Penglibatan Ibu Bapa Dan Komuniti Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak

(Ammul Sahara Bt Abu Ngut, Farhana Bt Anuar, Maznah Bt Mahasan, Noorafizah

Bt Sajimin, Noorman Bin Sahidin, Nor Hapizah Bt Othman, Nur Fadzlin Bt Awang

Noh, Rosniza Bt Mohd Roszami, Yuhaila Bt Yusoff, Zainuddin Bin Mohd Razali)

UPSI

12 April 2011

1.0 PENGENALAN

Menurut Azizah (2002), pendidikan awal kanak-kanak ditakrifkan sebagai

pendidikan kanak-kanak yang bermula daripada saat kelahirannya hingga kepada umur

lapan tahun. Pendidikan ini termasuk program-program untuk bayi (infants), untuk

kanak-kanak yang baru berlatih (toddlers), untuk sekolah asuhan kanak-kanak(nursery

school), untuk asuhan kanak-kanak (child care), dan program-program prasekolah yang

termasuk kindergarden dan peringkat sekolah rendah.

Pada masa ini pusat pendidikan awak kanak-kanak menjadi institusi yang

penting dalam masyarakat. Hal ini disebabkan perubahan dari segi cara hidup dan

perubahan struktur keluarga akibat perubahan ekonomi dan corak hidup kini. Pada

zaman dahulu ekonomi sesebuah keluarga bergantung kepada lelaki sebagai orang

yang bertanggungjawab sepenuhnya untuk memikul bebanan keluarga. Pada zaman ini

taraf keluarga semakin tinggi, khususnya di bandar telah mendesak kaum wanita untuk

keluar bekerja. Dengan ini mereka terpaksa mencari tempat untuk meninggalkan anak-

anak dalam jagaan orang lain sementara mereka keluar bekerja. Selain itu keadaan

keluarga pada masa ini juga telah berubah dengan bertambahnya keluarga tunggal

akibat daripada perceraian. Keadaan ini memerlukan pusat jagaan anak-anak untuk

membantu ibu bapa dalam mengasuh dan mengembangkan potensi anak-anak supaya

mencapai kecemerlangan yang maksimum.

1

Di peringkat awal kanak-kanak, ianya tidak hanya tertumpu kepada sesuatu

pengalaman pembelajaran di sekolah tetapi ia merangkumi segala pengalaman dalam

kehidupan hariannya sama ada di pusat asuhan, di rumah atau di luar rumah seperti

komuniti yang juga memainkan peranan yang penting. Komuniti atau masyarakat boleh

mempengaruhi kanak-kanak serta ibu bapa kerana wujudnya jaringan hubungan.

Mereka juga memerlukan peluang untuk melibatkan diri dalam berbagai jenis

pengalaman. Pendedahan dan penglibatan ini penting untuk mereka berkembang

dengan sempurna (Rozumah & Salma, 1985).

Dalam tamadun Barat, pendidikan awal bermaksud pendidikan peringkat

prasekolah. Pada mulanya peringkat ini hanya meliputi kanak-kanak dari umur tiga

hingga enam tahun, yang lebih dikenali dengan peringkat kindergarden. Selepas

beberapa kajian, konsep pendidikan awal ini dipinda supaya meliputi kanak-kanak di

peringkat selepas lahir hingga ke peringkat enam tahun. Peringkat selepas lahir hingga

ke peringkat tiga tahun dikenali juga sebagai peringkat ‘nursery’.

Dari perspektif Islam, pendidikan awal bermula dari masa anak masih berada

dalam kandungan ibu sehingga kanak-kanak berumur enam tahun. Secara umum,

pendidikan awal Islam boleh dibahagikan kepada dua peringkat, iaitu peringkat sebelum

lahir dan peringkat sesudah lahir.

Pendidikan awak kanak-kanak penting dan perlu diberikan perhatian kerana 90%

daripada perkembangan otak secara optimum berlaku sebelum kanak-kanak mencapai

umur lima tahun. Pandangan ini sesuai dengan pendapat Piaget bahawa

perkembangan kognitif pesat semasa peringkat deria motor, iaitu semenjak kanak-

kanak lahir hingga berumur dua tahun. Pada peringkat ini kanak-kanak banyak

menggunakan deria motor seperti menghisap, menangis dan mengenggam. Pada

peringkat ini juga kanak-kanak mengembangkan pengetahuan asasnya yang berkaitan

dengan empat ciri, iaitu pengetahuan tentang objek, sebab-sebab sesuatu, ruang dan

2

masa. Pengetahuan ini menjadi asas untuk perkembangan selanjutnya yang lebih

sofistikated.

Peringkat kedua dalam perkembangan kognitif mengikut Piaget ialah peringkat

pra operasi (dua hingga enam tahun). Pada peringkat ini, kanak-kanak menggunakan

simbol atau nama bagi objek-objek di persekitarannya. Setelah menguasai bahasa ia

mula belajar mengaitkan nama dengan objek-objek. Pemikirannya pada masa ini lebih

konkrit, egosentrik dan belum memahami konsep pengekalan. Pemusatan

pemerhatiannya pada masa ini hanya pada satu aspek dan mengetepikan aspek yang

lain. Pada akhir peringkat ini kanak-kanak kurang egosentrik dan mengembangkan

skemanya ke arah yang lebih umum, lebih abstrak dan lebih berkebolehan dalam

menyelesaikan masalah.

1.1 Penglibatan Ibu Bapa Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak

Penglibatan dapat ditakrifkan sebagai usaha bersama-sama atau saling bantu-

membantu antara dua pihak ataupun beberapa pihak. Penglibatan ibu bapa dalam

pendidikan kanak-kanak dapat meneguhkan pertumbuhan dan perkembangan kanak-

kanak dan membantu mengekalkan kejayaannya (Rohani Abdullah, 2007).

Sebagai ibu bapa, anda lebih mengenali anak anda, dan anda mempunyai kuasa

untuk terlibat secara aktif didalam pengalaman prasekolah anak anda. Sekiranya dari

pemerhatian anda memberikan gambaran bahawa di situlah anak-anak anda akan

dapat berkembang dengan sepenuhnya, maka anda telah pun menemui prasekolah

yang betul. Kanak-kanak juga mempunyai sifat-sifat yang diperolehi melalui tindak

balas dengan alam sekeliling tempat mereka dilahirkan (Rosmah & Salma, 1985).

Menurut Siti Fatimah Abdul Rahman (2006), terdapat kajian membuktikan

bahawa ada kaitan antara penglibatan ibu bapa dengan pencapaian kanak-kanak.

3

Dalam kata lain, kajian ini merumuskan bahawa sekiranya kita mahu anak-anak berjaya

dalam bidang pendidikan, kita perlu terlibat secara langsung dalam arus pembelajaran

mereka. Penglibatan ibu bapa dalam pendidikan anak-anak secara tidak langsung

memberikan kesan yang positif terhadap perkembangan anak-anak antaranya sikap

bersungguh-sungguh dalam aktiviti pembelajaran di samping menunjukkan tingkah laku

yang lebih baik dan seimbang.

Di Malaysia Event et al. (1999) mendapati bahawa dalam penglibatan ibu bapa

terdapat ruang lingkup yang agak terbatas. Corak penglibatan ibu bapa ditentukan oleh

penganjur sesebuah tadika. Ada pola yang menunjukkan kecenderungan ibu bapa

terlibat dalam aktiviti kokurikulum tetapi ibu bapa tidak dijangka dan dirancang terlibat

dalam pengendalian pengajaran harian dalam kelas tadika. Hanya 10% daripada ibu

bapa yang aktif di tadika, sementara majoriti tidak terikat dalam aktiviti tadika. Diantara

sebab yang dinyatakan adalah kekurangan masa dan ibu bapa mempunyai

tanggungjawab di rumah, serta kurangnya latihan ibu bapa mengenai peranan mereka

sebagi pendidik kanak-kanak pra sekolah.

