notes [2012]

KCS1103: ANALISIS & REKABENTUK SISTEM

1

PPEENNGGEENNAALLAANN

1.0 PENGENALAN

System Development Life Cycle - SDLC merupakan satu metodologi tradisional yang mengandungi

langkah-langkah pembangunan, penyelenggaraan dan penggantian sistem maklumat lama kepada yang

baru. Terdapat beberapa individu yang terlibat dalam SDLC iaitu sistem analyst/administrator, system

engineer, application programmer dan end user.

1.1 KITAR HAYAT PEMBANGUNAN SISTEM

SDLC terdiri EMPAT (4) asas iaitu:

Perancangan – permintaan/keperluan sistem

Analisis – kertas cadangan sistem

Rekabentuk – spesifikasi sistem

Perlaksanaan – pemasangan sistem

1.1.1 PERANCANGAN

Proses asas bagi memahami mengapa sesebuah sistem maklumat perlu dibangunkan

dengan:

Mengenalpasti nilai sistem kepada organisasi.

Analisa kesauran dari segi teknikal, ekonomi dan organisasi.

Membangunkan perancangan kerja (workplan).

Menentukan staf untuk membangunkan projek.

Mengawal dan mengarah projek.

1.1.2 ANALISIS

Menentukan siapa yang akan guna sistem, apa yang sistem akan dilakukan, di mana dan

bila ia akan digunakan.

Langkah yang terlibat:

Analisis strategi dilakukan dengan mengkaji sistem semasa dan kenalpasti

kelemahan yang wujud.

Mengumpulkan keperluan perniagaan dikumpulkan menerusi soal selidik atau

temubual.

Cadangan sistem dibentangkan kpd pggn bg menentukan samada sistem patut

diteruskan/tidak.

1.1.3 REKABENTUK

Juga dikenali sebagai spesifikasi sistem.

Fasa ini mencadangkan bagaimana sistem akan beroperasi dari segi perkakasan, perisian,

infrastruktur, antaramuka, borang, laporan yang akan digunakan, program, data dan fail

yang diperlukan.

BBAABB

11


2

Langkah lain ialah:

Senibina rekabentuk

- Menentukan samada sistem akan dibangunkan secara dalaman atau

luaran.

Rekabentuk senibina

- Menerangkan perkakasan, perisian dan rangkaian yang akan digunakan.

Rekabentuk antaramuka

- Memperincikan bagaimana pengguna akan bergerak dalam sistem, borang

dan laporan yang akan digunakan dalam sistem.

Rekabentuk storan data

- Menentukan apakah dan dimanakah data akan disimpan.

Rekabentuk aturcara

- Menentukan apakah program yang perlu ditulis dan apa yang boleh

dilaksanakan.

1.1.4 PERLAKSANAAN

Dalam fasa ini sistem sebenar dibangunkan dan memakan masa yang panjang.

Langkah yang terlibat:

Pembinaan dan pengujian sistem dilakukan

Pemasangan sistem baru bagi menggantikan sistem lama berdasarkan beberapa

pendekatan seperti selari, berfasa, terus dan perintis.

Pelan latihan dibuat bagi mengajar pengguna menggunakan sistem baru.

Pelan sokongan untuk mengenalpasti perubahan yang diperlukan pada sistem.

1.2 METODOLOGI PEMBANGUNAN SISTEM

Satu pendekatan rasmi untuk melaksanakan SDLC.

Terdapat beberapa kategori metodologi:

Berorientasikan proses

Berorientasikan data

Berorientasikan objek

1.2.1 BERORIENTASIKAN PROSES

Menitikberatkan model proses sebagai konsep sistem.

Contoh :

Rekabentuk berstruktur

- Metodologi ini menggunakan pendekatan langkah demi langkah yang bergerak

secara logik daripada satu fasa ke fasa yang berikutnya.

- Terdapat dua pendekatan yang biasa digunakan:

o Model air terjun (waterfall model)

- Fasa SDLC akan dilaksanakan secara berjujukan dari satu fasa ke

fasa yang berikutnya sehingga sistem siap.

- Kepentingan pendekatan ini, keperluan sistem dapat ditentukan

dalam tempoh yang lebih lama sebelum proses

pengaturcaraan/pengkodan bermula.

- Ia juga dapat meminimakan perubahan yang berlaku ke atas

keperluan sistem semasa projek dilaksanakan.

- Kelemahannya, fasa rekabentuk mestilah siap sepenuhnya

sebelum pengaturcaraan/pengkodan bermula.


3

- Menyebabkan masa lengah yang panjang antara fasa analisis dan

masa kelahiran sistem.

o Model selari (parallel model)

- Dapat mengatasi masalah lengah yang berlaku dalam model air

terjun.

- Membolehkan fasa rekabentuk dan perlaksanaan dilakukan

secara berjujukan.

- Ini dapat dilakukan dengan membahagikan sesebuah projek

kepada beberapa siri subprojek yang boleh direkabentuk dan

dilaksanakan secara selari.

- Apabila semua subprojek telah siap, proses integrasi akan

dilakukan dan sistempun siap.

- Kepentingannya, ia dapat mengurangkan masa penjadualan yang

diperlukan untuk melahirkan sebuah sistem.

- Perubahan ke atas keperluan sistem dapat dikurangkan.

- Kelemahannya, keputusan rekabentuk bagi suatu subprojek

boleh mempengaruhi subprojek yang lain, maka akan

menyebabkan proses integrasi sukar dilakukan.

1.2.2 BERORIENTASIKAN DATA

Menitikberatkan model data sebagai konsep sistem.

Contoh:

Rapid Application Development (RAD)

- RAD mengubahsuai fasa SDLC dengan membenarkan sebahagian sistem

dibangunkan dengan lebih cepat.

- Dalam metodologi ini, juruanalisa akan menggunakan teknik dan peralatan

komputer yang khusus bagi mempercepatkan fasa analisa, rekabentuk dan

perlaksanaan.

- Kelemahan yang ada pada rekabentuk berstruktur cuba diatasi oleh RAD.

- Sistem dibangunkan secara berperingkat atau berversi menggunakan kaedah

CASE – Computer Aided Software Engineering dan JAD – Joint Application

Design.

- Terdapat dua pendekatan yang biasa digunakan:

o Pembangunan berfasa (phased development)

- Metodologi ini akan memecahkan keseluruhan sistem kepada

satu siri versi dan dibangunkan secara berjujukan.

- Kumpulan pembangunan sistem akan mengkategorikan keperluan

sistem kpd satu siri versi.

- Apabila satu versi siap, barulah versi yang berikutnya akan

bermula.

o Prototyping & throwaway prototyping

- Fasa analisis, rekabentuk dan perlaksanaan akan dilakukan

serentak.

- Ketiga proses akan dilaksanakan secara berulang-ulang sehingga

sistem siap.

- Prototaip sistem dibangunkan.


4

- Ia merupakan satu model sistem yang berfungsi tetapi tidak

mempunyai ciri-ciri yang lengkap.

- Prototaip dibangunkan untuk diuji oleh pengguna akhir.

- Setelah diuji kumpulan pembangunan sistem akan menganalisa,

merekabentuk semula prototaip bagi memenuhi keperluan

sistem.

1.2.3 BERORIENTASIKAN OBJEK

Memfokus kepada penghapusan model dan dokumentasi yang wujud pada SDLC dan masa

yang diperuntukkan bagi tugas berkenaan.

Metodologi ini digunakan dalam persekitaran berorientasikan objek.

Pendekatan yang popular ialah:

Extreme programming (XP)

- Menggunakan pengujian berterusan, pengkodan yang mudah dan interaksi

rapat dengan pengguna akhir bagi membangunkan sistem dengan lebih cepat.

- Pengujian dan pengkodan yang efektif adalah teras utama XP.

- Kod akan dibuat dan diuji setiap hari.

- Jika ralat dijumpai, kod akan diperbaiki sehingga bebas ralat.

Rajah 1.1: Model air terjun


5

Rajah 1.2: Model selari

Rajah 1.3: Model berfasa


6

Rajah 1.4: Model Prototyping

Rajah 1.5: Throwaway prototyping


7

1.3 KUMPULAN PEMBANGUNAN SISTEM DAN PERANANNYA

Kumpulan pembangunan sistem mestilah mempunyai pelbagai kemahiran meliputi teknikal,

perniagaan, analitikal, etika, peribadi dan pengurusan.

Kumpulan kemahiran ini dikenali juga sebagai juruanalisa yang berperanan mengkaji masalah dan

keperluan organisasi untuk bagaimana data, manusia dan IT dapat melakukan pembaharuan

terhadap pernigaan.

Juruanalisa juga berperanan sebagai fasilitator atau jurulatih yang dapat merapatkan jurang

komunikasi pengguna, perekabentuk dan pembangun sistem.

Peranan juruanalisa diringkaskan dalam Jadual 1.1.

PERANAN KUMPULAN PEMBANGUNAN SISTEM

Juruananalisa

perniagaan

o Fokus pada isu perniagaan yang wujud dalam sistem.

o Mengenalpasti samada sistem mampu mendatangkan keuntungan/kerugian

pada perniagaan.

o Merekabentuk proses perniagaan dan polisi baru.

Juruanalisa sistem o Mengenalpasti bagaimana teknologi boleh meningkatkan proses pernigaan.

o Merekabentuk proses perniagaan baru.

o Merekabentuk sistem maklumat.

o Memastikan sistem menepati piawaian IS

Juruanalisa

infrastruktur

o Memastikan sistem menepati piawaian infrastruktur.

o Mengenalpasti perubahan infrastruktur yang diperlukan bagi menyokong

sistem.

Juruanalisa

perubahan

pengurusan

o Membangun dan melaksanakan pelan perubahan pengurusan.

o Membangun dan melaksanakan pelan latihan pengguna.

Pengurus projek o Mengurus kumpulan yang terdiri drp juruanalisa sistem, pengaturcara dan

pakar-pakar lain.

o Membangun dan memantau pelan projek.

o Mengumpukkan sumber.

o Bertindak sebagai pusat perhubungan utama untuk projek.

Jadual 1.1: Peranan kumpulan pembangunan sistem


8

PPEERRMMUULLAAAANN PPRROOJJEEKK

2.0 PENGENALAN

Permulaan projek merupakan titik tolak di mana sesebuah organisasi membina dan menilai matlamat

sebenar dan harapan terhadap sistem baru. Langkah pertama ialah dengan mengenalpasti projek yang

akan melahirkan keuntungan kepada organisasi dan membuat permintaan sistem yang dapat menyediakan

maklumat asas bagi sistem yang dicadangkan. Kemudian, analisa ketersauran dibuat, sistem akan dipilih

dan bermulalah pembangunan projek/sistem.

2.1 MENGENALPASTI PROJEK YG BERNILAI

Suatu projek dikenalpasti apabila seseorang dalam organisasi mengenalpasti keperluan

perniagaan untuk membangunkan sistem.

Individu yang mengenalpasti keperluan perniagaan untuk membangunkan sistem adalah penaja

projek.

Penaja projek mengadaptasikan SDLC untuk memastikan projek berjalan dengan lancar.

Saiz dan skop projek akan ditentukan.

