PERBEZAAN PENCAPAIAN PELAJAR DALAM BIOLOGI BERASASKAN GAYA KOGNITIF MELALUI ILUSlRASI BERBEZA

AHMAD JASMI DON

UNIVERSITI SAINS MALAYSIA

1994

PERBEZAAN PENCAPAIAN PELAJAR DALAM'BIOLOGI BERASASKAN GAYA KOGNITIF MELALUI ILUSTRASI BERBEZA

oleh

AHMAD JASMI DON

Tesis yang diserahkan untuk memenuhi keperluan bagi Ijazah Sarjana Pendidikan

Ogos 1994

DIFFERENCES IN STUDENTS' ACHIEVEMENT IN BIOLOGY BASED UPON THEIR COGNITIVE STYLES

THROUGH DIFFERENT ILLUSTRATIONS

by

AHMAD JASMI DON

' Thesis submitted in fulfilment of the

requirements for the degree of Master of Education

August 1994

ii

iii

5HARGAAN

Syukur pengkaji kehadrat Illahi yang maha pengasih,

1urah lagi maha penyayang, sesungguhnya kurniaan dan limpah

~at serta izinNya maka kajian ini telah pun selesai dengan

'anya.

Alhamdullilah, hasil dari berkat ketekunan dan kesabaran

atas ribuan tunjukajar yang tidak terhingga dan ternilai

ngkaji mengucapkan setinggi-tinggi terima kasih kepada

~f. Madya Dr. Ng Wai Kong dan En. Toh Seong· Chong yang mana

dak putus~putus memberi bimbingan, nasibat, pandangan dan

njukajar sehingga tesis ini selesai ditulis.

Penghargaan ini juga pengkaji hulurkan. untuk Pengarah

.sat Teknolo~i Pendidikan Dan Media USM, serta kakitangannya

tng sudi bekerjasama dalam menjayakan kajian' ini.

Ucapan ter ima kasih juga pengkaji tujukan kepada semua

msyarah dan ternan-ternan seper juangan yang banyak member i

>rongan dan pandangan yang murni sepanjang kajian ini

ijalankan.

Dan akhir sekali buat ibu dan ayah, isteri dan anak-anak

ersayang di atas kesabaran, doa dan restu memberikan

etabahan dan semangat untuk pengkaji menempuh liku-liku

epanjang pengajian ini.

Jasmi Don.

iv

JADUAL KANDUNGAN

M:.1ka Surat

:l r a i J adua 1 _ . _ . _ •. __ . __ . _ ..•...•.... - . - . - - - - - - -~rai Gambarajah------------------------l------­arai Apendiks-----------------·--:··---~------­arai Lampiran------------------~-------~-------trak __ .. ___ . __________________ . ______ . __ ~ ______ _ tract .. _ .. __ .. _ .. __ . ___ . __ .. ____ .. _ ... _ . __ .....

1: PENDAHULUAN

viii X

xi xiii xiv xvi

Latar Belakang Penyelidikan •. ---------------- 1 Pernyataan Masalah ..•.. ----··--·------------- 6 Tujuan Kajian.·--------------·--------------- 10 Soalan Kajian·-----------------------------·- 11 Hipotesis _ . ___ . ________ .. _ .. __ ...... __ . . . . . . . 13

> Kepentingan Kajian.-----------·------------·- 15 7 Definisi Istilah_____________________________ 16 3 Batasan Kajian.·---------------------------·- 19

B 2: TINJAUAN MENGENAI BAHAN RUJUKAN YANG BERKAITAN

1 Pengenalan .. ___ • __ •• __ . __ .. ____________ ~ _. __ . 21 2 Perbezaan. Antara Individu Dari Segi Gaya

Kognitif Serta Pertalian Di Antara Gaya Kognitif FD dan FI Dengan Proses Pengajaran dan Pemelajaran _________________________ ~---- 23

2-~-1 2.2.2 2.2.:3 2.2.4

2.2.5

Konsep gaya kognitif------------------Ciri-ciri gaya kognitif ______________ _

Penentuan gaya kognitif--------------­Field Dependence (FD) - Field Independence (Fil-----------~----~----P~ranan gaya kognitif ________________ _

.3 Persepsi Seseorang Terhadap Rangsangan V~sual

23 27 31

33 37

Dalam Proses Pemelajaran..................... 42

2.3.1 2.3.2 2.3.3

Per seps i .............. - . - - . - - . - - .. - - - - -Prinsip Gestalt-------~--------------­Peranan.persepsi dalam pemelajaran ....

42 44 47

v

muka surat

4 Peranan "PSE' Dalam Proses Pemelajaran Biologi ..... _....... ............. 52

2.4.1 2.4.2 2.4.3 2.4.4 2.4.5 2.4.6

Peranan "PSE' dalam memori/ingatan .... War na ....... , .· ... - - - - - . - - - . - - - - - - ,_ - - - - -Kebolehan ~embaca dan skan gambar ..... "PSE' dan umur pelajar .......... ~----· Bentuk/jenis gambar ............. ~-----Panduan bagi menyediakan PSE berkesan.

56 58 60 61 62 63

18 3: METODOLOGI PENYELIDIKAN

.1 Subjek Kajian................................ 65

3.1.1 Pemilihan sampel...................... 65 3.1.2 Latar belakang sampel ........ ~........ 65

.2 Kajian Rintis................................ 67

3.2.1 Kumpulan rintis .......... ~---········· 67 3.2.2 Koefisien kebolehpercayaan ujian...... 68 3.2.3 3.2.4

Kesu~aran ujian....................... 70 Kuasa diskriminasi ujian.............. 71

3.2.5 Pengagihan olahan terhadap kumpulan rintis....................... 73

.3 Bahan Pengukuran ............................ 75

3.3.1 Maklumat peribadi pelajar............. 75 3.3.2 Ujian GEFT............................ 75 3.3.3 Olahan biotopik berilustrasi.......... 76

1.4 Skor-Skor.................................... 82

1.5 Kaedah Pengumpulan Data...................... 83

3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.5.4

Pencapaian matapelajaran sains ....... . Kebolehan Am dalam pencapaian akademik Gaya Kognitif (FD/FI) ........ ~-~---··· Pencapaian pelajar dalam biotopik .....

