SISTEM PENGURUSAN UJIAN MEMANDU MENGGUNAKAN TEKNOLOGI

TANPA WAYAR

NURUL BARIAH BINTI ABU BAKAR

Laporan projek ini dikemukakan

sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan ijazah Sarjana Muda Sains Komputer

Fakulti Sains Komputer Dan Sistem Maklumat

Universiti Teknologi Malaysia

MAC, 2005

ii

PSZ 19:16 ( Pind. 1/97)

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL : SISTEM PENGURUSAN UJIAN MEMANDU MENGGUNAKAN

TEKNOLOGI TANPA WAYAR

SESI PENGAJIAN : SEMESTER II 2004/2005

Saya, NURUL BARIAH BINTI ABU BAKAR

(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis ( PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan

Universiti Teknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :

1. Tesis adalah hakmilik Universiti Teknologi Malaysia.

2. Perpustakaan Universiti teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan pengajian

sahaja.

3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara

institusi pengajian tinggi.

4. **Sila Tandakan ( √ )

(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan atau

SULIT kepentingan Malaysiayang termaktub didalam

AKTA RAHSIA RASMI 1972)

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan

oleh organisasi/badan dimana penyelidikan dijalankan)

TIDAK TERHAD

____________________________

(TANDATANGAN PENULIS) (TANDATANGAN PENYELIA)

Alamat tetap:

60, JALAN AU 2A/14 , PM DR. ABDUL SAMAD BIN HAJI ISMAIL

TAMAN SERI KERAMAT, Nama Penyelia

54 200 KUALA LUMPUR

Tarikh : 23 MAC 2005 Tarikh : 23 MAC 2005

CATATAN * Potong yang tidak berkenaan

** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh

tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHAD

Tesis dimaksudan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjana

secara penyelidikan, atau disertasi bagi pengajian kerja kursus dan

penyelidikan , atau Laporan Projek Sarjana Muda

√ Disahkan oleh

iii

“Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan

yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya.

Tandatangan : ……………………………….….

Nama Penulis : Nurul Bariah binti Abu Bakar

Tarikh : 23 Mac 2005

iv

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan

kami karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan

penganugerahan ijazah Sarjana Muda Sains Komputer”.

Tandatangan :

Nama Penyelia : PM Dr. Abdul Samad b. Hj Ismail

Tarikh : 23 Mac 2005

v

PENGHARGAAN

Terlebih dahulu saya ingin memanjatkan kesyukuran yang tidak tehingga kerana

dengan limpah kurnia dan rahmatNya dapat juga saya menyiapkan Laporan Projek

Sarjana Muda 2.

Dalam menyiapkan projek ini, saya amat terhutang budi kepada penyelia

saya iaitu PM Dr. Abdul Samad bin. Haji Ismail yang telah banyak memberi tunjuk ajar

dalam membantu menyiapkan projek ini.

Tidak dilupakan kepada kakitangan – kakitangan Unit Pengujian Jabatan

Pengangkutan Jalanraya Cawangan Pasir Gudang terutamanya Puan Che Hindon Che

Awang yang telah banyak membantu saya mendapatkan maklumat, ribuan terima kasih

saya ucapkan.

Di sini, saya ingin mengucapkan terima kasih kepada ahli keluarga yang

memahami dan banyak memberi dorongan kepada saya. Akhir sekali, terima kasih

kepada semua rakan seperjuangan yang banyak menyumbangkan pendapat dan

penerangan.

vi

ABSTRAK

Sistem Pengurusan Ujian Memandu Menggunakan Teknologi Tanpa Wayar

merupakan satu sistem yang dibangunkan untuk memudahkan pihak Jabatan

Pengangkutan Jalan (JPJ) dalam pengendalian ujian memandu. Prosedur ujian

memandu pada masa ini dijalankan secara manual di mana ia memerlukan calon untuk

keluar dari kenderaan untuk mengambil dan memberi kad ujian kepada penguji JPJ

tertentu. Projek ini dibangunkan untuk membantu melicinkan perjalanan ujian

memandu dan menyenangkan semua pihak iaitu JPJ dan calon ujian memandu. Di

dalam sistem ini, penguji JPJ akan menggunakan peranti PDA menggantikan sistem

borang. Sistem ini melibatkan proses tempahan tarikh ujian memandu, proses ujian

memandu dan juga memberi keputusan ujian memandu. Sistem ini dibangunkan untuk

pengujian pemandu kenderaan kelas D. Pembangunan sistem ini adalah berasaskan

Model Air Terjun. Teknologi Java 2 Platform Micro Edition (J2ME) telah digunakan

untuk membangunkan aplikasi PDA dan Microsoft Access sebagai pangkalan data.

