AHLI PANELGEOGRAFI KERTAS 1 STPM(Alam Sekitar Fizikal) PANEL PUAN ROSNAH BINTI SALLEH (K) ENCIK CHEK ZAINON BIN SHAFIE ENCIK SHUKRI BIN SULAIMAN PUAN SHAHRIZAN BINTI KAWI SEKOLAH SMK ALOR AKAR, KUANTAN SMK KUALA LANAR, KUALA LIPIS SMK JENGKA 2, BANDAR JENGKA SMK (A) TAHAP, JERANTUT

GEOGRAFI KERTAS 2 STPM(Alam Sekitar Manusia) PANEL SEKOLAH ENCIK RUSLY BIN MUSA SMK JENGKA 21, BANDAR (K) JENGKA ENCIK SUKI BIN HASSAN SMK TEMIN, JERANTUT ENCIK HAMRI BIN SALLEH SMK MUADZAM SHAH, ROMPIN PUAN SARIMAH BT DARUS SMK SULAIMAN, BENTONG

ISI KANDUNGANPERKARA MUKASURATSelayang Pandang Format Kertas Peperiksaan Geografi STPM mulai 2007 Objektif Pengajaran dan Pembelajaran Geografi STPM Cadangan Strategi Pengajaran Pembelajaran Geografi STPM Skala Perbincangan dan Sumber Pengajaran Pembelajaran i ii iii iv v

GEOGRAFI KERTAS 1 (Alam Sekitar Fizikal)TEMA/TAJUK DAN SUB TAJUK TEMA 1: 1.1 1.2 SISTEM BUMI MUKASU RAT

Kedudukan bumi dalam sistem suria. Tenaga : Konsep, jenis dan punca tenaga. SISTEM GEOMORFOLOGI

TEMA 2: 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Teori Hanyutan Benua Jenis, proses dan faktor yang mempengaruhi luluhawa Jenis, cara dan faktor yang mempengaruhi hakisan sungai Cara, faktor dan bentuk bumi pemendapan di zon pinggir pantai. Kemahiran amali sistem geomorfologi : Profil rentas muka bumi. SISTEM ATMOSFERA

TEMA 3: 3.1 3.2 3.3

Taburan suhu secara menegak dan mendatar serta faktor yang mempengaruhinya. Perubahan iklim: Pemanasan global, faktor yang mempengaruhi dan kesan-kesanya. Mikro iklim bandar: Fenomena jerebu, fakor yang

3.4 3.5

mempengaruhi dan kesan-kesannya. Kemahiran amali sistem atmosfera: Rajah tiupan angin. Kemahiran amali sistem atmosfera: Mengira julat suhu, melukis graf garisan dan mentafsirkanya.

TEMA 4: 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

SISTEM HIDROLOGI

Proses menegak dan mendatar dalam kitar hidrologi. Proses edaran air tanih Imbangan air positif dan negatif serta faktor yang mempengaruhinya Kepentingan air dan kesan gangguan imbangan air kepada manusia. Kemahiran amali sistem hidrologi: Melukis dan mentafsir graf imbangan air. SISTEM EKOLOGI

TEMA 5: 5.1 5.2 5.3

Ekosistem: Konsep, komponen, dan jenis ekosistem. Rantaian dan siratan makanan dalam ekosistem hutan paya bakau Kepentingan ekosistem hutan kepada alam sekitar fizikal dan manusia. SALING KEBERGANTUNGAN SISTEM

TEMA 6: 6.1 6.2

Saling bergantung sesama sistem fizikal. Pengekalan, pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar fizikal. KAJIAN LUAR GEOGRAFI 1 (Alam Sekitar

TEMA 7: Fizikal) 7.1 7.2 7.3

Prosedur menjalankan kajian luar Geografi Kertas 1. Skop dan tajuk kajian luar Geografi Kertas 1 Contoh-contoh kajian luar yang dijalankan.

GEOGRAFI KERTAS 2 (Alam Sekitar Manusia)TEMA/TAJUK DAN SUB TAJUK TEMA 1: 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 PENDUDUK MUKASU RAT

Taburan penduduk: Faktor yang mempengaruhi ketidakseimbangan taburan penduduk dan kesan-kesannya. Pertumbuhan penduduk: Trend, proses dan faktor yang mempengaruhinya Kesan pertumbuhan dan tumpuan penduduk terhadap alam sekitar. Migrasi: Konsep, pola dan faktor yang mempengaruhi migrasi dalaman. Kemahiran amali penduduk: Membina dan mentafsir graf garis pertumbuhan penduduk.

TEMA 2: PEMBANGUNAN EKONOMI DAN IMPAK ALAM SEKITAR 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Sektor pertanian: Jenis, faktor, kepentingan dan kesan aktiviti pertanian terhadap alam sekitar. Sektor perindustrian: Jenis, faktor, kepentingan dan kesan aktiviti perindustrian terhadap alam sekitar. Sektor tertier: Sektor pelancongan faktor, kepentingan dan langkah memajukan sektor pelancongan. Kemahiran amali : Membina dan mentafsir graf bar kompaun/komponen. Kemahiran amali: Membina dan mentafsir carta pai/rajah bulatan berbahagi. TRANSFORMASI DESA DAN

TEMA 3: PEMBANDARAN 3.1

Konsep transformasi desa, dasar dan strategi pembangunan desa di

3.2 3.3 3.4

Malaysia. Bandar dan pembandaran: Konsep, faktor dan perkembangan pembandaran. Kesan transformasi desa terhadap penduduk dan alam sekitar. Kemahiran amali: Membina dan mentafsir peta koroplet.

TEMA 4: GLOBALISASI EKONOMI DAN KERJASAMA SERANTAU 4.1 4.2 4.3 Globalisasi ekonomi : Saling bergantung antara kawasan. Kerjasama serantau: Pertumbuhan segitiga ASEAN. Kemahiran Amali: Membina dan mentafsir graf bar cermin. ALAM SEKITAR DAN

TEMA 5: IMPAK PENGURUSANNYA. 5.1 5.2

Impak aktiviti manusia terhadap alam sekitar punca dan kesannya. Pengurusan alam sekitar: Prinsip-prinsip pembangunan lestari.

TEMA 6: KAJIAN LUAR GEOGRAFI 2 (Alam Sekitar Manusia) 7.4 7.5 7.6 Prosedur menjalankan kajian luar Geografi Kertas 2. Skop dan tajuk kajian luar Geografi Kertas 2 Contoh-contoh kajian luar yang dijalankan.

SELAYANG PANDANGSyukur kehadrat Allah SWT kerana dengan limpah kurnianya kami berjaya menghasilkan modul ini yang bertajuk Modul Pengajaran dan Pembelajaran Cemerlang Geografi

STPM yang berasaskan kepada sukatan baru yang akan diguna pakai mulai tahun 2006.Modul ini ditulis khusus untuk panduan guru dan pelajar tingkatan enam yang mengambil matapelajaran Geografi di peringkat Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia (STPM). Sebagai panel, kami menyedari bahawa ketiadaan panduan yang khusus untuk guru mengajar dan murid belajar pasti akan menyukarkan mereka untuk menguasai matapelajaran ini. Justeru itu kami terpanggil untuk menyambut inisiatif yang digerakan oleh Unit Penyeliaan Sekolah Menengah, Sektor Pengurusan Sekolah, Jabatan Pelajaran Pahang yang telah mengabungjalinkan tenaga pakar geografi di peringkat negeri bagi menghasilkan modul tersebut. Modul ini dibahagikan mengikut kertas 1 dan 2 yang kandungannya meliputi semua tema di dalam sukatan baru Geografi STPM yang akan dilaksanakan pada tahun 2006. Geografi kertas 1 dibahagikan kepada 7 tema iaitu; tema 1 ialah berkaitan dengan sistem bumi, tema 2 sistem geomorfologi, tema 3 sistem atmosfera, tema 4 sistem hidrologi, tema 5 sistem ekologi dan tema 6 ialah saling kebergantungan sistem. Kami meletakkan tema 7 iaitu berkaitan dengan kajian luar atau kajian lapangan Geografi Kertas 1 sebagai penutupnya. Geografi kertas 2 pula terdiri daripada 6 tema seperti berikut; Tema 1 ialah Penduduk, tema 2 Pembangunan Ekonomi dan Impak Alam Sekitar , tema 3 Transformasi Desa dan Pembandaran, tema 4 Globalisasi Ekonomi dan Kerjasama Serantau, tema 5 Impak Alam Sekitar dan Pengurusannya. Tema terakhir ialah tema 6 iaitu berkaitan dengan kajian luar atau kajian lapangan Geografi Kertas 2. Tema kajian luar ini meliputi dua tajuk penting iaitu pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar serta transformasi desa dan pembandaran. Penulisan bagi setiap tema berasaskan kepada perkara-perkara berikut; Tajuk dan sub tajuk, hasil pembelajaran atau objektif pembelajaran, sisipan konsep, isi atau kandungan pembelajaran, aktiviti pengajaran pembelajaran, contoh soalan yang relevan berkaitan dengan tajuk berkenaan serta skema jawapannya. Seterusnya dimasukkan bahagian refleksi sebagai pengukuran

pencapaian objektif pengajaran-pembelajaran, rujukan khusus serta tugasan pelajar sebagai aktiviti pengukuhan dan pengayaan. Bukan semua tajuk atau sub tajuk bagi setiap tema yang kami sediakan, ia merupakan pilihan bagi tajuk-tajuk tertentu sebagai contoh atau model pengajaran-pembelajaran. Bagi tajuk-tajuk yang tidak disentuh perlulah dikembangluaskan oleh guru-guru disekolah menggunakan format yang telah disediakan. Seboleh mungkin bagi setiap tema difokuskan kepada aspek pengajaran soalan langsung dan soalan kemahiran amali. Akhir sekali kami ingin mengucapkan jutaan terima kasih kepada Jabatan Pelajaran Pahang khususnya kepada sektor pengurusan sekolah yang julung kalinya mengambil inisiatif menggerak dan menjayakan pembinan modul ini untuk seluruh anak-anak Geografi Pahang. Sekian, terima kasih.

PANEL GEOGRAFI STPM PAHANG Format Kertas Peperiksaan

Geografi STPM MULAI

2007Peperiksaan bagi mata pelajaran ini terdiri daripada dua kertas, iaitu Geografi Kertas 1 (Alam Sekitar Fizikal) dan Geografi Kertas 2 (Alam Sekitar Manusia). Soalan yang dikemukakan merangkumi semua tajuk dalam sukatan pelajaran. Soalan akan menguji kefahaman calon tentang tajuk yang dihuraikan dalam sukatan pelajaran, dan juga konsep dan kemahiran yang perlu dalam kajian geografi. Soalan boleh juga menguji pengalaman kajian luar, kajian dan tafsiran peta topografi, pelbagai data geografi, gambar rajah, dan peta yang berkaitan dengan tajuk yang terdapat dalam Sukatan Pelajaran Geografi Mulai tahun 2007 dan seterusnya format kertas peperiksaan adalah seperti berikut: Geografi Kertas 1 (942/1) Geografi Kertas 2 (942/2) Alam Sekitar Fizikal. Alam Sekitar Manusia Masa Jenis Bilangan Markah Wajaran : 3 jam : Soalan Esei : 8 soalan : 100 : 50% Masa Jenis Bilangan Markah Wajaran : 3 jam : Soalan Esei : 8 soalan : 100 : 50%

Bil soalan wajib dijawab : 4 soalan

Bil soalan wajib dijawab : 4 soalan

Nota:1. Aras soalan yang ditanya akan berdasarkan kepada Taksonomi Bloom iaitu aras Mudah, Sederhana dan Sukar. Aras mudah (Pengetahuan), aras sederhana (Pemahaman dan Aplikasi), aras sukar (Analisis, Sintesis dan Penilaian).

2. Soalan no 3 terdiri daripada soalan pilihan SAMADA dan ATAU. Ini bermakna soalan no 3 sebenarnya mempunyai dua soalan. Oleh itu ia akan menguntungkan calon daripada segi pilihannya untuk menjawab 9 soalan bukannya 8 soalan sepertimana tahun-tahun sebelumnya. Bagi Geografi kertas 1, soalan nombor 3 datangnya dari tema sistem geomorfologi manakala Geografi kertas 2, soalan no 3 datangnya dari tema pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar. 3. Soalan boleh ditanya dalam bentuk kemahiran amali dan kajian luar. Soalan kemahiran amali melibatkan pengiraan, persembahan kartografi seperti graf, rajah, carta dan peta serta menganalisis data, graf, rajah, carta dan peta. 4. Soalan kajian luar Geografi kertas 1 boleh ditanya dari salah satu sistem berikut; Sistem geomorfologi, sistem atmosfera, sistem hidrologi dan sistem ekologi. Soalan ini mempunyai banyak pecahan dan tidak terhad kepada tiga pecahan sepertimana tahun-tahun sebelumnya. Manakala soalan kajian luar Geografi kertas 2 boleh ditanya dari salah satu tema berikut; Pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar atau Transformasi desa dan pembandaran. Soalan ini mempunyai banyak pecahan dan tidak terhad kepada tiga pecahan sepertimana tahun-tahun sebelumnya. 5. Setiap tahun adunan soalan langsung, soalan kemahiran amali dan soalan kajian luar akan dikemukakan untuk dijawab oleh calon. Pelbagai rangsangan soalan akan diberikan seperti data, rajah, carta, peta lakar dan peta topografi.