Di luar bandar dan di pinggir bandar, tadika agensi kerajaan mempunyai identiti

sebagai tadika berasaskan komuniti. Walaubagimanapun dalam pendidikan pra sekolah

identiti tersebut tidak tercapai jika ibu bapa tidak bertindak aktif dalam proses

pengajaran dan pembelajaran di tadika. Tadika yang berkualiti mengintegrasikan

penglibatan ibu bapa dalam proses pengajaran dan pembelajaran.

Ibu bapa kerap dilihat dalam aktiviti di luar tadika seperti menemani anak mereka

dalam lawatan ke muzium dan taman hiburan. Penglibatan ibu bapa lebih merupakan

pendekatan satu arah, iaitu daripada atas ke bawah. Kesinambungan penglibatan ibu

bapa lebih bersifat inisiatif guru daripada inisiatif ibu bapa pada andaian tadika pula ibu

bapa perlu diberitahu mengenai apa yang harus dilakukan. Penglibatan ibu bapa boleh

meningkatkan kualiti tadika. Ibu bapa perlu dididik mengenai peranan dan

4

tanggungjawab mereka supaya matlamat pendidikan tadika berkenaan dapat dicapai

dan peranan mereka sebagai pendidik di rumah dilatih (Rohaty,c 2003).

1.1.1 Kepentingan Penglibatan Ibu Bapa

Penglibatan ibu bapa memberi kebaikan kepada kanak-kanak, guru-guru

dan ibu bapa sendiri. Antara faedah yang dikenalpasti:

i. Kebaikan kepada kanak-kanak.

Mereka dapat melihat peranan ibu bapa yang berbeza iaitu sebagai guru.

Mereka dapat berkenal mesra, bersoal jawab dengan orang dewasa

berkenaan dengan sesuatu pengalaman atau pengetahuan kerana ibu

bapa datang daripada pelbagai pekerjaan.

Mereka dapat lebih perhatian daripada orang dewasa ketika menjalankan

aktiviti kumpulan dimana nisbah kanak-kanak berbanding orang dewasa

adalah kecil.

ii. Kebaikan kepada Ibu Bapa

Mereka dapat melihat tingkah laku anak disekolah.

Mereka berpeluang mempelajari cara atau kaedah guru mengatasi

masalah tingkah laku anak-anak.

Mereka dapat memahami apa yang sudah, sedang dan akan diajar

kepada anak mereka selama berada di sekolah.

Mereka lebih memahami kurikulum dan aktiviti yang dipelajari oleh anak-

anak mereka.

Mereka boleh menyambung aktiviti susulan ataupun aktiviti rangsangan.

Mereka dapat bersoal jawab dan berkongsi masalah dengan guru.

Mereka dapat meningkatkan ilmu pengetahuan.

5

iii. Kebaikan kepada Guru

Mereka mendapat buah fikiran dan maklum balas secara terus daripada

ibu bapa apabila hendak menjalankan aktiviti.

Mereka dapat berkongsi masalah dan bersoal jawab bagi meningkatkan

perkembangan anak-anak.

Mereka boleh menjadi penghubung antara ibu bapa dan sekolah.

Mereka dapat belajar dan meningkatkan pengetahuan hasil interaksi

dengan ibu bapa yang mempunyai pelbagai latar belakang pekerjaan dan

pendidikan.

Mereka dapat sokongan dalam setiap aktiviti yang telah dijalankan

terutama yang melibatkan tenaga dan bantuan kewangan.

1.1.2 Ibu Bapa Kanak-kanak Istimewa.

Menurut Rohani Abdullah (2007) pendidikan prasekolah mengalu-

alukan kehadiran anak istimewa melalui program inklusif. Penglibatan ibu bapa

yang mempunyai anak istimewa sama pentingnya di prasekolah:

i. Sikap ibu bapa

Penglibatan ibu bapa di prasekolah dapat mengurangkan tekanan

emosi, kesugulan, kesedihan kerana mempunyai anak istimewa.

Ia juga dapat mengubah sikap ibu bapa pada anak sama ada ia

dianggap sebagai beban ataupun suatu dugaan serta dapat

menyemai pandangan positif dalam kalangan masyarakat pada

anak istimewa.

ii. Pengetahuan berkenaan keperluan anak istimewa.

Ramai ibu bapa menganggap anak istimewa hanya memerlukan

keperluan asas dan kasih sayang. Sebenarnya mereka juga

memerlukan keperluan seperti kanak-kanak biasa hingga tercapai

6

keperluan pemenuhan kendiri (self-actualisation). Tanpa

pengetahuan ini, kanak-kanak istimewa tidak akan membesar ke

tahap keupayaan mereka. Ramai ibu bapa oleh kerana bersimpati

kepada anak biasanya memanjakan anak istimewa dan ini

meyebabkan anak sentiasa bergantung kepada ibu bapa seumur

hidup.

iii. Pengetahuan berkenaan peringkat-peringkat anak istimewa

Pengetahuan ini perlu kerana dapat membantu ibu bapa mendidik

anak memperoleh kemahiran-kemahiran yang sesuai (adaptive

behaviour) untuk tingkah laku yang diterima oleh masyarakat.

Kemahiran-kemahiran penyesuaian termasuk kemahiran sensori-

motor, komunikasi (bahasa dan pertuturan), kemahiran membantu

diri (self-help skills), kemahiran sosialisasi, aplikasi kemahiran

asas dalam kehidupan seharian dan kemahiran membuat

keputusan sendiri.

iv. Pengetahuan berkenaan khidmat sokongan

Ibu bapa perlu menyedari bahawa membesarkan anak istimewa

tidak dapat dilaksankan dengan berkesan tanpa bantuan dari luar.

Ibu bapa perlu tahu boleh mendapatkan khidmat sokongan bagi

membantu mereka dalam penjagaan anak istimewa. Khidmat

sokongan boleh diperoleh daripada doktor, guru, jurupulih dan

pekerja sosial. Mereka dapat menghubungi ibu bapa lain yang

senasib dengan di pra sekolah. Dengan bantuan ini, ibu bapa

akan mendapat sokongan dalam menjalankan peranan mereka

sebagai ibu bapa yang baik.

v. Masa depan kanak-kanak istimewa

Ibu bapa perlu memikirkan masalah-masalah yang dihadapi oleh

anak mereka pada masa depan dan mencari resolusi untuk

7

masalah-masalah ini. Sebagai ibu bapa mereka mesti berusaha

menjadi kuasa penggerak bagi menyedarkan masyarakat

berkenaan, hak asasi dan kemahuan anak istimewa. Ibu bapa

adalah orang yang benar-banar mengetahui, prihatin dan peka

pada anak istimewa. Oleh itu menjadi tanggungjawab mereka

untuk berusaha mendapatkan penglibatan masyarakat demi masa

depan anak mereka. Tanpa penglibatan ibu bapa yang tanpa

usaha yang gigih, kemungkinan nasib anak istimewa tidak cerah.

Falsafah yang harus mendorong ibu bapa ‘Fikirkan berkenaan

keupayaan bukan ketidakupayaan’ ‘Think Ability Not Disability’.

Mereka juga dapat :

i. Membentuk kumpulan bertindak yang dapat membantu dan

meringankan bebanan dan masalah yang dihadapi oleh ibu

bapa yang mempunyai anak istimewa.

ii. Mewujudkan Program Pemulihan Dalam Komuniti dan

melibatkan ibu bapa tersebut di dalamnya.

a. Menyedarkan ibu bapa berkenaan langkah-langkah yang

perlu diambil untuk mebuat intervensi awalan dan asas

pendidikan bagi anak-anak yang kurang uapaya serta

memahami aspek-aspek pendidikan yang diperlukan oleh

anak-anak mereka mengikut keupayaan anak-anak

tersebut sama ada di dalam program segregasi,

pengsealiran atau inklusif apabila tiba di peringkat

persekolahan kelak

1.2 Penglibatan Komuniti Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak

Menurut Rohani Abdullah (2007) komuniti merujuk kepada orang yang ada

kaitan rapat dengan kanak-kanak. Antaranya ibu bapa, saudara mara, semua ahli

8

keluarga yang tinggal serumah dengan mereka,guru-guru, jiran, rakan sebaya dan

orang dewasa yang mengenali mereka. Golongan yang paling penting adalah orang

yang bertanggungjawab dengan kebajikan mereka.

