modul cemerlang stpm (geografi)

7/29/2019 Modul Cemerlang Stpm (Geografi)

1/75

942/1 ALAM SEKITAR FIZIKAL

TEMA : SISTEM GEOMORFOLOGI

NOTA RINGKAS

A) LEMBANGAN SALIRAN

Pada penghujung topik ini, murid dapat :

1. Memberi makna lembangan saliran.2. Dapat mengira kepadatan saliran.

Konsep Hu raian

Lembangan Salir an Merupakan kawasan tadahan sesuatu sungai disempadani legeh.

Kepadatan Sali ran Formula : Jumlah panjang sungai

Keluasan lembangan saliran

*Kira jumlah panjang semua sungai atas peta topografi

*Kira keluasan kawasan lembangan salirangunakan kaedah petak

B) HAKISAN


1. Mentakrifkan makna hakisan dan membezakan hakisan permukaan dan hakisan dalam alur.2. Menghuraikan jenis-jenis dan cara-cara hakisan serta bentuk muka bumi yang terhasil.3. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi tindakan hakisan dalam alur.

Konsep/Tajuk Huraian

Hakisan Proses penghausan atau pengukiran muka bumi dengan pemindahankeluar oleh agen-agen seperti air mengalir dan ombak.

HAKISAN PERMUKAAN

Hakisan permukaan Proses penghausan atau pengukiran muka bumi yang berlaku kerana

pergerakan air di permukaan sebelum masuk ke dalam alur.

JENIS

1. Percikan huj an Pencungkilan tanah di muka bumi yang disebabkan daya yang wujud

dari titisan hujan. Pencungkilan tanah ini boleh menghakiskan

permukaan dengan menghasilkan banyak lekukan.

2. Kepingan/Meluas Kepingan tanah yang terhakis di permukaan yang homogen oleh larian

permukaan.

3. Gali r Hakisan dari atas cerun ke bawah cerun dengan menghasilkan alur-alur

yang kecil . Bahanbahan peroi diangkut bersama aliran air dan iniakan menambahkan hakisan permukaan cerun.

4.Galur Hakisan dari atas cerun ke bawah cerun dengan menghasilkan alur-alur

yang besar. Tenaga kinetik wujud apabila air bergerak dari atas cerun

bersama bahan-bahan peroi ke bawah cerun..


2/75

HAKISAN DALAM ALUR


I. JENIS

1. Mendalam Hakisan oleh tindakan sungai ke dasar. Biasanya berlku di bahagian

hulu sungai kerana air mengalir dengan deras di bahagian hulu sungai

menyebabkan hakisan menegak bertindak di dasar alur sungai dan

membentuk lurah yang sempit dan dalam dengan tebing yang curam

dinamakan lurah V.

2. Melebar Hakisan oleh tindakan sungai ke tebing/sisi. Hakisan berlaku pada

sungai yang tidak begitu curam tetapi isi padu air yang semakin

banyak. Hakisan ini amat berkesan terutama apabila berlaku banjir.

3. Mengundur /

Memanjang

Hakisan oleh tindakan sungai di hulu atau di bahagian hilir semasa

kejatuhan aras laut/ proses balik muda. Secara umumnya berlaku di

bahagian hulu sungai dan bahagian-bahagian yang tidak mempunyai

mempunyai ketidakrataan dasar.

II. CARA

1. H idraul Kuasa pencungkilan tanah dalam alur oleh kuasa air mengalir itu

sendiri tanpa bantuan beban. Tenaga kinetik yang terhasil daripada

aliran sungai itu berupaya menjalankan kerja hakisan.

2. Geseran/lelasan Hakisan terhadap tebing dan dasar secara dilelas oleh beban yang

dibawa dalam sungai. Apabila sungai mengalir dengan membawa

bersama beban seperti batu kelikir atau pasir , beban itu akan bergeser

dan menghakis pada permukaan alur yang dilaluinya.

3. Lagaan Hakisan yang berlaku antara beban yang dibawa oleh sungai apabila

beban-beban itu berlaga antara satu sama lain. Beban yang dibawa

adalah berlainan saiz dan bentuk maka kelajuannya juga berbeza

semasa bergerak ini akan menyebabkan perlangggaran dan akhirnya

terhakis.

4. Larutan Hakisan dalam alur yang berlaku apabila tanah dalam alur itu terlarutapabila air sungai mengalir terutamanya di kawasan batu kapur atau

kawasan tanah liat.

III. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI HAKISAN

1. Halaju air Semakin deras /laju aliran air tenaga kinetik yang terhasil juga tinggi.

Keupayaan melakukan kerja sungai juga tinggi maka kadar hakisan

meningkat.

2. Kecerunan Semakin curam sesuatu cerun tindakan daya graviti juga tinggi maka

halaju sungai juga akan tinggi . Ini meningkatkan tenaga kinetik maka

kadar hakisan meningkat.

.

3. Bentuk alur /Geometri sungai

Bentuk alur sungai yang semakin lurus akan melancarkan aliran sungaiini akan meningkatkan kadar hakisan kerana tiada halangan yang boleh

menyekat kederasan aliran sungai.

Bahagian cekung sungai , kadar hakisan meningkat.

4. Jenis batuan Kawasan yang diliputi batuan yang keras seperti batuan igneus yang

tahan terhadap hakisan akan mengurangkan kadar hakisan. Kawasan

batu kapur yang lebih lembut lebih mudah dihakis maka kadar hakisan

meningkat.


3/75

5. Bahan Muatan Semakin banyak muatan dalam sungai kadar hakisan secara lelasan

akan meningkat.

IV.BENTUK MUKA BUMI HASIL HAKISAN SUNGAI

1. Air terju n Air terjun terbentuk apabila aliran air yang berubah gradien secara

tiba-tiba akibat daripada kadar hakisan yang berbeza dalam alur

tersebut.

2.Jeram Bentuk muka bumi yang terhasil kerana hakisan di dasar terhadap

batuan yang berbeza kekerasan secara menegak . Batuan keras yang

tertonjol membentuk jeram di dasar sungai.

3. Lubuk sungai Hakisan di dasar sungai melalui pusaran air terhadap batuan yang

merekah atau lembut di dasar sungai.

C) PENGANGKUTAN

Pada penghujung topik ini murid boleh :

1. Memberi takrif proses pengangkutan secara umum.

2. Menerangkan cara-cara pengangkutan sungai

3. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi proses pengangkutan sungai .


Pengangkutan Pemindahan bahan-bahan terluluhawa/terhakis dari satu tempat ke

tempat yang lain oleh agen seperti air mengalir,sungai dan ombak.

PENGANGKUTAN SUNGAII. CARA PENGANGKUTAN SUNGAI

1. Golekan Bahanbahan yang bundar dan besar yang digerakkan di dasar sungai.

2. Loncatan/seltasi Butiran-butiran batuan yang kecil seperti batu lada dan pasir kasar

yang dijulangkan oleh arus sungai sebelum jatuh semula akibat tarikan

graviti dalam alur.

3. Ampaian Bahan-bahan mendak yang halus dan ringan seperti tanah liat dan

kelodak digerakkan secara terampai-ampai dalam air.

4. Apungan Bahan-bahan yang mempunyai ketumpatan yang rendah di angkut di

permukaan air secara terapung-apung.

5. Larutan Batuan yang bersifat larut dalam air seperti batu kapur dan garam

batuan akan terlarut dalam sungai dan diangkut dalam bentuk larutan.

II. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGANGKUTAN SUNGAI

1. Isipadu Semakin banyak isipadu air semakin tinggi kadar pengangkutan sungai,

contohnya semasa banjir isipadu air bertambah dengan ini daya

mengangkut juga meningkat.


4/75

2. Saiz bahan Saiz bahan akan menentukan cara pengangkutan. Batuan yang berat

dan besar akan digerakkan secara golekan, yang sederhana secara

loncatan dan saiz halus secara ampaian.

3. Cerun Semakin curam sesuatu cerun semakin tinggi halaju aliran sungai maka

kuasa mengangkut dan kadar pengangkutan juga tinggi.

4. Halangan Halangan seperti akar atau binaan di sepanjang sungai akanmenyebabkan kadar pengangkutan sungai rendah kerana kuasa

mengangkut akan tersekat.

5. Bentuk A lur Alur berbentuk V, tumpuan tenaga yang kuat di dasar maka kadar

pengangkutan secara loncatan tinggi, alur berbentuk U tumpuan

tenaga berkurangan pengangkutan cara ampaian dan apungan banyak

berlaku.

D) PEMENDAPAN

Pada penghujung topik ini murid boleh :

1. Memberi takrif proses pemendapan secara umum.

2. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi proses pemendapan sungai serta

bentuk muka bumi yang terhasil.

Konsep/tajuk Huraian

Pemendapan Proses yang berlaku apabila bahan - bahan muatan menjadi pegun,

terlonggok dan tidak diangkut lagi oleh agen-agen seperti air mengalir,

sungai dan ombak.

PEMENDAPAN SUNGAII. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PEMENDAPAN SUNGAI

1. Isipadu Peningkatan isipadu air, kadar pemendapan juga meningkat di bahagian

tebing sungai.

2. Bahan muatan Jumlah bahan muatan yang banyak - menyebabkan keupayaan

mengangkut berkurangan dan kadar pemendapan meningkat.

3. Kecerunan Semakin curam alur kadar pemendapan berkurangan, semakin landai

alur kadar pemendapan akan meningkat.

4. Bentuk al ur Kadar pemendapan tinggi di bahagian cembung sungai kerana kuasa

mengangkut terhalang.

5. Halangan Semakin banyak halangan seperti akar pokok atau binaan kadar

pemendapan akan bertambah kerana proses pengangkutan terhalang.

II. BENTUK MUKA BUMI HASIL PEMENDAPAN SUNGAI

1. Dataran Banjir /

Mendap

Bentuk muka bumi yang terhasil di tebing sungai akibat longgokan

bahan-bahan yang termendap akibat limpahan air sungai di kedua-dua

belah tebing sungai.


5/75

2. Tasik Ladam Hakisan berterusan di bahagian cekung sungai dan pemendapan yang

berterusan di bahagian cembung sungai boleh menyebabkan likuan

sungai terpenggal dan akhirnya menjadi tasik ladam.

3. Tetambak Berlaku terutamanya selepas kejadian banjair. Longgokan bahan-bahan

yang lebih kasar di bahagian tebing sungai semasa limpahan sungai

berlaku.

CONTOHCONTOH SOALAN HASIL TINDAKAN SUNGAI

1. a) Apakah yang dimaksudkan profil rentassungaidan profi l panjang sungai? [5]

PROFIL

RENTAS SUNGAI

Bentuk sungai yang dilihat dari tebing ke tebing sesebuah sungai

dan dilihat dari pandang depan.

PROFIL PANJANG

SUNGAI

Bentuk sungai yang dilihat dari hulu ke hilir sesebuah sungai dan

dilihat dari pandang sisi.

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi halaju sungai . [10]

Isi Huraian

1. Kecerunan Semakin curam - halaju semakin tinggi.

2. Halangan Halangan seperti tumbuhan atau binaan akan memperlahankan

halaju.

3. Isipadu Hujan yang lebat meningkatkan isipadu dan halaju air meningkat.

4. Beban Jumlah beban yang banyak akan mengurangkan halaju air.

5. Bentuk alur Aliran sungai yang lurus meningkatkan halaju air

c) Jelaskan kesan proses pemendapan sungai terhadap aktiviti manusia. [10]

Kesan/bentuk Aktiviti

1.Dataran mendap Pertaniantanih alluviumsubur.

Akuakultur- buat kolam ikan .

2. Tasik Ladam Akuakulturternak ikan dalam sangkar.

Rekreasiaktiviti air seperti kayak, memancing.