83 84 84 85

3.6 Analisis Data................................ 89

3.6.1 3.6.2 3.6.3

Ujian T .............................. . Pekali Pearson"s r ................... . Analisa Varian/Kovarian ......... , .... .

89 90 90

vi

muka surat

7 Keputusan Ujian Rintis....................... 91

3.7:1 Pencapaian pelajar terhadap pem~lajar an biotopik berilustrasi GG dan 585... 91

~8 4: HASIL DAN PERBINCANGAN

.1 Pernbahagian Pelajar Kepada Kumpulan · Gaya Kognitif FD/~1 ..................... ~------· .. 94

4.1.1 Keputusan pencapaian pelajar dalam ujian GEFT ...................... ·...... 94

.2 Pembuktian Hipotesis Kajian.................. 97

4.2.1 Korelasi di antara gaya kognitif pelajar dengan pencapaian rnereka dalam pemelajaran biologi berilustrasi GG dan 585 ..... _ . _ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

4.2.2 Perbandingan di antara pencapaian pelajar bergaya kognitif FD dengan Fl. dalam pemelajaran biologi............. 101

4.2.3 Perbezaan pencapaian pel~jar dalam pemelajaran biologi melalu~ pengajaran berilustrasi GG dan 585............... 106

4.2.4 Perbandingan pencapaian pelajar terhadap pemelajaran biotopik bagi kumpulan bergaya kognitif yang sama (FD atau FI).......................... 109

4.3 Perbanding~n Perbezaan Pencapaian Pelajar 8ergaya Kognitif FD/FI Terhadap pemelajaran Biotopik Melalui Pengajaran 8erilustrasi GG dan 585 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

~ Perbincangan

4.4.1 Perbezaan pencapaian dan pertalian gaya kognitif pelajar dalam pemelajaran biologi melalui pengajaran menggunakan pernya~aan ilustrasi serentak dan berperingkat ..... : ...... .

4.4.2 Perbezaan pencapaian pelajar bergaya kognitif FD dan FI dalam pemelajaran biologi melalui pengajaran yang menggunakan ilustrasi serentak dan berperingkat ......................... .

~B 5: KESIMPULAN DAN CADANGAN

vii

muka· surat

118

123

. 1 Ring kasa n dapa tan ............................ · 127

.2 Kesimpulan .................................. ~ 128

.3 Cadangan-cadangan~---························ 130

.4 Cadangan kajian hari muka.................... 133

;IBLIOGRAFI: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 135 '

I PEND I KS - - - . ·- - - - - - - . - - - . - - . - - - - - - . - . " . - - . - - .. - - - - - - 14 7

.AMP I RAN ............... ~ ........ ·. . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

SENARAI JADUAL

::fual

dual 1: Korelasi di antara jumlah, mar kat item-item yang berangka, ganjil ( skor GL) dengan jumlah mar kat item item yang berangka genap ( skor, GP) bagi keempat-empat olahan biotopik.~---·····

dual 2: Min oan purata (x) 'Indeks Kesukaran item-item bagi setiap ujian biotopik

viii

Muka surat

69

yang disediakan ............. ---~······· 71

dual 3: Min dan purata min Indeks Diskriminasi item-item bagi setiap ujian biotopik yang disediakan........................ 72

tdual 4: Pengagihan . biotopik dan jenis pernyataan :ilustrasi yang digunakan dalam pengajaran dan pemelajaran terhadap kumpulan rintis (KP3)......... 73

ldual 5: Pengagihan olahan biotopik dan jenis ilustrasi yang digunakan dalam pengajaran dan pemelajaran terhadap kumpulan kajian/eksperimen............. 87

.. :~.dual 6a: Min <><> dan sisihan piawai ( SD)

% betul peningkatan pencapaian pelajar (skor •gain') bagi kumpulan rintis (F dan G) terhadap olahan/ uJian ,biotopik berilustrasi GG dan SBS.

adual 6b: Perbezaan purata min %betul dan selisih peningkatan pencapaian pelajar. bagi kumpulan rintis terhadap olahan

92

biotopik berilustrasi GG dan SBS....... 93

adual 7: Keputusan ujian GEFT sampel kajian.......................... 95

Muka surat

ual aa: Korelasi Pearson's . r antara skor G (ujian GEFT) dengan skor "gain' dalam pemelajaran biotopik berilustrasi GG · dan S8S _ .......... _ . _ . __ .. _ .... ·- . . . . 98

lual ab: Korelasi .Pearson's r skor 8 dan s~or 0 terhadap· skor •gain' bagi pengajaran biotopik berilustrasi GG dan S8S .. ~---· 99

iual ac: Korelasi antara skor-skor "gain' terhadap pengajaran berilustrasi GG dengan S8S bagi setiap olahan biotopik yang dikaji-------·-·-·······---~-----· 100

dual 9: Perbandingan pencapaian pelajar bergaya kognitif FO/FI (min % betul dan sisihan piawai (SO) skor "gain') bagi setia~ olahan biotopik yang dikaji .... '........ 1()2

.dual 10: Perbandingan min (x) % betul dan sisihan piawai (SO) pencapaian pelajar serta· ujian-t terhadap penggunaan pernyataan ilustrasi GG dan SBS bagi setiap olahan ................. ~---·-·-· 106

idual 11: Perbandingan pencapaian pelajar bergaya kognitif FO terhadap pengajaran-pemelajaran menggunakan ilustrasi GG dan SBS................... 110

adual 12: Perbandingan pencapaian pelajar bergaya kognitif FI dan ujian t terhadap pengajaran-pemelajaran menggunakan ilustrasi GG dan S8S....... 112