Kanak-kanak mempelajari sosial budaya daripada keluarga dan komuniti.

Sebagai kanak-kanak mereka menjadikan keluarga dan komuniti sebagai ‘role model’.

Mereka belajar mengenai proses, konsep dan praktis daripada persekitaran yang positif

termasuk aktiviti harian seperti membeli belah, menonton wayang atau menghadiri

pusat ibadah (Arthur et al.2005). Masyarakat setempat merupakan komuniti yang boleh

mempengaruhi kanak – kanak. Berhubung dengan orang luar dalam komuniti boleh

menpengaruhi pembelajaran kanak – kanak. (Jeffrey Glanz, 2006). Dalam komuniti,

masyarakat mempunyai kepunyaan, tanggungjwab dalam masyarakat, menolong satu

sama lain, memberi komitmen serta hormat (Thompson, 2005).

Seorang kanak-kanak di dalam sesebuah keluarga mungkin akan mempelajari

mengenai huruf dan nombor, sebagai contoh melalui aktiviti menonton televisyen dan

video, membaca jadual keretapi dan memanaskan makanan dalam ketuhar. Selain itu

kanak-kanak juga belajar mengenai huruf dan nombor melalui perkongsian buku dan

bermain permainan puzzle.

1.3 Badan Kerajaan

Penglibatan agensi-agensi kerajaan juga turut memberi impak kepada

perkembangan awal kanak-kanak. Jabatan Perpaduan Negara Dan Integrasi Nasional

(JPNIN) terlibat dalam pengendalian TADIKA untuk kanak-kanak yang berumur 5- 6

tahun atau di peringkat pra sekolah. TABIKA yang dikendalikan oleh JPNIN ialah

TABIKA Perpaduan yang membolehkan kanak-kanak berbilang kaum menghayati nilai-

nilai hidup bermasyarakat dan membentuk anak-anak yang memahami adat dan

budaya yang pelbagai. Hal ini demikian kerana, sifat kanak-kanak boleh dikesan sejak

9

dilahirkan sama ada dia seorang pemarah atau periang dan sama ada dia mudah

ataupun susah untuk menyesuaikan diri dalam seseuatu keaadaan. Oleh itu, mereka

harus diberi peneguhan atau pengukuhan supaya menjadi kanak bersahsiah baik.

(Rohani Abdullah, 2004).

1.3.1 Badan Bukan Kerajaan

Badan amal bukan kerajaan yang menjerumus kepada kebajikan kanak-

kanak juga wujud di Malaysia. Contohnya, program Click A Child yang dinaungi

Masjid At- Taqwa, Taman Tun Dr. Ismail, Islamic Relief WorldWide dan

Yayasan Basmi Kemiskinan. Program yang dijalankan adalah bertujuan

membantu kanak-kanak yang tidak berkemampuan. Antara program yang

dilaksanakan adalah Malam Amal untuk rumah-rumah anak-anak yatim.

Dengan program ini, kanak-kanak dapat dibantu melalui perkembangan awal

mereka dengan lebik baik walau pun tanpa ibu bapa. Stimulasi yang diberikan

dari rumah serta dorongan terhadap minat-minat kanak-kanak merupakan hal

vital bagi perkembangan bakat kanak-kanak (Reni Akbar Hawadi. 2001).

1.3.2 Masyarakat Setempat

Bagi memberikan bantuan yang berkesan dan menggalakkan

perkembangan optimum kanak-kanak, orang dewasa harus peka kepada

keperluan, isyarat dan perkembangan semasa kanak-kanak tersebut. Para guru

sukar melakukan tugas dengan baik seperti hendak menjawab soalan kanak-

kanak dengan terperinci, apabila kanak-kanak ramai.

Hubungan kanak-kanak dengan masyarakat adalah dengan mewujudkan

hubungan yang mesra dengan kanak. Guru hendaklah sentiasa sedia melayan

10

pertanyaan mereka memberikan jawapan sebaik mungkin. Tindak balas

mengajar kanak-kanak ketika mencari maklumat dapat menanam sikap positif

dan tingkah laku mencari ilmu melalui rujukan seperti buku, ICT (Rohani

Abdullah. 2004).

Semasa terlibat dalam aktiviti ko-kurikulum tadika, komuniti juga secara

tidak langsung menjadi pembantu kepada guru kanak – kanak. Misalnya, Hari

Potensi, komuniti yang bertugas akan dipecahkan mengikut bahagian masing –

masing. Dalam pada itu, mereka juga akan berinteraksi dengan kanak – kanak

untuk memberi sokongan supaya mereka dapat melakukan yang terbaik pada

hari itu. Ahli komuniti boleh menjadi pembantu guru, pensyarah dan tutor

(Marzano, 2003).

2.0 Teori Dan Model Yang Mengaitkan Penglibatan Ibu Bapa Dan Komuniti

Dalam Pendidikan Awal Kanak-Kanak

2.1 Teori Kontesktual

Teori Kontekstual terbahagi kepada tiga iaitu bioekologikal, dialektikal dan sistem

keluarga. Teori ini menunjukkan hubungan antara kanak-kanak, keluarga dan komuniti

di mana penting untuk penglibatan keluarga berkesan dalam pendidikan awal kanak-

kanak. Apabila guru mengaplikasikan teori ini, amalan penglibatan keluarga akan lebih

terdorong dan autentik (Donna Couchenour & Kent Chrisman 2000).

Menurut Rohaty Mohd Majzub (2003), peranan ibu bapa, keluarga dan komuniti

sebagai rakan kongsi aktif dalam proses pembelajaran kanak-kanak selalunya memberi

kesan pada kualiti. Ibu bapa adalah pihak pendidik yang pertama dan utama anak-anak

sebelum mereka berhadapan dengan guru-guru dan pembimbing tadika. Ibu bapa juga

11

Kanak-kanak

Keluarga Komuniti

Rajah 1: Kanak-kanak, keluarga dan komuniti bergantungan

mampu meningkatkan kualiti sesebuah program tadika. Pendapat ini turut disokong

George S. Morrison dalam bukunya ‘Early Childhood Education Today’, menyatakan

bahawa ibu bapa ialah orang yang menyediakan keperluan asas, penjagaan dan kasih

sayang, memberi sokongan, panduan, tunjuk ajar, bimbingan dan perlindungan kepada

kanak-kanak.

Kajian Klaus dan Greg (1986), mendapati ibu bapa yang melibatkan diri dengan

program prasekolah, meluangkan lebih banyak masa membaca bersama-sama anak

mereka. Manakala ibu bapa yang tidak melibatkan diri, lebih banyak menghabiskan

masa dengan perkara yang bersifat bukan pendidikan seperti menonton televisyen,

mengemas rumah dan sebagainya (Kasnani Ab Karim et al. 2005).

Golongan pendidik awal kanak-kanak samada guru prasekolah, pekerja

kebajikan atau guru tadika adalah sebahagian daripada komponen masyarakat sihat

yang penting terhadap kanak-kanak dan keluarga. Masyarakat yang sihat bergantung

kepada perkembangan keluarga berfungsi terhadap kanak-kanak dengan sebaik-

baiknya. Jika keluarga tidak dapat berfungsi dengan betul untuk perkembangan kanak-

kanak, komuniti haruslah bertindak mengambil alih tanggungjawab ini untuk kebaikan

kanak-kanak. Masyarakat berubah mengikut bagaimana keluarga dan komuniti

berfungsi. Kanak-kanak, keluarga dan komuniti sentiasa bergantung antara satu sama

lain (Donna Couchenour dan Kent Chrisman 2000).