Projek yang biasanya akan ditaja oleh Pengurus sementara projek yang besar akan ditaja oleh

Ketua Pengurus atau CEO sesebuah organisasi.

Apabila projek yang dapat memenuhi keperluan perniagaan telah dikenalpasti, permintaan sistem

(system request) akan dibuat oleh penaja projek.

2.1.1 KEPERLUAN SISTEM

Merupakan dokumen yang menerangkan sebab-sebab perniagaan dan nilai yang

dijangkakan daripada sistem.

Permintaan sistem biasanya mengandungi beberapa elemen seperti penaja projek,

keperluan perniagaan, nilai perniagaan dan lain-lain.

Penaja projek adalah individu yang bertanggungjawab mengisi borang permintaan

sistem dan kemudiannya dihantar kepada jawatankuasa kelulusan untuk

dipertimbangkan.

2.2 ANALISA KETERSAURAN

Merupakan ukuran setakat mana kesesuaian pembangunan sistem terhadap organisasi.

Sesuatu projek itu perlu dilihat dari ketiga-tiga sudut kerana sekiranya sesuatu projek itu dikaji

kesauran dalam satu sudut sahaja, kemungkinan sistem/projek akan menjadi tidak sesuai di

akhir kitar hayat pembangunan sistem.

Kesauran pembangunan sistem ini perlu dinilai dengan kerap di sepanjang proses pembangunan

sistem.

Analisa ketersauran terbahagi kepada TIGA(3) iaitu:

Ketersauran teknikal

- Fokus teknikal ialah menentukan samada sistem boleh dibangunkan atau tidak?

- Keteresautan teknikal mengambilkira, adakah organisasi yang berkaitan

mempunyai peralatan atau boleh menyediakan perkakasan, perisian dan orang-

orang yang diperlukan untuk mengedar dan menyokong sistem akhir.

BBAABB

22


9

- Kebiasaanya ianya dapat disediakan oleh organisasi tetapi masalah yang selalu

dihadapi ialah dari segi pembayaran untuk penyediaan peralatan di mana ianya

perlu dikaji dalam segi kesauran ekonomi.

Ketersauran ekonomi

- Mengenalpasti risiko kewangan yang berkait dengan projek yang akan

dibangunkan.

- Ekonomi atau kos/untung bagi sesuatu sistem perlu diukur untuk memastikan

projek akhir tidak merugikan mana-mana pihak.

- Ketersauran ini mengukur samada keuntungan sepanjang hayat sistem boleh

menampung kos hayat sistem.

- Teknik-teknik kewangan seperti pulangan ke atas pelaburan dan analisis bayaran

balik digunakan bagi analisis kos/untung.

Ketersauran organisasi

- Mengukur setakat mana sistem akhir dapat berfungsi di organisasi yang akan

menggunakannya kelak.

- Ketersauran pengoperasian mengambilkira persoalan seperti berikut:

i. Adakah pengguna akan menyukai sistem tersebut?

ii. Adakah mereka akan menggunakannya?

iii. Adakah ianya memenuhi kehendak dan permintaan pengguna?

iv. Adakah ianya akan mengubah persekitaran kerja pengguna?

Tujuan kajian kesauran atau siasatan awal adalah untuk menentukan samada masalah atau

perluasan projek adalah menguntungkan.

Perlukah syarikat meneruskan pembekalan sumber kepada projek tersebut?

Untuk membuat keputusan bagi persoalan ini, juruanalisa system (JS) perlu membuat siasatan

secara umum dan merekodkannya secara bertulis.

Rekod tersebut dikenali sebagai laporan kesauran.

Aspek yang paling penting di dalam siasatan ini ialah definisi masalah yang tepat iaitu

mengenalpasti masalah sebenar.

2.3 PEMILIHAN PROJEK

Setelah analisa ketersauran lengkap, ia akan dihantar kepada jawatankuasa kelulusan bersama

dengan keperluan sistem yang telah diperbaharui.

Jawatankuasa kelulusan mengambilkira nilai projek dengan menguji risiko dan keperluan

membangunkan sistem berkenaan.

Sebelum meluluskan sesuatu projek, jawatankuasa kelulusan juga perlu mengambilkira projek

dari perspektif organisasi tanpa mengabaikan keseluruhan portfolio projek dalam organisasi.

Kaedah pengurusan seperti ini disebut sebagai pengurusan portfolio.

Pengurusan portfolio mengambilkira kepelbagaian projek yang telah sedia ada dalam organisasi.

Contohnya:

Sebuah organisasi hanya akan meluluskan projek yang berisiko tinggi yang mana kurang dari 20%

daripada keseluruhan portfolio projek.


10

2.4 PERANCANGAN PROJEK

Dalam perancangan projek, penaja projek akan menentukan tugas yang perlu dilakukan dengan

membina rangka kerja.

Penaja projek akan menentukan bila projek akan bermula dan bila ia dijadualkan akan tamat.

Maklumat rangka kerja digambarkan secara bergrafik melalui carta GANTT dan carta PERT.

2.4.1 CARTA GANTT

Berupa sebuah pembentangan grafik yang menunjukkan setiap aktiviti yang dijalankan

dalam satu projek sebagai satu garisan melintang.

Panjang garisan ini berkadar langsung dengan masa yang diperlukan oleh sesuatu aktiviti

itu untuk disiapkan.

Perbezaan setiap aktiviti ditunjukkan melalui perbezaan warna, corak dan bentuk.

Carta GANTT dapat menunjukkan bila suatu aktiviti itu sepatutnya bermula dan tamat.

Ia selalunya digunakan untuk menggambarkan:

Projek yang ringkas

Sebahagian daripada projek yang besar

Aktiviti untuk seseorang pekerja

Kebanyakan software house menggunakan perisian Microsoft Project atau Ms Visio

Profesional untuk membangunkan Carta Gantt.

2.4.2 CARTA PERT

Carta PERT menunjukkan gambaran fizikal tentang aktiviti projek dan hubungan di antara

aktiviti tersebut.

Jujukan aktiviti ditunjukkan melalui hubungan di antara satu aktiviti dengan aktiviti

sebelum dan sesudahnya.

Dalam carta ini, teknik penjadualan laluan kritikal digambarkan bagi tujuan mengawal

sumber.

Laluan kritikal ialah jujukan aktiviti dalam satu susunan dan jangkamasa aktiviti yang

berada dalam laluan ini secara langsung akan memberi kesan terhadap tarikh siap projek

yang dirancang.

Perbezaan antara carta GANTT dan carta PERT ditunjukkan dalam Jadual 2.1.

CARTA GANTTpeCARTA GANTT CARTA PERT

o Menunjukkan jangka masa bagi suatu

aktiviti.

o Menunjukkan jujukan kebergantungan

antara proses.

o Menunjukkan pertindihan masa

aktiviti.

o Menunjukkan aktiviti manakah yang perlu

dilakukan secara selari atau mengikut

susunan.

Jadual 2.1: Perbezaan Carta GANTT dan Carta PERT


11

2.4.3 LATIHAN MEMBINA CARTA GANTT DAN CARTA PERT

Satu projek mengandungi aktiviti-aktiviti seperti berikut beserta masa yang diperlukan:

Aktiviti

Masa (minggu)

Aktiviti

sebelumnya

1. Pengumpulan maklumat

2

-

2. Analisis proses

3

1

3. Analisis data

3

2

4. R/btk proses

7

2

5. R/btk data

6

2

6. R/btk skrin

1

3,4

7. R/btk laporan

5

4,5

8. Program

4

6,7

9. Uji & pendokumenan

8

7

10. Pemasangan

2

8,9

Jadual 2.2: Aktiviti projek

Carta GANTT dan carta PERT bagi aktiviti di atas akan ditunjukkan oleh tutor di dalam

kelas.


12

PPEENNEENNTTUUAANN KKEEPPEERRLLUUAANN

3.0 PENGENALAN

Matlamat fasa ini adalah untuk memahami keperluan sistem baru dan membinanya atau mungkin sistem

baru tidak diperlukan. Cadangan sistem dibentangkan kepada jawatankuasa kelulusan. Analisis sistem

akan menghasilkan rekabentuk awalan sistem. Penentuan keperluan adalah langkah paling kritikal dalam

SDLC.

3.1 PENENTUAN KEPERLUAN

Penentuan keperluan adalah sebahagian dari fasa analisis di mana kumpulan pembangunan projek

menukarkan penerangan keperluan perniagaan yang dinyatakan dalam perminataan sistem

kepada senarai keperluan yang lebih terperinci.

3.1.1 DEFINISI KEPERLUAN

Pernyataan yang menerangkan apa yang mesti dilakukan oleh sistem dan ciri-ciri yang

harus dimiliki.

Fokus kepada keperluan penggunan perniagaan.

Keperluan akan berubah-ubah sepanjang masa projek beralih dari satu fasa kepada fasa

yang lain.

3.1.2 JENIS KEPERLUAN

Keperluan dibahagikan kepada DUA (2) jenis iaitu:

Keperluan fungsian

- Proses yang mesti dilakukan oleh sistem.

- Apa yang perlu terkandung dalam sistem maklumat.

Keperluan bukan fungsian

- Ciri-ciri yang perlu dimiliki oleh sistem seperti pengoperasian,

keselamatan, prestasi dan budaya atau politik.

3.1.3 MENDOKUMENKAN KEPERLUAN

Laporan definisi keperluan dihasilkan yang berupa:

Dokumen teks yang menyenaraikan keperluan dalam betuk outline.

Keutamaan perlu ditetapkan.

Tujuan utama ialah mendefinisikan skop projek: Apa yang perlu dan tidak perlu ada?

3.2 TEKNIK MENGANALISIS KEPERLUAN

Semasa penentuan keperluan, pernyertaan dari pengguna perniagaan adalah penting.

Terdapat TIGA (3) teknik yang membantu pengguna mengenalpasti keperluan sistem baru:

Automasi proses perniagaan (business process automation) - BPA

Pembaharuan proses perniagaan (business process improvement) - BPI

Kejuruteraan semula proses perniagaan (business process reengineering) – BPR

BBAABB

33


13

Teknik yang digunakan bergantung kepada jumlah perubahan yang diperlukan.

BPA – digunakan jika perubahan kecil perlu dilakukan.

BPI – digunakan jika perubahan sederhana perlu dilakukan.

BPR – digunakan jika perubahan besar perlu dilakukan.

3.2.1 AUTOMASI PROSES PERNIAGAAN - BPA

BPA bermaksud operasi sesebuah organisasi tidak berubah tetapi teknologi komputer

digunakan untuk melakukan tugas.

Matlamat BPA ialah meningkatkan keefisyenan kepada pengguna.

DUA (2) teknik popular ialah:

Analisis masalah

- Menyoal pengguna untuk mengenalpasti masalah sistem semasa dan

menerangkan bagaimana sistem baru dapat mengantasinya.

- Perubahan adalah kecil dan berperingkat.

- Perubahan tidak melibatkan nilai yang tinggi.

Root cause analysis

- Menggunakan angggapan bagi menyiasat kewujudan masalah.

- Menyiasat sebab untuk mengenalpasti masalah sebenar.

- Fokus kepada masalah bukan penyelesaiannya.