OBJEKTIF PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN GEOGRAFI STPMObjektif sukatan pelajaran ini adalah untuk membolehkan pelajar (a) meningkatkan pengetahuan tentang konsep, prinsip, dan proses dalam Geografi Fizikal dan Geografi Manusia secara bersepadu dan pada pelbagai skala, (b) meningkatkan kefahaman tentang saling bergantung antara elemen-elemen dan proses-proses Alam Sekitar Fizikal dan Alam Sekitar Manusia sebagai satu sistem dan bukannya berasaskan pembahagian aspek-aspek secara berasingan, (c) menerangkan peranan manusia sebagai agen perubahan kepada sistem-sistem dalam alam sekitar selain fenomena semula jadi, serta meningkatkan kesedaran yang mendalam tentang kedinamikan hubungan sesama manusia dan manusia dengan alam sekitar, (d) meningkatkan kemahiran mempersembah, mentafsir, dan menganalisis data geografi dalam bentuk jadual, gambar rajah (graf, carta, dan peta), dan foto, (e) mencerap dan mengkaji fenomena geografi yang menjadi isu semasa, (f) membuat sintesis dan penilaian dengan bantuan kaedah-kaedah kemahiran geografi yang tepat di dalam dan di luar bilik darjah, (g) berfikir secara kritis dan kreatif dalam mempersembahkan sesuatu penghujahan secara tersusun, padat, dan jitu dengan menggunakan laras geografi,

(h) memahami kepentingan hubung kait negara Malaysia dengan negara-negara lain di dunia, (i) menyedari, menghayati, dan melibatkan diri secara langsung dalam proses pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar secara berterusan, (j) mensyukuri dan mencintai negara Malaysia dan alam sekitarnya.

CADANGAN STRATEGI PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN GEOGRAFI STPMProses pengajaran-pembelajaran masa kini perlu dipelbagaikan sesuai dengan faktor kemenjadian dan aras kebolehan/pencapaian murid yang berbeza-beza. Pendekatan bersepadu dalam pemilihan pedagogi dan pandragogi pengajaran-pembelajaran amat dititikberatkan. Dalam konteks melahirkan pengajaran yang berkesan, mudah difahami serta menyeronokkan pelajar maka perkara-perkara berikut perlulah diberi penekanan yang serius oleh guru: Menekankan perkembangan kemahiran berfikir secara kritis dan kreatif. Dalam konteks kemahiran berfikir secara kritis maka bakat, kebolehan dan kemenjadian setiap murid mestilah digembelengkan untuk membolehkan ia mampu membuat perbandingan dan perbezaan, mengumpul dan mengelaskan, membuat urutan dan keutamaan, membuat analisis, mengesan kecondongan membuat penilaian dan juga membuat kesimpulan. Manakala kemahiran berfikir secara kreatif pula perlu dijana untuk membolehkan murid mampu membuat sumbangsaraan/menjana idea, menghubungkaitkan, membuat inferens, meramalkan masa hadapan, membuat hipotesis,mensintesiskan, membuat gambaran mental, menganalogikan,merekacipta serta mengitlak. Menekankan perkembangan kemahiran generik. Aspek kemahiran generik pula menekankan pembinaan skill, kecekapan dan keterampilan pelajar untuk

menguasai suasana persekitaran. Dalam konteks ini elemen-elemen seperti kemahiran berkomunikasi, kemahiran menggunakan teknologi khususnya ICT, kemahiran merancang dan mengelolakan aktiviti, kemahiran bekerjasama dan berkongsi, kemahiran mengakses, mengurus,memilih dan menganalisis maklumat serta kemahiran menyelesaikan masalah amat perlu ditekankan. Kombinasi antara kemahiran berfikir dan kemahiran generik akan melahirkan strategi pengajaranpembelajaran yang berfikrah. Justeru itu kepelbagaian jenis kaedah mengajar yang disarankan kepada guru-guru geografi tingkatan enam ialah seperti berikut: a) b) c) d) e) f) g) h) Perbincangan kumpulan dan sumbangsaraan. Simulasi dan main peranan. Kaedah inkuiri penemuan. Pengajaran-pembelajaran konteksual. Pembelajaran masteri. Kajian masa depan (KMD). Kajian kes dan kajian tindakan. Kajian luar/kajian lapangan.

Selain itu penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) sebagai alat bantuan dalam proses pengajaran dan pembelajaran kontemparori amat diutamakan. Justeru kelengkapan komputer dan internet di sekolah seperti kemudahan school net di makmal komputer sekolah mestilah dimanfaatkan oleh guru. Bagi membolehkan ICT berguna kepada proses pengajaran dan pembelajaran maka empat mod P&P dicadangkan iaitu; mod aplikasi, mod tutorial, mod penerokaan dan juga mod komunikasi. Dengan menggunakan ke empat-empat mod P&P ini pelajar bukan sahaja boleh mengakses maklumat geografi dengan lebih luas malah menjadikan matapelajaran geografi lebih seronok dipelajari.

SKALA PERBINCANGAN DAN SUMBER PENGAJARAN -PEMBELAJARANSkala perbincangan bagi setiap tema yang ada di dalam sukatan pelajaran adalah berbeza-beza. Kita boleh memulakannya dengan skala makro seperti global/dunia, kawasan Tropika Lembab, Asia Pasifik, Asia Tenggara, atau skala yang lebih kecil seperti sebuah negara dan juga skala mikro seperti kawasan kajian luar. Skala perbincangan ini mestilah disesuaikan dengan sub-sub tema yang telah ditetapkan. Justeru itu ia amat bergantung kepada kebijaksanaan guru untuk memilih dan menentukannya bagi memperluaskan prespektif pelajar-pelajar geografi. Kajian kes kepada sebuah Negara khususnya Malaysia amat digalakkan untuk meningkatkan kefahaman pelajar mengenai keunikan geografi Malaysia seterusnya melahirkan rasa bersyukur dan berbangga dengan keistimewaan yang dimiliki oleh Malaysia berbanding dengan Negara-negara lain khususnya Negara serantau Asia Tenggara dan Asia Pasifik.

Sumber pengajaran dan pembelajaran kini perlu dipelbagaikan dan tidak lagi terhad kepada buku-buku rujukan semata-mata. Ia boleh meliputi pelbagai jenis peta, data, rajah, bahan bercetak, model dan juga sumber-sumber yang boleh diambil dari teknologi maklumat dan komunikasi terkini seperti dari internet, laman web, e-mail, CD-ROM, tele sidang dan sebagainya. Kemudahan ICT ini perlulah dimanfaatkan oleh setiap pelajar bagi mengakses pelbagai maklumat geografi yang kontemparori.

TEMA 1 : SISTEM BUMI. KERTAS 1 ( ALAM SEKITAR FIZIKAL) TAJUK : Kedudukan bumi dalam sistem suria. HASIL PEMBELAJARAN : Setelah mempelajari bab ini pelajar akan dapat : Menghuraikan : Putaran dan peredaran bumi dan kesannya. SISIPAN KONSEP : Kecondongan paksi bumi. Peredaran bumi. Putaran bumi. ISI-ISI UTAMA : Memahami kedudukan dan pergerakan bumi dalam system suria. AKTIVITI PEMBELAJARAN : Gambar kejadian 4 musim. Perbincangan kumpulan. i. Kumpulan 1 Musim Bunga ii. Kumpulan 2 Musim Panas iii. Kumpulan 3 Musim Luruh

iv.

Kumpulan 4 Musim Sejuk

CONTOH SOALAN (RELEVAN) : a) Pada musim tertentu sesetengah kawasan mengalami waktu siang yang lebih panjang daripada waktu malam. Bincangkan pernyataan ini. (12m) b) Mengapakah sesetengah tempat mengalami musim sejuk dan musim panas sementara tempattempat lain tidak. (10m) c) Mengapakah bumi hanya menerima sebahagian kecil sahaja (0.2 x 10 -9) daripada seluruh tenaga matahari dan jumlahnya berubah-ubah mengikut masa? (5m) d) Mengapakah jumlah bahang matahari yang diterima berbeza-beza mengikut bahagian dunia. (10m) PENILAIAN JAWAPAN : a) 2 faktor utama : i. Peredaran bumi mengelilingi matahari. ii. Putaran bumi pada paksinya yang condong. + Ketika solstis musim panas 21 Jun matahari akan berada tegak di atas kepala di kawasan garis lintang sartan (23 U). Kawasan dalam lingkungan garis lintang yang sama menerima siang dan malam sama panjang selain kawasan khatulistiwa. Kawasan hemisfera utara waktu siang lebih panjang daripada malam. Manakala hemisfera selatan waktu malam lebih panjang daripada siang. Hemisfera utara mengalami musim panas sementara hemisfera selatan mengalami musim sejuk. (4m) + Pada 22 Disember iaitu ketika solstis musim sejuk berlaku, Garisan Jadi (23 S) mempunyai sudut pancaran matahari tegak di atas kepala. Hemisfera Utara mengalami waktu malam yang lebih panjang daripada waktu siang kerana bahagian bumi ini agak agak terlindung daripada pancaran matahari. Hemisfera selatan mengalami siang lebih panjang daripada malam.Hemisfera selatan mengalami musim panas sementara hemisfera utara musim sejuk. (4m) + Putaran bumi di atas paksinya yang condong sebanyak 23 daripada satah tegak. Bumi berputar sebanyak 360 mengambil masa 24 jam atau 15 longitud dalam masa satu jam. Putaran bumi ini akan menyebabkan bahagian bumi yang menghadap matahari akan mengalami waktu siang sementara bahagian bumi yang terlindung daripada pancaran matahari akan mengalami waktu malam. Perbezaan panjang waktu malam dan siang berlaku mengikut garis lintang tertentu di mana garis lintang yang berada 90 dengan matahari akan mengalami waktu siang dan malam yang sama panjang sementara kawasan yang terletak pada sudut yang lebih kecil daripada 90 akan mengalami waktu malam dan siang yang berbeza. (4m) b)-Peredaran bumi mengelilingi matahari Konsep peredaran i. peredaran bumi mengeluiligi matahari 2m ii. putaran bumi di atas paksinya yang condong 2m Huraian tentang kejadian ekuinoks dan solstis i. kedudukan matahari (pada garis lintang : khatulistiwa, sederhana, kutub) 2m

ii. Jangka masa siang / malam tak sama panjang Dalam masa satu tahun Penggunaan gambar rajah yang sesuai empat musim - kedudukan matahari - 4 kedudukan bumi - Garis relevan - Paksi yang condong - Garisan khatulistiwa Jarak bumi daripada matahari ; huraian tentang Keadaan aphelion (jauh) dan keadaan perihelion (dekat)

2m

2m 2m

c)- Jarak dari matahari dengan bumi (150 juta km) jarak semasa perihelion dan afehelion. - Peredaran bumi mengelilingi matahari menyebabkan kejadian solstis dan ekuinoks. -Tompok matahari (sunspot) lebih banyak tenaga electromagnet mengikut kiraan tompok matahari (tempoh 11 tahun setiap kiraan). -Pemantulan dilapisan atas atmosfera dan pemantulan oleh awan. -Penyerakan oleh zarah yang halus seperti molekul gas, udara, wap air, debu, habuk dan hablur ais. Bahan-bahan tersebut dapat menyerakkan sinaran matahari. -Penyerapan zarah wap air, gas-gas, habuk dan debu menyerap kira-kira 15 % daripada jumlah sinaran -Albedo keputihan atau kecerahan sesuatu permukaan (yang lebih cerah akan memantulkan jumlah sinaran yang lebih tinggi) *catatan : terima mana-mana 3 sebab (2, 2, 1 markah) Terima juga jawapan melalui gambarajah yang betul. d)-Putaran bumi mewujudkan siang dan malam. -Peredaran bumi mengelilingi matahari yang mewujudkan kejadian musim mengikut kedudukan garis lintang. -Kecondongan pancaran matahari. -Ketebalan atmosfera. -Perbezaan permukaan dari segi jenis (daratan, air dan tumbuh-tumbuhan) dan bentuk (topografi). *catatan : terima mana-mana 3 sebab dengan huraian x 3 markah. terima gambarajah yang sesuai x 1 markah. TEMA TAJUK 1 : : SISTEM BUMI Tenaga : Konsep, jenis dan punca tenaga.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat,

Mengenalpasti dan membezakan jenis-jenis tenaga yang ada dalam sistem bumi. Memahami proses pemindahan tenaga suria kepada sistem bumi. Memahami variasi tenaga mengikut ruang dan masa. Menilai kepentingan tenaga terhadap sistem-sistem bumi. SISIPAN KONSEP Tenaga Suria :

ISI-ISI UTAMA : Jenis-jenis tenaga Variasi tenaga suria Peranan tenaga suria kepada sistem dan hidupan bumi. AKTIVITI PEMBELAJARAN : Pengetahuan sedia ada pelajar mengenai tenaga suria. Aktiviti berkumpulan kumpulan 1 : Jenis-jenis tenaga kumpulan 2 : Cara-cara pemindahan tenaga suria kumpulan 3 : Faktor yang mempengaruhi tenaga suria kumpulan 4 : Peranan tenaga suria kepada sistem bumi dan hidupan bumi. Latihan. CONTOH SOALAN : ( 5 markah )

a) Huraikan 2 bentuk tenaga.

b) Mengapakah kadar penerimaan tenaga suria berbeza antara tempat-tempat di dunia. ( 10 markah ) c) Huraikan peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia. ( 10 markah )

PENILAIAN JAWAPAN (a) 2 bentuk tenaga - tenaga keupayaan - tenaga kinetik

( 5m )