(Donna Couchenour dan Kent Chrisman 2000).

2.1.1 Teori Ekologikal Urie Bronfenbrenner12

KeluargaKanak-kanak

Mikro

Institusi yangMempengaruhi

Keluarga (pekerjaan)

Sistem Makro

Nilai-nilai masyarakat

Rajah 2: Model Teori Ekologi Urie Bronfenbrenner

Sistem Ekso

Nilai-nilai budaya

Kajian di dalam dan di luar negara menunjukkan bahawa faktor

persekitaran seperti penglibatan ibu bapa secara aktif mempunyai kesan

langsung ke atas semua aspek perkembangan kanak-kanak Mac Naughton.

(2005).

Bronfrenbrenner (2003), yang mengemukan teori ekologi mengenai

perkembangan kanak-kanak berkata, pendidikan kanak-kanak banyak

dipengaruhi oleh nilai-nilai sistem makro masyarakat, iaitu masyarakatt yang

lebih global. Akibatnya mencorakkan peranan guru tadika sebagai seorang

‘academic taskmaster’, di mana tugas utama mereka adalah menyampaikan

ilmu dan kemahiran akademik. Fokus pada persediaan akademik boleh

mengurangkan keprihatinan kepada pembangunan personaliti kanak-kanak.

Oleh yang demikian konsensus matlamat atau objektif adalah satu cabaran,

kerana menyediakan matlamat atau objektif yang jelas sewajarnya adalah

menjadi syarat utama dalam pengurusan sesebuah tadika.(Rohaty Mohd

Majzub, 2003).

13

Bronfrenbrenner (1998), melalui model ekologinya mengenai

perkembangan manusia menjelaskan bahawa perkembangan kanak-kanak

paling baik difahami melaui konteks sosial keluarga, dasar pendidikan, komuniti

dan masyarakat yang lebih meluas. Sungguhpun pakar perkembangan manusia

menyatakan bahawa kanak-kanak perlu dididik menurut aras perkembangan

mereka dan dibuat secara holistik, tetapi masyarakat umum lebih

berorientasikan peperiksaan dan pencapaian. Ini mencetus kontroversi di antara

apa yang terkandung dalam teori dengan apa yang sebenarnya dipraktikkan

dalam program tadika. Konflik dan kontroversi mengenai matlamat telah dikaji

oleh Rohaty (1984, 1992) sama ada wujud perbezaan prioriti matlamat antara

guru, ibu bapa dan pakar dalam domain perkembangan total kanak-kanak iaitu

domain intelek, sosial, fizikal, moral, emosional dan kerohanian.

Pengenalpastian perbezaan prioriti matlamat memberi impak kepada corak

pengalaman pembelajaran yang dipilih untuk sajian (Rohaty Mohd Majzub,

2003).

2.1.2 Teori Dialectikal Vygotsky

Vygotsky sangat dikenali sebagai seorang ahli psikologi pendidikan yang

memperkenalkan teori sosio budaya. Vygotsky menyatakan bahawa

pengetahuan manusia berasal dari budaya. Ini bermakna kebanyakkan

pengetahuan yang kanak-kanak tahu "tahu" datang dari keluarga dan

masyarakat yang lebih besar. Sebagai contoh, kanak-kanak merayakan hari

percutian dan cara mereka merayakannya menggambarkan pengetahuan

berdasarkan kebudayaan. Makanan yang dimakan, cara penyediaan, layanan

dan persiapan meja makan serta sopan santun hasil dari pengalaman dalam

sesuatu budaya (Donna Couchenour dan Kent Chrisman, 2000). Terdapat

empat prinsip yang diterapkan dan diperjuangkan dalam teori kognitif ini iaitu

konsep sosial, perkembangan bahasa, zon had proksimal, dan scaffolding.

14

Vygotsky mengesyorkan bahawa kebolehan intelek adalah spesifik kepada

budaya di mana kita dipelihara dan dibesarkan (Syazwan Safuan 2008).

Konsep sosial yang dimaksudkan oleh Vygotsky ialah proses

pembelajaran seseorang individu akan lebih berkesan melalui interaksi dengan

orang dewasa dan teman sebaya yang lebih baik. Vygotsky menekankan

pentingnya interaksi sosial dengan orang lain dalam proses pembelajaran.

Kanak-kanak sememangnya tidak mempunyai fungsi mental yang tinggi tetapi

mereka boleh mewarisinya daripada ibu bapa ataupun masyarakat di sekeliling

mereka. Pergaulan sosial kanak-kanak dengan masyarakat dan budaya di

sekeliling mereka akan mempengaruhi tahap pemikiran kanak-kanak. Menurut

Vygotsky, anak-anak lahir dengan fungsi mental yang relatif dasar seperti

kemampuan untuk memahami dunia luar dan memusatkan perhatian.

Kebanyakan daripada apa yang kita berfikir dan cara berfikir dipengaruhi oleh

budaya. Vygotsky mengatakan bahawa kanak-kanak biasanya membina

pengetahuan secara individu serta sosial (Valmband, 2008).

Teori Vygotsky memberi penekanan terhadap pengaruh persekitaran

sosial terhadap perkembangan kanak-kanak, khususnya aspek perkembangan

bahasa kerana bahasa adalah alat utama interaksi yang berperanan sebagai

penyampai maklumat. Bahasa kanak-kanak berkembang dalam persekitaran

sosialnya. Menurut teori ini, bahasa ialah alat berfikir bagi manusia untuk

membina konsep-konsep dalam fikiran sebagai respons kepada masalah dan

rangsangan persekitaran (Awang Salleh bin Awang Wahap dan Dr. Zamri

Mahamod, 2006).

Menurut Abdul Aziz Abdul Shukor et al. (2008), kanak-kanak

menggunakan bantuan tersebut untuk memahami sesuatu dan seterusnya

dapat menggunakan maklumat yang diperolehi untuk menyelesaikan masalah.

Bantuan tersebut boleh membentuk isyarat, cadangan, galakan, pecahan

15

masalah kepada langkah-langkah yang lebih kecil dan pemberian contoh yang

berkaitan.

Scaffolding merupakan satu teknik yang digunakan oleh seseorang

yang memiliki kemahiran yang lebih untuk membantu seseorang yang kurang

berpengetahuan. Biasanya, seseorang guru atau rakan sebaya yang

berpengtahuan memberi bantuan untuk memahirkan orang yang lemah

berpengetahuan dalam sesuatu ilmu. Bantuan yang diberikan akan di ubah suai

untuk mengakomodasi prestasi semasa seseorang pelajar. Apabila pelajar yang

lemah dapat menguasai sesuatu kemahiran, maka bantuan yang diberi akan

semakin berkurangan.

Pembelajaran dengan bantuan scaffolding memberi manfaat kepada

pelajar yang lemah. Dalam prinsip scaffolding, pihak guru atau rakan sebaya

memberi bantuan kepada pelajar yang lemah dan yang memerlukan bantuan

sahaja. Ini bererti, pihak yang memberi bantuan tidak akan membuat segala-

galanya untuk pelajar yang lemah tersebut. Usaha pemantauan tugasan yang

dibuat oleh pelajar yang lemah hendaklah diteruskan sehingga pelajar yang

lemah dapat menguasai kemahiran atau kerjaya menyiapkan tugasan dengan

baik dan memuaskan.

Pendekatan melalui scaffolding memberi dua sumbangan, iaitu ia

menjadikan pelajar berminat untuk melibatkan diri dalam tugasan dengan efektif

sehingga berjaya. Pelajar dapat mengembangkan aktiviti-aktiviti dan

pengalaman-pengalaman pembelajaran serta meningkatkan kadar keupayaan

pembelajaran yang pelu dicapai. Sumbangan yang kedua ialah ia dapat

mengembangkan pretasi dan zon pengembangan proksimal pelajar. Perkara ini

dapat dilakukan dengan instruksi yang tepat untuk menyelesaikan masalah

yang besar dengan lebih cepat. Scaffolding boleh juga diberi secara tidak

langsung oleh guru dengan menyediakan latihan-latihan. Zon perkembangan

16

proksimal yang disarankan oleh Vygotsky menghubungkan perbezaan antara

apa yang boleh dipelajari oleh pelajar tanpa bantuan dengan apa yang boleh

dipelajari dengan bantuan guru atau rakan sebaya yang berkebolehan. Idea

membantu pelajar ini disebut scaffolding (Abdul Aziz Abdul Shukor et al. 2008).