3. Tetambak Petempatanuntuk mendirikan rumahbebas banjir.Pengangkutanbina jalan rayabebas banjir.

4. Delta Pertaniantanih alluviumsubur - padi, kelapa.

5. Beting pasir Perlombonganpasir


6/75

2. a) i) Apakah yang dimaksudkan dengan kepadatan sali ran. [3]

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

ii) Tunjukkan bagaimana kepadatan saliran dikira. [4]

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

b) Mengapakah kepadatan saliran berbeza-beza antara satu lembangan denganlembangan yang lain. [8]

Faktor/Isi Huraian

1. Hujan/I sipadu Hujan yang lebat meningkatkan pembentukan alur-alur sungai.Kepadatan sungai tinggi

2.Tanah rata/buki t

bukau.

Kawasan yang berbukit bukau menghasilkan banyak alur-alur

sungai menuruni cerun- kepadatan tinggi. Tanah pamah

menghadkan pembentukan alurkepadatan rendah.

3. L itupan

tumbuhan

Tumbuhan yang padat mengurangkan larian permukaan ,

meningkatkan resapankepadatan rendah.

4. Kekerasan

batuan

Batuan yang keras sukar dihakiskepadatan rendah

Batu yang telap air resapan tinggi - kepadatan rendah

Batu yang lembut mudah terhakiskepadatan tinggi.

c) Jelaskan bagaimana aktiviti manusia boleh mengubah kepadatan saliran di sesuatu kawasan.[10]

Aktiviti Huraian

1. Pertanian Pembinaan parit /terusankepadatan meningkat

2. Pembalakan Pendedahan permukaan bumimeningkatkan pembentukan alurkepadatan meningkat.

3. Per lombongan Mewujudkan tasik/takungan air timbus sungai kepadatanmenurun

4. Empangan Alur sungai tenggelamkepadatan rendah

5. Kerj a melur us

sungai

Alur sungai menjadi pendek -kepadatan rendah.


7/75

PINGGIR PANTAI

KONSEP HURAIAN

1.Pinggir pantai Meliputi kawasan yang mengandungi pesisir pantai, perairan pinggir

laut dan kawasan pesisir belakang yang mengalami pengaruh laut. Ia

merupakan zon yang berada antara aras surut yang rendah dan aras

pasang yang luar biasa dan juga ombak ribut.

2. Profil Pantai

Seimbang

Cerun pantai yang mengandungi bahan yang telah dipindahkan dan

tidak pula kengalami kehilangan bahan yang terlalu banyak iaitu

apabila kadar hakisan dan kadar pemendapan hampir sama.

PROSES PROSES DI PINGGIR PANTAI


1. Menghuraikan cara-cara hakisan pinggir pantai.2. Menerangkan faktor-faktor yang mempengaruhi hakisan , pengangkutan dan pemendapan pinggir

pantai3. Menerangkan bentuk muka bumi yang terhasil akibat tindakan ombak.4. Menghuraikan langkah-langkah untuk mengawal hakisan ombak

A) HAKISAN PINGGIR PANTAI


I. CARA

1. H idraul Pemampatan dan perlepasan tekanan udara terhadap dinding rekahan

di tebing akibat damparan dan unduran ombak.

2. Geseran/lelasan Hakisan terhadap tebing dan dasar laut akibat dilelas oleh beban yang

dibawa dalam laut.

3. Lagaan Hakisan yang berlaku antara beban yang dibawa oleh ombak apabila

beban-beban itu berlaga antara satu sama lain.

4. Larutan Hakisan yang berlaku apabila dinding tebing terlarut akibat terkena air

laut. Misalnya kawasan batu kapur.

II. FAKTOR YANG MEMPENGARUHI HAKISAN

1. Jenis Ombak i. Ombak pembinasa- kadar hakisan tinggi

- damparan yang kuat dan unduran yang kuat.

- puncak ombak tinggi jarak ombak pendek.

ii .Ombak pembinakadar hakisan rendah

- damparan yang kuat tapi unduran yang rendah- puncak ombak rendah jarak ombak panjang

2. Jenis Arus i. Ar us seretmembawa bahan-bahan dari pinggir pantai ke luar

melalui bahagian sebelah bawah air lauthakisan meningkat

ii . Arus tempurmembawa bahan-bahan dari pinggir pantai yang

berteluk ke luar pantaihakisan meningkat.

ii i. Arus pesisir pantaiterbentuk oleh ombak yang datang ke


8/75

pantai secara menyerong. Sebahagian daripada tenaga dan

lajakan ombak akan berubah haluan dan menyusuri sepanjang

pantai.melengkapkan proses hakisan.

3. Cerun pantai Pantai yang curam menyebabkan ombak pecah berhampiran dengan

pesisiran pantaitenaga ombak tinggihakisan meningkat.

4. Jenis batuan Batu yang keras seperti granit dan gabro tahan terhadap hakisan kadar hakisan rendah.

5. Tumbuhan Tumbuhan seperti bakaumelindungi pantaimengurangkan hakisan.

III. BENTUK MUKA BUMI HASIL HAKISAN DI PINGGIR PANTAI

1. Tebing t inggi Terhasil apabila cerun di tepi pantai runtuh akibat tindakan hidraul

pada rekahan di tebing.

2. Batu bonjol/ batu

mandi

Gerbang laut yang telah runtuh dan dihakis berterusan oleh ombak

meninggalkan batu bonjol/sisa/mandi yang mungkin dilihat semasa air

surut.

3 Teluk dan tanjung Terhasil apabila ombak menghakis pada daratan yang mempunyaikekerasan batuan yang berbeza. Batuan keras yang tahan terhadap

hakisan akan menganjur ke laut membentuk tanjung dan batuan lembut

yang terhakis akan membentuk satu lekukan menjadi teluk.

IV. LANGKAH-LANGKAH MENGAWAL HAKISAN PINGGIR PANTAI

1. Tembok batu Timbunan batu di tebing pinggir pantai untuk mengelakkan ombak

memecah pada tebing pantai.

2. Tembok pemecah

Ombak

Dibina di luar pantai untuk memecahkan ombak dan mengurangkan

kelajuan ombak sebelum sampai ke pantai.

3. Pembinaan groin Menyekat pergerakan arus pesisir dari membawa bahan mendak yang

telah dihakis oleh ombak dari diangkut ke tempat-tempat lain.

4. Tumbuhan Pokok bakau ditanam untuk mengurangkan kuasa ombak dan

melindungi pantai.

5. Undang-undang Mengenakan denda yang berat kepada mereka yang menjalankan

pembalakan secara haram terhadap pokok bakau.


9/75

B) PENGANGKUTAN

I. CARA PENGANGKUTAN OMBAK

1. Golekan Bahan bahan yang bundar dan besar yang digerakkan di dasar lautoleh ombak

2. Hanyutan pesisir

pantai

Pergerakan bahan-bahan seperti pasir, batu kelikir selari dengan pantai.

3. Ampaian Bahan-bahan mendak yang halus dan ringan seperti tanah liat dan

kelodak digerakkan secara terampai-ampai dalam laut.

4. Seretan Bahan-bahan diseret di bahagian bawah laut dari atas pantai ke luar

pantai oleh arus seret.

II. FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PENGANGKUTAN OMBAK

1. Tenaga arus Arus yang kuat mampu mengangkut bahan-bahan ke tempat yang lebih

jauh.

2. Saiz bahan Semakin berat dan besar bahan yang diangkut kadar pengangkutan

menjadi lemah.

3. Orientasi pantai Pantai yang terdedah kepada ombak akan menggalakkan proses

pengangkutan

4. Halangan Pokok bakau dan binaan groin akan menghalang proses pengangkutan.

5. Tenaga ombak Ombak pecah menyeret bahan-bahan ke arah pantai dan unduran

ombak menarik balik setengah daripada bahan tersebut.

Ombak yang serong mengangkut bahan di sepanjang pantai

Jika tenaga ombak hilang, proses pengangkutan terhenti.

C) PEMENDAPAN DI PINGGIR PANTAI

I FAKTOR-FAKTOR MEMPENGARUHI PEMENDAPAN PINGGIR PANTAI1. Tenaga ombak Ombak pembina akan menggalakkan proses pemendapan.

2. Bahan muatan Bahan muatan dari daratan dan laut akan meningkatkan proses

pemendapan.

3. Angin Menggalakkan pemendapan bahan-bahan di bahagian belakang pinggir

pantai contohnya dune.

4. Orientasi pantai Pantai yang landai dan terlindung akan menggalakkan proses

pemendapan.

5. Halangan Pokok dan binaan seperti groin dan tembok pemecah ombak

menggalakkan pemendapan di bahagian belakang halangan.II. BENTUK MUKA BUMI HASIL PEMENDAPAN PINGGIR PANTAI

1. Pantai Longgokan bahan-bahan peroi seperti pasir, kelodak yang terdapat

memanjang antara takat air surut paling rendah dan takat yang paling

tinggi dicapai ombak ribut.

2. Anak tanjung Satu beting pasir dengan pangkalnya bersambung di daratan dan

hujungnya menganjur ke laut. Ia terhasil melalui lanjutan hanyutan

pesisir.


10/75

3. Beting luar pantai Beting luar pantai (off-shore) terbentuk selari dengan garisan pantai .

Terbentuk melalui tindakan ombak yang menyeret bahan-bahan dari

laut ke arah pantai. Bahan-bahan tersebut dimendapkan di zon ombak

pecah.

CONTOH-CONTOH SOALAN TINDAKAN OMBAK.

1. a) Terangkan secara ringkas arus pesisir pantai. [5]

________________________________________________________________

________________________________________________________________

b) Jelaskan mengapa berlakunya perubahan terhadap garis pantai di sesuatu

kawasan. [10]

Faktor Huraian

1. Tenaga ombak

2. Tenaga arus

3. Halangan

4. Angin

5. Orientasi pantai Jika pantai itu terlindung garis pantai lebih stabil iaitu tidak

banyak perubahan. Jika pantai itu terdedah garis pantai sentiasa

berubah kerana pantai terdedah kepada tindakan ombak.

c) Cadangkan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan kesan hakisan ombak.[10]

Langkah Huraian

1. Tembok batu

2. Groin

3. Tumbuhan

4. Tembok pemecah

Ombak

5. Undang-undang


11/75

2. a) Apakah yang dimaksudkan ombak pecah? [5]

Ombak pecah berlaku apabila ombak memasuki kawasan air cetek. Dasar alunan ombak mencecah

dasar pantai menyebabkan puncak ombak itu pecah kerana daya geseran di dasarnya..

b) Terangkan tiga bentuk muka bumi hasil proses pemendapan ombak. [10]

Bentuk Proses

1. Pantai

2. Beting

3. Anak tanjung

c) Huraikan aktiviti yang mencemarkan kawasan pinggir pantai. [10]

Aktiviti Huraian

1. Pengambil an pasir

pantai

2. Pengangkutan

3. Pelancongan

4. Pembinaan/

Penambakan

5. Peri kanan/

Akuakultur


12/75

SOALAN GEOMORFOLOGI

CONTOH SOALAN TAMBAHAN :

1. a) Jelaskan secara ringkas jenis-jenis sistem gunung lipat di dunia. [5]

Jenis Huraian

Gunung li pat tua kalidonia Terbentuk lebih 350juta tahun dahulu. Meliputi kawasan

di benua Eropah barat.

Gunung lipat tua hercynia Terbentuk lebih 270 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan tanah

tinggi Appalachian ,banjaran pemisah Australia.

Gunung lipat muda alps-

himalaya

Terbentuk lebih 35juta tahun dahulu . Meliputi kawasan sekitar

mediterannean, banjaran himalaya, banjaran besar Malaysia.