3.2.2 PEMBAHARUAN PROSES PERNIAGAAN - BPI

BPI bermaksud lebih banyak perubahan dibuat terhadap operasi sesebuah syarikat

dengan menggunakan teknologi semasa dan meniru cara operasi pesaing.

Matlamat BPI ialah meningkatkan keefisyienan dan dan keberkesanan untuk pengguna.

Teknik BPI yang popular ialah:

Analisis jangkamasa

- Kira masa yang diperlukan untuk setiap proses

- Kira masa yang diperlukan untuk keseluruhan proses dan dibandingkan.

- Perbezaan yang besar menunjukkan pembahagian proses yang teruk.

Kos berasaskan aktiviti

- Kira kos yang diperlukan untuk setiap proses.

- Ambil kira kedua-dua kos secara langsung dan tak langsung.

- Kenalpasti kos yang paling tinggi dan fokuskan usaha pembaharuan

terhadap proses tersebut.

Benchmarking

- Kaji bagaimana organisasi lain melakukan proses perniagaan yang sama.

- Informal benchmarking Berinteraksi dengan proses pernigaan lain

dengan menganggap anda adalah pelanggan.

3.2.3 KEJURUTERAAN SEMULA PROSES PERNIAGAAN - BPR

BPR bermaksud perubahan yang besar dibuat keatas operasi sesebuah organisasi dengan

menggunakan idea dan teknologi baru.

Matlamat BPR ialah rekabentuk semula proses perniagaan secara radikal.


14

Teknik BPR yang popular ialah:

Analisis hasil (outcome)

- Ambil kira hasil yang diperlukan dari perspektif pelanggan.

- Ambil kira fungsi yang dibenarkan oleh organisasi.

Analisis teknologi

- Juruanalisa menyenaraikan teknologi yang penting dan menarik.

- Pengurus juga melakukan perkara yang sama.

Penghapusan aktiviti

- Kenalpasti apa yang berlaku jika setiap aktiviti organisasi dihapuskan.

3.3 TEKNIK PENGUMPULAN KEPERLUAN

Terdapat LIMA (5) pengumpulan keperluan:

Temuduga

- Kaedah lisan untuk mengetahui masalah dan pandangan pengguna.

- Temuduga perlu dirancang dan dilaksanakan mengikut garis panduan tertentu

seperti siapa penemuduga, soalan, agenda, checklist dan lain-lain.

Joint application development – JAD

- Teknik yang membenarkan kumpulam pembangunan projek bekerjasama bagi

mengenalpasiti keperluan sistem.

- e-JAD dapat mengatasi masalah dengan menggunakan perisian groupware.

- Semasa sesi mensyuarat e-JAD, setiap peserta menggunakan komputer yang

dilengkapi perisian khusus bagi bertukar pandangan.

Soal selidik

- Kaedah bertulis yang digunakan untuk mengumpulkan maklumat dari pengguna.

- Borang soal selidik disediakan mengikut garis panduan tertentu.

Analisis dokumen

- Meneliti dokumentasi sistem yang digunakan terdahulu.

Pemerhatian

- Pemerhatian terhadap cara pengguna melakukan kerja secara manual atau

menggunakan sistem sedia ada.

- Pemerhatian boleh dibuat samada disedari oleh pengguna atau tidak.

3.4 PEMILIHAN TEKNIK PENGUMPULAN KEPERLUAN YANG BERSESUAIAN

Setiap teknik yang dinyatakan mempunyai kelebihan dan kelemahannya sendiri. Pemilihan boleh

dibuat dengan menggabungkan teknik-teknik ini. Pemilihan teknik bergantung kepada:

Jenis maklumat

Kedalaman maklumat

Keluasan maklumat

Integrasi maklumat

Penglibatan pengguna

Kos


15

PPEEMMOODDEELLAANN PPRROOSSEESS

4.0 PENGENALAN

Pemodelan proses adalah cara formal bagi mewakilkan bagaimana pernigaan beroperasi. Ia juga

menggambarkan aktiviti yang dilaksanakan dan bagaimana data bergerak di antara aktiviti-aktiviti

tersebut. Teknik pemodelan proses disebut juga sebagai teknik analisis berstruktur. Model proses logikal

menerangkan proses tanpa mencadangkan bagaimana ia dilaksanakan. Model proses fizikal pula

menerangkan maklumat implementasi.

4.1 GAMBARAJAH ALIRAN DATA (DATA FLOW DIAGRAM)

DFD merupakan satu teknik popular untuk membina model proses.

Menggunakan EMPAT(4) simbol utama iaitu proses, aliran data, storan data dan entiti luar.

4.1.1 ELEMEN/SIMBOL DATA FLOW DIAGRAM

Terdapat beberapa versi yang telah dicipta tetapi yang akan digunakan ialah simbol

Gane & Sarson.

NAMA SIMBOL GANE & SARSON DEMARCO & YOURDON

Proses

Aliran data

Storan data

Entiti luar

Jadual 4.1: Elemen/simbol DFD

4.1.1.1 PROSES

Merupakan aktiviti atau fungsi yang dilakukan untuk tujuan perniagaan spesifik.

Fungsi ini adalah samada manual atau berkomputer.

Proses menerima data input dan menghasilkan data output yang mempunyai

kandungan/bentuk yg berbeza.

Contohnya, proses untuk mengira jumlah gaji memerlukan 2 input iaitu kadar gaji dan

jumlah jam bekerja bagi menghasilkan satu output iaitu jumlah gaji.

Nama Nama

1 Nama

Nama

Nama

Nama

Nama Nama

BBAABB

44


16

Nama proses menerangkan fungsi atau operasi yang akan dilakukan.

Nama proses mestilah terdiri daripada gabungan kata kerja dan kata nama.

Contohnya: MENGIRA KOMISYEN, MENGESAHKAN PESANAN dan MEMBUAT TEMPAHAN.

Rajah 4.1: Contoh proses dalam rajah DFD

4.1.1.2 STORAN DATA

Storan data mewakili satu koleksi data yang disimpan dengan cara tertentu.

Aliran data keluar merupakan capaian data dari storan manakala aliran data masuk

mengemaskini atau mencapai data ke storan.

Contohnya, pengajar perlu menyimpan markah pelajar dalam ujian, tugasan dan kuiz

sepanjang semester supaya ia boleh menentukan gred akhir pada penghujung semester.

Nama storan mestilah terdiri daripada kata nama.

Contohnya: POLISI INSURAN, BAYARAN HARIAN, MARKAH PELAJAR, FAIL TEMPAHAN.

Rajah 4.2: Contoh storan dalam rajah DFD

4.1.1.3 ENTITI LUAR

Entiti luar merupakan individu, organisasi atau sistem yang berada di luar sistem tetapi

berinteraksi dengannya.

Ia menyediakan data kepada sistem atau menerima output daripada sistem.

Nama entiti mestilah kata nama.

Contohnya: PELANGGAN, GUDANG, BANK, SISTEM GAJI.

Rajah 4.3: Contoh entiti luar dalam rajah DFD

Entiti luar menunjukkan sempadan bagi sistem maklumat dan bagaimana sistem

maklumat tersebut berinteraksi dengan dunia luar.

Contohnya, pelanggan yang membuat tempahan adalah entiti luar kerana pelanggan

membekalkan data untuk sistem maklumat tempahan.

Entiti luar juga merupakan tempat asal data dan destinasi data.

Entiti yang membekalkan data kepada sistem dikenali sebagai sumber (source).

Entiti yang menerima data dari sistem dikenali sebagai sinki (sink).

Nama proses

1.0

MEMBUAT TEMPAHAN

Nombor bagi proses terbabit

PELANGGAN

MARKAH PELAJAR Nombor storan

D1 Nama storan


17

4.1.1.4 ALIRAN DATA

Aliran data merupakan laluan data yang bergerak dari satu bahagian ke bahagian lain

sistem.

Satu aliran data boleh mewakili satu atau lebih item data.

Nama bagi aliran data mestilah menggunakan kata nama.

Contohnya: PEMBAYARAN, INVOIS, MARKAH PELAJAR, MAKLUMAT TEMPAHAN

Rajah 4.4: Contoh aliran data dalam rajah DFD

4.1.2 GAMBARAJAH KONTEKS (CONTEXT DIAGRAM)

Melukis gambarajah konteks merupakan langkah pertama dalam melukis DFD.

Ia menunjukkan sempadan atau skop sistem dan mengandungi:

Satu proses yang mewakili keseluruhan sistem.

Entiti luar yang berinteraksi dengan sistem.

Aliran data yang menghubungkan entiti luar dengan sistem.

Storan data tidak ditunjukkan pada peringkat ini.

Berikut diberikan panduan melukis gambarajah konteks:

Setiap gambarajah konteks hendaklah dilukis dalam satu muka surat sahaja.

Nama proses hendaklah nama sistem maklumat yang diwakili.

Tidak melepasi sempadan. (DFD paras 0, tidak boleh ada lebih dari 9 proses)

Gunakan label yang bermakna bagi setiap simbol.

Berikut ialah contoh gambarajah konteks bagi Sistem Semakan JKN.

Rajah 4.5: Gambarajah konteks bagi Sistem Semakan JKN

MAKLUMAT TEMPAHAN

Salinan

keputusan

Nama penuh &

No.IC

Maklumat

pelajar Maklumat

lokasi JABATAN PENDAFTARAN

NEGARA

0

SISTEM SEMAKAN JKN

JABATAN KHIDMAT

NEGARA

PELAJAR


18

4.1.3 DFD PARAS 0

DFD paras 0 memperincikan lagi gambarajah konteks bagi menunjukkan:

Proses utama yang terlibat untuk mewakilkan keseluruhan sistem.

Bagaimana proses utama berkait di antara satu sama lain melalui aliran data.

Entiti luaran dan proses utama yang berinteraksi dengannya.

Storan data.

Berikut ialah contoh gambarajah DFD paras 0 bagi Sistem Semakan JKN.

Rajah 4.6: Gambarajah DFD Paras 0 bagi Sistem Semakan JKN

4.1.4 DFD PARAS 1

DFD paras 1 dibina untuk setiap proses utama dalam paras 0 bagi menunjukkan:

Semua proses dalaman yang membentuk satu proses dalam paras 0.

Bagaimana maklumat bergerak dari satu proses ke setiap proses.

Jika satu proses ibu dikomposisikan kepada contohnya tiga proses anak, ketiga-

tiga proses anak ini akan bergabung bagi melengkapkan pembinaan proses ibu.

Rekod pelajar layak

Rekod Pelajar SPM

FAIL PELAJAR

LAYAK D3

FAIL PELAJAR

LEPASAN SPM D1

FAIL PELAJAR TIDAK LAYAK

D4

Maklumat pelajar

layak

Maklumat

pelajar tidak layak

Maklumat lokasi

Nama penuh

& No.IC

Maklumat

lokasi terkini

Rekod pelajar tidak layak

Salinan keputusan

Maklumat

pelajar

Maklumat pelajar

terkini JABATAN PENDAFTARAN

NEGARA

JABATAN KHIDMAT

NEGARA

PELAJAR

2.0

MEMPROSES LOKASI TERLIBAT

4.0

SEMAK STATUS

1.0

MEMPROSES MAKLUMAT PELAJAR

FAIL LOKASI D2

Rekod

lokasi 3.0

PEMILIHAN PELAJAR & LOKASI


19

Berikut ialah contoh gambarajah DFD paras 1 bagi Sistem Semakan JKN.