(b)

Perbezaan kadar penerimaan tenaga suria - kedudukan garislintang - perbezaan siang dan malam - ketebalan atmosfera - sudut pancaran sinaran suria

-

jarak bumi dari matahari (perihelion dan afelion) perbezaan permukaan bumi (daratan, kawasan berair, tumbuhtumbuhan) (5 x 2markah)

(c ) Peranan tenaga suria terhadap aktiviti manusia. - pertanian - penternakan - pelancongan - perikanan - perindustrian - pembalakan - perlombongan ( 5 x 2 markah )

TEMA 2 : SISTEM GEOMORFOLOGI KERTAS 1 ( ALAM SEKITAR FIZIKAL ) TEMA TAJUK : : Sistem Geomorfologi Teori Hanyutan Benua.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Memahami Teori Plat Tektonik. Menghuraikan proses-proses hanyutan benua. Menghuraikan bukti-bukti teori hanyutan benua. SISIPAN KONSEP Plat-plat dunia :

ISI-ISI UTAMA : Teori Plat Tektonik Proses-proses hanyutan benua Bukti-bukti hanyutan benua AKTIVITI PEMBELAJARAN : Pengetahuan sedia ada pelajar mengenai benua di dunia. Power point teori plat tektonik dan bukti hanyutan benua Latihan. CONTOH SOALAN :

a) Apakah yang dimaksudkan dengan plat-plat dunia. b) Jelaskan hipotesis Wegener mengenai hanyutan benua c) Huraikan bukti-bukti hanyutan benua PENILAIAN JAWAPAN

( 5 markah ) ( 10 markah ) ( 10 markah )

(a) Maksud plat ialah kepingan-kepingan kerak bumi yang membentuk kerak bumi benua dan kerak bumi lautan. ( 5m ) Hipotesis Wegener perpecahan pangea kepada laurasia dan gondwanaland peranan putaran bumi membekalkan tenaga tekanan pemisah plat. berlaku pergerakan akibat kuasa-kuasa tektonik pergerakan dari kutub hasilkan tekanan ke atas benua daya mampatan dan daya tegangan arus perolakan kuat (5 x 2markah) Bukti- bukti teori hanyutan benua keselanjaran benua geologi batuan fosil batuan Paleomagnet Oseanik ( 5 x 2 markah ) TEMA TAJUK : : Sistem Geomorfologi Luluhawa.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Memahami maksud luluhawa. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi luluhawa. Menghuraikan kepentingan luluhawa kepada aktiviti manusia. SISIPAN KONSEP Luluhawa kimia Luluhawa fizikal Luluhawa Biotik :

ISI-ISI UTAMA : Maksud luluhawa Faktor yang mempengaruhi luluhawa Kepentingan luluhawa

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Maujud Geografi lawatan disekitar sekolah dan mengkaji jenis-jenis batuan. Pelajar mengumpulkan beberapa jenis batuan. Pelajar menghuraikan perbezaan jenis-jenis batuan tersebut. Penjelasan dan rumusan oleh guru. Latihan. CONTOH SOALAN : ( 5 markah ) ( 10 markah )

a) Nyatakan maksud luluhawa. b) Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi luluhawa.

c) Jelaskan bagaimana kepelbagaian jenis batuan boleh mempengaruhi aktiviti manusia. ( 10 markah )

PENILAIAN JAWAPAN (a) Maksud luluhawa kimia ialah proses pemecahan, pereputan dan penyepaian batuan secara insitu yang dipengaruhi oleh agen-agen atmosfera seperti pancaran matahari, suhu, hujan dan lain-lain. ( 5m ) Faktor yang mempengaruhi proses luluhawa. Iklim Batuan Topografi Pengangkutan Tumbuh-tumbuhan Masa (5 x 2markah) Pengaruh batuan terhadap aktiviti manusia. Granit untuk kuari/pembinaan/ jalanraya Marmar untuk bangunan / alatan hiasan rumah Batu kapur untuk simen Batu permata untuk perhiasan Batuan laterit untuk pertanian Tanah liat untuk peralatan tembikar (5 x 2markah)

TEMA TAJUK

: :

Sistem Geomorfologi Sungai.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Menghuraikan jenis-jenis hakisan sungai. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi hakisan sungai. Menghuraikan sumbangan bentuk mukabumi pemendapan sungai terhadap manusia. SISIPAN KONSEP : Hakisan, Pengangkutan dan pemendapan sungai Tenaga sungai Bentuk mukabumi sungai. ISI-ISI UTAMA : Jenis-jenis hakisan Faktor yang mempengaruhi hakisan sungai Kepentingan bentuk-bentuk mukabumi pemendapan sungai. AKTIVITI PEMBELAJARAN : Pengetahuan sedia ada pelajar mengenai sungai. Penerangan dan huraian oleh guru. Aktiviti Kumpulan : Kumpulan 1 : Jenis-jenis hakisan sungai Kumpulan 2 : Faktor yang mempengaruhi hakisan sungai Kumpulan 3 : Bentuk-bentuk muka bumi hakisan sungai. Kumpulan 4 : Bentuk-bentuk muka bumi pemendapan sungai. CONTOH SOALAN : ( 5 markah ) ( 10 markah )

a) Huraikan jenis-jenis hakisan sungai. b) Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi hakisan sungai.

c) Huraikan kepentingan bentuk mukabumi sungai dalam mempengaruhi aktiviti manusia. ( 10 markah ) PENILAIAN JAWAPAN Jenis-jenis hakisan sungai hakisan mendalam hakisan melebar hakisan mengundur (b) Faktor yang mempengaruhi hakisan sungai.

( 5m )

Isipadu air Kecerunan Halaju sungai Batuan Jumlah beban muatan Halangan (5 x 2markah) (c) Kepentingan bentuk muka bumi sungai - dataran banjir/ delta / dataran mendap - pertanian - tasik ladam/ muara sungai ternakan ikan dalam sangkar / akuakultur - dataran mendap / tetambak - petempatan - air terjun elektrik hidro / rekreasi - jeram - rekreasi - beting pasir sungai perlombongan pasir - sungai pengangkutan/ perhubungan (5 x 2markah) TEMA TAJUK : : Sistem Geomorfologi Ombak.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Menghuraikan cara-cara hakisan ombak. Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi hakisan ombak. Menghuraikan sumbangan bentuk mukabumi pemendapan ombak terhadap manusia. SISIPAN KONSEP : Hakisan, Pengangkutan dan pemendapan ombak Tenaga ombak Bentuk mukabumi pemendapan ombak. ISI-ISI UTAMA : Jenis-jenis hakisan ombak Faktor yang mempengaruhi hakisan ombak Kepentingan bentuk-bentuk mukabumi pemendapan ombak. AKTIVITI PEMBELAJARAN : Pengetahuan sedia ada pelajar mengenai laut. Penerangan dan huraian oleh guru. Aktiviti Kumpulan :

Kumpulan 1 : Cara-cara hakisan ombak Kumpulan 2 : Faktor yang mempengaruhi hakisan ombak Kumpulan 3 : Faktor yang mempengaruhi tenaga ombak Kumpulan 4 : Bentuk-bentuk muka bumi pemendapan ombak Latihan. CONTOH SOALAN : ( 5 markah ) ( 10 markah )

a) Nyatakan cara-cara hakisan sungai. b) Huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi hakisan ombak.

c) Jelaskan bagaimana manusia mempengaruhi bentuk mukabumi pinggir pantai. ( 10 markah )

PENILAIAN JAWAPAN Cara-cara hakisan ombak tindakan hidrol tindakan geselan tindakan lagaan tindakan larutan (b) Faktor yang mempengaruhi hakisan ombak. Jenis dan kekuatan ombak Kepelbagaian jenis,jumlah dan saiz beban muatan Kedudukan pantai (terdedah / terlindung ) Pengaruh arus Aktiviti manusia (5 x 2markah) (c) Tindakan manusia terhadap bentuk muka bumi pinggir pantai 1. menyebabkan hakisan bertambah - eksploitasi hutan bakau - aktiviti perlombongan pasir laut - pembinaan struktur / bangunan dipinggir pantai - aktiviti manusia berasaskan air 2. menyebabkan pemendapan - pupukan/ timbunan pantai dengan pasir - menanam semula pokok bakau - membina pemecah ombak di laut

( 5m )

- struktur binaan pinggir pantai (tembok, gabion, tetrapod, timbunan batu, dan lain-lain) (pilihan 4 + 1 atau 3 + 2 / 5 x 2 markah )

TEMA : Sistem Geomorfologi TAJUK : Teori Hanyutan Benua HASIL PEMBELAJARAN : Setelah mempelajari bab ini pelajar akan dapat : 1. Menjelaskan definisi Teori Hanyutan Benua 2. Menjelaskan taburan dan bukti-bukti hanyutan benua 3. Menghuraikan kesan-kesan hanyutan benua terhadap konfigurasi bentuk bumi

SISIPAN KONSEP : 1. Teori Awal 2. Teori Perluasan Dasar Lautan 3. Teori Tektonik Plat ISI-ISI UTAMA : 1. Bukti-bukti Teori Hanyutan Benua: a. Bukti keselenjaran benua b. Bukti geologi c. Bukti iklim purba d. Bukti fosil e. Bukti kemagnetan purba f. Bukti lautan 2. Kesan hanyutan benua terhadap konfigurasi bentuk bumi: a. Pembentukan jurang lautan dan laut b. Pembentukana benua yang menentukan sempadan politik dan geografi c. Taburan tidak sama rata lautan dan daratan d. Kepelbagaian taburan spesies flora dan fauna e. Plat tektonik yang berubah-ubah. AKTIVITI PEMBELAJARAN : Perbincangan dalam kumpulan. Pembentukan kumpulan antara 4-5 pelajar. Pelajar di beri masa selama 15 minit untuk perbincangan. 15 minit diperuntukan untuk dibentangkan oleh kumpulan yang dipilih secara rawak. Guru membuat rumusan dan tambahan isi yang perlu.

CONTOH SOALAN (RELEVAN) : a) Apakah yang dimaksudkan dengan plat tektonik (5m) b) Huraikan bukti-bukti yang menjadi asas kepada teori hanyutan benua (10m) c) Terangkan kesan hanyutan benua terhadap konfigurasi bentuk bumi (10m) PENILAIAN JAWAPAN : a) Plat tektonik menerangkan tentang lapisan kerak bumi yang boleh dibahagikan kepada kepingankepingan iaitu plat benua dan plat lautan. Plat benua membentuk daratan dan plat lauatan membentuk dasar laut. ( 5 x 1m =5m) b) B1-Bukti keselenjaran benua-daratan berasal daripada blok besar dikenali sebagai pangeagaris pantai dan pentas benua selanjar antara satu sama lain. B2-Bukti geologi-benua Afrika dan benua Amerika Selatan berpecah daripada satu blok. B3-Bukti iklim purba-zon iklim dan ciri pengglasieran adalah serupa bagi benua selatan. B4-Bukti fosil-flora yang serupa pada bahan enapan hampir dengan ais benua selatan. B5-Bukti kemagnetan purba-magnet utara berubah. B6-Bukti lautan-lembangan dan dasar laut adalah lebih muda daripada benua. ( 5 x 2m =10m) C1- Pembentukan jurang lautan dan laut C2- Pembentukan benua-benua yang menentukan sempadan politik dan geografi C3- Taburan tidak sama rata lautan dan daratan C4- Kepelbagaian taburan spesies flora dan fauna C5- Plat tektonik yang berubah-ubah

c)

TAJUK : Melukis profil rentas Mentafsir peta, guna tanah pertanian.

HASIL PEMBELAJARAN : Setelah mempelajari bab ini pelajar akan dapat : Menyatakan maksud profil rentas. Menulis profil rentas Menjelaskan pengaruh ketinggian terhadap guna tanah pertanian.

SISIPAN KONSEP : Profil rentas Guna tanah pertanian.

ISI-ISI UTAMA : Konsep profil rentas dan cara melukisnya.. Pelbagai guna tanah pertanian dan kaitannya dengan ketinggian.

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Kerja amali

CONTOH SOALAN : Soalan-soalan berikut adalah berdasarkan kepada Peta 1 yang berskala 1 : 50 000. (a) Apakah maksud, profil rentas ( 5m ) (b ) Dengan menggunakan skala 1: 10 000, lukiskan profil rentas dari tanda tinggi 525 ke tanda tinggi 475. Labelkan ciri-ciri fizikal dan guna tanah yang terdapat di sepanjang profil rentas tersebut. ( 10m ) (b) Berdasarkan Peta 1, jelaskan bagaimana perbezaan ketinggian bentuk bumi mempengaruhi jenis guna tanah pertanian di kawasan lembangan Sungai Mira. ( 10m )

PENILAIAN JAWAPAN ( a) Profil Rentas ialah gambaran yang dibuat antara dua poin untuk menunjukkan ciri fizikal dan ciri budaya terutama guna tanah yang terdapat di sepanjang keratan itu. ( 5m ) ( b ) Melukis Profil Rentas. ( 10m ) ( Sila lukis, Profil Rentas yang lengkap )

(c)

Pengaruh ketinggian terhadap guna tanah pertanian ialah : Pinggir pantai - penanaman kelapa. Tanah pamah - penanaman padi sawah. Kaki Bukit Beralun Kelapa sawit dan getah. ( 3m x3 =1 = 10m )

TEMA 3 : SISTEM ATMOSFERA. KERTAS 1 ( ALAM SEKITAR FIZIKAL ) TAJUK : Taburan suhu secara menegak dan mendatar serta faktor yang mempengaruhinya. HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Menjelaskan konsep taburan suhu secara menegak dan taburan suhu secara mendatar. Menjelaskan konsep pemanasan global,dan sebab-sebab berlaku keadaan sedemikian Menghuraikan faktor-faktor yang mempengaruhi taburan suhu secara mendatar. :

SISIPAN KONSEP

Konsep taburan suhu secara menegak dan taburan suhu secara mendatar. Pemanasan global. . ISI-ISI UTAMA : Maksud taburan suhu secara menegak dan taburan suhu secara mendatar. Maksud pemanasan secara global dan sebab-sebab berlaku. Faktor yang mempengaruhi taburan suhu secara mendatar .

