Labelkan bekas spesimen sebelum pungutan dilakukan di sebelah pesakit. Label mestilah dibuat dengan jelas dan lengkap dengan maklumat berikut:

i. Nama pesakit ii. Nombor Pendaftaran (RN) dan/atau No Kad Pengenalan iii. Tarikh dan masa pungutan iv. Wad/Klinik/Hospital v. Ujian yang dipesan


Pesakit yang disyaki berisiko boleh mendatangkan jangkitan, tagkan bekas spesimen dan borang permohonan dengan tanda warna merah seperti di bawah: 3.5 PUNGUTAN SPESIMEN Jenis spesimen dan bekas yang digunakan mestilah bersesuaian dengan ujian yang dipohon. Isipadu yang dipungut juga harus mencukupi dengan keperluan setiap ujian. 3.5.1 Pungutan Darah Kebanyakan ujian biokimia dilakukan pada plasma (ada antikoagulan), serum atau darah utuh berantiantikoagulan (ujian ABG). Tatacara

a. Pilih salur darah yang sesuai dengan ujian yang dipohon. Kebanyakan ujian biokimia menggunakan darah vena. Darah arteri cuma diambil untuk ujian Arterial Blood Gases (ABG).

b. Elakkan kesilapan memilih kedudukan venapuntur kerana ia boleh

mempengaruhi keputusan ujian. Oleh itu cuba jauhi daripada:

i. menggunakan lengan sebelah mastectomy ii. kawasan terdapat edema dan atau haematoma iii. lengan yang sedang ditransfusi darah atau cairan IV iv. lengan berfistula atau graf vaskular v. bahagian atas kanula IV

c. Sapukan alkohol (70%) pada kulit di kawasan venapuntur dan pastikan ia kering

sebelum jarum ditusuk bagi mengelakkan kemungkinan lisis sel darah yang boleh mempengaruhi keputusan.

d. Elakkan stasis vena yang berpanjangan dengan membebaskan tourniquet

sebaik sahaja jarum menusuk vena. Stasis vena yang berpanjangan mengakibatkan peningkatan kepada aras beberapa analyte/keputusan ujian seperti Protein, Cholesterol, Calcium dan hormon.

e. Lakukan dengan cermat bagi mengelak hemolisis dan trauma kepada tisu

sekeliling yang boleh meningkatkan aras Potassium, LDH, CK dan AST.

f. Pindahkan darah ke dalam tiub yang bersesuaian (Gambar 1) memenuhi bekas sehingga tanda pada tiub. Ini adalah untuk memastikan nisbah darah:antikoagulan yang betul dicapai.


Tiub gel separator plain

Tiub lithium heparin

Tiub NAF Oxalate

Gambar 1: Jenis bekas darah

g. Jika lebih daripada satu jenis spesimen darah diperlukan, pindahkan darah ke dalam bekas seperti aturan di bawah. Ini bertujuan bagi meminimakan kemungkinan kesalahan pra-analitikal akibat kontiminasi silang untuk additives.

i. spesimen steril ii. bekas citrate (tri-sodium citrate) iii. bekas plain iv. bekas lithium heparin v. bekas EDTA vi. bekas fluoride oxalate (Sodium oxalate/Potassium oxalate)

h. Sebatikan dengan cermat bekas spesimen berantikoagulan 6 – 10 kali sebaik

sahaja selepas spesimen dimasukkan. Biarkan darah dalam tiub plain membeku pada suhu bilik.

i. Untuk ujian ABG pungut darah arteri ke dalam picagari berheparin dan pastikan

tiada sebarang gelembung udara terperangkap di dalam picagari. Tutup kemas picagari pada bahagian terbuka bagi mengelakkan darah terdedah kepada udara. Label dengan jelas dan rendamkan picagari dalam air berais