4.1.5 PENGESAHAN DFD

Elakkan kesilapan dalam melukis DFD dengan mengikuti beberapa peraturan

sepertimana di bawah:

UNTUK SETIAP DFD, SEMAK SETIAP ELEMEN UNTUK:

PROSES o Nama yang unik, kata keja, nombor, penerangan

o Sekurang-kurangnya satu aliran data input

o Sekurang-kurangnya satu aliran data output.

o Nama aliran data output selalunya berbeza dengan nama aliran data input.

o Terdapat antara 3 – 7 proses dalam setiap DFD.

ALIRAN

DATA

o Nama unik, kata nama, penerangan.

o Dihubungkan dengan sekurang-kurangnya satu proses.

o Ditunjukkan dalam satu arah .

o Minimumkan garis yang bertindan.

STORAN

DATA




ENTITI

LUARAN




Jadual 4.2: Pengesahan DFD

Ralat semantik – sama ada rajah memberikan gambaran sebenar.

Pastikan ketepatan DFD mengikut proses bisnes sebenar/apa yang dikehendaki.

Kaedah pengesahan yang digunakan ialah:

User walkthrough

Role-play processes (lakonan)

Semak DFD paras terendah untuk memastikan dekomposisi yang konsisten.

Semak keseragaman istilah pada nama yang digunakan.

FAIL PELAJAR LAYAK

D3

Rekod pelajar tidak layak

Rekod lokasi

FAIL PELAJAR LEPASAN SPM

D1

Rekod

pelajar SPM Senarai pelajar

Layak & lokasi

Senarai pelajar

layak

FAIL LOKASI D2

FAIL PELAJAR TIDAK LAYAK

D4

3.1

PEMILIHAN

PELAJAR

3.2

MEMPROSES LOKASI

Rajah 4.7: Gambarajah DFD Paras 1 bagi Sistem Semakan JKN


20

4.1.6 DFD YANG SAH DAN TIDAK SAH

Berikut merupakan panduan DFD yang sah dan tak sah.

4.2 PENERANGAN PROSES: PEMODELAN LOGIKAL

Penerangan proses dalam bentuk teks memberikan lebih banyak maklumat berbanding DFD

sahaja.

Jika logik proses agak kompleks, ia boleh diterangkan dalam bentuk:

Struktur Inggeris (Structured English)

Jadual Keputusan (Decision tables)

Pohon Keputusan (Decision Trees)

4.2.1 STRUKTUR INGGERIS

Struktur inggeris merupakan satu set piawai Bahasa Inggeris yang menerangkan proses

secara logikal, terang dan tepat.

Rajah 4.8: Contoh DFD yang sah dan tidak sah

DFD YANG TAK SAH DFD YANG SAH


21

Apabila anda meggunakan struktur inggeris, peraturan berikut perlu diikuti:

Menggunakan struktur jujukan, pilihan dan ulangan yang piawai sahaja.

Gunakan indentation supaya mudah dibaca.

Gunakan perbendaharaan kata yang terhad.

Hampir serupa dengan pseudokod yang digunakan dlm rekabentuk aturcara C, C++, JAVA

atau lain-lain.

Pseudokod biasanya digunakan olah pengaturcara untuk membantu mereka melakukan

pengkodan aturcara.

COMMON STATEMENTS EXAMPLE

Action Statement Profits = Revenues – Expenses

Generate Inventory Report

Add Product record to Product storan data

If Statement IF Customer Not in Customer storan data

THEN Add Customer record to Customer storan data

ELSE Add Current Sale to Customer’s Total Sales

Update Customer record in Customer storan data

For Statement For all Customers in Customer storan data, do

Generate a new line in the Customer Report

Add Customer’s Total Sales to Report Total

Case Statement CASE

If Income < 10,000: Marginal tax rate = 10%




ELSE Marginal tax rate = 38%

ENDCASE

Jadual 4.3: Contoh struktur inggeris

4.2.2 JADUAL KEPUTUSAN

Mewakili proses yang sangat kompleks dengan aneka peraturan keputusan.

Menunjukkan struktur logikal yang menerangkan logik proses.

Setiap kombinasi logikal ditunjukkan.

Hasil digabungkan dan dipermudahkan.

Pengaturcara boleh menggunakan jadual keputusan untuk membangunkan kod.

Ia mengandungi TIGA (3) bahagian:

Baris untuk keadaan (conditions) bahagian atas.

- Menerangkan keadaan atau factor yang akan mempengaruhi keputusan.

Baris untuk tindakan (actions) bahagian bawah.

- Penerangan untuk semua tindakan yang mungkin.

Peraturan (rules).

- Menerangkan apakah tindakan yang akan dilakukan berdasarkan kepada

kombinasi keadaan tertentu.


22

Jadual 4.4: Contoh jadual keputusan

4.2.3 PEPOHON KEPUTUSAN

Perwakilan grafik yang menunjukkan syarat, tindakan dan peraturan jadual keputusan.

Struktur logik ditunjukkan secara melintang.

Mudah dilukis dan difahami.

Jadual keputusan lebih sesuai untuk situasi kompleks.

Kaedah grafik untuk menggambarkan logik if-then-else.

Rajah 4.9: Contoh pohon keputusan

A SIMPLE POLICY STATEMENT

CHECK CASHING IDENTIFICATION CARD

A customer with check cashing privileges is entitled to cash

personal checks of up to $75.00 and payroll checks of from

companies pre-approved by LMART. This card is issued in

accordance with the terms and conditions of the application and is

subject to change without notice. This card is the property of

LMART and shall be forfeited upon request of LMART.

SIGNATURE

EXPIRES May 31, 1998

THE EQUIVALENT POLICY DECISION TABLE

Conditions and Actions Rule 1 Rule 2 Rule 3 Rule 5

C1: Type of check personal payroll personal payroll

C2: Check amount less than or equal to $75.00 yes

doesn’t

matter no

doesn’t

matter

C3: Company accredited by LMART doesn’t

matter yes

doesn’t

matter no

A1: Cash the check X X

A2: Don’t cash the check X X


23

PPEEMMOODDEELLAANN DDAATTAA 5.0 PENGENALAN

Model perhubungan entiti atau lebih dikenali sebagai model ER adalah model data yang berasaskan

objek. Ia telah diperkenalkan oleh Chen pada tahum 1976.

5.1 KOMPONEN UTAMA MODEL PERHUBUNGAN ENTITI

Model perhubungan entiti terdiri daripada TIGA (3) komponen utama iaitu:

Entiti (entity)

Atribut (attribute)

Perhubungan (relationship)

5.1.1 ENTITI

Entiti merupakan objek yang wujud dalam sesebuah persekitaran.

Setiap entiti boleh dikenalpasti dan dibezakan dengan objek-objek yang lain.

Entiti boleh terdiri daripada yang berikut:

Individu : pelajar, pesakit, pekerja, doktor, pelanggan

Tempat : daerah, negeri

Objek : mesin, bangunan, kereta, buku, tiket

Peristiwa : jualan, pendaftaran, peperiksaan

Konsep : kursus, projek, jabatan, akaun

Simbol entiti diwakilkan oleh segiempat dan kata nama yang unik diguna untuk

menamakan entiti.

Contoh:

Berdasarkan Rajah 5.1, Fadlan, Zakie, Adnin dan Tariq dipanggil kejadian dalam entiti

pelajar.

Kejadian

Dimodelkan sebagai

Entiti

Rajah 5.1: Perwakilan entiti berdasarkan suatu kejadian

BBAABB

55

PELAJAR

Syahman Syahirah Azima

Amer

PELAJAR


24

5.1.2 ATRIBUT

Atribut ialah sifat yang menerangkan sesuatu entiti.

Nama setiap atribut mestilah unik.

Simbol atribut diwakilkan oleh bentuk elips/bujur.

Jenis-jenis atribut:

Atribut mudah (simple attribute)

- Hanya ada satu komponen.

- Wujud secara bebas dan tidak boleh dipecah-pecahkan.

Atribut komposit (composite attribute)

- Mengandungi banyak komponen dan setiap satunya wujud secara bebas.

Atribut tunggal (single attribute)

- Mengandungi hanya satu nilai tidak semestinya terdiri daripada atribut

mudah.

- Boleh juga terdiri daripada atribut komposit.

Atribut terbitan (derived attribute)

- Nilainya diterbitkan daripada set atribut lain.

Atribut berbilang nilai (multi-valued attribute)

- Mengandungi banyak nilai.

Rajah 5.2: Jenis-jenis Atribut

NoMatrik

Hobi

Umur

NoRumah

Jalan

Taman

Poskod

Alamat

PELAJAR

NoMatrik

Nama

D.O.B

NoTel


25

Penerangan bagi Rajah 5.2:

Atribut mudah nama

Atribut komposit norumah, jalan, taman, poskod

Atribut tunggal nomatrik, nopekerja, kodkursus

Atribut terbitan atribut umur diterbitkan drp atribut D.O.B

Atribut berbilang nilai notelefon dan hobi boleh ada lebih drp satu

5.1.2.1 DOMAIN ATRIBUT

Set nilai untuk suatu atribut.

Contoh:

Domain untuk NoMatrik ialah integer iaitu antara 1 hingga 10000.

Domain untuk Nama ialah aksara antara 1 hingga 30.

5.1.2.2 NILAI NOL

Nilai bagi atribut yang tidak diketahui atau tidak wujud pada suatu masa.

Contoh:

Pelajar bernama Ahmad tidak mempunyai NoTel pada hari pendaftran tetapi mungkin

mempunyai NoTel 2 minggu selepas pendaftaran.

5.1.2.3 KUNCI ATRIBUT

Set satu @ lebih atribut yang boleh membezakan antara satu entiti dengan entiti lain.

Kunci utama tidak boleh bernilai nol (null).

Ia mesti unik.

Dalam ER Model kunci utama perlu digariskan.

Contoh:

NoMatrik dijadikan kunci utama bagi mengenalpasti seseorang pelajar.

NoPendaftaran dijadikan kunci utama bagi mengenalpasti kenderaan.

5.1.3 PERHUBUNGAN

Perhubungan ialah Interaksi logikal di antara entiti.

Simbol perhubungan diwakilkan oleh bentuk intan (diamonds) dan nama perhubungan

ditulis dalam bentuk kata kerja @ kata hubung.

Contoh:

Pelajar dikaitkan dengan kursus melalui perhubungan mendaftar.

PELAJAR mendaftar KURSUS.

Doktor dilkaitkan dengan pesakit melalui perhubungan merawat.

DOKTOR merawat PESAKIT.