2.2 Model Epstein

Penglibatan ibu bapa mengikut Model Epstein, (2006) mempunyai enam

jenis penglibatan. Setiap jenis penglibatan akan mempunyai banyak amalan

yang berbeza yang boleh dilakukan oleh pihak tadika untuk mencapai matlamat

prasekolah yang sudah ditetapkan. Enam jenis penglibatan tersebut ialah;

1. Keibubapaan.

a) Membantu keluarga.

- Dengan mengasuh dan kemahiran membesarkan anak, pemahaman

kanak-kanak dan pembangunan remaja serta dalam menentukan

keadaan rumah yang menyokong anak.

b) Membantu sekolah.

- Dalam memahami keluarga.

2. Komunikasi.

a) Berkomunikasi dengan keluarga tentang program sekolah dan

kemajuan pelajar melalui berkesan school-to-home dan home-to-

school komunikasi.

b) Memo, notis, kad laporan, Persidangan, surat, panggilan telefon,

email & website.

17

3. Kesukarelaan.

a) Meningkatkan pengambilan, latihan dan jadual untuk melibatkan

keluarga sebagai releven dan penonton untuk menyokong

pelajar dan sekolah program.

b) Mentor, pelatih, penguat, tutor, pensyarah, demonstran,

pengawal & monitor serta buat pemimpin.

4. Pembelajaran di rumah.

a) Libatkan keluarga dengan anak-anak mereka dengan pelbagai

kegiatan.

b) Belajar di rumah, termasuk kerja rumah dan kegiatan kurikulum.

c) Hal-hal yang berkaitan dan keputusan.

5. Membuat keputusan.

a) Sertakan keluarga sebagai peserta di sekolah kerajaan dan

advokasi.

6. Kolaborasi dengan komuniti.

a) Menyelaraskan sumber-sumber masyarakat dan perkhidmatan

untuk pelajar, keluarga dan sekolah dengan perniagaan,

badan-badan dan kelompok lain serta memberikan

perkhidmatan kepada masyarakat.

b) Rakan perniagaan

c) Budaya dan kumpulan rekreasi

d) Kerajaan dan institusi ketenteraan

Dalam kajian ini pengkaji tidak mengkaji aspek kolaborasi dengan

komuniti, kerana aspek ini lebih tertumpu kepada penglibatan komuniti dalam

prasekolah. Menurut Gestwicki, (2004) kekangan dalam membangun hubungan

antara ibu bapa dan guru bagi tujuan penglibatan ibu bapa, dapat dibezakan

18

menjadi faktor dalaman dan faktor luaran. Faktor dalaman mencakupi masalah

antaranya keperibadian guru yang kurang suka bersosialisasi dengan ibu bapa,

perbezaan antara pengalaman guru dan ibu bapa sehingga sering kali guru

memandang ibu bapa kurang pengetahuan berbanding dengan guru yang

dilatih secara profesional. Faktor berikutnya ialah isu kepercayaan iaitu

anggapan negatif tentang kemampuan keluarga.

2.3.1 Model Permata Negara

Membentuk kanak-kanak berusia bawah lima tahun untuk menjadi pintar,

matang emosi dan bijak berkomunikasi menjadi tumpuan Program Pusat

Asuhan dan Didikan Awal Kanak-Kanak Permata Negara (Permata Negara)

dalam usahanya melahirkan “Khazanah dan Permata” masa depan negara.

Usaha Permata Negara itu, yang dinaungi isteri Perdana Menteri Datin Seri

Rosmah Mansor, diibaratkan seperti mencorak dan mewarnai sehelai kain putih

dengan nilai-nilai murni yang dapat membentuk jati diri generasi muda Malaysia.

Setiap anak umpama permata yang perlu digilap kilauannya hasil pendedahan

konsep asuhan dan didikan istimewa dengan penerapan konsep belajar itu

menyeronokkan menerusi bermain, yang diadaptasi dari pusat kecemerlangan

kanak-kanak Pen Green di Corby, England. Untuk merealisasikan idea itu,

sekumpulan individu profesional termasuk pakar kanak-kanak, ahli akademik,

aktivis wanita dan aktivis masyarakat berganding bahu melaksanakan pelbagai

kajian dan penyelidikan.

Permata Negara dilaksanakan sejak 1 Mac 2007 dengan menawarkan

perkhidmatan pengasuhan dan didikan awal untuk kanak-kanak di bawah umur

lima tahun, dan keutamaan diberikan kepada ibu bapa yang berpendapatan

kurang daripada RM1,500 sebulan. Pengasuhan yang dilaksanakan berbeza

dengan taska biasa kerana ibu bapa perlu memperuntukkan sekurang-kurangya

19

sejam setiap minggu untuk bersama dengan anak mereka di pusat itu selain

melawat pada waktu makan tengah hari untuk mewujudkan hubungan yang

lebih erat antara ibu bapa dan anak.

Kurikulum Pusat Anak PERMATA Negara (PAPN) juga digubal berbeza

daripada kurikulum asuhan dan didikan awal kanak-kanak yang lain kerana ia

memberi penekanan kepada pembangunan kanak-kanak secara holistik dalam

aspek kemahiran kognitif, sosio-emosi, komunikasi dan fizikal (Nur Syuhada

Shamsudin, 2009). Asuhan dan didikan awal kanak-kanak bertujuan

mengembangkan potensi setiap anak permata negara secara holistik bagi

mewujudkan modal insan negara yang seimbang dari segi intelek, rohani,

emosi, jasmani, sosial dan komunikasi. Usaha ini memerlukan kerjasama antara

pendidik, ibu bapa dan komuniti. Program PERMATA Negara memfokuskan

pada asuhan dan didikan awal untuk kanak-kanak yang memenuhi kriteria

berikut:

i. Berumur satu hingga empat tahun

ii. Menetap di pinggir atau luar bandar

iii. Keluarga berpendapatan rendah

iv. Berbilang kaum dan agama

Penglibatan ibu bapa dan komuniti adalah penting dalam pembelajaran

anak-anak dan mempunyai matlamat secara keseluruhannya untuk

meningkatkan kesediaan kanak-kanak memasuki alam prasekolah rendah

dengan persediaan pelbagai aspek perkembangan

Fokus kepada merangsang perkembangan holistik dan intervensi awal

kanak-kanak dari lahir hingga ke usia pra persekolahan (Bahagian PERMATA.

Jabatan Perdana Menteri 2010).

20

Dua pakar pendidikan dari United Kingdom (UK) berpuas hati dengan

perkhidmatan pengasuhan dan didikan awal kanak-kanak yang dijalankan di

Pusat Anak Permata Negara (PAPN) walaupun masih di tahap perintis. Pakar

asuhan dan pendidikan awal kanak-kanak dari Pen Green Centre for Children,

Corby, Dr. Margy Whalley berkata, beliau dan rakannya, Heather Donoyou

mendapati PAPN di negara ini bakal berjaya mencapai matlamat terutamanya

merangsang minda kanak-kanak menjadi lebih positif dan berkembang baik (Siti

Ainiza Kamsari, 2007).