Gunung li pat muda lingkaran

pasifik

Terbentuk lebih kurang 35 juta tahun dahulu. Meliputi kawasan

dari Amerika Selatan sehingga ke Alaska sehingga ke Jepun dan

Filipina

b) Terangkan proses pembentukan lipatan kerak bumi. [10]

Tajuk Huraian

Punca tenaga arus perolakan

lapisan mantel

Arus perolakan dalam mantel akan menghasilkan daya mampatan

dan daya tarikan ke dalam bumi apabila sel-sel perolakan

bertemu dan bergerak ke bawah. Daya ini akan memampatkan

kerak bumi sehingga menghasilkan kedutan.

.

Pertembungan antara plat

benua.

Pertembungan antara plat benua akan menyebabkan salah satu

plat termusnah dan satu lagi akan terjulang ke atas membentukkawasan gunung lipat. Contohnya apabila plat India bertembung

dengan plat Eurasia membentuk banjaran Himalaya.

c) Huraikan kepentingan tanah tinggi terhadap alam sekitar. [10]

ALAM SEKITAR FIZIKAL

Punca ali ran air /sungai Tanah tinggi merupakan legeh yang menjadi punca bagi sistem

saliran. Juga memisahkan satu lembangan saliran dengan satu

lembangan saliran yang lain.

Suhu Pertambahan ketinggian akan menyebabkan penurunan suhu disesuatu kawasan . Oleh itu di kawasan tanah tinggi suhunya

rendah.

Kepelbagaian tumbuhan Kawasan tanah tinggi akan mempengaruhi jenis dan taburan

tumbuhan mengikut ketinggian.

Proses Geomorfologi Tanah tinggi meningkatkan proses pergerakan jisim terutama di

kawasan yang gondol kerana kawasan tanah tinggi merupakan


13/75

kawasan yang bercerun.

Halangan angin / li ndungan Kawasan tanah tinggi akan menghalang tiupan angin dengan ini

melambatkan kelajuan angin. Kawasan tanah tinggi yang

menghadap angin lembap akan menyebabkan hujan bukit dan

mewujudkan kawasan lindungan hujan.

ALAM SEKITAR MANUSIAPertanian Kawasan tanah tinggi sesuai untuk tanaman hawa sederhana

seperti sayuran, buah-buahan dan teh. Contoh : Cameron

Highland

Pelancongan Kawasan tanah tinggi mempunyai suhu yang nyaman akan

menarik pelancong. Contoh : Genting Highland , Gunung

Kinabalu.

Tadahan air /empangan/ KHE Kawasan tanah tinggi sesuai dijadikan kawasan tadahan air dan

empangan yang boleh menjana hidroelektrik seperti Empangan

Kenyir.

Sempadan polit ik Kawasan tanah tinggi juga boleh dijadikan sempadan politik yangmemisahkan sesuatu negeri atau negara. Contoh : Banjaran

Himalaya memisahkan Tibet dengan Nepal.

Komunikasi Tanah tinggi sesuai dibina stesen pemancar dan rumah api.

Contoh di puncak Gunung Ledang.

2. a) Apakah yang dimaksudkan luluhawa dalaman. [5]

Luluhawa dalaman ialah penguraian batuan oleh tindakan kimia secara insitu di

bawah permukaan bumi . I a berti ndak secara mendalam. I a dominan di kawasan

tropika lembap dan menghasil kan regoli t yang tebal.

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi kadar luluhawa dalaman di sesuatu kawasan [10]

FAKTOR HURAIAN

Hujan Semakin banyak hujan yang diterima kadar luluhawa dalaman

meningkat. Jumlah hujan yang banyak menggalakkan tindakan

kimia .Contoh di kawasan tropika lembap yang hujannya melebihi

2000mm sepanjang tahun menghasilkan regolit yang tebal.

Tumbuhan Semakin banyak tumbuhan kadar luluhawa dalaman meningkat.

Reputan tumbuhan membantu dalam menguraikan batuan

melalui tindakan asid biotic (proses chelasi). Tumbuhan juga

menggalakkan susupan air ke dalam tanah.

Kecerunan Semakin landai sesuatu permukaan semakin tinggi kadar

luluhawa dalaman. Kerana cerun yang landai akan meningkatkan


14/75

kadar penyusupan air .

Jenis batuan Batuan yang mengandungi mineral yang mudah terluluhawa

seperti besi dan feldspar kadar luluhawa dalaman tinggi.

Kestabilan tektonik Semakin kurang gangguan tektonik di sesuatu kawasan semakintinggi kadar luluhawa dalaman. Tindakan luluhawa ke dalam

tidak terganggu dan bahan regolit yang terhasil tidak dipindah

keluar. Ini akan menghasilkan regolit yang tebal.

c) Huraikan pengaruh luluhawa terhadap kehidupan manusia. [10]

ISI HURAIAN

Pertanian Tindakan luluhawa menghasilkan regolit . Ini memudahkan

aktiviti bercuck tanam.

Pelancongan Tindakan luluhawa menghasil pandang darat kars (gua batu

kapur) yang menarik . Ini boleh menarik pelancong.

Sumber mineral Tindakan luluhawa menghasilkan mineral seperti garam batu,

timah alluvium menggalakkan aktiviti perlombongan.

Perindustrian Tindakan luluhawa menghasilkan bahan mentah untuk industri

seperti tanah liat untuk membuat seramik dan batu bata.

Pembinaan Tindakan luluhawa menghasilkan bahan binaan seperti pasir .

Ketebalan regolit yang terhasil menentukan kedalaman

pemasangan cerucuk dalam pembinaan.

3. a) Apakah yang dimaksudkan dengan kegagalan cerun? [5m]

Kegagalan cerun merujuk kepadaketidakstabilan cerun . Cerungagal mengekalkan keseimbangan

sehingga menyebabkan pergerakan secaraaliran lambat atau aliran cepat. Contohnya seperti berlaku

kejadian tanah runtuh.


15/75

b) Huraikan faktor-faktor yang menyebabkan kegagalan cerun. [10m]

ISI HURAIAN

Hujan

Li tupan tumbuhan

Jenis batuan

Gradien

Gegaran / gempa bumi

c) Terangkan kesan kegagalan cerun terhadap alam sekitar fizikal [10m]

ISI HURAIAN

Imbangan air

Proses lu luhawa

Proses Hak isan/penimbusan

sungai

Kemusnahan ekosistem/ hutan

Pencemaran ai r


16/75

942/1 ALAM SEKITAR FIZIKAL

TEMA : SISTEM ATMOSFERA

NOTA RINGKAS TOPIK TUMPUAN


1. Menjelaskan konsep atmosfera,sturktur dan kandungan atmosfera.

2. Menghuraikan konsep imbangan bahangan .

3. Menjelaskan fakor-faktor yang mempengaruhi taburan suhu mendatar.

4. Menghuraikan konsep-konsep kelembapan udara dan proses-proses dalam kelembapan udara.

5. Membincangkan pengaruh cuaca dan iklim terhadap aktiviti manusia.

6. Menjelaskan fenomena cuaca dan iklim yang terpilih.

A) KONSEP ATMOSFERA

KONSEP HURAIAN

.Atmosfera Atmosfera ialah satu lapisan nipis gas tanpa bau, warna dan rasa yang

berada di atas permukaan bumi disebabkan oleh tarikan daya graviti

bumi.

B) STRUKTUR ATMOSFERA

Struktur Ciri

Termosfera/ionosfera Suhu meningkat mengikut ketinggian sehingga 1000C.Lapisanpaling bawah dipenuhi dengan gas nitrogen dan molekul oksigen.

Berlaku pemisahan electron bercas negative daripada atom oksigen

dan molekul nitrogen. Penting untuk telekomunikasi.

Mesosfera Ketinggian sehingga 80 km, suhu berkurangan mengikut ketinggian

sehingga -90C. Di kawasan ini wujud awan noktilusen. Bahan

meteor mula terbakar di sini

Stratosfera Ketinggian sehingga 50 km, suhu bertambah secara perlahan-lahan

mengikut ketinggian. Lapisan ini sangat kering, tidak mengandungi

awan atau cuaca. Mengandungi gas ozon.Kebanyakkan bahan

meteor memasuki lapisan ini.

Troposfera Ketebalan kira-kira 8 km, meliputi 25 % daripada jisim bumi.

Pengurangan suhu 6.5C bagi setiap 1000m.Kawasan terdapatnya

perubahan iklim dan cuaca.


17/75

C) KANDUNGAN ATMOSFERA

KANDUNGAN HURAIAN KESAN

1. Gas kekal Gas yang tetap di atmosfera seperti Nitrogen

( 78.09%), Oksigen (20.95%) dan Argon

(0.93%).

2. Gas berubah Gas yang kandungannya tidak tetap diatmosfera. Contohnya :

a.Karbon dioksida :

sentiasa bertambah

i. memasuki atmosfera melalui tindakan

organisma hidupan lautan dan

daratan.

ii. peningkatan penggunaan bahan api

fosil oleh manusia

b.Ozon :

sentiasa berkurangan

- melalui kitar fotokimia iaitu

melibatkan percantuman semuladengan atom oksigen menyebabkan

kehilangan bersih oksigen ganjil.

O3+ O = 2O2

c.Klorofluorokarbon (CFC) :

sentiasa bertambah

i. punca: bahan-bahan aerosol, bahan

penyejuk (freom) , bahan

pencuci dan penyaman udara

ii.terlerai dan membebaskan klorin

yang juga terlibat dalam

pemusnahan lapisan ozon.

d.Nitrogen Oksida (NOX)

sentiasa bertambah

i. mekanisme biologi di lautan danjuga dalam tanah.

ii. pembakaran industri, kenderaan,biojisim, dan penggunaan baja

kimia.

e.Sulfur dioksida (SO2)

sentiasa bertambah

pembakaran arang batu dan minyak serta

peleburan tembaga.

Penambahan danpengurangan kumpulan

gas ini akan

mempengaruhi :

i. pencemaran

udara

ii.peningkatan gas

rumah hijau

iii .hujan asid

iv. penipisan

lapisan ozon

v. pemanasan

global

3. Juzuk bukan gas Dikenali sebagai bahan aerosol termasuk

habuk, asap, zarah garam, zarah tanah, dan

habuk galian daripada pembakaran kering,

karbon dan habuk gunung berapi.

Mengakibatkan

fenomena jerebu


18/75

D) PERANAN ATMOSFERA

Isi Huraian

Biologi Oksigen - penyokong kepada semua kehidupan di permukaan bumi.

Mencorakkan kontur

permukaan bumi

Kejadian cuaca seperti angin, hujan dan larian air. Tindakan unsur-unsur cuaca ini telah mewujudkan pelbagai bentuk permukaan bumi

yang sentiasa berubah tanpa mengira masa dan tempat.

Kekayaan semul a jadi Perlombongan logam dan simpanan bijih dikaitkan dengan

pengumpulan bahan logam melalui tindakan kimia air hujan ke

dalam batuan.

Perdagangan / r ekreasi Pedagang pada zaman dahulu menggunakan kapal layar yang

memerlukan tiupan angin.

Membentuk dan

menpengaruh i cuaca

Atmosfera bumi sentiasa mengalami perubahan secara berterusan.

Manusia perlu menyesuaikan diri dengan setiap perubahan yang

ekstrem agar tidak mengalami kesan perubahan tersebut.

A) UNSUR-UNSUR CUACA DAN IKLIM

KONSEP HURAIAN

Imbangan bahangan Jumlah bahangan yang diterima oleh bumi daripada matahari melalui

gelombang-gelombang pendek sama dengan jumlah bahangan yang

dibebaskan oleh bumi melalui gelombang-gelombang panjang.

KONSEP HURAIAN

a) Taburan suhumendatar

Perbezaan suhu secara mendatar antara satu tempat dengan tempatyang lain di permukaan bumi.

b) Taburan suhu

menegak

Perubahan suhu yang berlaku di atmosfera mengikut ketinggian

dalam sesuatu bungkusan udara.

B) FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TABURAN SUHU MENDATAR

FAKTOR HURAIAN

1.Tumbuhan

semulajadi

Kawasan yang banyak tumbuhan - suhu lebih rendah. Mengurangkan

bahangan matahari yang sampai ke permukaan bumi.

2. Awan Kawasan yang banyak dilitupi awan suhu lebih rendah. Awan akan

membalikkan dan menyerap sebahagian bahangan matahari.

3. Arus lautan Arus lautan mempunyai kebolehan memindahkan haba jenis arusakan mempengaruhi suhu pinggir pantai. Contohnya Arus Telukan

membawa haba daripada kawasan tropika ke kawasan sederhana.

4.Perbezaan permukaan

bumi

Albedo permukaan bumi menentukan jumlan bahangan yang diserap

oleh bumi. Albedo yang tinggi akan menyebabkan suhu di kawasan itu

rendah.

5.Ketinggian Kawasan yang tinggi akan mengalami suhu yang semakin rendah.


19/75

C) FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI TABURAN SUHU MENEGAK

FAKTOR HURAIAN

1. Tekanan udara

2. Suhu permukaan Jika suhu permukaan bumi lebih sejuk berbanding suhu atmosfera ia

akan menyejukkan bahagian atmosfera yang berhampiran dengan bumi.

Kejadian olak suhu akan berlaku. Secara relatifnya semakin tinggi

dalam atmosfera semakin tinggi suhunya.

3. Lapisan atmosfera Di lapisan troposfera, taburan suhu menegaknya adalah semakin

menurun mengikut ketinggian. Di lapisan stratosfera pula suhunya

semakin meningkat mengikut ketinggian .

4. Kandungan atmosfera

D) LEMBAPAN ATMOSFERA

KONSEP HURAIAN

1.Lembapan

atmosfera

Kandungan wap air yang terdapat di atmosfera.

2.Kelembapan mutlak Jumlah wap air dalam sesuatu isipadu air. (g/m3)

3. Kelembapan

tentu

Jisim wap air bagi setiap kilogram udara.

4. Kelembapan

bandingan

Nisbah jumlah wap air yang sebenar terdapat di udara berbanding

dengan jumlah wap air yang boleh ditampung oleh udara tersebut pada

suhu yang tertentu.

E) PROSES-PROSES LEMBAPAN ATMOSFERA

PROSES HURAIAN

1.Sejatan Proses cecair atau ais bertukar menjadi wap air. Ia adalah proses yang

berlaku secara berterusan daripada permukaan air, tanah dan salji.

2. Pepeluhan/

Transpirasi

Air yang hilang daripada permukaan tanaman dan tumbuhan. Ia

berlaku apabila tekanan wap dalam sel daun adalah lebih besar

daripada tekanan wap atmosfera.

3. Sejatpeluhan Air yang hilang ke atmosfera melalui pepeluhan tumbuhan dan sejatan

dari tumbuhan dan tanah.

F) FAKTOR YANG MEMPENGARUHI SEJATAN

FAKTOR HURAIAN

1. Tekanan wap Tekanan wap yang tinggi di atmosfera akan menyebabkan kadar sejatan

menjadi rendah.

2. Suhu permukaan Suhu permukaan sejat yang tinggi akan meningkat kadar sejatan .

3. Angin Angin yang kencang dapat membaurkan wap air dan meningkatkan

sejatan.


20/75

4. Kandungan air Kadar sejatan lebih tinggi bagi air bersih berbanding dengan air masin.

5. Luas permukaan

sejat

Sejatan lebih mudah berlaku di permukaan air yang terdedah

berbanding permukaan air yang terlindung.

G) FENOMENA CUACA DAN IKLIM

I. Bayu

Konsep Huraian

1.Bayu Pola angin tempatan yang wujud kerana terdapat perbezaan suhu di

antara daratan dan laut yang mempunyai pola berbeza di antara siang

dan malam. Perbezaan suhu ini akan mewujudkan kecerunan tekanan

yang menjadi daya penggerak untuk bayu merentasi garis pantai dengan

membentuk pola harian yang tersendiri.

2Bayu laut Berlaku pada waktu siang . Daratan mempunyai suhu yang lebih tinggi

pada siang berbanding lautan. Dengan ini tekanan di daratan lebih

rendah berbanding lautan. Udara akan mengalir dari kawasan lautan

ke daratan membentuk bayu laut.

3. Bayu darat Berlaku pada waktu malam . Daratan mempunyai suhu yang lebih

rendah pada malam berbanding lautan. Dengan ini tekanan di daratan

lebih tinggi berbanding lautan. Udara akan mengalir dari kawasan

daratan ke lautan membentuk bayu darat.

Contoh soalan

1. a) Terangkan konsep gas rumah hij au. [5m]

Gas rumah hi jau adalah kumpulan gas di atmosfera yang menghalang dan memerangkap haba bumi

daripada terbebas keluar dari pada atmosfera. Contoh gas rumah hi jau i alah karbon dioksida,

kloroflorokarbon (CFC),metana, nitr ogen dioksida dan lain-l ain.

b) Huraikan punca-punca pertambahan gas rumah hijau. [10m]

ISI HURAIAN

1. Letusan gunung berapi

2.Aktiviti peri ndustrian

3. Pembakaran terbuka

4.Pereputan organik

5.Uji an nukl ear/peperangan


21/75

d) Huraikan langkah-langkah yang boleh diambil bagi mengurangkan kesan daripada pertambahan

gas rumah hijau. [10m]

ISI HURAIAN

1.Perundangan

2.Kempen

3. Pendidikan

4 Sumber mesra al am.

5. Penghij auan bumi

2. a) Terangkan dengan ringkas kandungan atmosfera. [5]

ISI HURAIAN

Gas tetap

Gas berubah

Juzuk bukan gas

b) Mengapakah kerap berlaku hujan asid di bandar-bandar besar? [10]

ISI HURAIAN

Penjana kuasa Penggunaan arang batu sebagai bahan bakar untuk menjana

kuasa elektrik membebaskan gas sulfur dioksida.

Perindustrian Industri pemerosesan seperti baja kimia dan racun serangga

akan membebaskan gas nitrogen dan sulfur dioksida.

Asap kenderaan Pembebasan asap kenderaan yang banyak membebaskan gaskarbon monoksida.

Pembakaran terbuka Aktiviti pelupusan sampah dan pembakaran sampah terbuka

akan membebaskan gas pencemar ke atmosfera.

Struktu r bandar Bangunan yang tinggi dan padat menghalang pengaliran udara

menyebabkan gas-gas pencemar terkumpul di atmosfera bandar.


22/75

c) Huraikan kesan hujan asid terhadap alam sekitar. [10]

ISI HURAIAN

Pencemaran air Hujan asid mencemarkan sumber air seperti air tasik dan air

sungai.

Pencemaran tanah Hujan asid menyebabkan tanah menjadi berasid menyebabkan

kesuburan tanah menurun.

Kemusnahan hidupan

Akuatik

Hujan asid meneybabkan air berasid dan mengancam kehidupan

akuatik seperti ikan, katak . Jika nilai pH kurang daripada 3

semua jenis organisma akuatik akan pupus.

Kemusnahan tumbuhan Hujan asid akan memusnahkan tumbuhan dengan melarutresap

potasium, kalsium dan magnesium daripada daun-daun pokok

Kehidupan manusia Hujan asid boleh menyebabkan penyakit kulit. Cat bangunan

luntur.

3. a) Apakah yang dimaksudkan dengan Imbangan Bahangan? [5]

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Jadual : Taburan Bahangan di Pemukaan Bumi (Wm2

)

TarikhGaris lintang

90oU 70

oU 50

oU 30

oU 0

o30

oS 50

oS 70

oS 90

oS

21 Mac 0 153 287 387 447 387 287 153 0

22 Dis 0 0 88 233 421 520 528 540 40

b) Berdasarkan jadual di atas, lukiskan graf garis yang dapat menunjukkan taburan

bahangan mengikut kedudukan garis lintang. [10]


23/75

Contoh jawapan :

c) Jelaskan mengapa taburan suhu berbeza-berbeza dari satu kawasan dengan kawasan

yang lain.

Tumbuhan semulajadi

Awan

Arus lautan

Perbezaan permukaan

bumi

Ketinggian

4.a) Terangkan konsep angin monsun. [5m]

Angin monsun merupakan satu pola angin musiman yang berti up tanpa perubahan arah un tuk

beberapa bulan dan kemudiannya ia akan hi lang un tuk satu tempoh yang singkat. Angin i ni akan

bertiup semula pada arah yang bertentangan bagi baki bu lan dalam sesuatu tahun itu.

Taburan bahangan mengikut kedudukan garis

lintang.

0

200

400

600

800

1000

90oU 70oU 50oU 30oU 0o 30oS 50oS 70oS 90oS

Garis lintang

Wm2 22 Dis

21 Mac


24/75

b) Berdasarkan peta lakar terangkan mekanisme kejadian angin monsun musim sejuk. [10m]

- angin monsun timur laut di Asia Tenggara

- Peta asia tenggara dengan australia.

- Pusat tekanan tinggi di hemisfera utara.

- Pusat tekanan rendah di hemisfera selatan.

- Pergerakan angin dari hemisfera utara ke hemisfera selatan.

- Huraian kesan daya koriolis dan arah pergerakan angin.

c) Huraikan kesan angin monsun musim sejuk terhadap aktiviti manusia di negara-negara Asia.

Aktiviti Pertanian

Aktiviti Peri kanan

Akt iviti rekreasi/sosial

Akt iviti pembalakan

Aktiviti I KS


25/75

ALAM SEKITAR FIZIKAL

TEMA : SISTEM HIDROLOGI

Pada penghujung modul ini, murid dapat :

1. Memberi makna konsep kitaran hidrologi dan edaran air tanih.2. Menghuraikan proses-proses dalam kitaran hidrologi.3. Menghuraikan proses dan komponen yang terlibat dalam edaran tanih .4. Bincangkan faktor-faktor yang mempengaruhi proses-proses terpilih kitaran hidrologi serta

komponen-komponen terpilih dalam edaran air tanah.

KONSEP/TAJUK HURAIAN

Kitaran hi drologi Fasa-fasa pertukaran air dalam pelbagai bentuk(cecair,gas dan pepejal) dan melalui

pelbagai ruang di bumi secara berterusan. Ia meliputi pelbagai proses fizikal dan

simpanan.

Imbangan air Imbangan air merupakan keseimbangan antarajumlah air yang diterima bersamaan

denganjumlah air yang keluar ke atmosfera.

* Proses-proses dalam Imbangan aira) kerpasan

b) sejatan

c) sejatpeluhan

d) larian permukaan

e) air bawah tanah

Lebihan air

(air positif )

Lebihan air/imbangan air positif bermaksud jumlah kerpasan yang diterima melebihi

jumlah sejat peluhan, perubahan air tanah, larian permukaan dan simpanan.

Kurangan air

(air negatif)

Lebihan air/imbangan air positif bermaksud jumlah kerpasan yang diterima kurang

daripada jumlah sejat peluhan, perubahan air tanah, larian permukaan dan

simpanan.

PROSES-PROSES KITARAN HIDROLOGI

i. Proses mendatar

a. Larian air

permukaan

Baki air hujan yang mengalir di atas permukaan tanah setelah ditolak dengan air

yang mengalami sejatan, pintasan, susupan, dan juga yang digunakan oleh tumbuhan

dan setelah semua liang pori tanah tepu dengan air dan hujan tidak lagi boleh

meresap sebaliknya menuju ke sungai, tasik,kolam dan laut.

b. Alir an air bawah

tanah

Air bawah tanah mengalir perlahan melalui liang dalam batuan di bawah

permukaan. Air mengalir kerana terdapat perbezan tekanan dan kecerunan. Air dari

Zon tepi mengalir menuruni cerun aras mata air hingga sampai ke sungai, tasik atau

paya.

c. Al ir Lintang

atmosfera

Air tersejat ke dalam atmosfera dari lautan, membentuk wap-wap air yang akan

berkumpul menjadi awan. Wap-wap air (awan) ini pula akan dialirkan secara

melintang oleh angin ke bahagian daratan atau sebaliknya dari daratan ke lautan.