~dual 13: Perbandingan perbezaan pen~apaian pelajar berg~ya kognitif FD/FI terhadap pengajaran-pemelajaran biotopik berilustrasi GG dan S8S .. ·-----------·· 116

ix

X

SENARAI G•\MBARAJ AH

.-...... -- .... .::,..._ .::_

barajah 1: Sebaran kekerapan skor gaya kognitif pelajar d~lam ujian GEFT.. 96

Abarajah 2: Perbandingan pencapaian pelajar b~rgaya kognitif FD/FI bagi setiap olahan biotopik.................... 103

mbarajah 3: Perbandingan pencapaian pelajar bagi pengajaran berilustrasi GG dan SBS . . . . . • . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 10 7

mba rajah 4: Perbandingan pencapaian masing masing gay a kognitif ( FD dan FI) terhadap ,pengajaran biotopik ber~lustrasi GG dan SBS ............

tmbarajah 5: P~rbandingan pencapaian pelajar FD/FI terhadap pengajaran dan pemelajaran biotopik berilustrasi

'~' -·"'t..,:-· - .. - - .. - - - - - - - - .. - ... ' ....... - - ....

113

117

xi

SENARAI APENOIKS

muka surat

1diks 1: Taburan pelajar gaya kognitif FD/FI serta . pelajar !NT dalam kumpulan kajian (KPl & KP2) dan kumpulan rintis (KP3) .................... ~·-··

I

ndiks 2: Paras kesukaran item-item bagi biotopik BTl, BT2, BT3 dan BT4 ujian rintis ........................ .

·ndiks 3: Paras diskriminasi item-item bagi biotopik BTl, BT2, BT3 dan BT4 ujian r intis ................. ·~· ...... .

~ndiks 4: Min (x) dan sisihan piawai (SO) serta purata min %betul pencapaian pelajar KP3 (F dan G) dalam ujian Pra, Pos . dan skor "Gain' mereka terhadap olahan biotopik berilustrasi GG dan SBS .......................... .

endiks 5: Perbandingan min c ><> % betul dan sisihan piawai (SO) pencapaian pel ajar FO dan FI bagi kumpulan kajian ( KPl & KP2) dalam UJl.an pra terhadap olahan biotopik yang dikaji.

>endiks 6: Perbandingan min (x) % betul dan sisihan piawai(SO) serta ujian-t yang dijalankan terhadap pencapaian pelajar FO dan FI dalam ujian Pos dari pemelajaran biotopik berilustrasi GG dan SBS ............ .

147

147

149

150

151

152

endiks 7: Keputusan Analisis Kovarian (ANCOVA) skor •gain' bagi kedua-dua kumpulan gaya kognitif FD/FI untuk setiap olahan biotopik (GG dan SBS) di mana skor D adalah kovariate.............. 153

endiks 8: Keputusan Analisis Kovarian (ANCOVA) skor •gain' bagi kedua-dua kumpulan gay~ kognitif FD/FI untuk setiap olahan biotopik (GG dan SBS) di mana skor B adalah kovariate ........ ~.... 156

xii

xiii

SENARAI LAMPIRAN

muka surat

1piran 1: Maklumat Diri dan Pencapaian Akademik Pelajar.......... 159

Bpi ran 2: Ujian GEFT 161

npiran 3: Olahan Biotopik Berilustrasi

3a. Teks Olahan Biotopik............. 167

3b. Ilustrasi GG dan 585 .. ··---~·-·· 174

3c. 'Ujian Penilaian Biotopik......... 197

3d. Borang Jawapan................... 233

mpiran 4: Surat kebenaran menjalankan ~enyelidikan di maktab MPSAH ... ~..... 234

Senarai nama pakar rujuk ...... ~-~---· 236

xiv

Penyelidikan ini bertujuan untuk mengkaji perbezaan

paian pel ajar bergaya kogni ti f • field dependent' ( FD)

•field independent' (FI) dalam pemelajaran biologi

ui pengajara'fil yang menggunakan teknik pernyataan

rasi serentak/.global' (GG) atau uclosure illustration"

ilustrasi berperingkat/•step

:losure Illustration"·.

by st.ep' ( SBS) a tau

120 pelajar semester

dipilih secara rawak

II dari sebuah maktab perguruan

digunakan sebagai sampel dalam

m i ni. Kaedah eksper imen dan pengumpulan data secara

:itatif dari ujian pra dan pos digunakan bagi menentukan

pencapaian (gain score) mereka terhadap olahan yang

r i. Dar i anal isis di.dapati pencapaian · pelajar melalui

ajaran menggunakan teknik pernyataan ilustrasi yang

eza (GG dan· SBS) tidak menu~jukkan pertalian yang

ifikan terhadap gaya kognitif mereka (FD dan FI).

Daripada kajian juga didap~ti tidak ada perbezaan yang

1ifikan antara pencapaian kumpulan FD dan FI terhadap

:trasi yang sama (GG atau SBS). Ini bermakna penggunaan

;trasi GG at~u 585 tidak menunjukkan kelebihan (advantage)

tk kedua-dua kumpulan yang dikaji.

XV

Walau . bagaimanapun terdapat perbezaan yang signi fi kan

1tara pencapaiaf!. ~ pelajar yang mener ima pengajaran

erilustrasi GG dengan SBS. Pencapaian pelajar melalui

enggunaan ilustrasi berperingkat/SBS didapati lebih tinggi

erbanding ilustrasi serentak/GG.

