nata bab 5

8/7/2019 Nata Bab 5

1/15

BAB 5 : KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK MINAT SYARIKAT

BORNEO UTARA BRITISH

OBJEKTIF PEMBELAJARAN

Memerihalkan pertapakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

di Sabah

Menerangkan usaha SBUB mengukuhkan kuasa di Sabah

Menganalisis usaha SBUB mengeksploitasi hasil bumi Sabah

Menerangkan perubahan sosial yang dilaksanakan oleh SBUB di

Sabah

NILAI PATRIOTISME

Kebijaksanaan dalam membuat keputusan yang menguntungkan

negara

Berfikiran strategik dalam perancangan

Memanfaatkan aset negara

Berwaspada terhadap unsur-unsur luar

SEJARAH T2 LIM CHIN GUAN SMJK PULAU SEBANG 58

8/7/2019 Nata Bab 5

2/15

PETA KONSEP BAB 5


KEKAYAAN EKONOMI SABAH

MENARIK MINAT SYARIKATBORNEO UTARA BRITISH

5.1 SBUB Bertapak di Sabah 5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil

Bumi Sabah

5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa diSabah

5.4 Perubahan Sosial SBUB diSabah

Alfred Dent

W.H. Treacher

8/7/2019 Nata Bab 5

3/15

BAB 5 : KEKAYAAN EKONOMI SABAH MENARIK MINAT SYARIKAT

BORNEO UTARA BRITISH

5.1 SBUB Bertapak di Sabah


Sultan Brunei

Pada tahun 1865, Sultan Brunei memberi konsesi tanah diSabah kepada wakil Amerika Syarikat, C.L. Moses

Tem oh sewaan : 10 tahun

Moses menjual konsesi tersebut kepada The American Trading

Company yang diketuai J.W.Torrey dan T.B. Harris

C.L.Moses

Torrey & Harris

Gagal memajukan kopi dan tebu di Kimanis

Menjual haknya kepada Von Overbeck

Overbeck

Menghadapi masalah modal

Alfred & Edward Dent

Meminjamkan wang kepada

Overbeck pada 1877

W.H. Treacher

Gabenor Labuan, Treacher bersetuju membantu Overbeck

memperbaharui tempoh pajakan daripada Sultan Brunei

dengan syarat syarikat yang ditubuhkan diletakkan di bawahkekuasaan British

8/7/2019 Nata Bab 5

4/15


Sultan Brunei

Pada tahun 1877, Sultan

Brunei, Sultan Abdul

Mumein memperbaharuipajakan dengan Overbeck

dan Dent

Dalam perjanjian ini,baginda menyerahkan tanah

antara Teluk Kimanis dan

Sungai Sibuku

Sultan Sulu

Pada tahun 1878, Overbeck

dan Dent menandatangani

perjanjian dengan SultanJamalul Alam kerana

sebahagian daripada

wilayah adalah di bawahKesultanan Sulu

Baginda menyerahkan

kawasan dari Sungai

Pandasan hingga ke SungaiSibuku

Overbeck

Pada 1880, Overbeck menjual semua haknya kepada Alfred

dan Edward Dent

Persatuan Sementara

Dent menubuhkan Persatuan Sementara Borneo Utara British

Berhad Saham syarikat dijual kepada rakyat British bagi menambahkan

modal perniagaan

Persatuan ini berusaha mendapatkan Piagam Diraja daripada

kerajaan British untuk memperkukuh kedudukan dan memajukan

perniagaan

Syarikat Berpiagam

Pada November, 1881, kerajaan British menganugerahkan piagamkepada Persatuan Sementara Borneo Utara British Berhad