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Carta bergambar. Melukis Peta Minda.

CONTOH SOALAN : ( a) Apakah maksud, Pemanasan global dan nyatakan sebab-sebab berlakunya keadaan sedemikian ( 7 markah ) (b ) Apakah maksud, taburan suhu secara mendatar dan taburan suhu secara menegak. ( 8 markah ) c) Huraikan faktor yang mempengaruhi suhu mendatar. ( 10 markah )

PENILAIAN JAWAPAN ( a ) Maksudnya ialah, Suhu semakin meningkat secara menyeluruh di permukaan bumi.

Sebab-sebabnya. Pembakaran terbuka. Kegiatan pembakaran hutan secara berleluasa. Kegiatan pembalakan secara berlebihan. Kegiatan pertanian pindah. Pengeluaran asap kenderaan dan kilang. ( 2m + 1m X 5 = 7) (b ) Maksudnya ialah, Taburan Suhu Secara Mendatar ialah, Perbezaan suhu yang dilihat secara kedudukan garisan latitud, semakin jauh dari garisan khatulistiwa suhu semakin kurang arah ke kutub. Taburan Suhu Secara Menegak ialah, Perbezaan suhu yang dilihat mengikut ketinggian, suhu semakin rendah mengikut ketinggian.Semakin tinggi sesuatu tempat suhu semakin turun.

( mana-mana 4m/ 4m ) ( c) Faktor-faktor yang mempengaruhi taburan suhu secara mendatar ialah kedudukan latitud. Kecondongan paksi bumi. Sifat kebenuaan. Aspek. Badan Air. Litupan Awan. Litupan tumbuhan. ( 2m x 5 = 10m )

TEMA 3 : SISTEM ATMOSFERA. TAJUK : Mikro iklim bandar, Fenomena jerebu, faktor-faktor yang mempengaruhi dan kesankesannya. HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Menjelaskan konsep jerebu. Menjelaskan peranan kegiatan manusia yang menyebabkan kejadian jerebu. Menghuraikan kesan kejadian jerebu terhadap alam sekitar. :

SISIPAN KONSEP Konsep jerebu. Kegiatan manusia. Kesan kejadian jerebu.

. :

ISI-ISI UTAMA

Maksud jerebu Peranan kegiatan manusia yang menyebabkan kejadian jerebu. Kesan kejadian jerebu terhadap alam sekitar .

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Carta bergambar. Melukis Peta Minda.

CONTOH SOALAN : a) b) c) Apakah yang anda faham tentang konsep jerebu. ( 5m ) Jelaskan peranan kegiatan manusia yang menyebabkan berlakunya kejadian jerebu. ( 10 m ) Huraikan kesan kejadian jerebu terhadap alam sekitar. ( 10 m )

PENILAIAN JAWAPAN a) Apakah yang anda faham tentang konsep jerebu. Partikel terampai di atmosfera / dalam kepekatan yang tinggi/. Partikal terampai ini terbentuk di dalam keadaan cuaca kering /dan udaranya yang stabil / yang menghasilkan satu lapisan kabus nipis menyelimuti ruang atmosfera di sesuatu kawasan. ( 5 markah ) b) Jelaskan peranan kegiatan manusia yang menyebabkan berlakunya kejadian jerebu. Pertanian pindah kaum asli. Pembukaan ladang ladang kelapa sawit. Pembakaran terbuka. Perindustrian - asap kilang. Sistem pengangkutan asap kenderaan. Aktiviti pembinan debu-debu/habuk-habuk. ( 5 x 2m = 10m)

c) Jelaskan kesan kejadian jerebu terhadap alam sekitar. Kesan Alam Sekitar Fizikal Kejadian hujan asid. Kadar sejatan kurang. Kertumbuhan tumbuhan terganggu. Kesan Alam Sekitar Manusia Jarak penglihatan terganggu, pengangkutan terjejas. Penyakit berkaiatan pernafasan seperti batuk, asma dan mata merebak. Kegiatan ekonomi terganggu. Sekurang-kurang 1 Faktor fizikal (FF) dan 1 faktor manusia (FM ) Mana-mana 5 x 2 = 10 markah .

TEMA 3 : TAJUK :

SISTEM ATMOSFERA

Kemahiran amali sistem atmosfera , mengira peratus kekerapan angin, melukis Rajah Tiupan Angin. Pengaruh tiupan angin terhadap kegiatan manusia.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Mengira peratus kekerapan angin. Melukis Rajah Tiupan Angin. Menjelaskan pengaruh tiupan angin monsun terhadap kegiatan manusia. SISIPAN KONSEP :

Peratus kekerapan tiupan angin. Rajah tiupan angin Angin monsun. :

ISI-ISI UTAMA

Peratus kekerapan tiupan angin. Melukis Rajah Tiupan Angin.

Pengaruh tiupan angin terhadap kegiatan manusia.

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Kerja Amali. CONTOH SOALAN : Arah Bilangan Hari Utara 2 Timur Timur Tenggara Selatan Barat laut daya 4 6 3 5 3 Barat 0 Barat laut 2 Tenang 5

Jadual : Kekerapan Arah Angin Kawasan S pada Bulan April. (a) Berdasarkan jadual 5, kira peratus kekerapan peratus angin kawasan S bagi bulan April. ( 5m ) ( b) Dengan menggunakan hasil kiraan pada soalan (a), lukis rajah tiupan angin mudah menunjukkan peratus kekerapan tiupan angin kawasan S pada bulan April. ( 10m ) (C ) Huraikan bagaimana pengaruh angin monsun terhadap kegiatan penduduk di kawasan pantai timur Semenanjung Malaysia. ( 10m ) PENILAIAN JAWAPAN : ( a ) Mengira peratus kekerapan tiupan angin: = Bilangan hari sesuatu arah Bilangan hari dalam 1 bulan Utara dan barat laut = 2 30 X 100 % X 100 %

= 6.7 % Timur laut = 4 30 X 100 %

= 13.3 % Timur = 6 30 X 100 %

= 20.0 % Tengara dan barat daya = 3 30

X 100 %

= 10.0 % Selatan dan Tenang = 5 30

X 100 %

= 16.7 %

( b) Melukis Rajah Tiupan Angin. ( Sila lukis rajah tiupan angin yang lengkap ) ( 10m ) ( c) Pengaruh tiupan angin monsun terhadap kegiatan manusia ialah : Kegiatan perikanan terganggu tidak turun ke laut ketika monsun timur laut. Kegiatan pelancongan terganggu akibat hujan lebat dan banjir. Kegiatan perniagaan - terjejas, kurang sambutan dan kunjungan. Kegiatan pertanian - terganggu, tumbuhan tenggelam. Kegiatan ternakan - terganggu, ternakan mati lemas dan hanyut. ( 2m x 5 = 10m ) TEMA 3 : TAJUK ; Kemahiran amali sistem atmosfera , mengira julat suhu, melukis graf garisan dan mentafsir. Perubahan suhu. SISTEM ATMOSFERA

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Mengira julat suhu tahunan. Melukis graf garisan. Menjelaskan kesan peningkatan suhu terhadap alam sekitar fizikal. :

SISIPAN KONSEP Konsep julat suhu. Graf Garisan. Perubahan iklim.

ISI-ISI UTAMA

:

Julat suhu dan cara pengiraan.

Melukis graf garisan.J Bulan F M A M J J O S O N D

Suhu Minimum (C) Suhu Maksimum (C)

24 27

24.3 27

25 28

25.6 29

25 29

26 30

26.4 30

25 29

25.1 28

25.4 28

24 27.5

24 27.2

Kesan perubahan iklim ( peningkat suhu ) terhadap alam sekitar.

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Kerja Amali.

CONTOH SOALAN

:

Jadual: Suhu Maksimum dan Suhu Minimum Kawasan Y bagi Tahun 2001

.

a) Nyatakan maksud Julat Suhu. b) Berdasarkan Jadual di atas, i . kira Julat Suhu Tahunan Kawasan Y. ii. c)

( 3 markah ) ( 5 markah)

lukis graf yang sesuai untuk menunjukkan Suhu Maksimum dan Suhu Minimum bagi kawasan Y tahun 2001. ( 10 markah ) ( 7 markah )

Jelaskan kesan peningkatan suhu terhadap alam sekitar fizikal .

PENILAIAN JAWAPAN (a) (b) Perbezaan nilai suhu maksimum dengan suhu minimum (i) - Suhu Maksimum Suhu Minimum. Contoh, Bulan Januari : = 27 C - 24 C = 3 C (5m ) ( ii ) ( Sila lukis graf garisan yang lengkap ) (c) kenalpasti 3 pengaruh . pencemaran udara. peningkatan suhu . kemarau. dll. 1m ( 3m )

TEMA 4 : SISTEM HIDROLOGI. KERTAS 1 ( GEOGRAFI ALAM SEKITAR FIZIKAL ) HASIL PEMBELAJARAN Setelah mempelajari bab ini pelajar dapat; Memahami proses-proses kitaran hidrologi Menjelaskan proses menegak dan mendatar dalam kitaran hidrologi Menjelaskan konsep imbangan air positif dan imbangan air negatif Menjelaskan kepentingan sumber air kepada manusia Memahami konsep air tanah dan sistem akuifer serta pergerakan air tanah Menjelaskan gangguan-gangguan manusia terhadap kitar hidrologi

SISIPAN KONSEP Proses menegak dalam kitaran hidrologi Proses mendatar dalam kitaran hidrologi Edaran air tanah Imbangan air

ISI-ISI UTAMA Proses menegak dan mendatar dalam kitar hidrologi Imbangan air Edaran air tanah dan sistem akuifer Kepentingan sumber air kepada manusia Gangguan-gangguan terhadap kitar hidrologi

AKTIVITI PEMBELAJARAN Penggunaan ICT Rajah Kitar Hidrologi Pembentangan Dalam Kumpulan

CONTOH SOALAN 1.a) Apakah yang difahami dengan imbangan air (5m) b) Dengan bantuan gambar rajah,huraikan proses-proses yang terlibat dalam kitar hidrologi (10m) c) Huraikan bagaimana aktiviti manusia mempengaruhi kitar hidrologi di kawasan tropika lembap (10m)

2.a) Apakah dimaksudkan ketidakseimbangan air positif b) Jelaskan bagaimana ketidakseimbangan air positif mempengaruhhi aktiviti manusia c) huraikan faktor-faktor yang mempengaruhi imbangan air tanih

(5m) (10m) (10m)

PENILAIAN JAWAPAN 1 a) Jumlah kerpasan sama banyaknya dengan jumlah air yang mengalami sejatpeluhan dan perubahan air yang disimpan dalam tanih dan air larian permukaan. (5m) ATAU P = ET + ST + r P ialah kerpasan ET ialah sejat peluhan ST ialah air yang diterima atau hilang daripada lapisan tanah

r ialah air larian permukaan b) Rajah kitar hidrologi - Proses sejatan - Proses sejat peluhan - Proses pemeluwapan - Proses kerpasan - Proses larian air permukaan - Aliran air bawah tanah - Proses resapan - Alir lintang udara - Proses pemejalwapan 5 isi X 2m + 2m = 12m c) Aktiviti pembalakan/ penyahutan Aktiviti pertanian Aktiviti perindustrian Proses perbandaran / urbanisasi Pembinaan empangan Aktiviti penghutanan semula 5 isi X 2m = 10m

2.a) Jumlah kerpasan iaitu hujan,salji,dan embun yang turun ke permukaan bumi melebihi jumlah sejatan iaitu jumlah wap air yang naik ke atmosfera. (5m) b)Perindustrian Pelancongan dan rekreasi Penternakan Perikanan dan akuakultur Pengangkutan Pertanian Perniagaan Aktiviti harian/ domestik 5 isi X 2m =10m c) Bentuk muka bumi - Tumbuh-tumbuhan - Ketelapan tanih - Kejerapan / keporosan tanih - Jumlah kerpasan - Kewujudan badan-badan air

- Tindakan manusia 5 isi X 2m = 10m TAJUK : Kemahiran amali sistem hidrologi , mengira lebihan dan kurangan air, melukis graf bar dan mentafsir. Kesan gangguan Imbangan Air kepada manusia

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat, Mengira lebihan dan kurangan air.Bulan/ Komponen ImbanganAir Kerpasan Sejatpeluhan J 87 12 F 89 13 M 87 29 A 74 63 M 94 102 J 87 139 J 122 160 O 1O2 143 S 56 104 O 56 65 N 76 22 D 89 12

Melukis graf garisan. Menjelaskan kesan gangguan imbangan air terhadap manusia. :

SISIPAN KONSEP

Konsep imbangan air. Graf Garisan. Gangguan imbangan air. ISI-ISI UTAMA : Imbangan air dan cara pengiraan. Melukis graf garisan. Kesan gangguan imbangan air terhadap manusia.