DIFFERENCES IN STUDENTS' ACHIEVEMENT I BIOLOGY BASED UPON THEIR COG~ITIVE STYLES

THROUGH DIFFERENT ILLUSTRATIONS

xvi

The pu.t'"pose, of this study 1s to investigate the

ences in achievement between student teachers who are

dependent (FD) and those who are field independent (FI)

teaching tearning situations in biology lessons using

osure/<global' (GG) and disclosure/•step b~ step' (SBS)

of illustrations.

The sample consisted of randomly selected 120 student

~rs from a Teacher Training College. The experimental

n was used to obtain quantitative data using pre and

tests to establish their gain scores.

From the analyses of the treat.ment given there was no

ficant correlation l.TI achievrnent. using different

ting instructions (either using GG or SB~) with FD or FI

.tive styles. Students who were given SBS treatment

~d higher achievement. It was also found t.hat there \-Jas

ignificance in achievement between the FD and FI groups

rds the sam~: iflustratiort:: (Gt.:; ()r SBS) ~JlVen to them.

seemed to indicate that the w:>e ot c~G or SBS did not

xvii

er much advantage to both FD and FI groups. Howeve1·.

e was a significan~ difference in achievement between

ients who were g1ven the SBS treatment compared to those

~n GG treatment.

BAB 1

1

BAB 1

AHULUAN

LATAR BELAKANG PENYELIDIKAN

Dalam bidang pendidikan, penggunaan ilustrasi oleh guru

1pakan perkara yang lumrah, tambahan pula proses

;Jajaran dan pemelajaran dewasa ini yang lebih mengarah

::1da penggunaan teknologi dan sumber t.elah mendorong guru

fikir secara kriti~ dan kreatif serta peka terhadap

ubahan-perubahan dan kehendak pendi~i kan kini bagi

ujudkan situasi pengajaran-pemelajaran yang aktif dan

kesan.

Peranan dan kesan ilustrasi kepada ·proses pengajaran

pemelaj9,r.an terutama dalam meni ngkatkan kefahaman dan

Jatan pel ajar memang · telah di ketahui umum. Pengkaji

.kologi menamakan feriomena ini sebagai Kesan Keutamaan

iliar/"Picture Superiority Effect" atau ringkasnya "PSE'

.esandrini, 1984; Brody, 1984). Terdapat buku-buku seperti

angan Vernon ( 1970 ). Cronbach dan Snow ( 1977). Fleming

2

'8), Dwyer (1978), Goldsmith (1984), Barlex dan Carre'

35) dan Thompson, Simonson dan Hargrave (1992) yang telah

Jatkan himpunan berbagai -bagai kajian, pandangan dan

3an mengenai perkara ini bagi memudahkan kita membuat

ukan.

Dalam pengajaran dan pemelajaran biologi, model-model

ilustrasi seperti gambar, gambarajah, carta, peta, graf

'· sebagainya merupakan bahan bantu utama:yang amat sesuai

sering diguna untuk menerangkan sesuatu konsep, fakta

·ta isi kandungan pelajaran. Guru sering,digalak membina

1 menggunak~n ilustrasi dalam sesi pengaja~annya mengikut

:>esuaian isi dan objekti f pengajara'n. Keba~yakan ilustrasi

ng diguna oleh guru bia_sanya dicipta sendi r i. na·mun begi tu

rdapat juga ilustrasi yang boleh dibeli daripada jurujual.

Umumnya ilustrasi boleh dikelaskan kepada dua jenis

ngikut cara maklumat mengenainya dipersembahkan, iaitu

ustrasi serentak/.global' (GG) atau (closure illustration)

i lust.rasi berperingkat/•step-by-step' ( SBS) a tau

iisclosure illustration). Sehubungan denga~ ini, kebanyakan

liU cenderung mengguna ilustrasi

nentakh~lobal yang roengandungi segala

yang berbentuk

fakt.a dan maklumat

:dam satu i lust_rasi berbanding ilustarsi berperingkat

)wyer, 1972; Fleming, 1979).

3

Pemilihan ini mungkin berdasarkan kepada pendapat bahawa

ustrasi serenbak (GG) lebih mudah direka, senang diguna dan

perolehi serta menjimatkan masa .dpn belanJa. bagi

nyediakannya berbanding ilustrasi berperingkat ( SBS).

·leksi ilustrasi jenis serentak juga senang diperolehi dan

!ring ditemui digunakan dalam buku-buku t"eks dan bahan-bahan

lbaran maklumat yang lain, yang mana ia mudah dicedok atau

.salin untuk rujukan guru dalam menyediakan ilustrasinya.

samping itu ilustrasi yang diperolehi daripada jurujual

Jga kebanyakannya terdiri dari jenis serentak.

Ilustrasi berperingkat memang kurang popular di kalangan

..tru (Constable, Campbell, dan Brown, 1988). Ia memerlukan

ekni k serta kreativi ti untuk menciptanya supaya objekti f,

akta dan konsep yang diperlukan disusun dengan balk

erlebih dahulu supaya ia dapat disampaikan berperingkat­

:er i ngkat dalam turuta n ( step-by-st.ep). I a juga rnemer lu kan

:emahiran perancangan, pengolahan dan penyampaian yang

.eliti, di samping masa dan belanja yang lebih untuk

1enyediakannya.

Terdapat banyak penyelidikan berkaitan gaya kognitif

:o/FI dalam proses pengajaran pemelajaran dan pencapaian

nereka dalam bidang sai ns di antaranya kajian oleh Ogunyemi

.1973), Gray dan Khief (1975). Roach (1979), Shymansky dan

fore (1980),Reid dan Miller (1980), Brumby (1982), Reid

4

0) dan Macnab, Hansell dan Johnstone (1991). Namun

kian kajian-kajian yang ber kai tan peranan media bantu

Jajaran dan hubungannya terhadap persepsi dan implikasinya

ladap pencapaian pelajar FD/FI masih ~terlalu sedikit

1n, 1990) _

Memandangkan ilustrasi mempunyai keistimewaan dan tidak

ang pentingnya sebagai media bantu pengajaran dalam

bentuk persepsi dan proses kognitiJ pelajar, maka

asakan perlu suatu kajian yang terperinci dilakukan untuk

ihat irnplikasihya dalam proses pemelajaran. Setakat ini

1gkaji belum dapat menemui kajian berhubung dengan ·car a

·nyataan ilustrasi yang disampaikan secara global dan

·peri ngkat dalam proses pengajaran pemelajaran dan

pencapaian pelajar bergaya kognitif

dan •field independence' (FI).