Daftar


26

Entiti Entiti

PELAJAR KURSUS

Rajah 5.3:Kejadian entiti PELAJAR dan KURSUS dihubungkan melalui hubungan DAFTAR

Rajah di bawah menunjukkan beberapa contoh perhubungan antara entiti.

a)

PELAJAR daftar KURSUS atau

KURSUS didaftar oleh PELAJAR

b)

DOKTOR rawat PESAKIT atau

PESAKIT dirawat oleh DOKTOR

c)

PEKERJA pandu KERETA

KERETA dipandu oleh PEKERJA

Rajah 5.4: Perhubungan antara entiti

5.1.3.1 JENIS PERHUBUNGAN

Terdapat TIGA (3) jenis perhubungan:

Perhubungan rekursif @ Unari

- Perhubungan yang melibatkan satu entiti sahaja.

- Contoh:

Subjek C menjadi prasyarat sebelum mengambil subjek C++. Subjek C

dan C++ merupakan contoh jenis entiti yang sama yang boleh dikelaskan

sebagai subjek.

DOKTOR PESAKIT Rawat

Ali Raju

Kim

Sains Kimia

Komputer

Ali daftar Sains Raju daftar Komputer

Kim daftar Kimia

PELAJAR KURSUS Daftar

PEKERJA KERETA Pandu


27

Rajah 5.5: Perhubungan rekursif/unari

Perhubungan binari

- Perhubungan yang wujud di antara 2 entiti.

- Contoh:

Rajah 5.6: Perhubungan binari

Perhubungan ternari

- Perhubungan yang berlaku serentak di antara 3 entiti.

- Contoh:

Penaja menyediakan pelajar kemudahan biasiswa.

Rajah 5.7: Perhubungan ternari

5.1.3.2 ATRIBUT PERHUBUNGAN

Sesebuah perhubungan boleh juga mempunyai atribut untuk menghuraikan tentang

sesuatu perhubungan.

Contoh:

Perhubungan daftar mempunyai atribut gred.

Rajah 5.8: Atribut bagi perhubungan

SUBJEK Prasyarat

PENSYARAH PELAJAR Ajar

PENAJA PELAJAR Sedia

BIASISWA

Gred



28

5.1.3.3 KARDINALITI

Menunjukkan bilangan perhubungan sesuatu entiti dengan entiti lain.

Terdapat TIGA (3) bentuk:

Perhubungan 1:1 (satu ke satu)

Seorang pelajar hanya boleh mendaftar satu kursus.

Satu kursus hanya boleh didaftar oleh seorang pelajar.

1 1

5.9: Kardinaliti 1:1

Perhubungan 1:M (satu ke banyak)

Seorang pelajar boleh mendaftar satu atau lebih kursus.

Satu kursus hanya boleh didaftar oleh seorang pelajar.

1 M

5.10: Kardinaliti 1:M

Perhubungan M:N (banyak ke banyak)

Seorang pelajar boleh mendaftar satu atau lebih kursus.

Satu kursus boleh didaftar oleh satu atau lebih pelajar.

M N

Rajah 5.11: Kardinaliti M:N

5.1.3.4 PENYERTAAN PERHUBUNGAN

Dikategorikan kepada:

Penyertaan separa (pilihan)

- Digambarkan dengan satu bulatan kecil di sebelah entiti yang mempunyai

penyertaan separa.

- Contoh:

Seorang pensyarah boleh atau tidak menyelia seorang atau lebih pelajar

pada setiap semester.

1 M

Rajah 5.12: Pernyertaaan separa




PELAJAR PENSYARAH Selia


29

Penyertaan mutlak (wajib)

Seorang pensyarah mesti menyelia seorang atau lebih pelajar pada setiap

semester.

1 M

Rajah 5.13: Pernyertaaan mutlak

5.2 MODEL PERHUBUNGAN ENTITI TAMBAHAN

Model perhubungan entiti tambahan meliputi:

Entiti lemah

- Kewujudan suatu entiti yang bergantung kepada entiti yang lain.

- Entiti lemah mempunyai sifat perwarisan.

- Contoh:

Entiti lemah iaitu tanggungan (isteri/anak) tidak boleh wujud dalam suatu

persekitaran tanpa entiti pekerja (suami).

1 M

Rajah 5.14: Entiti lemah

Entiti komposit

- Entiti yang wujud daripada 2 perhubungan 1:M.

- Contoh:

Setiap pelajar boleh daftar lebih daripada satu subjek pada suatu semester

sementara setiap subjek pula boleh didaftarkan oleh ramai pelajar.

1 M

M 1

Rajah 5.15: Perhubungan 1:M

PELAJAR PENSYARAH Selia

PENSYARAH TANGGUNGAN Ada

Nama Pekerja

NoPekerja Nama Bil

PELAJAR SUBJEK Daftar

NoMatrik

Nama KodSubjek Kredit


30

- Rajah di atas ditukarkan menjadi sepertimana berikut:

M N

Rajah 5.16: Entiti komposit

- Perhubungan daftar membentuk entiti baru dikenali sebagai entiti komposit.

Entiti super-kelas dan sub-kelas

- Entiti super-kelas mempunyai entiti sub-kelas.

- Perhubungan antara super-kelas dan sub-kelas diwakili sebagai subset ().

Professor pekerja.

Super-kelas

Sub-kelas

Rajah 5.17: Entiti super-kelas dan sub-kelas

5.3 PANDUAN MEMBINA MODEL PERHUBUNGAN ENTITI

Terdapat 7 langkah yang boleh dijadikan panduan untuk membina model ER.

PANDUAN MEMBINA MODEL ER

Persekitaran sistem tidak boleh dimasukkan didalam model ER.

Kunci dan atribut bergantung kepada persekitaran.

Entiti yang berlainan iaitu yang mempunyai kunci yang berbeza tidak boleh diletakkan dalam entiti yang sama.

Objek yang mempunyai lebih daripada satu ciri adalah lebih baik dijadikan atribut.

Atribut berbilang nilai adalah lebih baik dijadikan entiti.

Dua entiti boleh dimodelkan bersama lebih daripada satu hubungan.

Atribut yang berubah mengikut masa adalah entiti lemah.

Jadual 5.1: Panduan membina Model ER

PEKERJA

PROFESOR

PELAJAR SUBJEK Daftar

NoMatrik

Nama KodSubjek Kredit


31

RREEKKAABBEENNTTUUKK SSIISSTTEEMM

6.0 PENGENALAN

Fasa rekabentuk menentukan bagaimana untuk membangunkan sistem dan menentukan keperluan

sistem yang menerangkan secara mendalam aspek teknikal pembangunan sistem. Rekabentuk sistem

meliputi strategi rekabentuk yang akan digunakan, pemilihan strategi yang bersesuaian dengan

organisasi. Diikuti dengan pembinaan plan rekabentuk & penukaran model logikal kepada model fizikal.

6.1 KESALAHAN REKABENTUK

Empat kesalahan utama yang biasa berlaku dalam rekabentuk sistem ialah:

Mengurangkan masa rekabentuk

Menukar peralatan semasa di pertengahan projek

Scope creep

- Berlaku apabila keperluan baru dimasukkan ke dalam projek selepas rekabentuk

sistem telah dipersetujui.

- Ini menyebabkan risiko terhadap kualiti produk dan jadual pembangunan sebenar.

Silver bullet syndrom

- Berlaku apabila pengurus atau pembangun sistem menjangkakan terdapat

metodologi atau peralatan baru yang boleh digunakan bagi menyelesaikan masalah

produktiviti.

- Kebiasaanya metodologi atau peralatan baru ini tidak akan dapat memberi

peningkatan sepertimana yang dijangkakan.

6.2 STRATEGI REKABENTUK

Tiga strategi rekabentuk yang boleh dipilih:

6.2.1 CUSTOM DEVELOPMENT IN-HOUSE

Membangunkan sendiri sistem dari awal / mula dengan melantik seorang SA atau

pengaturcara dalam syarikat.

Kebaikan & keburukan menggunakan strategi ini:

KEBAIKAN KEBURUKAN

Membenarkan perubahan dan kreativiti Memerlukan banyak masa dan usaha

Konsisten terhadap teknologi dan

standard yang sediada dlm syarikat

Memerlukan kemahiran yang mungkin

tidak ada pekerja

Meningkatkan kemahiran teknikal dan

pengetahuan pekerja

Menambahkan beban kerja yang sediaada

Memakan masa yang lebih lama daripada

yang dijadualkan

Risiko kegagalan yang tinggi

Menelan belanja (kos) yang lebih

Jadual 6.1: Kebaikan dan keburukan custom development in-house

BBAABB

66


32

6.2.2 PACKAGED SOFTWARE

Membeli pakej perisian yang telah tersedia dan boleh didapati utk kebanyakan

perniagaan.


KEBAIKAN KEBURUKAN

Telah diuji dan disahkan Tidak memenuhi keperluan perniagaan

Menjimatkan masa, tenaga dan kos Membenarkan sedikit sahaja perubahan

dibuat spt ubah parameter, antaramuka

dan lain-lain

Jadual 6.2: Kebaikan dan keburukan membeli packaged software

6.2.3 OUTSOURCE DEVELOPMENT TO THIRD PARTY

Mengupah third party, pembekal atau service provider luaran.


KEBAIKAN KEBURUKAN

Mengurangkan kos dan masa Kehilangan maklumat rahsia

Jarang berlaku kegagalan projek Pekerja hilang peluang pembelajaran

Hilang kawalan terhadap pembangunan

pada masa depan

Jadual 6.3: Kebaikan dan keburukan outsourcing to third party

Outsourcing memerlukan contract antara third party dan organisasi ini

Kebiasaannya akan melibatkan:

- Fixed-price

- Time and arrangements

- Value-added

6.3 PEMILIHAN STRATEGI REKABENTUK

Kriteria berikut perlu dipertimbangkan semasa pemilihan strategi rekabentuk dibuat:

KRITERIA

STRATEGI

CUSTOM DEVELOPMENT PACKAGED SOFTWARE OUTSOURCING TO THIRD

PARTY

Keperluan

perniagaan

Keperluan projek yg unik Keperluan projek tetap Keperluan projek < jelas

Jangkan masa Sangat fleksibel Pendek Pendek dan fleksibel

Pengalaman in-

house

Mempunyai pengalaman

teknikal & fungsian

Mempunyai pengalaman

fungsian sahaja

Tidak ada pengalaman

teknikal & fungsian

Kemahiran projek Mahu membangunkan

kemahiran diri

Kemahiran tidak

strategik

Kemahiran yg lebih

strategik

Pengurusan projek Ada pengurus &

metodologi yang jelas

Ada pengurus projek yg

akan bekerjasama dgn

third party

Ada pengurus projek yg

mahir utk urus skop

projek yg di outsourced.

Jadual 6.4: kriteria pemilihan strategi rekabentuk


33

6.4 MEMILIH STRATEGI PENCAPAIAN

Setelah pemilihan strategi rekabentuk dibuat, pemilihan strategi pencapaian dilakukan dengan

membangunkan matriks alternatif dengan mengambilkira:

Apakah peralatan & teknologi yang diperlukan utk bangunkan projek custom?

Adakah pembekal mengahsilkan produk yang menepati kehendak perniagaan?

Apakah servis yang boleh diberikan oleh pembekal jika projek di outsourced kan?

Matriks alternatif menggabungkan beberapa analisis ketersauran dlm satu matrik.

Disertakan dengan kebolehupayaan organisasi dari segi teknikal dan belanjawan.