Aplikasi pentadbir sistem adalah berasaskan web dengan menggunakan teknologi

Servlet dan Java Server Pages (JSP). Adalah diharapkan sistem ini akan menjadi asas

kepada proses ujian memandu pada masa hadapan.

vii

ABSTRACT

The Driving Test Management System Using Wireless Technology is a

system developed to assist the Road Transport Department (JPJ) to handle driving test.

The current procedure regains candidates to get out from the vehicles to take and hand in

the test card to the JPJ tester. The purpose for this system is to make the driving test

process smooth and satisfying for both the JPJ tester and the candidates. This system

will convert the current manual system using forms into a new system using PDA. This

system caters reservation process, driving test and result printing. The system is

developed for testing drivers for class D vehicle. This system adopts Waterfall Model in

its development. Java 2 Platform Micro Edition (J2ME) technology is used as the

primary tool in the project development for the PDA application. The system admin

application is web-based and developed using Servlet and Java Server Pages (JSP)

technologies. Microsoft Access is adopted as the database system. In future, it is hoped

that the driving test process will be based on this system.

viii

KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xii

SENARAI RAJAH xiii

SENARAI SINGKATAN xv

SENARAI ISTILAH xvi

SENARAI LAMPIRAN xvii

1 PENDAHULUAN 1

1.1 Pendahuluan 1

1.2 Pernyataan Masalah 3

1.3 Matlamat Projek 3

1.4 Objektif Projek 4

ix

1.5 Skop Projek 4

1.6 Justifikasi Projek 5

2 KAJIAN LATAR BELAKANG 6

2.1 Latar Belakang Organisasi 6

2.1.1 Objektif dan Fungsi Unit Pengujian 8

2.2 Aliran Kerja dan Proses 8

2.2.1 Proses Penempahan 8

2.2.1.1 Calon Ujian Memandu 9

2.2.1.2 Institut Memandu 9

2.2.1.3 Kerani JPJ 10

2.2.2 Proses Ujian Memandu 10

2.2.2.1 Calon Ujian Memandu 11

2.2.2.2 Pegawai Penguji 12

2.2.2.3 Kerani JPJ 13

2.3 Sistem JPJ Sedia Ada 14

2.4 Kajian Sistem Penempahan Ujian Memandu

Praktikal Atas Talian yang Sedia Ada 15

2.5 Personal Data Assistant (PDA) 18

2.5.1 Windows CE 19

2.5.2 Palm OS 20

2.6 JavaTM Platform 20

2.6.1 JavaTM 2 Platform, Micro Edition (J2ME) 21

2.6.2 Peranti J2ME 22

2.6.3 Senibina J2ME 22

2.6.3.1 Konfigurasi 24

2.6.3.2 Profil 28

2.6.4 Kelebihan J2ME 29

x

2.6.5 Kelemahan J2ME 30

2.7 Servlet 31

2.8 Java Server Pages 32

2.8.1 Kelebihan JSP 33

2.8.2 Kelemahan JSP 34

2.9 Wireless Fidelity (Wi-Fi) 34

2.9.1 Kebaikan Wi-Fi 36

2.9.2 Kelemahan Wi-Fi 36

2.10 Justifikasi Pemilihan Teknologi dan Peralatan 37

2.11 Rumusan 38

3 METODOLOGI PEMBANGUNAN 39

3.1 Metodologi Projek 39

3.1.1 Fasa Perancangan 40

3.1.2 Fasa Analisis Keperluan 41

3.1.3 Fasa Rekabentuk 42

3.1.4 Fasa Pembangunan 42

3.1.5 Fasa Perlaksanaan 43

3.2 Kaedah Perlaksanaan Projek 43

3.3 Justifikasi Pemilihan Metodologi 43

3.4 Keperluan Sistem 44

3.4.1 Keperluan Perkakasan 44

3.4.2 Keperluan Perisian 45

3.5 Rumusan 46

xi

4 REKA BENTUK 47

4.1 Pengenalan 47

4.2 Keperluan Sistem 48

4.2.1 Keperluan Pengguna – Penguji JPJ 48

4.2.2 Keperluan Pengguna Lain 49

4.3 Rekabentuk Senibina 50

4.4 Rekabentuk Bermodul 51

4.4.1 Modul Kerani 52

4.4.2 Modul Penguji JPJ 53

4.4.3 Modul Pegawai JPJ 54

4.4.3 Modul Pentadbir 55

4.5 Rekabentuk Terperinci 56

4.5.1 Struktur Pangkalan Data 56