~likasinya terhadap

ield dependence' (FD)

Dalam psi kologi perbezaan antar a i ndi vidu, setiap

dividu pelajar mempunyai gaya kognitif yang berbeza

:rutamanya dari segi kebolehan mereka membentuk persepsi dan

mdekod dari ransangan yang diterima kepada makna. Setiap

dajar di katakan mempunyai cara/gaya yang tersendiri

igaimana mereka memproses, menganalisis, menginterpertasi

~rta mentaakul hasil persepsi mereka terhadap ransangan yang

iterima (Goldsmith, 1984).

5

Seseorang pel ajar yang bergaya kogni ti f FD di katakan

\adapi mas~alah·~~ngan bahan-bahan peng~jaran yang tidak

:ruktur atau kompleks berbanding pelajar bergaya kognitif

ang berupay,a member i struktur kepada bahan yang demi kian

rdusamy, 1982). Dalam hal ini kemungkinan kedua-dua Jenis I

trasi yang pengkaji gunakan dalam kajian ini ada

bihan dan kekurangan kepada · seseorang pelajar dalam

antunya membent~k makna mengikut kemampuan dan gaya

itif mereka.

Oleh itu adalah dirasakan perlu satu penyelidikan dibuat

.k melihat dan menyelami perkara ini, yang mana hasilnya

.i pengkaji harap dapat memberi panduan dan sumbangan

tda guru atau pengajar dalam menyediakan jenis ilustrasi ·

) sesuai bagi mewujudkan kesan positif yang maksimum dalam

~es pengajaran pemelajaran biologi kepada pelajar.

6

~RNYATAAN MASALAH

1atapelajaran sains seperti biologi, merupakan satu

· < yang agak sukar untuk diajar dan dipelajari kerana

)ebankan dengan kandungan kognitif atau (cognitive load)

terlalu banyak/padat (Purnell, Solman, dan Sweller,

Sweller, Chandler, Tierney, dan Cooper, 1990)-

ehan pelajar memahami sesuatu konsep/isi kandungan

aran selalu ,dikaitkan dengan per a nan ala.t bantu

jaran di samping peranan guru sebagai ~engajar atau

ahcara.

Kepayahan pelajar memahami dan menguasai kandungan mata

iaran ini mendorong guru mengguna ilustrasi sebagai salah

bahan bantu utama dalam pengajarannya. Apa yang menjadi

>alan ialah adakah teknik pernyataan ilustrasi yang

idi amalan gun,t dalam pengajaran biologi 'mereka selama

adalah yang terbaik dan paling sesuai untuk membantu

jar kepada pemelajaran berkesan 'dan seterusnya

ngkatkan pencapaian mereka. Menurut Constable,

bell dan Brown (1988), guru-guru di sekolah terutamanya

sains, matematik dan geografi cenderung;menghasilkan dan

gunakan ilustrasi yang padat dan kompleks, penuh dengan

agai maklumat dalam satu ilustrasi sehingga ia kurang

t dimanafaatkan:oleh pelajarnya.

7

sarkan pernyataan ini, mungkin bol.eh dikatakan 1amai

merekacipta dan mengguna ilust1as~ tidak mengik~t

.h atau peraturan yang betul supaya ilustrasi itu dapat

~ulkan kesan •psE' yang diha1apkan.

Sikap gu1u yang acuh tak acuh dan suka <tangkap muat'

mg pembinaan serta kurang peka terhadap teknik

~mbahan i lust1asi yang pe1lu diguna, menyebabkan bahan

kurang sesuai, membosankan dan mengeli1ukan pelajar

d, 1984).

Kekurangan pengetahuan, idea, kreativiti, kemahiran, dan

laian semula Juga merupakan fakto1 ilustrasi yang direka

menampakkan kelemahan di samping kelemahan-kelemahan

seperti kegagalan menyampai dan mengolah isi kandungan

~trasi. Keadaan seperti i fl i bukan sahaja boleh

~urangkan minat pelajar malah boleh menimbulkan belbagai-

'i pe1sepsi terutamanya pelajar yang lemah :dalam kebolehan

ganalisis gamba1/ilustrasi.

Kita memang tidak menafikan bahawa rupabentuk ilustrasi

g dibina at~u direka mempunyai rasional d~n peranan yang

sendiri bagi memenuhi sesuatu hasrat : atau matlamat. I

.api apa yang perlu diberi pe1hatian i~lah bagaimana

~uatu isi/maksud yang te1kandung· dalam ilustrasi itu harus

sampaikan dengan ·kaedah yang paling sesuai ::;upaya mudah

8

hami dan tidak mengelirukan. Walaupun terdapat dua jenis

yataan ilustrasi :

(GG dan 585) yang boleh dijadikan

han, namun ilustrasi GG sering mendapat tempat di

ngan guru atas sebab-sebab yang te1~h pun dijelaskan

lum ini.