Memberikan nilai (weight) bagi menunjukkan kepentingan sesuatu kriteria.

Memberi markah (scores) bagi menunjukkan keberkesanan alternatif terhadap kriteria.


34

RREEKKAABBEENNTTUUKK SSEENNIIBBIINNAA 7.0 PENGENALAN

Rekabentuk senibina bertujuan merancang bagaimana sistem diagihkan ke semua komputer dan

perkakasan serta perisian yang akan digunakan. Spesifikasi perkakasan dan perisian pula menerangkan

komponen perkakasan dan perisian lengkap bagi membantu mereka yang dipertanggungjawabkan

membeli produk tersebut.

7.1 ELEMEN-ELEMEN REKABENTUK SENIBINA

7.1.1 KOMPONEN-KOMPONEN SENIBINA

4 fungsi asas perisian sistem:

Simpanan data-ERD

Logik capaian data

- Proses yang diperlukan untuk mencapai data yang disimpan dalam

pangkalan data.

- Capaian data menggunakan SQL.

Logik aplikasi

- Proses logical sesebuah aplikasi.

- Menggunakan DFD dan keperluan fungsi.

Logic persembahan/antaramuka

- Memaparkan maklumat dan arahan proses pengguna.

3 komponen perkakasan sesebuah sistem ialah:

Pelanggan/client

- Peranti input/output yang diperlukan oleh pengguna seperti PC, laptop,

peranti mudahalih, telefon bimbit.

Pelayan/ server

- Komputer berkeupayaan tinggi yang menyimpan perisian.

- Boleh dicapai oleh ramai pelanggan.

- Beberapa jenis pelayan ialah seperti kerangka utama, mini komputer

dan mikro komputer

Rangkaian/network

- Merangkaikan komputer dan perkakasannya.

7.1.2 SENIBINA APLIKASI SISTEM

Terdapat tiga jenis senibina aplikasi sistem:

Senibina berasaskan pelayan

Senibina berasaskan pelanggan

Senibina berasaskan pelayan-pelanggan

- Senibina berasaskan pelayan-pelanggan 2 paras



BBAABB

77


35

Rajah 7.1: Senibina berasaskan pelayan

Rajah 7.2: Senibina berasaskan pelanggan

7.3: Senibina berasaskan pelayan-pelanggan 2 paras

Rajah 7.4: Senibina berasaskan pelayan-pelanggan 3 paras

Application Server (Microcomputer)

Database Server (Microcomputer, minicomputer or mainframe)

Data access logic

Data stotage

Client (Microcomputer

)

Application logic Presentation logic

Client (Microcomputer)

Server (Microcomputer, ,minicomputer) or mainframe)

Data access logic

Data stotage

Presentation logic Application logic


Presentation logic Application logic Data access logic

Server (Microcomputer)

Data stotage

Client/Terminal Server/Host (Mainframe Computer)

Client/Terminal

Presentation logic Application logic

Data access logic Data stotage


36

7.1.3 CIRI / SIFAT SENIBINA PELAYAN-PELANGGAN

KEBAIKAN KEBURUKAN

Kebolehukuran – senang tambah atau

kurangkan ruang storan & keupayaan proses

Kekompleksan

Compatible dgn pelbagai produk @

pembekal

Memerlukan teknik & bahasa

pengaturcaraan yang baru /kompleks

Meningkatkan kemodularan bg web based

system

Sukar utk membuat pengemaskinian

Tiada titik kegagalan

Jadual 7.1: Ciri-ciri senibina pelayan-pelanggan

7.2 SPESIFIKASI PERKAKASAN DAN PERISIAN

Digunapakai apabila perkakasan dan perisian baru perlu dibeli.

Biasanya dikendalikan oleh Purchasing Department.

Keperluan perkakasan adalah seperti:

Operating systems

Training

Warranty

Maintenance

Licensing

Keperluan perisian pula adalah seperti:

Server/clients

Software configurations

Peripherals and backup devices

Rajah 7.5: Senibina berasaskan pelayan-pelanggan 4 paras

Web Server (Microcomputer)

Data access logic

Data stotage


Application logic Presentation logic

Application logic

Application Server (Microcomputer)

Database Server (Microcomputer,

Minicomputer, Mainframe computer


37

RREEKKAABBEENNTTUUKK AANNTTAARRAAMMUUKKAA PPEENNGGGGUUNNAA

8.0 PENGENALAN

Mekanisme navigasi membolehkan pengguna memberitahu sistem melaksanakan tugas. Mekanisme input

mendefinisikan bagaimana sistem mendapatkan maklumat. Manakala navigasi output pula

mendefinisikan bagaimana sistem memberikan maklumat kepada pengguna atau sistem lain.

8.1 DEFINISI

Antaramuka pengguna merujuk kepada bagaimana sistem berinteraksi dengan entiti luaran.

Antaramuka sistem pula merujuk kepada bagaimana sistem bertukar maklumat dengan sistem

lain.

8.2 PRINSIP ANTARAMUKA PENGGUNA

Terdapat 6 prinsip antaramuka pengguna meliputi:

Layouts

Content awareness

Aesthetics

User experience

Consistency

Minimal user effort

8.2.1 LAYOUT

Skrin antaramuka terbahagi kepada 3:

Navigation area (top)

Status area (bottom)

Work area (middle)

Maklumat boleh dipaparkan pada beberapa kawasan (area).

Kawasan yang selalu digunakan harus dikumpulkan bersama.

Kawasan dan maklumat harus meminimakan pergerakan pengguna, maka kawasan

perlulah konsisten dari segi:

Saiz

Bentuk

Kawasan masukan data

Laporan yg diperolehi daripada data yg dicapai

BBAABB

88


38

Rajah 8.1: Layout and navigation area

8.2.2 CONTENT AWARENESS

Antaramuka perlu mempunyai tajuk.

Menu perlu memaparkan:

Di mana pengguna berada

Dari mana pengguna datang utk sampai ke tempat sekarang (semasa)

Maklumat haruslah jelas.

Penggunaan objek yang sesuai utk setiap medan (fields).

Mempunyai tarikh dan versi sistem utk memudahkan pengguna.

8.2.3 AESTHETICS

Antaramuka perlu kelihatan menarik dan berfungsi kpd pengguna.

Elakkan memuatkan terlalu banyak maklumat.

Rekabentuk teks dengan teliti seperti:

Berhati-hati terhadap font type dan font size

Elakkan penggunaan capital letters

Penggunaan warna dan corak:

Uji kualiti warna dgn menggunakannya pada antaramuka

Gunakan warna membezakan mengkategorikan item

8.2.4 CONSISTENCY

Membolehkan pengguna menjangkakan apa yg akan berlaku.

Mengurangkan learning curve.

System navigation

Section

navigation

Page navigation


39

Mengekalkan kekonsistenan pd level yg berlainan:

Kawalan navigasi

Terminologi

Rekabentuk laporan dan borang

8.2.5 USER EXPERIENCE

Sejauh mana sistem mudah utk dipelajari oleh pengguna baru?

Sejauh mana sistem mudah utk dipelajari oleh pengguna mahir?

Pertimbangkan penggunaan shortcuts utk pengguna mahir.

Mengadakan latihan bg membantu pekerja jika antaramuka sistem tidak teliti @ < jelas.

8.2.6 MINIMAL USER EFFORTS

Mengamalkan peraturan 3 klik (3 clicks rule):

Pengguna sepatutnya boleh bergerak dari mula/menu utama sistem kepada

maklumat/menu yg dikehendaki tidak melebihi 3 kali klik sahaja.

8.3 PROSES REKABENTUK ANTARAMUKA PENGGUNA

5 langkah rekabentuk antaramuka pengguna:

Rajah 8.2: Proses rekabentuk antaramuka pengguna

8.3.1 USE SCENARIO DEVELOPMENT

Garis kasar langkah-langkah perlaksanaan kerja.

Menggunakan bahasa yg mudah difahami dgn mengaitkan dgn use case dan DFD.

8.3.2 INTERFACE STRUCTURE DESIGN- ISD

Diagram yg memaparkan bagaimana skrin, borang dan laporan dihubungkaitkan.

Memaparkan bagaimana pengguna bergerak drp stau bahagian ke bahagian yg lain.

Sama seperti DFD (guna kotak dan garis).

Kotak skrin

Garis menunjukkan pergerakan drp satu skrin ke skrin yg lain.

1. Use Scenario

Development

2. Interface

Structure Design

5. Interface Evaluation

4. Interface Design

Prototyping

3. Interface Standard Design


40

Tidak ada format atau peraturan khas.

Rajah 8.3: Contoh ISD

8.3.3 INTERFACE STANDARD DESIGN

Elemen-elemen asas dlm aplikasi skrin, borang dan laporan.

Merangkumi

Objek antaramuka

Butang action antaramuka

Ikon-ikon antaramuka

Templet antaramuka

Metafor antaramuka (shopping cart, checkbook, desktop)

8.3.4 INTERFACE DESIGN PROTOTYPING

Sebuah mock-up atau simulasi utk skrin, borang dan laporan sistem.

Kaedah yg digunakan seperti:

Papan cerita (storyboard)

Prototaip HTML

Prototaip bahasa

Prototaip rekabentuk antaramuka skrin utama bagi sistem:

Rajah 8.4: Contoh prototaip rekabentuk antaramuka

1.1 Senarai pelajar

berdaftar

2.1 Rekod maklumat

projek

2.2 Senarai pelajar yang

diselia

3.1 Senarai

projek

3.2 Tempahan

projek

1. Sistem Tempahan Projek Tahun Akhir

1. Ketua Jabatan 2. Penyelia Projek 3. Pelajar

KETUA JABATAN

PELAJAR

PENYELIA PROJEK

KELUAR


41

8.3.5 INTERFACE EVALUATION

4 jenis penilaian antaramuka:

Penilaian heuristics

- Membandingkan rekabentuk dgn checklist

Penilaian walkthrough

- Pasukan pembangun sistem membuat simulasi berdasarkan komponen

antaramuka

Penilaian interaksi

- Pengguna mencuba sistem sendiri

Pengujian usability

- Ujian makmal yg memerlukan kos yg mahal

8.4 PRINSIP ASAS REKABENTUK NAVIGASI

Membuat andaian bahawa pengguna:

Belum lagi membaca manual sistem

Belum lagi menghadiri latihan

Tidak menerima bantuan drp pihak lain

Semua kawalan harus jelas, mudah difahami dan diletakkan pd lokasi skrin yg bersesuaian.

Mengelakkan pengguna melakukan kesalahan seperti:

Menghadkan pilihan

Tidak memaparkan arahan yg tidak boleh digunakan

Mengesahkan tindakan (action) yg penting

Memudahkan baikpulih kesilapan pengguna dibuat.

Konsisten dlm penggunaan bahasa dan tatabahasa.

8.4.1 JENIS-JENIS KAWALAN NAVIGASI

Terdapat 3 jenis kawalan navigasi:

Bahasa

- Juga dikenali sebagai set arahan.

- Hanya sesuai untuk pengguna yang berpengalaman kerana ia memerlukan

pemahaman mengenai sintaks arahan.