Teknik pembelajaran PERMATA ialah dengan merangsang minda kanak-

kanak dengan kaedah meneroka, mencuba dan mengalami melalui aktiviti

permainan. Kaedah ini mewujudkan persekitaran yang sesuai dan

menyeronokkan bagi kanak-kanak melalui teknik-teknik berikut:

i. Kasih sayang dan belaian.

ii. Interaksi dan komunikasi.

iii. Pemikiran dan bacaan.

iv. Memberi kuasa kepada kanak-kanak melalui pembelajaran secara

bebas.

v. Mendorong kebolehan dan potensi kanak-kanak.

vi. Belajar melalui bermain.

vii. Menghayati muzik dan seni, nyanyian, pantun, tarian dan lakonan.

Atas dasar ini, teknik pembelajaran PERMATA digubal dengan

mengambil kira aspek-aspek seperti;

i. Pembinaan hubungan emosi, kasih sayang, rasa selamat dan yakin

diri.

ii. Melalui sentuhan dan belaian.

iii. Melalui berkawan dan sosial.

21

iv. Belajar melalui percubaan dan penerokaan.

v. Membina minat membaca dan berfikir sejak awal.

vi. Merangsang kemahiran matematik dan pemikiran secara logik.

(Permata Subang Jaya, 2010).

3.0 KAJIAN-KAJIAN LEPAS BERKAITAN KANAK-KANAK BERKEPERLUAN

KHAS SERTA PENGLIBATAN IBU BAPA DAN KOMUNITI DI PERINGKAT

TADIKA / PRASEKOLAH

Dapatan kajian daripada Arnold (2008) dan Izzo et al. (1999) menunjukkan

bahawa penglibatan ibu bapa yang lebih tinggi menentukan pencapaian akademik

kanak-kanak yang tinggi. Miedel and Reynolds (1999) juga mendapati bahawa

penglibatan ibu bapa yang lebih tinggi di prasekolah berkaitan dengan kemahiran

22

Rajah 3: Menunjukkan enam elemen dalam Kurikulum Pusat Anak PERMATA Negara.

membaca kanak-kanak yang lebih baik, kadar keciciran yang lebih rendah, masa yang

lebih pendek di kelas pendidikan khas ketika kanak-kanak berada di kelas lapan.

Dalam Bahasa Inggeris istilah kanak-kanak berkeperluan khas dinamakan

‘children with exceptional needs’ atau secara ringkas ‘xceptional children’. Pelbagai

istilah lain telah digunakan untuk kanak-kanak keperluan khas dan antaranya adalah

kanak-kanak istimewa, kanak-kanak luar biasa, kanak-kanak kurang upaya, kanak-

kanak cacat, kanak-kanak abnormal, kanak-kanak bermasalah, dan kanak-kanak

terbantut pertumbuhan atau perkembangan.

Semua kanak-kanak berbeza antara satu sama lain. Lazimnya, setelah melalui

suatu program pendidikan, beberapa perbezaan ini dapat dikurangkan. Bagaimanapun,

terdapat sekumpulan kecil kanak-kanak prasekolah yang mana ciri-ciri mental, fizikal

atau emosi mereka berbeza daripada norma sehingga mereka memerlukan program

pendidikan khas atau pendidikan khusus. Mereka ini dipanggil kanak-kanak keperluan

khas (exceptional children) yang mengalami kesukaran belajar. Kanak-kanak pintar

cerdas (gifted) yang mempunyai kebolehan jauh lebih tinggi daripada biasa. Kedua-dua

kumpulan ini memerlukan pengubahsuaian kepada kurikulum dan kaedah mengajar

supaya mereka dapat merealisasikan potensi mereka (Heward, 2003).

Pendidikan prasekolah bertujuan membantu ibu bapa untuk meningkatkan

perkembangan kanak-anak secara holistik melalui pengalaman belajar yang bermakna

dan menyeronokkan serta persekitaran yang diperkaya bagi menstimulasi otak mereka

(Essa, 1996).

Dalam kajian, pendidikan prasekolah merujuk kepada pendidikan yang

disediakan oleh tadika bagi kanak-kanak yang berumur 4 hingga 6 tahun. Namun

kejayaan pendidikan kanak-kanak di prasekolah ditentukan oleh penglibatan ibu bapa

dan komuniti dalam pendidikan prasekolah terutama kepada kanak-kanak keperluan

khas. Menurut Morrison (1978) pengertian penglibatan ibu bapa dan komuniti yang

23

komprehensif adalah proses aktualisasi daripada potensi ibu bapa, untuk membantu ibu

bapa mencari kekuatan dan bakatnya serta menggunakannya bagi diri mereka sendiri

dan keluarga. Penglibatan ibu bapa dan komuniti sangat berguna dalam menentukan

pencapaian kanak-kanak keperluan khas mahupun kanak-kanak normal dalam

mencapai matlamat yang telah ditetapkan oleh pihak prasekolah. Conway (2003)

menyatakan penglibatan ibu bapa dan komuniti perlu lagi diberi galakkan kerana

memberi kesan yang mendalam terhadap perkembangan sosial dan kejayaan

akademik kanak-kanak.

Dapatan Marcon (1999) juga menyatakan bahawa penglibatan ibu bapa yang

lebih tinggi dan jenis penglibatan yang lebih aktif berkaitan dengan kemahiran

berbahasa kanak-kanak yang lebih baik, perkembangan sosial, motor, dan adaptif yang

lebih baik. Kajian lain yang dilakukan di Head Start dan Amerika Syarikat, mendapati

bahawa penglibatan ibu bapa berkaitan dengan keterampilan dan perilaku di kelas

(Taylor & Machida, 1994).

Merujuk kepada dapatan kajian-kajian ini, penglibatan ibu bapa dan komuniti

sangat penting dan pihak sekolah harus menumpukan perhatian kepada cara-cara

untuk melibatkan ibu bapa dan komuniti bagi menyokong kejayaan pendidikan kanak-

kanak prasekolah sama ada yang berkeperluan khas mahupun kanak-kanak normal.

Guru dan pengetua perlu menyokong penglibatan ibu bapa dam komuniti dalam aktiviti-

aktiviti di prasekolah dan menyamakan persepsi pengetua dan para guru tentang

penglibatan ibu bapa dan komuniti. Ibu bapa perlu memahami kepentingan pendidikan

prasekolah bagi kehidupan anak-anak mereka dimasa hadapan sehingga penglibatan

mereka di prasekolah boleh ditingkatkan. Penglibatan ibu bapa dan komuniti

merupakan manifestasi daripada persepsi terhadap pendidikan prasekolah. Penglibatan

ibu bapa dan komuniti dalam pendidikan prasekolah merupakan topik utama daripada

kajian ini bahawa penglibatan ibu bapa berkaitan dengan keterampilan dan perilaku di

kelas (Taylor & Machida. 1994).

24

Merujuk kepada dapatan kajian-kajian ini, penglibatan ibu bapa dan komuniti

sangat penting dan pihak sekolah harus menumpukan perhatian kepada cara-cara

untuk melibatkan ibu bapa dan komuniti bagi menyokong kejayaan pendidikan kanak-

kanak prasekolah sama ada yang berkeperluan khas mahupun kanak-kanak normal.

Guru dan pengetua perlu menyokong penglibatan ibu bapa dam komuniti dalam aktiviti-

aktiviti di prasekolah dan menyamakan persepsi pengetua dan para guru tentang

penglibatan ibu bapa dan komuniti. Ibu bapa perlu memahami kepentingan pendidikan

prasekolah bagi kehidupan anak-anak mereka di masa hadapan sehingga penglibatan

mereka di prasekolah boleh ditingkatkan. Penglibatan ibu bapa dan komuniti

merupakan manifestasi daripada persepsi terhadap pendidikan prasekolah. Penglibatan

ibu bapa dan komuniti dalam pendidikan prasekolah merupakan topik utama daripada

kajian ini.

4.0 AKTIVITI MELIBATKAN IBU BAPA DAN KELUARGA

Penglibatan ibu bapa merupakan aspek penting dalam pendidikan prasekolah.