Bila sampai ke tahap tepu akan turun sebagai kerpasan.

ii. Proses menegak

a.Sejatan Proses penukaran bentuk air daripada cecair kepada wap air.Berlaku apabila

tekanan wap pada permukaan air lebih tinggi daripada tekanan udara di atmosfera


26/75

yang belum sampai ke peringkat tepu. Memerlukan bekalan tekanan haba dari

matahari yang mencukupi untuk memanaskan permukaan air sama ada daripada

lautan, sungai, tasik, kolam dll.

Faktor-faktor mempengaruhi proses sejatan :

Sila rujuk unsur sejatan di tema sistem atmosfera.

b.Sejatpeluhan

(perpeluhan/transpirasi)

Pemindahan wap air ke atmosfera melalui proses transiprasi dari tumbuhan dan

sejatan daripada tanah dan tumbuhan.Terjadi kerana tekanan wap pada sel-sel permukaan daun lebih tinggi berbanding

dengan tekanan udara dalam atmosfera terutama pada waktu siang yang panas.

Faktor-faktor mempengaruhi proses sejatpeluhan

a) suhu permukaan tersejatsemakin tinggi suhu air permukaan tersejat semakin

tinggi kadar sejatpeluhan kerana partikel air akan mempunyai tenaga untuk

bertukar ke wap air di atmosfera.

b) pengaruh anginjika terdapat pengaliran udara yang baik, kadar sejatpeluhan

akan tinggi kerana udara yang bergerak akan membawa udara yang tepu keluar

dengan ini memberi ruang untuk proses sejatpeluhan yang seterusnya.

c) kandungan air- air bersih akan mudah tersejat berbanding air masin. Jika

kandungan air tanih banyak mineral ia akan melemahkan proses sejatpeluhan.

d) li tupan tumbuhansemakin banyak litupan tumbuhan di sesuatu kawasan ia akan

menggalakkan proses transpirasi dan seterusnya sejatpeluhan.e) kandungan l embapan tani hsemakin tanah lembap semakin tinggi kadar

sejatpeluhan kerana ketersediaan air untuk disejat.

c.Kerpasan Kerpasan adalah lembapan yang terpeluwap dan jatuh ke permukaan bumi dalam

pelbagai bentuk iaitu cecair dan pepejal serta dalam intensiti yang berbeza.

d.Ali ran batang Air hujan yang turun meleleh mengikut dahan dan batang pokok sebelum sampai ke

perrmukaan tanah.

e.Resapan/I nf il trasi Proses pergerakan air masuk ke dalam tanih secara menegak melalui liang-liang pori

tanih . Proses ini dipengaruhi kandungan air dalam tanah dan keporosan tanah.

Faktor-faktor mempengaruhi proses infiltrasi tanah.

a) I ntensiti hujanjika hujan amat lebat proses infiltrasi akan menjadiperlahan kerana titisan hujan yang besar dan cepat berupaya menutup liang

ruangan tanah.b) Struktu r geologisemakin banyak rekahan dan ronggadalam tanah kadar

infiltrasi akan meningkat.

c) Li tupan tumbuhansemakin banyak litupan tumbuhan di sesuatu kawasan ,kadar infiltrasi akan meningkat. Tumbuhan berupaya melambatkan proses

air larian permukaan.

d) Keporosan dan ketelapan tanahJika ruang rongga banyak tetapi kecil danhalus(misalnya tanah liat) akan mengurangkan proses infiltrasi kerana

menyukarkan aliran air ke bawah.

e) Kandungan air dalam tanah- semakin kontang sesuatu kawasan semakintinggi kadar infiltrasi kerana tanah dalam keadaan kekosongan maka air

mudah meresap ke dalam.

f) Gradien Semakin rata sesuatu permukaan semakin tinggi kadar infiltrasi.Air larian permukaan akan bertambah di kawasan yang bercerun curam

maka infiltrasi akan berkurang.


27/75

EDARAN AIR

TANIH

Semua bentuk pergerakan air yang menggunakan tanih sebagai medium(bahan

antaranya) seperti aliran sub permukaan , susupan/infiltrasi(menegak), dan

pergerakan air secara mendatar(rembesan) dalam sistem akuifer.

KOMPONEN EDARAN AIR TANIH

i.Pergerakan

Mendatar

a.Larian air

permukaan

Rujuk di atas

b.Aliran air bawah

tanah

Aliran secara perlahan melalui liang dalam batuan di bawah permukaan. Air

mengalir kerana terdapat perbezan tekanan dan kecerunan. Air dari Zon tepu

mengalir menuruni cerun aras mata air hingga sampai ke sungai, tasik atau paya.

ii.Pergerakan

menegak:

a) Resapan/inf il trasi Rujuk di atas

iii. Keporosan Keporosan ialah ruang rongga antara tanihFaktor-faktor memepengaruhi keporosan tanih

a) susunan partikel tanahsusunan partikel secara longgar akan menyebabkankeporosan yang tinggi

b) komposisi partikel tanahjika batuan homogenius ( partikel yang sejenis)keporosannya lebih tinggi . Berbanding batuan heterogenius ( partikel

berlainan jenis) kerana celahan saiz partikel yang besar boleh dipenuhi saiz

partikel yang

kecil maka ini mengurangkan ruang rongga dalam tanah.

c) saiz partikelsemakin besar partikel tanah semakin rendah keporosansebab kurang rekahan antara partikel.

d) Pemadatan tanahjika sesuatu tanah itu semakin padat keporosan semakinrendah kerana ruang rongga telah dimampat.

e) Proses geomorfologisemakin sesuatu tanah terdedah kepada prosesgeomorfologi seperti gerakan jisim akan meningkatkan keporosan tanah.

iv. Ketelapan. Ketelapan ialah kebolehan air mengalir melalui ruang rongga tanah.

v. Akuifer(ground

water)Takungan air di lapisan batu tidak telap air setelah proses resapan berhenti.

vi. Simpanan air

tanihSimpanan air di permukaan bawah tanah dalam zon pengudaraan sebelum air

diresap ke lapisan akuifer dan digunakan oleh tumbuhan.

Contoh soalan :

1. a) J elaskan maksud proses sejatpeluhan. [5m]

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________


28/75

b) Huraikan faktor yang mempengaruhi proses sejatpeluhan. [10m]

1. Suhu

permukaan

tersejat

2.pengaruh

angin

3. kandungan air

4. litupan

tumbuhan

5. kandungan

lembapan tanih

c) Terangkan bagaimana manusia boleh mengganggu proses sejatpeluhan. [10m]

1.Aktivtiti

perparitan

Sistem perparitan yang diwujudkan manusia telah mengalirkan air terus ke

tasik,sungai dan laut. Ini telah mengurangkan kandungan air tanih dan seterusnya

mengurangkan proses sejatpeluhan.

2. Penurapan/

penyimenan

Penurapan dan penyimenan permukaan bumi yang dilakukan oleh manusia terutama

semasa proses perbandaran akan mengurangkan kandungan air tanih kerana proses

infiltrasi tidak berlaku. Ini seterusnya akan mengurangkan proses sejatpeluhan.

3. penyahutanan Aktiviti penyahutanan seperti pembalakan,pembukaan tapak pertanian, tapak

perumahan akan memusnahkan banyak tumbuhan. Ini akan mengurangkan proses

transpirasi dan seterusnya mengurangkan proses sejatpeluhan

4. morf ologi

bandar

Bangunan yang tinggi akan menghalang pengaliran udara. Ini akan menyebabakan

udara cepat tepu dan tiada ruang untuk proses sejatpeluhan yang seterusnya. Maka

proses sejatpeluhan akan berkurangan.

5. akvitivipertanian

Aktiviti pertanian yang menggunakan sungkupan plastik terutama semasa semaianbenih akan mengurung kelembapan tanih. Ini akan mengurangkan proses

sejatpeluhan.

6. Penghij auan

bumi

Projek penanaman semula dan hutan bandar telah menambahkan jumlah tumbuhan

di bumi. Ini akan menggalakkan lagi proses sejatpeluhan melalui proses transpirasi.

7. badan air

buatan manusia

Badan air seperti kolam dan tasik di taman rekreasi akan menambah kandungan

lembapan tanih di sekitar kolam dan tasik dengan ini proses sejatpeluhan akan

bertambah.


29/75

2. a) Berikan makna edaran air tanih . [5m]

___________________________________________________________________________________

___________________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________

b) Jelaskan sumber-sumber air semulajadi di Malaysia [8m]

1. sungai Air sungai di Malaysia boleh dijadikan sebagai sumber air bersih untuk pelbagai

kegunaan contohnya Sungai Pahang.

2. air tadahan/

hutan/ gunung

Air hujan yang turun boleh di tadah di kawasan hutan dan gunung . Ini boleh

menjadi sumber air bersih di Malaysia contohnya Gunung Pulai.

3. air bawah

tanah

Selain masa krisis air, air bawah tanah di Malaysia banyak digunakan sebagai

sumber dalam air mineral. Misalnya di Kota Tinggi.

4. tasik/empangan Air tasik setelah di proses juga boleh menjadi sumber air di Malaysia. Misalnya

semasa krisis air ,air tasik bekas lombong di Serdang telah diproses semula dan

digunakan sebagai sumber air.

c) Huraikan aktiviti manusia yang boleh mengganggu sumber air. [12m]

1. Pertani an

2. Peri ndustri an

3. Penggalian air

bawah tanah

4.Pembalakan

5.Pelancongan

6. Penternakan/

Akuakultur


30/75


31/75

kacip fatima yang ada nilai perubatan. Di ekosistem lautan pula terdapat gamat

dan spirulina yang ada nilai perubatan.

d) Pelancongan/

Ekopelancongan

Keunikan dan kepelbagaian biologi di ekosistem daratan dan ekosistem lautan

penting untuk sektor pelancongan dan rekreasi.

e) perikanan/

akuakultur

Ekosistem lautan boleh dibangunkan untuk perikanan dengan hasil-hasil marin

yang banyak. Disamping boleh dibangunkan untuk akuakultur seperti

penternakan ikan dalam sangkar di kawasan kukup.

GANGGUAN MANUSIA TERHADAP EKOSISTEM

a) pertani an Aktiviti pertanian seperti pembajaan dan penyemburan racun serangga akan

mengganggu kandungan asid atau alkali dan nutrien tanah. Ini akan

mengganggu keseimbangan dalam sesuatu ekosistem.

b) penyahutanan Aktiviti penyahutanan seperti pembalakan, pembukaan tanah untuk pertanian,

urbanisasi akan mengganggu sesuatu ekosistem kerana habitat organisma

hidup musnah dan penyesuaian semula perlu dibuat oleh organisma.

c) perl ombongan Perlombongan pasir misalnya akan menngganggu keseimbangan pantai yang

seterusnya akan memberi kesan kepada habitat marin di tepi pantai dan dalam

lautan.

d) pelancongan Pencemaran yang dilakukan oleh pelancong semasa melancong seperti

membuang sampah merata-rata,membuat ungun api akan mengganggu habitat

dan kehidupan organisma dalam sesuatu ekosistem.

e) Industr i Pembuangan sisa toksik ke dalam sungai atau tasik akan mencemarkan air danseterusnya mengganggu hidupan akuatik. Pembebasan asap-asap yang

bertoksik seperti sulfur dioksida dan nitogen dioksdia boleh menyebabkan

hujan asid yang seterusnya mengganggu ekosisitem hutan.