j. Buang bahan dari pengutipan spesimen kedalam Sharp Bin/ Biohazard bin


3.5.2 Pungutan urin Kebanyakan penaksiran biokimia urin, pungutan spesimen bertempoh seperti 24 jam sering digunakan. Maklumat masa pungutan hendaklah dicatatkan dalam borang permohonan ujian. Pungutan urin ini harus dilakukan dengan pemantauan yang tinggi. Berikan arahan cukup jelas kepada pesakit berkenaan masa pengosongan pundi kencing (urin perlu dibuang) dan masa pungutan terakhir (urin mesti pungut). Arahkan pesakit memungut semua urin (termasuk semasa buang air kecil mahupun buang air besar) sepanjang tempoh pungutan. Arahan ini amat penting terutama bagi pungutan urin bertempoh singkat kerana ia memberi kesan yang besar jika terdapat urin tidak dipungut. Pastikan terdapat pengawet di dalam bekas pada permulaan pungutan bagi penaksiran analyte yang memerlukan bahan tersebut. Pengawet ini mungkin bersifat racun atau mengkakis. Pesan pesakit agar jangan membuang pengawet tersebut dan perlu mengendalikan bekas urin secara berhati-hati. Beri perhatian kepada pemakanan dan ubat-ubatan sebelum dan semasa pungutan spesimen bagi ujian tertentu. Elakkan makanan yang mengandungi pisang, kopi, kaffein, nenas, kacang walnut, garam, aspirin dan drug antihipertensif bila memungut urin untuk ujian Cotecholamines dan VMA. Elakkan ketegangan (stress), latihan fizikal yang melampau, merokok dan kesakitan sebelum dan semasa urin dikumpulkan. Langkah-langkah pungutan urin 24 jam

a. Pilih bekas pungutan yang sesuai (Gambar 2)

Gambar 2: Bekas spesimen urin


b. Buang urin di awal pagi dan mulakan pungutan selepas itu. Rekodkan tarikh dan masa di label yang terdapat pada bekas, contoh : 15/8/2009, 8:00 am.

c. Pungut urin untuk tempoh 24 jam berikutnya. Jika pesakit ingin buang air

besar, pundi kencing harus dikosongkan dulu untuk mengelakkan kehilangan urin dan tinja mencemari urin yang dipungut.

d. Hentikan pungutan dan kumpul urin pada pagi berikutnya, tepat 24 jam. e. Spesimen urin ini disyorkan disimpan dalam peti ais sepanjang tempoh

pungutan. f. Labelkan bekas urin dengan terang dengan nama pesakit, RN, wad, tarikh,

waktu pungutan dan ujian yang dipesan. Langkah-langkah pungutan urin random

a. Pungut urin dalam bekas universal (Gambar 3)

Gambar 3: Bekas universal

b. Labelkan bekas urin dengan terang dengan nama pesakit, RN, wad, tarikh, waktu pungutan dan ujian yang dipesan.

3.5.3 Pungutan Stool, CSF dan lain-lain cairan badan a. Pungut stool, CSF dan lain-lain cairan badan dalam bekas universal (Gambar 3).

b. Labelkan bekas dengan terang dengan nama pesakit, RN, wad dan tarikh.


3.6 PROSEDUR PENGHANTARAN Bagi menjaga keselamatan kakitangan yang mengendalikan spesimen serta menjamin keputusan ujian yang bermutu dapat dikeluarkan, dalam proses penghantaran langkah-langkah berikut haruslah dipatuhi:

a. Dinginkan spesimen (2oC – 8oC) untuk ujian Arterial Blood Gases (ABG), Ammonia, Lactate dan Metabolic Diseases/Inborn Error of Metabolism (IEM). Ini boleh membantu merencatkan metabolisme sel darah seterusnya menstabilkan konstituen yang mudah dirosak oleh haba. Pendinginan boleh menggunakan ketulan ais atau campuran air/ais. Pastikan spesimen dilitupi pendingin yang digunakan dan dihantar kemakmal dengan segera selepas diambil. b. Semua spesimen kecuali urin 24 jam mesti dihantar di dalam beg plastik spesimen biohazard (Gambar 4). Spesimen dan borang pesanan perlu diasingkan di poket yang berbeza bagi mengelakkan borang dicemari jika berlaku sebarang ketirisan.