Ibu bapa adalah orang yang pertama mendidik anak-anak sebelum masuk ke

prasekolah. Oleh itu adalah wajar jika ibu bapa meneruskan penglibatan mereka untuk

sama-sama mendidik anak-anak di prasekolah. Penglibatan ibu bapa dalam pendidikan

mempunyai kesan yang positif kepada anak-anak. Anak-anak akan merasakan

pembelajaran bukan sahaja diperolehi daripada guru di sekolah tetapi juga akan

berterusan sehingga di rumah.

Penglibatan ibu bapa bermaksud mengambil bahagian dalam aktiviti di taska

atau tadika samada dalam bentuk sumbangan tenaga, kepakaran dan sumber lain yang

dapat membantu membangunkan perkembangan kanak-kanak. Dalam Kurikulum

Prasekolah Kebangsaan (2001) dinyatakan bahawa penglibatan ibu bapa, penjaga dan

komuniti adalah digalakkan kerana ia adalah elemen penting dalam pelaksanaan

kurikulum prasekolah. Permuafakatan antara guru dan ibu bapa, penjaga dan komuniti

25

dapat membantu dalam perkembangan dan kemajuan murid secara berterusan ke arah

melahirkan warganegara yang baik dan bertanggungjawab.

4.1 Pendekatan Ibu bapa Yang Boleh Terlibat Dengan Aktiviti Di Tadika

a) Penglibatan Terus

b) Penglibatan Latihan

c) Penglibatan Keluarga dan Sokongan

Penglibatan terus ibu bapa bermaksud melibatkan aktiviti di bilik darjah secara

sukarela, membantu guru menyediakan bahan dan menjalankan aktiviti bersama

kanak-kanak. Pihak pengurusan tadika dan taska amat menggalakkan penglibatan ibu

bapa dalam memberikan bantuan secara sukarela khususnya dalam aktiviti kemahiran

akademik seperti membaca dan menulis. Ibu bapa juga boleh membantu guru

menyediakan bahan aktiviti yang akan digunakan oleh guru di tadika.

Penglibatan ibu bapa dalam program latihan adalah menjadikan ibu bapa

sebagai guru anak-anak mereka. Latihan adalah tertumpu kepada bidang disiplin

kendiri, membantu anak mempunyai tabiat belajar, kemahiran berkomunikasi dan

bimbingan keibubapaan. Program tersebut hendaklah dianjurkan oleh pihak

pengurusan tadika mengikut kelapangan ibu bapa tanpa mengenakan sebarang

bayaran. Kesan jangka panjang akan membantu perkembangan kanak-kanak dan

melicinkan pelaksanaan program pendidikan awal kanak-kanak.

Penglibatan sumber keluarga dan sokongan merupakan program dan aktiviti

yang melibatkan kanak-kanak secara tidak langsung. Program ini menyediakan

bantuan perkhidmatan bimbingan kepada ibu bapa seperti kaunseling pekerjaan dan

latihan, klinik kesihatan, pemulihan penderaan, sumber dan rujukan untuk perkhidmatan

26

kemasyarakatan, aktiviti sebelum dan selepas sekolah untuk ibu bapa yang bekerja.

Kaedah yang digunakan untuk melibatkan ibu bapa:

a) Membuat Perjumpaan.

Perjumpaan boleh dibahagikan kepada tiga kategori, iaitu peringkat awal,

pertengahan dan akhir. Peringkat awal perjumpaan dilakukan pada sesi

awal persekolahan. Guru perlu menerangkan hal-hal berkenaan

prasekolah, kakitangan, kurikulum yang dijalankan dan pengurusan fizikal

prasekolah. Di peringkat pertengahan, ibu bapa dan guru boleh

berbincang berkenaan perkembangan anak-anak mereka berdasarkan

penilaian secara berterusan yang dijalankan oleh guru. Di peringkat akhir

perjumpaan, aktiviti penyampaian sijil dan sebagainya boleh diusahakan.

b) Menganjur Seminar dan Bengkel

Dengan menganjurkan seminar ibu bapa dan guru dapat pendedahan

berkenaan ilmu baru serta ciri-ciri kerjasama secara tidak langsung.

c) Panggilan Telefon dan Emel

Ibu bapa ataupun guru boleh menghubungi melalui telefon ataupun emel

untuk berbincang, membuat penerangan aktiviti dan menceritakan

perkembangan anak-anak.

d) Jemputan Melawat Prasekolah

Biasanya jemputan melawat ke prasekolah bertujuan menyesuaikan ibu

bapa kepada persekitaran prasekolah selain dapat beramah mesra

dengan guru dan kakitangan prasekolah. Ibu bapa juga dapat

memerhatikan anak-anak mereka belajar. Daripada pemerhatian ibu bapa

dan guru ini, membolehkan mereka berbincang dan menyelesaikan

masalah yang timbul. Kaedah ini sesuai apabila ibu bapa turut dijemput

bagi menyertai lawatan.

27

e) Lawatan Ke Rumah

Guru perlu juga melawat ke rumah kanak-kanak bagi melihat sendiri latar

belakang keluarga. Lawatan tidak semestinya dilakukan hanya apabila

kanak-kanak itu sakit ataupun tidak hadir agak lama. Kanak-kanak amat

berbangga apabila guru mereka datang melawat ibu bapa mereka. Ia

dianggap sebagai hari yang bersejarah dan tidak dapat dilupakan.

f) Risalah, Majalah dan Bahan Bertulis

Ibu bapa boleh melibatkan diri dengan bersama-sama menyediakan

bahan bertulis seperti risalah, majalah dan sebagainya. Kandungannya

boleh dipelbagaikan seperti:

i. Nama, alamat dan nombor telefon ibu bapa dan guru-guru

ii. Resipi kek

iii. Seni kata lagu

iv. Panduan memilih alat-alat permainan

v. Aktiviti mingguan, hasil karya dan sebagainya

4.2 Cabaran Yang Dihadapi Oleh Pihak Pengurusan Tadika Untuk Melibatkan

Ibu bapa.

Cabaran yang dihadapi oleh pihak pengurusan taska dan tadika adalah untuk

melibatkan ibu bapa dan keluarga dengan program yang dirancang. Terdapat dua

golongan ibu bapa yang dihadapi oleh pihak pengurusan iaitu ibu bapa yang keberatan

dan ibu bapa yang sukar.

Ibu bapa yang keberatan bermaksud enggan melibatkan diri dengan aktiviti di

taska dan tadika. Ibu bapa golongan ini bukan tidak mahu mengambil berat tentang

28

pendidikan anak-anaknya tetapi disebabkan oleh faktor tertentu. Antara faktor-faktor

tersebut adalah:

a) Tiada pengalaman dengan pendidikan di taska dan tadika

b) Perbezaan bahasa sukar untuk difahami.

c) Sikap kendiri yang sering membezakan dirinya dengan orang lain.

d) Kurang kesedaran keperluan pendidikan awal kanak-kanak.

e) Merasakan tugas guru sepenuhnya mendidik anak mereka.

Ibu bapa yang sukar pula adalah golongan yang sering menimbulkan masalah

kepada pihak pengurusan dan pendidik di taska dan tadika. Contohnya ibu bapa tidak

dapat menerima teguran atau perkara negatif tentang anaknya apabila diberitahu oleh

pihak tadika atau taska. Sekiranya berlaku salah faham antara pendidik dan ibu bapa

perlu ada orang ketiga untuk menyelesaikan masalah tersebut menerusi perbincangan

atau mesyuarat. Langkah-langkah meningkatkan kerjasama ibu bapa dengan tadika:

a) Mengeratkan hubungan dengan mengamalkan sikap saling menghormati di

antara pengurusan, pendidik dan ibu bapa.

b) Berkerjasama dan berkongsi tanggungjawab dalam mengatasi masalah

menerusi perundingan.

c) Melakukan komunikasi dua hala yang kerap untuk meningkatkan kualiti

perkhidmatan pendidikan awal kanak-kanak.

d) Memberi ruang kepada ibu bapa untuk berperanan sebagai pemerhati dan

membuat keputusan dalam program yang melibatkan ibu bapa.

e) Menyesuaikan penglibatan ibu bapa dalam program berdasarkan sumber-

sumber yang dikenalpasti seperti kebolehan dan kepakarannya.