4.5.2 Gambar Rajah Kes Guna 57

5 IMPLEMENTASI SISTEM 63

5.1 Persekitaran Pembangunan 63

5.1.1 Jakarta Tomcat 64

5.1.2 J2ME Wireless Toolkits 2.1 64

5.2 Implementasi 65

5.2.1 Pengekodan Penambahan Rekod 66

5.2.2 Pengekodan Kemaskini Rekod 68

5.2.3 Pengekodan Memaparkan Senarai

Rekod yang Berkenaan 69

5.2.4 Pengekodan Carian Rekod 70

5.3 Hasil Perlaksanaan 72

5.3.1 Hasil Perlaksanaan Bahagian PDA 72

5.3.1.1 Daftar Masuk 72

xii

5.3.1.2 Pilih Kod Institut dan Tarikh Ujian 73

5.3.1.3 Pilih Calon Ujian dan Menanda

Ujian 74

5.3.2 Hasil Perlaksanaan Bahagian Web 75

5.3.3 Hasil Perlaksanaan Modul Pentadbir 77

5.3.4 Hasil Perlaksanaan Modul Pegawai 78

5.3.5 Hasil Perlaksanaan Modul Kerani 80

5.4 Rumusan 82

6 KESIMPULAN 84

6.1 Hasil dan Pencapaian 84

6.2 Kelebihan Sistem 85

6.3 Kelemahan Sistem 85

6.4 Cadangan Masa Hadapan 86

6.5 Kesimpulan 87

RUJUKAN 88

BAB 1

PENGENALAN PROJEK

1.1 Pendahuluan

Di dalam era teknologi maklumat ini, kebanyakan negara di dunia semakin giat

memajukan sistem maklumat dan komunikasi mereka agar tidak ketinggalan. Malaysia

juga telah menunjukkan komitmen yang tinggi terhadap bidang ini dengan mewujudkan

Koridor Raya Multimedia (MSC). MSC merupakan salah satu daripada perancangan

negara untuk mencapai Wawasan 2020 iaitu mencapai taraf negara perindustrian dan

masyarakat bermaklumat. Program Flagship di bawah projek MSC mempunyai tujuh

cabang projek utama. Salah satu daripada cabang tersebut adalah E-Kerajaan. E-

Kerajaan dilancarkan untuk meningkatkan operasi dalaman kerajaan dan juga untuk

memberi perkhidmatan kepada rakyat. Visi utama E-Kerajaan adalah untuk

membolehkan kerajaan, ahli perniagaan dan rakyat untuk bekerjasama demi kepentingan

negara dan rakyatnya. Terdapat enam projek perintis yang dibangunkan di bawah E-

Kerajaan. Salah satunya adalah projek Perkhidmatan Penghantaran Elektronik (E-

Perkhidmatan). JPJ telah menawarkan perkhidmatannya untuk dibangunkan di bawah

E-Perkhidmatan. Antaranya ialah pembayaran saman JPJ, pendaftaran dan pelesenan

2

kenderaan, pengambilan ujian teori memandu secara elektronik serta pengeluaran dan

pembaharuan lesen memandu.

Ujian memandu dapat dibahagikan kepada tiga bahagian iaitu Bahagian I,

Bahagian II dan Bahagian III. Ujian teori memandu merupakan Bahagian I di dalam

ujian memandu. Calon mengambil ujian teori memandu secara atas talian dan keputusan

ujian tersebut dalam diketahui secara atas talian kerana ia merupakan salah satu

perkhidmatan yang ditawarkan di bawah E-Perkhidmatan. Bahagian II merupakan ujian

memandu yang meliputi ujian mendaki bukit, ujian meletak kenderaan secara masuk

belok dan ujian membuat pusingan tiga penjuru manakala Bahagian III adalah ujian

memandu di atas jalan raya.

Namun, JPJ masih menggunakan sistem manual untuk Bahagian II dan Bahagian

III ujian memandu. Penguji JPJ yang bertugas semasa proses ujian memandu tersebut

masih lagi menggunakan sistem borang. Oleh sebab itu, berlandaskan perkembangan

sistem maklumat dan komunikasi masa kini, projek ini mengaplikasikan teknologi sedia

ada ke dalam sistem komunikasi di antara pemeriksa Jabatan Pengangkutan Jalanraya

(JPJ) dengan pejabat JPJ. Sistem ini membolehkan proses ujian memandu dapat

dijalankan dengan lebih lancar dan efektif tanpa penggunaan kertas tetapi hanya

menggunakan Personal Data Assistant (PDA) dan teknologi Wi-Fi.