GANGGUAN ALAM SEKITAR TERHADAP EKOSISTEM

a) letusan gunung

berapi

Gas dan lava yang dibebaskan semasa letusan gunung berapi akan

memusnahkan habitat dan mengganggu ekosistem.

b) taufan Keadaan cuaca yang luar biasa seperti ribut taufan boleh mengganggu

keseimbangan ekosistem kerana boleh memusnahkan habitat dan organisma

dalam ekosistem.

c) gerakan ji sim Proses pergerakan jisim seperti gelongsoran tanah boleh menimbuskan habitat

dan mengganggu ekosistem.

d) banjir Kejadian banjir akan menenggelamkan habitat dan organisma dalam sesuatu

ekosistem. Ini akan mengganggu keseimbangan sesuatu ekosistem.e) kemarau/

kebakaran

semulajadi

Kejadian kemarau seperti semasa kejadian el-nino di Indonesia telah

menyebabkan banyak kebakaran semulajadi di hutan. Kebakaran ini telah

memusnahkan pelbagai organisma dan mengganggu keseimbangan ekosistem.

LANGKAH-LANGKAH PEMELIHARAN DAN PEMULIHARAAN EKOSISTEM/ALAM

SEKITAR

a) langkah

perundangan

Menguatkuasakan akta alam sekeliling 1974 oleh Jabatan Alam Sekitar

misalnya untuk mengawal pencemaran udara dan air .

b) kempen Mengadakan lebih banyak kempen kesedaran untuk menyeru orang ramai

bersama menjaga alam sekitar misalnya melalui kempen cintailah sungai kita,

kempen berkongsi kereta.

c) pendidikan Mendidik generasi muda untuk menjaga kualiti alam sekitar melalui

matapelajaran seperti sivik, geogafi, pendidikan moral.Di samping itu , adakan

aktiviti-aktiviti go green melalui persatuan atau kelab alam sekitar yangmelibatkan murid dengan ekosistem secara langsung.

d) hutan simpan/

taman negara

Mewartakan lebih banyak hutan simpan untuk melindungi hutan dan hidupan

liar dalam sesuatu ekosistem contohnya Taman Negara Endau- Rompin.

e) pengur usan/

pengawalaseliaan

Memantapkan lagi pengurusan dan pengawalseliaan terhadap hidupan liar.

Misalnya

Perlindungan orang utan di hutan Sepilok Sandakan, Sabah. Projek penetasan

dan pemeliharaan penyu belimbing di Rantau Abang, Terengganu.


32/75


33/75

b) Berdasarkan rajah di atas terangkan bagaimana tenaga dipindahkan dan mengalami kehilangan disetiap aras trofik. [10m]

1. punca tenaga

2.peringkat

pengeluar

3. peri ngkat

Pengguna

primier

4. peri ngkat

pengguna

sekunder

5. peri ngkat

pengguna

tertier

c) Terangkan bagaimanakah aktiviti manusia boleh mengganggu proses perpindahan tenaga dalamsesuatu ekosistem. [10m]

a) pertani an

b) penyahutanan

c) perl ombongan

d) pelancongan

e) Industr i


34/75

2. a) Terangkan konsep ekosistem. [5m]

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

Gambarajah ekosistem tasik

b) Terangkan salingkebergantungan antara komponen biotik dan komponen abiotik dalam ekosistem di

atas. [10m]

1. tenaga dengantumbuhan

2. nutr ien dengan

tumbuhan

3. udara dengan

pengguna

4. air denganpengguna dan

pengeluar

5. tanah dengan

nutri en dan

tumbuhan


35/75


36/75

942/2 ALAM SEKITAR MANUSIA

TEMA 1: PENDUDUK

MODUL 1 TABURAN DAN KEPADATAN PENDUDUK

Objektif Pembelajaran

Setelah selesai mengikuti pelajaran dalam modul ini anda seharusnya dapat:

(a) Memahami konsep taburan penduduk di sesebuah negara atau kawasan yang lebih luas.

(b) Mengira atau menghitung kepadatan penduduk berasaskan maklumat yang diberi.

(c) Menyediakan peta koroplet bagi menunjukkan keadaan kepadatan penduduk.

(d) Menghuraikan sebab atau faktor yang menyebabkan kepadatan penduduk yang berbeza atau

tidak seimbang di sesebuah negara atau kawasan.

a) Konsep Taburan dan Kepadatan Penduduk

Taburan penduduk bermaksud sebaran atau agihan penduduk di atas ruang bumi (permukaan

bumi). Sebaran ini menghasilkan taburan penduduk yang tidak sekata iaitu kawasan

berpenduduk padat, kawasan berpenduduk sederhana padat dan kawasan berpenduduk

jarang.

Kepadatan penduduk atau densiti penduduk bermaksud nisbah antara jumlah penduduk di

sesebuah kawasan berbanding dengan keluasannya.

Secara formula kepadatan penduduk dapat dikira melalui kaedah berikut:

Kepadatan Penduduk = Jumlah Penduduk (orang)

Luas Kawasan (km

2

)

b) Pengiraan kepadatan penduduk

Berdasarkan formula nilai kepadatan penduduk, tafsiran kepadatan penduduk mengikut

kawasan boleh dihitung, Lihat contoh Jadual 1:

Jadual 1: Kepadatan pendudu k bagi negeri Sarawak, Johor d an Wilayah Persekutu an

Kuala Lumpur p ada tahun 2000

Negeri Keluasan(km

2)

JumlahPenduduk

(orang)

Kepadatan(Orang/km

2)

TafsiranPenduduk

Sarawak 124 450 2 009 893 16 Jarang

Johor 18 987 2 584 997 136 Sederhana

WilayahPersekutuanKuala Lumpur

243 1 305 792 5 374 Padat


37/75

c. Membina Peta Koroplet atau Peta Lorek

Berdasarkan Jadual 2, lukis satu peta koroplet untuk menunjukkan kepadatan penduduk di

Negara-negara Asia Tenggara pada tahun 1996.

Jadual2: Purata kepadatan penduduk Negara-negara Asia Tenggara tahun 1996

Negara Kepadatan Penduduk (orang/km )

Brunei 48

Filipina 240

Indonesia 104

Kemboja 59

Laos 20

Malaysia 64

Myanmar 66

Singapura 4 839

Thailand 117

Vietnam 227

Panduan Am Dalam penyediaan peta koroplet anda perlu member perhatian kepada beberapa perkara

penting seperti berikut:

1. Tentukan nilai bezantara (range) kepadatan penduduk yang sesuai. Beri perhatian kepada nilai

kepadatan tertinggi (bagi Singapura) dan nilai kepadatan yang paling rendah(bagi Laos).

2. Pilih selang kelas atau nilai kepadatan yang paling sesuai. Nilai yang dipilih hendaklah dapat

menunjukkan perbezaan kepadatan antara negara-negara di bawah sekurang-kurangnya tiga

kumpulan atau kategori kepadatan yang berlainan iaitu kepadatan yang rendah, sederhana dan

tinggi.

3. Katalah nilai kepadatan atau selang kelas yang dipilih ialah 100 orang bagi setiap kilometer

persegi. Oleh itu kumpulan atau kategori kepadatan yang berbeza ialah kurang daripada 100,

100

200, 200

300 dan lebih 300 bagi setiap kilometer persegi.4. Lukis garis lorekan bagi setiap negara mengikut kumpulan atau kategori kepadatan yang telah

dipilih. Lorekan hendaklah kemas dan bersih. Peta koroplet yang dilukis hendaklah

dilengkapkan dengan tajuk dan petunjuk.

5. Jika warna digunakan untuk menggantikan garis lorekan ia mestilah sesuai dan dapat

membezakan kategori atau kumpulan kepadatan yang berlainan dan biasanya melibatkan

penggunaan ton warna dan ia perlu dilukis dengan cermat.

Perkara-perkara perlu ada dalam peta koroplet @ cadangan markah:

1. Tajuk (1 markah) rujuk dari jadual, perlu ada perkara, negara dan tahun untuk dapat 1 markah

2. Petunjuk (1 markah) Lorekan pada petunjuk mesti sama dengan lorekan pada peta

3. Jeda/kelas (1 markah) pilih selang kelas yang sesuai

4. Lorekan (1 markah) - tiada markah jika tidak mengikut teknik lorekan/ton warna yang betul.

5. Plotan (5 markah) plotan diterima walaupun teknik lorekan salah. Markah plotan 10 negara boleh

dicadangkan seperti berikut:


38/75

1 2 negara betul (1 markah)




9 -10 negara betul (5 markah)

6.Markah tambahan kebersihan dan kekemasan(1 markah) hanya diberi jika dapat 9 markah

Jumlah markah keseluruhan = 10 markah.

d. Mengapakah kawasan-kawasan tertentu di Negara-negara Asia Tenggara mempunyai

kepadatan yang lebih tinggi berbanding dengan kawasan-kawasan yang lain.

Contoh jawapan: Jawapan perlu merujuk contoh-contoh kawasan atau bahagian Negara yang

mempunyai kepadatan penduduk yang tinggi seperti Singapura, Pulau Jawa, Dataran Manila,

Dataran Bangkok dan Lembah Kelang. Antara sebab atau faktor yang patut dikemukakan ialah:

1. Faktor-faktor geografi fizikal meliputi faktor muka bumi seperti delta dan lembah sungai

yang lebar, kawasan tanah pamah beralun dan berbukit-bukit, jenis tanih yang subur seperti

tanah lanar dan lava bes gunung berapi, bekalan air yang banyak, serta tanah rata yang

memudahkan sistem pengangkutan dan perhubungan/ petempatan bandar .

2. Faktor kemajuan ekonomi pertanian dan perlombongan pertanian padi sawah dapat

menampung penduduk ramai atau dengan kepadatan yang tinggi seperti pulau Jawa,

pertanian kebun kecil, pertanian lading dan kegiatan perlombongan seperti bijih timah, emas

dan petroleum yang berkembang pesat dapat menarik ramai penduduk.

3. Faktor kemajuan ekonomi Bandar perkembangan pesat industri perkilangan,

perdagangan dan perkhidmatan terutama di bandar ibu negara, bandar dan pelabuhan

utama dapat memberikan banyak peluang pekerjaan dan berupaya menampung kepadatan

penduduk yang tinggi, menjadi tumpuan pelaburan modal, teknologi dan penduduk dari

kawasan-kawasan lain dan dari Negara-negara luar.

4. Faktor kemajuan pengangkutan pembangunan jalan raya dan keretapi, jalan air dan jalan

udara, mempercepatkan pembangunan ekonomi terutama sekali kegiatan-kegiatan pertanian

lading, perlombongan, industry perkilangan, perdagangan, menggalakkan perkembangan

Bandar-bandar dan pelabuhan-pelabuhan.

5. Faktor sejarah dan penjajahan kawasan-kawasan tertentu dimajukan lebih awal oleh

kerajaan penjajah seperti Belanda dan Inggeris, menjadi pusat pentadbiran, ekonomi dn

tumpuan masuk orang-orang asing, dimajukan dengan kegiatan perlombongan, pertanian

lading, perdagangan dan perkhidmatan, system pengangkutan, Bandar dan pelabuhanberkembang dengan lebih pesat berbanding kawasan lain.

6. Faktor politik dan dasar kerajaan kawasan-kawasan tertentu menjadi tumpuan dalam

program pembangunan kerajaan berbanding dengan kawasan pedalaman yang mundur.

Cadangan markah: 5 faktor utama x 2 markah = 10 markah


39/75


40/75

Latihan Akses Kendiri Modul 1

1. Jadual 3 menunjukkan kepadatan penduduk bagi negeri-negeri di Malaysia pada tahun

2000.

