SISTEM PENGURUSAN KLINIK DR SURAYA SECARA ATAS TALIAN

NURSYAHIDAH BINTI AZRI

Tesis ini dikemukakan sebagai memenuhi

syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains Komputer

Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat

Universiti Teknologi Malaysia

MEI 2008

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

BORANG PEhIGESAHAN STATUS TESIS'

JUDUL: SISTEM PENGURUSAN KLINIK DR SURAYA SECARA ATAS TALIAN

Saya

SESI PENGAJIAN : IU2007f2008

NURSYAHIDAH BINTI AZRI (840{GO&6556)

GruRUr BESAR)

mengaku membenarkan tesis (PSlWSarjana./Doktor Falsafah)* ini disimpan di PerpustakaanUniversiti Teknologi Maiaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :

l. Tesis adalah hakmilik Univeniti Teknologi Malaysia.2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk tujuan

pengajian sahaja.3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi

pengajian tinggi.4. ** Silatandakan( / \

SULIT (Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan ataukepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalamAKTA RAHSTA RASMI 1972)

(Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukanoleh organisasilbadan di mana penyelidikan dijaiankan)

TIDAKTERHAD

(TANDATANGAN PENULIS)

Alamat Tetap:

NO 26. JALAN 6A15.,|i}650 BDRBARU BANGI.SELANGOR

EEn

Tarikh : 2 MEl2008

TERHAD

DR DAYANG NORIIAYATIBTABATNGJAWAWI

( Nama Penyelia )

Tarikh : 2 MEI2008

(TANDATANGAN PENYELIA)

PSZ 19 : 15 (Pind. 1/97)

CATATAN: * Potong yang tidak beftenaan.** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirftan surat daripada pihak bertuasa/organisasi

bertenaan dengan menyatakan sekali sebab dan tempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagaiSULIT atau TERHAD.

o Tesis dimaksudkan sebagai tesis bagi ljazah Doktor Falsafah dan Sarjana secara penyelidikan,atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan penyelidikaq atau laporan Projek Sat'anaMuda(PSM).

"Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan

yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbemya,'

Tandatangan : . .6VNama Penulis : Nursyahidah Binti Azri

Tarikh '. 2 Mei 2008

a

, "Saya akui batrawa saya telatr membaca karya ini dan pada pandargan

saya karya ini adalah memadai dari skop dar kualiti untuk tujuan

penganugerahan ljazah Sarjana Muda Sains Komputer"

Tandatangan :

NamaPenyelia : Dr. DayangNorhayati Binti Abang Jawawi

Taxikh : 2Mei2008

iv

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, syukur ke hadrat Ilahi kerana dengan limpah dan kurniaNya

dapatlah saya menyiapkan Projek Sarjana Muda yang bertajuk “Sistem Pengurusan

Klinik Dr. Suraya Secara Atas Talian” ini.

Di ruangan ini ingin saya rakamkan jutaan terima kasih yang tidak terhingga

kepada penyelia saya, Dr. Dayang Norhayati binti Abang Jawawi yang telah banyak

membantu dalam memberi bimbingan dan tunjuk ajar dalam segala proses bagi

menyiapkan projek ini. Terima kasih juga kepada kakitangan di Klinik Dr. Suraya

terutama sekali buat Dr. Suraya Sahat kerana telah sudi memberikan kerjasama dan

bantuan sepanjang pembangunan sistem ini.

Setinggi penghargaan juga dirakam kepada semua pensyarah Fakulti Sains

Komputer dan Sistem Maklumat terutama ketua jabatan dan pensyarah-pensyarah yang

terlibat sama ada secara langsung atau tidak langsung di dalam Projek Sarjana Muda ini

di atas bimbingan dan tunjuk ajar mereka.

Ucapan yang teristimewa ditujukan buat keluarga saya terutama kedua ibu bapa

yang dikasihi di atas segala sokongan dan dorongan yang diberikan selama ini. Akhir

sekali, terima kasih juga diucapkan kepada rakan-rakan seperjuangan yang telah

memberikan bantuan, tunjuk ajar dan sokongan tanpa rasa jemu. Sekian, terima kasih.

v

ABSTRAK

Sistem pengurusan klinik semasa yang digunakan di Klinik Dr. Suraya adalah

sistem berasaskan kertas yang mempunyai beberapa kelemahan seperti masalah

lambakan fail kertas serta kesukaran untuk mencari fail pesakit dan kesukaran untuk

menguruskan rekod ubat-ubatan. Oleh itu, Sistem Pengurusan Klinik Dr. Suraya Secara