Pada 1882, syarikat itu dinamakan Syarikat Borneo Utara British

Melalui piagam ini, SBUB berkuasa mentadbir Sabah

Sir Rutherford Alcocok menjadi Presiden pertama dan Alfred Dent

dilantik sebagai Pengarah Urusan

8/7/2019 Nata Bab 5

5/15


Syarikat

Pemberian

Piagam

Diraja

SBUB tidak boleh

menyerahkan wilayah

kepada sesiapa tanpa

persetujuan daripadakerajaan British

SBUB hendaklah

memerintah Sabah

dengan adil dan saksama

SBUB mesti melantik

pentadbir daripada

pegawai yang diakuioleh kerajaan British

SBUB hendaklah

memelihara agama, adat

resam dan undang-undang penduduk

tempatan

SBUB mesti menerima

nasihat daripada

kerajaan British

Kesan Pemberian Piagam

SBUB Kerajaan British

SBUB berkuasa mentadbir

Sabah

Sir Rutherford Alcocok

menjadi Presiden pertama

Alfred Dent dilantik sebagai

Pengarah Urusan

British dapat memperluaskan

pengaruhnya

Dapat menghalang kuasa

Barat lain bertapak di Sabah

Menandatangani Perjanjian

Perlindungan Borneo Utarapada tahun 1888 yang

menjadikan Sabah negerinaungan British

British bertanggungjawab

terhadap hal ehwal luar Sabah

8/7/2019 Nata Bab 5

6/15

5.2 SBUB Mengukuhkan Kuasa Di Sabah


LEMBAGA PENGARAH

(Di London)

Pemegang

Amanah

Bertanggungjawab kepada

Gabenor

Setiausaha Kerajaan

Majlis

Penasihat

Bertanggungjawab

kepada

Menasihati

Ketua-Ketua Jabatan Residen

Pegawai Daerah

Ketua Anak Negeri

Ketua Kampung

Carta Organisasi Pentadbiran SBUB

8/7/2019 Nata Bab 5

7/15

Jawatan Keterangan

Lembaga Pengarah Bertanggungjawab kepada Pemegang Saham

Majlis Penasihat 1. Menasihati Gabenor dalam hal pentadbiran.2. Ditubuhkan pada 1883

3. Ahli Majlis : Setiausaha Kerajaan, Bendahari dan

Ketua Pasukan Keselamatan

Gabenor 1. Mengetuai pentadbiran Sabah

2. Bertanggungjawab kepada Lembaga Pengarah diLondon.

3. Gabenor pertama : W.H. Treacher

Ketua Jabatan 1. Mengetua Jabatan Pos, Buruh, Polis, Buruh dan

Tanah dan Ukur.2. Jabatan kerajaan diwujudkan untuk melicinkan

pentadbiran

Residen 1. Menjadi ketua pentadbir di peringkat residensi.

2. Sabah dibahagi kepada beberapa residensi untuk

memudahkan urusan pentadbiran3. Pada peringkat awal hanya terdapat dua residensi :

Residensi Pantai Barat dan Residensi Pantai Timur

4. Pada 1935 menjadi empat residensi : ResidensiSandakan, Tawau, Pantai Barat dan Pedalaman

Pegawai Daerah 1. Menjadi ketua pentadbir di peringkat daerah.2. Pegawai daerah berbangsa Eropah

3. Berperanan sebagai :

a) majistretb) memungut cukai

c) bendahari daerah

d) pegawai buruhe) ketua pentadbir semua jabatan di peringkat

daerah

Timbalan PenolongPegawai Daerah

1. Diperkenalkan pada 19152. Disandang penduduk tempatan


8/7/2019 Nata Bab 5

8/15

Ketua anak Negeri 1. Bergelar Orang Kaya-Kaya (OKK)