29

4.3 Aktiviti Melibatkan Komuniti

Pihak tadika boleh mengundang ahli dalam komuniti yang mempunyai kepakaran

untuk dikongsikan bersama ibu bapa dan murid di taska atau tadika. Sekiranya terdapat

ahli komuniti yang boleh bercerita tentang cerita rakyat. Pihak tadika boleh

mengundang ahli komuniti tersebut untuk mengadakan sesi bercerita yang sesuai

dengan murid tadika.

Keupayaan fizikal seperti bangunan, tempat dan pejabat disekitar kawasan

komuniti. Pihak taska dan tadika boleh memohon kebenaran untuk membuat lawatan

ke tempat-tempat yang bersesuaian. Jika terdapat balai bomba di kawasan tadika,

pihak pengurusan boleh memohon kebenaran untuk membawa murid-murid datang

melawat ke balai bomba.

Penglibatan komuniti dapat dilaksanakan menerusi program jangka pendek dan

program jangka panjang. Program ini akan melibatkan beberapa buah tadika ibu bapa

dan pihak majlis tempatan. Agensi lain yang berkaitan dengan tadika juga boleh

dilibatkan sama untuk menjayakan program berkenaan.

Manakala penglibatan komuniti dalam program jangka panjang adalah

merancang pembangunan tadika dan melibatkan aktiviti pengajaran dan pembelajaran.

Program yang dirancang hendaklah dimasukkan dalam kalendar taska kerana aktiviti

yang melibatkan komuniti berjalan sepanjang tahun. Aktiviti-aktiviti yang biasa

dijalankan di beberapa buah tadika:

30

a). Gotong-Royong

Gotong-royong membersihkan tadika dan taska, serta pusat asuhan. Program ini

melibatkan ibu bapa dan penjaga. Contohnya di Tabika Kemas Kampung Tengah

Betong, Sarawak dan Tabika Perpaduan Seksyen 24 Shah Alam, Selangor.

b) Menganjurkan seminar keibubapaan dan perkembangan kanak-kanak.

Ia bertujuan mendedahkan ibu bapa cara-cara menguruskan dan mendidik

anak di rumah terutama dalam meningkatkan perkembangan pemikiran anak-

anak. Seminar ini telah diadakan untuk ibu bapa kanak-kanak di Taska &

Tadika UMMI Ipoh, Perak.

31

c) Hari Sukan Ibu bapa dan Murid.

Aktiviti ini dianjurkan dengan melibatkan ibu bapa dan murid dengan beberapa

aktiviti sukan yang ringan. Ia dapat mengeratkan hubungan antara murid dan

murid, murid dan ibu bapa serta ibu bapa dan guru. Tadika Kancil Kota Masai,

Johor.

d) Mengadakan sambutan Hari Kemerdekaan.

Program ini bertujuan menzahirkan nilai patriotisme dan menghayati perjuangan

tokoh kemerdekaan serta memeriahkan sambutan kemerdekaan dengan

membabitkan penyertaan ibu bapa dan ahli jawatankuasa berkenaan. Program

ini telah dijalankan oleh Tadika Kemas Kampung Pagi Jerantut, Pahang. Bagi

maklumat lengkap rujuk bahagian lampiran.

e) Aktiviti melibatkan komuniti.

Antaranya adalah melibatkan Agensi Anti Dadah Kebangsaan. Program ini

dijalankan adalah untuk mendekatkan dan memberi pendedahan kepada anak-

kanak yang masih mentah tentang apa itu dadah dan bahaya dadah kepada

kanak-kanak. Pendedahan ini dilakukan dengan cara aktiviti permainan. Program

ini dijalankan oleh Tabika Kemas Mawaddah Tumpat, Kelantan dengan

kerjasama Agensi Anti Dadah Kebangsaan Tumpat, Kelantan.

32

33

5.0 KESIMPULAN

Penglibatan ibu bapa dan komuniti dalam pendidikan awal kanak-kanak

memainkan peranan yang penting dalam membentuk keperibadian mulia di kalangan

kanak-kanak. Peranan ibu bapa, keluarga dan komuniti sebagai rakan kongsi aktif

dalam proses pembelajaran kanak-kanak selalunya memberikan kesan kepada kualiti

perkembangan kanak-kanak. Ibu bapa juga adalah pendidik pertama dan utama kanak-

kanak sebelum kanak-kanak berhadapan dengan guru-guru pembimbing di tadika.

Ibu bapa juga membantu meningkatkan kualiti sesebuah program tadika dengan

menyumbang tenaga, berkongsi bakat dalam program tadika. Penglibatan ibu bapa

juga boleh meningkatkan kendiri kanak-kanak dan ibu bapa itu sendiri. Kefahaman ibu

bapa dapat meningkatkan tahap proses pembelajaran di tadika dan ibu bapa

berpeluang melaksanakan peranan sebagai pendidik.

Oleh yang demikian, ibu bapa dan komuniti seharusnya mengambil pendekatan

yang serius dalam membimbing kanak-kanak seawal usia lagi kerana mereka bakal

menerajui pentadbiran dunia kelak. Penglibatan ibu bapa, penjaga dan komuniti adalah

sangat digalakkan kerana ia adalah elemen penting dalam pelaksanaan kurikulum

prasekolah. Permuafakatan antara guru dan ibu bapa, penjaga dan komuniti dapat

membantu dalam perkembangan dan kemajuan murid secara berterusan ke arah

melahirkan warganegara yang celik akal dan berintegriti.

BIBLIOGRAFI

34

Arnold, D.H., Zeljo, A. & Doctoroff, G.L. 2008. Parent involvement in preschool:

Predictors and the relation of involvement to prelitery development. School

Psychology Review 37 (1), 74-90.

Azizah Lebai Nordin. 2002. Pendidikan Awal Kanak-Kanak Teori Dan Amali. Penerbitan

Universiti Malaya.

Berger, E. H. 1995. Parents as partners in education: Families and schools working

together. Columbus, OH: Prentice Hall.

Conway, J.2003. Parental involvement in school can work wonders for children.

poststructural ideas. New York: Routledge.

Lynn Wilson. 2005. Families And Communities In Early Childhood Development. A

Division Of Thompsom Canada Limited.

Marcon, R. A. 1999. Positive relationships between parent school involvement and

public school inner-city preschooler’s development and academic performance.

The School Psychology Review 28(3), 395–412.

Miedel, W. T., & Reynolds, A. J. 1999. Parent involvement in early intervention for

disadvantaged children: does it matter? Chicago longitudinal study. Journal of

School Psychology 37(4), 379–402.

Morrison, G.S.1978. Parent involvement in the home, school and community. Ohio:

Charles E. Merrill Publishing Company.

Rohani Abdullah, Nani Menon & Mohd Shahrani Ahmad. 2007 . Panduan Kurikulum

Prasekolah. PTS Profesisional Publishing SDN. BHD

35

Rohati Mohd Majzub. 2003. Pendidikan Prasekolah Cabaran Kualiti. Penerbit Universiti

Kebangsaan Malaysia.

Taylor, A. R., & Machida, S. 1994. The contribution of parent and peer support to Head

Start children’s early school adjustment. Early Childhood Research Quarterly

9(3/4), 205–387.

Ting Len Siong. 2005, Jun 30. Penglibatan Ibu Bapa Pelajar Luar Bandar Dalam

Membantu Anak Belajar Di Rumah. Kertas penyelidikan yang dibentangkan di

Seminar Penyelidikan Maktab-Maktab zon Timur di Kota Bharu.

http://fortworthisd.org/boe/_presentations/2006-09-12_Epstein%20Model-

DGuzman.pdf 18 Januari 2011.

http://skdua.blogspot.com/2006/09/penglibatan-ibu-bapa-penjaga-dan.html

18 Januari 2011

36