Atas Talian ini dibangunkan untuk menggantikan sistem tersebut dengan satu sistem

pengurusan klinik berkomputer dan secara atas talian. Sistem ini dijangkakan dapat

mengurangkan penggunaan kertas dan menjadikan sistem pengurusan klinik tersebut

lebih efisyen dan sistematik. Sistem ini dibangunkan secara atas talian di mana

pengguna boleh mengakses dan menguruskan sistem ini dengan lebih meluas selagi

mereka mempunyai rangkaian internet. Model prototaip berevolusi telah dipilih bagi

model pembangunan sistem dan ia akan dibangunkan dengan menggunakan teknologi

ASP.NET kerana ia membenarkan pembinaan aplikasi web yang canggih yang boleh

berinteraksi dengan para pengguna. Sebagai contoh, aplikasi ASP.NET boleh

menggunakan kawalan kemasukan data (data-entry controls) seperti kotak perkataan

(text boxes) untuk menerima input daripada pengguna, memproses, mencapai atau

mengemaskini data daripada pangkalan data; dan menghantar kembali keputusan

daripada operasi-operasi tadi kepada pengguna. Diharapkan sistem ini dapat memberi

faedah kepada pihak pengurusan Klinik Dr. Suraya agar segala pengurusan klinik dapat

dijalankan dengan lebih cepat dan efisyen.