2. Diberi surat kuasa yang membolehkan merekamenguruskan hal berkaitan dengan masyarakat

tempatan

3. Tugas :

a) membantu Pegawai Daerah dalampentadbiran

b) bertanggungjawab menjaga keamananc) menguruskan pembahagian tanah

d) mengutip cukai

e) memajukan pertanian

Ketua Kampung 1. Bergelar Orang Tua

2. Peranan :a) menguruskan hal ehwal kampung

b) menjaga keamanan

c) membantu memajukan perdagangand) melaporkan kepada Pegawai Daerah tentang

kes-kes kecurian dan wabak penyakit

e) menjaga keselamatan kampung

Sebab SBUB Kekalkan Penglibatan Peribumi Dalam Pentadbiran Daerah dan

Kampung

Mereka memahami adat dan budaya masyarakat tempatan

SBUB tidak mampu menggaji ramai pegawai Eropah

SBUB menghadapi masalah kewangan

Mahkamah Di Sabah

Mahkamah Majistret Mahkamah Mahkaman Anak Negeri

Pegawai Daerah Hakim Dilantik dari kalangan Ketua Anak

Negeri yang arif dalam bidangagama Islam dan adat

Mengendalikan kes berat : kespembunuhan, penculikan dan

rompakan

Bidang Kuasa Mengendalikan kes peribumi yangberkaitan dengan undang-undang

Islam dan hukum adat


8/7/2019 Nata Bab 5

9/15

5.3 SBUB Mengeksploitasi Hasil Bumi Sabah

Kegiatan Hasil Keterangan

Kegiatan

Tradisional

Sarang burung Merupakan hasil ekspot tradisional

SBUB yang menguntungkan Pada 1926 : espot berjumlah 125 000

dolar

Terdapat di Gua Gomantang, Gua

Magdalene, Gua Kuamat

Pokok lanut Dikenali abaka, manila hemp atau musa

textiles

Hudip meliar di kawasan pamah dan

lembah

Dijadikan tali kapal

Diekspot ke Eropah

Rotan Diekspot dalam bentuk perabot, tikar

dan tongkat

Sagu/rumbia Merupakan tanaman tradisional Sabah

Hidup subur di kawasan berpaya dimuara sungai

SBUB menggalakkan rakyat

mengusahakannya secara komersial

kerana berharga mahal di pasaran dunia Pada 1888 : nilai ekspot ialah 93 433

dolar

Sagu mentah diekspot ke Singapura dan

Eropah

Trepang, sirip

ikan yu dan

mutiara

Diusahakan masyarakat Bajau

Trepang mendapat permintaan tinggi diChina

Sebab SBUB Menggalakkan Keluaran Hasil Tradisional

Dapat mengenakan cukai seperti cukai tanah, kepala, lesen perahu dan senjata

Dapat mengatasi masalah kewangan SBUB


8/7/2019 Nata Bab 5

10/15


Pertanian

Dagangan

Sebab Diusahakan :

1. meningkatkan keuntungan SBUB

2. Sabah mempunyai tanah yang luas dan subur

Tanaman dagangan penting kerana mutu tembakau Sabahadalah yang terbaik di dunia

Mendapat pasaran di Belanda dan Amerika Syarikat

Digunakan untuk membuat cerut

Diusahakan di Pulau Banggi, Teluk Marudu, Lahad Datu,

Tawau dan Sandakan

Usaha menggalakan tanaman tembakau : SBUBmengecualikan cukai ekspot kepada peladang tembakau

Hasil ekspot pada 1902 : bernilai lebih dua juta dolar

Tembakau

Getah

Usaha SBUB menggalakkan penanaman getah :a) membina landasan kereta api meningkatkan pembukaan

ladang getah di Beaufort, Tenom dan Jesselton

b) memberi empat peratus dividen kepada pengusaha

tanaman getahc) mengecualikan cukai ekspot selama 50 tahun

d) membawa masuk buruh China dan Jawa untuk bekerja di

ladang getah

Kesan : tanaman getah menjadi antara hasil ekspot utama

SBUB

Pembalakan

Sumber kaya balak Sabah : seraya, ramin, kapur, belian dan meranti

Dijalankan di Sandakan, Tawau dan Lahad Datu

Buruh dari Indonesia dan Filipina dibawa masuk untuk bekerja di sektor

pembalakan

Hasil balak diekspot ke China, Singapura dan Australia melalui pelabuhan

Sandakan

8/7/2019 Nata Bab 5

11/15


Perlombongan

Emas

Arang Batu

Mangan

Diusahakan orang Cina pada 1886 di

Sungai Segama

Dilombong di Silimpopon dan Labuan

Silimpopon merupakan kawasan

longgokan arang batu terbesar di AsiaTenggara

Diusahakan oleh Syarikat Cowie Harbour

Coal

Diusahakan di teluk Marudu oleh

Syarikat British Borneo Exploration

Diekspot ke Britain

Kesan :kemasukan pelabur

Perlombongan Arang Batu

8/7/2019 Nata Bab 5

12/15

5.4 Perubahan Sosial SBUB Di Sabah


SISTEMP

ENGANGK

UTANDA

NPER

HUB

UNGAN

Tujuan

Kereta Api Landasan keretapi pertama dibina pada

1896 menghubungkan Weston ke

Beaufort (32 km)

Pada 1905 landasan kereta api

disambung dri Beaufort ke Jesselton

dan dari Tenom ke Malalap

Tujuan pembinaan landasan kereta api :

memudahkan pengangkutan hasilkeluaran di kawasan pedalaman kepelabuhan

Menjaga kepentingan dan keuntunganSBUB

Jalan Raya

Kapal

Hanya dibina di bandar besar :