Guru seharusnya maklum bahawa setiap i ndividu pelajar

1unyai perbezaan dan tidak belajar dengan cara yang sama

m dan Dunn, 1978). Dalam hal mentafsir maklumat dari

~trasi umpamanya, pelajar yang mempunyai kebolehan yang

~gi dalam 17>embacaan ( readibi li ty) dan kebolehan I

3truktur (structural ability) biasanya akan lebih berjaya

genal dan memahami konsep/maksud yang tersUl·at dan

sirat dalam ilustrasi itu berbanding pelajar yang kurang

olehan tersebut (Reid dan Miller, 1980; Samuels, 1970).

h itu kecenderungan guru kepada penggunaan ilustrasi jenis

entak atau global dalam proses pengajarannya mungkin

1guntungkan satu pihak sahaja.

Dalam pemelajaran yang menggunakan ilustrasi atau

\bar sebagai bahan bantu, sebenarnya bukan sahaja

libatkan pembolehubah-pembolehubah pada ilustrasi yang

~una malah faktor individu juga mempengaruhi pencapaian •.

~eora·ng terhadap pernelajarannya (Dwyer , 1972; Reid,

' i.ggs, dan Beveridge, 1983). Kita boleh menyatakan bahawa

9

•r-faktor yang menyebabkan masalah .ini mungkin faktor

'idu, iaitu faktor yang berasal daripada perbezaan

.1 idu.

Menurut Ng (1983), dalam pengajian perbez:aan individu,

~P individu didapati mempunyai perbezaan d~ri· segi ciri-

sahsiahnya (personality characteristics) yang boleh I

i dari segi kebolehan am (general ability), ciri-ciri

vidu (individual traits) 'dan gaya-gaya kognitif

mitive styles). ··Men!Jrut beliau lagi, di 'antara ketiga-

1 faktor individu tersebut, hanya gaya-gaya kognitif iaitu

!k gaya kognitif FD dan FI didapati mempunyai kemungkinan

~aitan yang l1~bih jelas dengan peranan persepsi yang mana

<ara ini m~njadi tumpuan utama pengkaji dalam penyelidikan

Gaya kognitif FD dan FI juga mempunyai perkaitan dengan

bezaan individu dalam kaedah mereka memperolehi makna

ipada rangsangan persekitaran, iai tu · perbezaan dalam

ategi tanggapani dan dalam hal memproses maklumat; oleh itu

iian ini juga telah menyingkap apakah implikasi penggunaan

tstrasi GG dan SBS ini terhadap persepsi pelajar (FD/FI)

1 kaitannya dengan pencapaian mereka.

10

TUJUAN KAJIAN

Secara ringkas penyelidikan ini dilakukan dengan tujuan-

tujuan berikut:

1. Mengkaji dan menentukan sama ada terdapat pertalian

yang signifi kan antara gaya kogni ti f pel ajar FD/FI

dengan pencapaian mereka terhadap pengajaran dan

p~melajaran biologi melalui

serentak 'dan berperingkat.

' penggunaan ilustrasi

2. Mengkaji dan menentukan sama ada terdapat perbezaan

yang signi fi kan terhadap pencapaian pelajar apabila

dua jenis ilustrasi serentak dan berperingkat

· digunakan untuk menyamp~i kan sesuatu mesej/konsep

biologi dalam sesuatu sesi pengajaran, guru.

3. Memperkonsepkan implikasi penemuan-penemuan dari

penyelidikan untuk panduan dan semoga dapat

diaplikasikan oleh guru atau tenaga pengajar yang

cenderung menggunakan ilustrasi sebagai bahan bantu

dalam proses pengajaran dan pemela.jaran mereka.

11'

SOALAN KAJIAN

Kajian ini juga dilakukan untuk menjawab beberapa !

I

soalan seperti berikut:-

1 . Apakah terdapat pertalian dan perbezaan yang

sitmi fi kan · di antara pencapaian pelajar dalam

pemelajaran biologi dengan gaya kognitif mereka?.

2. Adakah penggunaan teknik pernyataan ilustrasi

serentak dan berper i ngkat dalam pengajaran biologi

boleh menyebabkan perbezaan yang signifikan terhadap

pencapaian pelajar?.

3. Apakah perkaitan antara pelajar bergaya kognitif

FD/Fl terhadap kedua-dua jenis pernyataan ilustrasi

yang digunakan dalam pengajaran dan pem~lajaran

biologi?

a. Apakah terdapat perbezaan yang signifikan di '

antara pencapaian pel ajar ,FD terhadap

penggunaan ilustrasi serentak atau ilustrasi

berperingkat? .

12

b. Apakah terdapat perbezaan ya~g signifikan

diantara pencapaian pelajar FI terhadap

I

penggunaan ilustrasi serentak a tau

berperingkat?

13

HIPOTESIS

Berdasarkan , kepada tujuan dan soalan kajian, rnaka

penye 1 idi ka n. i ni akan rnernpertjrnbangkan beberapa

hipot~esis pilihan (alt.ernative hypothes~s) untuk diuji

pada paras keertian/signifikan (alfa = o;os).

1. Hipotesis I

Terdapat perbezaan yang signifikan di antara

pencapaian pelajar bergaya kognitif FD dan FI I

dalarn pemelajaran biologi.

2. Hipotesis II

Terdapat perbezaan yang signifikan di antara

pencapaian pelajar yang menerima pengajaran yang

menggunakan ilustrasi serentak :bila dibandingkan

dengan penggunaan ilustrasi ber~eringkat. '

3. Perbezaan pencapaian antara penggunaan ilustrasi

ser enta k denga n ilustrasi berperingkat terhadap

pelajar yang sama gaya kognitif :-

I I

14

3.1 Hipotesis lila

Terdapat perbezaan yang signifikan di

kalangan pelajar bergaya kognitif FO dari

segi pencapaian mereka bila ilustrasi

berperingkat digunakan jika dibandingkan

dengan ilustrasi serentak.

3.2 Hipotesis IIIb

Tidak terdapat perbezaan yang signifikan

di kalangan pelajar bergaya kogn~tif FI dari

segi pencapaian mereka sama ada ilustrasi I

serentak mahupun ilustrasi berperingkat

digunakan dalam penyampaian sesuatu

pengajaran.