3

1.2 Pernyataan Masalah

Proses ujian memandu yang dilaksanakan sekarang oleh pihak JPJ kurang

berkesan dari segi perlaksanaan kerana calon perlu keluar dari kenderaan selepas Ujian

Mendaki Bukit untuk mengambil borang ujian dari tempat pemeriksaan JPJ yang

mengawal Ujian Mendaki Bukit dan kemudian menyerahkan borang ujian tersebut

kepada JPJ yang memeriksa Ujian Meletak Kenderaan Secara Masuk Belok dan Ujian

Pusingan Tiga Penjuru. Selain daripada itu, sistem sedia ada juga turut melibatkan

begitu banyak penggunaan kertas. Daripada proses penempahan tarikh ujian sehingga

semasa berlangsungnya ujian memandu, segala proses tersebut menggunakan kertas.

Sistem sedia ada menggunakan sistem manual iaitu penggunaan borang ujian 2 ( Ujian

Meletak Kenderaan,Ujian Bukit, Ujian Tiga Penjuru), borang ujian 3 ( Ujian Jalan raya)

serta kad ujian. Hanya selepas selesai segala proses ujian memandu dan apabila para

pemeriksa JPJ pulang ke pejabat mereka, barulah segala data berkenaan calon yang

mengambil ujian pada hari tersebut dimasukkan ke dalam komputer oleh para kerani.

Oleh sebab itu, calon perlu menunggu sekurang-kurangnya 24 jam untuk membuat lesen

mereka di pejabat JPJ kerana kemungkinan data mereka belum lagi dikemaskinikan di

dalam sistem pengkomputeran JPJ yang sedia ada.

1.3 Matlamat Projek

Membangunkan sebuah prototaip sistem berasaskan PDA dan Wi-Fi supaya

proses ujian memandu Bahagian II dan III berjalan dengan lancar, berkesan dan cekap

4

1.4 Objektif Projek

Bagi mencapai matlamat seperti yang disebutkan di atas, berikut dinyatakan objektif-

objektif projek:

i. Merekabentuk dan membangunkan sistem ujian memandu berkomputer yang

dapat membantu pihak Jabatan Pengangkutan Jalan

ii. Mengintegrasi teknologi tanpa wayar dalam persekitaran PDA yang dapat

digunakan oleh penguji untuk memudah dan mengautomasikan proses kerja ujian

memandu

iii. Membangunkan sistem penempahan atas talian berasaskan web yang dapat

memudahkan pengguna dan kerani Jabatan Pengangkutan Jalan

1.5 Skop Projek

Secara amnya skop ini dihadkan sebagaimana berikut:

i. Kajian perjalanan proses ujian memandu dijalankan di JPJ Johor Bahru di Taman

Daya dan di Pusat Memandu Intensif di Tampoi

ii. Pembangunan ini hanya melibatkan ujian memandu untuk lesen kelas D

(Motokar : berat muatan tidak melebihi 3000 kg)

iii. Pembangunan proses ini hanya merangkumi Ujian Bahagian II iaitu Ujian

Mendaki Bukit, Ujian Meletak Motokar Secara Masuk Belok, Ujian Pusingan

Tiga Penjuru dan Bahagian III, Ujian Memandu di atas Jalan raya

5

1.6 Justifikasi Projek

Justifikasi pembangunan projek ini adalah untuk melicinkan proses ujian

memandu dan menyenangkan semua pihak iaitu penguji JPJ dan calon ujian

memandangkan calon terpaksa keluar dari kenderaan untuk mengambil dan

menyerahkan kad ujian dan borang ujian kepada penguji JPJ tertentu. Oleh itu tempoh

masa seseorang calon berada di litar ujian akan berkurangan dan kesesakan kenderaan

yang menunggu masa untuk menjalani kenderaan akan berkurang. Penguji JPJ juga

tidak perlu lagi membawa kad dan borang ujian calon, cukup hanya dengan

menggunakan PDA sahaja. Beban tugas kerani juga akan berkurangan kerana kerani

tidak lagi perlu memasukkan data ujian memandu ke sistem kerana data yang sedia ada

di dalam PDA akan disegerakkan dengan pangkalan data.