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Kerja Amali. CONTOH SOALAN :

Jadual : Komponen Imbangan Air bagi Stesen Kaji Cuaca Kawasan X

(a)

Kira lebihan air dan kurangan air bagi Stesen Kaji Cuaca Kawasan X

(b) Dengan menggunakan maklumat kerpasan dan sejatpeluhan , lukis graf yang sesuai menunjukan lebihan air dan kurangan air bagi Stesen Kaji Cuaca Kawasan X. b) Berdasarkan graf yang telah anda dilukis pada (b) , jelaskan bagaimana pola imbangan air yang sedemikian boleh menganggu kegiatan manusia di kawasan tersebut PENILAIAN JAWAPAN (a) Cara Pengiraan : Lebihan Air dan Kurangan Air ( Penerimaan Air ) = Jumlah Kerpasan Jumlah Sejat peluhan.

a) Contoh Bulan Januari; = = 87 - 12 75 mm

b) Contoh Bulan Jun; = = 87 139 - 52 mm.

c) Contoh Bulan Disember. = 89 12 = 77 mm. b) ( Sila lukis graf garisan yang lengkap )

c) Kenalpasti bagaimana pola imbangan air yang sedemikian boleh menganggu kegiatan manusia di kawasan X, Antara kegiatan manusia ialah : Pertanian Pelancongan Perniagaan. Perindustrian.

TEMA 5 : SISTEM EKOLOGI KERTAS 1 ( ALAM SEKITAR FIZIKAL ) TAJUK : Konsep ekosistem dan komponen ekosistem. Ekosistem akautik ( hutan paya bakau ) Kepentingan hutan paya bakau.

HASIL PEMBELAJARAN : Setelah mempelajari bab ini pelajar akan dapat : Menyatakan maksud ekosistem Menyenaraikan komponan asas dalam ekosistem Menjelaskan ekosistem akuatik,

SISIPAN KONSEP : Ekosistem Aliran tenaga dalam makanan Hutan bakau ISI-ISI UTAMA : Interaksi utama antara komponen abiotik dan biotik dalam satu persekitaran.

Komponan biotik ialah benda-benda hidup seperti tumbuhan-tumbuhan haiwan organisma dan manusia. Pengguna pengeluar dan pengurai Gambarajh ekosistem.

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Penggunaan ICT. CONTOH SOALAN : 1 (a) Jelaskan maksud ekosistem (5m) (b) Dengan merujuk kepada sebuah ekosistem akuatik beri contoh komponan biotik dan komponan abiotik. ( 10m ) (c ) Huraikan kepentingan ekosistem hutan paya bakau. ( 10m )

PENILAIAN JAWAPAN: (a) Ekosistem ialah satu interaksi antara benda hidup dan benda bukan hidup dalam satu alam sekitar. (1x5m) (b) Ekosistem akuatik Gambarajah Komponan biotik terdiri daripada tumbuhan plakton, zooplanton, ikan, udang, bakteria, kulat, Komponan abiotik terdiri daripada tenaga suria,tanah, Larutan mineral ,suhu,air,kemasinan dan keasidan air. ( 1+ 3+3=10) (c) Kepentingan hutan paya bakau, Melindungi pinggir pantai Tempat perlindungan haiwan dan ikan Memerangkap nutrien ,sedimen dan bahan toksid Tempat bekalan makanan Perikanan

Hasil kayu Sumber makanan dan bahan kegunaan domestik serta ubatan Penyelidekan dan pendidikan Penyelidekan ( 2x5=10m )

TEMA 5 TAJUK :

: SISTEM EKOLOGI

Konsep rantaian makanan dan siratan makanan. Jenis ekosistem dan contohnya. Kepentingan hutan kepada alam sekitar fizikal dan manusia.

HASIL PEMBELAJARAN Menjelaskan maksud Rantaian Makanan dan Siratan Makanan Menyatakantan jenis ekosistem dan contohnya. Menjelaskan kepentingan hutan kepada alam sekitar fizikal dan manusia.

SISIPAN KONSEP Rantaian Makanan. Siratan Makanan Ekosistem Daratan. Ekosistem Lautan

ISI-ISI UTAMA Maksud rantaian makanan dan siratan makanan

Jenis ekosistem dan contoh. Kepentingan hutan kepada alam sekitar fizikal dan manusia

AKTIVIYI PEMBELAJARAN : Pembelajaran luar bilik darjah (PLBD). CONTOH SOALAN : (a) Apakah maksud rantaian makanan dan siratan makanan. ( 9 m) (b) Nyatakan jenis ekosistem dan berikan contoh setiap jenis tersebut. (4m) (c) Huraikan kepentingan ekosistem hutan kepada alam sekitar fizikal dan manusia. (8 m )

PENILAIAN JAWAPAN : (a) Apakah maksud, Rantaian Makanan dan Siratan Makanan. Konsep rantaian makanan dapat dijelaskan sebagai hubungan pemakanan antara pengeluar, pengguna primer, pengguna sekunder dan pengguna tertier yang melibatkan pemindahan tenaga untuk menjalankan aktiviti tumbesaran dalam sesuatu ekosistem. Konsep siratan makanan mempunyai hubungan kait dengan rantaian makanan kerana siratan makanan ialah gabungan beberapa rantaian makanan untuk membentuk satu ekosistem yang rencam dan unik. ( 4m/5m)

(b) Nyatakan jenis ekosistem dan berikan contoh setiap jenis tersebut. Jenis ekosistem, - ekosistem daratan - ekosistem lautan. ( 2m ) Contohnya, - Hutan hujan tropika. - Hutan pantai. ( 2m )

(c) Huraikan kepentingan ekosistem hutan kepada alam sekitar fizikal dan manusia. Kepentingan ekosistem hutan : Terhadap alam sekitar fizikal, - Menghalang berlaku hakisan. - Merupakan kawasan tadahan. - Mencegah berlaku kejadian banjir. - Sederhanakan suhu bumi. - Membantu pembentukan kerpasan dengan menjalankan proses sejat peluhan . Terhadap alam sekitar manusia, Sumber perubatan. Sumber makanan. Sumber kayu balak. Sumber bahan mentah kraf tangan.

-

TEMA 6 : SALING KEBERGANTUNGAN SISTEM.. ( KERTAS 1 : GEOGRAFI ALAM SEKITAR FIZIKAL) TAJUK : Saling kebergantungan Sistem, gangguan terhadap sistem atmosfera. Pengekalan, pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar fizikal.

HASIL PEMBELAJARAN : Di akhir pembelajaran pelajar dapat Menjelaskan punca-punca pembakaran hutan. Membincangkan bagaimanakah kebakaran hutan boleh menganggu alam sekitar fizikal. Membincangkan langkah-langkah mengatasi kemusnahan hutan. :

SISIPAN KONSEP

Kebakaran hutan. Pengekalan, pemeliharaan dan pemuliharaan alam sekitar.

ISI-ISI UTAMA

:

Punca-punca kebakaran hutan. Bagaimana kebakaran hutan boleh menganggu alam sekitar fizikal. Langkah-langkah mengatasi kemusnahan hutan.

AKTIVITI PEMBELAJARAN : Carta Bergambar. Melukis Peta Minda.

CONTOH SOALAN : . a) Nyatakan punca pembakaran hutan di Malaysia. ( 5m ) b) Huraikan kesan kebakaran hutan terhadap alam sekitar fizikal. ( 10m ) c) Beri cadangan anda tentang cara-cara mengatasi kemusnahan hutan. ( 10 m )

PENILAIAN JAWAPAN a) Nyatakan punca pembakaran hutan di Malaysia. kilat. pertanian pindah. pembukaan ladang. kemarau. kecuaian manusia. ( 5m ) b) Huraikan kesan kebakaran hutan terhadap alam sekitar fizikal . Peningkatan suhu/ matahari terus memancar ke bumi. Tanih kering/ tandus. Pencairan salji/ kenaikan aras laut. Menganggu keseimbangan kandungan udara. Memusnah habitat flora dan fauna.

Tupan angin kencang /tiada halangan / tekanan udara rendah. Kadar hakisan tanah meningkat/ tiada halangan / tiada cengkaman akar. ( Mana-mana 5 x 3m = 10 markah) c) Beri cadangan anda tentang cara-cara mengatasi kemusnahan hutan. Kuat kuasa undang-undang- Akta Perhutanan Negara ( Pindaan 1993 )/ Enakmen Industeri Berasas Kayu ( 1985) Kempen - Media cetak/ media elektoronik Ladang hutan. Tanam semula hutan. Mewartakan hutan simpan dan taman negara. Rawatan silverkultur. (Mana-mana 5 x 3m = 10 markah)

TEMA 7: KAJIAN LAPANGAN/KAJIAN LUAR GEOGRAFI KERTAS 1 (Alam Sekitar Fizikal).HASIL PEMBELAJARAN Setelah mempelajari bab ini pelajar akan dapat: Memahami prinsip-prinsip kajian luar seperti menyatakan tajuk dan kawasan kajian secara mikro (kawasan yang kecil), mengemukakan objektif kajian luar dan menerangkan kaedah-kaedah yang boleh diguna untuk melakukan kajian luar. Menjelaskan kaedah dan langkah yang patut dibuat untuk melaksanakan kajian luar (sebelum, semasa dan selepas di lapangan) Mengenalpasti aspek-aspek yang boleh dikaji secara kajian luar bagi setiap sistem geomorfologi, sistem atmosfera, sistem hidrologi dan juga sistem ekologi. Memahami bagaimana menulis laporan kajian luar yang mesti disediakan dan seterusnya menggunakan format laporan tersebut untuk menulis jawapan soalan kajian lapangan Geografi Kertas 1 STPM. SUBTOPIK DAN HURAIAN SUKATAN PELAJARANSUBTOPIK HURAIAN 7.1 Prosedur melaksanakan kajian Memahami prinsip dan kaedah melaksanakan kajian

luar/lapangan 7.2 Tema dan skop kajian.

luar/lapangan . Menjelaskan tema dan skop kajian luar/lapangan bagi setiap sistem: sistem geomorfologi, sistem atmosfera,sistem hidrologi dan sistem ekologi. 7.3 Contoh-Contoh Kajian luar Contoh laporan kajian luar sistem geomorfologi, yang dijalankan atmosfera, hidrologi dan ekologi.

7.1 Prosedur Menjalankan Kajian Luar Alam Sekitar Fizikal.Pengenalan 1. Kajian luar merupakan salah satu komponen penting dalam disiplin geografi. Kajian luar ini mengandungi dua bahagian, iaitu Alam Sekitar Fizikal dan Alam Sekitar Manusia yang boleh dijalankan serentak. Teori yang dipelajari di dalam bilik darjah dimantapkan lagi melalui kerja praktikal di lapangan yang akan meningkatkan lagi pemahaman pelajar tentang aspek alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia yang saling berkaitan.2. Dokumen ini mengandungi langkah-langkah dalam menjalankan kajian luar. Langkahlangkah yang dicadangkan ini boleh menjadi panduan dan senarai semak kepada guru dan pelajar sebelum menjalankan kajian luar. 3. Langkah-langkah dalam menjalankan kajian luar ialah menentukan tajuk/isu kajian, pemilihan kawasan, membuat tinjauan, menentukan kaedah kajian, menyediakan peralatan dan bahan kajian,menentukan masa yang sesuai untuk menjalankan kajian, persiapan logistik, menjalankan kajian di lapangan, memproses dan menganalisis data, dan menyediakan laporan. Langkah-langkah dalam menjalankan kajian luar akan diperincikan di bawah ini.

Langkah-langkah menjalankan kajian luarMenentukan tajuk/isu kajian

Pemilihan tajuk kajian luar bergantung pada kesesuaiannya dengan tempat yang dipilih seperti yang terkandung dalam sukatan pelajaran. Tajuk kajian luar Alam Sekitar Fizikal berdasarkan kepada empat sistem, iaitu sistem geomorfologi, sistem atmosfera, sistem hidrologi, dan sistem ekologi.Pemilihan kawasan

1. Lokasi kawasan kajian yang dipilih hendaklah dirujuk pada peta kawasan berkenaan dan menepati objektif kajian luar yang didasarkan kepada perkara berikut. (a) (b) (c) (d) unsur fizikal dan manusia yang terdapat di kawasan tersebut faktor jarak, kos dan masa aspek keselamatan keluasan kawasan kajian

(a) merangkumi unsur fizikal dan manusia Kawasan kajian yang dipilih hendaklah merangkumi unsur fizikal dan manusia. Ini bagi membolehkan pelajar menjalankan kajian yang merangkumi kedua-dua aspek fizikal dan manusia serentak. Tajuk kajian yang dipilih hendaklah merangkumi tajuk-tajuk yang telah dipelajari di bilik darjah. Contohnya, pelajar tingkatan enam rendah boleh menjalankan kajian luar tentang geomorfologi dan pembangunan ekonomi dan impak alam sekitar. (b) faktor jarak, kos dan masa Faktor jarak, kos dan masa hendaklah juga diambil kira dalam menentukan pemilihan kawasan kajian. Sekiranya unsur yang hendak dikaji terdapat di kawasan persekitaran sekolah memadai sekiranya kajian itu dijalankan di kawasan tersebut. Seboleh mungkin kawasan kajian hendaklah tidak terlalu jauh dari sekolah yang melibatkan perjalanan masa yang lama serta kos pengangkutan yang tinggi. Jarak kawasan kajian yang dipilih sebaik-baiknya tidak melebihi 2 jam perjalanan dengan bas.