15

EPENTINGAN KAJIAN

Kajian ini diharap dapat me~nber i rnaklurnat

kepada pendidik/guru tentang hubu~gan penggunaan

ilustrasi serentak dan berperingkat terhadap

persepsi dan pencapaian pelajar.

2. Kajian ini juga diharap dapat menjelaskan

kepada pendidik/guru tentang kaitan dan :i.mplikasi

penggunaan ilustrasi serentak dan berperingkat ini

terhadap pencapaian pel~jar bergaya kognitif FD dan ,•.

FI yang mana mungkin dapat membantu guru dalam

menyediakan jenis ilustrasi yang sesuai untuk tujuan

pengajaran dan pemelajaran pelajar .

3. Kajian ini juga diharap dapat digunakan sebagai

garis panduan oleh para pendidik untuk meningkatkan

rekabentuk, teknik atau kaedah persembahan yang

melibatkan penggunaan ilustrasi sebagai bahan bantu

dalam proses pengajaran mereka.

16

:!NISI ISTILAH

ustrasi

a sahaja yang b.erupa lakaran, contengan.atau lukisan

perti gambar, gambarajah, carta, graf, Peta, poster

n kartun yang digunakan untuk menjelaskan atau

1nerangkan atau menyampai kan sesuatu maklumat, maksud,

)nsep, atau idea bagi sesuatu tujuan tertentu.

iotopi k ( BT)

ajuk-tajuk yang dipilih dari topik 'tertentu mata

elajaran biologi

treatment) dalam

dan

kajian

digunakan sebagai olahan

ini. Empat tajuk yang dipilih

ilabelkan sebagai BTl, BT2, BT3 dan BT4.

'ersepsi

~esedaran dan reaksi seseorang individu terhadap

~ansangan yang mana ia mel ibatkan proses mentafsi r dan

nemberikan makna terhadap kederiaan rans~ngan.

Pel ajar

Guru pelatih semester II ambilan 92/94 · pengkhususan

sains atau yang mengambil matapelajaran sains sebagai

subjek wajib mereka sepanjang menuntut di maktab.

17

tYa Kogniti f

Car a seseorang i ndividu mendapat erti a tau maksud

tripa~da persekitaran iaitu strategi tanggapannya dalam

il memproses maklumat:-

a. Field Independence (FI)

Dalam hal memproses maklumat, • mereka yang

berkecenderungan mengasingkan ransangan yang

ter kandung dalam bidang tanggapan (perceptual

field)- dikategorikan sebagai "field

ind~pendence' atau Fl.

b. Field_Dependence (FD)

Mereka yang kurang berkebolehan mengasingkan

ransangan daripada bidang tanggapan dikenali

sebagai "field dependence' atau FD.

:>encapaian dalam Hatapelajaran Sains

=>encapaian seseorang pelajar ( sampel) dalam mata

pelajaran sains yang diukur dengan mengambil purata skor

gred peperiksaan matapelajaran Sains 'Am atau Sains

Biologi dalam pepereksaan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) I

dan peperiksaan, ujian serta tugasan matapelajaran Sains

Am di semester I & II maktab perguruan.

18

:ebolehan Am dalam Pencapaian Akademik

~ebolehan Am seseorang dalam pemelajaran matapelajaran­

~atapelajaran peper i ksaan maktab, pada kese·luruhannya

jiukur dengan mengambil purata skor-skor/gred pencapaian

nereka dalam peperiksaan pada semester I & II.

Pencapaian Dalam Biologi (Biotopik)

Merupakan pencapaian pelajar dalam pemelajaran setiap

~lahan topik biologi (biotopik) yang. diukur dengan

~engambil nilai skor "gain'/peningkatan (gain score)

yang diperolehi hasil tolak markat ujian pos dengan

markat ujian pra mereka bagi pengajaran yang menggunakan

sama ada· pernyataan ilustrasi serentak atau

berperingkat.

19

SAT ASt\N KAJ I AN

Kajian 1n1 tidak bertujuan untuk memberi gambaran yang

menyeluruh kepada masalah yarig dikaji.

1 . Kajian i ni hanya memusat kepada guru pelatih di

sebuala maktab sahaja iaitu Maktab Perguruan Sultan

Abdul Halim ( MPSAH) dan sampel yanq digunakan

t:erd.i r i da1ipada 120 orang pelatih semestet· II

Hasil kajian mungkin boleh mewakili

institusi atau maktab-maktab lain di Malaysia jika

situasinya serupa atau hampir serupa_

!<epu tusan kajian i nl mungkin tidak dapat

digeneralisasikan untuk semua pel ajar dari

peringkat sekolah hingga ke pusat pengajian tinggi.

2. Olahan (treatment) biotopik berilustrasi serentak

dan berperingkat yang direka dan diguna oleh

pengkaji dalam kajian ini adalah bersesuaian untuk

t.ahap kursus ~.ains Biologi di pe-ringkat menengah

atA:::: dan t.1dBk boleh digem-~ralisasikan untuk sernua

m~tapel~jaran atau peringkat pengajian dan umur.

20

3. Sega1a dapatan daripada penyelidikari ini, dari segi

ketepatan bergantung kepada respon :subjek terhadap

kenyataan-kenyataan dan ujian yang dijalankan

sahaja.

I

4. Item/soalan yang dibina 90% adalah menguji tahap

5.

ingatan pelajar dan 10% msnguji. tahap pengetahuan

pelajar terhadap sesuatu topik.

Ujian pos yang dilaksanakan sama ada dalam

pengajaran yang menggur.akan ilustrasi serentak atau

berperingkat hanya sel~pas 15-20 .minit sesuatu sesi

pengajaran itu tamat. Skor yang mereka perolehi

merupak~n ukuran pencapaian dalam tempoh tersebut.