- Terdapat 3 jenis iaitu:

o Struktur Inggeris

o Sintaks Mnemonics

o Sintaks Bahasa Tabii

Menu

- Dipaparkan secara melintang pada bahagian atas skrin atau tetingkap.

- Disusun dari kiri ke kanan bergantung kepada frekuensi pemilihan.

- Digunakan untuk mengenalpasti tindakan yang biasa dan kerap kali

dilakukan oleh pengguna dalam aplikasi.

- Kebaikan:

o Mudah dilihat oleh pengguna

o Lokasi yang konsisten

o Senang untuk dipilih melalui papan kekunci atau tetikus


42

Manipulasi terus

- Guna perwakilan grafik / ikon untuk mewakilkan pilihan.

- Kebaikan:

o Mudah untuk pengecaman pengguna

o Bantu pengguna ingat dan kenal fungsi yang ada.

- Kelemahan:

o Kadangkala imej tidak menggambarkan fungsi yang sepatutnya.

8.5 PRINSIP ASAS REKABENTUK INPUT

Matlamat ialah utk memudahkan pengambilan maklumat yg tepat utk sistem.

Bergantung kpd jenis input yg digunakan.

2 jenis kaedah kemasukan data:

8.5.1 KAEDAH DALAM TALIAN

Kaedah kemasukan data secara langsung sebaik shj berlaku transaksi.

Menggunakan media kemasukan iaitu terminal paparan/skrin dan papan kekunci.

Kebaikan:

Tidak memerlukan operator kemasukan data.

Tidak perlu merekod data ke dalam medium terlebih dahulu.

Jika ada ralat pada data, boleh dikesan dari awal.

Murah berbanding pemprosesan berkelompok.

Kelemahan:

Memerlukan interaksi antara manusia.

Untuk memasukkan data yang banyak akan memerlukan banyak CRT monitor dan

operator.

8.5.2 KAEDAH KELOMPOK

Kaedah tradisional yang paling biasa digunakan.

Dokumen sumber akan dikumpulkan dan akan diserahkan kepada operator kemasukan

data secara berkala.

Operator akan memasukkan data menggunakan peranti input.

Media kemasukan input ialah key-to-disk atau key-to-tape.

Jika terdapat ralat, data boleh diperbetulkan kerana data disimpan sementara dalam

penimbal sebelum diproses.

8.5.1 PENGAMBILAN DATA DARI SUMBER

Dapat mengurangkan kerja-kerja berulang.

Mengurangkan masa pemprosesan dan kos.

Mengurangkan kemungkinan berlakunya ralat.

8.5.2 PENGAUTOMASIAN SUMBER DATA

Dilakukan menggunakan teknologi berikut:

Biometrik

- Mengenalpasti input berdasarkan ciri unik pada manusia seperti cap jari, retina

mata dan corak suara.

- Mempunyai sensor yang boleh membezakan ciri-ciri unik untuk tujuan

pengesahan.


43

Magnetik

- Menggunakan kad jalur magnetik.

- Digunakan secara meluas dalam industri perbankan.

- Contohnya, penggunaan kad pekerja atau kad kredit.

Optik

- Terdiri daripada DUA(2) kaedah iaitu:

o Bar code

- Banyak digunakan dalam sistem Point-Of-Sales di pasaraya.

- Pembaca laser akan membaca bar code dan menghantar data

kod tersebut ke komputer untuk diproses.

o Optical mark form

- Dokumen sumber (kertas OMR) digunakan sebagai medium

input.

- Dibaca oleh OMR atau OCR.

Kad pintar

- Sama seperti magnetic card.

- Bezanya, ia mempunyai mikro pemproses, memori dan bateri.

- Contohnya, penggunaan kad pelajar, kad kesihatan atau pasport.

Sentuhan

- Menggunakan skrin sentuh, butang atau pen sentuh.

- Popular digunakan di restoran bagi mengambil pesanan.

- Digunakan untuk mengesahkan tandatangan.

Elektromagnetik (Radio frequency identification tags - RFID)

- Menggunakan frekuensi radio bagi mengenalpasti objek fizikal.

- Melibatkan pemasangan antena atau tag pada obek tersebut.

- Tag mengandungi memori yang digunakan bagi mengesan objek.

- Tag hanya boleh dibaca apabila objek berada dalam kawasan medan

elektromagnetik.


44

8.5.3 JENIS-JENIS INPUT

Kawalan GUI untuk merekabentuk input diringkaskan dalam Jadual 8.1 berikut:

JENIS CIRI-CIRI BILA PENGGUNAAN PANDUAN REKABENTUK

TEXT

BOX

Kotak empat segi sama yg

ada caption.

Pengguna perlu menaip

data ke dlm kotak samada

dlm satu baris @ banyak.

Jika mempunyai banyak

baris, fungsi scrolling

digunakan.

Apabila had data input

tidak terbatas @ data

input tidak ada pilihan.

Contohnya: Nama &

Alamat.

Gunakan caption yang

bermakna.

Huruf pertama adalah

huruf besar.

Caption mestilah boleh

dilihat dgn jelas.

Saiz kotak cukup besar

bg data.

RADIO

BUTTON

Membenarkan pengguna

kenalpasti & pilih input

drp pilihan yg diberi.

Bulatan kecil diikuti

penerangan di sebelahnya.

Pengguna diberi pilihan

yg terhad.

Contohnya: Jantina.

Diletakkan melintang

dari kiri ke kanan.

Diguna utk soalan yg

memerlukan jawapan yg

mudah.

CHECK

BOX

Terdiri daripada 2 kotak

empat segi diikuti

penerangan tekstual.

Selalunya soalan yg ada

pilihan jawapan ya atau

tidak.

Disusun secara melintang

dari kiri ke kanan.

LIST

BOX

Pengguna blh pilih nilai

dari satu set senarai

pilihan diberi.

Segi empat sama dgn

senarai pilihan jawapan.

Ada scroll bar.

Digunakan apb pilihan

terlalu banyak.

Huruf besar pd huruf

pertama perkataan.

Saiz yg cukup besar.

Senarai pilihan mengikut

abjad.

DROP

DOWN

LIST

Kotak segi empat sama yg

mempunyai butang kecil

disebelahnya.

Butang ini ada imej

downward pointing arrow.

Ada pilihan jawapan yg

banyak tetapi ruang utk

paparan adalah terhad.

Senarai pilihan

diletakkan di sebelah kiri

& butang jawapan

disebelah kanan.

COMBO

BOX

Gabungan text box dan list

box.

Pengguna diberi pilihan

utk masukkan input guna

keyboard @ pilih drp

senarai pilihan.

Rupa bentuk sama dgn

drop down list.

Digunakan apb ada

ruang yg terhad tetapi

pengguna dibenarkan

menaip sendiri jawapan

sekiranya tiada dlm

pilihan jawapan yg

diberi.

Sama seperti drop down

list.

SPIN

BOX

Sebaris kotak teks diikuti

dua butang kecill pd

bahagian atas dan bawah.

Membenarkan pengguna

memasukkan data @ pilih

daripada senarai.

Digunakan apb ingin

memilih input melalui

butang @ memasukkan

sendiri melalui

keyboard.

Perlu ada label yg dapat

mengenalpasti input

secara jelas.

Jadual 8.1: Kawalan rekabentuk input


45

8.5.4 LANGKAH-LANGKAH UNTUK REKABENTUK INPUT

Semak semula keperluan input yg telah dikenalpasti semasa analisis sistem.

Pilih jenis kawalan GUI yg akan digunakan mengikut kesesuaian data input.

Sediakan prototaip skrin input dan berikan kepada pengguna untuk dilihat dan diuji.

Jika perlu, rekabentuk dokumen sumber diuji dan disahkan.

Contoh rekabentuk input bagi Sistem Semakan JPN.

Rajah 8.5: Rekabentuk input bagi Sistem Semakan JPN

8.6 PRINSIP ASAS REKABENTUK OUTPUT

Output mewakili maklumat kepada pengguna sistem.

Dalam analisis sistem, kita mendefinasikan keperluan dan kehendak output.

8.6.1 JENIS-JENIS OUTPUT 3 jenis kategori output:

Output luaran

- Output yg keluar daripada sesebuah organisasi.

- Mengesahkan tindakan yg telah dilakukan oleh penerima

- Contoh: invois, paycheck, jadual kursus, tiket penerbangan dll.

Output dalaman

- Output yg dikeluarkan untuk kegunaan pemilik sistem dan pengguna

sistem yg berada dalam sesebuah organisasi.

- Terdapat TIGA (3) jenis output dalaman:

Laporan terperinci

o Laporan yg Iengkap & tidak mengandungi sebarang

penyembunyian maklumat.

Laporan ringkasan

o Mengorganisasikan maklumat dalam bentuk yg ringkas

supaya dapat dibaca dgn mudah oleh pengurus.

CARIAN

NAMA PENUH :

ALAMAT :

NO KAD PENGENALAN :

NO TELEFON :

NAMA SEKOLAH AKHIR :

TAHUN TAMAT :

SIMPAN KEMASKINI KEMBALI


46

Laporan pengecualian

o Laporan yg mengandungi maklumat yg ditapis & tidak

akan dipersembahkan kpd pengurus.

Output pusing balik

- Diimplementasikan dlm bentuk borang di mana bentuknya menyerupai

bentuk borang dlm sistem.

- Selalunya mempunyai 2 salinan iaitu salinan di bahagian atas diberi kpd

penerima & salinan di bawah utk disimpan oleh organisasi.

8.6.2 FORMAT OUTPUT

Format output merujuk kpd alat yg digunakan utk merekod data output.

Format persembahan data atau maklumat ialah seperti:

Tabular

- Gunakan lajur teks atau nombor.

- Maklumat dipersembahkan dlm bentuk lajur.

Zoned

- Meletakkan teks @ nombor dlm kawasan yg telah ditetapkan pada

borang atau skrin.

Graphic

- Menggunakan graf @ carta utk mempersembahkan maklumat seperti:

o Bar chart

o Column chart

o Pie chart

o Line chart

Narrative

- Guna ayat dan peranggan untuk gantikan teks, nombor dan gambar.

- Digunakan dalam surat perniagaan.

8.6.3 MEDIA OUTPUT

Media output pula merujuk kepada cara atau persembahan data seperti:

Kertas

- Paling murah & perlukan ruang storan yg banyak.

Filem

- Microfilem

Segulung filem yg diguna utk rekod data dlm saiz yg dikecilkan.

- Microfiche

Satu helaian filem yg boleh menyimpan banyak halaman output.

Video

- Paparan data secara visual melalui terminal @ mikrokomputer.


47

8.6.4 GARIS PANDUAN UNTUK REKABENTUK OUTPUT

Output mestilah mudah utk dibaca dan diterjemahkan.

Setiap laporan atau skrin output perlu ada tajuk.

Untuk kategori output yg banyak perlu memasukkan nama segmen.

Maklumat dlm kolum mesti disertakan tajuk

Mesti ada garisan atau border utk asingkan maklumat

Penjanaan output mestilah dalam masa yg singkat.

Pengagihan output mestilah berkesan supaya maklumat yg dikeluarkan benar-benar

dapat membantu pengguna.

Output yg dikeluarkan mestilah boleh diguna pakai oleh pengguna.