vii

ISI KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKASURAT

JUDUL i

PENGAKUAN ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

ISI KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xi

SENARAI RAJAH xii

SENARAI SINGKATAN xiii

SENARAI ISTILAH xiv

SENARAI LAMPIRAN xv

BAB 1 PENGENALAN PROJEK

1.1 Pendahuluan 1

1.2 Pernyataan Masalah 2

1.3 Matlamat 3

1.4 Objektif Projek 3

1.5 Skop Projek 4

viii

1.6 Justifikasi Kepentingan Projek 5

1.7 Perancangan Projek 5

BAB 2 KAJIAN LATARBELAKANG MASALAH

2.1 Pendahuluan 6

2.2 Rekod Kesihatan Elektronik (EHR) 6

2.3 Kajian Sistem Sedia Ada 7

2.3.1 Hospital Information System 7

2.3.2 Sistem Rekod Pesakit Secara Atas Talian Hospital 8 Pakar Puteri

2.3.3 Sistem Pengurusan Maklumat Klinik Wakaf 9

An-Nur

2.3.4 Healthcare Information System With Component BasedDevelopment For Klinik Rakyat Sdn. Bhd. 10

2.3.5 Kajian Perbandingan Sistem Sedia Ada 11

2.4 Analisis Sistem 12

2.4.1 Latar Belakang Masalah & Analisa Sistem Semasa 12

2.5 Kajian, Teknik, Peralatan dan Teknologi Berkaitan 14

2.5.1 Laman Web Dinamik 14

2.5.2 UML 17

2.5.3 ASP 18

2.5.4 ASP.NET 18

2.5.5 Kajian Perbandingan ASP.NET dan ASP 20

2.6 Rumusan 22

ix

BAB 3 METODOLOGI PEMBANGUNAN

3.1 Pengenalan 23

3.2 Kajian Ke Atas Metodologi 23

3.2.1 Model Lingkaran 24

3.2.2 Model Prototaip 25

3.3 Justifikasi Pemilihan Metodologi 27

3.4 Kajian Metodologi Pembangunan Perisian Secara 28 Terperinci 3.4.1 Kajian Terhadap Metodologi Prototaip 29

Berevolusi 3.5 Analisa Keperluan Sistem 31

3.5.1 Keperluan Perkakasan 31 3.5.2 Keperluan Perisian 32 3.5.3 Spesifikasi Input 34 3.5.4 Spesifikasi Output 34

3.6 Rumusan 35

BAB 4 HASIL ANALISIS DAN REKABENTUK

4.1 Pendahuluan 36

4.2 Aliran Kerja Fasa Perincian 36

4.2.1 Permodelan Kes Guna 37

4.2.2 Gambar Rajah Jujukan 40

4.2.3 Gambar Rajah Aktiviti 40

4.2.4 Keperluan fungsi dan keperluan bukan fungsi 40

4.3 Aliran Kerja Fasa Rekabentuk 42

4.3.1 Reka bentuk Senibina 42

4.3.2 Reka Bentuk Antara Muka 43

4.3.3 Reka Bentuk Pangkalan Data 46

4.4 Aliran Kerja Fasa Pengujian dan Penerimaan 48

x

BAB 5 PERLAKSANAAN SISTEM

5.1 Pendahuluan 49

5.2 Perlaksanaan Sistem 49

5.2.1 Pembangunan Pangkalan Data Fizikal 50

5.2.2 Pembangunan Modul dan Pengkodan 52

5.2.3 Pengintegrasian Sistem 54

5.3 Pengujian Sistem 55

5.3.1 Pengujian Unit 55 5.3.2 Pengujian Integrasi 55

5.3.3 Pengujian Sistem 56 5.3.4 Ujian Penerimaan 57

5.4 Kesimpulan 57

BAB 6 PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN 6.1 Pengenalan 58

6.2 Hasil dan Pencapaian 58

6.3 Kelebihan Sistem 59

6.4 Kekurangan Sistem 60

6.5 Cadangan Pembaikan 60

6.6 Kekangan dan Masalah Perlaksaan Projek 61

6.7 Ringkasan 61

SENARAI RUJUKAN 63

LAMPIRAN 57-137

BAB 1

PENGENALAN PROJEK

1.1 Pendahuluan

Penggunaan sistem pengurusan maklumat klinik secara manual dalam

pengurusan klinik seperti pengurusan rekod perubatan pesakit dan ubat-ubatan masih

ketara digunakan di kebanyakan klinik di Malaysia pada masa kini. Walaupun jelas

bahawa penggunaan sistem manual mempunyai banyak masalah dan kurang efisyen,

namun begitu masih ramai pihak pengurusan klinik yang enggan menggunakan

sistem berkomputer kerana sesetengah sistem pengurusan klinik berkomputer adalah

tidak mesra pengguna (user friendly) dan tidak memenuhi keperluan mereka.

Sistem Pengurusan Klinik Dr. Suraya Secara Atas Talian ini dibangunkan untuk

menggantikan sistem pengurusan maklumat klinik secara manual di Klinik Dr.

Suraya dengan sistem pengurusan maklumat klinik secara berkomputer serta boleh

dicapai secara atas talian. Sistem yang akan dibangunkan ini adalah merangkumi

pengurusan maklumat pendaftaran pesakit, rekod perubatan pesakit, dan rekod ubat-

ubatan. Sistem ini akan dibangunkan dengan menggunakan teknologi ASP.NET yang

merupakan satu teknologi ‘server-side’ khusus untuk pembangunan laman web yang

dinamik

ASP.NET ialah model pengaturcaraan untuk membina aplikasi-aplikasi

berasaskan web (web-based applications). Secara amnya ia adalah suatu ‘runtime’

dan set yang terdiri daripada ‘.NET Framework class libraries ‘yang boleh digunakan

untuk membina laman web dinamik. Ia dilarikan dalam konteks pelayan Web, seperti

2

Microsoft Internet Information Server (IIS), dan memproses arahan-arahan

pengaturcaraan pada pelayan untuk melayan permintaan pelayar. ASP.NET adalah

sebahagian daripada .NET Framework maka ASP.NET mempunyai kesemua

kelebihan yang terdapat pada rangka kerja (framework) tersebut termasuklah

rangkaian, capaian data, keselamatan, dan banyak lagi. Ini dapat membantu untuk

menghasilkan aplikasi-aplikasi web dengan lebih mudah. Selain itu, pembangun

sistem juga dapat mengurangkan masa dalam mereka cipta semula struktur asas yang

diperlukan oleh kesemua aplikasi, sebaliknya lebih menghabiskan masa menumpukan

kepada logik tertentu yang unik di dalam aplikasi mereka (Kauffman, 2005).

1.2 Pernyataan Masalah

Klinik Dr. Suraya merupakan sebuah klinik yang masih menggunakan sistem

pengurusan maklumat klinik secara manual yang melibatkan penggunaan kertas

dalam pengurusan rekod di klinik tersebut. Segala rekod perubatan pesakit

direkodkan ke dalam fail kertas dan rekod ubat-ubatan pula direkodkan ke dalam

buku khas.