Jesselton, Sandakan, Lahad Datu,Kudat dan Tawau

Tujuan : menghubungkan kawasan

kegiatan ekonomi fengan bandar dan

pelabuhan

Pada 1890, syarikat perkapalan Straits

Steamship memulakan perkhidmatanmengangkut penumpang dan barang

Pos Bangunan pejabat pos turut disediakan

Pada 1883 SBUB mengeluarkan

setem

8/7/2019 Nata Bab 5

13/15

Sekolah

Mubaligh

o Pada 1883 - sekolah pertama iaitu Institut Byron dibina

mubaligh Roman Katolik di Sandakan

o Pada 1887 Sekolah St Mary didirikan di Sandakan

o Menjelang 1939- terdapat 49 sekolah mubaligh dengan

bilangan murid lebih kurang 3700 orang

Jabatan

Pelajaran

o Ditubuhkan pada 1909

o Tujuan : menguruskan sekolah-sekolah di Sabah

Sekolah Latihan o Dibina di Jesselton pada 1 Julai 1915

o Dibina untuk anak-anak Ketua Anak Negeri bagi melatihmereka menjadi pegawai pentadbiran peringkat rendah

o Bahasa penghantar : bahasa Melayu

o Kurikulum : membaca, menulis dan mengira

o Jawatan disandang lulusan : renjer, kerani, Ketua Anak

Negeri

Sekolah Melayu o Sekolah Melayu pertama didirikan di kota Belud pada 1921

o Pada 1930 terdapat 10 buah sekolah Melayu dengan 40

orang murid

Sekolah

Bumiputera

o Sekolah Bumiputera Keningau ditubuhkan pada 1924

Sekolah Cina o Dibina oleh masyarakat Cina

o Menjelang 1940 terdapat kira-kira 11 000 orang murid

yang berdaftar di sekolah Melayu, sekolah mubaligh dansekolah Cina


PENDIDIKAN

1. Kurang beri perhatian pada bidang pendidikan2. Menyediakan pendidikan peringkat rendah kerana kekurangan wang

3. Menganggap bidang pendidikan tidak menguntungkan

Dasar SBUB

Mubaligh membina sekolah untuk menyebarkan agama Kristian

Kesan

8/7/2019 Nata Bab 5

14/15


KemudahanAsas

Logi Air

Dibina di Kota

Kinabalu pada 1903

untuk bekalkan airbersih

Akhbar

The North BorneoHerald diterbitkan

pada 1883 Menara Jam

Dibina SBUB di

Jesselton pada 1905

Kontijen Polis

Kontijen polis

tempatan ditubuhkanpada 1890an

Skuad Terbang

Ditubuhkan pada 1900

yang dianggotaipegawai polis

tempatan untuk

menjamin keselamatan

Kemudahan Kesihatan

Hospital disediakan di bandar besar

seperti Jesselton, Sandakan, Beaufortdan Kudat

Kawasan luar bandar disediakanpusat-pusat kesihatan

Menjelang 1940 terdapat sembilan

hospitan dan 40 klinik di Sabah

Kemudahan kesihatan tidak dinikmati

seluruh penduduk kerana kekurangan

doktor dan perkhidmatan perubatan

8/7/2019 Nata Bab 5

15/15

Bandar Perkembangan

Sandakan Diasaskan oleh William Pryer pada 1879

Dinamakan Elopura : bermaksud bandar yang cantik

Faktor kemajuan : berperanan sebagai pusat pentadbiran,

pusat pembalakan dan pelabuhan antarabangsa

Tawau Pelabuhan terkenal di Pantai Timur Sabah Ekspot utama Tawau : getah, abaka, mutiara dan kayu balak

Kudat Menjadi pusat pentadbiran pertama pada 1881

Sebilangan kecil pedagang menetap dan membina kedai diKudat

Sebab gagal merarik ramai penduduk dan pedagang :

keadaan geografinya tidak sesuai untuk pertanian

Sandakan Menjadi pusat pentadbiran SBUB pada 1884

Jesselton Diasaskan pada 1900

Nama asalnya : Jessel Town mengambil sempena nama

pengasasnya, Charles Jessel

Nama lain : Api-Api, Singga Mata, Diasuka

Pada 1967 ditukar nama kepada Kota Kinabalu

Faktor perkembangan :

a) pembinaan landasan kereta api

b) perkembangan tanaman getahc) berperanan sebagai pusat perdagangan dan pelabuhan

penting


Kemunculan

Bandar

Baru

1. Faktor kemunculan : kemajuanekonomi dan sosial

2. Peranan : pusat perdagangan danpentadbiran

nata bab 5

Documents