8.6.5 PROSES REKABENTUK OUTPUT

Kenalpasti output sistem dan kaji keperluan logikal.

Pilih media dan format output yang hendak digunakan.

Pemilihan dibuat berdasar jenis & tujuan output serta kebolehan teknikal dan ekonomi

Protaipkan output sistem kpd pengguna.

Contoh output ringkasan bagi Sistem Semakan JPN dlm bentuk salinan keputusan

Rajah 8.6: Salinan keputusan bagi Sistem Semakan JPN

Contoh output terperinci bagi Sistem Sewaan Kereta.

Rajah 8.7: Output terperinci bagi Sistem Sewaan Kereta

ALYA QISTINA BT ZUBAIR

053107-03-6844

NAMA PENUH :

NO KAD PENGENALAN :

STATUS :

LOKASI :

LAYAK / TIDAK LAYAK

DEBALLI BOAT VILLA, BESUT

TARIKH: 20 DISEMBER 2006

Tarikh Hari Bil Jumlah (RM)

1/7/06 Isnin 1 140.00

2 200.00

3 45.00

2/7/06 Selasa 1 80.00

2 90.00

3/7/06 Rabu 1 150.00

2 250.00

7/7/06: 10 pm

SISTEM SEWAAN KERETA

Laporan Uusniaga Mingguan

Bertarikh: 1/7/06 – 7/7/06


48

RREEKKAABBEENNTTUUKK PPRROOGGRRAAMM

9.0 PENGENALAN

Rekabentuk program merupakan langkah terakhir setelah selesai rekabentuk input/output dan

antaramuka. Dalam fasa ini menentukan bagaimana spesifikasi program dipersembahkan kpd

pengaturcara utk tujuan implementasi. Rekabentuk program terbahagi kepada modular dan packaging.

9.1 REKABENTUK BERSTRUKTUR

Memecahkan program kepada satu hirarki modul yang memudahkan implementasi dan

penyelenggaraan aturcara.

Program direkabentuk melalui kaedah atas bawah.

Alatan yang digunakan ialah carta struktur dan DFD.

9.1.1 CARTA STRUKTUR

Teknik rekabentuk program yg penting yg menunjukkan semua komponen kod dlm

format hirarki iaitu jujukan, ulangan dan pilihan.

Jujukan

- Apakah susunan komponen?

Pilihan

- Apakah syarat-syarat pilihan komponen?

Ulangan /iterasi

- Berapakah kekerapan komponen?

9.1.2 MEMBINA CARTA STRUKTUR

Proses dalam DFD akan membentuk satu modul dalam carta struktur.

Afferent process

- Sediakan input kpd sistem

Central process

- Laksanakan operasi sistem kritikal

Efferent process

- Mengendalikan sistem output

DFD hanya digunakan untuk memodelkan sistem kepada pengguna bukan pengaturcara.

Paras-paras DFD boleh berinteraksi dgn hirarki carta struktur.

9.1.3 JENIS-JENIS CARTA STRUKTUR

Carta struktur terbahagi kepada 2:

Struktur transaksi

- Modul kawalan yg memanggil beberapa modul subordinat di mana setiap

modul melaksanakan transaksinya sendiri.

- Setiap subordinat melaksanakan langkah dlm menukarkan input kpd

output.

BBAABB

99


49

Struktur ubah

- Modul kawalan yg memanggil beberapa subordinat secara berjujukan.

Struktur ubah dan transaksi ditunjukkan dalam rajah berikut:

Rajah 9.1: Contoh struktur transaksi

Rajah 9.2: Contoh struktur ubah


50

9.2 LANGKAH-LANGKAH PEMBINAAN CARTA STRUKTUR

Kenalpasti modul paras tertinggi dan pecahkan kpd paras terendah.

Tambahkan penghubung kawalan.

Tambahkan couples.

Kaji atau semak beberapa kali hingga lengkap.

9.3 UKURAN KUALITI CARTA STRUKTUR

Terdapat DUA (2) ukuran untuk mengukur kualiti carta berstruktur iaitu coupling dan cohesion.

9.3.1 COUPLING

Merujuk kepada tahap kebergantungan yang wujud antara modul.

Terdapat beberapa jenis coupling:

Data coupling

- Berkomunikasi melalui penghantaran data.

Stamp coupling

- Berkomunikasi dalam bentuk struktur data atau rekod.

Control coupling

- Berkomunikasi melalui penghantaran maklumat kawalan atau flag.

Common coupling

- Merujuk kepada kawasan data global yg sama.

Content coupling

- Satu modul mengubahsuai kandungan procedural modul yg lain.

9.3.2 COHESION

Menentukan modul manakah yang saling berkait fungsinya.

Jenis-jenis cohesion ialah:

Functional

- Modul yg melakukan satu fungsi tunggal yg jelas.

Communicational

- Modul dimana arahannya melaksanakan tugas berlainan tetapi

menggunakan kumpulan data yg sama.

Logical

- Arahan yg saling berkait kerana berada dalam fungsi / kelas logikal yg

sama.

Sequential

- Modul di mana arahannya berkait kerana output dari satu arahan

digunakan untuk input pada arahan berikutnya.

Coincidential

- Arahan yg ada sedikit atau tiada langsung hubungan perkaitan antara

satu masa lain.

Temporal

- Arahan yg dikombinasikan dlm satu modul disebabkan oleh masa.


51

Contoh carta struktur yg lengkap ditunjukkan dalam rajah di di bawah:

Rajah 9.3: Contoh carta struktur yang lengkap


52

IIMMPPLLEEMMEENNTTAASSII

10.0 PENGENALAN

Fasa ini adalah peringkat di mana sistem dibangunkan berdasarkan jepada spesifikasi yang telah

diperolehi dan dirangka dengan menggunakan kaedah pembangunan tertentu. Dalam fasa ini juga sistem

yang telah siap dibina akan dipasang dan diserahkan kepada pengguna untuk diguna pakai.

10.1 PERINGKAT IMPLEMENTASI

Implementasi sistem merupakan satu peringkat di mana sistem akan dibangunkan dan

diserahkan kepada pengguna untuk diguna pakai.

Terdapat DUA (2) peringkat dalam fasa ini iaitu:

Peringkat pembinaan sistem

- Aktiviti yang terlibat ialah:

o Bina dan uji rangkaian sistem (jika perlu).

o Bina dan uji pangkalan data.

o Pasang dan uji pakej perisian yang baru (jika perlu).

o Menulis dan menguji program.

Peringkat penyerahan sistem / pemasangan sistem

- Aktiviti yang terlibat ialah:

o Menguruskan strategi /peralihan sistem.

o Memasang pangkalan data.

o Melatih pengguna sistem.

o Menguruskan perubahan.

10.2 STRATEGI PEMBINAAN PROGRAM

Terdapat TIGA (3) aktiviti:

Mengagihkan tugas pengaturcaraan

- Mengagihkan tugas / modul kpd pasukan pembangun sistem.

- Lebih ramai pengaturcara ditugaskan maka lebih lama masa diambil utk sistem

siap.

Mengkoordinasikan aktiviti

- Mengadakan pertemuan atau mesyuarat mingguan utk mengetahui dan

berbincang tentang perkembangan sistem.

Menguruskan jadual

- Bagaimana utk kawal jadual yg telah siap diatur?

- Scope creep Berlaku apabila keperluan baru dimasukkan ke dlm projek

selepas rekabentuk sistem telah dipersetujui.

BBAABB

1100


53

10.3 STRATEGI PENGUJIAN SISTEM

Terdapat LIMA (5) jenis ujian:

Ujian aturcara / stub

- Untuk memastikan aturcara yang dibangunkan dapat berfungsi seperti spesifikasi

yang dikehendaki.

- Ini meliputi ujian struktur kawalan sblm semua modul ditulis.

Ujian modul / unit

- Sistem akan dibangunkan secara bermodular.

- Ujian ini memastikan setiap modul/unit berfungsi seperti yang dikehendaki.

Ujian sistem

- Ujian bg memastikan perisian berjalan lancar dan melibatkan keseluruhan

sistem atau gabungan modul yang ada.

Ujian penerimaan

- Ujian ini melibatkan pengguna yang akan memastikan sistem memenuhi

kehendak organisasi

- Ia menentukan samada sistem boleh diguna pakai atau perlu diubah.

- 2 fasa pengujian penerimaan ialah beta dan alfa.

Ujian integrasi

- Uji interaksi antara modul bg memastikan ia mampu berinteraksi dgn modul

lain.

10.4 STRATEGI PERALIHAN SISTEM

Perlu disediakan plan penukaran sistem jika sistem perlukan penggantian.

Membuat pemasangan sistem pangkalan data.

Peralihan sistem terbahagi kpd 4:

Peralihan terus

- Pengguna beralih menggunakan sistem baru sepenuhnya.

Peralihan berfasa/berperingkat

- Pengguna menggunakan sistem baru dalam tahap demi tahap.

Sistem Lama

Sistem Baru

Sistem Lama (Lokasi 1 )

Sistem Lama ( Lokasi 2 )

Sistem Baru ( Lokasi 3 )


54

Peralihan pilot/perintis

- Sistem digunakan oleh beberapa pengguna sahaja sebagai percubaan.

Peralihan bersiri

- Sistem baru dan lama beroperasi serentak dalam tempoh masa tertentu sehingga

pengguna puas hati.

10.5 STRATEGI PENGENDALIAN LATIHAN

Tentukan setiap latihan yang akan diberikan.

Menyediakan sesi latihan untuk pengguna dan menentukan siapa yang akan memberikan latihan.

Mewujudkan objektif latihan.

Menggunakan kaedah latihan tertentu.

Demonstrasi

Seminar

Hands-on

Memilih pusat latihan bersesuaian.

On-site training (training di buat di tempat kerja atau opis)

Off-site training (training di buat di resort atau di hotel atau selain dari tempat kerja)

Menyediakan bahan latihan atau dokumentasi.

Manual

Computer-based training

10.6 STRATEGI PENYELENGGARAAN SISTEM

Stratetegi yang perlu dilakukan semasa penyelenggaraan sistem ialah:

Mengenalpasti masalah

- Meneliti masalah atau laporan ralat yg diperolehi dari pengguna.

Mengesahkan masalah

- Mengesahkan dan menguji komponen masalah tertentu.

Menentukan aturcara

- Meneliti di mana masalah perlu dibaiki pd sistem terutama aturcara yg

terlibat dgn masalah tersebut.

Mengemaskini dan menguji aturcara

- Melakukan perubahan pada aturcara diikuti dgn pelbagai siri ujian.

Mengemaskini dokumentasi

- Mengemaskini dokumentasi, nyatakan bila, kenapa & siapa yg membuat perubahan.

Sistem Lama

Sistem Baru

Sistem Lama

Penukaran Sistem


55

10.7 PERMASALAHAN FASA SOKONGAN

Terdapat pelbagai masalah yang sering dihadapi semasa fasa sokongan.

Antaranya adalah:

Penyelenggaraan

Pemulihan sistem

Bantuan kepada pengguna

Penambahan pada sistem baru

Merombak semula sistem (kejuruteraan semula)

notes [2012]

Documents