(c) aspek keselamatan Dalam menentukan pemilihan kawasan kajian aspek utama yang perlu ditegaskan ialah keselamatan. Keselamatan ini meliputi keselamatan dalam perjalanan, kawasan kajian yang dipilih hendaklah bebas dari sebarang ancaman seperti arus sungai yang deras, cerun curam, haiwan buas, kawasan berisiko tinggi dan kawasan larangan. (d) keluasan kawasan kajian 1. Keluasan kawasan kajian yang dipilih hendaklah bersifat mikro yang mempunyai kedua-dua unsur alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia. Kawasan yang dipilih seeloknya hendaklah mempunyai beberapa ciri fizikal yang boleh dikaji seperti sungai, cerun, pantai, hutan, bukit, paya, tasik dan stesen kaji cuaca atau kaji iklim. 2. Kawasan yang hendak dikaji mestilah sesuai dengan tajuk yang dipilih. Pada amnya pemilihan kawasan kajian mestilah memenuhi syarat berikut (a) (b) Kawasan kajian luar boleh dipilih berdasarkan bentuk muka bumi, fenomena fizikal, unsur dan proses fizikal yang berlaku. Kawasan kajian luar hendaklah berskala mikro seperti sebuah lembah sungai, sebuah cerun, pantai, hutan, dan stesen kaji cuaca atau kaji iklim.

Peralatan dan kegunaannya

Kajian luar bagi bahagian alam sekitar fizikal boleh menggunakan peralatan berikut. (i) (ii) Alat aras Abney atau klinometer Suunto digunakan untuk merekodkan ketinggian sesuatu poin yang diukur Pancang jajar digunakan untuk menjajarkan sesuatu pengukur linear semasa mengukur profil, dan sekiranya yang diukur ialah profil pantai, pancang jajar ini boleh juga digunakan untuk mengukur ketinggian ombak serta tempohnya Pita ukur digunakan untuk kerja-kerja pengukuran jarak Kompas prismatik digunakan untuk menentukan orientasi profil yang diukur Alat GPS (Global Positioning System) digunakan untuk menentukan letakan, ketinggian, dan arah Higrometer putar dan air suling digunakan untuk merekodkan suhu kering dan suhu basah, dan mengira kelembapan bandingan Termometer Sixes, tolok hujan, anemometer, alat pelindung Stevenson, dan barometer digunakan untuk mengukur unsur cuaca Peta topografi digunakan untuk menentukan lokasi dan membuat peta lakar sesuatu kawasan kajian Alat tulis digunakan untuk merekodkan setiap pencerapan atau pengukuran di lapangan Kamera digunakan untuk merakam gambar sebagai bukti tempat itu dan bahan sokongan kajian.

(iii) (iv) (v) (vi) (vii) (viii) (ix) (x)

Kaedah kajian: Maklumat boleh diperoleh dari dua sumber iaitu sumber sekunder dan sumber primer. Sumber data sekunder terdiri daripada laporan seperti laporan dari Jabatan Perangkaan Malaysia, Jabatan Meteorologi, Jabatan Alam Sekitar, dan agensi awam lain dan swasta. Data primer diperoleh di lapangan melalui kaedah pemerhatian, pencerapan, pengukuran, senarai semak, temu bual dan kaji selidik. Langkah menjalankan kajian luar (a) Sebelum ke lapangan guru membuat persiapan awal seperti: (i) (ii) (iii) (iv) (v) Menentukan sistem atau tema kajian, memilih lokasi kajian dan melakukan tinjauan awal Pemilihan tajuk mengikut kumpulan pelajar. Setiap kumpulan diberikan tajuk yang berlainan supaya semua tajuk dapat dikaji secara kajian luar. Pengurusan surat menyurat seperti surat kebenaran penjaga, surat kebenaran dari sekolah/Pejabat Pelajaran Daerah (PPD)/Jabatan Pelajaran Negeri (JPN). Menghubungi agensi-agensi yang hendak dikunjungi. Penyediaan pengangkutan dan guru pengiring,

(vi) (vii)

Persediaan peralatan dan instrumen yang diperlukan termasuklah borang soal selidik. Taklimat kepada pelajar yang meliputi; tugasan kumpulan, aspek kajian, jumlah responden yang ingin ditemu bual/soal selidik, taklimat kawalan keselamatan dan lain-lain yang bersesuaian, Pelajar menjalankan pemerhatian, pencerapan, dan pengukuran terhadap perkara berikut: Ciri alam sekitar fizikal dan ciri alam sekitar manusia yang ada di kawasan kajian. Punca yang menyebabkan impak alam sekitar sama ada proses fizikal atau aktiviti manusia atau kedua-duanya. Impak alam sekitar yang dikaji terhadap parameter alam sekitar fizikal dan kehidupan manusia. Langkah yang telah diambil untuk mengurangkan impak alam sekitar. Faktor yang mempengaruhi proses fizikal dan aktiviti manusia. Kepentingan bentuk muka bumi, fenomena cuaca, dan aktiviti manusia

(b)

Semasa di lapangan (i)

(c)

Sekembali dari lapangan (i) (ii) (iii) (iv) (v) Menyusun dapatan (data dan maklumat) yang diperoleh mengikut keutamaan atau mengikut item yang telah dipecahkan dari sesuatu tajuk. Memproses maklumat mentafsir, menganalisis, dan membuat hubung kait antara dapatan yang diperoleh. Mempersembahkan maklumat dan data dalam bentuk jadual, graf, carta, dan rajah bagi mana item yang relevan dan sesuai. Membincangkan dapatan/hasil kajian menghubungkaitkan dapatan yang diperoleh dengan teori yang telah dipelajari dalam bilik darjah. Merumus dan mempersembahkan hasil kajian. Setiap kumpulan mestilah membentangkan hasil kajian masing-masing.

Penyediaan laporan kajian luar 1. Kajian lapangan dilakukan secara berkumpulan tetapi laporannya mesti disediakan secara individu. Oleh itu satu laporan kajian luar yang lengkap perlu dibuat setelah kembali daripada kerja di lapangan. Laporan itu hendaklah mengandungi perkara-perkara yang berikut. (a) (b) Pengenalan Tajuk kajian iaitu penyataan tentang apa yang dikaji. Tujuan kajian penyataan tentang objektif kajian dilakukan berkaitan dengan tajuk kajian yang telah dipilih.

(c) (d) (e)

Lokasi kajian huraian ringkas tentang ciri alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia yang ada di kawasan kajian dijalankan. Kaedah kajian huraian tentang cara kajian dilakukan: pengukuran, pencerapan, soalselidik, temu bual, dan pemerhatian Hasil kajian dan perbincangan huraian tentang dapatan kajian yang telah dianalisis; merangkumi punca, proses, dan impak serta membanding, membezakan dan menilai tentang saling interaksi aspek-aspek fizikal dengan aktiviti manusia atau sebaliknya. Data tentang hasil kajian boleh dipersembahkan dalam bentuk jadual, rajah, graf dan peta. Penutup rumusan kajian.

(f)

7.2

Skop dan Tajuk Kajian Luar Alam Sekitar Fizikal

Tajuk dan Tumpuan Kajian Pemilihan tajuk kajian luar bergantung pada kesesuaiannya dengan tempat yang dipilih dan jumlah masa yang diperuntukkan bagi setiap bahagian dalam sukatan pelajaran. Kajian luar alam sekitar fizikal hendaklah berdasarkan salah satu daripada empat sistem iaitu sistem geomorfologi, sistem atmosfera, sistem hidrologi, dan sistem ekologi.

7.2.1

(a) (i) (ii) (iii) (iv) (v) (b)

Kajian luar sistem geomorfologi boleh dilakukan di salah satu kawasan berikut: Lembah sungai Cerun Pinggir pantai Tanah tinggi Tanah pamah

Tumpuan kajian bagi setiap sistem geomorfologi yang dipilih adalah: (i) (ii) (iii) (iv) (v) Proses geomorfologi Faktor yang mempengaruhi Kepentingan kepada pembentukan bentuk muka bumi Impak kepada alam sekitar fizikal dan alam sekitar manusia Cadangan mengurangkan impak tersebut

7.2..2

(a) Kajian luar berkaitan sistem atmosfera boleh dilakukan di stesen kaji cuaca atau kaji iklim.Kajian perlu ditumpukan kepada aktiviti mencerap, merekodkan, dan menganalisis unsur cuaca dan menjelaskan faktor yang mempengaruhinya. Unsur cuaca yang dikaji: (i) (ii) (iii) (iv) (v) Suhu Hujan Angin Kelembapan bandingan Litupan awan

(vi) 7.2.3 (a)

Tekanan udara

Kajian luar berkaitan sistem hidrologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Luar bandar Bandar Perumahan Perindustrian Pertanian Bencana Banjir Kemarau Pencemaran air

(b)

Kajian perlu ditumpukan kepada: (i) (ii) Aspek permintaan dan bekalan air serta faktor yang mempengaruhinya (untuk kawasan (i) hingga (v)) Kejadian banjir, kemarau, dan pencemaran air serta faktor yang mempengaruhinya (untuk kawasan (vi)).

7.2.4 (a)

Kajian luar berkaitan sistem ekologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut: (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) Hutan Tasik Sungai Pinggir pantai Paya Belukar

(b)

Kajian perlu ditumpukan kepada: (i) (ii) (iii) Komponen asas ekosistem Gangguan terhadap keseimbangan ekosistem Pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem

Kajian Luar Sistem Geomorfologi1. Di dalam sistem geomorfologi, penekanan hanya diberikan kepada geomorfologi lembangan saliran dan geomorfologi pinggir pantai. Setiap bentuk yang terdapat adalah merupakan hasil ukiran proses-proses yang bertindak di sesuatu kawasan berkenaan. 2. Kejayaan pengukiran bentuk-bentuk tersebut adalah bergantung pada beberapa faktor yang mempengaruhinya. Kesemua bentuk dapat diukur, sama ada yang besar,

maupun yang kecil. Bagaimanapun, penentuan sesuatu bentuk yang hendak diukur adalah bergantung pada kemampuan peralatan, keselamatan dan juga masa yang ada. Tujuan 1. Tujuan khusus kajian luar bagi sistem geomorfologi ini ialah untuk mengukur profil cerun. Pengukuran profil cerun, boleh dilakukan sama ada di sebuah kawasan bercerun yang tidak terdapat terlalu banyak tumbuh-tumbuhan atau di sesebuah pantai, ialah sebagai suatu ilustrasi untuk mengenali bentuk muka bumi di lapangan, kemungkinan proses yang bertindak menghasilkannya, dan juga faktor-faktor yang mempengaruhi proses dan pembentukan bentuk berkenaan. 2. Hasil kajian itu akan membolehkan pelajar memahami dengan lebih baik tentang proses-proses yang terlibat di dalam pembentukan sesuatu bentuk muka bumi berkenaan, umpamanya hakisan, pengangkutan atau pemendapan. Kajian di sebuah kawasan yang kecil ini sepatutnya dapat membantu pelajar secara umumnya untuk melihat bagaimana sesuatu bentuk muka bumi serta proses-proses yang bertindak mewujudkannya boleh mempengaruhi manusia, sama ada secara langsung ataupun secara tidak langsung. Alat-alat dan Kegunaannya1. Alat aras Abney atau klinometer Suunto (untuk merekodkan tinggi atau rendah sesuatu poin yang diukur). 2. Pancang jajar (untuk menjajar sesuatu pengukuran linear semasa mengukur profil; dan sekiranya profil pantai yang diukur, pancang jajar ini juga boleh digunakan untuk mengukur ketinggian ombak serta tempohnya, sekiranya diperlukan). 3. Pita ukur (untuk kerja-kerja pengukuran jarak). 4. Kompas prismatik (untuk menentukan orientasi profil yang diukur). 5. Alat tulis (untuk merekodkan setiap pencerapan atau pengukuran di lapangan).

Lokasi Kajian LuarPemilihan lokasi kawasan kajian luar ini bergantung pada masa yang terdapat serta kos. Adalah dicadangkan supaya lokasi kajian luar dipilih berdasarkan tempat yang paling dekat dengan sekolah. Lokasi kawasan kajian luar ini perlu dikenal-pasti terlebih dahulu berdasarkan peta topografi, dan seelok-eloknya setelah dibuat tinjauan awal oleh guru untuk menentukan kesesuaian tempat berkenaan untuk digunakan sebagai kawasan kajian luar.

Aktiviti di Lapangan 1. Membuat peta lakar kawasan yang dikaji. Di dalam peta lakar ini perlu dimasukkan apa sahaja bentuk serta perubahan bentuk muka bumi yang terdapat. Pada peta lakar ini juga perlu dimasukkan poin serta garis-garis profil yang bakal diukur.

Pastikan jarak/panjang garis profil yang bakal diukur tidak terlalu panjang dan juga tidak terlalu pendek (seelok-eloknya tidak melebihi 40 meter). 2. Dengan menggunakan pancang jajar, tentukan garis profil yang bakal diukur. Pastikan garis profil tersebut terdapat pada suatu garis lurus dan bersudut tepat kepada garis umum kontur, ataupun garis gigi air sekiranya kajian dijalankan di pantai.