Pada permulaannya, pihak pengurusan klinik selesa untuk tidak

menggunakan sistem berkomputer bagi pengurusan klinik kerana data-data atau

maklumat klinik yang perlu direkodkan adalah tidak terlalu banyak dan mudah untuk

diuruskan. Namun begitu, setelah setahun klinik tersebut beroperasi, pihak

pengurusan klinik mengalami beberapa masalah seperti masalah lambakan fail kertas,

kesukaran untuk mencari fail pesakit, dan kesukaran untuk menguruskan rekod ubat-

ubatan yang semakin banyak. Masalah-masalah tersebut boleh membawa kepada

kehilangan rekod perubatan pesakit sekiranya berlaku bencana seperti banjir,

kesukaran dalam pemantauan stok ubat-ubatan dan penempahan stok ubat-ubatan

baru sekiranya perlu, dan pencarian fail rekod perubatan pesakit secara manual adalah

kurang efisyen dan lebih memakan masa.

3

Oleh sebab itu, Sistem Pengurusan Klinik Dr. Suraya Secara Atas Talian ini

telah dicadangkan untuk dibangunkan bagi mengatasi masalah-masalah tersebut.

Sistem tersebut bukan sahaja mampu untuk meningkatkan mutu pengurusan pihak

klinik malah sistem tersebut juga dicadangkan untuk diaplikasikan secara atas talian

(online) untuk menjadikannya lebih efisyen dan fleksibel. Pengurusan yang

dijalankan secara atas talian membenarkan semua pihak berautoriti boleh

mencapainya pada bila-bila masa sahaja.

1.3 Matlamat

Matlamat projek ini adalah untuk membangunkan satu sistem pengurusan

maklumat klinik menggunakan teknologi ASP.NET yang dapat memberi kemudahan

kepada pihak pengurusan di Klinik Dr. Suraya dengan membolehkan pengurusan

maklumat klinik diuruskan secara berkomputer dan secara atas talian.

1.4 Objektif Projek

Berikut merupakan objektif yang telah dikenal pasti bagi mencapai matlamat

pembangunan sistem:

i. Melakukan kajian keperluan terhadap sistem pengurusan klinik yang sedia

ada di Klinik Dr. Suraya iaitu sistem pengurusan klinik yang berasaskan

kertas.

ii. Membangunkan spesifikasi keperluan dan rekabentuk bagi fungsi

pengurusan rekod maklumat dan rekod perubatan para pesakit bagi Sistem

Pengurusan Klinik Dr. Suraya Secara Atas Talian.

4

iii. Membangunkan spesifikasi keperluan dan rekabentuk bagi fungsi

pengurusan rekod ubat-ubatan bagi Sistem Pengurusan Klinik Dr. Suraya

Secara Atas Talian.

iv. Membangunkan prototaip sistem yang boleh dicapai secara atas talian

dengan menggunakan teknologi ASP.NET daripada spesifikasi keperluan

dan rekabentuk sistem yang telah dijalankan.

v. Melakukan pengujian ke atas prototaip Sistem Pengurusan Klinik Dr.

Suraya Secara Atas Talian yang telah dibangunkan.

1.5 Skop Projek

Projek yang dibangunkan adalah meliputi beberapa skop berikut:

i. Kajian kes adalah menumpukan kepada senario pengurusan klinik di

Klinik Dr. Suraya di Bandar Baru Bangi, Selangor.

ii. Projek ini akan menghasilkan prototaip sistem pengurusan maklumat

klinik yang ramah pengguna dan mudah untuk digunakan oleh doktor,

jururawat dan ahli farmasi di klinik tersebut dan sistem ini boleh dicapai

selagi mereka mempunyai sambungan internet.

5

1.6 Justifikasi Kepentingan Projek

Kepentingan projek yang akan dibangunkan ini ialah :

i. Memudahkan pihak pengurusan klinik untuk menguruskan segala maklumat

klinik yang semakin banyak dengan menggantikan sistem pengurusan

maklumat klinik berasaskan kertas dengan sistem pengurusan maklumat

klinik berkomputer.

ii. Memudahkan pihak pengurusan klinik untuk melakukan carian atau

kemaskini terhadap rekod-rekod perubatan pesakit di klinik tersebut.

iii. Mengurangkan masalah pengurusan stok ubat-ubatan yang merangkumi

merekod kuantiti semasa stok ubat-ubatan, merekod stok ubat-ubatan yang

baru sampai dan juga merekod ubat-ubatan yang telah dijual setiap kali

pesakit mendapatkan ubat-ubatan mereka.

1.7 Perancangan Projek

Perancangan projek telah dilampirkan pada Lampiran A.