Jadual 3 Kepadatan penduduk bagi negeri-negeri di Malaysia, 2000

Negeri Kepadatan(orang per ki lom eter persegi)Johor 144

Kedah 175

Kelantan 87

Melaka 385

Negeri Sembilan 129

Pahang 36

Perak 98

Perlis 257

Pulau Pinang 1274

Sabah 35

Sarawak 17

Selangor 526

Terengganu 69W.P. Kuala Lumpur 5676

W.P Labuan 827

MALAYSIA 71

a) Berdasarkan Jadual 3, lukis satu peta koroplet pada peta yang disediakan untuk menunjukkan

kepadatan penduduk bagi negeri-negeri di Malaysia pada tahun 2000. (10m)

b) Mengapakah kepadatan penduduk di negeri-negeri pantai barat Semenanjung Malaysia lebih

tinggi berbanding negeri-negeri di pantai timur Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak?

(8m)

c) Jelaskan kesan kepadatan penduduk yang tinggi di sesebuah kawasan terhadap sumber alam.

(7m)


41/75

Peta Malaysia


42/75

MODUL 2 PIRAMID PENDUDUK


Setelah selesai mengikuti pelajaran dalam modul ini anda seharusnya dapat:

(a) Membina rajah piramid penduduk berdasarkan jadual yang diberi

(b) Menghuraikan ciri-ciri piramid penduduk

(c) Menjelaskan kesan piramid terhadap sosioekonomi

a) Membina rajah piramid penduduk berdasarkan jadual yang diberi:

Jadual 1: Anggaran penduduk Malaysia mengikut kumpulan umur dan jantina pada tahun 1997

Kumpulan umur Lelaki Perempuan

0 9 2 611 800 2 455 300

10 19 2 357 100 2 225 500

20 29 2 017 000 1 876 300

30 39 1 653 100 1 583 900

40 49 1 167 600 1 110 600

50 59 683 600 656 300

60 69 386 300 414 000

70 > 205 800 261 300

Jumlah 11 082 300 10 583 200


43/75

Rajah Piramid: Struktur Umur dan Jantina Penduduk Malaysia bagi Tahun 1997

Rajah piramid penduduk Malaysia tahun 1997 yang anda lukis perlu mempunyai:

1. Tajuk ( 1 markah) - mesti lengkap dengan perkara, negara dan tahun

2. Skala ( 1 markah) skala yang sesuai menunjukkan jumlah penduduk lelaki dan perempuan

bagi setiap kumpulan umur.

3. Petunjuk (1 markah) boleh guna lorekan atau warna

4. Plotan (6 markah) lelaki 3 markah/ perempuan 3 markah

5. Kebersihan dan kekemasan (1 markah) hanya layak jika dapat 9 markah di atas.

50010001500200025003000 0

Skala: 1 sm mewakili 500 000 orang

Petunjuk:

Lelaki

Perempuan

70>

60 -69

50 -59

40-49

30-39

20-29

10-19

0 -9

Bilangan ('000) orang300025002000150010005000

Kumpulan

Umur

(Tahun) PerempuanLelaki


44/75

b) Ciri-ciri piramid penduduk progresif (seperti Malaysia dan Negara-negara Asia Tenggara yang

lain kecuali Singapura)

Ciri-ciri Huraian

1. Tapak yang lebar Kadar kelahiran tinggi disebabkan

perubatan moden; program perancangan

keluarga kurang berkesan; amalan

perkahwinan usia muda, halangan adat

dan agama.

Kadar kematian merosot perubatan

moden mencegah penyakit merbahaya

dan kematian bayi

2. Puncak mulai lebar Jangka hayat penduduk tua semakin tinggi

(lebih 60 tahun)

Perubatan moden membantu

meningkatkan taraf kesihatan

Amalan pemakanan yang seimbang.

3. Komposisi umur Kumpulan umur muda (1 20 tahun)

adalah ramai menyebabkan nisbah

tanggungan kumpulan dewasa tinggi

4. Ciri jantina Kumpulan umur muda jantina lelaki lebih

ramai daripada perempuan

Kumpulan umur tua jantina perempuan

lebih ramai daripada lelaki. Jangka hayat

perempuan lebih panjang.

c. Kesan piramid penduduk progresif terhadap sosioekonomi Malaysia

Kesan Huraian

1. Pertumbuhan

penduduk yang

pesat

- Aset/jumlah tenaga buruh lebih ramai pada masa hadapan apabila

kumpulan muda menjadi dewasa

- Kumpulan umur produktif membantu memesatkan pertumbuhan

ekonomi

2. Pertambahan

perbelanjaan

kerajaan

- Kerajaan perlu menyediakan kemudahan asas kepada penduduk

seperti pendidikan, kesihatan, rekreasi.

3. Peluang

Pekerjaan

- Kumpulan dewasa ramai merupakan kumpulan produktif

-Pekerjaan perlu ditambah untuk mengelakkan masalah

pengangguran masa akan dating

4. Memperluaskan

pasaran domestik

- Penduduk yang banyak menyediakan pasaran bagi barangan

keluaran tempatan

5. Warga tua

meningkat

- Penyediaan rumah kebajikan perlu ditambah

- Bayaran pencen meningkat

- Penyediaan perubatan percuma perlu diadakan


45/75


1. Jadual 2 menunjukkan anggaran struktur penduduk Malaysia pada pertengahan tahun pada

30 Jun 2002 mengikut kumpulan umur dan jantina.

Jadual 2 Anggaran struktur umur dan jantina penduduk Malaysia, sehingga 30 Jun 2002

Kumpulan umur Lelaki (000) Perempuan (000)

0 9 2905.2 2732.7

10 19 2558.5 2452.1

20 29 2102.9 2061.1

30 39 1835.5 1783.0

40 49 1458.9 1382.3

50 59 887.5 822.4

60 69 471.0 484.9

70 dan lebih 267.5 320.8

a) Berdasarkan Jadual 2, lukis rajah yang sesuai untuk menggambarkan struktur umur dan

jantina penduduk Malaysia berdasarkan anggaran pada 30 Jun 2002 (10m)

b) Berdasarkan rajah yang telah anda lukis pada soalan (a) di atas,

(i) Jelaskan cirri-ciri utama penduduk Malaysia berdasarkan anggaran pada 20 Jun 2002

(8m)

(ii) Huraikan kesan ciri-ciri kependudukan sedemikian terhadap keadaan social dan

ekonomi di Negara kita, malaysia. (7m)


46/75

MODUL 3 MIGRASI DALAMAN


Setelah selesai mengikuti pelajaran dalam modul ini anda seharusnya dapat;

(a) Memahami istilah migrasi dalaman dan membezakannya dengan migrasi antarabangsa

(b) Menghuraikan jenis-jenis migrasi dalaman yang utama.

(c) Menjelaskan pengaruh faktor-faktor tolakan dan tarikan terhadap jenis-jenis migrasi dalaman

yang berbeza dan kesannya terhadap kawasan yang ditinggalkan dan kawasan destinasi yang

dimasuki.

a) Istilah migrasi dalaman

Migrasi dalaman ialah perpindahan penduduk yang berlaku dalam lingkungan batas sempadan

sesebuah negara dalam tempoh (tetap/sementara/kekal) tertentu dan tidak termasuk

perpindahan keluar yang merentasi sempadan antarabangsa negara berkenaan ke negara-

negara lain.

b) i. Jenis-Jenis Migrasi Dalaman @ Pola Migrasi Dalaman

Arah Aliran Migrasi Huraian

1. Migrasi Desa Ke Bandar Migrasi dari desa ke bandar kecil,

sederhana atau besar terutamagolongan muda/dewasa untukmendapatkan peluang pekerjaan ataumelanjutkan pelajaran

Berlaku kerana factor tolakan di desayang serba kekekurangan.

Terdapat banyak factor tarikan diBandar seperti kemudahaninfrastruktur, pendidikan , kesihatandan hiburan dll.

2. Migrasi Desa ke Desa Migrasi antara kawasan luar Bandar

atau migrasi desa ke desa.

Berlaku perpindahan penduduk darikawasan luar Bandar yang mundur kekawasan Rancangan PembangunanTanah seperti FELDA, KEJORA,KETENGAH dan KESEDAR.

3. Migrasi Bandar ke Desa

Migrasi dalaman paling kurang berlaku.Biasanya melibatkan golongan pesarayang balik menetap di kampung asalkerana keadaan persekitaran lebihselesa kos hidup lebih rendah dankurang kesibukan/kesesakan

Juga berlaku kerana pertukaran tempatkerja.

4. Migrasi Bandar ke Bandar Perpindahan penduduk dari Bandar


47/75

kecil ke Bandar sederhana atau keBandar-bandar utama seperti KualaLumpur, Johor Bahru, Ipoh dan lain-lainkerana perubahan tempat kerja,perkahwinan, pendidikan dan lain-lain.

5. Transmigrasi Istilah migrasi yang digunakan untuk

menerangkan migrasi yang dirancang

oleh kerajaan untuk menempatkansemua penduduk dari satu pulau kepulau yang lain.

Untuk mengatasi masalah lebihanpenduduk di Pulau Jawa danmenyediakan tenaga buruh untukmemajukan lading-ladang getah, ladahitam, lombong-lombong arang batu,bijih timah di Pulau Sumatera,Kalimantan

ii. Trend Komposisi Aliran Migrasi

Isi Huraian

1. Kumpulan umurmuda palingaktif

- Berlaku kepada tenaga kerja muda: 15 45 tahun- umur 1- 14 tahun biasanya berhijrah mengikut keluarga

2. Lelaki lebih banyakberhijrahberbanding

wanita

- Disebabkan lelaki lebih daya mobiliti/pergerakkan berbandingwanita untuk mencari peluang pekerjaan.

- Peratus wanita berhijrah rendah kerana halangan budaya

dan adat.

3.Taraf pendidikan - Taraf pendidikan yang tinggi membolehkan penduduk lebihbanyak bergerak untuk mendapatkan peluang pekerjaandalam pelbagai sektor.


48/75

c) i. Faktor-Faktor Mempengaruhi Migrasi Dalaman

Isi Huraian

1. Faktor ekonomi - Terdapat banyak peluang pekerjaan di kawasandestinasi seperti dalam sektor perkilangan, pembinaan,perkhidmatan, pelancongan dan pertanian.

2. Faktor sosial - Melanjutkan pelajaran dan pendidikan ke IPTA danIPTS

- Mendapatkan kemudahan perubatan yang lebih baik- Mengunjungi pusat hiburan- Adanya kemudahan pengangkutan yang cekap seperti

teksi / bas / LRT- Tarikan tali persaudaraan / rakan/ perkahwinan

3. Faktor bencana alam - Berlakunya Banjir / Kemarau / Gempa bumi-

4. Faktor dasar kerajaan - Kerajaan telah memperkenalkan Dasar PembangunanWilayah / Rancangan Petempatan Desa contoh Felda,Kejora, Ketengah, Dara dll.

ii. Kesan - Kesan Migrasi Dalaman

a Kesan terhadap kawasan asal yang ditinggalkan

Kesan Huraian

1. Kekurangan tenagaburuh

- Sukar memajukan sumber alam kerana kekurangantenaga kerja muda di kawasan asal

2. Saiz pasaran terhad - Jumlah penduduk yang tinggal terhad/ sedikitmengecilkan pasaran barangan

3. Berlaku tanah terbiar - Tanah tidak diusahakan kerana golongan mudaberhijrah, ini menyebabkan tanah tidak dapatdiusahakan secara ekonomik.

4. Penduduk tua yangtinggal /ramai

- Kawasan asal dihuni oleh golongan tua yang tidakproduktif atau tidak mampu bekerja.

5. Berlaku lebihansumber

- Tekanan terhadap sumber alam berkurangan keranabilangan penduduk yang semakin sedikit inimenyebabkan sumber tidak diterokai secaramaksimum.


49/75

b. Kesan terhadap kawasan destinasi (di tuju)

Kesan Huraian

1. Berlaku tekananterhadap sumber

- Sumber tanah semakin terhad disebabkanpersaingan guna tanah oleh pelbagai sektor aktivitiekonomi.