Gambar 4: Beg plastik spesimen (biohazard)

c. Hantar semua spesimen ke makmal secepat mungkin (dalam masa 2 jam selepas pungutan). Ini dapat membantu mengelakkan perubahan morfologi/kerosakan (deterioration) pada sel/komponen darah dan seterusnya boleh mengakibatkan keputusan yang salah (erroneous results).

d. Spesimen bersama borang diserahkan di kaunter penerimaan Makmal Patologi Kimia. Sahkan waktu penghantaran spesimen pada borang pesanan dengan menggunakan perakam masa yang disediakan di kaunter.

Nota : Jika beberapa spesimen dimasukkan ke dalam satu sampul plastik, sekiranya ada kebocoran specimen, semua spesimen akan ditolak. (Digalakkan satu sampul plastik, satu pesakit)


3.7 GANGGUAN KUALITI SPESIMEN Kualiti spesimen boleh terganggu jika yang berlaku kesalahan pada sebelum/ semasa pungutan, dalam tempoh penghantaran dan juga sewaktu pemprosesan. Beberapa masalah dan penyebab yang dikenal pasti adalah seperti berikut:

Masalah Penyebab Akibat

Salah tiub atau antikoagulan

Tiada perencat enzim Rendah glucose

Tiub EDTA untuk ujian biokimia rutin

Tinggi K, rendah Ca

Lipaemia Spesimen dipungut selepas pengambilan makanan berlemak atau pesakit hipertrigliceridaemia

Gangguan optikal bagi kebanyakan ujian Rendah Na (palsu)

Darah dicemari oleh cairan infusi

Dextrans berberat molekul tinggi

Aras protein total meningkat

Dextrose Tinggi glucose

Larutan crystalloid Keputusan palsu Na, K, Cl

Phosphate Rendah ionized Ca

Citrate Tinggi Na (jika garam Na)

Gelembung udara untuk ABG

-Picagari bocor -Tidak cukup penyumbat

Peningkatan PCO2

Hemolisis Sampel darah dipaksa keluar melalui jarum semasa diisi dalam bekas -Sebati spesimen dengan kasar

-Penghantaran terlalu lewat

- Tinggi K, Phosphate,ALP, AST,LDH,ALT,CK, Mg, Ca, Alb,TP, Fe

- Rendah troponin, bilirubin, amylase, bikarbonat, Na.

Nisbah antikoagulan:darah tidak betul (<90% daripada isipadu darah sepatutnya

Cairan heparin berlebihan ABG tidak normal dan kepekatan analytes tercair

Darah membeku dalam bekas berantikoagulan

Spesimen tidak disebati dengan baik

Keputusan ABG palsu

Spesimen tidak didinginkan atau lewat dihantar

Tiada bahan pendingin dan penghantaran terlalu lewat

Keputusan palsu NH3, Lactate dan ABG


Kami menawarkanujian biokimia dalam darah utuh, plasma serum, urin random, urin 24 jam, stool, dan lain-lain cairan tubuh seperti berikut: Petunjuk: L = lelaki B = bayi P = perempuan R = random D = dewasa F = puasa K = kanak-kanak *** = pesanan mesti dibuat melalui temujanji Bagi pungutan spesimen darah bayi dan kanak-kanak tiub bullet (1 mL) boleh menggantikan tiub plain.

Analyte Jenis sampel

Pungutan spesimen dan kaedah penghantaran

Julat rujukan

Alanine transaminase (ALT, GPT)

Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

L : <45 U/L P : <34 U/L K : 13 – 45 U/L

Albumin Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

D : 38 – 44 g/L K : 38 – 42 g/L

Albumin : Globulin ratio Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

Alkaline phosphatase (ALP)


L : 53 – 128 U/L P : 42 - 98 U/L K : < 406

Ammonia (NH3) Plasma 2.5 mL dalam tiub lithium heparin, direndam dalam air ais

dan hantar SEGERA ke makmal

16.0 – 53.0 µmol/L

Amylase Serum 2.5 mL dalam tiub plain

25 – 125 U/L

Amylase (Diastase) Urin random 20 mL dalam bekas universal

490 U/L

Aspartate transaminase (AST,GOT)

Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau Lithium heparin

D : 5 – 34U/L Newborn : 25 – 75 U/L Infant : 15 -60 U/L

Bence Jones Protein (BJP), Ujian Saringan

Urin random 20 mL dalam bekas universal

Negatif

Bilirubin, Direct Serum 2.5 mL dalam tiub plain D : < 4.3 µmol/L K : <3.4 µmol/L

Bilirubin, Total Serum 2.5 mL dalam tiub plain D : < 17 µmol/L

Kanak-kanak: 0 -1 hari: 24 – 149 µmol/L

1 -2 hari : 58 – 197 µmol/L 3-5 hari : 26 – 205 µmol/L

Blood Gases, Arterial Darah utuh 0.3 mL dalam picagari

berheparin diremdam dalam air ais dan hantar SEGERA ke makmal

pH : 7.35 – 7.45 pCO2 : 35 – 45 mmHg pO2 : 75 – 100 mmHg HCO3 : 24 – 32 mmol/L (Arterial ;Calculated ) BE : -2 to 2 mmol/L

Body fluid biochem 1. Protein 2. Glucose 3. pH 4. LDH 5. SAAG (Peritoneal)

Abdominal fld Peritoneal fld

Pleural fld

2.5 mL dalam bekas universal

Sila berhubung dengan makmal

4.0 UJIAN AM DITAWARKAN


Analyte Jenis

sampel Pungutan spesimen dan kaedah penghantaran

Julat rujukan

CSF biochem 1. Protein 2. Globulin 3. Glucose 4. Lactate 5. Chloride

CSF

1.5 – 2.5 mL dalam bekas universal

Sila berhubung dengan makmal

CA 125 (Tumour marker)

Serum 2.5 mL dalam tiub plain

≤ 35 U/mL

Calcium Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

2.02 – 2.60 mmol/L


Urin 24 jam Bekas urin 24 jam

2.50 – 6.0 mmol/24 jam

Carcinoembryonic antigen (CEA)


≤ 5.2 U/mL

Chloride Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

98 – 107 mmol/L



110 – 250 mmol/24 jam

Cholesterol Total Serum Berpuasa semalaman: 2.5 mL dalam tiub plain

(ATP III/Abbott Architect) Creatine Kinase (CK)


L : 30 - 200 U/L P : 29 - 168 U/L

CKMB (activity) Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

<25 U/L

Creatinine Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau lithium heparin

L : 62-106 µmol/L P : 44 – 80 µmol/L

Spot urine 20 mL dalam bekas universal

L : 3450 – 22 900 µmol/L P : 2470 – 19 200 µmol/L


L : 9000 – 21 000 µmol/24 jam

P : 7000 - 14 000 µmol/24 jam




Julat rujukan

Creatinine clearance test


75 – 135 mL/min

Urin 24 jam

Bekas urin 24 jam

Gamma glutamyl transferase (GGT)


L : 12 – 64 U/L P : 9–36 U/L

Glucose Plasma Berpuasa semalaman: 2.5 mL dalam tiub

NAF oxalate

Puasa: < 6.1 mmol/L Random: <11.1 mmol/L

Glucose tolerance test

Plasma 2.5 mL dalam tiub NAF oxalate

0 min : < 6.1 mmol/L 120 min : < 7.8 mmol/L Gestational DM (*ACOG) 0 min : > 5.3 mmol/L 120 min : > 8.6 mmol/L

Haemosiderin Urin random 20 mL dalam bekas universal

Negatif

Haemoglobin Urin random 20 mL dalam bekas universal

Negatif

High density lipoprotein cholesterol (HDL)

Serum Berpuasa semalaman: 2.5 mL dalam tiub plain

(ATP III) Iron Serum 2.5 mL dalam

tiub plain

L : 10.6 – 28.3 µmol/L P : 6.6 – 26.0 µmol/L

Lactate Plasma 2.5 mL dalam

tiub lithium heparin dan dihantar SEGERA

dalam air ais

0.50 – 2.20 mmol/L

Lactate Dehydrogenase (LDH)

Plasma 2.5 mL dalam tiub lithium heparin

<480 U/L

Lithium Serum 2.5 mL dalam tiub plain

1.1 – 1.2 mmol/L

Low density lipoprotein cholesterol (LDL)

Pengiraan Range(mg/dl) Range(mmol/L)