3. Pengukuran ketinggian bolehlah dilakukan daripada titik atau poin paling tinggi yang hendak diukur kepada titik yang paling rendah, ataupun sebaliknya. Setiap perubahan pada cerun profil yang diukur perlu direkodkan melalui pengukuran dan dilabelkan dengan jelas. 4. Pengukuran ketinggian ini dilakukan dengan menggunakan sama ada alat ukur aras Abney atau klinometer Suunto dengan seorang memegang pancang jajar pada titik yang diukur, dan dua orang mengukur jarak daripada titik pengguna alat kepada titik yang diukur, sementara perlu ada seorang pencatat. Ukuran diteruskan sehingga habis menggunakan kaedah yang serupa. 5. Untuk mengelakkan melakukan kesilapan, segala rekod pengukuran tersebut bolehlah dicatatkan juga pada suatu profil lakar yang telah dibuat sebelum kerja-kerja pengukuran dimulakan dengan menandakan titik-titik yang diukur. 6. Semasa melakukan pengukuran profil, pencatat perlu juga merekodkan segala perkara yang kelihatan serta lokasinya yang dapat membantu dalam kerja-kerja analisis, umpamanya jenis-jenis batuan serta keadaan keterdedahannya, tanih (jenis, struktur serta keterdedahannya), litupan serta jenis tumbuhan atau rumput, keadaan cuaca semasa kajian dijalankan dan sebagainya. Mengukur cerun:1. Dengan menggunakan peta lakar kawasan kajian, pastikan lokasi atau di mana mereka berada di atas peta. 2. Agihkan kawasan-kawasan kecil yang hendak dikaji kepada kumpulan-kumpulan kecil yang telah dikenal pasti. 3. Agihkan alat yang diperlukan untuk pengukuran kepada setiap kumpulan. 4. Lantik seorang pelajar untuk mengetuai setiap kumpulan atau boleh juga diminta setiap kumpulan untuk melantik seorang ketua di kalangan mereka. 5. Pastikan setiap pelajar terlibat dalam kerja yang hendak dijalankan 6 Pastikan dua titik/poin permulaan dan terakhir yang hendak diukur di lapangan dan di atas peta lakar. Sebaik-baiknya kedua-dua titik yang dipilih adalah saling nampak. Lukiskan keratan rentas yang hendak diukur di atas peta lakar. Pastikan rentasan pengikat dalam pengukuran untuk menentukan kontur. Ukur orientasi profil rentas. 7 Pastikan poin/titik untuk dijadikan stesen pengukuran di lapangan. Penentuan poin sampel perlu didasarkan kepada perubahan yang ketara pada sesuatu cerun yang bakal diukur. Gunakan sebanyak mungkin poin pengukuran untuk menggambarkan perubahanperubahan yang terdapat pada cerun rentasan tersebut. Jarak antara poin pengukuran

mestilah tidak terlalu jauh kerana ini akan menghilangkan cici-ciri morfologi penting yang terdapat disepanjang cerun yang diukur. 8 Pengukuran boleh dilakukan sama ada dari bawah ke atas cerun, ataupun dari atas menuruni cerun. Lakukan penjajaran dulu untuk memastikan garis yang diukur itu terdapat lurus. 9 Bagi mengukur garis rentas dari A ke H (Rajah 1.1), apa yang perlu dilakukan setelah garis AH dilaraskan ialah mengukur secara berperingkat-peringkat. Pemegang alat aras Abney berdiri di stesen A yang sebaik-baiknya diketahui ketinggiannya, sementara pembantunya memegang satu pancang jajar di stesen B. Pemegang alat aras menenang tepat kepada tinggi aras matanya pada pancang jajar melalui kanta mata alat sambil memutarkan skru dibahagian tepi alat tersebut bagi mendapatkan buih kecil pengaras spirit supaya berada benar-benar di tengah, bersetentang dengan dawai rentas halus yang terdapat di dalam tiub alat tersebut. Apabila ini sudah didapati, jangan lagi putarkan skru tadi dan bacaan bolehlah dilakukan pada skala vernier untuk mendapatkan bacaan sudut , sama ada sudut dongak ataupun sudut tunduk berdasarkan aras 0. 10 Setelah bacaan sudut diperolehi, jarak antara stesen A dan B diukur dengan menggunakan pita ukur. Bagaimanapun, jarak yang diukur mestilah merupakan jarak yang terdapat pada satu rataan yang selari dengan rataan penglihatan pencerap, iaitu rataan mendatar. Cara pengukuran dan pencerapan yang serupa dilakukan bagi stesenstesen yang berikutnya sehingga kepada stesen penghabisan untuk rentasan tersebut, iaitu titik H. Catatan yang diperlukan dapat dilakukan pada rajah kasar rentasan yang diukur.

Rajah 1.1. Contoh catatan pada keratan rentas yang diukur

Kajian Luar Sistem Atmosfera1. Seperti juga dalam sistem geomorfologi, unsur-unsur di dalam sistem atmosfera dapat diukur dan dicerap. Tetapi, dalam keadaan masa yang tidak mengizinkan bagi kajian luar, pengukuran dan pencerapan tersebut mungkin tidak dapat dilaksanakan untuk suatu jangka masa yang panjang. 2. Oleh itu pemilihan parameter cuaca yang dapat dicerap dan diperhatikan dalam suatu jangka masa yang singkat perlu dikenalpasti terlebih dahulu. Di samping itu, penetapan lokasi kawasan kajian juga perlu dipilih bersesuaian dengan jnagkan masa dan kos kajian luar yang dilakukan.

Tujuan Kajian luar ini adalah bertujuan untuk: 1. 2. 3. 4. 5. mencerap pelbagai parameter iklim dan cuaca di beberapa lokasi yang ditentukan mengikut masa. membanding dan membezakan antara parameter yang dicerap di beberapa lokasi yang ditetapkan. melihat pola taburan parameter cuaca yang dicerap mengikut lokasi dan masa. menilai pengaruh sesuatu lokasi dan faktor-faktor persekitaran yang menyebabkan perbezaan parameter yang dicerap mengikut lokasi terpilih. mengaitkan perkara-perkara yang diukur dan dicerap dengan pengaruhnya terhadap manusia.

Alat-alat Yang Diperlukan1. Higrometer putar (dengan air suling). 2. 3. Alat aras Abney atau klinometer Suunto. Pita ukur.

4. Cup anemometer. 5. Tolok hujan. 6. Alat tulis, termasuk kertas graf. 7. Barometer

Lokasi Kajian Luar Kawasan yang hendak digunakan bagi tujuan kajian luar sistem atmosfera ini perlu mempunyai ciri-ciri yang memenuhi keperluan berikut: 1. Bawah pokok berlainan ketinggian dan berlainan kanopi. 2. Tempat yang mempunyai permukaan yang berbeza, umpamanya kawasan permukaan berturap; kawasan permukaan berumput; tanah lapang; kawasan tepubina; taman rekreasi.

3. Kawasan yang mudah menjalankan pencerapan data cuaca. 4. Kedudukan kawasan yang dipilih tidak begitu jauh dari kawasan sekolah. Aktiviti di Lapangan 1. Membuat peta lakar kawasan yang dikaji. Pada peta lakar tersebut perlu dimasukkan lokasi titik-titik bagi pengukuran parameter cuaca, iaitu sekurangkurangnya satu titik di setiap kawasan yang berlainan persekitaran dan pola guna tanahnya.

2.

Merekodkan parameter cuaca menggunakan alat yang yang telah ditetapkan, umpamanya suhu basah dan suhu kering dengan menggunakan higrometer putar dan halaju angin menggunakan cup anemometer. Kerja-kerja tersebut hendaklah dilakukan untuk setiap titik atau stesen yang telah ditetapkan serta dilakukan mengikut jarak masa yang sesuai, umpamanya setiap setengah jam atau satu jam sekali. Semasa mencerap parameter cuaca tersebut, keadaan cuaca semasa (contohnya litupan awan, tiupan angin dan sebagainya) perlu direkodkan/dicatatkan. Perkara ini penting untuk membantu penganalisisan untuk penulisan laporan. Sekiranya mencerap suhu di kawasan berpokok, ketinggian pokok serta bahagian bawah kanopi perlu diukur dengan menggunakan alat aras Abney atau klinometer Suunto dengan jarak diukur menggunakan pita ukur. Sudut ketinggian serta jarak daripada titik pengukuran kepada bahagian tengah pangkal pokok akan membolehkan ketinggian pokok serta bahagian bawah kanopi dicari, dengan menolak ketinggian aras mata pengukur sudut. Kelembapan bandingan dapat dikira menggunakan data suhu kering dan suhu basah melalui jadual pertukaran yang dibekalkan bersama higrometer putar. 5. Segala perkara lain yang berkaitan dengan tapak kawasan, umpamanya cerun, tanih atau batuan, keadaan persekitarannya juga perlu dicatatkan bagi membantu dalam penganalisisan dan penyediaan laporan. 6. Sebarang faktor yang dianggap mempengaruhi parameter cuaca yang dicerap hendaklah dicatatkan, umpamanya pengaruh lalu lintas, pengaruh kepadatan bangunan, pengaruh litupan bumi dan badan air.

3.

4.

5.

Penentuan lokasi, peta kawasan kajian dan peralatan perlu dilakukan dan diselesaikan di bilik darjah atau di makmal terlebih dahulu sebelum guru dan pelajar-pelajar boleh melakukan kajian luar. Selain dari tajuk, guru, bila perlu, hendaklah menjelaskan juga kepada pelajar sebarang teori yang berkaitan dengan tajuk yang dipilih.

Kajian Luar Sistem HidrologiPengenalan 1. Kajian luar sistem hidrologi berkait dengan air. Oleh itu berbagai aspek air dan sumber air boleh diperhati, diukur, dinilai, ditafsir, dianalisa, dipeta, dan dilaporkan dalam kajian luar. Misalnya, aspek-aspek hidrologi yang lazim dipertimbangkan ialah bekalan air, penawaran dan permintaan air, penggunaan air hujan, pengukuran jumlah hujan, imbangan air, penilaian dan pengukuran sumber-sumber air (sungai, telaga, tasik, air bawah tanah), pengukuran kualiti air, kajian bencana air (banjir, kemarau, pencemaran), dan lain-lain. 2. Hidrologi merupakan salah satu komponen penting dalam geografi fizikal. Kajian luar hidrologi yang berkenaan dengan aspek-aspek hidrologi tersebut lazimnya dijalankan menurut urutan kerja berikut: penilaian, penafsiran, penganalisan, pengukuran, pemetaan dan penulisan laporan. Namun, bukan semuanya kerja tersebut harus dilakukan secara menyeluruh. Guru boleh membahagikan kerja tertentu kepada pelajar tertentu supaya setengah pelajar berfokus kepada hanya satu atau dua aspek kerja lapangan. 3. Penulisan laporan hidrologi juga boleh berfokus kepada satu atau dua aspek kerja lapangan tersebut. Tujuan utama dalam kerja lapangan hidrologi ialah bahawa teori-teori hidrologi yang dipelajari di dalam bilik darjah dimantapkan lagi melalui kerja praktikal berkenaan. 4. Melalui kerja lapangan, diharapkan bahawa pelajar dapat mengalami secara langsung aspek-aspek hidrologi dan ini akan meningkatkan lagi pemahaman pelajar tentang aspek-aspek tersebut dalm alam sekitar geografi fizikal. Namun, kajian lapangan hidrologi bukan sahaja berfokus kepada aspek-aspek fizikal hidrologi tetapi juga merangkumi kajian terhadap bagaimana aspek-aspek tersebut saling berkaitan dengan masyarakat manusia. Tujuan Objektif kajian luar hidrologi adalah untuk membolehkan pelajar; 1. membuat perbandingan antara teori-teori hidrologi yang dibelajari di bilik darjah dengan realiti di alam nyata melalui pemerhatian dan kerja praktikal di lapangan.

2. mendapat pengalaman dan kemahiran untuk mengumpulkan maklumat hidrologi (primer dan sekunder) melalui pengukuran parameter hidrologi di lapangan dan mengutip maklumat hidrologi daripada pelbagai sumber, 3. mendapat kemahiran untuk memperoleh data dan maklumat melalui pemerhatian, pencerapan, pengukuran, soal selidik, dan temu bual di lapangan khasnya dalam bidang hidrologi. 4. mendapat kemahiran untuk menganalisis data hidrologi dan maklumat hidrologi yang diperolehi di lapangan, dan menggambarkannya dalam bentuk jadual khas dan gambar rajah khas dalam bidang hidrologi (graf, carta, dan peta) dan menulis laporan; dan 5. Untuk mengukur jumlah hujan, jumlah sejatan, keratan rentas, halaju dan luahan sungai.

6. Untuk meninjau dan mengesan intensiti serta kekerapan kejadian banjir dan kemarau di sesuatu kawasan yang dipilih. 7. Untuk mengesan kerugian serta kemusnahan yang dialami.

8. Untuk mengaitkan kejadian-kejadian banjir dan kemarau dengan keadaan curahan hujan serta luahan air sungai berdasarkan maklumat yang diperolehi di lapangan dengan data yang diperolehi daripada jabatan-jabatan kerajaan. Lokasi Kajian 1. Pemilihan kawasan dan lokasi kajian luar hendaklah mengambil kira jarak dari sekolah kerana ini akan melibatkan kos pengangkutan dan masa perjalanan. Sebaik-baiknya perjalanan pergi dan balik dari lokasi itu tidak memakan masa lebih daripada 2 jam. 2. Dengan itu, pelajar akan mempunyai masa sekurang-kurangnya 6 jam berada di lapangan untuk melakukan kajian luar. Semasa melaksanakan kajian luar, pelajar seharusnya dibahagikan kepada kumpulan-kumpulan kecil untuk memudahkan mereka menjalankan kajian, dan memudahkan guru mengawasi dan menjaga keselamatan mereka. 3. Kajian luar berkaitan sistem hidrologi boleh dijalankan di salah satu kawasan berikut (walaupun tidak semestinya dihadkan kepada hanya kawasan-kawasan ini sahaja): (i) (ii) (iii) Luar Bandar (kampung, kampung baru, pekan kecil) Bandar Perumahan

(iv) (v) (vi) (vii) (viii) (ix)

Sekolah Industri Pertanian Kawasan yang mengalami bencana hidrologi seperti banjir, kemarau, pencemaran air, krisis air, dan lain-lain Sungai, tasik, kolam, paya dan badan-badan air yang lain Mana-mana kawasan lain yang berkait dengan hidrologi atau air

3. Untuk kajian banjir/kemarau, penentuan kawasan kajian adalah berdasarkan pengetahuan dan maklumat sedia ada tentang kejadian-kejadian banjir atau kemarau tempat tersebut. Kawasan yang dipilih mungkin merupakan kawasan petempatan di luar bandar atau pun kawasan di bandar.