Kemungkinan tempoh mas a yang si ngkat · i ni

membolehkan pel ajar dapat mengi ngat dan fa ham apa

sahaja perkara-perkara yang baru dipelajari dan

secara tidal< langsung dapat membantu mereka

menjawab soalan-soalan ujian pos dengan baik.

6. Gangguan proaktif/retroaktif serta ingat dan lupa

akan menjejas dapatan dalam kajian i ni disampi ng

beberapa faktor-faktor lain walaupun sudah

diminimumkan.

BAB 2

fAUAN HENGENAI BAHAN JKAN YANG BERKAITAN

PENGENALAN

21

BAB 2

Sejak dahulu hi ngga sekarang para pengkaji pendidi kan

ak berhenti-henti berusaha mencari asas yang kukuh untuk

ibuat keputusan tentang bagaimana pengajaran dan

1elajaran harus disusun dan dilaksanakan. dengan tepat,

mai dan berkesan. Berbagai-bagai bidang telah diterokai

:u k mendapatkan maklumat, teor i dan fakt~ bagi menyi ngkap

n menyelesaikan berbagai-bagai permasalahan pemelajaran

lam pendidi kan _ Kebanyakan pengkaji cenderung menumpu

pada bidang psikologi dan perkembangan minda yang telah

kemukakan oleh beberapa pengasas yang terdahulu seperti

'ori Perkembangan Kognitif oleh Piaget, Hieraki Pemelajaran

Gagne. Teori Pengukuhan oleh Skinner, Teori i

)nstruktisme oleh Driver, Teori Generatif oleh Wittrock dan

~ori Hemisfera Minda/Sains Minda oleh ~perry dan Gardner

jisebut dalam Lourdusamy, 1994).

• 22

>alam tahun-tahun kebelakangan ini, terdapat banyak

Lidi kan yang menitikberat.kan perbezaan individu,

ima yang berkait dengan bagaimana ' . manus1a bela jar

..ti visualnya, membent.uk makna dar:l persepsi dan

;nana proses analitikal dalaman berfungsi menghasilkan

tik dari rangs~ngan yang mereka terima. Bidang baru ini

didapati mempunyai pertalian dan implikasi kepada proses

jaran pemelajaran. Dimensi ini dikenal sebagai Perbezaan

Kognitif.

Dalam bab ini satu huraian berhubung perkara ini akan

dibincangkan di bawah tajuk-tajuk berikut:-

1. Perbezaan antara individu dari segi gaya kognitif

serta pertalian di antara gaya kognitif FD dan FI

dengan proses pengajaran dan pemelajaran.

2. Persepsi seseorang terhadap rangsangan visual dan

peranannya dalam konteks pemelajaran.

3. Peranan •psE' dalam proses pemelajaran terutamanya

dalam bidang sai~s biologi.

PERBEZAAN ANTARA INDIVIDU DAR! SERTA PERTALIAN DI ANTARA GAYA DENGAN PROSES PENGAJARAN

2.2.1 Kons~p Gaya Kognitif ·.

SEGI GAYA KOGNITIF KOGNITIF FD DAN FI DAN PEMELAJARAN

' I

2.3

Gaya kognitif sebenarnya bukanlah merupakan satu

konsep yang baru. Ia telah diperkenalkan dengan meluas

sejak tahun 60--an lagi oleh beberapa pengkaji awal

seperti Witkin (1958, 1962), Gardner (1960), Kagan,

Moss dan sigel ( 1963). Messick ( 1976 ) .. dan Goodenough

(1976). Daripada usaha mereka ini telah wujud Teori

Gaya Kognitif yang mana dewasa ini telah digunakan

dengan meluas dalam penyelidikan pendidikan.

Konsep gaya kogni ti f selalu disalah erti kan

dengan istilah gaya belajar atau gaya pemelaj~ran.

Sebenarnya gay a kognitif merupakan satu konsep

unidimensi atau dwikutub (bipolar) di mana setiap kutub

mempunyai nilai positif dalam keadaan tertentu manakala

gaya belajar ialah satu konsep kepelbagaian dimensi atau

multidimensi yang lebih kompleks yang wujud hasil

interaksi antara beberapa angkubah/keadaan seperti

lengkungan. sosin1. emosi, fisiologi dan psikologi

( Dunn dan Dunn , 1 99 3 ) .

24

Menurut Witkin, Moore. Goodenough dan Cox (1977),

gaya kognitif ini merupakan satu bahagian atau cabang

daripada kognitif yang lebih menjurus kepada bidang

pengajian ·dalam psikologi perbe'zaan (differential

psychology) yang mengkaji perbe:zaan dalam tingkahlaku

'kogni ti f manusia. Menu rut bel iau gay a kogni ti f adalah

csuatu ciri dwikutub (bipolar), ia harus dibezakan dengan

, • 10, dan dimensi kebolehan/bakat. .Setiap kutub

mempunyai nilai pengubahsuaiannya dalam persekitaran

tertentu dan sebab itu boleh dihakimi ~ecara positif

berhubung dengan persekitaran itu, sebagai~ana berikut:-

"This ~haracteristic (bipolarity of cognitive styles) is of importance in distinguishing cognitive styles from intelligence .and other

.ability dimensions. To have more of afi ability is better then to have less of it. With cognitive styles, on the other hand. each pole has adaptative value under specified circumstances and so may be judged positively in relation to those circumstances. "

(Witkin et.al. 1977:18)

Ia juga merupakan satu bentuk dari fungsi persepsi

dan intelek seseorang individu yang rriana kedua-duanya

sal i ng ber ka it an dan stabil. Oleh itu dalam

perbincangan imengen.linya, rnereka membahagikan proses

gaya kognitif ini kepada dua bahagian iaitu:-