Optimal <100 <2.6

Near optimal 100-129 2.6-3.3

Borderline high 130 - 159 3.4-4.1

High 160-189 4.2-4.9

Very high ≥190 ≥4.9

* ATP III




Julat rujukan

Magnesium Plasma 2.5 mL dalam tiub lithium heparin

0.73 – 1.06 mmol/L

Urin random 20 mL dalam bekas

universal

Urin 24 jam Bekas urin 24 jam 3 - 5 mmol/24 jam

Occult Blood Stool Dalam bekas universal berpenutup

Negatif

Osmolality Serum 2.5 mL dalam tiub plain 275 -295 mOsmol/kg H2O


universal

300 – 900 mOsm /kg H2O

Phosphate (PO4) Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau Lithium heparin

D: 0.84 - 1.45 mmol/L K: 1.25 – 2.50 mmol/L


universal

Urin 24 jam Bekas urin 24 jam 12.9 – 42.0 mmol/h24 jam

Porphrin / porphobilinogen


Negatif

Potassium Serum/plasma 2.5 mL dalam tiub plain atau Lithium heparin

3.5 – 5.0mmol/L



25 – 125 mmol/24 jam

Prostate Specific Antigen (PSA)

Serum 2.5 mL dalam tiub plain < 4 ng/mL

Protein

Serum

2.5 mL dalam tiub plain 64 – 83 g/L

Urin random

20 mL dalam bekas universal

0 – 140 mg/L

Urin 24 jam Bekas urin 24 jam < 300 mg/day

Malaysia CPG on Diabetic Nephropathy July 2004


SOURCE : - Manufacturer reagent kits Risalah reagen (HUSM/MPK/73) . - Malaysia CPG - American Congress of Obstetrics and Gynaecologist (ACOG) - National Cholesterol Education Programme Adult Treatment Panel III (NCEP ATP III) - Hospital Kuala Lumpur (HKL)



Julat rujukan

Protein :

CreatinineIndex (PCI)

Urin random Bekas universal 2 – 3

(Abbott Architect)

Protein Creatinine Ratio (PCR)

Urin spot 20 mL dalam bekas universal

<200 mg/g (22.7 mg/mmol)

Protein Electrophoresis


Sila hubungi makmal

Reducing Sugars Screening


Negatif

Stool Dalam bekas universal berpenutup

Negatif

Sodium Serum/ plasma

2.5 mL dalam tiub plain atau Lithium heparin

135 – 145 mmol/L


Urin 24 jam Bekas urin 24 jam 40 - 220 mmol/24 jam

Triglycerides Serum 2.5 mL dalam tiub plain

Range (mg/dL) Range (mmol/L)

Normal <150 <1.7

Borderline

High

150 to 199 1.7 to 2.25

High 200 to 499 2.26 to 5.64

Very High 1.7 to 2.25

(Abbott Architect) hs Troponin T Serum 2.5 mL dalam tiub

plain

<14ng/l

Urea Serum/ plasma


1.7 – 8.3 mmol/L

Urin 24 jam

Bekas urin 24 jam 430 – 715 mmol/24 jam

Urinalysis Urin random 20 mL dalam bekas universal

Leucocytes : Negatif Nitrite : Negatif Urobilinogen: Normal Protein : Negatif pH : 4.7 – 7.8 Blood : Negatif SG : 1.005 – 1.030 Ketone : Negatif Bilirubin : Negatif Glucose : Negatif

Uric Acid Serum/ plasma


L: 210-420 µmol/L P : 150-350 µmol/L K : 120- 320 µmol/L

Urin 24 jam Bekas urin 24 jam 1500 – 4400 µmol/12 jam


Bil Ujian

1. Sodium

2. Potassium

3. Urea

4. Calcium

5. Glucose

6. Creatinine

7. Amylase

8. Magnesium

9. Total Bilirubin

10. Uric Acid

11. Total Creatine Kinase (CK)

12. CKMB

13. Arterial Blood Gas (ABG)

14. Cerebral Spinal Fluid Biochemistry (CSF)

15. Ammonia

16. Lactate

17. Troponin T

18. Alanine Transaminase (ALT)

19. Aspartate Amino Transferase (AST)

4.1 UJIAN SEGERA


14.0 UJIAN AM DITAWARKAN Kami juga menawarkan ujian biokimia khas bagi kes inborn error metabolism seperti berikut:



Julat rujukan

Amino acid Plasma 2.5 mL dalam tiub lithium heparin

Sila hubungi makmal

Organic acid Urin random 20 – 30 mL dalam bekas universal

NBS

Dried blood spot

Kertas turas S & S no 903

Mucopolysaccharides (GAG)


Kami juga boleh menerima ujian IEM selain daripada senarai di atas. Sila hubungi Makmal Metabolik sambungan telefon 6472 atau 6490.