2. Kepupusan sumber

- Sumber dieksploitasi seperti hutan, mineral dan

lain-lain akan berkurangan dan akhirnya berlakukepupusan

3. Pencemaran alamsekitar

- Kualiti sumber air , udara dan darat akan merosotakibat pencemaran yang dihasilkan oleh pelbagaisektor ekonomi.

4. Kekurangan tempattinggal

- Kekurangan rumah kos rendah terutama bagi golonganyang berpendapatan rendah menyebabkan kewujudankawasan setinggan

5. Kesesakan - Pertambahan penduduk dan kenderaan menyebabkankesesakan penduduk dan lalu lintas yang teruk.

6. Masalah sosial danpenyakit

- Berlaku peningkatan kes jenayah seperti mencuri,merompak, ragut, rogol.

- Peningkatan kes penyakit berjangkit seperti AIDS.

7. Menggalakkanpembangunan sumber

- Sumber dapat dibangunkan untuk pembangunannegara kerana sumber tenaga buruh yang banyak.


1. Berdasarkan sebuah negara Asia Tenggara yang telah anda kaji, jawab soalan-soalan di bawah.

a) Bezakan maksud migrasi dalaman dan migrasi antarabangsa (5m)

b) Jelaskan empat kesan positif dan dua kesan negatif terhadap sumber-sumber alam akibat

proses dalaman yang berlaku di negara tersebut. (12m)

c) Cadangkan empat langkah yang wajar diambil bagi megurangkan aliran migrasi desa ke

bandar di dalam negara berkenaan. (8m)


50/75


51/75

2. Skala kecil

atau

skala besar

Kebun kecil skalanya

kurang 40 hektar di

Malaysia

Ladang skalanya

melebihi 40 hektar di

Malaysia

Kecil seperti IKS dan

industri desa

Besar seperti pembuatan

kereta, penapisan

petroleum

Kecil seperti penginapan

Chelet dan homestay

(merasai hidup cara

kampung)

Besar seperti Hotel

3. Orientasi

pengeluaran

Kebun kecil untuk sara

diri

Ladang untuk pasaran

domestik dan eksport

Tempatan: menghasilkan

barang makanan, tekstil

Eksport: menghasilkan

elektronik, automobil,

minyak sawit, air-cond

Dikunjungi oleh

pelancong tempatan dan

pelancong asing.

4. Penggunaan

modal

Kebun kecil

menggunakan modal ahlikeluarga atau modal

tempatan

Ladang menggunakan

modal besar atau

pelaburan asing

Modal asing melibatkan

industri berteknologitinggi dan barangan

elektronik

Modal tempatan seperti

Industri Kecil dan

Sederhana (IKS) dan

industri desa

Modal tempatan:

Homestay, chalet

Modal Asing: Hotel

mewah, pusat

peranginan

5. Buruh Kebun kecil

menggunakan buruh ahli

keluarga dan buruh upahdalam kuantiti kecil

Ladang menggunakan

buruh yang ramai

melibatkan buruh

tempatan dan asing yang

mendapat gaji bulanan

Tenaga buruh sedikit dan

mahir kerana banyak

menggunakan teknologimoden.

Tenaga buruh ramai

seperti kilang elektronik.

Melibatkan penggunaan

tenaga

buruh mahir atau tidak

mahir

Menggunakan tenaga

kerja tempatan atau

kerja asing

Jenis pekerjaan seperti

pengurus, pekerja hotel,

pemandu pelancong

6. Teknologi

Kebun kecil biasanya

teknologi moden terhadhanya menggunakan

peralatan separa moden

Ladang biasanya

menggunakan teknologi

dan peralatan moden

Teknologi mudah atau

rendah seperti IKS danindustri desa

Teknologi tinggi seperti

dalam industri automobil

Teknologi tinggi untuk

membina hotel dankemudahan prasarana


52/75

c) Sumbangan atau kepentingan sektor ekonomi

Isi Huraian

1. Meningkatkan

pendapatan negara

- Eksport barangan menghasilkan pertukaran wang asing.

Ekonomi negara akan menjadi lebih kukuh melalui

peningkatan pendapatan negara

- Pertumbuhan pesat ekonomi akan meningkatkan KDNK

serta memperbaiki imbangan perdagangan

2. Menyediakan peluang

pekerjaan

- Pelbagai peluang pekerjaan dapat mengurangkan kadar

pengangguran seterusnya meningkatkan taraf hidup

penduduk dan kadar kemiskinan

3. Memperkembangkan

teknologi dan R&D

- Aktiviti ekonomi akan menggalakkan pemindahan teknologi

asing. Seterusnya usaha sama dan penyelidikan dapat

ditingkatkan.

4. Memperkembangsektor ekonomi

yang lain (Kesan

pengganda)

- Memperkembangkan sektor ekonomi yang berkaitanseperti sektor perkhidmatan, sektor telekomunikasi dan

sektor tenaga

5. Memperkembangkan

aktiviti primer

- Sektor sekunder dan tertier akan membantu

perkembangan sektor pertanian, perhutanan, perikanan

dan perlombongan.

6. Pencetus

pembandaran dan

kehidupan moden

- Perkembangan sektor ekonomi akan mewujudan bandar

baru seterusnya mewujudkan gaya hidup moden

masyarakat

7. Teras program

pembangunan

negara

- Perkembangan sektor ekonomi akan menjadi pemangkin

program pembangunan desa dan bandar


53/75

d) Impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar

Isi Huraian

1. Kemerosotan dan

kepupusan sumber

- Berlaku kemerosotan terhadap sumber hutan, air , perikanan

- Berlaku dalam sektor perlombongan seperti bijih timah,

emas, petroleum dan sebagainya.

2. Pencemaran alam

sekitar

Berlakunya pencemaran seperti:

- pencemaran udara - pencemaran sampah

- pencemaran air - pencemaran tanih

- pencemaran bau - pencemaran sisa toksik

- pencemaran bunyi

3. Kemerosotan kualiti

alam sekitar

Kemerosotan kualiti alam sekitar melibatkan:

- peningkatan suhu setempat

- hakisan, tanah runtuh dan tanah tandus

- banjir dan kemarau

- ancaman kepupusan kepelbagaian biologi, kemushahan

habitat dan rantaian makanan

e) Langkah menguruskan impak pembangunan ekonomi terhadap alam sekitar

i. Langkah perundangan

Isi Huraian

1. Kuatkuasa Akta /

Gubal Akta

- Meguatkuasakan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 untuk

mengawal dan mengatasi pencemaran alam sekitar

2. Akta-akta lain atau

ordinan, peraturan

- Contohnya akta perhutanan negara, akta galian, akta

petroleum, akta air dan lain-lain

3. Laporan Kesan

Alam Sekitat (EIA)

- Projek pembangunan mega atau di lereng bukit perlu

mendapatkan kelulusan untuk membangunkan kawasan yang

berisiko tinggi contoh pembinaan empangan, petempatan di

tanah tinggi, pengairan, pelancongan

4. Agensi pelaksana - Melalui penubuhan Jabatan Alam Sekitar (JAS), Pihak Berkuasa

Tempatan (PBT), dan agensi atau jabatan yang berkaitan melalui

pemantauan yang berkesan.

5. Penguatkuasaan

hukuman

- Menguatkuasaan hukuman seperti kompaun, denda, penjara ,

tarik lesen dan disita terhadap pesalah


54/75

ii. Langkah bukan perundangan

Isi Huraian

A. Amalan pengurusan

1. Mengawal

pencemaran udara

Seperti:

- menempatkan industri mengikut zon dan jenis

- mengawal pelepasan asap melalui sistem penapisan

-meninggikan serombong

- mengurangkan penggunakan bahan bakar petroleum dan arang

batu ( bahan api fosil)

- beralih kepada sumber gantian

- mengawal penggunaan kenderaan yang masuk ke bandar

- menggalakkan pengkongsian kereta/kenderaan

- menggalakkan penggunaan petroleum tanpa plumbum

- mengelakkan aktiviti pembakaran terbuka

- menjalankan aktiviti tebang reput dalam sektor pertanian

2. Mengawal kualiti

air

Seperti:

- merawat semula air yang tercemar

- menyediakan sistem perangkap sampah

- merawat sisa seperti sisa kumbahan, buangan industri sebelum

dialirkan ke sungai atau tasik- menyediakan kolam takungan sisa yang berkesan

- mengawal aktiviti pembangunan di kawasan tadahan air

- mengawal aktiviti pembalakan

- mengwujudkan kawasan rezab tadahan air

3. Mengawal

kemusnahan hutan

Seperti:

- menjalankan program penghutanan semula

- melaksanakan rawatan silvilkultur

- melaksanakan kaedah penebangan memilih

- mengharamkan penebangan pokok balak yang dikenalpasti

hampir pupus

- beralih kepada sumber pengganti seperti simen, fiber, besi dan

aluminium

4. Mengawal hakisan

tanih / kelodak

Seperti:

- pembinaan benteng konkrit, tembok penahan, sangkar dawai

batu

- penanaman tutup bumi seperti rumput dan pokok kekacang

- membina alur kecil sebagai laluan air

- mengehadkan pemotongan cerun kurang daripada 450

- membina teres

- menanam pokok pelindung

- menggunakan sungkupan

B. Kempen kesedaran dan

pendidikan

5. Pendidikan AlamSekitar

- Pendidikan diadakan di peringkat sekolah, maktab, dan universiti

6. Kempen kesedaran - Mengadakan kempen kepada masyarakat dan pengusaha tentang

kepentingan menjaga alam sekitar

- Peranan badan bukan kerajaan (NGO) seperti Sahabat Alam

Malaysia, Persatuan Pencinta Alam, dan sebagainya dalam

menyedarkan masyarakat akan kepentingan menjaga alam

sekitar.


55/75

Latihan Akses kendiri Modul 4

1. Jadual 1 menunjukkan sumbangan sector-sektor utama ekonomi kepada Keluaran Dalam Negara Kasar

(KDNK) dan pekerjaan di Malaysia pada tahun 2005.

Jadual 1 Sumbangan Sektor Ekonomi kepada KDNK dan pekerjaan di Malaysia tahun 2005

Sektor Utama KDNK (%) Pekerjaan (%)

Pertanian, Perhutanan, Penternakan

dan Perikanan

7.0 12.0

Pembuatan 35.8 29.5

Perkhidmatan 53.0 50.0

Perlombongan dan Kuari 5.5 0.4

Pembinaan 3.2 8.1

(a) Berdasarkan Jadual 1, lukis satu graf bar yang menunjukkan peratus KDNK dan pekerjaan bagi setiap

sektor ekonomi Malaysia pada tahun 2005. (10)

(b) Jelaskan pola sumbangan sektor-sektor berkenaan kepada ekonomi Malaysia.

(6 )

(c) Huraikan impak pembangunan ekonomi Malaysia terhadap alam sekitar fizikal. (9 )

2. Berdasarkan kajian luar yang telah anda jalankan di sebuah kawasan tertentu,

(a) Nyatakan nama dan lokasi kawasan itu; (2)

(b) Huraikan ciri-ciri satu aktiviti ekonomi yang dijalankan di kawasan itu; (10)(c) Nyatakan kesan-kesan utama aktiviti ekonomi itu terhadapalam sekitar di kawasan itu, dan langkah-

langkah yang diambil oleh penduduk tempatan untuk mengurangkan kesan itu; (8)

(d) Huraikan kaedah yang anda gunakan untuk mendapat data dan maklumat dalam jawapan (b) dan (c).

(4)


56/75


57/75

(b) Faktor-faktor kepupusan dan penyahutanan secara besar-besaran

Faktor-Faktor Huraian

1. Penggunaan sumber hutan sebagai

bahan api

Sumber bahan bakar utama negara-

negara miskin seperti India, Ame

modul cemerlang stpm (geografi)

Documents