Topik dan tema kajian 1. Kajian luar berkaitan sistemi hidrologi boleh dijalankan di dalam salah satu topik berikut (walaupun tidak semestinya dihadkan kepada hanya topik-topik yang disenaraikan di sini sahaja): (i) (ii) (iii) (iv) (v) (vi) (vii) (viii) (ix) (x) (xi) (xii) Pengukuran ciri-ciri hidrologi sungai Bekalan air Penawaran and permintaan air Penggunaan air hujan dan cara-cara pengutipannya Penggunaan air alternatif termasuk air hujan, air telaga, air bawah tanah, air sungai, air kolam dan lain-lain sumber Pengukuran jumlah hujan dan keasidan air hujan Penilaian dan penganalisan hujan berdasarkan data sekunder Penilaian imbangan air Penilaian dan pengukuran sumber-sumber air (sungai, telaga, tasik, air bawah tanah) Pengukuran dan pengujian kualiti air (sungai, telaga, tasik, air bawah tanah) Kajian bencana air (banjir, kemarau, pencemaran) dalam aspek luas kawasan yang diliputi, penyebab bencana, jenis dan jumlah kerugian, persediaan menghadapi bencana, dan cara-cara mengawal bencana Lain-lain topik hidrologi.

Alat-alat Yang Diperlukan

1. Pengukuran hujan memerlukan tolok hujan. Pengukuran sejatan pula memerlukan dulang sejatan. Pengukuran keratan rentas sungai memerlukan peralatan ukur rantai dan ukur kompas. Ukuran halaju arus sungai pula memerlukan meter arus, tetapi jika tiada alat ini, metod kasar menentukan masa aliran bola ping pong antara dua poin sepanjang sungai boleh dilakukan. 2. Untuk melaksanakan kajian luar banjir/kemarau pula tidak memerlukan alat yang hendak digunakan di lapangan. Bagaimanapun, kajian lapangan banjir/kemarau memerlukan peta topografi kawasan kajian, soal-selidik yang dibentuk sebelum ke lapangan, dan maklumat-maklumat rasmi tentang kejadian banjir atau kemarau di kawasan berkenaan serta data tentang hujan. 3. Pengukuran aspek-aspek fizikal untuk sistem hidrologi di lapangan sekiranya hendak dilakukan memerlukan penggunaan peralatan ukur rantai dan ukur kompas serta alat-alat yang mahal seperti meter arus untuk mengukur aliran air dalam sungai, tolok hujan, dulang sejatan dan sebagainya. 4. Bagaimanapun, pengaruh hidrologi terhadap manusia seperti kemarau dan banjir dapat dikesan melalui penggunaan soal-selidik terhadap responden yang biasa mengalami masalah tersebut. Untuk memantapkan kajian ini, data-data fizikal hasil pengukuran serta pencerapan jangka panjang dapat digunakan. Aktiviti di Lapangan Untuk mengukur hujan dan sejatan, aktiviti merekodkan jumlah hujan yang turun dan jumlah sejatan dalam sehari dilakukan pada waktu tertentu setiap hari. Untuk mengukur keratan rentas, halaju arus dan luahan sungai, kerja-kerja ukur lebar, panjang dan dalam sungai dijalankan. Untuk kajian luar banjir/kemarau, suatu set soal-selidik yang mudah perlu disediakan terlebih dahulu sebelum kajian luar dijalankan. 1. Membuat pemerhatian dan pencatatan (mengambil nota dan foto) hujan, sejatan atau alam sekitar sungai. Mengukur jumlah hujan atau sejatan. Mengukur lebar, panjang dan dalam sungai. Mengira luas kawasan keratan rentas, halaju arus dan luahan sungai. 2. Mendapatkan responden yang hendak disoal-selidik dan menyoal-selidik mereka dalam kajian banjir/kemarau. 3. Membuat pemerhatian tentang kawasan sekitar, terutamanya berkaitan dengan kewujudan sungai, anak-anak sungai dan sistem perparitan, perigi serta kedalaman aras air. Lain-lain perkara yang berkaitan dengan persekitaran tempat kajian juga perlu direkodkan bagi membantu penganalisisan dan penulisan laporan. Menghasilkan laporan kajian luar

Selepas semua ukuran dan cerapan dilakukan di lapangan, data yang diperolehi perlu diproses untuk digunakan sebagai asas menulis laporan. Data digunakan untuk memplot gambarajah, memplot graf, memplot saiz sungai, menjanakan jadual-jadual yang bermakna, dan akhirnya menulis laporan yang menyeluruh mengikut format yang ditetapkan hendaklah ditulis oleh setiap pelajar.. Foto-foto dan peta lakar yang diperolehi di lapangan perlu digunakan sebagai bahan dokumentasi dalam laporan.

Kajian Luar Sistem EkologiDi dalam sistem ekologi penekanan diberikan kepada mengenal pasti komponen asas ekosistem, gangguan terhadap ekosistem dan langkah pemeliharaan dan pemuliharaannya.Tujuan

Tujuan kajian luar sistem ekologi ialah untuk mengenal pasti/mengukur: 1. komponen biotik dan abiotik dalam ekosistem daratan dan air. 2. gangguan terhadap ekosistem daratan dan air. 3. langkah-langkah pemeliharaan dan pemuliharaan ekosistem daratan dan air. Alat-alat Yang Diperlukan untuk melakukan pengukuran: 1. 2. 3. 4. Alat aras Abney atau klinometer Suunto. Pita ukur. Termometer Higrometer putar

Lokasi Kajian Luar 1. Di pinggir pantai yang mempunyai hutan. 2. Di pinggir hutan lipor. 3. Sekitar tasik, kolam dan paya. Aktiviti di Lapangan 1. 2. 3. 4. 5. 6. Menentukan komponen biotik dan abiotik dalam sesebuah ekosistem. Mengukur jarak dengan menggunakan pita ukur. Mengenal pasti jenis spesies, taburan, kepadatan flora dan fauna. Mengenal pasti fungsi setiap spesies terhadap ekosistem berkenaan. Mengukur suhu dan kelembapan udara. Mengenal pasti gangguan terhadap ekosistem.

7.3 Contoh Contoh Kajian Luar Yang Dijalankan. Kajian Luar Sistem Geomorfologi.Contoh : Mengkaji Kecerunan dan Bentuk Bumi di Zon Pinggir Pantai. Tajuk Kajian Mengkaji Kecerunan dan Bentuk Bumi di Zon Pinggir Pantai di Pulau Pangkor, Perak. Kawasan Kajian Kajian luar ini dilakukan di Pulau Pangkor, daerah Manjong, Perak. Tiga lokasi pantai di sekitar Pulau Pangkor telah dipilih untuk dikaji iaitu Pantai Teluk Nipah, Pantai Teluk Dalam dan Pantai Sungai Pinang Kecil. Ketiga-tiga kawasan pantai ini terletak bersebelahan antara satu sama lain.

Objektif Kajian: Secara khusus kajian ini bertujuan untuk: Mengukur kecerunan pantai di stesyen/poin-poin tertentu. Mengenalpasti bentuk muka bumi/rupamuka fizikal yang terdapat di kawasan kajian. Menghuraikan proses pembentukan bentuk muka bumi tersebut. Menjelaskan kepentingan bentuk muka bumi kepada aktiviti ekonomi penduduk setempat.

Kaedah Kajian Kajian luar ini dilaksanakan melalui tiga kaedah berikut: 1. Pengukuran. Mengukur kecerunan pantai di beberapa stesyen dan melukis profil rentas zon pinggir pantai berkenaan.

2. Pemerhatian dan pencerapan. Pemerhatian dan pencerapan di lapangan dijalankan bagi mengenalpasti bentuk muka bumi yang tedapat. 3. Temubual dan kaji selidik terhadap pengusaha pelancongan dan para pelancong.

Peralatan yang digunakan: Antara peralatan yang digunakan ialah: 1. Alat aras automatik yang mempunyai tripod, staf ukur aras atau staf bersenggat dalam unit meter, pita ukur, pancang jajar yang digunakan untuk mengukur cerun pantai. (Sila lihat gambar peralatan di bawah) Selain itu kamera digital, kalkulator, alat tulis dan buku catatan.

Gambar: Peralatan yang digunakan dalam pengukuran cerun pantai.

Kaedah Mengukur Kecerunan Pantai: Langkah 1: Menentukan poin yang hendak diukur dan melakukan kerja pengarasan. Setelah poin yang hendak diukur ditetapkan, maka alat aras automatik di

pasang di atas tripod untuk melakukan kerja-kerja pengarasan. Terdapat dua langkah pengarasan yang penting yang perlu dibuat untuk mendapatkan bacaan yang tepat. Iaitu: a) b) Memastikan tiub buih pada alat aras automatik berada pada sudut tepat. Memastikan garis kolimatan (garis penglihatan mendatar) dapat dilihat dengan jelas dengan cara membetulkan fokus pada alat aras automatik.

Setelah alat ini diaraskan maka ia boleh digunakan untuk mendapatkan bacaan ketinggian sesuatu tempat pada satu rataan mendatar dari mana-mana sudut atau arah. (Lihat Gambar di sebelah)

Gambar: Kerja pengarasan dengan menggunakan aras aras automatik. Langkah 2: Menggunakan staf ukur aras. Letakkan staf ukur aras ke bahagian cerun yang hendak diukur dan dapatkan bacaan ketinggian cerun tersebut melalui teropong alat aras automatik. Sila catatkan bacaan ketinggian yang selari dengan garis kolimatan dalam unit meter. (Lihat gambar di sebelah)

Gambar: Mengukur ketinggian dengan menggunakan staf ukur aras. Langkah 3: Mengukur jarak sebenar di atas permukaan bumi. Jarak sebenar diukur antara pusat tripod dengan staf ukur aras. Kerja-kerja mengukur jarak memerlukan dua langkah berikut; a) b) Menyelaraskan pancang jajar pada setiap 20 meter antara tripod dengan staf ukur aras. Mengukur jarak dengan menggunakan pita ukur antara pusat tripod dengan staf ukur aras melalui pancang jajar yang telah diselaraskan. Sila catatkan jarak dalam unit meter.

(Sila lihat gambar di sebelah)

Gambar: Mengukur jarak dan kerja penyelarasan pancang jajar. Langkah 4: Mengira kecerunan dengan menggunakan salah satu hukum trigonometri. Nilai kecerunan yang dikira boleh diberikan dalam bentuk sudut, peratus dan nisbah. Dapatan kajian: a) Rupamuka fizikal yang terdapat di kawasan kajian dan menjelaskan proses pembentukannya. Terdapat tiga bentuk bumi/rupamuka fizikal yang ada di kawasan kajian iaitu; i) ii) iii)i)

Teluk dan tanjung. Pantai berpasir. Beting pasir muka teluk.

Teluk dan tanjung.

1. Terdapat dua kawasan teluk yang dikaji yang terletak bersebelahan antara satu sama lain iaitu Teluk Nipah dan Teluk Dalam. Ke dua-dua bentuk bumi ini terhasil akibat proses hakisan ombak ke atas geologi yang berlainan yang berkedudukan selang-seli antara keras dengan lembut.

2. Kadar hakisan ombak samada secara geselan, lagaan, hidraulik dan larutan adalah lebih tinggi ke atas batuan lembut (batu pasir) yang menyebabkan terbentuknya teluk manakala kadar hakisan ombak kurang berkesan ke atas batuan keras (batu granit) yang menyebabkan batuan tersebut berdiri sebagai bonjolan batuan keras menganjur ke laut yang dinamakan sebagai tanjung. ii) Pantai berpasir.

1. Sebenarnya di kawasan yang berteluk wujudnya pantai berpasir. Kewujudan pantai berpasir dikaitkan dengan proses pemendapan ombak yang berlaku semasa damparan dan lurutan. Semasa damparan tenaga ombak lebih kuat untuk menyerakkan bahan-bahan yang dibawanya seperti bijian pasir dan kulit-kulit kerang ke pantai berbanding dengan tenaga ombak semasa lurutan. 2. Dengan itu saiz pantai menjadi semakin lebar. Berdasarkan kepada jenis ombak limpah yang tiba di pantai Teluk Nipah maka tidak hairanlah lebih banyak bahan yang dimendapkan untuk menghasilkan pantai yang mempunyai kelebaran antara 25 hingga 30 meter dan berkecerunan sederhana curam. iii) Beting pasir.

1. Berhadapan dengan muka teluk terdapat timbunan-timbunan pasir yang jelas kelihatan ketika air surut. Timbunan pasir ini dinamakan sebagai beting muka teluk. K