5.0 UJIAN YANG DITAWARKAN DI SEKSYEN IEM


Kami menerima pesanan ujian biokimia yang pengujiannya tidak dijalankan di Makmal Patologi Kimia. Spesimen akan diproses, dibungkus dan akan diposkan kepada makmal luar yang menawarkan perkhidmatan ujian tersebut. Senarai ujian yang dihantar ke makmal luar adalah seperti di bawah: Nama ujian Bekas Isipadu Penghantaran

Julat rujukan

Amino acid, plasma

Tiub Lithium heparin

2.5 ml Dalam air ais

Amino acid, urin

Urin spot

20 ml Dalam air ais

α1 –Antitrypsin, serum

Tiub plain 2.5 ml 1.30 – 2.90 g/L

BJP, urin 24 jam dan Protein electrophoresis for multiple,

serum

Urin 24 jam dan tiub plain

2.5 ml

Caeruloplasmin, serum

Tiub plain 2.5 ml 0.15 – 0.60 g/L

Carnitine, plasma


2.5 ml Dalam air ais Total : 32 – 84 µmol/L Free : 26 – 60 µmol/L

Catecholamines, urin 24 jam Urin 24 jam + 10 ml HCL pekat

Epineprine : 1.7 – 22.4 µg/24 jam Norepineprine : 12.1 – 85.5 µg/24 jam Dopamine : < 498.1 µg/24 jam

Copper, serum

Tiub plain 2.5 ml 11 – 20 µmol/L

Copper, urin 24 jam Urin 24 jam + HNO3

< 0.9 µmol/L

Dried blood spot Filter paper (Guthrie card)

Free light chain, serum

Tiub plain 5 ml

Haptoglobin, serum Tiub plain

2.5 ml 36.0 – 195.0 mg/dl

Homocystine, plasma


2.5 ml Dalam air ais 5.5 – 17.0 µmol/L

Lead (Plumbum), serum

Tiub EDTA / Lithium heparin

2.5 ml < 10 µg/dl

β2 – Microglobulin, serum

Tiub plain 2.5 ml 1.2 – 2.5 mg/L

Organic acid, urin spot Urin spot

20 ml Dalam air ais

Orotic acid, urin spot Urin spot

20 ml Dalam air ais < 2 minggu : 1.3 – 5.3 mmol/mol Creat 2 minggu – 1 tahun : 1.0 – 3.2 mmol/mol Creat 1 – 10 tahun : 0.5 – 3.3 mmol/mol Creat > 10 tahun : 0.4 – 1.2 mmol/mol Creat

Zinc, serum

Tiub plain 2.5 ml

6.0 UJIAN YANG DITAWARKAN (Makmal Luar)


Lampiran 1

7.1 BORANG PERMOHONAN UJIAN AM


Lampiran 2

7.2 BORANG PERMOHONAN UJIAN KECEMASAN


Lampiran 3

7.3 BORANG PERMOHONAN UJIAN METABOLIK HUSM


Lampiran 4 7.4 BORANG PERMOHONAN SPESIMEN PATOLOGI IMR


Lampiran 5

7.5 BORANG PERMOHONAN UJIAN IEM (IMR)


Lampiran 5


Lampiran 6

7.6 BORANG PERMOHONAN UJIAN MULTIPLE MYELOMA (IMR)


Lampiran 7 7.7 BORANG PERMOHONAN UJIAN KKM

versi 5 - h.usm.myh.usm.my/images/makmal/buku-panduan-perkhidmatan-m-patologi-kimia...kkm 26-33 isi...

Documents